Informatiekrant
Sociaal raadsliedenwerk De MOgroep is de brancheorganisatie voor Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening November 2011
Pagina 2 Pagina 3 Pagina 4 Pagina 5 Pagina 6
Deurwaarder en Sociaal raadsman samen door één deur Welzijn Nieuwe Stijl en Sociaal raadslieden: een combinatie met winst! Wet op incassokosten komt eraan | Nieuwe Wet schuldhulpverlening: stap in de goede richting De Voorzieningencheck: wegwijzer in voorzieningen Heldere regels, makkelijk voor de burger
Raadsliedenwerk helpt problemen voorkomen Sociaal Raadsliedenwerk (SRW) is niet in elke Nederlandse gemeente beschikbaar. Het is aan het lokale bestuur of de gemeente deze vorm van ondersteuning aan burgers biedt. Redenen om dat wel te doen, zijn er meer dan genoeg. Dat vinden Erika Spil, verantwoordelijk wethouder in gemeente De Ronde Venen, en Bertien Tweehuijsen, directeur Servicepunt. ‘Voorkomen dat mensen verder in de problemen komen en hen een kans geven om op een menswaardige manier verder te gaan’, dat zijn belangrijke opbrengsten van het raadslieden werk. ‘Zo voorkom je erger, vanuit zowel menselijk als financieel oogpunt.’ De gemeente De Ronde Venen stelt dat zij
werk. En al snel was ze ervan overtuigd
zelf een centrale regierol heeft op het
dat dit een dienst was die ontbrak in haar
terrein van leefbaarheid. ‘Wij zijn verant-
eigen gemeente. ‘Ik zag dat sommige
woordelijk voor het creëren van basis-
mensen gewoon vast dreigen te lopen in
voorzieningen die daaraan bijdragen’,
de enorme papier- en informatiewinkel
zegt Erika Spil. ‘Mensen moeten kunnen
waar de moderne maatschappij op
meedoen en wij moeten ervoor zorgen
draait. Het lukt lang niet iedereen om
dat dat mogelijk is, zeker voor burgers
daar zelf zijn of haar weg in te vinden.
voor die dat niet op eigen houtje kunnen.
Denk bijvoorbeeld aan mensen met een
Die voorzieningen moeten laagdrempelig
laag inkomen, en mensen die de weg
en bereikbaar zijn, dichtbij de burger.’
niet weten te vinden naar vormen van
Met een Servicepunt in alle kernen had
ondersteuning waar ze wel recht op
de gemeente al een laagdrempelige
hebben. In zulke gevallen ontstaat er
voorziening in huis. Burgers lopen hier
makkelijk schuldenproblematiek. We
makkelijk binnen met hun vraag. De
merkten bij de Servicepunten dat er
Servicepunten zijn het resultaat van
steeds meer vragen binnen kwamen op
werk. ‘Niemand tussen wal en schip’, dat Bertien Tweehuijsen en Erika Spil
sociaaljuridisch gebied, waar wij geen
‘Erger voorkomen, vanuit zowel menselijk als financieel oogpunt.’
antwoord op hadden. Daarom vonden
cliënten klopten aan bij de raadsvrouw,
is het motto van dit college. Het raadslie-
wij dat er iemand met die specifieke
waarmee in totaal 55 gesprekken werden
denwerk levert daar een belangrijke
deskundigheid moest komen.’
gevoerd. De meeste cliënten hebben
bijdrage aan. Het zorgt ervoor dat men-
meerdere hulpvragen: gemiddeld drie.
sen zoveel mogelijk mee kunnen draaien
Aan de slag
Een hulpvraag kost de raadsvrouw
in de samenleving. Er is een veelheid aan
samenwerking tussen de gemeente, de
In 2008 schreef Bertien Tweehuijsen,
gemiddeld twee uur werk. Bijvoorbeeld
regels en voorzieningen waarin ook lang
lokale welzijnsorganisatie, de woning-
samen met het Algemeen Maatschappe-
voor het uitzoeken van informatie, en
niet alle hulpverleners de weg kennen.
bouwvereniging en de Rabobank, in
lijk Werk en de welzijnsstichting De Baat,
helpen bij het invullen van een aan-
Het raadsliedenwerk kan mensen de weg
combinatie met andere relevante lokale
een voorstel voor de gemeenteraad om
vraag. De meeste vragen hebben te
wijzen. Dat is een specifieke deskundig-
partners. Daarmee zijn Servicepunten ook
middelen vrij te maken voor het aanstel-
maken met schulden, budgetteren en
heid die absoluut in een behoefte voor-
een belangrijke vindplaats voor sociale
len van een Sociaal Raadsvrouw. Dat
inkomensondersteunende voorzieningen.
ziet. De medewerkers van de servicepun-
problematiek. Maar er miste nog iets.
voorstel werd na de nodige toelichtingen
ten zijn alert op problemen en zoeken ook
gehonoreerd, en sinds 1 juli 2009 is de
Meedraaien
door naar de vraag achter de vraag.
