Cursus. Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding

Pagina 1 / 318 (01-02-14)

Case kaarten fase 4

Cursus Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding Document om de case kaarten te maken voor Fase 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Dit document is bedoeld voor de ontwerpers van de cursus en voor diegenen die het document willen gebruiken om zelf case kaarten af te drukken.

Labor improbus omnia vincit Het onvermoeid werken overwint alles

Auteur van de verwerking van de brontekst Guy Rinchart (Uitgave 0.5)

Case kaarten fase 4

1

Pagina 2 / 318 (01-02-14)

Inhoudstafel

1 Inhoudstafel....................................................................................................................2 2 Inleiding..........................................................................................................................9 2.1 Het doel van dit document voor Fase 4..................................................................9 2.2 Versies van dit document........................................................................................9 3 Het maken van case kaarten voor Fase 4......................................................................10 3.1 Het maken van de set Case kaarten voor Fase 4 aan de hand van een enkelzijdige printer..........................................................................................................................10 3.2 Het maken van de set Case kaarten voor Fase 4 aan de hand van een dubbelzijdige printer...................................................................................................10 3.3 Informatie over de bronnen die gebruikt werden..................................................10 3.4 De kaarten.............................................................................................................11 4 Case kaarten voor Fase 4, Thema 2 [evolutie van kinderen en ouders].......................12 4.1 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1..........................................13 4.2 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1.......................................14 4.3 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2..........................................15 4.4 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2.......................................16 4.5 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3..........................................17 4.6 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3.......................................18 4.7 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4..........................................19 4.8 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4.......................................20 4.9 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5..........................................21 4.10 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5.....................................22 4.11 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6........................................23 4.12 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6.....................................24 4.13 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7........................................25 4.14 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7.....................................26 4.15 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8........................................27 4.16 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8.....................................28 4.17 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9........................................29 4.18 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9.....................................30 4.19 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10......................................31 4.20 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10...................................32 4.21 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11......................................33 4.22 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11...................................34 4.23 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12......................................35 4.24 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12...................................36 4.25 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13......................................37 4.26 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13...................................38 4.27 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14......................................39 4.28 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14...................................40 4.29 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 15......................................41 4.30 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 15...................................42 4.31 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 16......................................43 4.32 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 16...................................44 4.33 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 17......................................45 4.34 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 17...................................46 4.35 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 18......................................47 Auteur van de verwerking van de brontekst Guy Rinchart (Uitgave 0.5)

Case kaarten fase 4

Pagina 3 / 318 (01-02-14)

4.36 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 18...................................48 4.37 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 19......................................49 4.38 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 19...................................50 4.39 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 20......................................51 4.40 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 20...................................52 4.41 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 21......................................53 4.42 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 21...................................54 4.43 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 22......................................55 4.44 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 22...................................56 4.45 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 23......................................57 4.46 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 23...................................58 4.47 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 24......................................59 4.48 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 24...................................60 4.49 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 25......................................61 4.50 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 25...................................62 4.51 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 26......................................63 4.52 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 26...................................64 4.53 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 27......................................65 4.54 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 27...................................66 4.55 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 28......................................67 4.56 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 28...................................68 4.57 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 29......................................69 4.58 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 29...................................70 4.59 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 30......................................71 4.60 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 30...................................72 4.61 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 31......................................73 4.62 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 31...................................74 4.63 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 32......................................75 4.64 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 32...................................76 4.65 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 33......................................77 4.66 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 33...................................78 4.67 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 34......................................79 4.68 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 34...................................80 4.69 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 35......................................81 4.70 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 35...................................82 4.71 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 36......................................83 4.72 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 36...................................84 4.73 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 37......................................85 4.74 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 37...................................86 4.75 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 38......................................87 4.76 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 38...................................88 4.77 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 39......................................89 4.78 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 39...................................90 4.79 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 40......................................91 4.80 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 40...................................92 4.81 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 41......................................93 4.82 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 41...................................94 4.83 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 42......................................95 4.84 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 42...................................96 4.85 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 43......................................97


Case kaarten fase 4

Pagina 4 / 318 (01-02-14)

4.86 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 43...................................98 4.87 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 44......................................99 4.88 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 44.................................100 4.89 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 45....................................101 4.90 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 45.................................102 4.91 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 46....................................103 4.92 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 46.................................104 4.93 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 47....................................105 4.94 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 47.................................106 4.95 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 48....................................107 4.96 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 48.................................108 4.97 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 49....................................109 4.98 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 49.................................110 4.99 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 50....................................111 4.100 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 50...............................112 4.101 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 51..................................113 4.102 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 51...............................114 4.103 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 52..................................115 4.104 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 52...............................116 4.105 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 53..................................117 4.106 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 53...............................118 4.107 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 54..................................119 4.108 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 54...............................120 4.109 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 55..................................121 4.110 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 55...............................122 4.111 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 56..................................123 4.112 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 56...............................124 4.113 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 57..................................125 4.114 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 57...............................126 4.115 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 58..................................127 4.116 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 58...............................128 4.117 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 59..................................129 4.118 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 59...............................130 4.119 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 60..................................131 4.120 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 60...............................132 4.121 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 61..................................133 4.122 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 61...............................134 4.123 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 62..................................135 4.124 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 62...............................136 4.125 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 63..................................137 4.126 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 63...............................138 4.127 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 64..................................139 4.128 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 64...............................140 4.129 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 65..................................141 4.130 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 65...............................142 4.131 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 66..................................143 4.132 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 66...............................144 4.133 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 67..................................145 4.134 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 67...............................146 4.135 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 68..................................147


Case kaarten fase 4

Pagina 5 / 318 (01-02-14)

4.136 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 68...............................148 4.137 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 69..................................149 4.138 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 69...............................150 4.139 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 70..................................151 4.140 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 70...............................152 4.141 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 71..................................153 4.142 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 71...............................154 4.143 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1....................................155 4.144 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1.................................156 4.145 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2....................................157 4.146 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2.................................158 4.147 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3....................................159 4.148 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3.................................160 4.149 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4....................................161 4.150 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4.................................162 5 Case kaarten voor Fase 4, Thema 3 [grenzen en normen en hun evolutie]................163 5.1 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1........................................165 5.2 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1.....................................166 5.3 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2........................................167 5.4 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2.....................................168 5.5 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3........................................169 5.6 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3.....................................170 5.7 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4........................................171 5.8 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4.....................................172 5.9 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5........................................173 5.10 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...................................174 5.11 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6......................................175 5.12 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6...................................176 5.13 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7......................................177 5.14 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7...................................178 5.15 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8......................................179 5.16 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8...................................180 5.17 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9......................................181 5.18 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9...................................182 5.19 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10....................................183 5.20 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10.................................184 5.21 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1......................................185 5.22 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...................................186 5.23 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2......................................187 5.24 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...................................188 5.25 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3......................................189 5.26 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3...................................190 5.27 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4......................................191 5.28 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4...................................192 5.29 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5......................................193 5.30 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5...................................194 5.31 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6......................................195 5.32 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6...................................196 5.33 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 7......................................197 5.34 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 7...................................198


Case kaarten fase 4

Pagina 6 / 318 (01-02-14)

5.35 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 8......................................199 5.36 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 8...................................200 5.37 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 9......................................201 5.38 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 9...................................202 5.39 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 10....................................203 5.40 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 10.................................204 5.41 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 11....................................205 5.42 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 11.................................206 5.43 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 12....................................207 5.44 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 12.................................208 5.45 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 13....................................209 5.46 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 13.................................210 5.47 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 14....................................211 5.48 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 14.................................212 5.49 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 15....................................213 5.50 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 15.................................214 5.51 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 16....................................215 5.52 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 16.................................216 5.53 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 17....................................217 5.54 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 17.................................218 5.55 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 1......................................219 5.56 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 1...................................220 5.57 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 2......................................221 5.58 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 2...................................222 5.59 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 3......................................223 5.60 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 3...................................224 5.61 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 4......................................225 5.62 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 4...................................226 5.63 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 5......................................227 5.64 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 5...................................228 5.65 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 6......................................229 5.66 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 6...................................230 5.67 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 7......................................231 5.68 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 7...................................232 5.69 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 8......................................233 5.70 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 8...................................234 5.71 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 9......................................235 5.72 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 9...................................236 5.73 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 1......................................237 5.74 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 1...................................238 5.75 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 2......................................239 5.76 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 2...................................240 5.77 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 3......................................241 5.78 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 3...................................242 5.79 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 4......................................243 5.80 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 4...................................244 5.81 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 5......................................245 5.82 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 5...................................246 5.83 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 6......................................247 5.84 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 6...................................248


Case kaarten fase 4

Pagina 7 / 318 (01-02-14)

5.85 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 7......................................249 5.86 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 7...................................250 5.87 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 8......................................251 5.88 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 8...................................252 5.89 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 9......................................253 5.90 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 9...................................254 5.91 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 10....................................255 5.92 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 10.................................256 5.93 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 11....................................257 5.94 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 11.................................258 5.95 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 12....................................259 5.96 Achterkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 12.................................260 6 Case kaarten voor Fase 4, Thema 4 [Ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] .......................................................................................................................................261 6.1 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1........................................263 6.2 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1.....................................264 6.3 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2........................................265 6.4 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2.....................................266 6.5 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3........................................267 6.6 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3.....................................268 6.7 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4........................................269 6.8 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4.....................................270 6.9 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5........................................271 6.10 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...................................272 6.11 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6......................................273 6.12 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6...................................274 6.13 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7......................................275 6.14 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7...................................276 6.15 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8......................................277 6.16 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8...................................278 6.17 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9......................................279 6.18 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9...................................280 6.19 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10....................................281 6.20 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10.................................282 6.21 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11....................................283 6.22 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11.................................284 6.23 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12....................................285 6.24 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12.................................286 6.25 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13....................................287 6.26 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13.................................288 6.27 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14....................................289 6.28 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14.................................290 6.29 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1......................................291 6.30 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...................................292 6.31 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2......................................293 6.32 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...................................294 6.33 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3......................................295 6.34 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3...................................296 6.35 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4......................................297 6.36 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4...................................298


Case kaarten fase 4

Pagina 8 / 318 (01-02-14)

6.37 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5......................................299 6.38 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5...................................300 6.39 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6......................................301 6.40 Achterkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6...................................302 7 Case kaarten voor Fase 4, Thema 5 [Communicatie met tieners]..............................303 8 Case kaarten voor Fase 4, Thema 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat één/meerdere van zijn/haar kinderen drugs of tabak of overmatig alcohol gebruiken].......................304 8.1 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1........................................305 8.2 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1.....................................306 8.3 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2........................................307 8.4 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2.....................................308 8.5 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3........................................309 8.6 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3.....................................310 8.7 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4........................................311 8.8 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4.....................................312 8.9 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5........................................313 8.10 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5...................................314 8.11 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1......................................315 8.12 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1...................................316 8.13 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2......................................317 8.14 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2...................................318


Pagina 9 / 318 (01-02-14)

Case kaarten fase 4

2

Inleiding

2.1 Het doel van dit document voor Fase 4 De DTA Preventie Cursus is bedoeld om hulpverleners en ouders te leren hoe kinderen op te voeden zodat het risico dat ze aan drugs, tabak, alcohol verslaafd zouden geraken minimaal is. De cursisten moeten cases oplossen via groepsdiscussies. Dit document wordt gebruikt om de case kaarten te maken voor Fase 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar]. Deze cases moeten behandeld worden als de cursus sessie fase 4 behandelt.

2.2 Versies van dit document Versies startend met 0 zijn klad versies. Versie Gepubliceerd

Commentaar

0.1

31/08/13

Nog onvolledig.

0.2

13/09/13

(1) Verbeteringen in thema 2, kaartenbundel 1, bundelcase 16: De werken van de tiener: wat? (1a) Duidelijk gemaakt dat de seksualiteit een deel is van de persoonlijkheid. (1b) “Mechanismen” vervangen door “ 'mechaniekjes' ”. (2) Alle vragen gesteld om tijdens de groepsdiscussie behandeld te worden zijn nu in het vet gezet. (3) Dit document is nog onvolledig.

0.3

18/09/13

(1) “Auteur” vervangen door “Auteur van de verwerking van de brontekst”. (2) Dit document is nog onvolledig.

0.4

19/11/13

(1) Omschrijving van thema 2 veranderd in “Evolutie van kinderen en ouders”. (2) Dit document is nog onvolledig.

0.5

01/02/14

Dit document is nu volledig.


Case kaarten fase 4

3

Pagina 10 / 318 (01-02-14)

Het maken van case kaarten voor Fase 4

3.1 Het maken van de set Case kaarten voor Fase 4 aan de hand van een enkelzijdige printer Dit document laat toe om de kaarten te maken met een A4 printer die enkel enkelzijdig kan afdrukken en geen dik papier kan verwerken: ●

Print al de A4 pagina's voor kaarten in dit document, telkens een voorzijde van een kaart gevolgd door de achterzijde ervan.

●

Lijm voor elke kaart de 2 pagina's (voor- en achterzijde van de kaart) aan elkaar. Het resultaat moet zijn dat na het uitknippen van de kaarten de tekst van beide kaart zijden in dezelfde verticale richting staat.

●

Knip de kaarten uit de afgedrukte en aaneengelijmde A4 pagina's.

●

In het geval van een kaartenbundel (bijvoorbeeld voor een stappenplan) moeten al de kaarten van de bundel in de juiste volgorde aan elkaar worden bevestigd op één of andere manier.

3.2 Het maken van de set Case kaarten voor Fase 4 aan de hand van een dubbelzijdige printer ●

Print al de A4 pagina's voor kaarten in dit document, telkens een voorzijde van een kaart en daarachter de achterzijde ervan.

●

Knip de kaarten uit de dubbelzijdig afgedrukte A4 pagina's.

●

In het geval van een kaartenbundel (bijvoorbeeld voor een stappenplan) moeten al de kaarten van de bundel in de juiste volgorde aan elkaar worden bevestigd op één of andere manier.

3.3 Informatie over de bronnen die gebruikt werden Er staat bij elke case een aanduiding van de bron(nen) die gebruikt werden om die case te bedenken. Die bronnen dienen door de spelers geraadpleegd te worden na de groepsdiscussie en het noteren van hun verwerking daarvan. Zo zien zij de mening van een gerespecteerd auteur ter zake. Bron aanduiding [DTA3 Hx] Hoofdstuk x [DTA3 Pxxx-yyy] Pagina xxx t.e.m. yyy

Bron “DTA”-document uitgave 3: Informatie over Drugs, inclusief Tabak en Alcohol http://users.skynet.be/bs130592/dta/


Case kaarten fase 4

Bron aanduiding

Pagina 11 / 318 (01-02-14) Bron

[VHMJG Pxxx-yyy] Pagina xxx t.e.m. yyy

Het boek van Prof. Dr. Peter Adriaenssens: “Van hieraf mag je gaan”, 9de druk, 2005, Lannoo, ISBN 90-209-3887-8

[PMJT Pxxx-yyy] Pagina xxx t.e.m. yyy

Het boek van Prof. Dr. Peter Adriaenssens: “Praten met je tiener”, 4de druk, 2007, Lannoo, ISBN 978-90-209-6759-3

[LZNS Pxxx-yyy] Pagina xxx t.e.m. yyy

Het boek van Prof. Dr. Peter Adriaenssens: “Laat ze niet schieten”, 2de druk, 2010, Lannoo, ISBN 978-90-209-9091-1

3.4 De kaarten Via de case kaarten pagina's kunnen de case kaarten (telkens voorzijde gevolgd door achterzijde) afgedrukt worden en uitgeknipt.


Case kaarten fase 4

4

Pagina 12 / 318 (01-02-14)

Case kaarten voor Fase 4, Thema 2 [evolutie van kinderen en ouders]


Case kaarten fase 4

Pagina 13 / 318 (01-02-14)

4.1 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 1: Tieners: enkele verhalen Uitgave: 0.2 (1) Voor Jan, 14 jaar, is een joint roken één van de dingen die je moet gedaan hebben, om te kunnen meepraten met vrienden. Hij heeft wel wat effect gevoeld, maar vond het niet echt bijzonder. Hij gaat het nog wel eens doen, zegt hij, maar alleen als hij met vrienden is. (2) Sander, 12 jaar, deelt snoep uit op de speelplaats. “Krijg jij zoveel van thuis?” vragen zijn vrienden. “Nee”, zegt hij glimlachend, “gewoon gepikt. Ach, dat beetje geld uit de jaszak van mijn vader, dat merkt hij toch niet.” (3) Jonas was een rustige en plichtbewuste jongen tot zijn twaalfde. Op zijn dertiende zegt hij “dat je stom moet zijn om gelovig te zijn”, wat zijn ouders schokt. Op zijn veertiende wil hij een affiche ophangen die vrije abortus promoot, wat voor zijn ouders onaanvaardbaar is. Op zijn vijftiende richt hij een rockgroepje op en schrijft rauwe teksten vol vernietigende seksuele opmerkingen over vrouwen. De situatie thuis is onleefbaar, en uiteindelijk wordt beslist dat hij naar een leefgroep gaat in een tehuis voor bijzondere jeugdzorg. Vandaar gaat hij naar begeleid kamer-wonen. Progressief verbetert het contact met zijn ouders weer. Op zijn zeventiende, als zijn ouders al lang overtuigd zijn dat hij nooit nog studeren zal, komt hij hun vragen of hij een kans krijgt om hogere studies te proberen. Twee jaar later woont hij weer thuis, en is een zeer dynamische student op de sociale hogeschool. We zijn allemaal tieners geweest. We hebben bij familie en vrienden tieners zien opgroeien. Welke dergelijke verhalen kan jij vertellen? De tienertijd is een doorgang, naar wat? De tienertijd is werktijd, voor wie allemaal? Wat kan je zeggen dat typisch is voor tieners, zowel positief als negatief? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P7-9]


Case kaarten fase 4

Pagina 14 / 318 (01-02-14)

4.2 Achterkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1 Taken van de moderator: De moderator (elke cursist om beurten) moet ervoor zorgen dat alle door een cursist geformuleerde meningen tijdens de groepsdiscussie door die cursist duidelijk gemotiveerd worden, zeker als ze klakkeloos één van de als vertrekpunt voorgestelde reacties op de case herhalen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert niet zomaar direct de eerste de beste plausibele mening door een andere cursist geformuleerd als 'dé juiste', omdat dikwijls 'dé juiste' mening enkel dient om verdere discussies en denkwerk te stoppen. De moderator (elke cursist om beurten) accepteert zowel intellectuele inhoud als emotionele inhoud, waarbij hij aan elk van die 2 aspecten het belang hecht dat het aspect heeft voor het individu of de groep. De moderator (elke cursist om beurten) waakt erover dat de cursisten respect tonen voor de mening van de andere cursist(en), alsook dat de discussie niet ontaardt in een welles-nietes spelletje. De moderator (elke cursist om beurten) gaat steeds meer een deelnemende lerende worden, een lid van de groep, die zijn mening uit als die van één enkel individu.


Case kaarten fase 4

Pagina 15 / 318 (01-02-14)

4.3 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 2: Puberteit? Adolescentie? Uitgave: 0.2 Puberteit en adolescentie zijn twee woorden die in het dagelijkse woordgebruik voortdurend door elkaar gehaspeld worden. Wat is de puberteit? Wat is de adolescentie? Gebeurt de evolutie steeds even snel? Is er continu vooruitgang? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P9-10]


Case kaarten fase 4

Pagina 16 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 17 / 318 (01-02-14)

4.5 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 3: Tieners? Uitgave: 0.2 Met 'tieners' bedoelt kinderpsychiater Peter Adriaenssens jongeren van twaalf tot zestien jaar. Is de puberteit op de leeftijd van zestien jaar afgewerkt? En de adolescentie? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P10]


Case kaarten fase 4

Pagina 18 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 19 / 318 (01-02-14)

4.7 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 4: Ouders?, Gezin? Uitgave: 0.2 Kinderpsychiater Peter Adriaenssens gebruikt de termen 'ouders' en 'gezin'. Welke soorten 'ouders' en 'gezinnen' zijn er en welke bedoelt hij? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P10]


Case kaarten fase 4

Pagina 20 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 21 / 318 (01-02-14)

4.9 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 5: Is opvoeden 'vandaag' zoveel ingewikkelder? Uitgave: 0.2 Gezinnen maken deel uit van een ingewikkelde samenleving. We leven in een tijd waarin heel veel gebeurt. Sommige dingen die ons vertrouwd zijn van het verleden lopen door. Welke bijvoorbeeld? En tegelijkertijd zijn er heel wat nieuwe ontwikkelingen. Welke bijvoorbeeld? Het zijn niet meer zozeer 'de kinderen' die opgevoed worden, maar er moet veel meer rekening gehouden worden met, en ingespeeld worden op, de eigen behoeften, noden en mogelijkheden van elk kind. Want onderzoek heeft aangetoond dat niemand geboren wordt als 'een lege doos', waarin men alleen maar 'de opvoeding' moet gieten om een goed resultaat te krijgen. Er wordt dus veel meer energie gevraagd van de ouders. Wat kan er bijvoorbeeld gebeuren ondanks een goede opvoeding vanuit een heel 'warm nest'? Wat kan er gebeuren ondanks een geschiedenis van ernstige verwaarlozing in de kinderjaren? Wie spelen er buiten de ouders ook een rol in de opvoeding? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P10-11]


Case kaarten fase 4

Pagina 22 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 23 / 318 (01-02-14)

4.11 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 6: De tienertijd is voor ouders een tijd van verminderde controle, van scheiding Uitgave: 0.2 De tienertijd is een tijd van scheiding, ook voor de ouders. Zij kunnen niet langer de grote levensbeslissingen voor hun kind invullen, en kunnen steeds minder de veiligheid van de adolescent in de wereld verzekeren. Dat kon nog wel voor het jongere kind, en afscheid nemen van die bijzondere invloed op je kind doet wel eens pijn. Vroegere oudergeneraties namen geregeld hun toevlucht tot een flink pak rammel. Wat denkt men in de westerse samenleving van 'vandaag' over het oplossen met geweld van een conflict tussen ouders en jongeren? Moet het anders, en zo ja hoe, met verlies van macht voor de ouders? Is er daardoor bij tieners minder respect voor volwassenen? Wat gebeurt er als ouders proberen teveel controle te blijven uitoefenen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P12]


Case kaarten fase 4

Pagina 24 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 25 / 318 (01-02-14)

4.13 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 7: Ouders moeten niet alles goedkeuren Uitgave: 0.2 Ouders die voor de opvoeding van tieners steun zoeken in boeken, voelen zich nogal eens ontgoocheld omdat in de geraadpleegde literatuur meestal vooral een uitleg te vinden is voor het gedrag van de puber. Dit wekt de indruk dat er alleen goedgekeurd wordt wat de jongere doet. Als vader en moeder het anders aangepakt hadden, zou de uitkomst beter zijn geweest, zo lijkt het wel eens. Maar wie is er allemaal verantwoordelijk? Wie probeert te begrijpen, keurt daarom nog niet goed. Wat niet goedgekeurd wordt, kan beter aangepakt worden door rekening te houden met de kennis verzameld uit onderzoek en ervaring met tieners. Welke ramp vindt nog altijd al te gemakkelijk plaats als gevolg van de intensiteit van het gedrag en de gedragsmoeilijkheden van de jongere? Voor het opvoeden van jonge kinderen, tot ongeveer twaalf jaar, bestaat er grote eensgezindheid over een basisbeleid. Het gaat dan vooral over het aanmoedigen van gewenst gedrag, het versterken van het zelfbeeld van het kind, het bevorderen van de trouw tussen broers en zussen, een goede samenhorigheid in het gezin, en het negeren en bestraffen van probleemgedrag. Blijft zo'n algemeen schema alleen genoeg voor in de tienertijd? Waarom wel of waarom niet? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 26 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 27 / 318 (01-02-14)

4.15 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 8: “Het is de schuld van de samenleving” Uitgave: 0.2 Ouders willen niet als zondebok aangeduid worden voor het gedrag van hun jongere, maar wijzen zelf wel snel in de richting van de samenleving. Wat te denken over de 'conclusies' dat het gedrag van de jeugd een uiting is van een uiterst individualistische samenleving waar alles gericht is op het 'ik'? Waardoor laten we ons misschien leiden als we beweren dat bij jongeren alles gericht is op het 'ik'? Is het echt zo dat ouders volgens de meeste jongeren alleen maar goed zijn voor was, plas, en zakgeld? De meeste jongeren zijn verbonden met zeer kleine groepen, kleine gehelen, vrienden met wie bepaalde 'codes' gedeeld worden. In die groepen bestaan regels die door de deelnemers voldoende aangevoeld worden, maar die voor de buitenwereld niet zichtbaar zijn. Wat wordt zoal gebruikt als 'code' voor die voor de buitenwereld onzichtbare regels? Welke 'partijen' spelen allemaal een rol in de ontwikkeling van jongeren in jullie eigen omgeving? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P14]


Case kaarten fase 4

Pagina 28 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 29 / 318 (01-02-14)

4.17 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 9: Er zijn grenzen, en het is belangrijk ze te durven stellen Uitgave: 0.2 Ondanks het feit dat het moeilijk is om algemene 'recepten' voor de opvoeding van tieners te geven, vindt kinderpsychiater Peter Adriaenssens het heel belangrijk dat de ouders toch keuzes maken en duidelijke standpunten innemen. Hij wil een 'kader' aanbieden waardoor je naar de ontwikkeling van tieners kunt kijken. Ieder 'kader' heeft zijn beperkingen, maar de lezer kan het boek “Van hieraf mag je gaan” gebruiken als een ingrediënt van het eigen opvoedingsbrouwsel, dat voor ieder gezin uniek is. Duidelijke standpunten innemen wil ook zeggen dat je grenzen durft ontwikkelen. Je doet dat als ouders best niet volledig zelf. Hoe dan wel? Nemen ouders dikwijls genoeg een standpunt in? Enkele onderzoekers zien het zo dat voor jongeren die opgroeien in een gezin dat het sociaal-economisch moeilijk heeft, de regels en grenzen veelal door de samenleving worden uitgestippeld. Deze jongeren zouden een evenwichtiger opvoedingsaanbod krijgen, beter hun tienertijd doorlopen, en op lange termijn een goede combinatie maken van studieresultaten, behaald diploma en geestelijk welzijn. In gezinnen die het sociaal-economisch zeer goed hebben, kunnen dromen en wensen veel gemakkelijker verwezenlijkt worden, en moeten ouders en jongeren veel sterker op eigen verantwoordelijkheid de grenzen bepalen. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 30 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 31 / 318 (01-02-14)

4.19 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 10: Conflict en Contact Uitgave: 0.2 De twee elementen die we bij tieners steeds weer zullen aantreffen zijn conflicten en contacten tussen ouder en jongere. Het is in de liefde dat er pijn gedaan wordt. De ouder gaat het conflict aan omdat hij de jongere een mooie toekomst gunt en vreest dat die verknald wordt door onbezonnen gedrag en beslissingen. Wat moet de jongere voelen wat betreft de ouder in een conflict? Wat zal de ouder moeten leren aanvaarden? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 32 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 33 / 318 (01-02-14)

4.21 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 11: Er is geen continuïteit meer in de opvoeding Uitgave: 0.2 De tienertijd vormt duidelijk een echte uitdaging voor de opvoedingscapaciteiten van de ouders. Maar kinderpsychiater Peter Adriaenssens beklemtoont hoezeer dit verder bouwt op de basis die gelegd werd in de kindertijd. Wie verzuimd heeft om bij jonge kinderen structuur, opbouwende aandacht en een steeds aanmoedigen en corrigeren in te voeren, loopt heel veel kans nu, nu de kinderen tieners zijn, harder te moeten zwoegen. Een zeer belangrijk verschil met de opvoeding van het jongere kind is het ontbreken van continuïteit in de relatie tussen ouders en kinderen: (1) “Toen het nog een kind was kon ik er alles aan vragen, en zag het mij ontzettend graag, waarom is het nu zo veranderd als tiener en lijkt niets meer goed van wat ik doe?” (2) “In de ene omstandigheid gedraagt mijn tiener zich heel anders dan in de andere” Hoe ontwikkelen sommige ouders regels zodanig dat er zo'n moeilijkheden ontstaan? Wat verwachten sommige ouders van hun tieners wat die (nog) niet hebben als ze ze te vrij laten? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 34 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 35 / 318 (01-02-14)

4.23 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 12: Opvoeden zonder stilstaan Uitgave: 0.2 De tienertijd deelt met de moderne tijd een aantal kenmerken zoals het snelle leven, de snelle aanpassingen, het openstaan voor al wat nieuw is, het creëren van een individueel ideaal. Voor wie wil opvoeden lijken opvoeden en snelle evolutie in tegenspraak met elkaar. Om op te voeden, om een generatie te ondersteunen, is er nood aan continuïteit. Men tracht inspiratie te vinden in de herinneringen aan de eigen puberteit, of men wil dat een afspraak met de jongere die vandaag wordt gemaakt over een paar weken nog geldig is – en dat in een samenleving waarin stilstaan gelijkgesteld wordt met verliezen. Ouders denken te vaak dat jongeren leven alsof er geen verleden is. Alsof ze zich nu het recht kunnen toe-eigenen alles uit te vinden. Maar is dat echt zo? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P17]


Case kaarten fase 4

Pagina 36 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 37 / 318 (01-02-14)

4.25 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 13: Geen continuïteit in ordening Uitgave: 0.2 De jongeren krijgen van de samenleving geen duidelijke bakens meer aangeboden die hen in staat stellen met zekerheid te weten tot welke sociale groep ze nu eigenlijk behoren: die van de minderjarigen of die van de meerderjarigen. Afhankelijk van het onderwerp lijken ze nu eens bij de kinderen te horen, en dan weer worden ze behandeld als volwassenen. Een voorbeeld zijn de regels voor seksueel gedrag. Vanuit de samenleving lijken er geen taboes meer te bestaan. Waarover worden bijvoorbeeld vanuit de samenleving geen richtlijnen meer gegeven zoals vroeger? Wat konden de ouders vroeger doen? 'Vandaag' moeten de ouders veel meer zelf bepalen wat in het belang van de jongere is. Welk gevaar houdt dat in, waar gaan de ouders zich door laten beïnvloeden? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 38 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 39 / 318 (01-02-14)

4.27 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 14: De jongeren als nieuw centrum van macht Uitgave: 0.2 Opvoeden op basis van onderhandeling tussen ouders en jongere betekent dat de jongere meer informatie krijgt om zelf goede keuzes te maken. Er wordt terecht gepleit voor meer dialoog, en voor goede informatie. Jongeren kunnen daaruit leren wat democratisch onderhandelen is. Informatie is macht, en dat voelen ouders. Maar waar allemaal halen de jongeren informatie? Tevens wordt die zelfstandigere en zelfbewustere jongere vaak geconfronteerd met veel minder stabiliteit wat de gezinsvorm betreft. Welke gezinsvormen zijn er zoal? Bij het overgaan naar een nieuwe gezinsvorm wordt van jongeren heel wat flexibiliteit verwacht. Er wordt verwacht dat ze dat proces mee aankunnen. Ouders moeten hun macht veel meer delen met de jongeren in het gezin. Vroeger hoorde je regelmatig een ouder tegen een jongere “zwijg!” zeggen. 'Vandaag' hoor je een ouder tegen een jongere zeggen: “Maar zeg dan toch wat er mis is!” Onderhandelen komt dus steeds centraler te staan in de relatie tussen ouders en jongeren. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 40 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 41 / 318 (01-02-14)

4.29 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 15 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 15: Kiezen voor democratisch ouderschap Uitgave: 0.2 Met democratisch ouderschap wordt bedoeld dat de ouders duidelijke normen en waarden hebben, duidelijke verwachtingen, en daarover praten met de jongeren. De ouders zijn duidelijk, maar staan open voor discussie. Wat betekent dat volgens jullie voor wat betreft herziening van hun standpunt? De ouders zoeken geen machtsconflicten met de jongeren. Ze slagen er in grote mate in om wat gezegd wordt door de jongeren niet al te persoonlijk op te nemen, en ze steunen elkaar daarin als partners. Bij democratisch ouderschap wordt een jongere wel voor de consequenties geplaatst van zijn gedrag. Wat zou dat bijvoorbeeld kunnen inhouden? De ouders trachten een beschermend toezicht te houden over de jongere, maar zonder hem weg te houden van de wereld en zijn gevaren. Waaruit zou die 'bescherming' kunnen bestaan? Toch is het zo dat in ouderschap ook fasen voorkomen. In vele gezinnen kun je momenten aantreffen die eerder autoritair zijn, of verwaarlozend. We spreken dan eerder over een democratische stijl, als er in het algemeen democratisch ouderschap is. Wat we hierover zeggen geldt in de eerste plaats voor jongeren in onze (westerse) cultuur. Het is niet zo zeker dat dezelfde opvoedingsstijl opgaat voor alle culturen. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 42 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 43 / 318 (01-02-14)

4.31 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 16 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 16: De werken van de tiener: wat? Uitgave: 0.2 “Je bent geen kind meer!” zeggen ouders die gemerkt hebben dat hun tiener de kindertijd achter zich gelaten heeft. Voor de jongere zelf is het helemaal niet zo doorzichtig. De tiener krijgt te maken met: (1) De ontwikkeling van zijn/haar lichaam tot een volwassen lichaam. (2) De ontwikkeling van zijn/haar zelfbeeld tot een volwassen zelfbeeld: hoe 'ziet' hij/zij zichzelf (zijn/haar lichaam, zijn/haar persoonlijkheid, waaronder zijn/haar seksualiteit). (3) De ontwikkeling van zijn/haar seksualiteit tot een volwassen seksualiteit. (4) De ontwikkeling van zijn/haar persoonlijkheid tot een volwassen persoonlijkheid: de verzameling van kenmerken en 'mechaniekjes' in onze hersenen die het gedrag van een persoon tegenover zichzelf en anderen bepalen. Iemand kan bijvoorbeeld eerder in zichzelf teruggetrokken zijn (introvert) of eerder sociaal en uitbundig (extravert). Hoe heb jij in je eigen tienertijd de ontwikkeling van je lichaam ervaren? Hoe veranderde wat je dacht over jezelf? Vond je jezelf bijvoorbeeld soms maar een lelijk eendje? Hoe heb je je seksualiteit ontdekt? Laat je persoonlijkheid je toe om dit zomaar 'in de groep te gooien' tijdens de groepsdiscussie? Kan je je tieners helpen door te herhalen wat je eigen ouders je hebben voorgedaan? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P25]


