Genotmiddelen Omgaan met tabak, alcohol en drugs
Genotmiddelen Omgaan met tabak, alcohol en drugs Genotmiddelen als tabak, alcohol en drugs zijn vaak verleidelijk voor tieners. Ze weten dat het niet mag, of nog niet mag, wat het spannend voor ze maakt om het toch te proberen. Veel tieners associëren het gebruik van genotmiddelen als volwassen en ze ontlenen er zelfvertrouwen aan. Zo drinken tieners alcohol omdat ze er losser van worden, en zich meer op hun gemak voelen. Ook associëren ze het met gezelligheid omdat ze dit herkennen bij de feestjes en partijen van hun ouders. Bij drugs speelt nieuwsgierigheid een rol, maar ook omdat jongeren ervan ontspannen of zich er gewoon lekker bij voelen. En bij rokers speelt de houding ‘kijk mij ook eens cool zijn’ weer een sterke rol. Zoveel kinderen, zoveel redenen, maar de belangrijkste reden om genotmiddelen te gebruiken is wel dat ze het leeftijdgenoten zien doen, of door hen worden aangespoord om het ook te proberen. Bijna elke tiener is onzeker, en de stap om mee te doen om erbij te horen, is dan ook zo gemaakt. Als ouder wil je dat je kind bestand is tegen deze groepsdruk, en hem* ervan weerhouden om genotmiddelen te gebruiken. Of hem op zijn minst leren er op een verantwoorde manier mee om te gaan, als hij daar de leeftijd voor heeft. Deze folder helpt je daarbij. * Om de tekst makkelijker leesbaar te maken, schrijven we over je kind in de ‘hij-vorm’. De verleiding van genotmiddelen Vier op de tien tieners van 12 tot 18 jaar heeft ooit gerookt, bijna 70% van 14-jarige tieners geeft aan al eens alcohol te hebben gedronken, comadrinkers zijn meer en meer in het nieuws en 17% van de tieners van 12 tot 18 jaar heeft ooit softdrugs gebruikt. Het zijn slechts een paar cijfers, maar ze maken direct duidelijk hoe verleidelijk genotmiddelen voor tieners zijn. Het is dan ook een serieus probleem omdat verslaving en gezondheidsproblemen voor je kind op de loer liggen. En daar wil je hem natuurlijk voor behoeden.
02
GENOTMIDDELEN
Help je kind verstandig om te gaan met genotmiddelen Geef hem informatie Zorg voor informatie en haal voorlichtingsmateriaal bij het Centrum voor Jeugd en Gezin of bij je huisarts. Verder kun je op het internet heel veel vinden zoals op www.vnn.nl, www.stivoro.nl of www.trimbos.nl. Praat zo nu en dan eens met je kind over roken, drinken of blowen. Vraag wat je puber er van vindt, laat hem eerst zelf praten. Met te veel ‘preken’, heb je kans dat je kind zich terugtrekt en minder makkelijk met hem in gesprek komt over dit onderwerp. Geef zelf ook het goede voorbeeld. Het beste is om niet of zo min mogelijk te roken of drinken in het bijzijn van je kind.
Vertel over de gevaren Alcohol: Jongeren onder de 16 die vaak te veel drinken, lopen kans op hersenbeschadiging. Alcoholgebruik in het verkeer is een belangrijke doodsoorzaak bij tieners. Overmatig drankgebruik vergroot je kans op depressiviteit, slechte schoolprestaties en serieuze gezondheidsklachten.