Ontbrekende schakel
Sociaal Raadsvrouw één dag per week
Erika Spil, wethouder met de portefeuilles
Waar nodig verwijzen zij vragen nu door
Bertien Tweehuijsen, directeur van
actief.
Samenleving, Jeugdbeleid en Ouderen-
naar de sociaal raadsvrouw. Zo is er een
Servicepunten in de gemeente De Ronde
Uit de rapportage over de eerste helft van
beleid, Sociale Zaken, Kunst en Cultuur
netwerk van voorzieningen, dat ervoor
Venen, bezocht in 2007 het landelijk
2010 blijkt dat er flink gebruik is gemaakt
en Onderwijs benadrukt de preventieve
zorgt dat mensen met problemen niet
congres van het Sociaal Raadslieden-
van het raadsliedenwerk. 39 nieuwe
waarde van het Sociaal Raadslieden-
‘onopgemerkt’ blijven.’ Lees verder op pag 2 >
| Sociaal raadsliedenwerk Maart 2011 |
| 2 |
Raadsliedenwerk werkt! Vlak na de oorlog startte in een aantal plaatsen het
Deze wet is een wettechnisch en bestuurlijk monstrum!
eerst Sociaal raadsliedenwerk. In Rotterdam vierden zij in 2008 hun 40-jarig bestaan. De Landelijke Organisatie
Alle gemeenten moeten bovendien bezuinigen op de
Sociaal Raadslieden (LOSR) bestaat in november 20
Wmo, de bijstand, geld voor arbeidstoeleiding, schuld-
jaar. Dankzij de inspanning van vele Sociaal raadslie-
hulp, cultuur enzovoorts. De bekende groepen kwets-
den en een aantal vrijwilligers, lukt het de meest
bare mensen, vaak met een laag inkomen, komen in
kwetsbare mensen bij te staan bij de oplossing van
de verdrukking: jongeren, Wajongers, gehandicapten,
problemen waarmee ze in onze complexe samenleving
ouderen. Zij worden dubbel getroffen door verandering
vastlopen. Al zijn er nog steeds enkele witte vlekken in
van wetten en regels, én door bezuinigen op voorzienin-
het land waar geen Sociaal raadslieden beschikbaar
gen die juist zij zo hard nodig hebben. Maatregel op
zijn. Daar krijgen burgers onvoldoende hulp bij het
maatregel stapelt op en treft hen hard in hun bestaan.
halen van hun recht. Werk aan de winkel voor de LOSR!
Dat is wrang en onrechtvaardig!
Want het worden barre tijden voor al die mensen die
Nieuwe regels beperken ook nog de toegang tot die
zelf hun problemen niet kunnen oplossen, en daarbij
gesubsidieerde rechtshulp: voortaan mag alleen het
hulp nodig hebben. Regels zijn vaak te ingewikkeld en
Juridisch Loket de indicatie daarvoor afgeven. Sociaal
ondoorzichtig. Mensen raken in de knel omdat ze hun
raadslieden mogen dat niet meer. En dat terwijl Sociaal
rechten niet kunnen verzilveren en vastlopen. Het
raadslieden jaarlijks zo’n 20.000 cliënten doorverwijzen
aantal mensen met schulden stijgt fors en de schulden
naar een advocaat. Om te voorkomen dat deze cliën-
worden gemiddeld hoger. Het NIBUD waarschuwt voor
ten met hun veelal meervoudige problemen, dat
een negatieve inkomensontwikkeling voor mensen met
verhaal twee keer moeten doen, overleggen we met
bron van ergernis’. Inmiddels zijn door de LOSR bepleite
een laag inkomen. Maar waar ligt dat nou aan?
het Juridisch Loket en de Raad voor de Rechtsbijstand
wetswijzigingen en maatregelen geland en door de
om een verwijzing via het Juridisch Loket te vereenvou-
Tweede Kamer in wetsvoorstellen aangenomen. Met
Nieuwe regels en wetten maken het deze mensen
digen en meer te gaan samenwerken als het om
positief effect voor vele burgers in Nederland.
straks alleen nog maar moeilijker. Neem de wijzigingen
multi-probleemgezinnen gaat.
Signaleren helpt echt! Sociaal raadslieden hebben als
van de Bijstandswet, waardoor het totale inkomen van
geen ander inzicht in de wijze waarop wetten in de
een huishouden de norm wordt voor toekenning van
Barre tijden gaan ook weer voorbij. Wat we ook zeker
praktijk uitwerken en mensen raken. Die kennis en
de bijstand. Is de schuld van een meerderjarig thuiswo-
blijven doen, is het signaleren van misstanden in
kunde ook wettelijk ten goede aanwenden, is iets om
nend kind straks ook op de ouders te verhalen? En
wetten en de uitvoering daarvan. Dat is immers ook
trots op te zijn!
andersom? Wat is de doorwerking naar de toeslagen-
één van de krachten van het Sociaal raadsliedenwerk.