Case kaarten fase 4

Pagina 44 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 45 / 318 (01-02-14)

4.33 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 17 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 17: De werken van de tiener: Een moeilijk lijf om mee samen te leven Uitgave: 0.1 De puberteit is de periode waarin de lichamelijke veranderingen plaatshebben. Hier wordt enkel gewezen op die lichamelijke elementen die een belangrijke rol spelen in de psychologische ontwikkeling en het gedrag van de tiener Op welk moment kunnen we van een tiener zeggen “nu start de puberteit”? Jongens voelen zich nogal eens als reuzen met een kinderhoofd. Alles aan hun lichaam verandert, maar dat jonge gezicht geeft hun het uiterlijk van een kind, ook als ze al zestien zijn. Soms worden bij jongens eerst de handen en de voeten groter. Hun moeder vertelt trots dat zoonlief van twaalf al schoenmaat 43 heeft! Welk effect kan dit alles hebben op de jongen? Meisjes willen wel langer worden, maar zijn niet graag het grootste meisje van de klas. Als de groei echt snel gaat, zijn ze bang dat die niet tijdig zal stoppen. Eenzelfde angst leeft bij 'het kleintje' van de klas. Soms zet de groei heel laat in, wat voor de betrokkene geen pretje is. In het algemeen ligt de ontwikkeling bij meisjes voor op die van jongens. Het verschil bedraagt ongeveer twee jaar. In de seksuele ontwikkeling (eerste menstruatie, eerste ejaculatie) is dat verschil ook te merken. Wat betekent alles wat hier behandeld werd voor de ontwikkeling van het zelfbeeld van zij die uitzonderlijk vroeg of zeer laat in ontwikkeling gaan? Geslachtshormonen zorgen niet alleen voor lichamelijke wijzigingen, maar hebben ook een invloed op de stemming en het gedrag van tieners. Welke voorbeelden kan je zoal opsommen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 46 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 47 / 318 (01-02-14)

4.35 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 18 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 18: De werken van de tiener: Ontwikkelingen in het denken Uitgave: 0.1 Ook de hersenen gaan in puberteit, en dat kan je zien aan de nieuwe mogelijkheden die de jongere benut. De jongere denkt na over zichzelf, en over zichzelf in de wereld, en doet dit op een meer abstracte manier. Dat vertaalt zich bij sommigen in het schrijven van gedichten, of het ontdekken van de wereldliteratuur. Sommigen hebben ook een groeiende interesse voor politiek en voor debatten waarbij standpunten moeten worden ingenomen en verdedigd. Dit zal ten volle een rol spelen in de debatcultuur die vele tieners opzoeken. Maar doordat die ontwikkelingen in het denken nog volop bezig zijn en alles nog verfijnd moet worden door ervaring op te doen, zijn die tieners ook kwetsbaar voor kwaadwillige personen of organisaties die daarop inspelen: welke bijvoorbeeld? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 48 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 49 / 318 (01-02-14)

4.37 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 19 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 19: De werken van de tiener: De ontwikkeling van het zelfbeeld: wat? Uitgave: 0.1 Sandra's moeder kan er niet bij. Het werd net zo leuk toen Sandra tien was. Ze vond dat haar moeder er goed uitzag. En ze vond het leuk om samen te gaan winkelen. Tussen haar tiende en dertiende gingen moeder en dochter samen op stap, kozen ze elkaars kleren, en hielden ze rekening met elkaars mening. Moeder liet zich een modern kapsel aanmeten, bij de kapper waar Sandra zoveel goeds van gehoord had via haar vriendinnen. En Sandra mocht experimenteren met nagellak en eyeliner, en zoals moeder dat wenste deed ze dat enkel in het weekend. Want met make-up ga je toch niet naar school! En toen veranderde het. Op haar dertiende wou Sandra kleren uit een tweedehandswinkel. Ze gaf kleren van zichzelf weg aan vriendinnen, om die te ruilen voor hun, naar moeders mening, vaak versleten spullen. Maar dat vond Sandra ineens zo gezellig. Zo echt, zei ze. De nagellak ging er niet meer af, Sandra deed nu wel aan elke vinger een andere kleur. Als moeder haar vraagt: “Waar is die gezellige tijd van ons, toen we zelfs samen dezelfde stijl van trui kochten?”, dan zegt Sandra: “Dat ben ik niet meer.” Als de telefoon gaat voor Sandra, neemt vader op. Ze is niet thuis. De vriendin vraagt waar Sandra te vinden is. Vader antwoordt: “Dat weet ik niet, ze is niet thuis, ze is op zoek naar zichzelf.” Iedereen heeft een bepaalde persoonlijkheid, deels via de genen, deels verder ontwikkeld tijdens het leven en vooral dan tijdens de tienertijd. In een gezin van bijvoorbeeld drie kinderen kunnen de ouders met een zucht vaststellen dat er twee zich binnen de lijnen van de verwachtingen hebben ontwikkeld, maar dat eentje een heel ander spoor heeft gevolgd. En dat ondanks het feit dat voor alle drie dezelfde huis- en leefregels golden! Hoe kan dat? Bij de ontwikkeling van het zelfbeeld, dat een deel is van de persoonlijkheid, gaat het om de vraag: hoe voelt en ziet de jongere zichzelf? Een tiener bouwt een beeld van zichzelf op, deels aan de hand van de positieve en de negatieve ervaringen die hij/zij in de loop van zijn jeugd opdeed. Welke voorbeelden van positieve ervaringen kan je opsommen? Welke voorbeelden van negatieve? Wat kan er ook nog een invloed hebben op het zelfbeeld? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P29-31]


Case kaarten fase 4

Pagina 50 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 51 / 318 (01-02-14)

4.39 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 20 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 20: De werken van de tiener: De ontwikkeling van het zelfbeeld: “Ik droomde dat ik een ander was...” Uitgave: 0.1 Joachim (14) kijkt bezorgd naar de kleine littekens die acne op één wang heeft achtergelaten. “Lelijk,” denkt hij. Als hij met vrienden praat, wrijft hij meestal over die wang. Hij hoopt dat het dan minder opvalt. Bovendien brengt hij zo beter zijn armen in het zicht. En daar is hij wel fier op. Ieder bezoek aan de spiegel rondt hij daarmee af: een blik op zijn stevige spieren. Hij heeft een sportief lichaam, en dat traint hij. Ieder mens heeft een gedroomd beeld van zichzelf. In gedachten toveren we wat correcties aan ons uiterlijk, maken we onszelf ietsje slimmer, en verbeelden we ons dat onze familie wat rijker is dan in de realiteit. Dromen stimuleren ons om in het leven een stapje verder te gaan dan wat anderen van ons verwachten. Dromen zijn fijn, op voorwaarde dat er geen te grote kloof bestaat tussen droom en werkelijkheid, want die kloof wordt dan pijnlijk. In de puberteit komt dat heel sterk naar voren. Maar de puber zal normaal het negatieve (Joachim: de acne littekens) in balans plaatsen tegenover het positieve (Joachim: zijn gespierde armen). Waarmee kunnen pubers niet zo gelukkig zijn? Som zoveel mogelijk zaken op. Tieners hebben heel vaak een eerder negatief zelfbeeld. Ze zijn ontgoocheld, wat hen in een eerste periode ertoe drijft te trachten correcties uit te voeren op hun lichaam. Hoe bijvoorbeeld? Toch kan de weg erg moeizaam zijn. Als bijvoorbeeld je gezicht door een litteken zo verminkt is dat je weet dat je nooit je droom – fotomodel worden – zult kunnen waarmaken, dan zorgt de kloof tussen wens en werkelijkheid voor heel wat onzekerheid. Welke andere voorbeelden van moeilijke situaties kan je opsommen? De puber zit op het kruispunt van al die informatie en moet zijn leven gaan richten naar wat wél haalbaar is. En dat is uiteraard geen eenvoudige opdracht. De frustraties die daarmee gepaard gaan bij de puber worden gemakkelijk afgereageerd op de omgeving. Welke voorbeelden kan je geven van hoe dat zoal zou kunnen gebeuren? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P31-33]


Case kaarten fase 4

Pagina 52 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 53 / 318 (01-02-14)

4.41 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 21 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 21: De werken van de tiener: De ontwikkeling van het zelfbeeld: Blij met zichzelf: de grote ego's Uitgave: 0.1 Lucas is zestien, een mooie jongen, sportief lichaam, goede student, de macho van de klas. Hij weet dat hij knap en slim is, en de anderen zullen het ook geweten hebben. Hij toont graag zijn atletische lichaam. Hij spot graag met andere jongeren. Hij vertelt hoe zielig hij zich zou voelen moest hij een wat papperig lijf hebben, of minder sportief uitblinken, of een domoor zijn. Voor zijn ouders is hij een droom. Op familiefeesten gaat alle aandacht naar hem. Voor neven en nichten is hij het voorbeeld. Straks zal hij ongetwijfeld naar de universiteit gaan, en iedereen gaat ervan uit dat hij het daar schitterend zal doen. Niet iedere jongere maakt een crisistijd door met twijfel over de eigen mogelijkheden, of heeft last van een negatief zelfbeeld. We worden steeds vaker geconfronteerd met jongeren bij wie zich dat niet voordoet, maar die integendeel opvallen door hun grote 'IK'. Waardoor wordt dat aangemoedigd in onze samenleving? Geef enkele voorbeelden. Dit is meestal een valstrik voor het leven. Zo worden geen toekomstige volwassenen gemaakt. Zij blijven maar kind, zij blijven de moeilijke overgang voor zich uit schuiven. Een dergelijke Lucas wordt als drieëntwintigjarige gearresteerd wegens grensoverschrijdende seksuele spelletjes met kinderen waarvoor hij de gedroomde babysitter was. Hij beklemtoont dat hij geen pedofiel is. Dat de kinderen hem echt graag zagen, en hij hen. Emotioneel zit hij op hun niveau. Hij is bang van meisjes van zijn leeftijd. Op het machogedoe na weet hij helemaal niet hoe hij om moet gaan met zijn angsten. En dus koos hij voor de weg van de terugkeer, en richtte hij zich naar de kinderen. Na deze pijnlijke incidenten zal hij klaar zijn om het begin te maken van zijn weg naar volwassenheid. Maar het is een geschonden weg. Er is de waardering die van binnenuit komt en de waardering door de buitenwereld. Wat hebben zij? Waarnaar missen zij de overgang die normaal gebeurt tijdens de adolescentie? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 54 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 55 / 318 (01-02-14)

4.43 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 22 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 22: De werken van de tiener: De ontwikkeling van het zelfbeeld: Ondersteun het zelfwaardegevoel van de tiener Uitgave: 0.1 (1) Vertel over jezelf Ouders vertellen te weinig over hun eigen twijfels als jongere. Laat je tiener zelf ontdekken dat er soms meer gelijkenis tussen de generaties is dan men denkt. Waarover zou je zoal kunnen vertellen? (2) Stel gerust Door hun angsten hebben jongeren vaak nood aan een geruststellend woord. Waarover kunnen jongeren zoal bezorgd zijn? Met welke soort reactie moet je niet overdrijven tijdens het beluisteren van hun verhalen? (3) Sta open voor negatieve verhalen Willen luisteren naar de jongere die bijvoorbeeld zegt dat hij zichzelf stom vindt... Als zulke dingen gezegd worden is de eerste neiging vaak om te proberen duidelijk te maken aan de jongere dat hij/zij overdrijft. Maar hoe voelt de tiener dit aan? Hoe kan je het beter doen? Geef enkele voorbeelden. (4) Ga naar hulpverlening indien nodig Als de problemen aanhouden, als er gelijktijdig ook leerproblemen, slaapmoeilijkheden, andere eetgewoonten, agressief gedrag optreden, ga dan naar de professionele hulpverlening. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 56 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 57 / 318 (01-02-14)

4.45 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 23 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 23: De werken van de tiener: De ontwikkeling van de seksualiteit: wat? Uitgave: 0.1 De biologische veranderingen bij een tiener beperken zich niet tot lichaamsgroei, ze omvatten ook de 'seksuele veranderingen'. Deze hebben te maken met hormonen. Anderzijds gaat er ook een invloed van hormonen uit naar het regelen van agressie en assertiviteit [het voor zichzelf 'opkomen' tegenover anderen]. Wat moet de puber leren te doen met zijn/haar seksuele fantasieën en impulsen? De seksuele ontwikkeling moet een plaats krijgen in de ontwikkeling van het zelfbeeld van de tiener, dat deel uitmaakt van... wat? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P36]


Case kaarten fase 4

Pagina 58 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 59 / 318 (01-02-14)

4.47 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 24 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 24: De werken van de tiener: De ontwikkeling van de seksualiteit: Voorbereiden op seksualiteit Uitgave: 0.1 De generatie die Woodstock meegemaakt heeft, de seksuele bevrijding ontdekte, en vooral toegang kreeg tot goede anticonceptiva [voorbehoedsmiddelen], dacht dat volgende generaties in groot evenwicht zouden leven wat relaties en seksualiteit betreft. Wat was lange tijd de gangbare mening over de oorzaak van wat vóór de 'seksuele revolutie' misliep in relaties? Wat valt er te zeggen over succes in de kwaliteit van de relaties in een generatie die 'seksueel bevrijd' was? De meeste ouders van 'vandaag' vinden zichzelf openhartig als het over seksualiteit gaat. Ze willen er met hun kinderen over praten, ze willen toleranter [verdraagzamer] zijn dan vroegere generaties, ze willen anticonceptiva [voorbehoedsmiddelen] ter beschikking stellen... Maar dat zijn meestal de meningen die de ouders hebben vóór de jongeren de pubertijd ingaan, want seksualiteit is niet zo'n eenvoudig onderwerp om over te praten. Waarom? Over welk onderdeel van seks lukt het wel en wordt er wel veel gepraat? Waarover wordt er even weinig gepraat als vroeger of zelfs helemaal niet? Veel goedbedoelde inspanningen vallen snel in het water. En dus toont onderzoek naar de realiteit van het omgaan van ouders met de seksualiteit van hun jongere eerder een langzame evolutie, en geen spectaculaire sprongen doorheen de generaties. Op welke vertellingen door hun jongeren wachten de meeste ouders om makkelijk met hen over seksualiteit te praten? Wie praat er dan meestal? Vader of moeder? Ouders voelen zich nog altijd onzeker over het onderwerp: waarop vallen zij vooral terug? Wat was de vrees van vele ouders toen het debat geopend werd over het toekennen van een recht op seksualiteit aan jongeren vanaf veertien jaar? [nu is dat in België vanaf zestien jaar]. De opdracht voor ouders is ook erg ingewikkeld geworden. De jaren zestig en zeventig lieten een ontzettende ruimte voor het thema van de 'leuke' seksualiteit. Het ging over lust en genieten, zeker ook doordat de antibiotica de dreiging van o.a. syfilis, vroeger een ziekte met dodelijke afloop, hadden weggenomen. Maar waardoor werd seks een angstthema in de jaren tachtig? Ook seksueel misbruik schoof als thema naar voren, o.a. misbruik in het gezin. (1) Geef een duidelijke toelichting bij de anatomie [betrokken lichaamsdelen]. (2) Beklemtoon de relatie in de seksualiteit: is een pornofilm ok als leermateriaal? (3) Maak een positief gesprek gemakkelijker en versterk niet de schaamte. (4) Geef goede informatie over risicogedrag en voorbehoedsmiddelen. Zie na de groepsdiscussie de bron: [VHMJG P36-39]


Case kaarten fase 4

Pagina 60 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 61 / 318 (01-02-14)

4.49 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 25 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 25: De werken van de tiener: De ontwikkeling van de seksualiteit: Het lichaam in het centrum van de belangstelling Uitgave: 0.1 Jonge kinderen met ernstige brandwonden in het gezicht hebben vaak weinig psychologische moeilijkheden bij het aanvaarden van de littekens. Ze groeien op met het gewijzigde beeld van hun gezicht. Ouders denken dan dat hun kind helemaal geen verwerkingsproblemen heeft. Jaren later, in de puberteit, zijn de ouders verrast dat het uiterlijk ineens wel een rol gaat spelen bij het kind. Heeft hij/zij dan al die tijd zijn/haar verdriet over de littekens verborgen gehouden? We vinden het heel gewoon dat een volwassene na een operatie een spiegel vraagt om het litteken eens goed te kunnen bekijken, of dat de tandarts ons precies laat zien wat hij met ons gebit gedaan heeft. Is dat altijd ijdelheid? Waarom hebben volwassenen zo'n interesse voor littekens, voor hun gebit? Hoe is dat met pubers? Wat doen zij zoal vóór een spiegel? Hoe moet je als ouder daarop reageren? Het is niet omdat je kind een lichamelijke verandering ondergaat, dat je als ouders bepalen kunt dat hij/zij zich nu ook maar als een puber gedragen moet. Het kan zijn dat je lichamelijk veranderde kind naar kinderfilms kijkt of met de poppen speelt. Welke soort opmerkingen zijn dan ongepast? De taak van de ouders is niet gemakkelijk. Zoals bij een goede wielerwedstrijd is het beter vanuit een 'volgwagen' op de ontwikkeling te letten, dan de fiets vooruit te duwen. Waarvoor moeten de ouders trachten gevoelig te zijn? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 62 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 63 / 318 (01-02-14)

4.51 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 26 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 26: De werken van de tiener: De ontwikkeling van de seksualiteit: De seksuele identiteit Uitgave: 0.1 Een van de opdrachten voor de jongere in de adolescentie is het zich bewust worden van zijn/haar seksuele betekenis. Dit is een verdere uitdieping van de speelse erotiek van het jonge kind. Ons leven start met een opdeling in geslachtsgroepen. De eerste vraag in de kraamkliniek is “Is het een jongen of een meisje?”. Wat heeft het antwoord daarop zoal voor gevolgen, ook in een samenleving die zich geëmancipeerd noemt? Maar wat valt er tegenwoordig wel te zeggen over de nochtans 'klassieke' tegenstellingen zoals 'broekje versus rokje' en 'revolver versus pop' , tenminste vóór de adolescentie? Om liefde te uiten komen er tijdens de adolescentie heel wat mogelijkheden tot ontwikkeling: de taal en poëzie schrijven, brieven schrijven, communiceren via Internet, de betekenis van strelen, dansen, tot en met de seksuele opwinding en orgasme. Waar moet de jongere ook een plaats weten te geven aan zijn seksuele identiteit? Waarom provoceren leeftijdgenoten elkaar met grof en kwetsend lijkende uitspraken zoals “Gij zijt een lesbo!”, “Doe niet zo verwijfd!”? Het seksuele geslacht is een biologisch gegeven, de seksuele identiteit is het resultaat van een complex psychologisch proces. Wat kan iemand als uitkomst ervan zoal 'zijn'? Biologische invloeden zijn hierin ongetwijfeld zeer bepalend. Onder welke invloeden staat de uitdrukking van de seksuele identiteit? Homoseksuele gevoelens zijn voor tieners erg verwarrend. Velen van hun leeftijdgenoten staan vijandig tegenover homo's. Uit opmerkingen van hun ouders en omgeving hebben zij vaak begrepen dat al wie niet heteroseksueel is als afwijkend moet worden beschouwd. Daarbij komt dat iedereen als jongere ook gevoelens van liefde ervaart voor iemand van het eigen geslacht, want de seksuele gevoelens doorlopen een tijdlang zowat alle mogelijkheden. Waardoor wordt de angst homoseksueel te worden afgeweerd? Homoseksuele jongeren kent men uit onderzoek als vaak erg geïsoleerde mensen, die veel verdriet en kwetsuren dragen van de opmerkingen van anderen. Dus hebben ouders een bijzondere opdracht. Hoe kunnen ouders hun jongere gerust stellen en zo ruimte maken om de jongere te laten vertellen over zijn/haar angsten, wensen, fantasieën? Lees zo nodig terug wat er op deze pagina staat.

Zie na de groepsdiscussie de bron: [VHMJG P40-42]


Case kaarten fase 4

Pagina 64 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 65 / 318 (01-02-14)

4.53 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 27 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 27: De werken van de tiener: De gevaren van tienerseks: Waar ouders van wakker liggen... Uitgave: 0.1 Tienerseks is een realiteit. Niet alleen bouwen tieners tegenwoordig al eerder dan in voorgaande generaties een seksueel leven op, de verwachtingen binnen de samenleving zijn ook veranderd. Sommigen zeggen: “Een generatie geleden was het een schande als een meisje geen maagd meer was, vandaag...” Vul aan! Medische informatie heeft een eigen populariteit gekregen. Er worden steeds meer inspanningen gedaan om gegevens uit de wetenschappelijke wereld te vertalen naar het publiek. Wat met seks te maken heeft komt daarbij gemakkelijk aan bod. Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) bijvoorbeeld hebben invloed op de vruchtbaarheid en maken het risico voor het ontwikkelen van verschillende vormen van kanker groter. Welke soa is nu (2013) nog niet geneesbaar en zet een domper op seksuele experimenten? Ouders willen hun kinderen niet zien sterven omdat die seks hebben gehad met de verkeerde persoon. Dat zijn angsten langs de kant van de ouders, daar liggen zij van wakker. Maar hoe zit het langs de kant van de jongeren zelf? Liggen zij wakker van deze gevaren? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 66 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 67 / 318 (01-02-14)

4.55 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 28 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 28: De werken van de tiener: Tienerzwangerschappen: Jongeren liggen er niet echt van wakker...: Het geval “Tina en Johan” Uitgave: 0.1 Tina (15) heeft sinds een jaar een seksuele relatie met een klasgenoot. Anticonceptiva [Voorbehoedsmiddelen] leken hen niet nodig. Tina's maandstonden waren onregelmatig. Johan zou opletten, en dat lukte volgens Tina ook heel vaak. Vaak, maar niet altijd. Ze hadden onregelmatig seksuele betrekkingen. In sommige periodes veel, in andere periodes eerder uitzonderlijk. Tina was Johans eerste seksuele partner. Hij dacht dat er in het sperma op zijn leeftijd nog niet zoveel zaadcellen zouden zitten. Ze hadden wel onderwijs gehad over 'veilige seks', kenden de theorie van het gebruik van een condoom, Tina wist van vriendinnen over het gebruik van de pil, en toch hadden ze het er met elkaar nooit over gehad. Ze vonden hun seksuele relatie wel leuk, maar niet meer. Er waren geen onaangename ervaringen aan verbonden, maar geen van beiden vond het overweldigend. Seks kwam er als bij toeval van, niet als doel. En het hoorde er nu eenmaal bij, want een jaar samenzijn zonder dat je aan je vrienden kon zeggen dat je 'het' al deed, dat kon toch echt niet. Na school gingen ze vaak in een hamburgertent in de buurt van de school iets eten. Hamburgers, ijsjes, frieten. En dus vond geen van beiden het ongewoon dat Tina bijkwam in gewicht. Een zwangerschap was ingezet... Kan hun relatie die zwangerschap dragen? Was het hun bedoeling dat dit hun levensloop op deze leeftijd zou kunnen bepalen? Hadden ze ooit stil gestaan bij de vraag of een kind gewenst was, of ze dat samen zouden doen, of ze samen beschikbaar zouden zijn voor het opvangen van dat kind? Het hoeft niet altijd het geval te zijn, maar bij twee op de drie komt een tienerzwangerschap voor bij jongeren die op emotioneel vlak affectief reeds in de knel zaten, of andere levensmoeilijkheden kenden. Wat zijn zoal de problemen die een tienerzwangerschap veroorzaakt voor wat betreft schoolcarrière, vriendschappen, positie van de jongere in de maatschappij, zijn/haar voortleven zelf?

Zie na de groepsdiscussie de bron: [VHMJG P43-44]


Case kaarten fase 4

Pagina 68 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 69 / 318 (01-02-14)

4.57 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 29 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 29: De werken van de tiener: Tienerseks: Radicale ouders Uitgave: 0.1 Ouders komen op raadpleging voor het gedrag van hun dochter. Ze is zestien, en vindt dat haar ouders niet meer voor haar kunnen beslissen of ze seksuele relaties heeft of niet. Daar gaan de ouders niet mee akkoord. Zij verbieden het, en praten niet over veilige seks, omdat ze vrezen dat ze op die manier zelf op een dag verantwoordelijk zijn voor het uitlokken van experimenteergedrag bij hun dochter. Natuurlijk zijn er in het gezin ook nog andere thema's waarover gestruikeld wordt, met als rode draad dat de ouders nog de volle controle willen houden. Het gedrag van de dochter situeert zich vooral op het vlak van het seksueel provocerende. Hoewel ze niet uit mag, stapt ze het zelf af. Dit doet ze met een heel strak T-shirt, en als ze 's nachts van het feestje thuiskomt is duidelijk te zien dat ze geen bh meer draagt. Ze zegt dat ze zelf wel mans genoeg is om ervoor te zorgen dat niemand haar aanraakt als zij dat niet wil. Ouders kunnen wel duidelijk grenzen stellen, en hebben ook het recht om duidelijk te zeggen dat ze vinden dat hun tiener best zo lang mogelijk wacht met seksuele experimenten, maar dat is nog wat anders dan het radicaal te verbieden. Wat is namelijk het zeer waarschijnlijke gevolg van dit verbod voor de communicatie? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 70 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 71 / 318 (01-02-14)

4.59 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 30 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 30: De werken van de tiener: De seksuele ontwikkeling en afstand houden Uitgave: 0.1 (1) De ouders van Jesse (15) zeggen over zijn seksuele ontwikkeling: “Wij bemoeien ons daar niet mee. Zijn seksuele leven behoort tot zijn privacy. Wij weten eigenlijk niet waar hij precies staat inzake seksuele ervaringen. Maar eigenlijk willen we het ook liever niet weten.” (2) De ouders van Wilma (15) zeggen: “Onze dochter is nog maagd. We weten zeker dat ze nog geen enkele seksuele ervaring heeft. Dat zegt ze ons, en we hebben geen enkele reden om daaraan te twijfelen. We zouden het trouwens niet aanvaarden. We spreken er vaak over, dat dit ervaringen zijn die niet kunnen vóór ze achttien is. Ze heeft er nog een heel leven voor. Om haar te beschermen houden we goed toezicht op de plaatsen waar ze naartoe gaat, en de vrienden met wie ze in contact komt. We proberen ervoor te zorgen dat haar vrienden de kinderen zijn van onze vrienden. Als je de familie kent, heb je toch al wat meer zekerheid.” Het is het beste om een standpunt te hebben ergens tussen deze twee uitersten (de kop in het zand steken of een sterk controlesysteem opzetten). Vertrekpunt: De seksuele ontwikkeling maakt deel uit van de ontwikkeling van het emotioneel leven [gevoelsleven] van de jongere. (1) Het geval “ouders van Jesse” als het ene uiterste: De ouders van Jesse vinden dat seksualiteit behoort tot het privé-domein van hun zoon en willen niks over zijn seksuele ontwikkeling weten. Hoe is dan hun kennis over wat er emotioneel in hem omgaat? Welke invloed kan dat hebben op het moment waarop ze Jesse gaan 'loslaten'? In wat voor experimenten kan Jesse daardoor terechtkomen? (2) Het geval “ouders van Wilma” als het andere uiterste: De ouders van Wilma pakken het probleem heel anders aan, met maximaal toezicht. Wat kan door hun toezicht geblokkeerd worden in de ontwikkeling van Wilma? De ouders van Wilma gaan haar waarschijnlijk plots 'loslaten' als ze achttien is, want dan 'moet' ze 'oud en volwassen genoeg' zijn volgens hen. Wat valt er dan te zeggen over de voorbereiding van Wilma als ze 'losgelaten' wordt? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P46-47]


Case kaarten fase 4

Pagina 72 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 73 / 318 (01-02-14)

4.61 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 31 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 31: De werken van de tiener: Jongeren ondersteunen bij hun zoektocht naar seksualiteit – Case 1 Uitgave: 0.1 (1) Isoleer seksualiteit niet van de globale emotionele ontwikkeling van je tiener Vraag dus niet naar intieme details, die maken deel uit van zijn/haar privacy. Maar heb wel interesse voor de ontwikkeling van het gevoelsleven van je tiener. Waarover kan je in dat verband praten? Als de jongere dan zelf intieme details ter sprake brengt, is dat een teken van groot vertrouwen. Met dergelijke informatie moeten ouders heel voorzichtig omspringen. Waarom mogen ouders niet te snel een woord zoals “abnormaal” bovenhalen? Vertel eerder hoe je zelf met zo'n situatie omgegaan zou zijn toen je zelf zijn/haar leeftijd had. Door daar ruimte voor te geven, verhoog je de kans dat de jongere met je zal willen praten als hij experimenteert. (2) Wees niet grenzeloos Laat horen wat je standpunt is. Daarbij hoef je niet om het even wat te aanvaarden. Waarbij help je de jongere door duidelijk te zeggen wat voor jou kan en wat niet? Wat betekent opnieuw je grenzen stellen niet? (3) Luister naar wat de jongere vertelt over zijn levenservaringen Moedig de tiener aan, wanneer hij/zij opinies geeft of ervaringen vertelt. Wat groeit er uit de discussie? Wat versterk je, waarop in het gezin teruggevallen wordt als het gaat om normen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P48]


Case kaarten fase 4

Pagina 74 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 75 / 318 (01-02-14)

4.63 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 32 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 32: De werken van de tiener: Jongeren ondersteunen bij hun zoektocht naar seksualiteit – Case 2 Uitgave: 0.1 (4) Herken je eigen angsten, en spreek ze uit Laat je eigen herinneringen en ervaringen meespelen in het opbouwen van je eigen standpunt. Maar wat zijn ze niet zomaar voor wat je kinderen moeten doen? Het is eervol te zeggen dat je zo graag zou hebben dat je kind zonder verscheurende ervaringen in de volwassenheid aankomt. En dat je bang bent, want in de seksuele ervaring zitten veel kansen, maar ook...? (5) Houd afstand van makkelijke slogans De makkelijke slogans: “De meeste meisjes van veertien zijn geen maagd meer” “Het enige wat telt voor jongeren zijn de prestaties in bed” “Het enige waar jongens van dromen is zoveel mogelijk meisjes zo snel mogelijk in bed krijgen” “Seks betekent niets intiems meer voor jongeren” “Praten over seks zet de jongeren ertoe aan” Misschien heb je er nog andere gehoord? De waarheid is echter anders: De meeste jongeren starten eerder met seksuele experimenten dan vroeger, zonder te vervallen in 'seks op vraag'. Ze bouwen een relatie stapsgewijs op. Er verlopen meerdere jaren tussen het eerste tasten en de coïtus [het paren]. Ze zijn daarbij monogaam [één partner tegelijk], en dromen van die éne echte onvervangbare partner. Ervaring wordt wel opgebouwd met meerdere partners, meer dan vroeger het geval was, in 'seriële monogamie' [telkens één, de ene na de andere]. De meerderheid van de tieners kijkt uit naar een leven als volwassene met één vaste partner, om samen de ouders te zijn van kinderen. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 76 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 77 / 318 (01-02-14)

4.65 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 33 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 33: De werken van de tiener: En de liefde? Uitgave: 0.1 Uit enquêtes blijkt duidelijk wat een vooraanstaande rol de liefde speelt: Liefde blijft voor jongeren een voorwaarde voor een seksuele relatie. Zowel jongens als meisjes noemen het een fundamentele waarde, een basis voor het opbouwen van een relatie met de andere. Hoewel het gehuwd zijn voor een grote meerderheid niet meer van tel is, is de wens om te huwen zeer groot. Dit wijst op het belang van het ritueel. Wat maken de partners duidelijk aan vrienden en de rest van de samenleving door te trouwen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P49]


Case kaarten fase 4

Pagina 78 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 79 / 318 (01-02-14)

4.67 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 34 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 34: De werken van de tiener: Vervroegde puberteit: Het geval Tania: De feiten Uitgave: 0.1 De bijna elfjarige Tania heeft al een flinke borstontwikkeling en een beginnende beharing op de genitalia [geslachtsdelen]. Ze is nog heel speels, en zeker nog niet toe aan jongens. Toch krijgt ze er al heel wat opmerkingen over. Op de speelplaats vragen meisjes uit het hoger onderwijs of Tania al een vriendje heeft. Ze zeggen dat ze vermoedelijk al heel wat succes moet hebben bij de jongens. Tania reageert dan met grote schroom. Ze weet gewoonweg niet wat te antwoorden. Waar hebben die meisjes het toch over? Ze wil helemaal geen succes hebben bij jongens, ze wil spelen met de meisjes van haar klas. Ze geniet van balspelen, van haar knuffeldier, van spelen met poppen. Als ze gaat winkelen moet mama al zoeken bij kleren voor ouder dan twaalf. Tania wil nog een T-shirt met een tekening van Walt Disney erop. Maar moeder zegt dat ze zich daarmee belachelijk gaat maken. Ze moet voor wat oudere dingen kiezen. Of ze niet een T-shirt met een zanger op wil hebben, of een stripfiguur? Maar dat ziet Tania niet graag. Vader vindt dat ze nu toch al wat betere werken zou kunnen beginnen lezen van jeugdauteurs, terwijl Tania gewoon wil lezen wat haar vriendinnen ook lezen. En als het familiefeest is, zegt oma dat Tania nu maar mee aan moet schuiven aan de tafel van de volwassenen, want dat ze nu toch wel een hele meid aan het worden is. Terwijl Tania het veel leuker vindt aan de tafel van de kinderen te mogen zitten. Die nichtjes en neefjes van vijf en zes jaar oud waar zij dan voor kan zorgen, dat vindt ze pas een leuk spel. Besluit: Waarvan krijgt Tania signalen uit alle hoeken? Wat verwachten al die mensen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 80 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 81 / 318 (01-02-14)