GENOTMIDDELEN
03
Onder invloed van alcohol ben je als tiener sneller geneigd tot vandalisme en crimineel gedrag. Alcohol is duur waardoor tieners soms gaan stelen of lenen om het toch te kunnen kopen. Reken samen maar eens uit wat het in de maand kost, en vraag aan je kind hoe hij dit wil betalen. Roken: Roken is heel verslavend waardoor je erg moeilijk kunt stoppen. Van een verslaving afkomen is een lang proces, waarbij je je heel vervelend voelt. Je mag op steeds meer plekken niet meer roken waardoor je in je vrijheid wordt beperkt. Je wilt immers heel graag roken, maar je mag het niet. Dit levert stress op. Roken is duur, en wordt alleen nog maar duurder. Hier gaat al het zakgeld, en verdiensten uit bijbaantjes aan op , en sommige tieners gaan er zelfs voor stelen. Dat is nu eenmaal wat een verslaving met je doet. Zeg hem wat roken in de maand kost, en waar hij dat bedrag vandaan wil halen. Het is vreselijk ongezond. Je loopt meer kans op het krijgen van longkanker, ademhalingsproblemen en hart- en vaatziekten. Bovendien verouder je sneller en gaat je conditie er sterk van achteruit. Je kleren en je adem gaan ervan stinken, en dat vindt niet iedereen lekker. Je zou maar verliefd worden op iemand die het niet zo op rokers heeft. Wat dan? Drugs: Drugs zijn slecht voor je gezondheid. Je loopt kans op geestelijke stoornissen als schizofrenie en depressiviteit en je schoolprestaties kunnen er sterk door achteruit gaan. Drugs zijn heel verslavend, waardoor je erg moeilijk kunt stoppen. Van een verslaving afkomen is een lang proces, waarbij je je heel vervelend voelt. Drugs zijn duur. Al je zakgeld, of verdiensten uit bijbaantjes gaat eraan op, en sommige tieners gaan er zelfs voor stelen. Dat is nu eenmaal wat verslaving met
04
GENOTMIDDELEN
je doet. Het kost gewoon erg veel geld en dat kan je kind gewoon niet betalen. Leg hem het bedrag maar eens voor, en je zult zien dat hij ervan schrikt. Dat krijgt hij echt niet bij elkaar! Stel regels op Veel ouders denken dat zij geen invloed hebben op het gedrag van hun opgroeiende kind, terwijl jongeren aangeven wel degelijk rekening te houden met de mening van hun ouders! Wees duidelijk over wat je wel en niet goed vindt. Als jongeren regels krijgen weten ze waar ze aan toe zijn. Bespreek regels over roken, alcohol en drugs op tijd. Het beste nog voordat je puber hiermee gaat experimenteren. Gebruikt je tiener al genotsmiddelen? Praat er dan met hem over en leg hem uit wat de regels in huis zijn. Jij bepaalt als ouder immers of en hoeveel hij in je huis mag gebruiken. Uiteraard is - zeker bij alcohol - zijn leeftijd van belang en of je zelf thuis rookt, drinkt of drugs gebruikt. Help je tiener sterk te staan bij groepsdruk Iedere tiener wordt beïnvloedt door zijn vrienden. Hij is bang om ze kwijt te raken, als buitenbeentje te worden gezien, of om gepest te worden. Het is dan ook niet makkelijk voor hem om nee te zeggen tegen alcohol, roken of drugs als zijn vrienden hem dat aanbieden. Wordt je tiener onder druk gezet, bedenk dan samen een aantal goede ideeën die hij zou kunnen zeggen of doen om onder de druk uit te komen. Bijvoorbeeld: Bij alcohol: “Ik ben aan het trainen en doe er (even) niet aan mee. Mijn conditie moet gewoon top blijven.” Bij roken en drugs: “Ik heb er het geld niet voor.” of “Ik ben aan het sparen voor… (noem iets cools wat je vrienden ook leuk vinden). En als ik van jullie wat
GENOTMIDDELEN
05
aanneem en niets terug kan geven, voel ik me een bietser en dat wil ik niet.” Bij drugs: “Sorry, het is verslavend. En het laatste wat ik wil is straks een worsteling om van die verslaving af te komen.” Oefen dit samen met je tiener en laat hem een situatie beschrijven die hij als druk ervaart om te gaan roken, drinken of drugs te gebruiken. Jij speelt de rol van vriend en probeert je kind over te halen om te gebruiken. Samen kun je dan zien of je kind sterk in zijn schoenen staat of dat je links en rechts nog iets aan het plan moet bijschaven. Ga net zo lang door totdat je kind aangeeft dat hij er vertrouwen in heeft dat hij niet voor de druk bezwijkt. Draai desnoods de rollen om, en doe voor hoe jij het zou doen. Vertel daarbij dat je ontzettend trots op hem bent, dat hij dit samen met jou aan het doen is. Ook mag hij gerust trots op zichzelf zijn. Daarna volgt natuurlijk het spannende moment: wat zal hij de eerstvolgende keer doen als hem wat wordt aangeboden? Weerstaat hij het aanbod, complimenteer hem dan nogmaals, en laat zien en horen hoe trots je op hem bent. Ging het niet helemaal goed? Ga er dan weer met goede moed tegenaan. Neem jullie aanpak nog een keer door, en kijk hoe je het kunt verbeteren. Wat als je tiener al veel gebruikt? Vraag hem eerst hoeveel drugs hij gebruikt of hoeveel hij rookt of drinkt, waar en met wie hij dit doet, en waar hij het geld vandaan haalt. Is hij al verslaafd of drinkt hij al overmatig, probeer dan samen een methode te bedenken om te stoppen of te minderen. Voorbeelden: Roken: In één keer stoppen is de moeilijkste maar ook snelste methode om van het roken af te komen. Help hem en moedig ‘m aan, want dat heeft hij zeker nodig. Kan of wil je tiener niet in één keer stoppen, laat hem dan geleidelijk het roken afbouwen. Spreek bijvoorbeeld af dat hij elke week steeds 20-25% minder sigaretten gaat roken. Zit hij bijvoorbeeld op 16 sigaretten per dag, spreek dan af dat hij dit de eerste week terugbrengt naar 12, de week erna naar 8 per dag, etc.