systematiek? Gemeentelijk minimabeleid is straks
De afgelopen 3 jaar brachten we twee spraakmakende
Saskia Noorman - den Uyl
grotendeels verleden tijd: dat is niet meer toegestaan.
rapporten uit: ‘Schuldenaren in de knel’ en ‘Incasso: een
Voorzitter Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden
Vervolg van pag 1 > Raadsliedenwerk werkt Dat het Raadsliedenwerk ‘erger’ kan voorkomen, is moeilijk te staven met harde cijfers, ‘maar alles wijst erop dat het een positieve bijdrage levert aan de
Deurwaarder en Sociaal raadsman samen door één deur
ondersteuning van mensen die moeite hebben hun leven op de rails te krijgen of houden’, aldus Erika Spil. ‘Ik ben ervan overtuigd dat je vanzelf de rekening gepresenteerd krijgt als je geen raads liedenwerk aanbiedt. Dan zullen mensen met andere problemen te maken krijgen, zoals schulden, sociaal isolement, huisuitzetting. Dan ben je nog veel verder van huis, met alle kosten die dat met zich mee brengt. En dan laat ik de impact die zulke zaken hebben op het persoonlijk leven van de betreffende burger nog maar buiten beschouwing. Door te investeren in een preventieve voorziening als het raadsliedenwerk voorkom je erger: eerder ingrijpen bij dreigende problematiek, minder kans op ontsporing in het persoonlijk leven van de burger, minder maatschappelijke onrust en minder kosten voor gemeente en samenleving. Dat lijken me genoeg reden om het raadsliedenwerk in huis te houden!’
Gerechtsdeurwaarders en Sociaal raadslieden staan partijen bij die vaak verschillende belangen hebben. En toch hebben beide beroepsgroepen er belang bij om op de hoogte te zijn van elkaars werk. Daarom voeren de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) en de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden (LOSR) periodiek overleg over wat zij in de uitvoeringspraktijk allemaal tegenkomen, en wordt gewerkt aan een gezamenlijk onderzoek. ‘Dat schuldeiser en schuldenaar moeilijk met elkaar door één deur kunnen, wil niet zeggen dat professionals in deze sector dat niet zouden kunnen.’
Een schuldenaar heeft in de meeste gevallen niet één betalingsachterstand, maar meerdere. Al die schuldeisers doen op hun manier hun best om dat geld binnen te krijgen. Daarbij heeft de ene schuldeiser dan weer andere rechten dan de andere. Zo is bijvoorbeeld de belastingdienst een preferente eiser, net als de leveranciers van stroom en gas. Zij zijn als eersten aan de beurt om openstaande schulden alsnog te incasseren. Lees verder op pag 3 >
| Sociaal raadsliedenwerk Maart 2011 |
| 3 |
Vervolg van pagina 2 > Soms werken ook verschillende procedures tegen elkaar in. Denk aan het voorbeeld van de schuldeiser die beslag legt op de auto, waardoor de schuldenaar niet meer naar zijn of haar werk
Welzijn Nieuwe Stijl en Sociaal raadslieden: een combinatie met winst!
kan, en vervolgens ook nog zijn baan verliest. schappelijk werk stuurt ook veel klanten Onderzoek
door naar de raadslieden. Tot slot kijken
Al die zaken vormden voor de KBvG
we wat we individueel aan dienstverle-
aanleiding om de Hogeschool Utrecht te
ning aanbieden en wat collectief kan.
vragen in kaart te brengen welke
De groepsbijeenkomsten over kwijtschel-
processen en rechten er allemaal zijn,
ding gemeentelijke belastingen en de
en hoe die elkaar beïnvloeden. Het
brede voorzieningencheck worden erg
onderzoek is opgezet in samenwerking
goed bezocht’.
met de LOSR. ‘De uitvoering van het werk is steeds ingewikkelder geworden’,
En resultaatgericht werken? ‘Tussen
legt John Wisseborn, voorzitter van de
januari en mei 2011 werd voor 669.000
KBvG uit. ‘De indruk bestaat dat ook
euro aan extra inkomsten voor cliënten
politiek en bestuur onvoldoende besef-
gerealiseerd, onder andere door tegen-
fen hoe dat in de praktijk allemaal
gaan niet-gebruik.’
uitwerkt. Vandaar die vraag aan de Hogeschool om dat nu eens precies te inventariseren.’ Vroegtijdig geïnformeerd Wat Sociaal raadslieden en gerechtsdeurwaarders in deze bindt, is dat beiden er belang bij hebben om zo
Sinds de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) streven gemeenten en organisaties voor Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening naar verbetering van de uitvoering ervan. De uitvoering moet gemeenschappelijker worden gemaakt, professioneler en efficiënter. Daartoe zijn meerdere landelijke stimuleringsprogramma’s gestart.
vroeg mogelijk bij schuldenproblematiek betrokken te worden. De raadsman
De gemeenten zijn aan de slag gegaan
vakteammanager Sociaal raadslieden
of – vrouw om de cliënt zoveel mogelijk
met het programma De Kanteling.