4.69 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 35 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 35: De werken van de tiener: Vervroegde puberteit: Het geval Tania: Wat doen als ouders? Uitgave: 0.1 Bij vele kinderen zoals Tania start de lichamelijke puberteit vóór de psychologische ontwikkeling er klaar voor is. En men is er in onderzoek nog niet helemaal uit of we daar wel blij om moeten zijn. Er lijkt zich wel een aanpassing voor te doen in de psychologische ontwikkeling, die weliswaar minder snel dan de lichamelijke, maar toch ook stapsgewijs vroeger op gang lijkt te komen. Dat het voor een kind verwarrend kan zijn, reeds in het vijfde leerjaar in het basisonderwijs opgezette tepels te krijgen kan iedereen begrijpen, maar het heeft ook een invloed op de relatie van het kind met de omgeving. Een meisje als Tania moet van haar ouders behoorlijk wat veiligheid aangeboden krijgen. Om wat te kunnen zijn thuis? Meisjes zoals Tania willen bijvoorbeeld alleen erg ruim zittende kledij dragen, of een dikke trui, opdat niemand nog opmerkingen zou maken over groeiende borstjes. Of ze ontwijken iedere vorm van groepscontact waarin het risico zit dat men zich zal moeten omkleden. Zij voelen geen emotionele ademruimte meer voor hun eigen ontwikkeling. Wat kan er met die ontwikkeling gebeuren? Moeilijk gedrag bij elf-, twaalfjarigen valt te gemakkelijk meteen onder de noemer 'pubergedrag'. Wat moet men volgens veel mensen aan pubergedrag doen? Kinderen van die leeftijd kunnen zich heel depressief voelen over de veranderingen in hun lichaam, en de manier waarop de omgeving daarop reageert. Een gesprek met een therapeut kan nodig zijn om te helpen ruimte te maken voor de emotionele ontwikkeling. Vaders zullen bij hun dochters sneller afstand nemen van knuffelspelletjes eens de borsten in ontwikkeling zijn. Dat kan ook betekenen dat er helemaal geen fysiek contact meer is, en dat kan ook voor verwarring zorgen bij de dochters. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 82 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 83 / 318 (01-02-14)

4.71 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 36 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 36: De werken van de tiener: Vervroegde puberteit: Het geval Gie: De feiten Uitgave: 0.1 Gie (11) wordt er zich van bewust dat hij dagelijks geregeld een erectie krijgt. Maar daarom legt hij zelf nog niet meteen een verband met seksuele betekenissen. Op de speelplaats wordt hij al betrokken bij de vele seksuele moppen, waarin steeds weer naar 'een stijve' verwezen wordt. Hij wordt uitgedaagd door klasgenoten of oudere jongens om eens te laten zien of hij wel een erectie kan krijgen, en hoe groot die dan wel is. Macho opmerkingen van jongeren en volwassenen, die deze elfjarige bij zich aan tafel halen omdat hij nu wel de leeftijd heeft dat hij mee mag luisteren naar de 'vuile moppen' van volwassenen, brengen Gie in verwarring. Hij moet de hele tijd doen alsof hij meelacht, terwijl een groot deel van de inhoud van deze moppen hem nog ontgaat. Wat kan er ook bij Gie gebeuren met de emotionele ontwikkeling? Waarvoor is Gie beschaamd? Sommige kinderen hebben op de leeftijd van zo'n 11 jaar reeds het gedrag van veel oudere adolescenten, omdat hun omgeving volledig uit de bol gaat op basis van de eerste fysieke signalen van puberteit. Het zijn jongeren waarvan ouders of vrienden denken dat het goed staat hen meteen met alle aspecten van de seksualiteit in contact te brengen. Als elfjarige, of soms nog jonger, worden ze gebruikt om aanwezig te zijn bij seks van hun ouders of van vriendjes of worden ze blootgesteld aan pornovideo's. Hoezo, gebruikt? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 84 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 85 / 318 (01-02-14)

4.73 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 37 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 37: De werken van de tiener: Vervroegde puberteit: Het geval Gie: Wat doen als ouders? Uitgave: 0.1 Jongens met een vroege puberteitsontwikkeling zoals Gie moeten evenals meisjes zoal Tania (bundelcases 34 en 35) thuis veiligheid aangeboden krijgen om in deze overgangsperiode zichzelf te blijven, bij hen in een warrige mengeling van kind-zijn en opgroeiende jongeman. Zij moeten door hun ouders geholpen worden om psychologisch op eigen tempo tot ontwikkeling te komen, tot zij als dertien-, veertienjarige weer ten volle kunnen aansluiten bij de leeftijdgenoten. Volwassenen die menen dat een jongere eens 'goed voorgelicht' moet worden, en hem daarom doen kijken, of meekijken, naar hun eigen seksueel gedrag of naar porno, plegen een brutale inbraak op de emotionele ontwikkeling van de jongere. Jongens die door volwassenen in een dergelijk 'bad' geduwd worden, krijgen vooral de boodschap dat ze, als ze échte mannen willen zijn, in hun taal moeten overschakelen naar de 'neuk, kut, pik' slogantaal. En dat je alles moet gedaan hebben, om er nog bij te horen. Dit zijn angstige kinderen. Wat doen dergelijke jongens zoal uit angst door de wereld van de volwassenen verworpen te worden? Kinderen die overgegaan zijn tot allerlei handelingen uit angst door de wereld van de volwassenen verworpen te worden, moeten dringend geholpen worden, en niet gestraft zoals vaak het enige antwoord is. Want van welke verwarring is hun gedrag een gevolg, wat voor een 'schreeuw' is het? De kindertherapeut zal zich hier niet specifiek richten op de seksuele ontwikkeling, maar wel op de algemene ontwikkeling van de persoonlijkheid. Door een goede band te ontwikkelen met de jongere, en dat is iets dat tijd vraagt, wordt er ruimte gemaakt om het seksuele weer een plaats te geven in de algemene ontwikkeling. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 86 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 87 / 318 (01-02-14)

4.75 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 38 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 38: De werken van de tiener: Vertraagde puberteit Uitgave: 0.1 Iedereen is het erover eens dat een vervroegde puberteit een probleem is voor een evenwichtige emotionele ontwikkeling, maar over een vertraagde puberteit hoort men heel weinig. Hoe voelt het volgens jullie aan voor een zestienjarige jongen of meisje vast te stellen dat zijn/haar lichaam helemaal nog niet op gang gekomen is? Dat hij/zij nog niet kan meepraten met leeftijdsgenoten over een ejaculatie of over maandstonden? Is dat minder erg of erger dan een vervroegde puberteit gezien de reacties die kunnen komen van andere mensen? Waarom? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P54]


Case kaarten fase 4

Pagina 88 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 89 / 318 (01-02-14)

4.77 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 39 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 39: De werken van de tiener: Een persoonlijkheid opbouwen: Definities Uitgave: 0.1 (1) Je persoonlijkheid Je persoonlijkheid is de verzameling kenmerken en 'mechaniekjes' die je gedrag tegenover jezelf en tegenover de anderen bepalen. Zo bepaalt een deel van die verzameling kenmerken en mechaniekjes 'hoe' je bent: onder andere eerder in jezelf teruggetrokken (introvert) of eerder sociaal en uitbundig (extravert). Je persoonlijkheid is gedeeltelijk afhankelijk van je genen, gedeeltelijk van je levensloop, tijdens dewelke je ze verder opbouwt. (2) Je identiteit, een deel van je persoonlijkheid Een belangrijk deel van je persoonlijkheid is je identiteit. Het is een deel van de verzameling kenmerken en 'mechaniekjes' dat bepaalt 'wie' je bent volgens jezelf (huidige identiteit), 'wie' je graag zou worden (gewenste identiteit), en 'wie' je bent volgens de anderen (sociale identiteit). Zo kan je huidige identiteit bijvoorbeeld zijn: ik ben een Antwerpenaar (wat betreft cultuur), en ik ben een leraar Engels (wat betreft beroep), … Er kan sprake zijn van 'lagen' in bijvoorbeeld je identiteit wat betreft cultuur: ik ben een Antwerpenaar, maar ook een Vlaming, en ook een Belg. Een identiteit erf je niet, het is iets waar je aan werkt, wat je verwerft. Welke persoonlijke kenmerken kan je opsommen? Wat is je huidige identiteit? Wat is je gewenste identiteit? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en).

Bronnen: Larsen, R. J. & Buss, D. M. (2008) “Personality Psychology” Ryckman, R. M. (1997) “Theories of Personality”


Case kaarten fase 4

Pagina 90 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 91 / 318 (01-02-14)

4.79 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 40 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 40: De werken van de tiener: Een persoonlijkheid opbouwen: De 3 vragen Uitgave: 0.1 Bij de opbouw van zijn/haar identiteit als deel van zijn/haar persoonlijkheid plaatst de jongere de vraag (1) “Wie zou ik willen zijn?” (gewenste identiteit) tegenover (2) “Wie ben ik volgens mijzelf?” (huidige identiteit). De jongere kijkt in de eigen spiegel. Dat wordt aangevuld met de visie van de buitenwereld: (3) “Wie ben ik volgens de anderen?” (sociale identiteit). Het zijn het gezin en de samenleving die hier de spiegel voorhouden: van hen krijgt de jongere uitgesproken en onuitgesproken opmerkingen. Als de antwoorden op die 3 vragen niet te ver uit elkaar liggen, is de opbouw van de identiteit stabiel. Maar meestal is het een dynamische opbouw, er moet echt gewerkt worden, je krijgt je identiteit niet zomaar cadeau. Wat herinner je je zelf over dit deel van 'de werken van de tiener' tijdens je eigen tienertijd? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 92 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 93 / 318 (01-02-14)

4.81 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 41 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 41: De werken van de tiener: Een persoonlijkheid opbouwen: Het geval Lars Uitgave: 0.1 Lars heeft een droom voor zichzelf. Hij ging nooit graag naar school, tenzij voor één vak, en dat is biologie. De natuur is zijn wereld. Dat voelde hij al als kind. Hij droomde ervan veearts te worden, of bio-ingenieur. Dan zou hij zijn zorg voor dieren en milieu vorm kunnen geven. Die droom werd alleen maar sterker nadat hij als tiener een lokale milieugroep voor jongeren oprichtte. Welke vraag(vragen) uit de vorige bundelcase hoort(horen) hierbij? Maar op school gaat het helemaal niet goed. De oriëntatie naar het beroepsonderwijs was een harde confrontatie voor Lars. Want dat betekende dat hij zijn droom moest bijstellen. Welke vraag(vragen) uit de vorige bundelcase hoort(horen) hierbij? Stemmen de antwoorden overeen? Lars heeft twee keuzes: (1) Hij zou zijn ideaalbeeld kunnen bijstellen, en zijn wens om voor het milieu te zorgen in een andere beroepskeuze inpassen: hij zou richting tuin- en landbouw kunnen gaan. (2) Of hij zou kunnen weigeren de droom aan te passen, en zijn gedrag vervormen. Hij zou in baldadig gedrag op school kunnen vervallen. Zo zou hij aan vrienden kunnen blijven zeggen dat hij bio-ingenieur geworden zou zijn indien hij niet zo tegengewerkt geweest zou zijn door die rotschool. Wat is de algemene beschrijving van wat hij gaat doen als gevolg van de antwoorden, onafhankelijk van welke keuze hij maakt? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 94 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 95 / 318 (01-02-14)

4.83 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 42 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 42: De werken van de tiener: Een persoonlijkheid opbouwen: Het geval Ilse Uitgave: 0.1 Ilse voelt zich goed, en vindt van zichzelf dat ze een tiener is die er mag zijn. Haar ideaalbeeld is heel geliefd te zijn, omringd door vele vrienden. Iemand die een echte vertrouwenspersoon kan zijn voor velen. Maar haar vrienden vinden dat die intenties er nogal flink bovenop liggen. Ilse vertelt in nagenoeg ieder gesprek op zijn minst iets leuks dat ze zelf heeft kunnen doen. Geleidelijk aan merkt ze op dat verschillende vrienden haar daarmee imiteren. Ze komt bij een groepje staan, en een jongere zegt: “Daar hebben we onze Ilse, kom, vertel snel wat voor geweldigs je gisterenavond weer hebt gedaan of gegeten of gezien, dan zijn we daarvan af en kunnen wij weer over ons gewone leven praten.” Ilse bezint zich erover, praat met een leerkracht die haar adviseert zich wat terughoudender op te stellen, en niet steeds over zichzelf te beginnen. Dat doet Ilse. En ze ondervindt dat het werkt. Vrienden reageren na enige tijd weer ontspannen op haar aanwezigheid, ze krijgt al eens een compliment omdat ze gewoon met de groep meedoet zonder aanstellerij. Tussen welk deel van de identiteit en welk ander deel ervan was er geen evenwicht? Wat heeft Ilse aangepast om het evenwicht te herstellen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 96 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 97 / 318 (01-02-14)

4.85 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 43 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 43: De werken van de tiener: Een persoonlijkheid opbouwen: Het uitproberen van verschillende persoonlijkheidstypetjes Uitgave: 0.1 “Ik zal voor Pieter zwarte sokken kopen”, zegt grootmoeder tegen haar dochter. “Ach nee, die periode is voorbij”, antwoordt de moeder van Pieter. “Hij draagt niet langer zwart”. Grootmoeder zucht. Eerst moest ze aan Pieters nieuwe haarsnit wennen. Daarna weigerde haar kleinzoon nog iets anders te dragen dan zwart. Net of hij voortdurend in de rouw was! En nu ze dat net een beetje gewoon begon te worden, ja, nu ze zelfs een aangepast verjaardagscadeau wou kopen, volgt hij weer een nieuwe mode: om het even welke kleuren, zolang de mouwen van truien en hemden maar ver over zijn vingertoppen hangen... Het is alsof een tiener een winkel met persoonlijkheidstypetjes binnenstapt en zich er enkele laat aanpassen. Sommige modellen worden een tijdje uitgeprobeerd. Herinner je je welke typetjes jij uitgeprobeerd hebt tijdens je tienertijd? Luc gaat in keurig pak naar het familiefeest, maar trekt een slobbertrui aan voor op school. Als hij uitgaat, draagt hij een gescheurde jeans en gebruikt hij een ruig taaltje. Luc kleedt zich niet alleen telkens een beetje anders, ook zijn persoonlijkheid experimenteert mee. Zijn ouders hebben een zoon die nu eens heel lief is en dan weer arrogant; die uiterst beschaafd spreekt en dan weer een onverstaanbaar dialect gebruikt; die erg goede manieren heeft en zich dan weer vreselijk platvloers gedraagt. Veel tieners combineren verschillende typetjes. Ouders zijn soms bang dat het 'type' dat de tiener uitprobeert, de definitieve persoonlijkheid van het kind zal worden. Wanneer pas moeten de ouders zich zorgen maken? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 98 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 99 / 318 (01-02-14)

4.87 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 44 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 44: De werken van de tiener: Een persoonlijkheid opbouwen: Minder gelukkige ontwikkelingen: het geval Jaco Uitgave: 0.1 Jaco (15) was een droom van een jongen voor zijn ouders. Gemotiveerde leerling, vriendelijk karakter, hulpvaardig. Zijn ouders waren erg beschermend. Naar feestjes gaan, of zelfs alleen met de fiets naar school rijden, dat kon niet. Over bepaalde thema's, zoals geloof of politieke voorkeuren, kon niet gediscussieerd worden. Welke kansen kreeg Jaco om te experimenteren? Als hij nu zijn identiteitsontwikkeling afsluit, is dat dan te laat, juist op tijd of te vroeg? Jaco was zeer muzikaal aangelegd. Hij mocht uiteindelijk toch naar een zomerkamp, waar een internationale groep musicerende jongeren training kreeg. Op dat kamp werd een halve dag voorzien voor ademhalingsoefeningen. Die werden gegeven door een man die zich baseerde op yoga. De ontspanningsoefeningen hadden op Jaco een uitgesproken effect. Hij liet zich drijven op de stem van de man. Zoiets had hij nog nooit meegemaakt. De trainer koos hem bovendien uit voor een demonstratie van relaxatie en zelfhypnose. Jaco ging er helemaal in op, hij voelde zich deel van de massa op het kamp. Er ging een wereld voor hem open. Na de workshop bleef hij in de buurt van de trainer. Hij wou er meer van weten. Toen hij thuiskwam had moeder meteen het gevoel dat Jaco 'veranderd' was. Hij luisterde niet meteen, gaf wederwoord, en zei dat hij een yogacursus ging volgen. Dat kon voor de ouders niet. Maar amper hadden ze dit gezegd of de voordeur sloeg dicht. Jaco koos voor de trainer. Hij liep weg van huis, om naar zijn nieuwe idool te gaan. Jongeren die hun identiteitsontwikkeling te vroeg afgesloten hebben dreigen terecht te komen in een 'één probleem – één oplossing' straatje. Waarvoor kiest Jaco hier bij gebrek aan eigen experimenten vroeger? Waardoor vervangt hij de autoriteit van zijn ouders? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 100 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 101 / 318 (01-02-14)

4.89 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 45 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 45: De werken van de tiener: Een persoonlijkheid opbouwen: Minder gelukkige ontwikkelingen: het geval Jiska Uitgave: 0.1 Jiska (16) is de dochter van een vooraanstaand politicus, die bekendstaat voor zijn harde standpunten inzake morele kwesties. Maar ze heeft ook vrienden die er maar op los experimenteren. Zij kiest dan uiteindelijk voor drugs, alcohol en jongens met te snelle auto's. De andere richting waarin de persoonlijkheidsvorming de fout kant op kan gaan, is die van identiteitsverwarring en uiteindelijk negatieve identiteit. Waardoor werd Jiska overspoeld vanwege haar ouders enerzijds en sommige vrienden anderzijds en waarom kiest ze uiteindelijk voor een negatieve identiteit van drug- en alcoholgebruikster? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 102 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 103 / 318 (01-02-14)

4.91 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 46 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 46: De werken van de tiener: Een persoonlijkheid opbouwen: Je tiener daarbij helpen: De vragen die je jezelf moet stellen. Uitgave: 0.1 Hoe heb je zelf tijdens je eigen tienertijd getracht je te onderscheiden van je ouders? Hoeveel heb je 'vandaag' als volwassene met je eigen ouders gemeen? Moet je bang zijn als je tiener meerdere identiteiten uitprobeert? Waarom meestal niet? Moet je zeer vele gespreksonderwerpen voor 'volwassenen onder elkaar' houden of zoveel mogelijk je tiener laten deelnemen aan je discussies? Wat laat je je tiener best horen over de evolutie van de persoonlijkheid van mensen? Met welke van elkaar verschillende mensen die je zelf kent breng je je tiener best in contact? Wat als je daar zelf bang voor bent of slechts weinig mensen kent? Moet je bang zijn om je tiener de wereld te laten verkennen als die heel verschillend is? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 104 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 105 / 318 (01-02-14)

4.93 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 47 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 47: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: opvoeden, een hele karwei Uitgave: 0.1 De idee “help de ouder, dan komt het goed met de jongere” is afgebrokkeld. Men heeft moeten vaststellen dat aanleg, temperament en persoonlijkheid zich niet zomaar door wat ingrepen laten wijzigen, noch bij de ouder, noch bij het kind. De doelstellingen van hulpverlening werden bescheidener. Er kwam een ruime erkenning dat het opvoeden zelf een hele karwei is. Wat kan het opvoeden van een jongere aantasten? Welke voorbeelden van gevolgen voor de relatie tussen de ouders van de jongere kan je opsommen? Welke voorbeelden van gevolgen voor de lichamelijke gezondheid van de ouders kan je opsommen? Welke voorbeelden van gevolgen voor de psychische [geestelijke] gezondheid van de ouders kan je opsommen? In feite vind je in de lijst met problemen voor de ouders het spiegelbeeld van de gevolgen bij de jongere van de stress veroorzaakt door de ouders en/of de adolescentie... Samenleven is een kunst, en vergt ontzettend veel van mensen. Maar het is niet enkel 'de stress' die voor dit alles verantwoordelijk gesteld kan worden. Want in dezelfde situatie ontwikkelt de ene ouder wel klachten, en de andere niet. Hoe het precies in zijn werk gaat, is voor een groot stuk nog onbekend. Wat zou volgens jou een rol kunnen spelen? Het is niet zo verrassend dat de meest gehoorde lichamelijke klacht van ouders vermoeidheid is... Want wat moet de ouder allemaal doen of zijn? Maak eens een lijstje! De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 106 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 107 / 318 (01-02-14)

4.95 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 48 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 48: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Je moet er overal voor zijn, en je mag je met niets bemoeien Uitgave: 0.1 Wie ouders van tieners beluistert, hoort dat heel veel van de dagelijkse conflicten net over die zaken gaan die op 't einde van ruwweg de eerste 10 jaar eindelijk allemaal op wieltjes liepen. Welke kan je zoal opsommen? De ouders zijn boos en zeggen tegen hun tiener “Je bent net een klein kind !”. Zo'n uitspraak is niet bepaald van aard om een discussie op betere sporen te zetten, maar zoals zo vaak zit in die slogan een kern van waarheid. Daar waar de ouder onderweg was met een opgroeiend kind dat steeds beter werd in zelfstandigheid, heeft hij/zij nu plots het gevoel dat er eerder achteruitgang is. Waartoe dwingt de tiener de ouder door zich niet te verzorgen, slecht te ruiken, vuile kleren aan te trekken,...? Dit toont de vaak vreemde verwevenheid binnen het conflictgebied zelfstandigheid – afhankelijkheid: De dertienjarige Lucas wil het koste wat het kost naar een popconcert, en daar op de wei blijven overnachten. Zijn ouders moeten hemel en aarde bewegen en grote scènes maken om hem thuis te houden. Lucas zet zich af tegen de regelgeving van de ouders en dwingt hen tegelijkertijd op die manier om zorgend op te treden. Moeten de ouders angst hebben dat het nog erger wordt? Iedere adolescentie doorloopt een reeks taken. In de eerste plaats moet iedere adolescent zijn weg leren gaan zonder ouders. En dat kan maar als je je ouders in realistische verhoudingen gaat zien. Vanaf de leeftijd van tien jaar beginnen de kinderen steeds meer oog te krijgen voor tekortkomingen van hun ouders, en vast te stellen dat het niet de ideale grootmachten zijn, zoals ze voordien dachten. Welke tekortkomingen stelde jij in het begin van je tienertijd vast bij je ouders? In feite betekent dit ook een overdracht van de macht in het gezin. De tiener stelt vast dat hun vroeger almachtig gewaande ouders naar hun werk gaan, net zoals zoveel andere ouders. En dat ze zich daar ook moeten onderwerpen aan regels en afspraken. Het is een uitdaging voor de tiener om zelf macht te nemen over beslissingen. Dit betekent niet dat scheiden van zijn/haar ouders zo eenvoudig is voor een tiener. Waarom is het niet zo eenvoudig? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P67-69]


Case kaarten fase 4

Pagina 108 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 109 / 318 (01-02-14)

4.97 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 49 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 49: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Ouders loslaten: oefenen met liefde: wat? Uitgave: 0.1 De tiener moet nieuwe bindingen aangaan. De liefde die hij/zij als kind het best kende, namelijk die voor zijn/haar ouders, moet worden overgedragen naar iemand buiten de gezinskring. Dat is niet zo'n makkelijke stap. De ruimte die ontstaat door wat afstand te nemen van de ouders, komt vrij voor anderen. Wie denk je? Som er een aantal op. Het is in deze nieuwe hechtingsrelaties dat de tiener zal experimenteren met gevoelens van liefde en vriendschap. De gebaren die bij de start van het leven tussen ouder en jong kind gebeuren, zien ouders zich herhalen tussen hun tiener en zijn/haar geliefde. Welke gebaren zoal? Bij veel tieners zie je letterlijk de prijs van de leertijd: groot verdriet, woede. Waarom zoal? Wat leren zij doorheen die ervaringen? Het zijn moeilijke levenslessen, maar ze zijn wel noodzakelijk, wil je het eindstation bereiken: de keuze van een levenspartner. In het bijzonder moet de tiener leren de ene hechting niet gewoon te vervangen door een andere. Verbonden blijven en een nieuwe, bijkomende band ontwikkelen: het is ingewikkeld en belangrijk. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 110 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 111 / 318 (01-02-14)

4.99 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 50 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 50: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Ouders loslaten: oefenen met liefde: Sommigen doen het op een heel scherpe manier Uitgave: 0.1 De brave klassieke jongen die verliefd wordt op een punkmeisje, het familiaal veilig gehechte meisje uit een koesterend milieu dat verliefd wordt op een jongen die onder toezicht van de jeugdrechter staat... Waarom zoeken tieners het soms zo ver, hoe leren sommige mensen het makkelijkst iets nieuws? Waarom is het beter dat de moeder zich niet herkent in de vriendin van haar tiener? Maar ook in 'zachtere voorbeelden' vindt men vaak het belang van afstand nemen. Het gaat dan om ouders van wie de jongere een opvallend rustige tienertijd doorloopt, waar andere families doorgaans jaloers op zijn. Ze studeren goed in het middelbaar onderwijs, blijven vrij gehoorzaam, ontwikkelen weinig eigen initiatieven zonder eerst toestemming te vragen, en blijven het waardesysteem van de ouders delen. Ze hebben nog geen nood aan een lief, zij beleven hun liefde zonder de verwachtingen van de familie geweld aan te doen, en hebben geen seksuele relaties. Wanneer bijvoorbeeld komt 'de grote verandering'? Wat doen ze dan? Het is een voorbeeld van een late adolescentie, als variant van de normale. Wat had deze soort tiener nodig om te kunnen experimenteren en heeft hij/zij niet gehad? Het is vaak een aanwijzing dat de tiener bevreesd is om een ouderfiguur er openlijk mee te confronteren dat er een dag komt waarop de ouderlijke functie in belang zal afnemen. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P70]


Case kaarten fase 4

Pagina 112 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 113 / 318 (01-02-14)

4.101 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 51 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 51: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Ouders in de ijskast van hun jongere Uitgave: 0.1 Ouders moeten beseffen dat ze in de tienerjaren even de ijskast in gaan, voor wat de liefdesverklaringen van hun kinderen betreft. Als de zoon zegt: “Ik wil zeker niet iemand zoals jij, moeder”, of de dochter zegt: “Ik wil iemand die veel ernstiger is dan onze papa”, dan klinkt dat niet leuk. Beter: het zou niet leuk klinken moest wie dat zeggen? Het verschil is: het is je eigen kind. Uitspraken moet je kunnen plaatsen tegen de achtergrond van de geschiedenis die je samen hebt. Binnen liefde is er ruimte waar iemand kan zeggen: “Ik haat je, je maakt me gek, ik wou dat ik je nooit tegengekomen was”. Pijnlijke uitspraken, die een tijdelijke forse uitvergroting zijn van een woede, een frustratie, een verdriet. Tieners steken hun ouders in de ijskast, niet in wat? In de ijskast blijf je vers. De voorwaarde is dat je als ouder geen vervaldatum zet op je relatie met je kind. En daar wil het wel eens wringen. Het gebeurt zelden, maar als beide ouders die voorwaarde niet vervullen, dan wordt een kind verstoten. Het is echter niet zeldzaam dat één van beide ouders een ultimatum stelt: “Als je tegen die datum niet veranderd bent, dan hoeft het voor mij niet meer, dan ga je je eigen weg maar”. Wie verliest daar met zekerheid bij? Of je het nu wilt of niet, je kunt nooit afstand doen van je vader of moeder zijn. Maar uiteraard kunnen de kinderen in situaties geraken die bijna het onmogelijke van de ouders vragen. Welke situatie bijvoorbeeld stelt de ouderliefde voor een zoon zwaar op de proef? Welke situatie bijvoorbeeld de ouderliefde voor een dochter? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P71]


Case kaarten fase 4

Pagina 114 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 115 / 318 (01-02-14)

4.103 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 52 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 52: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Ondersteuning van het loslaten en vasthouden van de tiener Uitgave: 0.1 Welke herinneringen heb je over 'loslaten en vasthouden' in je eigen tienertijd? Zijn die belangrijk voor je tiener? Waarom wel of waarom niet? Zijn vrienden van je tiener je concurrenten? Waarom wel of waarom niet? Moet je vertrouwen hebben in de tijd? Waarom wel of waarom niet? Wat moet je doen als je tiener ontspoort? Als hij/zij agressieve daden pleegt, in het gezin of daarbuiten? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 116 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 117 / 318 (01-02-14)

4.105 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 53 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 53: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Nieuwe contactgrenzen hanteren Uitgave: 0.1 Johan (13) wil aan tafel niet meer naast zijn vader zitten. Hij zegt dat het hem irriteert dat vader zo hoorbaar kauwt. Dat was nog nooit iemand anders in het gezin opgevallen. Maar Johan beweert het continu te horen. Dat kwetst vader, en maakt hem ook wat onzeker. Linda geeft geen kus meer aan haar ouders als ze gaat slapen, terwijl ze vroeger zo'n knuffelbeest was. Dat kunnen de ouders nog wel begrijpen, ze horen van hun vrienden dat dit heel vaak zo is. Vervelender vinden ze dat Linda ook weigert om de grootouders nog een kus te geven. En die hebben daar veel minder begrip voor. Die maken al snel een opmerking dat Linda blijkbaar niet meer opgevoed wordt, en dat beleefdheid een waarde is die door de jeugd van vandaag overboord gegooid wordt. Toch is het niet zo dat Linda het nooit doet. Heel plots komen die knuffelmomenten terug, en de ouders zeggen dan wat grappend tegen elkaar: “We moeten ervan profiteren, want over een paar dagen is het zo weer over.” Is zo'n gedrag een manipulatie om volwassenen te laten voelen dat ze niet meer alles te zeggen hebben? Zo neen, waarom dan dit gedrag? Vooral ouders die zelf heel erg op fysiek contact gesteld zijn met hun kind, zullen het verschil scherp aanvoelen. Waarom is met zo'n ouders de kans het grootst dat de tiener afstand neemt? Maar soms komt je tiener van school thuis, zegt “hoi”, neemt in de keuken een appel, en komt bij je aan tafel zitten om wat te vertellen over de schooldag. Het is opnieuw de combinatie van afstand in de nabijheid. Een vergroten van de fysieke afstand, maar het bewaren van de emotionele band. Wat dreigt er te gebeuren als de ouder gekwetst reageert omdat hij/zij geen kus meer krijgt? Tieners beginnen elementen die voordien behoorden tot het gezinsleven te verplaatsen naar het leven buiten de familie. Met wie knuffelen ze nu, op wie zijn/haar schoot gaan ze nu zitten, wie vliegen ze nu om de hals? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P72-74]


Case kaarten fase 4

Pagina 118 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 119 / 318 (01-02-14)

4.107 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 54 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 54: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Controle en autonomie Uitgave: 0.1 Uit onderzoek blijken er twee belangrijke zaken te zijn in iedere ouder-kindrelatie: de mate van controle [toezicht] door de ouders en de mate van autonomie [zelfstandigheid] van het kind. Wat is de mate van autonomie [zelfstandigheid] bij een pasgeborene? en de mate van controle [toezicht] door de ouders? Naarmate kinderen ouder worden, tot aan de puberteit, moet de mate van controle [toezicht] door de ouders afnemen en een evenwichtige combinatie vormen met ondersteuning en zorg uit genegenheid. De mate van autonomie [zelfstandigheid] neemt toe. Uiteindelijk zijn ze even sterk. Maar daarna zijn er een soort golfbewegingen, met afnames en toenames van zowel controle [toezicht] als autonomie [zelfstandigheid], en een opeenvolging van telkens een fase waarin de jongere meer autonomie heeft dan de ouder controle, gevolgd door een fase waarin dan weer de jongere minder autonomie heeft dan de ouder controle. Afnames of toenames: “Nee, ik ga niet deelnemen aan die vergadering,” zegt Pieter, “ik moet nu wat meer thuis zijn. De klad zit een beetje in de afspraken. De laatste tijd interpreteren onze kinderen de regels nogal vrij. Ik denk dat ik er tijd voor moet maken om ze weer eens ter sprake te brengen, anders wordt het thuis een duivenkot.” Wat verandert er hier en in welke richting? Op andere momenten hebben ouders het gevoel dat het goed zit met hun kroost, dat alles op wieltjes loopt, en dat ze de teugels wat kunnen vieren. Wat verandert er hier en in welke richting? Waarvoor krijgt de jongere dan meer ruimte? Meer voor de jongere en minder voor de ouder of omgekeerd: “Miekes schoolresultaten waren eigenlijk slecht,” zegt moeder, “maar ik heb er niets over gezegd. Het is een heel moeilijke periode voor haar. Ze is zo grillig van temperament dat ze ook vele vrienden kwijtspeelde. Ik voel dat ik niet te dicht op haar huid moet zitten. Ik laat wel voelen dat ik aanwezig ben voor haar, en tracht wat dingen voor te stellen waarvan ik weet dat ze die graag heeft. Ik heb zelfs voorgesteld iets met haar te gaan drinken in een café dat zij mocht uitkiezen. Je had mij daar moeten zien zitten.” Wie heeft er hier meer controle over de situatie? Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron. Bron: [VHMJG P74-75]


Case kaarten fase 4

Pagina 120 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 121 / 318 (01-02-14)

4.109 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 55 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 55: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Verschillende opvoedingsstijlen Uitgave: 0.1 De permissieve opvoedingsstijl: De ouders praten alles goed, wat de jongere ook doet. Wat misloopt is te wijten aan anderen: leerkrachten, andere ouders, andere jongeren. De autoritaire opvoedingsstijl: In deze stijl is er vooral regelgeving en discipline. Het eigen initiatief van de jongere wordt sterk beknot. De ouders hebben een duidelijke visie op opvoeden en ontwikkeling en ze laten daarin weinig speling toe. De democratische opvoedingsstijl (of ook wel autocratische stijl genoemd): De ouders hebben duidelijke verwachtingen voor hun kinderen. Ze hechten echter evenveel belang aan het zelf beluisteren van hun kinderen en er wordt een debatcultuur gevoerd. De verwaarlozende opvoedingsstijl: Aan de jongeren wordt alles toegelaten, zoals in de permissieve opvoedingsstijl, maar het wordt nooit goed gevonden. Er is tegenspraak: alles mag en ze krijgen geen duidelijke regels die aangeven wat de visie van de ouders is, maar tegelijk wordt het resultaat steeds afgekeurd of te min gevonden. Welke opvoedingsstijl geeft volgens jou het beste resultaat? Waarom? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 122 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 123 / 318 (01-02-14)