06
GENOTMIDDELEN
Een beloning kan een extra stimulans zijn om hem te laten stoppen. Helemaal als het een beloning is die hij heel graag wil, en die hij niet in zijn eentje kan realiseren. Spreek daarvoor duidelijk af wat je van zijn rookgedrag verwacht. Alcohol: Wil je kind minder drinken, laat hem dan eerst aangeven hoeveel glazen hij drinkt als hij uitgaat. Spreek vervolgens met hem af dat hij elke week steeds 20-25% minder drinkt. Zit hij bijvoorbeeld op 10 glazen per avond, spreek dan af dat hij dit de eerste week terugbrengt naar 8, de week erna naar 6, totdat hij het aantal glazen bereikt waar jullie het samen over eens zijn. Een beloning kan een extra stimulans zijn om hem te laten minderen. Vraag hem wat hij dolgraag wil - het liefst iets wat hem alleen niet lukt - en vertel hem wat hij daarvoor moet doen. Drugs: In één keer stoppen is de moeilijkste maar ook snelste methode om van de drugs af te komen. Help hem en moedig ‘m aan, want dat heeft hij zeker nodig. Kan of wil je tiener niet in één keer stoppen, laat hem dan geleidelijk het roken van joints of het slikken van pillen of gebruik
van paddo’s afbouwen. Een
beloning kan een extra stimulans zijn. Zeker als het iets is wat hij in zijn eentje niet voor elkaar kan krijgen. Vertel hem duidelijk wat je ervoor terug verlangt. Voorkom terugval Verwacht niet direct dat het probleem is opgelost. Je kind krijgt het moeilijk en kan weer de fout ingaan. Word in dat geval dan niet boos, maar blijf je tiener aan-
✁
moedigen en alle ondersteuning geven die hij nodig heeft.
Handige tips om te bewaren. Vertel je kind over de gevaren van roken, alcohol of drugs. Help je kind om de druk van vrienden te weerstaan en maak daar samen een plan van aanpak voor. Stel regels op als je kind al gebruikt. Help hem bij het stoppen of minderen en stel er een beloning voor op. Overweeg professionele hulp als je kind zijn verslaving niet de baas wordt.
Zoek afleiding voor hem. Laat hem leuke dingen doen buiten zijn bestaande vriendenkring om of onderneem zelf iets met hem. Wees alert op de valkuilen en vermijd dat hij in situaties terecht komt waarbij hij altijd rookte, dronk of drugs gebruikte. Geef hem complimenten, elke dag weer, prijs zijn instelling en beloon hem voor zijn inzet en volharding. En als hij niet wil stoppen? Stoppen lukt pas, als je het ook echt zelf wil. Een stoppoging van een tiener die zijn ouders een plezier wil doen, maar er zelf niet achter staat, heeft vaak geen grote kans van slagen. Voor tieners die echt niet kunnen of willen stoppen, kunt u overwegen om professionele hulp in te schakelen. Dit is een uitgave van Positief opvoeden Drenthe in samenwerking met de Provincie Drenthe – Icare Jeugdgezondheidszorg – GGD – DFMW- Yorneo en alle gemeenten in Drenthe. De teksten zijn mede gebaseerd op bestaande folders en praktijkervaringen van GGD en Icare Jeugdgezondheidzorg en het pedagogisch programma dat ontwikkeld werd door professor Matthew R. Sanders en collega’s van het “Parenting and Familiy Support Centre”, School of Psychologie aan de universiteit van Queensland. Colofon: Coördinatie: Remke van Berk Fotografie: Dirk Jansen Photography Copy: Jongens v.d. Wit Communicatie Productie: Vredegoor Grafische Producties
Genotmiddelen Omgaan met tabak, alcohol en drugs