licht toe: ‘Sociaal raadslieden trainen en
te ondersteunen bij het nemen van de
Daarmee willen ze de omslag realiseren
begeleiden vrijwilligers bij het invullen
juiste beslissingen. Maar vroegtijdige
van claim- en aanbodgerichte werken
van formulieren en bij het geven van
informatie is ook van belang voor de
naar vraag- en resultaatgericht werken.
uitleg over brieven voor de klanten. Zij
gerechtsdeurwaarder. Wisseborn: ‘het is
Essentieel daarbij is dat de burger moet
maken vast onderdeel uit van de
goed om zo snel mogelijk te weten of
worden gestimuleerd meer op eigen
opleiding van de vrijwilligers van de
een schuldenaar al in een traject van
kracht te doen. Gemeente en cliënt
vrijwillige hulpdienst. Ze moeten nu
schuldhulpverlening zit. Dan is het in de
moeten niet alleen naar de beperkingen
allemaal de omslag maken naar denken
meest gevallen niet zinvol om nog een
kijken, maar juist uitgaan van de moge-
volgens WNS.’
aparte procedure te starten. De eiser zal
lijkheden.
traject, en kan zich zo gerechtskosten
WNS
WNS betekent voor Sociaal raadslieden,
besparen.’
Door het ministerie van VWS, de VNG
dat zij zich nu nog meer gaan richten op
en de MOgroep is ter verbetering van
het stimuleren van het eigen netwerk en
Databank schuldhulp
de Wmo gezamenlijk het programma
de zelfredzaamheid van de klant. ‘We
Een centraal schuldenregister zou een
‘Welzijn Nieuwe Stijl’ (WNS) gestart. Aan
registeren nu of en op welke manier zij
hulpmiddel kunnen zijn bij die vroegtij-
de hand van acht bakens (zie kader) wil
een beroep hebben gedaan op de
dige informatie. De Wet bescherming
men de vernieuwing van de Wmo en de
zelfredzaamheid van de klant’, legt
persoonsgegevens verhindert dat echter
werkwijze van dienstverleners versterken.
Monique Wolter uit.
vanuit privacyoogpunt. Maar bij een
Op welke manier past (sociaaljuridische)
Integraal werken is ook zo’n basisprin-
‘light-versie’ ziet John Wisseborn nog wel
informatie, advies en ondersteuning
cipe: dat komt bij ons vooral tot uitdruk-
iets voor zich. ‘Het zou wenselijk zijn als
zoals dat valt onder prestatieveld 3 van
king in de korte lijnen met het maat-
professionals in dit werkveld ergens
de Wmo, binnen het kader van Welzijn
schappelijk werk, de schuldhulp-
kunnen opvragen of iemand al in een
Nieuwe Stijl?
verlening en de samenwerking met de
schuldhulptraject zit. Dat beïnvloedt de
Bij de LUMENS groep in Eindhoven is
vrijwillige hulpdienst. In de aandachts-
positie van de eiser - en daarmee ook
men met die concrete WNS-vraag aan
wijken organiseren we met raadslieden
die van de gerechtsdeurwaarder - zo-
de slag gegaan. Monique Wolter,
en vrijwilligers spreekuren. Het maat-
danig dat er dan anders gehandeld zal worden. Je voorkomt daar ook mee dat burgers met schulden van alle kanten worden belaagd. In zo’n databank hoeft en bij welke partij; als voor ons maar
Website Schuldhulpverlening
duidelijk is of er al sprake is van schuld-
Sinds dit najaar is de website www.effectieveschuldhulp.nl
hulpverlening. Dat levert winst op voor
in de lucht. Deze site is een portal, vol met informatie rondom
alle partijen.’
schuldhulpverlening en links naar relevante partners. De website is een gezamenlijk initiatief van DIVOSA, de
Het onderzoek dat wordt uitgevoerd
MOgroep, NIBUD, de NVVK, de VNG, Wijzer in Geldzaken,
door de Hogeschool Utrecht in opdracht
en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
van de KBvG zal dit najaar worden afgerond. Kijk op www.kbvg.nl of www. mogroep.nl voor de publicatie van dit onderzoek.
Baken 1: Gericht op de vraag achter de vraag Baken 2: Gebaseerd op de eigen kracht van de burger Baken 3: Direct er op af Baken 4: Formeel en informeel in optimale verhouding
Eigen kracht benutten
dan eerder aansluiting zoeken bij dat
niet te staan hoe groot die schulden zijn
De acht bakens van Welzijn Nieuwe Stijl
www.effectieveschuldhulp.nl
Baken 5: Doordachte balans van collectief en individueel Baken 6: Integraal werken Baken 7: Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht Baken 8: Gebaseerd op ruimte voor de professional
| MOgroep |
| 4 |
Wet op incassokosten komt eraan Al vanaf 2009 wordt er gesleuteld aan een nieuwe Wet op incassokosten. Doel daarvan is onder andere het voorkomen van vorderingen die alsmaar doorgroeien door de stapeling van incassokosten, bijvoorbeeld bij een achterstand in termijnbetalingen. Het laatste woord is er nog niet over gezegd. De signaleringscommissie van de Landelijk Organisatie Sociaal Raadslieden (LOSR) heeft een aantal positieve aanpassingen in de ontwerpwet kunnen realiseren. Een terugblik.