4.111 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 56 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 56: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Democratisch ouderschap is een groeiproces Uitgave: 0.1 Democratisch ouderschap wil niet zeggen dat het volstaat om in discussie te gaan, opdat beslissingen gewijzigd zouden worden. Deze ouders staan voor wat ze zeggen, maar hebben de vaardigheid om een standpunt in wijsheid te herzien: (1) Ze zijn duidelijk, maar staan open voor discussie. (2) Ze zoeken geen machtsconflicten met de jongere. (3) Ze slagen er in grote mate in om wat gezegd wordt niet al te persoonlijk op te nemen. (4) Ze kunnen elkaar steunen als partners. Wanneer is dat nodig volgens jou? Bij democratisch ouderschap wordt een jongere wel voor de consequenties geplaatst van zijn/haar eigen gedrag: Hoe, denk je? De ouders trachten een beschermend toezicht te houden over de jongere. Maar waarvan houden ze hem/haar best niet weg volgens jou? Waaruit bestaat die 'bescherming' best volgens jou? Opvoeden in de democratische stijl wil niet zeggen dat er geen momenten zijn waar een ouder toch eerder autoritair of verwaarlozend is. Ook komt er in de loop van de opvoeding van een kind vaak meer dan één stijl voor. Welke opvoedingsstijl heeft meestal de bovenhand bij het opvoeden van jonge kinderen? Welke bij tieners? Welke op het einde van de adolescentie? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 124 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 125 / 318 (01-02-14)

4.113 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 57 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 57: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: 'Nieuwe' opvoeders voor tieners: vaders in beeld Uitgave: 0.1 Moeders nemen in de ontwikkeling en opvoeding van het jonge kind een unieke voorrangspositie in. Vaders echter, zo blijkt uit onderzoek, hebben vaardigheden die hen vooral in de tienertijd toelaten een belangrijke bijdrage te leveren tot de opvoeding. De reden hiervoor is dat vaders een andere stijl van wisselwerking met kinderen hebben dan moeders: (1) Vaders versterken de scheiding en de ontwikkeling van verschillen, terwijl moeders andere zaken beklemtonen. Wat beklemtonen moeders volgens jou? (2) Een man gaat over het algemeen op een meer afstandelijke manier om met zijn gezin. Maar wat mag je daar volgens jou niet uit besluiten betreffende zijn relatie tot het gezin? (3) Vaders brengen ook minder tijd door met hun kinderen dan moeders. Maar welke verschillen zijn er volgens jou wat betreft de manieren om tijd met de kinderen door te brengen? (4) Onderzoek wijst aan dat er tussen vaders en moeders ook verschillen zijn in de communicatie met tieners. Welke verschillen denk je? Opvallend is dan weer dat wat conflicten van tieners met ouders betreft, er niet zoveel verschil is tussen vaders en moeders. Er is echter wel een verschil in de houding tegenover het conflict: moeders lijken er meer negatieve betekenissen aan toe te kennen dan vaders. Wat erkennen en wat waarderen (en overwaarderen soms) vaders meer van de jongere dan moeders volgens jou? Wat kunnen vaders daardoor soms te laat zien volgens jou? Ouders die door hun beroep minder beschikbaar zijn, werken vaak versterkend voor de ontwikkeling van zelfstandigheid bij de jongere. Voorwaarde blijft dat afwezigheid niet betekent dat men de boel 'laat waaien', maar wel degelijk alert blijft en voldoende aanwezigheid biedt op andere momenten. Welk effect heeft volgens jou een positieve aanmoediging door de ouders van wat ze goed zien lopen bij hun kinderen op het vlak van ontwikkeling van de zelfstandigheid? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P78-80]


Case kaarten fase 4

Pagina 126 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 127 / 318 (01-02-14)

4.115 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 58 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 58: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Gaten in supervisie: druk, druk, druk Uitgave: 0.1 In steeds meer gezinnen zijn de ouders tweeverdieners. Beide ouders dragen daarbij heel wat verantwoordelijkheden buitenshuis. Dat heeft goede kanten. Maar wat is volgens jou een belangrijke negatieve kant? Daarnaast is er ook veel minder sociale controle in de buurt. Dus ook op dat soort opvang kan niet echt gerekend worden. Er zijn tieners die niet voldoende rijp zijn om gelost te worden. Waarvoor dreigen zij volgens jou meer vatbaar te worden? Vandaag is de gemiddelde levensverwachting voor mannen ongeveer vijfenzeventig jaar, voor vrouwen heeft die altijd hoger gelegen en zit die nu rond achtenzeventig. En de verwachting is dat dit enkel maar verder verbeteren kan. Volwassenen moeten dus tegenwoordig niet alleen voor hun tieners zorgen. Waarvoor moeten ze tijdens de voor het gezin erg dure tienertijd ook nog zorgen? Ondanks alles moeten ouders erover waken voldoende contacten met hun jongeren te hebben. Ook al betekent dat dat het vele korte momenten zijn. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 128 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 129 / 318 (01-02-14)

4.117 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 59 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 59: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Plaats voor zelfzorg: zorgen voor de relatie jullie als partners – jullie als ouders Uitgave: 0.1 Opvoeden brengt conflicten mee. Wat kan er volgens jou allemaal gebeuren tussen ouders tijdens het opvoeden? Al dat kan doorsijpelen in de partnerrelatie. Bijvoorbeeld: een discussie begint over het gedrag van een dochter. Hoe kan dat volgens jou bijvoorbeeld eindigen in de sfeer van de partnerrelatie? Ieder mens 'draagt meerdere hoeden'. Als je elkaar leert kennen als partners, is dat de 'hoed' man/vrouw. Komt er een kind, dan verdwijnt die 'hoed' niet, nee, er komt er nog één bovenop: de 'hoed' vader/moeder. Vele ouderparen hebben bijvoorbeeld gloeiende ruzie over de aanpak van hun zoon, maar als ze eens op weekend gaan met hun tweetjes, hebben ze het geweldig. Kinderpsychiater Peter Adriaenssens ziet op raadpleging vaak dat problemen 'met de ene hoed' de andere besmetten. Ouders zeggen dan bijvoorbeeld: “Als het zo verdergaat komt er een scheiding van. Niet dat ik mijn partner niet graag meer zie, maar die aanhoudende ruzie over de dochter, ik kan dat zo niet langer aan.” Wat 'zien' deze ouders volgens jou niet meer? Ligt alles in puin? Kan het versterken van de zorg voor de goedlopende partnerrelatie energie geven voor het volhouden/herpakken/aanpassen van de ouderrelatie? Geef je eigen mening hierover. Kinderpsychiater Peter Adriaenssens verwijst in verband met deze vraag naar volgende boeken: “Liefde vraagt tijd”, door F. Van Steenwegen (1999), uitgegeven bij Lannoo. “Zelfzorg. De kracht van persoonlijke groei”, door M. Buelens en A. Vermeire (1997), uitgegeven bij Lannoo. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 130 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 131 / 318 (01-02-14)

4.119 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 60 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 60: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Gekwetst door je kind Uitgave: 0.1 Tieners doen hun ouders pijn. De ene meer dan de andere, maar het kan zeer ver gaan. Ouders schamen zich om bepaalde woorden te herhalen die zoon of dochter hen naar het hoofd slingert. Ze zeggen dan: “Hij schrikt er niet voor terug gemene taal te gebruiken”. Dat klinkt minder pijnlijk dan te moeten herhalen dat de zoon tegen zijn moeder zegt: “Je bent een kutwijf, een slet, fuck-fuck-fuck”. Ook kan de jongere op een hels moment fragmenten van het leven van een ouder door het slijk sleuren: “Een hele vent denk je op je werk te zijn, welnu, je bent een sukkel, die mensen die over je roddelen waar jij zo triest over doet, die hebben gelijk!” Van kinderen die mishandeld worden, van wie te veel geëist wordt in verhouding tot hun mogelijkheden, die niet de mensen mogen worden die ze zouden willen zijn, wordt terecht gevraagd hoe ze hun ouders overleven. Maar ouders die getroffen worden in hun dromen, gekwetst door woorden en ook door daden van hun kinderen, hoe overleven zij dit? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 132 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 133 / 318 (01-02-14)

4.121 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 61 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 61: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: De eenzame ouder Uitgave: 0.1 Aan tafel pesten broer en beide zussen elkaar voor de zoveelste dag op rij. Na een bepaalde opmerking van de zoon vindt vader dat de maat vol is, en zendt hij hem weg van tafel. De zoon weigert. Een zus zegt: “Ik zou ook niet weggaan.” Daarop zegt de vader: “Dan mag je je broer begeleiden.” Beide kinderen zeggen samen: “Oh ja? Dat zullen we hier eens zien!” Waarin bestaat een veelvoorkomende strategie van tieners tegenover een ouder? Tieners beseffen maar al te goed dat de volwassene vaak alleen staat om te beslissen. Opvoeden van tieners heeft veel meer dan bij jongere kinderen te maken met het aanvoelen van de individuele tiener. Er moeten elke dag tientallen kleine beslissingen genomen worden door... wie? Een jong kind gehoorzaamt, omdat het aan de volwassene meestal automatisch het statuut van meerdere geeft, maar dat is bij de tiener niet langer het geval. De tieners testen de echte autoriteit uit, door te kijken of de volwassene (ouder, leerkracht, …) zich laat vangen in de val van het opbod van macht. Er is opbod van macht, die aan beide kanten (bijvoorbeeld ouder, tiener) opgebouwd wordt. Waarmee kan de volwassene het uiteindelijk nog winnen? Maar dit kan moeilijk beschouwd worden als een overwinning. Bij een aan beide kanten opgaand machtsconflict verliest de volwassene in de ogen van de tiener. De tiener heeft in ieder geval geen respect voor dit soort autoriteit. De autoriteit die door de tiener het meest gewaardeerd wordt is deze van de volwassene die: (1) duidelijk bij een standpunt kan blijven (2) in de reactie van de tiener niet meteen een persoonlijke aanval ziet, maar wel een temperamentvolle uiting van de visie van de tiener. Welke leerkrachten herinner je je nog waarmee jullie met z'n allen de spot konden drijven? Waarom konden jullie dat? Welke leerkrachten herinner je je als respectvol? Waarom waren ze dat? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P85-86]


Case kaarten fase 4

Pagina 134 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 135 / 318 (01-02-14)

4.123 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 62 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 62: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: De schuldvraag: vanuit wie bekeken? – Deel 1 Uitgave: 0.1 Joke is zeventien, en komt met haar moeder op consultatie. Kinderpsychiater Peter Adriaenssens vraagt haar wat de aanleiding voor de afspraak is, en ze snauwt meteen: “Ik heb de afspraak niet gemaakt, je moet het haar vragen”, waarbij ze het hoofd in de richting van haar moeder gooit. De moeder zucht: “Ja, ik heb de afspraak gemaakt omdat Joke in contact kwam met de politie, nadat ze in groep gestolen had in een winkel. De opbrengst was voor de aanschaf van drugs.” Voor wie naar verhalen van ouders en tieners luistert, is het zo moeilijk om niet enkel 'in de schoenen' terecht te komen van maar één van beide partijen. Het loopt fout als dit wordt verondersteld van te helpen een schuldvraag op te lossen. Wat moet de luisteraar doen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P87]


Case kaarten fase 4

Pagina 136 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 137 / 318 (01-02-14)

4.125 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 63 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 63: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: De schuldvraag: vanuit wie bekeken? – Deel 2 Uitgave: 0.1 Na de introductie [zie bundelcase 62] splitst kinderpsychiater Peter Adriaenssens de groep, en spreekt eerst verder met Joke. Ze ontspant zodra ze alleen is. “Het zijn geen drugs,” zegt ze, “het zijn softdrugs, dat is iets anders.” Ze vertelt dat het enige waar thuis aandacht naar gaat de studie is, vooral bij vader. Verder laat die zich niet met de opvoeding in. Dat is het werk van moeder. Mijn moeder begrijpt niet veel van de jeugd van vandaag, zegt Joke. Mijn moeder is verwaarloosd geweest als kind, en daarom is ze overbezorgd en wil ze overal controle over. “Daar kan ik toch niet aan doen, dat zij verwaarloosd werd?” zegt Joke. Joke vindt haar gedrag niet problematisch. Ze studeert goed, en op school zijn er geen bijzondere gedragsproblemen. Wat ze 'uitsteekt' doet ze buiten de schooluren. Iedereen van haar klas heeft al eens gejat in een winkel, “so what?” zegt ze. En softdrugs zijn haar keuze. Ze gebruikt regelmatig, dat is waar, maar heel beperkt. En ze is niet van plan dat voor iemand te laten. Ze wil wel afspraken met Dr. Adriaenssens maken over het stelen, dat kan ze beter laten, vindt ze zelf. En of Dr. Adriaenssens haar ouders een beetje wil helpen geruststellen, dat het allemaal niet zo'n vaart loopt. Dat goede schoolresultaten het belangrijkst zijn. Klinkt Joke onredelijk? Waarom wel of waarom niet? Klinkt het redelijk om met haar ouders te praten zoals ze vraagt? Waarom wel of waarom niet? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 138 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 139 / 318 (01-02-14)

4.127 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 64 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 64: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: De schuldvraag: vanuit wie bekeken? – Deel 3 Uitgave: 0.1 Dr. Adriaenssens spreekt nu met de moeder, zonder Joke erbij. Ze ziet er heel terneergeslagen uit. Ze voelt zich moe en ten einde raad. Ze is er zich van bewust dat de geschiedenis van haar eigen jeugd een rol speelt, maar mag het dan niet dat ze zich zorgen maakt om haar dochter? Ze wil niet in de nek van haar kind zitten, maar ze voelt dat het niet goed gaat met Joke. Ja, op school wel, maar net dat is verontrustend, zegt de moeder. Die school, dat doet ze om zich vrij te kopen. Moeder heeft Joke al eens met een blauw oog zien thuiskomen, en toen had ze in een emotionele bui iets verteld over een vechtpartij om drugs. Er was ook een periode van enkele maanden dat ze geen contact voelde met Joke. Alsof ze helemaal opgeslokt was door iets in haarzelf. Ze hoort Joke ook geregeld liggen huilen op haar kamer, zonder dat het bespreekbaar is. Als ze er iets over zegt ontkent Joke het. “Van dat huilen word ik ziek,” zegt de moeder. Het flitst haar terug naar haar eigen jeugd. Toen ze zich zo wanhopig voelde en aan zelfmoord dacht, ze had toen steeds het gevoel dat ze het moest kunnen uitschreeuwen, maar dat kon ze niet, en heeft ze nooit gekund. Als ze het gehuil van haar dochter hoort, lijkt ze de schreeuw te horen die ze zelf als tiener had willen kunnen uitroepen. En dat maakt het zo vreselijk: zij wou zo schreeuwen vanuit wanhoop om de onrechtvaardigheid van de verwerping door haar moeder, maar haar dochter had daar geen reden toe. Die was erg gewenst, en dat had moeder haar al duizenden keren gezegd. Ze vond het zo vreselijk, een dochter in moeilijkheden te hebben terwijl die – naar haar gevoel – met zoveel kansen omringd en opgevoed was. En dat maakt haar soms woest, waarbij ze het uitraast tegen Joke, of er zelfs dagenlang niets meer tegen zeggen kan. “Ik weet dat het niet mag, het zal wel niet pedagogisch zijn, ik verontschuldig me dan ook nadien, maar dat lijkt haar niets te doen. Dan zegt ze: oh, ik was het al vergeten.” Klinkt deze moeder heel redelijk? Heeft zij het recht om vanuit haar eigen levensloop mogelijkheden maar ook beperkingen te hebben? Is de oplossing nog enkel de ouders wat gerust te stellen? Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron. Bron: [VHMJG P88-89]


Case kaarten fase 4

Pagina 140 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 141 / 318 (01-02-14)

4.129 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 65 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 65: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: De schuldvraag: vanuit wie bekeken? – Deel 4 Uitgave: 0.1 En wat met de vader? De vader begint het gesprek met de verontschuldiging dat hij geen 'prater' is. Hij is het nooit geweest, en heeft het ook nooit geleerd. Als kind kon hij thuis geen vragen stellen. Zijn ouders zeiden hoe het leven ineen zat, en dat was het dan. Hij heeft die duidelijkheid altijd rustgevend gevonden, het gaf steun. Zijn ouders leven nog, en nemen nog steeds heel wat beslissingen in de familie. Zo wordt de schoolkeuze van de kleinkinderen mede door hen bepaald. Het zou ondenkbaar zijn dat ze naar een school zouden gaan die niet past in 'de stijl van de familie'. Vader vindt dat allemaal best, het is toch goedbedoeld. En zijn vrouw heeft het er ook niet moeilijk mee. Maar hij weet wel dat er in zijn opgroeien een tekort aan affectie [genegenheid] was, en dat waardeert hij zo aan zijn vrouw. Zij maakt van het huis een warm nest, voor hem en voor de kinderen. Het was al snel in hun relatie duidelijk dat zij de opvoeding op zich zou nemen. Vader vindt het een erkenning van haar deskundigheid daarin. Zij kan praten en warmte geven, dat is niet zijn kracht. Hij zou met zijn ambities trachten een leidinggevende functie te krijgen en uit te bouwen. En dat deed hij ook. Hij is hoofd van een bedrijfssector, en staat hoog aangeschreven. Van het gedrag van Joke begrijpt hij niets. Hij had net gedacht dat met meer genegenheid de kinderen verder zouden raken in het leven dan zij als ouders. Maar hij meent nu te moeten vaststellen dat genegenheid de motivatie doodt. Zijn vrouw en hij hadden zelf niet de meest ideale opvoeding, maar ze hebben wel heel wat bereikt in het leven. Joke kreeg een veel flexibelere opvoeding met genegenheid, en waar staat ze nu? Bij de politie! Vader maakt zich vooral zorgen om zijn vrouw en de twee andere kinderen die het wel goed doen. Hij wil dat zij het volhouden. Joke zit niet meer in zijn hart. Ze heeft recent geweigerd naar een feest van zijn ouders te komen, dat is nooit eerder gebeurd in de familie. En een druggebruiker wil hij niet onder zijn naam of huis. “Ik moet toch niet alles aanvaarden in het leven, ik heb toch nog wel het recht om samen met mijn vrouw te bepalen wat kan en wat niet in dit huis? Ik werk hard, en wil niet dat de rest van mijn tijd verknald wordt door een dochter die niet mee wil werken.” Is vaders standpunt niet invoelbaar? Heeft hij recht op zijn beperkingen en vaardigheden vanuit zijn levensverhaal? Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron. Bron: [VHMJG P89]


Case kaarten fase 4

Pagina 142 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 143 / 318 (01-02-14)

4.131 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 66 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 66: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: De schuldvraag: vanuit wie bekeken? – Deel 5 Uitgave: 0.1 Door in ieders schoenen te gaan staan (tiener, moeder, vader) krijg je verhalen waarin je je kunt inleven. En dat is heel vaak zo, dat wil zeggen bij ongeveer 2 op 3 gezinnen (we hebben het niet over jongeren die slachtoffer zijn van mishandeling, verwaarlozing, verwerping, misbruik of gebroken leefsituaties die grote problemen geven). Dit is wat vrienden ervaren van gezinnen met een conflict met een jongere. Tijdens zo'n conflict vindt iedereen steun langs de eigen kant: in het geval Joke bijvoorbeeld vindt deze steun bij vrienden, de moeder bij een vriendin, de vader bij een bevriende collega. Maar begrip hebben voor ieders positie is iets anders dan een oplossing vinden. In de jaren zeventig en tachtig werden vele ouders door hulpverlening gekwetst, omdat de gedachte overheerste dat het met jongeren steeds goed komt als ouders maar de 'juiste strategie' zouden toepassen. En met 'juiste strategie' werden dan heel concrete tussenkomsten of opdrachten bedoeld. Wie kreeg de schuld? Dat is 'vandaag' anders. Hulpverlening is heel wat bescheidener geworden, is meer rekening gaan houden met de aanleg van iedere jongere, en ook met de aanleg van ouders. Het is niet omdat de verhalen geruststellend zijn, dat het hele plaatje dat ook is. De diagnose kan heel wat kanten op gaan: * Het kan best zijn dat Joke in feite depressief is, dat zij het gevoel heeft dat haar ouders meer bezig zijn met 'de grote opdracht die ze in het leven hebben' om hun verleden te compenseren dan met haar, en dat dit miskend wordt. * Het kan dat moeder een miskende chronische depressie heeft die ze al jaren afweert door heel erg bezig te zijn met haar gezin. * Het kan dat vader een dwangmatig persoon is, die het gezin jarenlang kon doen functioneren in een bepaalde pas, tot Joke een eigen weg ging zoeken met provocerend gedrag. * En het kan ook dat de ene beperking versterkend inwerkte op de andere. * Enzovoort... Door debat moet er een weg gevonden worden naar een aanvaardbare oplossing, die niet uitgedrukt moet worden in termen van 'winnaars en verliezers'. Er moet een verschuiving komen van het vroegere 'ik beslis' in de richting van bemiddeling. En theoretische oplossingen moeten 'vertaald' worden naar de grenzen van de mogelijkheden van de gezinsleden. Waarom kan de idee dat Joke het best alleen op gesprek gaat bij een jeugdpsycholoog best niet meteen uitgevoerd worden? Kijk na de groepsdiscussie naar de bron: [VHMJG P90-91]


Case kaarten fase 4

Pagina 144 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 145 / 318 (01-02-14)

4.133 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 67 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 67: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Verantwoordelijkheid Uitgave: 0.1 Het staat buiten kijf dat ouders verantwoordelijk zijn voor hun kind. Het is er dankzij hen, zij krijgen van de samenleving een geheel van rechten en plichten die hen moeten steunen om de opvoedingsopdracht uit te voeren. Waarnaar moet volgens jou die opvoeding leiden wat de jongere betreft? Wie het leven geeft is niet enkel volgens de wet verantwoordelijk, maar ook in de zin van alles wat diep menselijk als 'goed' wordt beschouwd, maar niet noodzakelijk is opgenomen in de wetteksten. Het kind mag namelijk altijd beroep doen op de ouder, en dit los van wat er gebeurt. Dat is niet niks. Het is mooi als je een leuke dochter hebt die de middenweg in de samenleving volgt. Maar wat met een jongere die je bedreigt, bedriegt, die bij een overval een slachtoffer maakt? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 146 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 147 / 318 (01-02-14)

4.135 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 68 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 68: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Hoe rijp is een ouder? Uitgave: 0.1 In boeken en artikels wordt beschreven hoe ouders hun tieners kunnen helpen om zoveel als mogelijk op te groeien tot stabiele, veilige, liefhebbende volwassenen. Jongeren moeten het dus meekrijgen van ons, ouders. Maar zijn wij dan zo'n stabiele, veilige, liefhebbende generatie? Waren wij zulke rijpe mensen toen we in de partnerrelatie stapten? Lynn (37) is “bang van alles”, zegt ze zelf om het samen te vatten. Ze durft niet met de wagen te rijden 's avonds (“je wordt overvallen”), neemt nooit een handtas mee op straat (“pakken ze je toch af”), combineert voor het slapengaan een alarmsysteem, een ketting op de deur, en een pistool onder het hoofdkussen (“en dan nog is het een illusie dat je beschermd bent”). Joris (40) heeft geregeld woedeaanvallen. Vooral als hij onder stress staat. Hij heeft er nadien steeds spijt van, maar kan het niet controleren als het gebeurt. Dan voelt hij zich bikkelhard en kil worden. Kaat (32) kijkt zelden naar films. Ze kan het niet zonder te snotteren. Elk verhaal met een vleugje romantiek doet haar wenen. Hugo (44) kan niet tegen zijn verlies. Desnoods kaart hij de ganse nacht door, maar hij zal uiteindelijk de grootste winst behalen. Tinnie (29) is leuk en graag gezien. Daarom wordt ze met haar man op alle feestjes erbij gevraagd, want aan hem heeft iedereen een hekel. Hij zegt nooit wat, heeft geen interesse voor de tafelgenoten, en zit voortdurend naar zijn uurwerk te turen. Volwassen? Ouders zijn mensen met zeer uiteenlopende mogelijkheden, karakters, temperamenten. Net zoals jongeren. De jongere wordt geconfronteerd met het feit dat de ouders willen opvoeden, en daarin verantwoordelijkheid willen nemen. Maar ook dat willen niet altijd gelijk staat met kunnen. Wat is de reactie van de tiener daarop? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 148 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 149 / 318 (01-02-14)

4.137 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 69 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 69: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: De ouder als deel van een familiegeschiedenis Uitgave: 0.1 “In het gezin van Yves waren er zes kinderen. Hij was de oudste, en de ouders waren vastbesloten dat ze van hem goed werk moesten maken. Hij werd dan ook heel streng opgevoed. Veel regels, snelle sancties. De cijfers die hij behaalde waren zelden goed genoeg. Ze lieten hem geregeld testen, om hem te confronteren met zijn hoge IQ. Dus kon hij altijd nog beter dan wat hij reeds deed. Voorbeelden van andere succesvolle jongeren werden steeds naar voren geschoven. Van uitgaan, of enige andere vorm van loskomen, was geen sprake. Niet dat Yves niet probeerde. Hij speelde goed muziek, en vormde een groepje met wat klasgenoten. Maar de eerste keer dat hij na een grote discussie naar een avondrepetitie van het groepje trok, kwam zijn vader luidruchtig de repetitie verstoren. Yves schaamde zich verschrikkelijk, zijn vader schold heel de vriendengroep uit. Hij sloeg de gitaar van Yves stuk. Als Yves een meisje leerde kennen, was ze steeds te min. Hij werd gevolgd als hij naar school ging, en iedere zaterdagochtend moest hij apart op gesprek komen bij zijn vader voor een evaluatie van de week. Zelfs toen hij achttien was kreeg hij nog een klap om zijn oren, omdat hij niet akkoord ging met de beroepskeuze die zijn ouders voor hem hadden gemaakt. En ondertussen ontwikkelden de vijf andere kinderen zich elk volgens hun eigen tempo en mogelijkheden. Ze gingen uit, experimenteerden met vrienden en vriendinnen. Als zij iets fout deden, werd het toch toegeschreven aan hun oudste broer. Ze maakten er schaamteloos gebruik van.” Wat ze wel zijn, hebben kinderen zoals Yves te danken aan hun ouders, vooral niet aan zichzelf. Deze ouders hebben als kinderen geen erkenning gekregen voor onrecht dat hun werd aangedaan. In hun jeugd stond autoriteit veel minder ter discussie als 'vandaag'. En over rechten van kinderen werd niet gesproken. 'Vandaag ' wordt er een manier gezocht om volwassenen die met dit 'miskende kind in zich' geconfronteerd worden te helpen een weg te vinden naar hun 'eigen-ik'. Waarin dreigt een dergelijke ouder met zijn kind terecht te komen als hij weigert aan zichzelf te werken? Welke uitwegen heeft een tiener in zo'n geval? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 150 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 151 / 318 (01-02-14)

4.139 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 70 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 70: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: Komt wat we denken en doen overeen met wat de jongere ervaart? Uitgave: 0.1 Jiska's moeder zegt: “Je hoeft van mij niet te studeren. Als je denkt dat je sterk genoeg bent om zo in de wereld te staan, dan zal het wel een goede keuze zijn. Ik heb altijd geleerd dat je er zonder studie niks van kunt maken. Dat mensen op je neerkijken als je geen goed diploma hebt. Zelfs als je je werk even goed doet als iemand met een diploma, dan nog zeggen mensen vaak: dat je hetzelfde werk aankunt, dat zal wel dankzij vriendschap zijn met de werkgever.” Dit komt bij Jiska over als “Als ik waardering wil hebben van mijn moeder, dan moet ik goed studeren en goede punten behalen. Dat is het enige wat zij lijkt te zien. Als ik goede punten haal, zonder dat ze me heeft zien studeren, dan denkt ze dat de school te gemakkelijk is of dat de leraar me de punten cadeau doet. En als ik niet studeer, herhaalt ze zó vaak per dag “Je moet het maar weten!”, dat ik nog liever op mijn kamer ga zitten. Ik vind het niet leuk dat voor mijn moeder alleen maar telt wat via studie verworven wordt.” Waartussen kunnen sommige ouders onvoldoende onderscheid maken? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 152 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 153 / 318 (01-02-14)

4.141 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 1 Bundelcase 71 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 1: Van hieraf mag je gaan: Bundelcase 71: Ouders van tieners, een verwaarloosd beroep: De jongere moet zichzelf leren aanvaarden, de ouders moeten hun waarheid leren Uitgave: 0.1 De dochter van de therapeut zegt: “Ik blijf dit weekend niet thuis, en zeker niet om te doen alsof we een familie zijn. Ik ga naar mijn vriendinnen, dat is tenminste het echte leven. En probeer me niet te overhalen met je therapeutentaal. Gebruik dien maar voor die sukkels waarmee je werkt. Die geloven nog dat het helpt. En je hoeft me niet meer te vragen om mee naar de winkel te gaan. Ik wil niet dat vriendinnen zien dat ik jouw dochter ben. Straks denken ze dat ik ook een therapeut ben. Of dat wat ik zeg niet echt is.” Marjolein zegt tegen haar moeder: “Ik zal je eerst zeggen dat mijn kamer nog altijd overhoop ligt. Mijn vriendin heeft net gebeld of ik langskom, dat mag zeker wel van je?” Wat tonen jongeren in uitspraken zoals deze? De jongere moet in de puberteit vaak afstand leren doen van een ideaalbeeld, maar wat kan er gezegd worden van de ouders? Waarheden onder ogen zien is zeker belangrijk als het om zeer ernstige fouten tegenover de jongere gaat. Een kind op tien heeft voor zijn achttiende te maken met een of andere vorm van kindermishandeling. Waarop heeft de jongere recht? Wat moet iemand die zijn kind mishandelde zeker niet verwachten van de jongere? Wat kan er zoal tot de zwangerschap en de geboorte van jongeren geleid hebben als er sprake is van familiegeheimen? In al deze situaties past het woord rouw. De volwassene zal moeten rouwen over wat hij niet bereikt heeft. Over wie hij op sommige momenten in zijn leven geweest is, meestal zonder de bewuste bedoeling anderen te kwetsen of te vernietigen. Waarvoor ontstaat er ruimte voor de jongere vanuit die houding? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 154 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 155 / 318 (01-02-14)

4.143 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 2: Ontwikkeling van de moraal volgens Kohlberg: stappen 3 t.e.m. 6: Bundelcase 1: stap 3 Uitgave: 0.1 De moraal: wat is 'goed', wat is 'slecht'? De Amerikaanse psycholoog Lawrence Kohlberg ontwikkelde een theorie omtrent de moraalontwikkeling die steunt op het werk van de grote Zwitserse psycholoog Jean Piaget. Kohlberg is hierbij niet zozeer geïnteresseerd in de 'inhoud' (bijvoorbeeld voor of tegen diefstal) dan wel in de redenering of motivering die tot die 'inhoud' leidt. Kohlberg ziet 6 stappen in de ontwikkeling van de moraal. Studies hebben uitgewezen dat de stappen die door Kohlberg werden gevonden universeel geldig zijn. Om te bepalen in welk ontwikkelingsstadium iemand zich bevindt, analyseerde Kohlberg de commentaren van kinderen en adolescenten op zogenaamde. "morele dilemma's", zoals de benarde situatie van ene Heinz:

"In Europa was er een ernstig zieke vrouw, die leed aan een vorm van kanker. Er was een geneesmiddel dat haar kon genezen. Dat middel had een apotheker in dezelfde stad pas ontdekt. Deze vroeg tweeduizend pond voor een kleine hoeveelheid van het medicijn, niettegenstaande hij maar tweehonderd pond betaald had voor de grondstoffen. Heinz, de man van de zieke vrouw, probeerde zoveel mogelijk geld te lenen, maar kreeg slechts duizend pond bij elkaar. Hij vertelde de apotheker dat zijn vrouw doodziek was en vroeg het medicijn goedkoper te verkopen, ofwel de duizend pond te accepteren, terwijl de rest later zou worden afgerekend. De apotheker weigerde echter: "Neen, ik heb het middel ontdekt en wil er zoveel mogelijk geld aan verdienen". Heinz, ten einde raad, brak bij de apotheker in om het geneesmiddel te stelen". Stap 3 en 4 zijn terug te vinden bij kinderen vanaf 11 à 12 jaar. Voor stap 3 zijn dit de commentaren bij het geval Heinz:

Voor diefstal: "Niemand zal denken dat je slecht bent als je het medicijn steelt, maar je familie zal het als onmenselijk beschouwen wanneer je het niet doet. Wanneer je je vrouw laat sterven, zal je nimmer iemand in het aangezicht durven te kijken." Tegen diefstal: "Niet enkel de apotheker zal je als een dief beschouwen. Na de diefstal zal je voortdurend achtervolgd worden door de idee dat je oneer over je familie en jezelf gebracht hebt; je zal nimmer iemand in het aangezicht durven te kijken." Hoe kan je deze twee commentaren voor het specifieke geval Heinz in één algemene beschrijving voor stap 3 omzetten? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie in het document met als titel “Commentaar op de gekozen oplossing van 'feit' cases” voor de verklaring. Bron: [DTA3 H7.2]


Case kaarten fase 4

Pagina 156 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 157 / 318 (01-02-14)

4.145 Voorkant Case F4.T2 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 2 [evolutie van kinderen en ouders] Kaart naam: Case F4.T2: Kaartenbundel 2: Ontwikkeling van de moraal volgens Kohlberg: stappen 3 t.e.m. 6: Bundelcase 2: stap 4 Uitgave: 0.1 De moraal: wat is 'goed', wat is 'slecht'? Om te bepalen in welk ontwikkelingsstadium iemand zich bevindt, analyseerde Kohlberg de commentaren van kinderen en adolescenten op zogenaamde. "morele dilemma's", zoals de benarde situatie van ene Heinz:

"In Europa was er een ernstig zieke vrouw, die leed aan een vorm van kanker. Er was een geneesmiddel dat haar kon genezen. Dat middel had een apotheker in dezelfde stad pas ontdekt. Deze vroeg tweeduizend pond voor een kleine hoeveelheid van het medicijn, niettegenstaande hij maar tweehonderd pond betaald had voor de grondstoffen. Heinz, de man van de zieke vrouw, probeerde zoveel mogelijk geld te lenen, maar kreeg slechts duizend pond bij elkaar. Hij vertelde de apotheker dat zijn vrouw doodziek was en vroeg het medicijn goedkoper te verkopen, ofwel de duizend pond te accepteren, terwijl de rest later zou worden afgerekend. De apotheker weigerde echter: "Neen, ik heb het middel ontdekt en wil er zoveel mogelijk geld aan verdienen". Heinz, ten einde raad, brak bij de apotheker in om het geneesmiddel te stelen". Stap 3 en 4 zijn terug te vinden bij kinderen vanaf 11 à 12 jaar. Voor stap 4 zijn dit de commentaren bij het geval Heinz:

Voor diefstal: "Als je enig eergevoel hebt, zal je je vrouw niet laten sterven omdat je bang bent het enige middel om haar te redden aan te wenden. Je zult altijd denken dat je de oorzaak bent van haar dood, als je je plicht tegenover haar niet nakomt." Tegen diefstal: "Je kunt ten einde raad zijn en niet beseffen wat je aan het doen bent als je het medicijn steelt. Je zal het wel beseffen nadat je gestraft zult zijn en in de gevangenis zult zitten. Je zal je voortdurend schuldig voelen voor je oneerlijkheid." Hoe kan je deze twee commentaren voor het specifieke geval Heinz in één algemene beschrijving voor stap 4 omzetten? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie in het document met als titel “Commentaar op de gekozen oplossing van 'feit' cases” voor de verklaring.

Bron: [DTA3 H7.2]


Case kaarten fase 4

Pagina 158 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 159 / 318 (01-02-14)


"In Europa was er een ernstig zieke vrouw, die leed aan een vorm van kanker. Er was een geneesmiddel dat haar kon genezen. Dat middel had een apotheker in dezelfde stad pas ontdekt. Deze vroeg tweeduizend pond voor een kleine hoeveelheid van het medicijn, niettegenstaande hij maar tweehonderd pond betaald had voor de grondstoffen. Heinz, de man van de zieke vrouw, probeerde zoveel mogelijk geld te lenen, maar kreeg slechts duizend pond bij elkaar. Hij vertelde de apotheker dat zijn vrouw doodziek was en vroeg het medicijn goedkoper te verkopen, ofwel de duizend pond te accepteren, terwijl de rest later zou worden afgerekend. De apotheker weigerde echter: "Neen, ik heb het middel ontdekt en wil er zoveel mogelijk geld aan verdienen". Heinz, ten einde raad, brak bij de apotheker in om het geneesmiddel te stelen". Stap 5 en 6 zijn terug te vinden tijdens de adolescentie en het verdere leven. Voor stap 5 zijn dit de commentaren bij het geval Heinz:

Voor diefstal: "Je zult respect vanwege anderen verliezen als je het medicijn niet steelt. Wanneer je je vrouw laat sterven, zou het uit angst zijn, niet uit gezond verstand, zodat je ook zelfrespect zult verliezen." Tegen diefstal: "Je zou je standing en respect in de gemeenschap verliezen door de wet te overtreden. Je zou respect voor jezelf verliezen als je je te zeer zou laten leiden door emoties en daardoor de implicaties op lange termijn uit het oog zou verliezen." Hoe kan je deze twee commentaren voor het specifieke geval Heinz in één algemene beschrijving voor stap 5 omzetten? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie in het document met als titel “Commentaar op de gekozen oplossing van 'feit' cases” voor de verklaring.

Bron: [DTA3 H7.2]


Case kaarten fase 4

Pagina 160 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 161 / 318 (01-02-14)


"In Europa was er een ernstig zieke vrouw, die leed aan een vorm van kanker. Er was een geneesmiddel dat haar kon genezen. Dat middel had een apotheker in dezelfde stad pas ontdekt. Deze vroeg tweeduizend pond voor een kleine hoeveelheid van het medicijn, niettegenstaande hij maar tweehonderd pond betaald had voor de grondstoffen. Heinz, de man van de zieke vrouw, probeerde zoveel mogelijk geld te lenen, maar kreeg slechts duizend pond bij elkaar. Hij vertelde de apotheker dat zijn vrouw doodziek was en vroeg het medicijn goedkoper te verkopen, ofwel de duizend pond te accepteren, terwijl de rest later zou worden afgerekend. De apotheker weigerde echter: "Neen, ik heb het middel ontdekt en wil er zoveel mogelijk geld aan verdienen". Heinz, ten einde raad, brak bij de apotheker in om het geneesmiddel te stelen". Stap 5 en 6 zijn terug te vinden tijdens de adolescentie en het verdere leven. Voor stap 6 zijn dit de commentaren bij het geval Heinz:

Voor diefstal: "Als je het medicijn niet steelt en je vrouw laat sterven, zal je jezelf achteraf steeds verwijten kunnen maken. Men zou je niet veroordelen en je zou de wet nageleefd hebben, maar je zou alleen je eigen geweten niet nageleefd hebben." Tegen diefstal: "Indien je het medicijn zou stelen, zou je niets verweten worden door anderen, maar je zou jezelf kunnen verwijten dat je je eigen gewetensprincipes omtrent eerlijkheid niet hebt nageleefd." Hoe kan je deze twee commentaren voor het specifieke geval Heinz in één algemene beschrijving voor stap 6 omzetten? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie in het document met als titel “Commentaar op de gekozen oplossing van 'feit' cases” voor de verklaring.

Bron: [DTA3 H7.2]


Case kaarten fase 4

Pagina 162 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

5

Pagina 163 / 318 (01-02-14)

Case kaarten voor Fase 4, Thema 3 [grenzen en normen en hun evolutie]


Case kaarten fase 4

Pagina 164 / 318 (01-02-14)

Deze pagina is bedoeld om ervoor te zorgen dat de pagina's met de kaarten beginnen met een pagina met een oneven pagina nummer.


Case kaarten fase 4

Pagina 165 / 318 (01-02-14)

5.1 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 1: Ouders blijven een referentiepunt Uitgave: 0.1 In gezin A zitten de ouders en twee kinderen van vijf en zes naar de televisie te kijken. Er is een aankondiging van een solidariteitsprogramma voor hongerend Afrika. Joos zegt: “Lief dat ze dat doen.” Mama: “Lief, dat wel, maar ook heel erg dat zoiets moet, vele rijke landen zoals wij doen er te weinig voor.” Rik(6): “Ik ga een tekening opsturen.” In gezin B, zelfde scène. Op wat moeder zegt, repliceert vader: “Onzin natuurlijk, dat zijn hopeloze landen. Wat nu opgelost wordt, is morgen weer een probleem. Die mensen kennen niet beter.” Moeder: “Zeg zoiets niet.” Vader: “Je moet de kinderen niets wijsmaken, ze mogen weten hoe de wereld in mekaar zit.” In het beeld van wie de jongere wil zijn, zitten normen waarmee de jongere de wereld beoordeelt. In de opbouw daarvan spelen de ouders een uiterst belangrijke rol. Wat moeten de ouders doen wat betreft hun kijk op de zaak en hoe ze die verdedigen? Naarmate de kinderen ouder worden, en zeker in de puberteit, zal dat referentiepunt van de ouders dienen om ervan weg te groeien, en tot een eigen geheel van waarden te komen. Maar wat zal er aan het einde van de rit, in de jongvolwassenheid, terug te vinden zijn wat betreft de hoofdzaken van het leven (liefde, trouw, kinderen, relatie, gezin, werk, …)? In de tussentijd komen komen er zich in de denkwereld van de jongere vaak idolen nestelen. 'Vandaag' zijn dat idolen die naast datgene waarin ze door de jongeren als uniek beschouwd worden, zoals muziek of sport, heel vaak in de media komen door hun vechtpartijen, druggebruik, of andere grensoverschrijdende moeilijkheden. Wat voor mensen waren de idolen tijdens jullie tienertijd? Kan je er enkele opnoemen? Is het zo dat de jongeren van 'vandaag' geen of te weinig waarden hebben? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 166 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 167 / 318 (01-02-14)

5.3 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 2: Minder zichtbaarheid voor waarden Uitgave: 0.1 Er is geen verlies, wel minder zichtbaarheid van waarden. (1) Evolutie van 'één waarde' naar een ingewikkelder besef van waarden. De opvoeding is ingewikkelder omdat ze meer individueel verloopt. Het gebeurde vroeger uiterst zelden dat kinderen op grote afstand van hun ouders gingen wonen en werken. Nu is het gewoon. Voor het gezin vertaalt zich dat in een groter aantal gezinsvormen. Waarvan droomt echter de meerderheid van de jongeren nog altijd? Vroeger koos in België de meerderheid in de lijn van de eigen ouders voor het katholieke geloof. Waartussen maken de jongeren van 'vandaag' een onderscheid? Op basis waarvan bouwen ze zelf een kijk op de zaken op? (2) Evolutie van een veralgemeende keuze naar een individuele keuze. Er is meer informatie en meer keuze. Waarop zijn ouders van 'vandaag' niet zo goed voorbereid voor wat hun jongeren betreft? “Ik ben tegen abortus”, zegt Lode “Voor jou kan het nooit?” “Nee.” “En wat moeten we dan doen met tienermeisjes die ongewenst zwanger zijn? Eén op de tien wordt in Engeland ongewenst zwanger, met allerlei ernstige problemen tot in hun latere leven.” “Ja, in die omstandigheden kan het besproken worden”, zegt Lode. In de samenleving vol informatie worden jongeren voortdurend gewezen op de verschillende kanten van eenzelfde zaak. Welk gevolg heeft dat voor de jongeren? (3) Evolutie van doorzichtige informatie naar ingewikkelde kennis. De sovjet dictatuur slaat in Rusland om in een democratie, die dan weer plaats maakt voor een moderne versie van een dictatuur... Een goeddraaiend bedrijf wordt gefeliciteerd nadat het fabrieken gesloten heeft om die elders goedkoper weer op te richten. 3000 mensen staan op straat, maar het is 'succesvol management'... Wat leren jongeren door de confrontatie met dergelijke omstandigheden? Meer kennis en ervaring leiden niet meteen tot een eenvoudiger gedrag, emotie of leven. Waartoe sporen ze de tiener aan? De jongeren 'vandaag' zijn een mengeling van voor de ouders bekende en onbekende ervaringen. Welke bijvoorbeeld? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P156-160]


Case kaarten fase 4

Pagina 168 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 169 / 318 (01-02-14)

5.5 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 3: De terugkeer van de aandacht voor regels en afspraken: wat? waarom? Uitgave: 0.1 Opvoeden is steeds een heen en weer gaan geweest tussen praten en straffen, tussen loslaten en controleren. In de jaren zeventig tot negentig kwam de nadruk wat betreft opvoeding zeer sterk te liggen op praten: overleg en aanmoediging, en werden regels grotendeels verwaarloosd of genegeerd. Men begon echter te beseffen dat men het kind 'met het badwater aan het wegsmijten' was. Dat een deel van de opvoedingsproblemen toch wel te maken konden hebben met het verliezen van de duidelijkheid van vóór de jaren zeventig, alhoewel die er toen vooral was omdat de ouders onverzettelijk vaste principes gebruikten waarover geen overleg mogelijk was. Welke voorbeelden daarvan ken je? Onderzoekers pleiten nu voor het integreren van regelgeving in een democratische opvoedingsstijl. Vele ouders zitten op dit spoor. Een duidelijke structuur in de opvoeding, maar met een zeer groot oor voor wat leeft bij de jongere. Enerzijds komen ouders en jongeren veel meer rechtstreeks met elkaar in debat dan vroeger het geval was. Bijvoorbeeld: kunnen de ouders nog altijd eenvoudigweg de wet aanhalen om hun kinderen jonger dan achttien te verbieden op café te gaan? Anderzijds gaat de samenleving er steeds meer van uit dat met de juiste informatie ouders en jongeren zelf tot het beste besluit komen. Alsof iedere jongere vlot meebeweegt in de meest logische richting, alsof iedere ouder zonder vooroordelen informatie gebruikt. Wat is er nodig in het gezin om het samenleven te organiseren? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 170 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 171 / 318 (01-02-14)

5.7 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 4: De terugkeer van de aandacht voor regels en afspraken: risico's voor het debat. Uitgave: 0.1 (1) Als een debat rechtstreeks tussen twee partijen gevoerd moet worden, bestaat het grote risico dat geen van beiden eraan begint. Waarom bijvoorbeeld? (2) Of elkeen denkt dat er geen debat nodig is omdat hij/zij denkt dat de afspraken duidelijk zijn voor de andere. Welke voorbeelden kan je geven? (3) De derde mogelijkheid is te vervallen in het autoritaire model: de ouder beslist de regels en de normen in het huishouden en daarmee uit. Door machteloosheid komt men terecht in de val van steeds meer controle en soms terug lichamelijke strafmaatregelen. Welke voorbeelden kan je geven? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 172 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 173 / 318 (01-02-14)

5.9 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 5: Het conflicten contactmodel als basis Uitgave: 0.1 De ouder die zich ergert over de jongere die lak heeft aan regels die het leven organiseren, heeft 2 mogelijkheden: (1) Angstig teruggrijpen naar een versterken van de algemene controle: Wat verwacht zo'n angstige ouder in verband met algemeen toezicht op de jeugd? Wat verwacht zo'n angstige ouder in verband met de politie? Wat verwacht zo'n angstige ouder van het onderwijs? Wat zullen de resultaten zijn van deze inspanningen? (2) Of het debat over normen en waarden: Aanmoediging van de zelfstandigheid: Ouders en jongeren ontwikkelen samen gezinsnormen en waarden via het democratische debat over het opnemen van verantwoordelijkheid door de jongere. Met concreet gevolg voor concrete problemen. Waar krijgen moeilijke onderwerpen zoals “Ik wil een tatoeage op mijn arm”, “Ik wil op weekend met mijn lief”, “Ik wil eens proberen een joint te roken” hun belangrijkste basis voor oplossing? Voor dit soort onderwerpen moeten ouders kunnen terugverwijzen naar basisdiscussies die ze voeren over opvoeding: hoe ze bepaalde regels proberen te ontwikkelen in hun eigen leven, wat hun ervaringen zijn, waar ze hun ideeën vandaan halen, en vooral wat de bezorgdheid is die de grond is voor die regels. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 174 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 175 / 318 (01-02-14)

5.11 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 6: Samen waarden opbouwen in het gezin: een nieuw gegeven: deel 1 Uitgave: 0.1 Samen waarden opbouwen in het gezin: Uiteraard is het geen dagelijks gebeuren, misschien zelfs geen wekelijks. Maar de opbouw moet wel continu zijn. Door aan tafel te kletsen over een artikel in de krant, over een onderdeel van het nieuws op TV, over iets wat men hoorde in de klas of op het werk, brengen jongeren hun eigen visie aan, en hun voorstellen. Bijvoorbeeld: “Ik wil een tatoeage op mijn arm”. Als de ouder zegt dat hij nooit een akkoord kan geven voor een tatoeage, omdat het de integriteit van het lichaam van de jongere aantast, en de ouder niet kan voorzien hoe de jongere hier zelf over een paar jaar op zal terugblikken, dan zal die enkel geloofd worden indien zoon of dochter weet dat de ouder altijd respect gehad heeft voor de integriteit van zijn eigen lichaam. Op die onderbouw kan een bovenbouw geplaatst worden van specifieke standpunten. Wie de onderbouw niet heeft of niet gebruikt, verdwaalt in een bos van adviezen. Kom je vooruit door stapels boeken te lezen of alle artikels die je maar kunt vinden? Waarom wel of waarom niet? Door het samenleggen van individuele standpunten kan er een gezamenlijke actie ontstaan die op iedereen een positief effect heeft. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 176 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 177 / 318 (01-02-14)

5.13 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 7: Samen waarden opbouwen in het gezin: een nieuw gegeven: deel 2 Uitgave: 0.1 Op school vinden de jongeren al jarenlang dat meester A een heel onaangenaam man is. Hij heeft zo zijn dagen dat hij om de tucht te houden terugvalt op heel onaantastbare principes. De kinderen die bij hem in de klas moeten zitten, voelen zich altijd de klos. Ouders die de interne keuken van de school een beetje kennen, proberen te vermijden dat hun kind bij deze leerkracht terechtkomt. Ze nemen bij voorbaat contact op met de directie om te bepalen dat hun kind in één van de parallelklassen komt te zitten. Maar niemand doet wat met de opinie van de kinderen en jongeren over de leerkracht. Wat zou helpen bij het voeren van het democratische debat met de ouders is dat jongeren zich voldoende kunnen oefenen. Niet alleen in het gezin, maar ook daarbuiten, en dat blijft veel te beperkt. Zo zijn de kansen van jongeren om deel te nemen aan het beleid minimaal. Welke andere voorbeelden ken je? Zouden we jongeren durven laten mee deelnemen aan de besluitvorming over het gebrek van het gemeentelijk budget? Durven wij hun te vragen hoe een kinderziekenhuis er eigenlijk hoort uit te zien, en hoe het zou werken? Of hoe zij menen dat een respectvol onderzoek door een schoolarts dient te gebeuren? Er zijn onderzoekers die menen dat een belangrijke toekomst voor de ontwikkeling van de relatie tussen jongeren en ouders en tussen jongeren en samenleving ligt in het laten toenemen van de deelname van jongeren aan het beleid in de school, de buurt, de gemeente. Want hoe komt men automatisch terecht bij het waardendebat? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 178 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 179 / 318 (01-02-14)

5.15 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 8: Een verhaal uit de praktijk: mogelijkheid 1: de ouders volgen het controlemodel Uitgave: 0.1 Miep is vijftien en zegt aan haar ouders dat zij zou willen ingaan op de vraag van een modelfotograaf om haar naakt te fotograferen. Zo maakt ze misschien kans om aan een modellenwedstrijd mee te doen. Voor de ouders kan dit niet. Mogelijkheid 1: Haar ouders zijn ouders die het controlemodel volgen: Moeder zegt “over mijn lijk”, en vader vindt het niet nodig de vraag in overweging te nemen. Als Miep zegt: “En wat als ik het toch doe?”, wordt er meteen gedreigd met een internaat, het gerechtelijk laten vervolgen van de fotograaf voor pornografie, dat ze sneller in een opvoedingsgesticht kan zitten dan ze denkt, enzovoort. Miep heeft het gevoel dat haar ouders haar de kans van haar leven ontzeggen. Zij is ervan overtuigd dat de weg naar een succesvolle carrière bijna open lag. Ze ziet er ook een bevestiging in dat haar ouders haar geen succes gunnen. Haar misschien zelfs niet eens mooi vinden. Ze gunnen niks aan andere mensen, aan de fotograaf die wel iets in haar ziet. Miep gaat niet in op het voorstel van de fotograaf, 'luistert' dus naar haar ouders. Maar wat denk je dat ze verder doet? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 180 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 181 / 318 (01-02-14)

5.17 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 9: Een verhaal uit de praktijk: mogelijkheid 2: de ouders volgen het conflicten contactmodel: deel 1: de 'onderbouw' Uitgave: 0.1 Miep is vijftien en zegt aan haar ouders dat zij zou willen ingaan op de vraag van een modelfotograaf om haar naakt te fotograferen. Zo maakt ze misschien kans om aan een modellenwedstrijd mee te doen. Voor de ouders kan dit niet. Mogelijkheid 2: Haar ouders zijn ouders die het conflicten contactmodel volgen: Op de vraag van Miep zegt moeder: “Daar neem ik even een kop koffie bij, want ik moet eerst eens goed kunnen slikken.” Ze lachen beiden. Moeder: “Eigenlijk hoef ik het antwoord niet te zeggen, je weet vast wel wat dat is.” Miep: “Ik dacht al wel dat je het niet zou willen, maar het is een echte kans. Het is een droom om een model te worden, het is de eerste keer dat iemand mij daarbij wil helpen.” Om haar visie toe te lichten start moeder bij de 'onderbouw': de normen en waarden zoals zij die ziet in het gezin. En dus zegt ze: “Er is voor mij wel even een verschil tussen enerzijds met jou willen nadenken of je kans maakt als model en of dat een beroep voor jou zou zijn, en anderzijds jou naakt laten poseren voor een fotograaf. Dat eerste zie ik zitten, het tweede niet. Hoewel ik mij perfect kan voorstellen hoe aantrekkelijk zo'n aanbod is.” Wat zou volgens jou de moeder kunnen zeggen over haar visie op omgaan met je lichaam om de 'onderbouw' te vervolledigen? Hoewel Miep absoluut haar standpunt erdoor wil krijgen, slaagt ze er wel in te luisteren naar wat haar moeder zegt. Dat kan alleen maar omdat er voor dit thema ook wel een echte onderbouw aanwezig is. Dit vertaalt zich niet alleen in het feit dat er in het verleden al over het lichaam werd gesproken, maar bijna nog meer in de wijze waarop daar respectvol mee omgegaan werd. Zoals: dat Miep weet dat toen zij zes jaar oud was en ze het helemaal niet leuk vond om mensen een kus te moeten geven bij een begroeting, ze door haar moeder daar ook nooit toe verplicht werd. Dat toen ze zei dat ze niet meer wou dat er in en uit de badkamer gewandeld werd als zij er was, dit ook gerespecteerd werd. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 182 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 183 / 318 (01-02-14)

5.19 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 1: Jongeren en waarden: Bundelcase 10: Een verhaal uit de praktijk: mogelijkheid 2: de ouders volgen het conflicten contactmodel: deel 2: de 'bovenbouw' Uitgave: 0.1 Miep is vijftien en zegt aan haar ouders dat zij zou willen ingaan op de vraag van een modelfotograaf om haar naakt te fotograferen. Zo maakt ze misschien kans om aan een modellenwedstrijd mee te doen. Voor de ouders kan dit niet. Mogelijkheid 2: Haar ouders zijn ouders die het conflicten contactmodel volgen: Na de 'onderbouw': Op de stevige onderbouw kan moeder nu uitleggen dat het lichaam van haar dochter respecteren voor haar betekent dat ze geen ja kan zeggen tegen een naaktfotograaf. Aan de onderbouw voegt moeder de 'bovenbouw' toe, specifieke kennis die ze heeft van de risico's die mogelijk verbonden zijn aan mensen die zich geroepen voelen 'modellen te ontdekken'... Wat zou moeder hierover kunnen zeggen volgens jou? Laat Miep haar idee hierdoor varen? Niet meteen. Het resultaat van het gesprek is dat Miep er zal over nadenken. En dat moeder zegt: “Tot je achttiende is voor mij het antwoord daarop nee. En ik hoop dat je daarna, als je ouder bent, ook nog een beetje mee blijft nadenken over mijn argumenten. Maar als het later toch je keuze is, dan zal ik die respecteren.” Betekent dit dat dit het allerlaatste antwoord van moeder is, dat het onmogelijk is dat in verdere gesprekken tussen moeder en dochter er toch een ander soort conclusie komt? Neen. Niet iedere jongere is gelijk, niet iedere situatie is tot een standaardantwoord te herleiden. Welke alternatieve wegen kunnen bijvoorbeeld bedacht worden volgens jou? De ervaring is dat de meeste jongeren hun plan wijzigen indien de ouders via het conflicten contactmodel met hun vraag omgaan. Wijzigen is iets anders dan dat de ouder zijn zin krijgt. Soms zal dat het geval zijn, en even vaak waarschijnlijk ook niet. En zo is het maar goed ook. Opvoeden blijft een wederzijdse beweging. Ouders kunnen te ongerust gereageerd hebben, met te pessimistische informatie gewerkt hebben, waarbij ze na afloop vaststellen dat hun zoon of dochter gelijk had toen die niet bij het eerste argument zijn of haar opinie wijzigde. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P167-168]


Case kaarten fase 4

Pagina 184 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 185 / 318 (01-02-14)

5.21 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 1: Inleiding Uitgave: 0.1 Daar waar in vroegere generaties een flink pak rammel nog geregeld tot de verhalen behoorde, vormt dit vandaag in de westerse samenleving de uitzondering. Een conflict tussen ouders en jongeren oplossen met geweld, kan rekenen op algemene afkeuring. Waarover heeft iedereen tegenwoordig de mond vol als het over opvoeden gaat? De inlevering van macht gaat niet gepaard met een totaal verlies van respect voor volwassenen. Beslissingen nemen met de harde hand, is nu vervangen door veel gesprekken voeren, veel uitleggen, maar toch een duidelijk standpunt blijven voorstaan. [Opmerking: de details over hoe discussiëren met jongeren worden besproken in thema 6: Communicatie met tieners] En toch lokken tieners door hun gedrag vrij veel autoritaire reacties uit van volwassenen. Dat heeft voor een deel te maken met het verkeerd inschatten van de betekenis van dat moeilijke gedrag. Ouders beschouwen het te snel als tegen hen persoonlijk gericht, en zien er te weinig de betekenis van in het ontwikkelingsverhaal. Bij de ontwikkeling van zijn/haar persoonlijkheid draagt de jongere een storm in zich. Alles wat zo duidelijk leek, de wereld van de ouders, komt op losse schroeven te staan en moet hij/zij nu zelf verkennen. Om deze gevoelens te beheersen valt de jongere eerst terug op een primitieve vorm van verdediging, en projecteert hij/zij zijn/haar angstgevoelens op de mensen om hem/haar heen. In de eerste plaats het gezin, de ouders, de broer en zus. Hoe worden zij beleefd door de jongere? De wereld wordt gesplitst in goed en kwaad. Hoe zijn sommige vrienden volgens de jongere? Hoe zijn de ouders bij momenten volgens de jongere? Op die manier hoeft de tiener niet het pijnlijke besef te hebben dat de verwarring van binnen zit, maar hij/zij plaatst die buitenuit. Het levert hem/haar wat tijd op om innerlijk werk te leveren tot alles duidelijk wordt. Voor de ouders kan het intussen een moeilijke tijd zijn, die hun het gevoel kan geven hun zoon of dochter 'te moeten redden van het kwaad'. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P135-136]


Case kaarten fase 4

Pagina 186 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 187 / 318 (01-02-14)

5.23 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 2: De verleiding van het controlemodel Uitgave: 0.1 Peter kruipt 's nachts door het raam naar buiten om uit te gaan met vrienden. Zijn ouders laten hem van kamer veranderen, ervan uitgaande dat hij vanaf de tweede verdieping minder snel iets dergelijks zal doen. Daarop begint Peter wijnflessen te stelen uit de eigen wijnkelder van de ouders, wat ze pas ontdekken nadat ze hun zoon – die volgens hen “al sinds een week voorbeeldig iedere avond op zijn kamer doorbrengt” – straalbezopen aantreffen, naast een twintigtal lege wijnflessen... Het tegenovergestelde van beslissingen die opgebouwd worden op basis van discussie, is de autoritaire controle. In zijn extreme vorm gaat het om ouders die ervan overtuigd zijn dat de enige manier om hun zoon of dochter op het rechte pad te houden, is door geen discussie aan te gaan. Zij beslissen, punt uit. Maar wat is net de opdracht van een tiener? Wat gaat er bij de tiener gelijk op met de inspanningen van de ouders om de controle te behouden? Als jongeren in echt gevaarlijk gedrag terechtkomen, hebben ouders weinig keuze. Ze moeten beschermend tussenkomen, maar het is het veiligste om dat in samenwerking met hulpverlening te doen. Ouders die dit helemaal zelf aanpakken bereiken immers meestal nepresultaten of komen in een waanzinnige spiraal terecht met hun kind. Zo krijgt de jongere bijvoorbeeld kamerarrest, en de ouders trekken bij beurten de wacht op. Het resultaat is dan misschien wel dat de jongere niet meer wegloopt. Maar wat valt er te zeggen over dit soort 'succes', dit bereikte goed gedrag? Het incident kan ook algemene maatregelen uitlokken: scooter onbepaalde tijd op slot, niet uitgaan de rest van het schooljaar, geen zakgeld meer tot druggebruik gestopt is, vriend mag niet meer binnen, … De meeste jongeren hebben minderwaardigheidsgevoelens, zijn angstig of hebben moeite met hun zelfbeeld, wat nu versterkt wordt: 'Ze vertrouwen me niet, zelfs al ik me goed zou gedragen zouden ze ervan overtuigd zijn dat ik niks kan'. Hoe weert de jongere dat af? Wat doen daarop de 'controlemodel' ouders? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 188 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 189 / 318 (01-02-14)

5.25 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 3: Het controlemodel: in het algemeen een slechte strijd Uitgave: 0.1 Brent (16) is vaak een lieve, wat overactieve jongen. Maar geregeld heeft hij een plotse woedebui. Die lijkt dan oncontroleerbaar te zijn. Op jongere leeftijd had hij dat ook al, maar door het te negeren ging het voorbij. En vaak waren er maanden zonder moeilijkheden. Maar in zijn tienertijd nam de frequentie toe. Vader: “Eerst gebeurde het om de paar weken, maar nu zitten er in het beste geval maar een paar dagen tussen. Als ik thuiskom van het werk vraag ik altijd meteen hoe het met Brents gedrag was.” Moeder heeft het steeds moeilijker thuiswerkend te zijn. Zij heeft het gevoel dat zij het altijd moet opvangen en zij het meeste risico loopt dat Brent haar op een dag in gevaar zou brengen. Ook de zus, die een jaar jonger is, is heel bang geworden van haar broer. Zij zegt dat haar studie eronder lijdt. Ze begint soms plots te huilen in de klas, alleen al bij de gedachte dat ze straks weer naar huis moet. Moeder vertelt dat zij sinds een jaar alle uitnodigingen van vrienden afwimpelt. “Iedereen vertelt dan over de kinderen,” zegt ze, “en dan doet het zo'n pijn te horen hoe anderen problemen kunnen oplossen, terwijl het bij ons niet lukt.” Ze gaat ook niet naar de ouderavonden op school. Ze is bang dat leerkrachten haar meteen zullen aanspreken en zeggen dat het niet meer vol te houden is met Brent. Ze denkt dat door zich niet te blaten zien de school langer inspanning zal blijven doen. Wat hebben de ouders in dit geval nooit gedaan? En waarvoor hebben ze geen aandacht blijven houden? In een dergelijk verhaal zien we dat het probleemgedrag van Brent ervoor zorgt dat de ouders en de andere gezinsleden steeds meer hun aandacht op het probleem gaan richten. Brent is niet meer de leuke jongen van voordien, met af en toe probleemgedrag. Nee, hij wordt nu 'het probleem Brent'. Wat zijn de gevolgen voor de ouders en de zus? Wat verwaarlozen de ouders en de zus voor henzelf? En hoe gaat het met Brent? Aangezien iedereen in hem vooral de agressieve jongen ziet, is er te weinig aandacht voor de andere vaardigheden die hij heeft. Iedereen praat over het probleem Brent, en die identiteit neemt hij op. Hij wordt het probleem Brent, dat hem helemaal isoleert. Wat gaat er verder gebeuren met hem? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P138-140]


Case kaarten fase 4

Pagina 190 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 191 / 318 (01-02-14)

5.27 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 4: Controle vanuit angst voor de agressieve jongere Uitgave: 0.1 Vrienden, huisarts, leerkracht, of andere hulpverleners, iemand zal er nodig zijn om als bemiddelaar op te treden, en te werken aan het meest machtige instrument dat verandering kan teweegbrengen: het herstellen van relaties tussen de gezinsleden. Agressieve jongeren maken hun omgeving bang, en angst is altijd een slechte raadgever. Wat is door de angst voor Brent het enige doel geworden van de andere gezinsleden? Vader zegt: “Brent is niet zo geworden uit zichzelf, zo zijn we in onze familie niet. Hij heeft het geleerd van slechte vrienden. Ik had het meteen al door toen ik ze de eerste keer zag. Bovendien fietst hij door een probleemwijk, als hij naar school gaat. Daar is al van alles gebeurd. En wat wil je, dat nodigt zo'n jongen uit om mee te doen.” Wat maakt de angst wakker bij de vader als hij probeert een verklaring te vinden? Een hulpverlener kan proberen uit te leggen dat er altijd vele factoren een rol spelen, en dat de uitleg van de vader dus ook een stukje waarheid kan bevatten, maar dat het daarnaast ook om een eigen verantwoordelijkheid gaat van Brent. Waarom zien de ouders dat niet? Meer in algemene zin kunnen we hier zeggen dat het helpt, als ouders zich kunnen openstellen, in het belang van hun kinderen en van henzelf, voor de vele visies die er op eenzelfde probleem kunnen bestaan. Wat valt er te zeggen over het enkel opdrijven van de controle over de jongere? Wat over het enkel meer 'loslaten' van de jongere? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 192 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 193 / 318 (01-02-14)

5.29 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 5: De balans controle-loslaten Uitgave: 0.1 Tanja vertrok thuis te laat naar school. De lessen zijn al tien minuten bezig als ze zich aanmeldt op het secretariaat. In het schoolreglement staat dat als het een derde keer gebeurt, de leerling een uur strafstudie krijgt. En dat is dit keer het geval. Tanja: “Krijg nou wat, zeg. Tien minuten te laat is niet een uur te laat, ik heb toch nog mijn best gedaan om nog op tijd te zijn. Dat kan toch iedereen overkomen?” Secretaris: “Een regel is een regel.” Tanja: “Stomme regels hoeven niet gevolgd te worden. Op die manier kun je iedereen pesten. Wie heeft zulke regels eigenlijk bedacht, dat is een regelement van vijftig jaar oud?” Tanja's reactie loopt hoog op. Het is er een van zelfverweer. Wat probeert Tanja met deze reactie te doen? Wat weet ze wel wat haarzelf betreft? De secretaris kan hierop reageren met verontwaardiging: Secretaris: “Tanja, je hoort niet zo te praten. En je zult de regels in het vervolg beter moeten respecteren. Als je er een spelletje van maakt te laat te komen, is het misschien op de duur zelfs niet meer nodig nog les te volgen.” Tanja: “So what? Wat hier in de lessen gegeven wordt kan ik thuis op mijn eentje even goed leren. Er zijn trouwens genoeg scholen die niet zo'n stom reglement hebben als deze hier.” Secretaris: “Oh ja? Ik houd je niet tegen hoor, en als je nu niet meteen naar de klas gaat, bel ik je ouders.” Tanja: “Oh, doe maar, als u het niet alleen tegen mij kunt halen hebt u er mijn moeder ook nog voor nodig. Bel maar, er is toch niemand thuis, mijn ouders zijn gaan werken.” De secretaris reageert met een poging tot het opdrijven van controle. Maar wat lokt hij daardoor uit? Wat dreigt Tanja te verliezen wat de secretaris betreft? Het zou echter ook zo kunnen gaan: Secretaris: “Tanja, we moeten het niet dramatischer maken dan het is. Jij kent het reglement, ik ken het ook, dat moet toegepast worden. Dat is niet leuk, noch voor jou, noch voor mij. Ik geloof wel dat je het niet opzettelijk doet, maar daar houdt het reglement geen rekening mee. Een klas is een groep, en dan is het belangrijk op iedereen te kunnen rekenen. Ook op jou.” Tanja: “Gemakkelijk gezegd. Ik zal nog wel zien of ik naar die strafstudie kom.” Secretaris: “Ga nu maar gauw, je wordt verwacht in de klas.” Wat doet de secretaris allemaal met wat hij zegt? Zie na de groepsdiscussie naar: Bron: [VHMJG P142-143]