- Ook voor vorderingen boven de € 25.000 zouden
Op 10 november 2008 verscheen het LOSR-rapport
Het maakt niet uit of de vordering door de schuld
Kleine aanpassingen
eiser zelf of door meerdere partijen wordt geïncas-
Na de nodige reacties en Kamervragen is in januari
seerd.
2011 een reactie gekomen van de minister. Die wil het
De maximumvergoeding wordt berekend over de
wetsvoorstel niet opnieuw ingrijpend aanpassen. Wel wil
dat er behoefte is aan een wettelijke regeling. Dat werd
hoofdsom. In de hoofdsom mogen geen zelf ge-
hij de wet aanpassen als het gaat om de hoogte van
besproken in de Tweede Kamer en na de nodige druk
maakte kosten van de schuldeiser opgenomen zijn.
incassokosten bij deelbetalingen. Jammer genoeg laat
De maximumvergoeding wordt alleen berekend
de aangepaste wetstekst ook hier nog ruimte voor
over de hoofdsom en niet over de verschuldigde
verkeerde interpretaties. In een reactie heeft de LOSR
rente. Althans hier lijkt het op. De toelichting op
aangedrongen op verheldering van de tekst zodat er
het wetsvoorstel maakt het weer onduidelijk.
geen misverstanden kunnen ontstaan bij het samen
7.
‘Incassokosten, een bron van ergernis!’. Dat rapport was ook onderwerp van een goed bekeken (2,1 miljoen kijkers) uitzending van TROS Radar, waarin werd gesteld
ging de minister van Justitie overstag: er zou een wettelijke regeling komen. Wetsvoorstel Al in juni 2009 lag er een eerste voorstel voor de Wet op
8.
9.
10. Wanneer een schuldeiser meerdere vorderingen (of
maximumtarieven moeten gelden. - Geen incassokosten over rente. - Overheidsvorderingen worden geïnd via buitengerechtelijke kosten. Die zouden uit dezelfde percentages en bedragen moeten bestaan als in deze wet worden genoemd.
voegen van vorderingen, om zo de incassokosten te
de incassokosten. In september 2009 is de minister
termijnen) op de schuldenaar heeft, dan wordt voor
beperken!
gestart met een consultatieronde onder belangstellen-
de berekening van de vergoeding onder hoofdsom
Ook is de Eerste Kamer geïnformeerd per brief over de
den. Natuurlijk klom de LOSR in de pen. Op een aantal
verstaan het totaal van de vorderingen die door de
andere punten van zorg die de LOSR nog heeft, en die
verbeterpunten na kon de LOSR zich wel vinden in de
schuldenaar gelijktijdig worden voldaan.
niet ondervangen worden met het huidige voorstel voor
wet. De hoofdlijnen:
de nieuwe wet.
1.
De regeling geldt voor vorderingen tot € 25.000.
Verbetering gewenst
2.
De regeling geldt alleen voor vorderingen tot
De LOSR heeft aangedrongen op de volgende verbete-
To do
betaling van een geldsom waarvan de omvang
ringen:
Het is een langdurig en intensief traject geworden,
in een overeenkomst is vastgesteld. Het geldt
- Bij meerdere vorderingen, bijvoorbeeld in geval van
waarbij we steeds alert moeten blijven op acties, reacties
3.
bijvoorbeeld niet voor schadevergoeding.
achterstand op termijnbetalingen, mag maar eenmaal
en mogelijke ongewenste uitleg van ontwerpteksten.
De regeling is dwingend waarvan niet ten nadele
het incassobedrag in rekening worden gebracht.
Wordt ongetwijfeld vervolgd!
van de schuldenaar mag worden afgeweken, maar natuurlijk wel ten voordele. 4.
Er geldt een maximumpercentage voor incasso kosten die afloopt naarmate de vordering stijgt met een minimum bedrag van € 40:
- 15% over de eerste € 2500,
- 10% over de volgende € 2500,
- 5 % over de volgende € 5000,
- 1% over de volgende € 15000.
Dus bij een vordering van € 3000 mag maximaal berekend worden 15% van € 2500 + 10% van € 500 = € 425.
5.
De maximumvergoeding gaat geleidelijk omhoog (percentage). Dit is gunstiger dan de staffel uit het rapport Voorwerk II. Deze gaat sprongsgewijs. Bijvoorbeeld:
- hoofdsom € 500 -> maximum
incassokosten € 75,
- hoofdsom € 501 -> maximum
incassokosten € 150. 6.
De maximale vergoeding omvat alle incasso handelingen ongeacht de benaming.