Case kaarten fase 4

Pagina 194 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 195 / 318 (01-02-14)

5.31 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 6: Het conflicten contactmodel: De conflictstrategie: Stap 1 Uitgave: 0.1 In het voorbeeld van het geval Tanja uit bundelcase 5 werd een balans bereikt van een duidelijk standpunt, gekoppeld aan een concreet gevolg voor het probleem, zonder los te laten dat Tanja in zelfstandigheid gesteund blijft. Om dat te realiseren is er een onderbouw nodig van positieve betrokkenheid. De jongere moet voelen dat de beslissing genomen wordt vanuit zorg, niet vanuit natrappen of kilte. Dat zijn de ingrediënten van het conflicten contactmodel. Stap 1: Geef je standpunt duidelijk weer: (1) Houd het bij het concrete incident: “De chaos op je kamer tot daartoe, maar in de woonkamer wil ik die niet” Dat is wat anders dan: “We zouden je voornaam beter veranderen in Troep, want dat is wat je overal maakt” Welke voorbeelden kan je uit eigen ervaring geven? (2) Probeer niet te preken: “Vertel dit aan de ouders van vijf vrienden van je, je zult zien, ze zeggen allemaal hetzelfde als wij” Wat is het effect van zoiets te zeggen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 196 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 197 / 318 (01-02-14)

5.33 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 7 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 7: Het conflicten contactmodel: De conflictstrategie: Stap 2 Uitgave: 0.1 In het voorbeeld van het geval Tanja uit bundelcase 5 werd een balans bereikt van een duidelijk standpunt, gekoppeld aan een concreet gevolg voor het probleem, zonder los te laten dat Tanja in zelfstandigheid gesteund blijft. Om dat te realiseren is er een onderbouw nodig van positieve betrokkenheid. De jongere moet voelen dat de beslissing genomen wordt vanuit zorg, niet vanuit natrappen of kilte. Dat zijn de ingrediënten van het conflicten contactmodel. Stap 2: Geef een concreet gevolg voor het concrete probleemgedrag: “Die nieuwe trui die je gebruikt hebt bij het voetballen, was je nu zelf maar” De jongere moet zelf voor de correctie zorgen. Dat is heel belangrijk. Uit onderzoek blijkt dat jongeren daar het meest uit leren. Dus: Voorbeeld van concreet probleemgedrag: de jongere heeft de fiets van een klasgenoot gepikt om naar huis te rijden na een fuif. Juiste concreet gevolg: “Jij brengt die fiets terug naar die familie, en je biedt je excuses aan” Verkeerd: “Ik zal die fiets al vlug terugbrengen, wat moeten die mensen wel van ons denken!” Werk het volgende voorbeeld zelf uit: Concreet probleemgedrag: de jongere heeft een namiddag gespijbeld. Wat is een voorbeeld van juist concreet gevolg? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P145]


Case kaarten fase 4

Pagina 198 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 199 / 318 (01-02-14)

5.35 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 8 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 8: Het conflicten contactmodel: De conflictstrategie: Stap 3a Uitgave: 0.1 In het voorbeeld van het geval Tanja uit bundelcase 5 werd een balans bereikt van een duidelijk standpunt, gekoppeld aan een concreet gevolg voor het probleem, zonder los te laten dat Tanja in zelfstandigheid gesteund blijft. Om dat te realiseren is er een onderbouw nodig van positieve betrokkenheid. De jongere moet voelen dat de beslissing genomen wordt vanuit zorg, niet vanuit natrappen of kilte. Dat zijn de ingrediënten van het conflicten contactmodel. Stap 3: Tegelijkertijd wordt de zelfstandigheid van de jongere positief aangesproken: (a) Luister naar de visie van de jongere: o Toon in je houding dat je wel degelijk luistert: Kijk naar de jongere die je aanspreekt Lees niet tussendoor de krant Val niet meteen in de rede na een halve zin Reageer op zijn minst non-verbaal, zodat het duidelijk is voor de jongere dat je mee bent. Wat wordt bedoeld met non-verbaal? Hoe noemt men die soort taal? o Luister op een actieve manier: Stel vragen Probeer eens samen te vatten wat de jongere zegt. Wat kan je daarmee nagaan? o Stel genoeg vragen: Denk niet meteen: 'daar gaan we weer, het is altijd hetzelfde probleem!' Vraag eerder wat meer informatie dan te snel op de bal te spelen. Waarvoor helpt dat bovendien? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P145]


Case kaarten fase 4

Pagina 200 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 201 / 318 (01-02-14)

5.37 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 9 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 9: Het conflicten contactmodel: De conflictstrategie: Stap 3b Uitgave: 0.1 In het voorbeeld van het geval Tanja uit bundelcase 5 werd een balans bereikt van een duidelijk standpunt, gekoppeld aan een concreet gevolg voor het probleem, zonder los te laten dat Tanja in zelfstandigheid gesteund blijft. Om dat te realiseren is er een onderbouw nodig van positieve betrokkenheid. De jongere moet voelen dat de beslissing genomen wordt vanuit zorg, niet vanuit natrappen of kilte. Dat zijn de ingrediënten van het conflicten contactmodel. Stap 3: Tegelijkertijd wordt de zelfstandigheid van de jongere positief aangesproken: (b) Geef opbouwende kritiek: o Geef je eigen mening, wees duidelijk o Doe geen welles-nietesspelletje, en probeer niet in te gaan op persoonlijke aanvallen: De ouder: “Ik wil het hebben over die school van jou, maar jij wilt er nooit over praten.” De zoon: “Het enige wat jij goed kunt is zeuren.” De ouder: “Oh ja, is het omdat jij het zo goed kunt uitleggen dat je tegenwoordig geen gewone vrienden meer hebt?”, enzovoort. o Blijf gericht op de toekomst: Geval: De jongere is zondagochtend stoned thuis gekomen. Niet: “Hoelang moet dit hier blijven duren, dat is nu al maanden dat we zo in het slop zitten?” Hoe kan het dan wel? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 202 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 203 / 318 (01-02-14)

5.39 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 10 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 10: Het conflicten contactmodel: De conflictstrategie: Stap 4 Uitgave: 0.1 In het voorbeeld van het geval Tanja uit bundelcase 5 werd een balans bereikt van een duidelijk standpunt, gekoppeld aan een concreet gevolg voor het probleem, zonder los te laten dat Tanja in zelfstandigheid gesteund blijft. Om dat te realiseren is er een onderbouw nodig van positieve betrokkenheid. De jongere moet voelen dat de beslissing genomen wordt vanuit zorg, niet vanuit natrappen of kilte. Dat zijn de ingrediënten van het conflicten contactmodel. Stap 4: Vraag de jongere een concreet voorstel hoe herhaling voorkomen zal worden (1) Laat de jongere oplossingen zoeken: Hoe meer mogelijkheden hoe liever Ze mogen zelfs totaal onuitvoerbaar zijn Wees niet bang van 'wilde ideeën', ze zetten soms de deur open naar heel nieuwe bronnen van oplossing (2) Lukt dat niet? Komt er bijna niets op papier? Dan mag de jongere inspiratie gaan zoeken. Bij vrienden, leerkracht, broer of zus... Voorwaarde is dat de jongere de namen voorlegt van de personen bij wie ideeën gezocht zullen worden, en men het over die list eens wordt. Wat kan dit soms opleveren? (3) Kies uit de lijst samen één concrete aanpak, zet die op papier en maak daar afspraken rond: Wat als de afspraak goed uitgevoerd wordt Wat als het niet gelukt is (4) Het trefwoord: Het trefwoord in de zoektocht is: hoe kun je als ouder helpen de jongere zijn verantwoordelijkheid beter te laten opnemen? En niet: hoe die problemen te stoppen waar we door zijn schuld nu mee opgezadeld zijn? (5) Voorzie een duidelijke aanmoediging voor wat lukt Maar houd het in verhouding tot de feiten. Niet: “Als het zaterdag goed gaat krijg je een scooter”. En wat bijvoorbeeld niet als 'straf' als het niet lukt? Kijk na de groepsdiscussie naar de bron: Bron: [VHMJG P146]


Case kaarten fase 4

Pagina 204 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 205 / 318 (01-02-14)

5.41 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 11 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 11: Het conflicten contactmodel: De conflictstrategie: Stap 5 Uitgave: 0.1 In het voorbeeld van het geval Tanja uit bundelcase 5 werd een balans bereikt van een duidelijk standpunt, gekoppeld aan een concreet gevolg voor het probleem, zonder los te laten dat Tanja in zelfstandigheid gesteund blijft. Om dat te realiseren is er een onderbouw nodig van positieve betrokkenheid. De jongere moet voelen dat de beslissing genomen wordt vanuit zorg, niet vanuit natrappen of kilte. Dat zijn de ingrediënten van het conflicten contactmodel. Stap 5: Plan een evaluatie: Maak samen met de afspraak voor de concrete aanpak ook een afspraak voor de evaluatie. Niet: “We zullen ons dan weer eens samen aan tafel zetten, we zien wel. Hopelijk is het niet nodig, en loopt het goed.” Hoe dan wel? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P146]


Case kaarten fase 4

Pagina 206 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 207 / 318 (01-02-14)

5.43 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 12 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 12: Het conflicten contactmodel: De conflictstrategie: Stap 6 Uitgave: 0.1 In het voorbeeld van het geval Tanja uit bundelcase 5 werd een balans bereikt van een duidelijk standpunt, gekoppeld aan een concreet gevolg voor het probleem, zonder los te laten dat Tanja in zelfstandigheid gesteund blijft. Om dat te realiseren is er een onderbouw nodig van positieve betrokkenheid. De jongere moet voelen dat de beslissing genomen wordt vanuit zorg, niet vanuit natrappen of kilte. Dat zijn de ingrediënten van het conflicten contactmodel. Stap 6: Voorzie bijsturing: o Blijf realistisch: Het is een leerproces, en dus kan het zijn dat enkele 'rondjes' moeten doorlopen worden vóór de jongere in staat is afspraken met zichzelf te maken die haalbaar zijn, of die het probleem verhelpen. o Niet zelden kan een jongere slechts stapsgewijs vorderen: Waarom bijvoorbeeld in verband met vrienden? Waarom bijvoorbeeld in verband met lichamelijke aanpassingen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 208 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 209 / 318 (01-02-14)

5.45 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 13 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 13: Het conflicten contactmodel: De conflictstrategie: Stap 7 Uitgave: 0.1 In het voorbeeld van het geval Tanja uit bundelcase 5 werd een balans bereikt van een duidelijk standpunt, gekoppeld aan een concreet gevolg voor het probleem, zonder los te laten dat Tanja in zelfstandigheid gesteund blijft. Om dat te realiseren is er een onderbouw nodig van positieve betrokkenheid. De jongere moet voelen dat de beslissing genomen wordt vanuit zorg, niet vanuit natrappen of kilte. Dat zijn de ingrediënten van het conflicten contactmodel. Stap 7: Voorspel niet: o Zet jezelf niet onder te grote prestatiedruk: Zoals in ieder leerproces zijn er bij de ene jongere of voor het ene probleem meer tussenstations te doorlopen dan bij het andere. o Voorspel niet, en zeg zeker niets over een mislukking: Niet: “(zucht) Dit is de zoveelste kans die we je geven, verknal ze nu niet of het wordt het jeugdtehuis.” Waarbij houd je het dan best? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P147]


Case kaarten fase 4

Pagina 210 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 211 / 318 (01-02-14)

5.47 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 14 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 14: Het conflicten contactmodel: Contact is het noodzakelijke tweede luik van het model Uitgave: 0.1 Luthi (16): “We hadden een ongelooflijke discussie over het uur van thuiskomen, mijn moeder en ik. Toch mag ik eigenlijk heel laat uitgaan, maar dit keer was het iets heel speciaals, en wou ik weg kunnen zonder een uur te krijgen om thuis te zijn. Mijn moeder wou er absoluut 04.00 uur op kleven, ik niet. De discussie liep op, tot zij het opgaf en zei: Oké, 't is al goed, je weet wat ik ervan denk, doe dan wat je wilt, ik kan je toch niet dwingen. En dat maakte mij pas goed kwaad. Als ze zoiets zegt voel ik mij verworpen, ik wil voelen dat ik belangrijk ben voor haar. Met die toestemming was het voor mij niet meer leuk om laat weg te zijn. Ik heb toen gezegd: nee, laten we hier verder over praten. Zo kwamen we tot een akkoord.” De 'conflictstrategie' kan slechts werken als er verbondenheid is tussen oudere en jongere. Dat de ouder optreedt vanuit zorg dient goed voelbaar te zijn. Welke elementen in die 'verbondenheid' kan je opnoemen, zoals uiteraard 'praten', …? Welk gevaar dreigt er als de ouders veel moeilijkheden met hun jongere meemaken? Hoe kan het tot een 'negatieve spiraal' komen, met een steeds maar verslechterende verbondenheid? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 212 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 213 / 318 (01-02-14)

5.49 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 15 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 15: Het conflicten contactmodel: Bevorderen van het contact tussen ouder en jongere: Aanbeveling 1 Uitgave: 0.1 Aanbeveling 1: Bevraag jezelf of je in discussie gaat vanuit het gevoel de jongere graag te zien. Is het antwoord nee of onduidelijk, doe hier dan eerst wat mee: Tot de fantasie van de maakbare wereld behoort de droom van ouders dat (a) als je een jong kind goed opvoedt, en (b) als je een paar bent dat elkaar graag ziet, en (c) als je als ouders betrokken bent op de kinderen en er ook heel wat tijd in steekt, dat het dan 'al erg moet tegenzitten om een moeilijke puber te hebben'. Gaat die vlieger op? Waarom zijn pubers 'moeilijk'? De puberteit is ook geen verhaal in de trant van 'eind goed al goed'. Ouders kunnen ernstige 'averij' oplopen door het gewicht dat de jongere tegen hen ingezet heeft. Als het gevolg het verlies van het gevoel van verbondenheid is, kan een gesprek met een hulpverlener helpen om je op weg te zetten. Doe er in ieder geval iets mee! De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 214 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 215 / 318 (01-02-14)

5.51 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 16 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 16: Het conflicten contactmodel: Bevorderen van het contact tussen ouder en jongere: Aanbeveling 2 Uitgave: 0.1 Aanbeveling 2: Blijf steun geven voor wat wel goed gaat: Veel ouders vragen aan hun tiener “waarom doe je ons dat aan?” Heeft die vraag zin of geen zin en waarom? Blijf opmerken dat er domeinen zijn waarin hij wel naar behoren functioneert. Bijvoorbeeld bij het huiswerk maken, bij het spel met vrienden, als er bezoek in huis komt, … Dat zijn ook delen van de totaliteit van je tiener. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P150]


Case kaarten fase 4

Pagina 216 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 217 / 318 (01-02-14)

5.53 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 2 Bundelcase 17 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 2: Het conflicten contactmodel: Bundelcase 17: Het conflicten contactmodel: Bevorderen van het contact tussen ouder en jongere: Aanbeveling 3 Uitgave: 0.1 Aanbeveling 3: Blijf zelf contact maken: Probeer een oor te hebben voor wat moeilijk is voor je tiener, ook al ben je het met zijn visie niet eens. o Loop elkaar niet steeds uit de weg o Blijf bepaalde gezinsrituelen bewaken Wat kan je bijvoorbeeld tegen je tiener zeggen in verband met die 'gezinsrituelen' (eten, slapen gaan, koken, naar school brengen, ...) ? Het is meestal zonder veel woorden zeggen dat je er ondanks alles wilt zijn voor je kind. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P150]


Case kaarten fase 4

Pagina 218 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 219 / 318 (01-02-14)

5.55 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 3: Ikkerige verwende lastpakken: Bundelcase 1: Inleiding Uitgave: 0.1 o Wie niet luistert doet daarom nog geen gevaarlijke dingen: Het opstandige gedrag neemt vaak de vorm aan van: o protesteren tegen studeren, o niet mee op vakantie willen met de ouders of daar toch een foute discussie over voeren, o … Welke andere voorbeelden kan je opnoemen? o Niet-luisteren dat de fout ingaat, neemt de vorm van sociaal-storend gedrag of ronduit asociaal gedrag aan: o De jongere beschimpt mensen, o gedraagt zich baldadig, o of nog erger, spijbelt, steelt, vecht, experimenteert met gevaarlijke drugs. Bij een deel van deze probleemtieners vallen de ouders echt uit de lucht. Zelfs het tipje van deze ijsberg hadden ze helemaal niet zien aankomen bij hun 'schatje'. Dat woord gebruiken ze vaak en graag. Wat schuilt er achter dat woord? Bij een ander deel van deze probleemtieners is het zo dat ze van de ouders alles mogen zonder supervisie. Wat is bijvoorbeeld voldoende voor deze ouders om verder geen kritische vragen te stellen? Meer zelfs, het zijn ouders die niet weten waar hun kroost rondhangt. Deze ouders willen geen gezeur aan hun hoofd. Waaraan geven deze ouders prioriteit? Verwaarlozing noemen we dit. Tot grote verwondering doorgaans van deze ouders zelf, want zo zien zij het niet. Waarnaar verwijst het woord 'verwaarlozing' volgens deze ouders denk je? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [LZNS P67-68]


Case kaarten fase 4

Pagina 220 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 221 / 318 (01-02-14)

5.57 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 3: Ikkerige verwende lastpakken: Bundelcase 2: Narcistische jongeren: de opgeblazen ego's Uitgave: 0.1 o Een positief zelfbeeld, o jezelf veel vrienden toekennen, o en ervan overtuigd zijn dat je gewaardeerd en graag gezien bent, het zijn zaken waarvan we lange tijd aannamen dat ze je gezondheid goed doen. o Je bent beter gewapend tegen depressie, o je gaat met meer zelfvertrouwen studies aan, o of je waagt je sneller aan een nieuw project. Maar de laatste tien jaar wordt ook de negatieve kant van al die aspecten van (zelf)waardering bestudeerd. Want wie een 'hoge dunk' heeft van zichzelf, o lijkt zich minder vlot aan te passen als het niet meezit, o hij is ook meer geneigd om de situatie naar zijn hand te zetten en dat zo nodig af te dwingen. Narcisme heet dat, mensen die zichzelf beter vinden dan de rest en zich op vele vlakken overschatten. Opgeblazen kikkers. Doordat ze overtuigd zijn van hun gelijk, leggen ze hun mening op aan anderen, spelen steeds de baas, ook al is die ander hun moeder, hun leraar of hun sportcoach. Wat wordt er bij zulke jongeren nog erger als ze hun zin niet krijgen (frustratie)? Ze lijken sociaal, want ze maken met veel lawaai en poespas ergens hun entree en zetten gesprekken naar hun hand. Maar waarom vinden ze echt sociaal zijn niet prettig? Samen spelen of samen iets in elkaar steken in groepjes in de klas, is niets voor hen. Waarom? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [LZNS P68-69]


Case kaarten fase 4

Pagina 222 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 223 / 318 (01-02-14)

5.59 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 3 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 3: Ikkerige verwende lastpakken: Bundelcase 3: Een traject van bluf naar oudermishandeling Uitgave: 0.1 Het mechanisme beschreven in bundelcase 2 doet zich lange tijd vooral buiten het gezin voor, terwijl de ouders stroop aan de baard gesmeerd krijgen met goede schoolresultaten of met verhalen over de 'te gemakkelijke' studierichting. Maar hoe ouder ze worden, hoe meer er barstjes komen in het theater en hoe grover deze jongeren het spel moeten spelen: o Hij tiert dat hij voor aardrijkskunde geen letter meer op papier zet, want dat die leraar getikt is en hem gepest heeft, onterechte aantijgingen om te verbergen dat hij het vak niet aankan. o Begint de omgeving de manipulatieve stijl te ontdekken, dan voegt hij er dreiging aan toe. Dat gaat van pesten en afpersen tot ronduit geweld, dat zich progressief ook tegen het eigen gezin keert. De ouders beginnen toch vragen te stellen bij het vastlopend schooltraject of het zakgeld dat steeds maar weer op is: o Dit leidt tot grote ruzies, o inclusief scènes met weglopen, o dreiging met zelfmoord, o vader tegen de muur houden o en zich snikkend op bed storten, uitroepend dat hij zich afvraagt waaraan hij zulke weinig begrijpende, zeg maar bijna-mishandelende ouders verdiend heeft. De ouders hebben vaak lang meegestapt in het spel van toeters en bellen rond dit kind: Welk verwijt denk je krijgt de politie van de ouders te horen als ze komen vanwege een winkeldiefstal door de jongere? Wat is er nodig om hen te laten geloven dat de jongere een dreigmail gestuurd heeft naar een leerkracht? De bocht maken van een halelujasfeer naar streng en rechtvaardig coachen valt voor de ouders niet mee. Wat is ondertussen de sfeer thuis? Het eindstadium is oudermishandeling, waarbij alle middelen geheiligd zijn om het doel, de ultieme controle over de ouders, te bereiken. Kijk na de groepsdiscussie naar de bron. Bron: [LZNS P69-70]


Case kaarten fase 4

Pagina 224 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 225 / 318 (01-02-14)

5.61 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 4 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 3: Ikkerige verwende lastpakken: Bundelcase 4: De variant: schijnengel thuis, delinquent op straat Uitgave: 0.1 Het loopt niet altijd met oudermishandeling af in huis. Er zijn jongeren die hun goed gedrag thuis blijven volhouden, zolang ze daar alles krijgen wat ze willen. De ouders geloven al de verhalen van de jongere: o over de agent die fout was, o de leerkracht die dom is, o de vriend die eigenlijk een bedrieger is. Wanneer de school of de jeugdbescherming het probleemgedrag aankaart, kiezen de ouders voor therapeuten die ze dan de verantwoordelijkheid kunnen toespelen. Zij moeten ervoor zorgen dat de school weer inziet hoe getalenteerd hun kind is. Deze ouders verslijten hulpverleners in een hoog tempo, want na enkele consultaties frustreren die zoonlief als ze de ballon van eigendunk doorprikken. Daarop haken de ouders en de jongere af, want dat is niet wat ze willen horen, en ze beginnen elders opnieuw, nog maar eens. Wat aanvankelijk een aangenaam kind was, evolueert op die manier tot een labiele persoon. Waardoor laat die zich kennen wat betreft humeur en gedrag? Wat gebeurt er op straat, in de disco, in de metro, …? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [LZNS P70-71]


Case kaarten fase 4

Pagina 226 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 227 / 318 (01-02-14)

5.63 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 5 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 3: Ikkerige verwende lastpakken: Bundelcase 5: De ontwikkeling van ikkerig gedrag Uitgave: 0.1 Kinderen met een groot ego kunnen al vroeg in de ontwikkeling signalen geven dat het niet de goede kant op gaat: o Over het paard getilde kleuters luisteren niet naar redelijke regels, o zijn snel gefrustreerd, o en gooien zich op de grond, o krijsen alsof ze gefolterd worden omdat ze geen extra snoep mogen meenemen bovenop de tien stuks die mama al voorzag. Ze protesteren altijd, alsof het voor hen de gewoonste zaak van de wereld is, bijna een vorm van ademhalen: o de 'neen' krijg je al voordat de vraag gesteld is, o eten is steeds bij voorbaat niet lekker tot ze zien wat op tafel komt en het toch hun smaak blijkt te zijn, o een suggestie voor een dagtrip lokt meteen een 'oh nee!' uit, terwijl je weet dat hij – eens ter bestemming aangekomen – uiteindelijk wel enthousiast zal zijn. In de basisschool evolueert dat tot kinderen die iedere wens voor noodzaak nemen. Welke voorbeelden kan je opnoemen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [LZNS P71]


Case kaarten fase 4

Pagina 228 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 229 / 318 (01-02-14)

5.65 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 6 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 3: Ikkerige verwende lastpakken: Bundelcase 6: Maar zijn ze vandaag de dag niet allemaal verwend? Uitgave: 0.1 Het is een terechte vraag. Alhoewel vele kinderen ook in ons land in armoede leven, moeten we vaststellen dat de meerderheid van onze jongeren in grote welstand opgevoed wordt. Er wordt hen veel gegund door kindgerichte ouders die hen graag zien. Alle jongeren gedragen zich wel eens een periode verwend, eisend, hebberig naar al wat de uitstalramen verlokkelijk in de aanbieding hebben: o Speelgoed als ze klein zijn, o elektronica en kleding als ze iets ouder worden. o Ze mogen mee op reis en zien een stukje van de wereld dankzij de spaarinspanningen van hun ouders. Het jammere is dat ze dat op den duur allemaal normaal gaan vinden. Dat hun ouders daar hard voor hebben gewerkt, realiseren ze zich niet. Ze worden nog hebberiger: o ze willen toch nog die nieuwste jeans en dan natuurlijk van dat hippe merk, o ze willen niet naar Spanje, maar naar New York. o Ze zien zelf niet in dat ze te veel vragen, we hebben het hen zo gewoon gemaakt. Als ouder ken je hun nukken: Als je op reis vertrekt weet je: o dat hij met een somber gezicht de auto instapt, o tien keer zegt dat hij blij zal zijn als hij binnen een week terug thuis is, o zijn kap diep over zijn hoofd trekt, o nukkig is en niet antwoordt op de vragen die je hem stelt. Het galmt in je hoofd 'gedraag je niet zo verwend'. Maar wat weet je dat je moet doen? Het is meteen duidelijk dat dit heel ander gedrag is dan wat we beschreven bij narcistische jongeren: o Het is niet constant, het wordt voldoende afgewisseld met heel sociale momenten, o hij is fair met zijn vrienden en met zijn zus. Het vervelend doen speelt hier eerder een tijdelijke rol in zijn zoektocht naar zijn identiteit, hij maakt af en toe een noodzakelijke bocht om weer op het goede spoor te komen. Dat is iets anders dan bij de verstoorde egotripper. Kijk na de groepsdiscussie naar de bron. Bron: [LZNS P72-73]


Case kaarten fase 4

Pagina 230 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 231 / 318 (01-02-14)

5.67 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 7 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 3: Ikkerige verwende lastpakken: Bundelcase 7: De kern van het probleem: 'grenzeloos opvoeden' Uitgave: 0.1 Het gedrag legt de vinger op de wonde en leidt ons naar de kern van het opvoedingstekort: Ouders denken dat ze positief opvoeden, maar eigenlijk is er geen grens en dus ook geen leiding. Het gevolg laat zich raden: Het kind is onbegrensd en wil altijd zelf de leiding nemen. De ouders dragen te veel macht over aan het kind, dat als een kleine dictator opgroeit. Deze ouders zijn vaak erg kindgericht: o Ze vinden het een ramp als hun kind eens ongelukkig is en proberen dat steeds maar op te vangen door te plooien. o Ze verontschuldigen het gedrag van hun kind en noemen andere mensen snel de oorzaak van de ontsporing van hun kind. Als het systematisch volstaat dat een kind thuis zegt: o dat een leerkracht de situatie volledig verkeerd ingeschat heeft, o of dat een ander kind de bron was van de problemen, opdat de ouder het zelf gaat regelen met de leerkracht of met de directie, dan wordt aan een belangrijk aspect van opvoeding geprutst. Kinderen moeten leren een volwaardige relatie te hebben met hun opvoeders. Ze moeten dus maximaal aangemoedigd worden om in gesprek te blijven met de leerkracht. Uiteraard kan er al eens iets mislopen tussen leerkracht en kind. Welke voorbeelden hiervan kan je opsommen? We kennen allemaal de ervaring dat bij onze grootouders de spelregels niet altijd dezelfde waren als thuis. Welke voorbeelden hiervan kan je opsommen? Wat leer je als kind in verband met verschillende omstandigheden en regels? Ouders van ikkerige lastpakken verwarren positieve opvoeding met verwenning, ze verwarren aandacht geven met plat op je buik gaan voor je kind. Waarmee moeten aandacht en positieve opmerkingen in evenwicht zijn? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [LZNS P73-74]


Case kaarten fase 4

Pagina 232 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 233 / 318 (01-02-14)

5.69 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 8 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 3: Ikkerige verwende lastpakken: Bundelcase 8: Hoe moet het dan wel? Een aanzet tot een goede aanpak: Deel 1 Uitgave: 0.1 Het woord autoriteit lijkt 'vandaag' besmet; heel veel ouders willen niet dat hun kinderen vinden dat ze streng zijn. Daarom lijkt het alsof er maar één alternatief tegenover staat, namelijk de vriend zijn van je kind en alles door de vinger zien. Maar er bestaat een tussenzone. We zouden het 'gekozen autoriteit' of 'gekozen leiding' kunnen noemen. Ook binnen een gezin o waar veel mogelijk is, o waar gepraat kan worden, o waar de kinderen zich veilig en geborgen voelen – want dat blijft toch in de eerste plaats de bedoeling – kan er plaats zijn voor regels en duidelijke afspraken. Het is noodzakelijk dat een kind leert dat je het niet fijn vindt als het bijvoorbeeld roept om zijn zin te krijgen. Als het blijft roepen, dan kun je zeggen: “Kijk, ik geef je nu je zin niet, ga maar even naar je kamer. Als je je wat beheerst, dan wil ik straks opnieuw praten en dan kunnen we zien of we samen tot een oplossing komen.” Doordat je zegt dat later opnieuw praten mogelijk is leert het kind dat kiezen voor het betere gedrag voordelen heeft. Veel mensen denken dat regels opleggen via een bevel moet gebeuren: “Stop daarmee of je gaat wat meemaken!” Maar zo'n uitspraak is koren op de molen van een opstandige jongere. Hij voelt zich uitgedaagd en zo gaat de bal aan het rollen. Hij verzet zich Wat zou hij bijvoorbeeld kunnen zeggen? De ouder die niet met zich wil laten sollen en zijn gezag wil bevestigen, doet daar nog een schepje bovenop: “Oké, als het zo zit, dan ga jij niet meer uit!” Waarop de jongere wat zou kunnen zeggen? En voor je het beseft, zit je muurvast. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [LZNS P74-75]


Case kaarten fase 4

Pagina 234 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 235 / 318 (01-02-14)

5.71 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 3 Bundelcase 9 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 3: Ikkerige verwende lastpakken: Bundelcase 9: Hoe moet het dan wel? Een aanzet tot een goede aanpak: Deel 2 Uitgave: 0.1 In die andere weg van 'gekozen luisteren', waar je een jongere leert dat hij zich aan afspraken moet houden, reik je twee opties aan: zichzelf corrigeren of een correctie van de ouders krijgen: Stel dat je vijftienjarige een uur te laat thuiskomt. Jij bent als ouder ongerust en ook wel boos: o Dan kun je je kwaad maken en tegen je zoon zeggen dat hij voortaan thuis blijft. Dat is geen oplossing. o Zeg eerder aan je zoon: “We zitten met een probleem en jij gaat me hierbij helpen. Hoe ga jij het nu aanpakken om ervoor te zorgen dat je in in het vervolg op tijd thuis bent? Eén mogelijkheid is dat jij een oplossing bedenkt, en daar geef ik de voorkeur aan. De tweede mogelijkheid is dat ik er een bedenk.” Waarom is deze aanpak de beste? Dit is volgens kinderpsychiater Peter Adriaenssens het antwoord op het onhebbelijke gedrag van de jongens met het grote ego, ettertjes worden ze wel eens genoemd, die denken dat ze alles naar hun hand kunnen zetten. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [LZNS P75-76]


Case kaarten fase 4

Pagina 236 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 237 / 318 (01-02-14)

5.73 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 1: Mutilatie van de huid door tatoeage, piercing en krassen: Deel 1 Uitgave: 0.1 Meer jongeren dan ooit tevoren krassen in hun armen of op andere plekken. De huid vormt de grenszone tussen onze binnenkant en onze buitenkant. Ze is heilig voor de meeste ouders. Waarom volgens jou? In deze tijd lijkt de huid een theater te worden, bespeeld door tatoeages, piercings, hennatekeningen of krassen. Ze draagt, letterlijk bij deze jongeren, tekens die duidelijk moeten maken 'dit ben ik', ze wordt een deel van de identiteit. Waarvan willen de jongeren in hun puberteit afstand nemen? Naar welke 'andere' dingen gaan ze op zoek? Dat jongeren die zich in die fase bevinden zich hun lijf willen toeeigenen is dus op zich niet verbazend, het is veel meer het gemak waarmee dat 'vandaag' kan gebeuren dat verbaast. De balans tussen impulsief iets willen en de begrenzing die daar van buitenaf voor geboden moet worden, kan gevaarlijk zoek raken. Waarop moeten ouders kunnen rekenen? Tatoeages zijn vandaag niet meer het exclusieve voorrecht van mannen. Jongens en meisjes uit alle sociale lagen van de maatschappij: iedereen lijkt erdoor geboeid. Het is niet iets dat iemand echt uniek maakt, daarvoor is de groep van diegenen die er eentje hebben te groot geworden. Jongeren spreken over een tatoeage als iets wat hun lichaam volledig gemaakt heeft. Nu voelen ze zich echt goed in hun vel. Zoals we omringd worden door logo's van commerciële producten die we allemaal meteen herkennen, zo herkennen we ook bij deze jongeren bepaalde piercings of tatoeages. Wat ouders een ernstige beschadiging vinden van hun kind, is voor jongeren 'vandaag' veel meer een teken van lidmaatschap van hun groep. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [LZNS P97-98]


Case kaarten fase 4

Pagina 238 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 239 / 318 (01-02-14)

5.75 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 2: Mutilatie van de huid door tatoeage, piercing en krassen: Deel 2 Uitgave: 0.1 Het feit dat voor vele jongeren piercings en tatoeages tekens zijn van lidmaatschap van hun groep werd snel opgepikt door de commercie, die tatoeages en piercings in videoclips toont of de frisdrankdrinkers uit de reclamespots siert met een teken op hun lichaam. Je zou verwachten dat het bij uitstek tekens van verzet zijn, om zich uniek te maken, maar tegelijkertijd is het een commercieel product geworden tussen de vele andere consumptiegoederen. o En dus laten jongeren rijtjes oorbellen zetten, o ze schieten er bijna terloops nog eentje extra terwijl ze uit winkelen zijn, zomaar, omdat het idee in hen opkomt. Wat doen jongeren die echt nog een verschil willen maken? Voor ouders is het niet simpel. Hun jongere komt thuis en heeft hen voor een voldongen feit geplaatst: “Nu is mijn lichaam mooi”, zeggen ze. Moeilijk te begrijpen als je zelf vond dat je een mooi kind had, tot voor de tatoeage. Moeilijk als je zelf het gevoel hebt dat je kind zich heeft laten meeslepen door platte commercie. Terwijl de jongere vindt dat hij net nu uniek is, vollediger, dat hij zichzelf gemaakt heeft, vervolmaakt, en dat hij nu pas echt deel uitmaakt van de groep van zijn leeftijd. Eerdere generaties lieten hun haar extra lang groeien of schoren het volledig weg, maar zoiets was minder onomkeerbaar. Waarom? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [LZNS P98-99]


Case kaarten fase 4

Pagina 240 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 241 / 318 (01-02-14)

5.77 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 3 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 3: Mutilatie van de huid door tatoeage, piercing en krassen: Deel 3 Uitgave: 0.1 Nog van een heel andere orde is de jongere die krast in zijn huid of die bewust veroorzaakte brandwonden laat uitgroeien tot littekens. Het lijkt wel het opofferen van een deel van het lichaam om te kunnen leven. Het gaat hier doorgaans om jongeren die lijden en een evenwicht zoeken mat dat lijden. De pijn wordt tegemoet getreden in plaats van vermeden, door jongeren die moeilijk grenzen kunnen stellen aan hun gedrag. Een deel van hen kampt met een traumatisch verleden of andere geestelijke moeilijkheden. Maar dit geldt niet voor allen. Ook hier komen we fragiele, narcistische jongeren tegen, die extreem reageren op kleine frustraties of moeilijkheden. Sommigen worden er verslaafd aan, zoals anderen aan alcohol of drugs. Bij al dit gedrag gaat het om iets van de innerlijke chaos in de jongere die zichtbaar wordt. Gevoelens die voor de tiener zelf nog niet helemaal duidelijk zijn en dus ook niet zomaar woorden krijgen, nemen de vorm aan van daden. Als het goed loopt, maar dat is voor de ouder toch bang afwachten, herorganiseert het leven zich doorheen deze verwonding van de eigen huid. Maar bij de overgrote meerderheid van de jongeren zijn al deze vormen van verwonding van de huid geen aanwijzing van geestesstoornissen. Wat zijn het dan wel volgens jou? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [LZNS P99-100]


Case kaarten fase 4

Pagina 242 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 243 / 318 (01-02-14)

5.79 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 4 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 4: Mutilatie van de huid door tatoeage, piercing en krassen: Deel 4 Uitgave: 0.1 De jongere die thuis aankondigt naar de tattooshop te willen, kan zich meestal aan een “nee” verwachten. In het algemeen staan ouders niet echt open voor al dat gedoe met de huid, en dat is terecht vindt kinderpsychiater Peter Adriaenssens. Als ouders moeten we waken over de integriteit van ons kind en kunnen we daar ook geen toestemming voor geven. Iets anders is het als we voor voldongen feiten geplaatst worden. Dan gooi je er je kind niet voor van de trap. Dan is het belangrijk te proberen je eigen verdriet om het beschadigen van dat mooie kind op de tweede plaats te zetten en het gebeurde toch te blijven bekijken door de bril van de ontwikkeling. Hoe moeilijk het ook is, dit is je kind onderweg. Hij wordt niet geholpen door afwijzing of door uitspraken dat hij er nu uitziet als een halve getikte. Het is beter dat het geen litteken wordt op de relatie. Uiteraard mogen we uitkomen voor ons verdriet, voor wat we hoopten dat nooit zou gebeuren. Het is mijn verdriet en dat mag en moet ik duidelijk maken als ouder. Maar ik stoot mijn kind er niet voor af. Het helpt ook te weten dat veel tekens van dit krassen, maar ook de resttekens van piercings of tatoeages, verbleken met de tijd en een beperkt litteken achterlaten. Wat zou je als ouder kunnen zeggen volgens jou? Als ouder moet ik hopen dat mijn kind andere volwassenen ontmoet die mee mijn bezorgdheid delen voor het gezond opgroeien van mijn kind. Iemand die een tattooshop heeft en toch gevoelig is voor dat impulsieve moment waarop de jongere vergezeld van vrienden plots beslist het toch maar te laten doen. De handelaar die de jongere opnieuw de weg wijst naar zichzelf en zegt: “Denk er misschien nog eens over na”, die helpt het verschil te maken. Niet om het altijd af te wijzen, op voorwaarde dat piercings of tatoeages niet te beschadigend zijn, het sociaal contact niet bemoeilijken door af te schrikken of het extreme op te roepen. Maar wat moet de jongere wel leren? En wat is het gevolg van het feit dat de jeugd steeds belangrijker wordt als consument? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 244 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 245 / 318 (01-02-14)

5.81 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 5 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 5: Alcohol, drugs, pillen: Deel 1 Uitgave: 0.1 Een andere manier om te prutsen aan het eigen lijf zijn alcohol, drugs, pillen en poppers. De jeugd heeft 'vandaag' een veel lagere drempel naar pillengebruik. Ook daarin zijn de jongeren een product van hun tijd. Het banaliseren van geneesmiddelen voor psychische problemen [psychofarmaca], zowel door de medische wereld als door de gebruikers en de publieke opinie, is verontrustend: o Aan je humeur kan geknutseld worden. o Lijden kan omgebogen worden. o Spanningen worden opgevangen. Welke geneesmiddelen voor psychische problemen ken je zoal? Welke hebben je kinderen reeds voorgeschreven gekregen? Een pilletje riskeert vaker als plaatsvervanger op te treden voor het belangrijkste medicijn dat we te bieden hebben: elkaar vasthouden, betrokken zijn, je verbonden voelen. Dat wat je niet in een doosje moet zoeken, maar bij je ouders, je vrienden, je lief. Op zoek naar die extra ervaring die de puberteit anders maakt, verkennen jongeren de kicks en de grenzen van softdrugs, ecstasy, cocaïne en grote hoeveelheden alcohol, ook in extreme hoeveelheden, zoals bij het fenomeen van comazuipen. Onder jongeren circuleren de verhalen over de fantastische effecten. Dat alcohol, drugs, pillen, je ook kunnen neerhalen, je ziek maken, schade kunnen veroorzaken die je toekomst bedreigt, dat weten de jongeren meestal niet of nauwelijks. Welke trieste gevallen ken je bij familie, vrienden, kennissen? Aan de 'stuff' geraken is niet moeilijk voor de tiener. Hij/zij groeit op in een samenleving die een grote tolerantie heeft ten opzichte van softdrugs en pillen. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [LZNS P101-102]


Case kaarten fase 4

Pagina 246 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 247 / 318 (01-02-14)

5.83 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 6 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 6: Alcohol, drugs, pillen: Deel 2 Uitgave: 0.1 Veel ouders denken ten onrechte aan het jointje uit hun eigen jeugd en vergeten dat de werkzame producten die erin zitten 'vandaag' vier keer sterker zijn dan twintig jaar geleden. De zeventienjarige die zegt dat hij dagelijks zijn joint nodig heeft, lokt minder reactie uit van volwassenen dan dezelfde jongere die zegt dat hij dagelijks zijn fles wijn wil drinken. Aan de joint worden gelukzalige effecten toegeschreven. Veel tieners weten dat moeder of vader niet slaapt zonder een pilletje of iets neemt tegen de stress of de angsten. Deze volwassenen zijn niet meer goed geplaatst om aan jongeren uit te leggen waarom je daar beter afblijft. Wie wil waarschuwen voor en wijzen op de steeds beter gedocumenteerde kennis over gevaren van drugs, alcohol en pillen, heeft moeite om zijn stem te doen horen. Al snel wordt je bestempeld als oud, zeur je, en behoor je tot een generatie bangerikken. Te veel ouders passen een zwakke maat toe in deze onderwerpen. Drinken we niet allemaal eens een glas, hebben niet velen onder ons ook gerookt, zelfs een jointje nu en dan, en zijn we er niet goed doorgekomen? Ongeveer tien procent van de volwassenen in België heeft een ernstig alcoholprobleem. Een cijfer dat we gewoon laten voorbijgaan. Over het vele leed dat erachter zit voor partners en kinderen wordt met geen woord gerept. Het imago van de 'sociale drinker' blijft voorop staan. We tellen ook niet graag het aantal verkeersongevallen dat onder invloed van drugs, alcohol of pillen uitgelokt wordt. Zo zie je maar hoe inconsequent we zijn bij het onderscheiden van 'gevaarlijke' en 'niet-gevaarlijke' drugs. Drie op vijf twaalf- tot veertienjarigen in België hebben al alcohol gebruikt. Een derde van de jongeren tussen twaalf en achttien drinkt minstens eens per week. Jongeren in Nederland drinken opvallend meer dan in de omringende landen, ook comazuipen [blijven drinken tot je in een coma geraakt] komt daar in verhouding vaker voort. Wat is je eigen mening over deze problemen?



Case kaarten fase 4

Pagina 248 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 249 / 318 (01-02-14)

5.85 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 7 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 7: Het wurgspel en de illusie van onkwetsbaarheid Uitgave: 0.1 Samen met excessen zoals comazuipen en xtc-uitgaan is het wurgspel nog zo'n manier van jongeren om zich over te geven aan het overschrijden van gevaarlijke grenzen. Het 'spel' is vanuit Frankrijk naar onze streken overgewaaid en kostte hier alleen al in 2009 minstens tien jonge levens. Het zijn vaak erg jonge kinderen die zich aan het spel wagen, en door het in eenzaamheid te doen, wijzen ze alle hulp op redding al bij voorbaat af. Het gaat om hen, enkel geconfronteerd met zichzelf. De kindertijd waarin mama of papa hem een beschermende hand boven het hoofd hield, is ver weg en de toekomst is onduidelijk. Als kind voelde hij zich onkwetsbaar, als tiener voelt hij zich vaak eenzaam, maar weigert hij de illusie van onkwetsbaarheid te lossen. Hij daagt ze uit, beschadigt zichzelf, snoert desnoods zijn keel toe als bewijs dat hij alles onder controle heeft. Dat een inschattingsfout fataal kan zijn, daar staat hij niet bij stil. Onderweg ontdekt hij de kick die dat gevaarlijke gedrag teweegbrengt: de warme gloed die door je lijf jaagt als het eindelijk lucht krijgt en de gelukzalige roes die daarmee gepaard gaat. Een gevaarlijke cocktail komt zo tot stand: jongeren voelen zich slecht, tergen het lichaam en roepen op die manier een roes op. Welke dergelijke gevallen ken je bij familie, vrienden, kennissen, of uit de media? Welke oplossing werd ervoor uitgewerkt?



Case kaarten fase 4

Pagina 250 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 251 / 318 (01-02-14)

5.87 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 8 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 8: Extreme grenzen overschrijden: is het nog een gewone adolescentie? Deel 1 Uitgave: 0.1 Grenzen worden getrokken, verlegd en overschreden. Op zich is dat een normaal gegeven, dat we ook bij vroegere generaties kunnen terugvinden. Veel jongeren tasten hun grenzen af zonder gevaar voor zichzelf of anderen op te zoeken; zij glijden eigenlijk relatief zonder grote hindernissen door de adolescentie heen. Maar die groeiende harde kern die steeds meer de extreme toer op gaat, kunnen we dat nog 'normaal' noemen? Kunnen we onszelf nog sussen met “Ze moeten op die leeftijd toch allemaal iets doen om zich een plaats te geven”? Misschien denken we te gemakkelijk dat iedere generatie dezelfde ontwikkelingsstappen doorloopt. Geen enkele generatie in de moderne tijd heeft zo'n grote nabijheid gekend tussen volwassenen en jongeren, met respect voor de wederzijdse rechten, als de generatie van 'vandaag'. Tenminste, laat dat duidelijk zijn, bij dat deel van de gezinnen die kindgericht en democratisch samenleven: o Praten met jongeren, het is vanzelfsprekend 'vandaag'. Of het nu gaat om een toets op school of om een kamp met de jeugdbeweging, telkens toetsen we aan de regels van veiligheid en deontologie [De deontologie ("plichtenleer") gaat uit van absolute gedragsregels. Iets wat slecht is, is volgens een deontoloog altijd slecht, onafhankelijk van de uitkomst. Zo keuren deontologen bijvoorbeeld martelen af, ook als daar levens mee gered kunnen worden. Bron: Wikipedia]. o De wereld van de volwassenen was vroeger strikt afgeschermd van die van de jongeren. Alcohol drinken, naar de dancing gaan, zelf geld verdienen en het voor jezelf kunnen houden, waren allemaal dingen die duidelijk voorbehouden waren voor volwassenen. o De wereld van muziek, kleding, vrijetijdsbesteding in 't algemeen, kunnen we niet meer vergelijken met die van enkele tientallen jaren geleden. Waartegen zetten jongeren zich af in culturen waarin er een groot verschil bestaat tussen rechten van volwassenen en jongeren (een 'generatiekloof'), zoals vroeger in België? Hoe groot was het probleem van veiligheid als jongeren de grenzen van toen overschreden? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [LZNS P104-105]


Case kaarten fase 4

Pagina 252 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 253 / 318 (01-02-14)

5.89 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 9 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 9: Extreme grenzen overschrijden: is het nog een gewone adolescentie? Deel 2 Uitgave: 0.1 In de huidige generatie hebben volwassenen sympathie voor een groot stuk van de gedragingen van jongeren. Relaties, seksualiteit, begrip voor experimenteren, het relatieve belang van studieresultaten: er zit een flinke rek op. Veel meer ouders gaan er redelijk mee om en beseffen dat er bij de leeftijd nu eenmaal wat kuren horen. De jongere heeft dus niet echt het gevoel dat hij wat dat betreft tegen regels aanbotst. Het is geen echt adolescentengedrag, want de ouders tolereren het gewoonweg en verwachten het zelfs. Als heel veel kan, volgt de vraag waar de grens dan wel ligt. Het overtreden van de grenzen die er nog wel zijn, brengt jongeren veel dichter bij ernstige gevaarzones: o Ze kopen messen en gaan gewapend naar school o Ze drinken geen alcohol maar zuipen het o Ze steken om ter vaakst de onbewaakte spoorweg over o Ze experimenteren met het wurgspel... Stuk voor stuk gevaarlijke experimenten. Het hele gevaarlijke gedrag doet zich vooral voor bij jongeren die een kwetsbare aanleg hebben, psychische problemen. Vaak zijn ze met te weinig toezicht opgegroeid of hadden ze een problematische thuis. Maar ook hier ontmoet je een kleine groep verwende jongeren die uit verveling op zoek gaan naar de grenzen die er nog zijn, om die dan te kunnen overtreden. Wat het nog erger maakt, is dat dergelijk ernstig probleemgedrag niet altijd leidt tot een duidelijk optreden tegen het gedrag van de jongere. Wie trekken vele ouders in twijfel als gevolg van ernstig probleemgedrag van de jongere? Welke vragen stellen ze zich? Vanuit welk idee geven uiteindelijk vele ouders het ernstig probleemgedrag een plaats, alsof het de normaalste zaak van de wereld is? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 254 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 255 / 318 (01-02-14)

5.91 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 10 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 10: Extreme grenzen overschrijden: is het nog een gewone adolescentie? Deel 3 Uitgave: 0.1 Het is heel belangrijk het onderscheid te bewaren tussen normale en gestoorde puberteit. Extreem gedrag dat de grens van het normale overschrijdt, moeten we snel, duidelijk en streng aanpakken. Het is een gevaar jongeren de boodschap te geven dat extreem gedrag een logisch deel uitmaakt van de moeizame zoektocht naar zijn eigen identiteit. Ook al zal dat aspect natuurlijk altijd mee een rol spelen, je helpt de jongere niet door hem verloren te laten lopen in het bos van extreem grensoverschrijdend gedrag. Voor een jongere lijkt het alsof hij/zij stappen zet in zelfstandigheid omdat hij/zij zegt: “Ik beslis harddrugs te nemen, ik heb daar alle controle over, ik weet best wat ik doe”, maar dat is een illusie: Overmatig drinken, harddrugs nemen, pillen slikken of jezelf de keel toesnoeren om opwinding te zoeken, zijn niet meteen de beste methodes om je te helpen de weg naar jezelf te vinden. Het zijn producten en technieken die je verdoven, die je minder alert maken voor de waarheid van het leven, die je afhankelijk maken van producten op een manier die het product zelf bepaalt. Als de ouders alles toelaten, als de kinderen nooit hebben leren omgaan met regels, met de wet, groeien deze 'gouden koningskinderen' uit tot kleine tirannen, met een grote innerlijke leegte. Vanwege die leegte verdoven ze zich, om er zich niet van bewust te moeten zijn: Bij verslaving, maar evenzeer bij eetstoornissen en bij terugkerende dreiging met zelfmoordgedrag, ontmoeten we meer jongeren die dergelijke 'gouden koningskinderen' waren. Het probleemgedrag wordt een sektegedrag. Ze gaan zich onderwerpen aan een nieuwe wet: die van de pillen, de drank, het gevaarlijke spel. Ze zijn er, zonder nog iemand te moeten zijn. Het probleem van de zoektocht naar hun identiteit is er niet meer, ze zijn wat de groep bepaalt. Welke dergelijke gevallen ken je bij familie, vrienden, kennissen, of uit de media?



Case kaarten fase 4

Pagina 256 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 257 / 318 (01-02-14)

5.93 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 11 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 11: Extreme grenzen overschrijden: is het nog een gewone adolescentie? Deel 4 Uitgave: 0.1 Het is belangrijk dat ouders blijven geloven dat er een uitgang bestaat uit ernstige gedragsproblemen van een jongere. Wat ontstond, werd beïnvloed door: o de ontwikkelingsfase waarin de jongere zat, o de veranderlijkheid van zijn hersenen die door een moeilijke groeifase gingen, o en zijn omgeving: bepaalde vrienden, bepaalde ontmoetingen, bepaalde ervaringen en producten, een bepaalde gezinstoestand. De uitgang bevindt zich daar waar we die dingen weer een duw in de goede richting kunnen geven. Veel behandelprogramma's voor tieners met deze problemen focussen dan ook op: o het bevorderen van veranderingen in de omgeving van de jongere, o het vermijden van contact met de producten, o en vooral hulp tijdens een nieuwe 'zoektocht'. Waarnaar moeten deze jongeren opnieuw op zoek denk je? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 258 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 259 / 318 (01-02-14)

5.95 Voorkant Case F4.T3 Kaartenbundel 4 Bundelcase 12 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 3 [grenzen en normen en hun evolutie] Kaart naam: Case F4.T3: Kaartenbundel 4: Extreem risicogedrag bij jongeren: Bundelcase 12: Preventie van extreem gedrag Uitgave: 0.1 Het beste wapen is uiteraard de preventie. Belangrijk element in die preventie is de aanwezigheid van ouders, van bij de dag van de geboorte doorlopend tot aan het eind van de adolescentie: o Ouders moeten hun kind zo vaak mogelijk aanmoedigen, zeker bij alles wat het goed doet. o Het is hun taak hun kind in contact te brengen met een positieve omgeving. Welke gevaarlijke invloeden moeten de ouders in hun eigen leven zoveel mogelijk vermijden denk je? Wat het beleid betreft is de dubbelzinnige regelgeving in verband met druggebruik in België een risico. Welke problemen brengt druggebruik met zich mee denk je? Wetgeving hoort ondubbelzinnig te zijn. Wat kan niet en wat moet vooral ernstig bestraft worden? Wat te denken over de coffeeshops vlak over de grens met Nederland? Anderzijds moeten we minderjarigen die drugs gebruiken, en ook hun ouders, helpen om het probleem te beheersen, of, beter nog, ervan verlost te raken. Alcohol mag niet aan minderjarigen worden verkocht. Wat zorgt voor het grote probleem? Zijn het de nachtwinkels en supermarkten? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 260 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

6

Pagina 261 / 318 (01-02-14)

Case kaarten voor Fase 4, Thema 4 [Ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin]


Case kaarten fase 4

Pagina 262 / 318 (01-02-14)

Deze pagina is bedoeld om ervoor te zorgen dat de pagina's met de kaarten beginnen met een pagina met een oneven pagina nummer.


Case kaarten fase 4

Pagina 263 / 318 (01-02-14)

6.1 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 1: De school als territorium voor de strijd over controle en loslating: Deel 1 Uitgave: 0.1 Stijn vloog spelenderwijs door zijn schoolcarrière. Zijn vader is hoogleraar geneeskunde, en voorzag een briljante carrière voor zijn zoon. Maar dat weigerde die. Hij koos voor architectuur. Dat was vooral voor vader een vreselijke slag. Hij vond dat amper een beroep, en zag niet wat voor eervols daar nu mee te behalen viel. Terwijl vader zich vroeger bijna wekelijks op de hoogte hield van de schoolse materie van zijn zoon, en voor de sport geregeld in het weekend nog eens wat fysica- of scheikunde- of geschiedeniscursussen opnieuw doornam, verloor hij nu iedere interesse. Hij stelde geen enkele vraag meer over het studieverloop van zijn zoon, het kon hem niet schelen wat op dat vlak gebeurde. En als zijn zoon een maquette ineen knutselde, kon moeder haar man niet gemotiveerd krijgen om eens te gaan kijken. In de helft van het tweede jaar architectuur gaf de zoon zijn studie op. Hij ging een paar maanden als jobstudent werken, en trok toen acht weken op vakantie met vrienden. Vader wist niet meer waar te kruipen van schaamte. Als de collega's in het ziekenhuis vroegen hoe het met zijn zoon was zei hij dat hij thuis niemand meer had die de naam zoon nog waard was. Tot een collega hem aansprak over Stijn. Dat hij hem wel opgemerkt had, op de banken. Vader begreep niet waar zijn collega het over had. Toen bleek dat Stijn in het eerste jaar geneeskunde zat... Een ouder o kan controle houden over het uur van thuiskomen van de jongere, o kan erop toezien dat hij meteen naar zijn studeerkamer gaat, o kan zelfs iedere avond de lessen overhoren en het huiswerk nakijken. Maar wat hij niet kan is in de plaats van zoon of dochter in de klas te gaan zitten en examens af te leggen. Er zijn echter ouders die dat punt dicht benaderen. Maar wat kan een jongere doen die dat niet wil? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 264 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 265 / 318 (01-02-14)

6.3 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 2: De school als territorium voor de strijd over controle en loslating: Deel 2 Uitgave: 0.1 Joke (13) is het beu steeds onder zo'n nauwgezette supervisie van haar ouders te staan. In de lagere school moest ze nablijven in de studie, opdat er ernstig gewerkt zou worden. En als ze thuiskwam, was het een vaste regel dat er nog minstens een uur gewerkt moest worden. Haar moeder ondervroeg elke dag de lessen, en als daar iets fouts in zat, moest Joke dat nadien nog even opnieuw bekijken. Toen Joke naar de middelbare school ging, was het voor de ouders evident dat dit alles zou doorlopen. Joke is niet meteen een lawaaierige puber. Ze is eerder een introvert type, en dus zit ze nog altijd dagelijks braaf in de studie. Maar ze doet er niets. Ze slaagt er hooguit in haar huiswerk klaar te hebben. Voor de rest weet ze wel hoe ze over een boek gebogen moet zitten om de indruk te wekken dat ze bezig is. Hetzelfde doet ze thuis. En als moeder haar overhoort, is het resultaat steeds slechter, en zegt Joke dat dat komt doordat het moeilijker voor haar wordt om de leerstof te begrijpen. Er komen steeds meer discussies van. Moeder vindt dat Joke de antwoorden letterlijk moet geven zoals ze in de boeken staan. En Joke zegt dat moeder er niets van weet, want dat dat niet meer de manier is waarop zij de antwoorden moeten kennen. Na een slecht rapport geeft moeder het op. “Doe het dan zelf”, zegt ze. “Als je het allemaal beter weet, dan zul je nu wel zien wat er zal gebeuren. Je zult het nog slechter doen”. Op dit moment heeft Joke gewacht. Het eerstvolgende rapport is even slecht als het vorige, maar niet slechter. Joke is volop bezig met een eigen leerstijl te zoeken. En het effect daarvan is in het daaropvolgende rapport reeds te zien. Ouders moeten jongeren o autonomie [zelfstandigheid] geven bij hun studie, o zonder daarbij de betrokkenheid te lossen. Welk aanbod moeten de ouders duidelijk maken aan hun jongere met respect voor de autonomie van de jongere? Wat moeten de ouders doen om toch betrokken te blijven? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P176-177]


Case kaarten fase 4

Pagina 266 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 267 / 318 (01-02-14)

6.5 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 3: Ouders en directie, de valkuil van partnerschap: Deel 1 Uitgave: 0.1 Moeder tegen de huisarts: “Dokter, wij komen voor onze Johan. Wij weten echt niet meer hoe we hem moeten motiveren om zich in te zetten voor school. Hij is nu zelfs betrapt op het namaken van onze handtekening. En wij hebben hem gezegd dat we nu eens met hem tot bij u zouden komen, je zult wel zien, zeiden we, dat de dokter ook vindt dat zo'n gedrag niet meer kan.” Of: Moeder zegt (in aanwezigheid van haar dochter) tegen de directeur: “Ik heb haar verwittigd. Ik heb niet veel meer aan jou te zeggen, en dus gaan we samen naar je directeur, zodat je het zelf kunt horen van hem dat hij net dezelfde mening is toegedaan als je vader en ik, en dat hij ook vindt dat je je hoort te gedragen, en dat je respect moet hebben voor je ouders. Is het niet zo, mijnheer directeur?” Ouders die zich machteloos voelen, zoeken vaak een partner in de strijd. Maar door de directeur of de huisarts aan hun kant te plaatsen, plaatsen ze de jongere eerder voor een 'bende van volwassenen' dan dat er een opening voor gesprek gezocht wordt. Ouders, school en jongere moeten trachten op een goede manier de drie punten van een driehoek te zijn. In een driehoek wordt men steeds verleid om met tweeën een coalitie te vormen tegen de derde: bijvoorbeeld ouders en zoon tegen de school, of school en ouders tegen de dochter. Maar bij coalities wordt verloren. Wat leert een jongere als iemand het zwarte schaap wordt gemaakt van de discussie? Tegen wie kan dit later als wapen gebruikt worden? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 268 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 269 / 318 (01-02-14)

6.7 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 4: Ouders en directie, de valkuil van partnerschap: Deel 2 Uitgave: 0.1 Wat doen? De driehoek tiener – ouder – school ontladen: de methode van de bemiddeling In de relatie tussen school en ouders ligt het ideale oefenterrein voor bemiddeling. De bemiddelaar ziet niet alleen de jongere, en de ouders, maar ziet ook de leerkracht en zo nodig directie en CLB [Centrum voor LeerlingenBegeleiding voor de school] ter plekke. Dat is een belangrijk voordeel, dat niemand anders kan realiseren. Er bestaan verschillende modellen voor probleembemiddeling. Lusterman stelt de volgende stappen voor: 1. Ouders en school maken de afspraak met elkaar dat er niet rechtstreeks heen en weer geïnformeerd wordt, maar dat de communicatie tijdelijk via de bemiddelaar loopt. 2. Als er vorderingen gemaakt worden, zet de bemiddelaar steeds meer opnieuw contact in gang tussen ouders en school. Hij krijgt dan eerder de positie van een coach. 3. De bemiddelaar trekt zich terug wanneer het duidelijk is dat ouders, school en jongere opnieuw op een opbouwende manier met elkaar kunnen samenwerken. Wie de functie van bemiddelaar op zich neemt kan uiteenlopen: o Steeds meer scholen hebben daarvoor afspraken met het CLB [Centrum voor LeerlingenBegeleiding voor de school], de leerlingbegeleider of ze duiden intern een vertrouwenspersoon aan. o Maar het kan ook iemand van de directie zijn. o In theorie kan het ook een therapeut zijn. Welke mogelijkheid vind jij de beste? Waarom? Aan welke voorwaarde moet een therapeut voldoen?



Case kaarten fase 4

Pagina 270 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 271 / 318 (01-02-14)

6.9 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 5: Ouders en directie, de valkuil van partnerschap: Deel 3 Uitgave: 0.1 Mine (15) wordt op school herhaaldelijk aangepord zich gepaster te gedragen. Zij vervalt snel in gemene taal, gedraagt zich pesterig tegenover medeleerlingen, is hautain en arrogant, en heeft nu in totaal al negen oorringen, terwijl het schoolreglement het dragen van oorringen volledig verbiedt. Haar ouders zijn helemaal vastgelopen in hun pogingen om Mine onder controle te krijgen. Er zijn dagelijks ruzies. Moeder klaagt erover dat ze meestal thuis is vanaf 17 uur, terwijl haar man later thuiskomt. Zij heeft al een eerste portie conflicten achter de rug tegen dat hij thuiskomt, waarna er nog heel wat conflicten volgen. De ouders zijn erg bang dat Mine van school gezonden zal worden, wetende dat het niet makkelijk zal zijn een andere te vinden. Mine vindt het nergens nog leuk. Op school heeft ze dan wel een grote mond, maar in feite voelt ze zich daar vreselijk geïsoleerd. Zo hard als ze vloekt en tiert op medeleerlingen en leerkrachten, zo erg haat ze zichzelf. Ze haat het schoolsysteem, waar ze het gevoel heeft toch maar een nul te zijn. De directie betwijfelt of de ouders de zaak wel ernstig nemen. Ze vinden dat de ouders zwak overeenkomen, en er mee de schuld aan hebben dat Mine zich zo laat gaan. In de lerarenkamer valt de naam van Mine ook dikwijls. Met de meeste leerkrachten loopt het contact nog redelijk goed, maar bij enkelen wordt de irritatie steeds groter. De eerste stap in de bemiddeling: de leerlingbegeleider die hier als bemiddelaar optreedt haalt de partijen uit elkaar. Wat doet de leerlingbegeleider elke dag voor het geval Mine denk je? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 272 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 273 / 318 (01-02-14)

6.11 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 6 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 6: Ouders en directie, de valkuil van partnerschap: Deel 4 Uitgave: 0.1 De eerste stap in de balans controle en autonomie: De begeleider spreekt met Mine af dat ze nu de kans krijgt om te tonen hoe ze het zelf zou organiseren. Ze mag haar ideeën geven, en samen met de leerlingbegeleider uitzoeken wat kan en wat niet. De ouders maken in die periode geen opmerkingen over de school. In de contacten met de ouders wordt gezocht naar wat er nog goed gaat, en hoe dit aangemoedigd kan worden. Hoe de sfeer thuis wat losser kan worden gemaakt van het gebeuren op school, en er weer gezien kan worden wat thuis wel goed gaat. De ouders beslissen eerst eens een weekendje voor zichzelf te nemen. De doelstellingen met Mine worden zeer langzaam opgebouwd. Zo is de eerste doelstelling dat ze in de klas op haar plaats blijft zitten, en geen opmerkingen maakt. Maar ze is niet verplicht om aandachtig te zijn, hoeft geen aantekeningen te maken als ze dat niet wenst, hoeft geen toets af te leggen als ze dat stom vindt. Er wordt echt gezocht naar een basislijn, een minimumakkoord, dat de leraar in de eerste plaats in staat moet stellen les te geven. Ondertussen wordt met Mine ook bekeken wat er met het pestgedrag kan gebeuren. Daarbij komen haar faalangsten ter sprake, iets wat ze voldoende ervaren heeft in de lagere school, toen het al duidelijk was dat de studie veel van haar vergde. Als Mine een paar dagen rustig is in de klas, is er al een begin van verandering in de sfeer op te merken. Leerkrachten en medeleerlingen staan weer wat meer open voor haar. En Mine neemt zelf het besluit dat ze van bepaalde vakken opnieuw aantekeningen gaat maken. Het is een belangrijke stap, want het is een besluit tot zelfcontrole. Het is geen bevel dat haar van buiten uit opgelegd is. En daar kan ze zich makkelijker bij vinden. Wat denk je zelf over deze eerste stap in de balans controle en autonomie?