Nieuwe wet schuldhulpverlening: stap in de goede richting Op 30 juni jl. heeft de Tweede Kamer de nieuwe Wet gemeentelijke schuldhulpverlening aange nomen. Daarmee is voor het eerst een landelijk dekkende voorziening voor schuldhulpverlening bij wet geregeld. Wat verandert er door de nieuwe wet? Wat is er wel, en wat is er niet geregeld in de nieuwe wet? Nadja Jungmann, lector rechten, schulden en incasso bij de Hogeschool Utrecht, beantwoordt de vragen.
De nieuwe wet komt op een moment
Wat is in hoofdlijnen de strekking van de
treffen voor schuldhulpverlening. Er wordt
maken van preventie en nazorg. Ook
ingeboekt. Het is aan gemeenten om
nieuwe wet?
niets gezegd over het ‘hoe’, alleen dat er
wordt een aantal zaken aan een termijn
intern te bepalen of ze die doorboeken of
‘De nieuwe wet is een kaderwet, die stelt
een basisvoorziening moet zijn. Daarnaast
gebonden, zoals de snelheid waarmee een
lokaal compenseren.
dat gemeenten een voorziening moeten
verplicht de wet gemeenten om werk te
traject gestart moet worden na intake.’
Lees verder op pag 5 >
dat gemeenten staan voor flinke bezuinigingen. Hoe beïnvloedt dat de nieuwe wet? ‘Het Rijk heeft per 2012 een structurele bezuiniging op de schuldhulpverlening
| Sociaal raadsliedenwerk Maart 2011 |
Vervolg van pag 4 >
| 5 |
selecteren op motivatie en vaardigheden. Er is nu eenmaal een groep mensen die,
De meeste gemeenten voeren wel een
vaak door andere omstandigheden, niet
bezuiniging door op de uitvoering. Zij
beschikt over de juiste competenties om
kiezen daar verschillende strategieën
goed mee te werken aan een traject van
voor: bepaalde groepen (tijdelijk) uitslui-
schuldhulpverlening. Dan heb je het
ten, een eigen bijdrage vragen of selectie
bijvoorbeeld over mensen met psychiatri-
aan de poort op basis van motivatie.
sche klachten of met verslavingsproble-
Er lijkt een discussie te ontstaan over
men. Die problemen moeten eerst aange-
hoeveel ruimte gemeenten op dit punt
pakt worden, wil de schuldhulpverlening
hebben om zelf te bepalen wie ze helpen.
effectief kunnen verlopen. Door daar
Vooralsnog staat eigenlijk elke gemeente
beter naar te kijken, en actief vorm te
voor de opgave meer met minder te
geven aan ketensamenwerking kun je
moeten doen.’
geld besparen.’
Snijdt men daarmee niet in eigen
Sociaal raadslieden stuiten in de praktijk
vingers? Eerder onderzoek heeft
vaak op mensen die buiten de boot van
toch aangetoond dat goede schuld
de schuldhulpverlening lijken te vallen.
hulpverlening juist geld oplevert?
Bijvoorbeeld mensen zonder inkomen, die
‘Uit het onderzoek ‘Schuldhulpverlening
daarom weer geen bankrekening krijgen
loont!’ dat de Hogeschool Utrecht samen
enzovoorts. Biedt de nieuwe wet voor hen
met Regioplan heeft uitgevoerd, komt
een oplossing?
duidelijk naar voren dat goede schuld-
‘Ja, ik denk het wel. De wet maakt van
hulpverlening geld oplevert. Iedere euro
de schuldhulpverlening een collectieve
die in schuldhulpverlening wordt gesto-
voorziening, waar mensen een beroep op
ken bespaart elders meer euro’s. Het
kunnen doen als ze met individuele
mooie is dat sommige gemeenten, zoals
trajecten niet meer geholpen kunnen
Deventer, ons onderzoek ook gebruiken
worden. Sociaal raadslieden ondersteu-
als basis om juist extra te investeren in
nen mensen vaak bij individuele regelin-
schuldhulpverlening. Om de vraag te
gen en aanvragen. Ze kunnen bij com-
bankrekening, geen uitkering, geen
het veld zelf met certificering aan de slag
beantwoorden: het gaat er dus vooral
plexe vraagstukken, bijvoorbeeld als er
schuldregeling etc.’ doorbroken worden.
zou gaan. Ik denk dat dat – nu de
om, als er dan toch bezuinigd moet
meerdere schuldeisers zijn, mensen
Dat zijn belangrijke verbeteringen.’
omvang van de bezuinigingsopgave
worden, om slim te bezuinigen. Ik ver-
makkelijker doorverwijzen naar de
wacht dat er vooral bezuinigd zal worden
schuldhulpverlening. Zo is bijvoorbeeld in
Met de nieuwe wet wordt dus een aantal
de agenda staat. Er zal toch een extern
door te selecteren bij de instroom.’
de nieuwe wet geregeld dat iedereen
stappen in de goede richting gezet. Zijn
kader moeten komen, dat aangeeft waar
duidelijk begint te worden – niet hoog op
recht heeft op een basisbankrekening.
er nog verbeterpunten?
goede schuldhulpverlening aan hoort te
Dat lijkt me lastig. Wie zouden er dan
Die dient verstrekt te worden door de
‘Wat mij betreft kan het altijd beter. Er zijn
voldoen. Dat is in ieders belang: voor
wel, en wie niet, in aanmerking moeten
bank waar de schuldenaar voor het
in de wet bijvoorbeeld geen kwaliteitsei-
schuldenaren, de hulpverlening en ook
komen voor schuldhulpverlening?
laatst gebankierd heeft. Daarmee kan de
sen opgenomen. Dat vind ik een gemiste
de schuldeisers.’
‘Ik pleit er al langer voor om vooral te
kip-ei-discussie van ‘geen inkomen, geen
kans. Er werd min of meer verwacht dat
De Voorzieningencheck: wegwijzer in voorzieningen Veel huishoudens weten de weg niet te vinden naar financiële voorzieningen. Vaak zijn dat juist de huishoudens die een extraatje goed kunnen gebruiken. Ook medewerkers van gemeenten en maatschappelijke organisaties zijn niet altijd op de hoogte van alle gemeente lijke en landelijke voorzieningen en tegemoetkomingen. In Zwolle heeft De Kern Maatschappelijke Dienstverlening in Zwolle met de Voorzieningencheck in 2009 een duidelijke wegwijzer geplaatst in het doolhof van gemeentelijke en landelijke voorzieningen.
steuning voor mensen met een verstandelijke beperking. Via een beperkt aantal eenvoudige vragen aan de klant verschijnt een lijst met voorzieningen waar aanspraak op gemaakt kan worden. Vanuit deze lijst kan men direct doorklikken naar het bijbehorende aanvraagformulier. In Zwolle wordt inmiddels al ruim twee jaar naar volle tevredenheid gewerkt met de Voorzieningencheck. Klaaske: ‘Ik denk dat niet alleen de burger, maar ook veel medewerkers van organi saties niet alle voorzieningen weten te vinden, omdat er geen overzicht is.’ Voor iedereen De volgende stap is om de Voorzieningencheck beschikbaar te maken voor alle maatschappelijke organisaties in de gemeente Zwolle. Als voorbeeld
‘De Voorzieningencheck is een praktisch digitaal
noemt Klaaske de thuiszorg. ‘Een medewerker van
hulpmiddel’, vertelt Klaaske Heidemans. Zij is Sociaal
de thuiszorg kan de check dan samen met de klant
raadsvrouw en teamleider van de Formulierenbriga-
invullen. Zo wordt direct duidelijk of er nog voorzie
de van De Kern. ‘De kracht zit in de eenvoud. Met de
ningen zijn waar geen gebruik van gemaakt wordt,
Voorzieningencheck heeft de gebruiker weinig gege-
maar waar men wel recht op heeft.’ Ook landelijk
vens nodig om te bepalen op welke voorzieningen
zou Klaaske graag zien dat de Voorzieningencheck
iemand recht heeft.’
gebruikt gaat worden. ‘De Voorzieningencheck is zo eenvoudig dat ook niet- of laagopgeleide mensen
Vinden en aanvragen
deze zelf in kunnen vullen. Bij het aanvragen van
De digitale checklist wordt in Zwolle gebruikt door
de voorziening kan dan de hulp ingeroepen worden
medewerkers van De Kern, medewerkers van de
van een instantie, zoals de formulierenbrigade of de
Neem voor meer informatie contact op met Klaaske
gemeente Zwolle en van stichting FRION, onder
sociaal raadslieden.’
Heidemans, 038 425 8888,
[email protected].
| MOgroep |
| 6 |
Heldere regels, makkelijk voor de burger In 2012 zullen de griffiekosten stijgen. Dat zal leiden tot minder rechtszaken, zo is de verwachting. Peter van den Biggelaar, directeur van de Raad voor Rechtsbijstand kan zich voorstellen dat de drempel tot de rechtbank enigszins wordt verhoogd. ‘Maar we moeten wel zorgen dat de drempel niet tè hoog wordt. En investeren in het verhelderen van wet- en regelgeving, zodat sneller duidelijk is wat rechten en plichten zijn. Veel zaken zijn veel te ingewikkeld worden.’ Wie een conflict heeft kan in ons land in
Multi-problemen
eerste instantie terecht bij het Juridisch
Het Juridisch Loket is een voorziening
Loket, of gebruik maken van de Rechts-
voor eerstelijns juridische hulp. Daar
wijzer, een digitaal hulpmiddel dat helpt
wordt het probleem bekeken, en indien
bepalen of het wel zinvol is om verdere
mogelijk wordt een eenvoudige oplossing
juridische stappen te zetten (www.
voorgesteld, bijvoorbeeld in de vorm van
rechtwijzer.nl). Ook het juridisch Loket
mediation. Waar nodig vindt verwijzing
adviseert daarin. Komt het tot een
plaats naar tweedelijns ondersteuning,
rechtszaak, dan kunnen mensen met
zoals een advocaat, al dan niet gesubsi-
een beperkt inkomen een ‘toevoeging’
dieerd. Over het algemeen werkt deze
krijgen; een deel van de juridische
gang van zaken goed bij enkelvoudige
kosten wordt betaald door de overheid.