Case kaarten fase 4

Pagina 274 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 275 / 318 (01-02-14)

6.13 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 7 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 7: Ouders en directie, de valkuil van partnerschap: Deel 5 Uitgave: 0.1 De volgende stap: de bemiddelaar wordt gespreksbegeleider Met de ouders wordt ondertussen gewerkt aan het leren innemen van een eigen positie. De ouders van Mine hadden daar grote moeite mee. Al hun uitspraken waren in de stijl van “Als Mine nu niet goed studeert is haar toekomst eraan”, “Als Mine zo over straat loopt, komt ze zeker iemand tegen die denkt dat ze een hoer is, straks verkrachten ze haar nog”. Zij uiten steeds gedachten in de plaats van Mine, of over Mine, maar zeggen daarmee niets over zichzelf. Ze vertellen Mine niets over wat het bij hen oproept hun dochter zo te horen schelden, of te zien thuiskomen met de zoveelste nieuwe oorring. En vooral: op geen enkel moment laten ze horen wat ze zelf concreet zouden doen, als een bepaalde grens overschreden wordt. Dat is het punt waar naartoe gewerkt wordt. Het is de verantwoordelijkheid van Mine wat ze uiteindelijk met school zal doen. Sommige jongeren maken daarin de verkeerde keuzes. Dat is uiteraard heel pijnlijk voor de ouders. Maar soms zijn foute keuzes ook nodig. Waarom? Dit is wat de ouders van Mine leren zeggen: “Mine, we zien je graag, voor wat je op school doet kunnen we je alleen goede raad geven, maar wij maken deze afspraak: als je van school vliegt om je gedrag, dan kun je dit jaar geen vakantieplannen maken, en word je ook ingeschreven in een andere school. Als je dit jaar behoorlijk uitdoet, dan willen wij ons akkoord geven dat je zelf een vakantieplan mag uitwerken met je bemiddelaar. Dat zal voor ons niet makkelijk zijn, maar dat is het stuk waarin wij willen investeren.” Wat denk je zelf over deze stap? Kinderpsychiater Peter Adriaenssens geeft ook nog een ander verhaal. Wat denk je over wat daarin gebeurt? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P181-184]


Case kaarten fase 4

Pagina 276 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 277 / 318 (01-02-14)

6.15 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 8 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 8: Niet gemotiveerd voor de school: Deel 1 Uitgave: 0.1 Yente (15) is volgens haar ouders een rustige dochter, die regelmatig met haar schoolwerk bezig is. Maar sinds een maand lukt er niets meer op school. Ze haalt onverwacht lage cijfers. Volgens de leerkracht doet Yente er niets meer voor. Volgens Yente ligt het aan de school. En dat zien haar ouders ook zo. Maar daar raken ze het met de leerkracht niet over eens. Uit onderzoek weten we dat studiemotivatie wisselend is, en dat dat fenomeen deel uitmaakt van de normale adolescentie. Welke overgang moet de jongere maken betreffende 'voor wie' hij/zij studeert? Voor sommigen is dat een vanzelfsprekende keuze, en is er geen afzwakking van hun inzet voor de studie op te merken. Maar bij de meesten loopt dit proces van beslissingen nemen via het pad van het verwaarlozen van het schoolwerk. Soms kortdurend, soms lang, en voor sommigen zo lang dat het slecht afloopt. Hanja (16) vertelt met de glimlach dat het wel weer een slecht rapport zal worden. Maar ja, ze heeft er dan ook niks voor gedaan. Voelt ze zich dan niet op haar plek in de klas? Toch wel. En ze volgt de studierichting die ze wil doen. Is ze dan van plan haar jaar over te doen? Helemaal niet. Ze heeft er in deze fase alleen geen zin in. Maar dat zal wel beteren. Ze heeft dit nog gehad, en ze vertrouwd erop dat het weer overgaat. Hanja heeft geluk. Het lukt haar ieder jaar om nog net op tijd in actie te schieten. Ze studeert al zoals ouderejaars dat doen. Een flink stuk de nacht door, met de nodige cola en koffie. Haar ouders volgen de leefstijl van Hanja met sympathie, maar toch ook met zorg. Voor een deel vertrouwen ze erop dat hun dochter weet wat ze doet, maar helemaal gerust zijn ze er toch niet in. En dus wordt er na slechte rapporten toch wel een flink stuk gediscussieerd. Hanja weet dat haar ouders ervan uitgaan dat ze zorgt dat ze erdoor komt. Welk gevoel weet Hanja te behouden? Aan wie schrijft ze de perioden van dalende motivatie toe? Wie zal volgens haar de motor weer in gang kunnen zetten? Wat laten de ouders haar toe terwijl ze het belang van studie en inzet nog altijd duidelijk maken? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P185-186]


Case kaarten fase 4

Pagina 278 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 279 / 318 (01-02-14)

6.17 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 9 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 9: Niet gemotiveerd voor de school: Deel 2 Uitgave: 0.1 Ook de studie van Thomas (16) vlot niet, en dat heeft volgens hem met de klas te maken. In de ene periode zijn de ouders van een hele goede vriend van hem aan het scheiden, en leeft hij erg met die vriend mee. Op een ander moment kan hij het echt niet vinden met een bepaalde leerkracht, en piekert hij daarover. Dan weer stelt hij in vraag of hij wel in de juiste studierichting zit. Of hij misschien niet een zwaardere richting had moeten kiezen om zichzelf te motiveren. Zijn ouders leven erg met hem mee. Ze vinden Thomas een ernstige jongen, die veel nadenkt over het leven. En ze vinden het erg dat het hem zo weinig meezit. Tegenslag met zijn vrienden, tegenslag met de school. In dit voorbeeld lopen zaken samen die elkaar onderuithalen. Welk gevoel heeft Thomas voor wat de controle over zijn leermogelijkheden betreft? Aan welke soort zaken (zaken buiten hem of in hem) schrijft hij toe dat het niet goed gaat op school? Welk gevoel bevordert dit bij hem? Hoe wordt zijn verantwoordelijkheid om er iets aan te doen beïnvloed? Bevordert de opstelling van zijn ouders die verantwoordelijkheid van Thomas om iets te doen aan zijn probleem? Wat wordt door de ouders eerder in de hand gewerkt bij Thomas? Waarop zouden de ouders beter de aandacht richten wat Thomas betreft? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 280 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 281 / 318 (01-02-14)

6.19 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 10 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 10: Niet gemotiveerd voor de school: Deel 3 Uitgave: 0.1 Intelligente pubers krijgen nogal eens de rekening gepresenteerd voor hun goede leven in de basisschool. Als ze in die periode weinig hebben moeten werken, confronteert het secundair onderwijs hen ermee dat alleen intelligentie je niet tot grote successen brengt: o Dat je ook inzicht moet hebben in de methoden van studeren, o dat je structuur moet kunnen aanbrengen om de leerstof te verwerken, o dat je snel en nauwgezet de antwoorden moet kunnen weergeven die gevraagd worden. En dat vraagt één ding: leren werken. Hoe zit het dan in veel gevallen met middelmatig begaafde of zelfs zwakkere studenten? De motivatie van jongeren wordt ook beïnvloed vanuit ontwikkelingen in de samenleving. Het belang van een diploma, de kansen op werk en welvaart, en het vooruitzicht dat je misschien 'heel je leven' zult moeten studeren, maken de relatie tussen jongeren en onderwijs 'vandaag' ingewikkelder. Ontwikkelingen in het onderwijs: 1. Een diploma bepaalt de beroepskansen niet meer zo exclusief 2. Er is geen vooruitzicht van toenemende welvaart, eerder een streven naar behoud van de bestaande welvaart. 3. Studeren om binnen een bedrijf of beroep verder door te groeien word steeds belangrijker, en dus verschuift onderwijs naar permanente vorming. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P187]


Case kaarten fase 4

Pagina 282 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 283 / 318 (01-02-14)

6.21 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 11 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 11: Kwaliteitskenmerken van een school: (1) Een duidelijk project Uitgave: 0.1 Vanuit het ministerie van Onderwijs wordt het grote kader voor het onderwijs vastgelegd. Dat betekent onder andere: o de leerplicht, o het leerplan, o de keuzemogelijkheden. Die structuur is belangrijk opdat een jongere er maximaal de mogelijkheden van zou kunnen benutten. Daarnaast moet er in de school zelf gezocht worden naar een eigen vertaling van dat onderwijsplan. De kernvraag is: hoe willen wij de onderwijsopdracht vertalen in deze school, o vanuit welke visie, o met welke doelstellingen, o wat zouden we zelf goed onderwijs vinden, o wat is het reglement dat we daarvoor hanteren? Een aantal elementen daarvan bestaat vaak, maar meestal is het opgesteld van bovenaf. Het kan pas beschouwd worden als een gemeenschappelijk gedragen project, indien alle betrokkenen vertegenwoordigd zijn bij de uitwerking van de tekst. o Daar horen leerkrachten o en oudervereniging bij. o En ook vertegenwoordigers van de leerlingen. Welke kans biedt dit de leerlingen om iets bij te leren? Pas als men samen een project uitschreef kan ieder verwijzen naar wat erin staat. Nu is het nog vaak eenrichtingsverkeer. Ouders lezen niet eens de teksten in het schoolreglement. Welke beperking betreffende discussies over kleren, drinken rookgewoonten op school valt weg als men samen een project heeft uitgeschreven? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P192]


Case kaarten fase 4

Pagina 284 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 285 / 318 (01-02-14)

6.23 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 12 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 12: Kwaliteitskenmerken van een school: (2) Positief ingestelde leerkrachten Uitgave: 0.1 Aan deze norm wordt in België in het algemeen voldaan. We hebben een onderwijs om fier op te zijn, met ontzettend veel inzet. Vele leerkrachten zijn gemotiveerd voor hun vak. De leerkracht moet de leiding nemen, om het democratische proces in een klas maximale kansen te geven. In klassen waar de positie van de leerkracht onduidelijk is, of waar er onvoldoende betrokkenheid is van de leerkrachten, ontstaat het gevecht voor alternatieve leiders. Bert is leerkracht Engels, maar slaagt er niet in enige discipline te houden. Jongeren noemen hem bij zijn spotnaam, weigeren schoolwerk te maken. Bert doet er zelf weinig aan. Als hij bij collega's klaagt, wijzen die hem op zijn houding. Hij lokt het zelf uit, vinden ze. Als de volgende lesgever in de klas komt, zegt die grinnikend: “Zo te zien hebben jullie een uurtje ontspanning achter de rug, dan kan ik er weer flink tegenaan gaan.” Wat voelen jongeren snel aan betreffende leerkrachten en betreffende solidariteit tussen leerkrachten? Het komt vaak voor dat ouders de lessen lichamelijke opvoeding, muziek, godsdienst niet belangrijk vinden. Zolang hun kind maar niets uithaalt in de lessen wiskunde of taal. Wat gebeurt er als leerkrachten op diezelfde manier naar elkaars werk kijken? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P193]


Case kaarten fase 4

Pagina 286 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 287 / 318 (01-02-14)

6.25 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 13 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 13: Kwaliteitskenmerken van een school: (3) Durft grenzen trekken Uitgave: 0.1 Scholen aarzelen om grenzen te stellen. Hoever moet men gaan om een jongere die het in de klas zeer moeilijk maakt kansen te geven? Dat is niet te beantwoorden met een algemene beleidslijn, iedere situatie moet apart bekeken worden. Maar in een klas heeft iedereen rechten. Jongeren die bang zijn voor dominante figuren, kunnen in stilte in moeilijkheden raken door de agressieve uithalen van een klasgenoot die steeds weer alle aandacht van de leerkracht opeist. Een jongere wegzenden van school is een pijnlijke en moeilijke maatregel. Het is steeds een verliessituatie. Het kan ook anders, indien de mogelijkheid geboden wordt om positieve keuzes te maken. Het is net wanneer een school over een duidelijk project beschikt, dat met een zeer problematische jongere een gesprek mogelijk is over het feit dat zijn gedrag niet met de doelstellingen overeenstemt. Samen met de jongere zou dan gezocht moeten kunnen worden naar een schoolproject dat beter beantwoordt aan zijn verwachtingen en noden. En daar loopt het onderwijs helemaal vast. Door alle jongeren te verplichten tot hun achttiende school te lopen, is het aantal spijbelaars sterk toegenomen, alsook de demotivatie. Wat doe je met een jongere van dertien, veertien jaar die niet meer naar school wil, en dat op alle mogelijke manieren duidelijk maakt: weglopen, klas storen, schoolboeken weggooien? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P194]


Case kaarten fase 4

Pagina 288 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 289 / 318 (01-02-14)

6.27 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 1 Bundelcase 14 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 1: De school: Bundelcase 14: Kwaliteitskenmerken van een school: (4) Heeft veel aandacht voor verbondenheid met jongeren en hun ouders Uitgave: 0.1 “Zonder jou zouden we nooit zo'n goede klas hebben, zouden we nooit deze school zijn.” In de Verenigde Staten bleek dit soort slogans heel wat jongeren een positiever gevoel te geven van hun relatie met hun school. De slogan vertolkt een wijziging van het standpunt dat zeker vroeger gemakkelijk ingenomen werd: “Je mag blij zijn dat je hier naar school mag komen...” Een dergelijke uitspraak reduceert iedere leerling tot een nummer. Vele scholen tellen na fusie grote leerlingaantallen, dus is anonimiteit hun grote vijand. Door welk gekregen gevoel zijn er meer jongeren die de grens oversteken naar gevaarlijk of misdadig gedrag? Anonimiteit moet in scholen actief bestreden worden, en dus moet de band tussen leerlingen onderling en met hun leerkracht extra in de verf gezet worden. Als de klastitularis slechts enkele uurtjes per week in de eigen klas komt, mag men vergeten dat deze in staat zou zijn een band te ontwikkelen. Door schoolfeesten, sportnamiddagen, klasuitstappen, vrije podia en 'school-rock' concerten wordt de samenhang sterk benadrukt. Maar het zal slechts werken als er daarnaast evenveel geïnvesteerd wordt in de minder zichtbare tijd die leerkrachten met hun leerlingen doorbrengen. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P195]


Case kaarten fase 4

Pagina 290 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 291 / 318 (01-02-14)

6.29 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 2: De vrienden: Bundelcase 1: De vrienden, de buurt: het oefenterrein Uitgave: 0.1 Vrienden spelen een belangrijke rol in het leven van jongeren, en oefenen naast de school een belangrijke invloed uit op hun ontwikkeling. Onderweg van het leven binnen de familie, naar het leven als volwassene, vormen de vrienden het tussenmilieu, het oefenterrein. Het is ook de plaats waar de vorming van een paar geoefend wordt. Zodra die paarvorming lukt, vermindert de interesse voor de vriendengroepen. Vaak ziet men dit in opeenvolgende golven evolueren: fase waarin vriendengroepen heel belangrijk zijn, fase waarin er een paar functioneert, terugkeer naar vriendengroepen, enzovoorts. Van die twee vormen trekt vooral de deelname van jongeren aan groepen de aandacht. Men is er bang van. Er moet echter een onderscheid gemaakt worden tussen groepsvorming en bendevorming. Groepsvorming is een belangrijke schakel in de ontwikkeling van de jongere. Groepsgedrag behoort tot de rituelen die de overgang naar de volwassenheid begeleiden. Maar deelname aan een bende is duidelijk geen goede vorm van overgangsritueel. Het is een heel specifieke probleemsituatie die buiten deze cursus valt. Dit soort deelname dreigt eerder de jongere te blokkeren, een situatie waar sommigen niet meer uit raken. De meeste jongeren zijn verbonden met zogenaamde microgroepen, kleine gehelen, vrienden waarmee bepaalde codes gedeeld worden. Daarin kunnen regels bestaan die door de deelnemers voldoende aangevoeld worden, en voor de buitenwereld niet duidelijk zijn. Wat kenmerkt zulke kleine groepen? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 292 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 293 / 318 (01-02-14)

6.31 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 2: De vrienden: Bundelcase 2: De vriendengroep helpt de jongere de eigen sekse te verkennen Uitgave: 0.1 Op de speelplaats van scholen met gemengd onderwijs staan kleine en grote groepen van allemaal jongens of meisjes die bij elkaar klitten. Tussen twaalf en veertien, vijftien jaar is het typerend dat jongeren bij voorkeur hun eigen seksgenoten opzoeken. Wat zijn tieners van deze leeftijd aan het opbouwen? Dit wil niet zeggen dat 'gemengd onderwijs' zinloos is, maar het neemt niet weg dat elke tiener een eigen proces door moet om zich goed te voelen bij het andere geslacht. Pas vanaf de leeftijd van veertien à vijftien jaar zijn de meeste jongeren klaar om via groepsvorming spontanere contacten met het andere geslacht te leren opbouwen. Boezemvrienden worden worden ook vooral in die leeftijdsgroep tot vijftien jaar aangetroffen. Daarna neemt dat wat af, om plaats te maken waarvoor? Het belang van vrienden als oefenschool voor de latere partnerrelatie mag niet worden onderschat. Jongeren die aan hun boezemvriend alles kwijt kunnen, doen dit in hun verdere leven ook gemakkelijker bij hun partner. De goede ervaringen die iemand opdoet omdat een vriend voor hem klaarstaat, het geduld heeft om zijn verhaal te aanhoren, goede raad tracht te geven, met hem mee kan lachen en huilen... lijken een krachtige steun te zijn voor het vertrouwen van de tiener in een toekomstige vaste relatie. De vriendschap biedt een model om met een leeftijdgenoot te oefenen. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P199]


Case kaarten fase 4

Pagina 294 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 295 / 318 (01-02-14)

6.33 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 3 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 2: De vrienden: Bundelcase 3: De vriendengroep helpt de jongere de andere sekse op een veilige manier te leren kennen Uitgave: 0.1 Als jongeren met de andere sekse in aanraking komen, zijn ze onzeker. Door zich aan te sluiten bij een groep vrienden van dezelfde sekse, heeft de tiener een veilige plek van waaruit hij op verkenning kan gaan. Vrienden komen als groep in contact met andere groepen. Aanvankelijk blijft iedereen daarbij in zijn eigen groep. Dan begint stapsgewijs de vermenging. Geleidelijk aan ontstaan gemengde groepen. In elke groep zitten jongeren die er vlugger bij zijn om contacten te leggen. Er zijn er ook die niet durven en zich alléén voelen staan. Wat doet de groep vaak met deze weifelaars? Vriendenkliekjes vind je op alle publieke plaatsen. Ze staan op de hoek in de buurt van een school, op het marktplein, op popconcerten, op de kermis of aan de ingang van een dancing. Steeds weer zie je dat proces gebeuren: groepen die samen toekomen of er afspreken, en dan met andere groepen in contact komen. Dat begint meestal met opgeblazen enthousiasme. Wat gebeurt er zoal? En dan begint het werk voor de groepsleden: ieder zoekt zijn eigen weg en legt contact. Na een tijdje zijn de groepen gemengd en is het uiterlijk vertoon grotendeels van de baan. De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.

Bron: [VHMJG P200]


Case kaarten fase 4

Pagina 296 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 297 / 318 (01-02-14)

6.35 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 4 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 2: De vrienden: Bundelcase 4: In vriendengroepen leert men nieuw gedrag Uitgave: 0.1 Ouders kunnen boos terugkeren van een familiefeestje, waar ze hun zoon van veertien bij neven en nichten hoorden opscheppen dat hij een jaar naar Amerika gaat studeren als hij achttien is, terwijl hij zich in werkelijkheid niet eens inspant om behoorlijke schoolresultaten te halen. De ouders van Els geloven hun oren en ogen niet, als ze op het strand het gedrag van hun vijftienjarige dochter zien. In de gemengde vriendengroep zit ze met de borst vooruit te zonnen. Ze strijkt zich voortdurend door de haren en leest de fotoromannetjes van haar vriendinnen. De ouders hebben het gevoel dat hun geëmancipeerde opvoeding tot niets heeft geleid. Wat is er met hun dochter gebeurd? Vroeger vond Els dat getut zo belachelijk. Is ze door de verkeerde vrienden verknoeid? Pubers gedragen zich in een gemengde groep anders dan in een aparte groep. De jongens vertellen sterke verhalen, steken elkaar de loef af en stoten elkaar aan. Ook de meisjes gedragen zich nogal typisch. Meisjes en jongens proberen zich aan elkaar te tonen en ze zoeken naar het gepaste gedrag om dat te doen. Naast dit zoeken van een houding tegenover de andere sekse, willen ze zich natuurlijk ook laten afsteken tegenover hun seksgenoten. Deze situaties vervullen een functie in de normale ontwikkeling. Hierbij heeft Peter Adriaenssens het echter niet over het zoeken van seksueel contact. Wat valt er te zeggen over de voorbereiding op het toekomstig partnerschap van jongeren die interesse hebben voor een ruimere kennismaking met het andere geslacht in verband met relaties, en die een hoge waarde hechten aan samen praten, samen werken en zich samen voor anderen inzetten, tegenover jongeren die alleen vrienden willen voor een gericht zoeken naar een partner voor seks? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt.



Case kaarten fase 4

Pagina 298 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 299 / 318 (01-02-14)

6.37 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 5 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 2: De vrienden: Bundelcase 5: Wie komt makkelijker in contact met 'probleemvrienden'? Uitgave: 0.1 Wie onzeker is, legt moeilijker contact en valt makkelijker terug op steevast hetzelfde typische groepsgedrag. Hij wordt ook sneller afhankelijk van de groep. Jongeren die vlot contacten leggen, kunnen in verschillende vriendengroepen zitten. Contactarme jongeren daarentegen klampen zich sterker aan die ene groep vast. Ze worden algauw de gevangene van de groep. Contactarme jongeren moeten vaak actief geholpen worden om een nieuwe en betere start te nemen. Dat moet niet gebeuren door hen belachelijk te maken met de keuze van hun vrienden, maar wel door hun vaardigheden aan te leren waarmee ze ruimere contacten kunnen leggen. Daarbij mag de mogelijkheid van bemiddeling door andere jongeren niet over het hoofd gezien worden. Terugblikkend stelt een ouderpaar vast dat hun zoon met het gebruik van softdrugs is gestopt, toen een klasgenoot hem toevallig om hulp vroeg met het technisch tekenen. Dat verliep goed en beiden kwamen op verhaal. Er ontstond een nieuwe vriendschap die de zoon in staat stelde 'eervol' afscheid te nemen van de probleemgroep en op de pas verworven vriendschap over te schakelen. Hoe komt het volgens jou dat meer jongens dan meisjes met probleemgroepen in aanraking komen? De groep waarmee een jongere contact zoekt is niet toevallig. Het zegt iets over hoe de jongere zich voelt. Meestal lokt het profiel van een bepaalde groep de jongere naar net die groep. En er bestaat voor elk wat wils: welke typische groepen kan je opnoemen? Jongeren kiezen bij voorkeur die groep die het meest op hen lijkt. Klopt dat met wat de meeste mensen denken? Door allerlei verschillende redenen kan iemand zich geïsoleerd voelen, moeilijk contact leggen of voor provocatie kiezen. Veel van de jongeren voor wie dit geldt dragen een al dan niet miskend jeugdtrauma, of hebben andere gecombineerde moeilijkheden, zowel in hun eigen ontwikkeling als in hun gezin. Deze jongeren raken sneller bij probleemvriendschappen betrokken. Raadpleeg na de groepsdiscussie de bron om te zien wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens over de zaken zegt. Bron: [VHMJG P201-203]


Case kaarten fase 4

Pagina 300 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 301 / 318 (01-02-14)

6.39 Voorkant Case F4.T4 Kaartenbundel 2 Bundelcase 6 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 4 [ken je kinderen zeer goed, ook buiten het gezin] Kaart naam: Case F4.T4: Kaartenbundel 2: De vrienden: Bundelcase 6: Ouders en vrienden van hun tieners: Hoe steun je dat het goed gaat? Uitgave: 0.1 Bij tieners is toezicht op vrienden nodig, maar de manier waarop dat gebeurt ligt erg gevoelig. 1. Ouders moeten over de kwaliteiten van een engelbewaarder beschikken. Dat is: onzichtbaar aanwezig zijn en ook horen, zien en blijven praten, zeker daar waar beschermend de grens getrokken moet worden. 2. Overschat het gevaar van vrienden niet. Overleg als partners voldoende en met vrienden, om een onderscheid te maken tussen: o 'slechte vrienden' (in de betekenis van 'gevaarlijke vrienden') o 'ongewenste vrienden'. Heel vaak moeten ouders vaststellen dat het over dit laatste gaat. Dat de vrienden van de tiener niet altijd de vrienden van de ouders zijn, is soms pijnlijk, maar wel begrijpelijk. Ook leerkrachten kunnen belangrijke raad geven. Waarom denk je? 3. Voer de controle niet op. Een ronduit verbod van vriendschap slaat wonden. Bouw je argumenten in discussies op vanuit zorg... en vertel iets over eigen ervaringen met vrienden. Het is gevaarlijk om in een strijd terecht te komen van “één tegen allen, allen tegen één”. Hoe staat het met de macht van ouders tegenover groepsgedrag? Wat als redelijk overleg niet werkt? Hoe krijgt men meestal vat op een groep graffitispuiters, hooligans, gewelddadige supporters? Druggebruikers zijn in de fase van het experiment nog te bereiken met dialoog. Wat als er afhankelijkheid van drugs is ontstaan? De beschrijving is ook het vertrekpunt voor de groepsdiscussie met begeleiding door je leerfacilitator(en). Kijk na de groepsdiscussie naar de aangeduide bron om de resultaten van de discussie te vergelijken met wat kinderpsychiater Peter Adriaenssens erover zegt. Bron: [VHMJG P203-204]


Case kaarten fase 4

Pagina 302 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

7

Pagina 303 / 318 (01-02-14)

Case kaarten voor Fase 4, Thema 5 [Communicatie met tieners]

De definities voor de case kaarten voor Thema 5 bevinden zich in het document case-kaarten-thema-5-uitgave- (.odt voor de bron en .pdf voor publicatie). De reden waarom deze kaarten in een apart document worden gedefinieerd is historisch: oorspronkelijk waren er 4 fasen voorzien voor puberteit en adolescentie, en het thema over communicatie met tieners was gemeenschappelijk voor deze 4 fasen. Uiteindelijk heb ik maar één fase voorzien voor puberteit en adolescentie (fase 4), maar ik heb dat aparte document behouden.


Case kaarten fase 4

8

Pagina 304 / 318 (01-02-14)

Case kaarten voor Fase 4, Thema 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat één/meerdere van zijn/haar kinderen drugs of tabak of overmatig alcohol gebruiken]


Case kaarten fase 4

Pagina 305 / 318 (01-02-14)

8.1 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat een kind drugs of tabak of overmatig alcohol gebruikt] Kaart naam: Case F4.T6: Kaartenbundel 1: Wat te doen in een dringend geval: Bundelcase 1: Paniekgevoelens Uitgave: 0.1 De synthetische drugs, de amfetamines (speed) en LSD, kunnen paniekgevoelens opwekken. Als dat laatste het geval is: o Help je kind om te relaxen; schrik niet, spreek met een normale stemtoon en laat hem/haar niet merken dat je bezorgd en angstig bent. o Leg hem/haar uit dat de gevoelens die hij/zij nu heeft van voorbijgaande aard zijn. o Nodig hem/haar uit om in een rustige kamer met gedempt licht te gaan zitten. o Als hij/zij jachtig begint te ademen, kalmeer hem/haar en help hem/haar om bedaard en traag te ademen.

Bron: [DTA3 P120]


Case kaarten fase 4

Pagina 306 / 318 (01-02-14)

8.2 Achterkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 1


Case kaarten fase 4

Pagina 307 / 318 (01-02-14)

8.3 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat een kind drugs of tabak of overmatig alcohol gebruikt] Kaart naam: Case F4.T6: Kaartenbundel 1: Wat te doen in een dringend geval: Bundelcase 2: Slaperigheid Uitgave: 0.1 Drugs zoals heroïne en kalmeermiddelen kunnen slaperigheid veroorzaken. Als hij/zij slaperig is: o Kalmeer hem/haar, met een zachte stem sprekend en zonder angst te tonen. o Doe hem niet schrikken, noch in verwarring brengen, en zorg dat hij/zij zich geen zorgen maakt. o Als de symptomen blijven duren, help hem/haar dan om de veiligheidshouding aan te nemen. Zie hiervoor Bundelcases 3 en 4. o Aarzel niet om een ambulance op te roepen als hij/zij maar niet begint wakkerder te worden.

Bron: [DTA3 P120-122]


Case kaarten fase 4

Pagina 308 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 309 / 318 (01-02-14)

8.5 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 3 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat een kind drugs of tabak of overmatig alcohol gebruikt] Kaart naam: Case F4.T6: Kaartenbundel 1: Wat te doen in een dringend geval: Bundelcase 3: De veiligheidshouding: breng de persoon erin Uitgave: 0.1

Breng in veiligheidshouding, 1

Breng in veiligheidshouding, 2 Bron: [DTA3 P121]


Case kaarten fase 4

Pagina 310 / 318 (01-02-14)



Pagina 311 / 318 (01-02-14)

Case kaarten fase 4

8.7 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 4 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat een kind drugs of tabak of overmatig alcohol gebruikt] Kaart naam: Case F4.T6: Kaartenbundel 1: Wat te doen in een dringend geval: Bundelcase 4: De veiligheidshouding is aangenomen Uitgave: 0.1

Veiligheidshouding

Bron: [DTA3 P122]


Case kaarten fase 4

Pagina 312 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 313 / 318 (01-02-14)

8.9 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 1 Bundelcase 5 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat een kind drugs of tabak of overmatig alcohol gebruikt] Kaart naam: Case F4.T6: Kaartenbundel 1: Wat te doen in een dringend geval: Bundelcase 5: Bewustzijnsverlies Uitgave: 0.1 Het drinken van teveel alcohol kan bewustzijnsverlies veroorzaken. Dat kan ook bij gebruik van heroïne of kalmeermiddelen; of als hij/zij gedurende uren danst na het innemen van Excstasy of andere synthetische drugs zonder daarna voldoende nietalcoholische dranken te drinken. Een overdosis van de meeste drugs veroorzaakt bewustzijnsverlies. Als er bewustzijnsverlies is: o Roep een ambulance op. o Zet uw kind in de veiligheidshouding om te vermijden dat hij/zij bij braken zou stikken. Zie Bundelcases 3 en 4. o Controleer zijn/haar ademhaling; maak je klaar om mond-tot-mond ademhaling toe te passen. o Zorg ervoor dat hij het niet koud krijgt, maar ook niet te warm; indien hij/zij Ecstasy heeft gebruikt en je denkt dat hij/zij last heeft van warmtebevanging [hyperthermie], breng hem/haar dan naar een plek waar het koel is, en doe de overkleding uit (muts, handschoenen, enz.). o Blijf de ganse tijd bij hem/haar; als je weg moet om een ambulance op te roepen, keer dan erna terug bij hem/haar. o Als je weet welke drugs hij/zij gebruikt heeft, zeg dan de naam van de drug aan het personeel van de ambulance. Als je kind onder de invloed is van een ernstige alcohol vergiftiging, laat hem/haar dan niet alleen slapen; er is dan kans op verstikking in geval van overgeven. Wees alert en verzeker je ervan dat hij/zij op zijn/haar zij slaapt en ademhaalt.

Bron: [DTA3 P122-123]


Case kaarten fase 4

Pagina 314 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 315 / 318 (01-02-14)

8.11 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 1 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat een kind drugs of tabak of overmatig alcohol gebruikt] Kaart naam: Case F4.T6: Kaartenbundel 2: Middelen misbruik: Bundelcase 1: De jongere komt dronken thuis Uitgave: 0.1 Erik, 15 jaar, heeft voor het eerst deelgenomen aan een samenscholing van jongeren om zich met in een supermarkt gekochte sterke drank zo snel mogelijk te bezatten en daarna verder uit te gaan. Hij komt duidelijk dronken terug thuis. Aangereikte vertrekpunten voor de groepsdiscussie: (a) De vader zegt: "Jij zatlap, zie nu eens in wat voor toestand je bent", "Naar uw kamer, stuk onbenul", "En waag het niet om de rest van het weekend nog weg te gaan". (b) De vader zegt: "Wel, wel, Erik, je hebt blijkbaar wat te veel op", "Weet je wel hoe gevaarlijk alcohol kan zijn?". De vader begint de nadelen van overdreven alcoholgebruik uit te leggen. (c) De vader zegt: "Wel, wel, Erik, je hebt blijkbaar wat te veel op", "We moeten daar morgen even over praten", "Ga nu maar je roes uitslapen". (d) De vader zegt: "Jij zatlap, zie nu eens in wat voor toestand je bent", "Weet je wel hoe gevaarlijk alcohol kan zijn?". De vader begint de nadelen van overdreven alcoholgebruik uit te leggen.

Bron: [DTA3 H7, 7.4.3.4]


Case kaarten fase 4

Pagina 316 / 318 (01-02-14)



Case kaarten fase 4

Pagina 317 / 318 (01-02-14)

8.13 Voorkant Case F4.T6 Kaartenbundel 2 Bundelcase 2 Fase: 4 [van 10/11 tot 20/21 jaar] Thema: 6 [Reacties als een ouder ontdekt dat een kind drugs of tabak of overmatig alcohol gebruikt] Kaart naam: Case F4.T6: Kaartenbundel 2: Middelen misbruik: Bundelcase 2: De jongere heeft zijn roes uitgeslapen Uitgave: 0.1 Erik, 15 jaar, heeft voor het eerst deelgenomen aan een samenscholing van jongeren om zich met in een supermarkt gekochte sterke drank zo snel mogelijk te bezatten en daarna verder uit te gaan. Hij komt duidelijk dronken terug thuis. De vader zegt: "Wel, wel, Erik, je hebt blijkbaar wat te veel op", "We moeten daar morgen even over praten", "Ga nu maar je roes uitslapen". De volgende dag ligt Erik schuin in de zetel gezakt met zijn voeten daar waar ze niet moeten zijn, en zijn gezicht spreekt boekdelen: hij zit met een kater en in een houding die 'zegt': Waarover ga je nu weer ouwehoeren, wat je gaat zeggen interesseert mij niet, wat een zeikerd, zijn vader 'uitnodigend' om weg te gaan. Aangereikte vertrekpunten voor de groepsdiscussie: (a) De vader zegt: "Hoe lig je daar nu weer", "Je bent veel te nonchalant", "en van studeren zal er vandaag ook niet veel meer in huis komen zeker?", "In elk geval, waag het niet om nog weg te gaan met die vrienden van je". (b) De vader zegt: "Hoe lig je daar nu weer", "Je bent veel te nonchalant", "en van studeren zal er vandaag ook niet veel meer in huis komen zeker?", "Och ja, ik ben al weg, het heeft toch geen zin met jou te praten". (c) De vader vermoedt dat de houding van Erik eigenlijk een manier is om te testen of zijn vader desondanks de nodige aandacht aan hem zal schenken en het dus goed meent met hem. De vader zegt: "Tja, toen ik jong was heb ik ook eens zoveel gedronken, maar ik heb me nooit zo belabberd gevoeld als toen". "En ik heb een vriend, die elke keer stomdronken was, tot hij een keer naar huis wankelde en door een auto werd overreden en zijn 2 benen verloor". "Ik ga er seffens even langs. Kom mee, hij is een echte voetbalkenner, zoals jij!"

Bron: [DTA3 H7, 7.4.3.4]


Case kaarten fase 4

Pagina 318 / 318 (01-02-14)



Cursus. Preventie van Drugs, Tabak, en Alcohol misbruik door een goede opvoeding

Recommend Documents