problemen of conflicten. Maar voor
‘Wie niet uit de voeten kan met de
meervoudige problematiek – bijvoor-
Rechtswijzer, moet ergens kunnen
beeld mensen met schuldenproblematiek
aankloppen met zijn of haar vraag’, stelt
met meerdere schuldeisers – is zo’n
Peter van den Biggelaar. ‘Digitale hulp-
rechtszaak vaak maar een onderdeel
middelen werden ingezet om het burgers
van een veel groter problematisch
gemakkelijker te maken ook zelf hun
geheel. Van den Biggelaar: ‘In zulke
probleem aan te pakken en verantwoor-
gevallen zie je een opeenstapeling van
delijkheid te nemen. Voor veel mensen is
problemen, vaak ook nog op het psycho-
het een prima eerste oriëntatie om te
sociale vlak. Dan is het vaak helemaal
bepalen of het überhaupt zinvol is
niet zinvol om een rechtszaak te starten.
juridische stappen te zetten. Maar er is
Ik ben er een groot voorstander voor om
een groep mensen die hulp nodig heeft
in zulke gevallen een casemanager aan
onderwerp van het een wetsontwerp en
Samenwerken
bij het gebruik van dergelijke middelen.
te stellen die de cliënt helpt bij het zoeken
debat in de Kamer. De overheid streeft
Peter van den Biggelaar is een groot
Daar zie ik ook een mooie rol weggelegd
van een uitweg. Ook daar kan de
naar een meer kostendekkend systeem
voorstander van verdergaande samen-
en wil ook een dam opwerpen voor het
werking tussen het Juridisch Loket en het
alsmaar groeiende aantal rechtszaken.
Sociaal raadsliedenwerk op lokaal
Nederlanders weten steeds sneller de
niveau.
voor Sociaal raadslieden.’
Het moet mogelijk zijn om met minder regels de samenleving beter te bedienen.
Peter van den Biggelaar
weg naar de rechter te vinden. En steeds meer conflicten moeten met tussenkomst
‘Raadslieden vormen een belangrijke
van een rechter worden opgelost. Maar
bron van informatie ook voor het Juri-
Van den Biggelaar ziet ook andere
disch Loket. Ze hebben een belangrijke
inbreng van Sociaal raadslieden heel
manieren om de aanhoudende groei een
doorgeeffunctie en vanwege hun kennis
zinvol zijn. Zij kunnen multi-problemen
halt toe te roepen. ‘We moeten veel meer
van de sociale kaart kunnen ze vaak
vaak al in een vroeg stadium herkennen
aandacht besteden aan het verhelderen
mensen doorverwijzen naar andere
en wellicht er aan bijdragen dat erger
van bestaande regelgeving. Sommige
vormen van hulp en ondersteuning. Ik
wordt voorkomen. Op het moment dat er
zaken zijn zo complex geworden. Neem
zou het liefst zien dat de functie van het
juridische stappen worden gezet, is het
bijvoorbeeld de gang van zaken rond
raadsliedenwerk – in welke vorm dan
probleem feitelijk al veel te groot. Men-
een echtscheiding en het recht op
ook – in iedere gemeente beschikbaar is
sen met meervoudige problemen zijn
alimentatie. Dat leidt nu vaak tot rechts-
voor de burgers. Beide werksoorten
meestal meer gebaat bij andere –inte-
zaken, terwijl het toch mogelijk moet zijn
kunnen veel van elkaar leren, regelma-
grale- vormen van hulpverlening en
om daar eenduidige afspraken over te
tig overleg en afstemming lijkt me voor
ondersteuning.’
maken, die niet voor verschillende
alle partijen nuttig en nodig.’
uitleggen vatbaar zijn. Zo kun je ook het Vereenvoudigen
aantal - vaak overbodige – rechtszaken
Dat de griffierechten – kosten die betaald
terugdringen. Het moet mogelijk zijn om
moeten worden bij het aanspannen van
met minder regels de samenleving beter
een rechtszaak – omhoog gaan, is
te bedienen.’
Colofon De Informatiekrant Sociaal raadsliedenwerk is een uitgave van de MOgroep/LOSR.
Teksten: Paul van Bodengraven, Trea ten Kate, Ernst Radius
Vormgeving & realisatie: De Smaakmakers Communicatie, DriebergenRijsenburg
Redactie en samenstelling: Ernst Radius (MOgroep), Paul van Bodengraven (De Smaakmakers)
Eindredactie: Jennifer Elich (MOgroep)
Fotografie: Michael DeLeon, Michelle Gibson, Kuzma, Vincent Menzel (HH), Dean Michell, Martin Prescott. Marieke Wijntjes
Grafisch ontwerp: Room for ID
Redactieadres: Per 19-12-2011 MOgroep Maliebaan 71H 3581 CG Utrecht www.mogroep.nl
