Binnenkort ook in Vlaanderen? i.s.m.
SLOTEVENT LEREND NETWERK FINANCIERING LOKALE KLIMAATPLANNEN Key-note speakers P.007113 Lerend Netwerk Financiering Lokale Klimaatplannen 18 09 2015 1
i.s.m.
KEY NOTE SPEAKERS Financiering van de lokale klimaatplannen in Vlaanderen: pistes voor financiering eerste maatregelen via een piloot financieringsvehikel? - Annick Gommers (Technum, in naam van partnerschap FLK-piloot)
Domestic Offset projects als bijdrage voor het financieren van lokale klimaatplannen
- Pieter Van Midwoud – The Gold Standard - Luc Wittebolle – SuMa Consulting
Klimaatadaptatiemaatregelen in lokale klimaatplannen: nut en noodzaak - Koen Couderé (Technum)
P.007113 Lerend Netwerk Financiering Lokale Klimaatplannen
18 09 2015
2
Piloot FLK
OPSTART FINANCIERINGSVEHIKEL FLK FLK piloot vehikel
3
Piloot FLK
PILOOT FLK – HET DRAAIBOEK FINANCIERING LOKALE KLIMAATPLANNEN TOEGEPAST Afgelegd traject - Van theoretisch concept naar doorontwikkeld en afgetoetste mogelijkheid tot opzetten van financieringsvehikel
De FLK-financieringsstrategie en operationalisering ervan - Financieringsstrategie – kernpunten - Operationalisering: • Bestedingskanalen • Inschatten van het potentieel voor FLK • Flankerende maatregelen
Wie is geïnteresseerd voor deelname in fase 2 van piloot-project?
FLK piloot vehikel
4
Piloot FLK
AFGELEGD TRAJECT: NAAR OPERATIONALISERING VAN HET FLK-VEHIKEL Ontwikkelingsfase
Ontwikkeling concept FLK financieringsdynamiek
1e fase FLK-piloot
Eerste
operationalisering: - Businessplan: is voorgestelde FLK-strategie realistisch? - Bestedingskanalen voor de beschikbare middelen - Mogelijke structuren voor het FLK vehikel
FLK piloot vehikel
Vervolgfasen FLK-piloot
Operationele
uitwerking en opstart FLK piloot - Horizon 2020 project ingediend
5
Piloot FLK
VOORGESTELDE FLK-DYNAMIEK - UITGAANDE VAN INKOMSTEN CAT. 2
Business as usual
Investering vindt plaats OK! - Reguliere financieringskanalen
Investering vindt niet plaats omwille van persoonsgebonden nietfinanciële knelpunten BASIC ondersteuning nodig!
FLK-vehikel, om Investering vindt niet plaats omwille van persoonsgebonden additionele investeringen financiële knelpunten Prefinanciering, waarborgen, … te doen plaatsvinden! - Reguliere financieringskanalen
- Via FLK-vehikel
Investering vindt niet plaats, want niet rendabel directe financiële ondersteuning (subsidies)
FLK piloot vehikel
6
Piloot FLK
FLK-MODEL: BOVENLOKAAL OPHALEN VAN MIDDELEN VS. LOKAAL BESTEDEN VAN MIDDELEN Financiële inkomsten
Vreemd vermogen
(GOPlus /leningen)
Overige middelen
Eigen vermogen (aandelen)
FLK
Publieke garanties
Resultaatsgebonden inkomsten
Private garanties
(financieringsvehicle)
Aangepaste distributiekanalen & instrumenten
Renovatie huizen
Renovatie scholen
Tertiaire sector & industrie
Hernieuwbare energie
FLK piloot vehikel
Mobiliteit
7
Piloot FLK
FLK-PILOOT: BEPERKTE SCOPE, MAAR TOCH REEDS VERSCHILLENDE MAATREGELENCLUSTERS Woningrenovatie - Private woningen - Appartementen - Publieke gebouwen - Scholen - …
Energie-efficiëntie in KMO’s - Recomissioning – regeling van licht, warmte, koeling, enzovoort - Investeringen in energie-efficiëntie maatregelen - Isolatie gebouwschil
Laadinfrastructuur voor
milieuvriendelijkere mobiliteit - Laadpalen elektrische wagens
- Laadinfrastructuur CNG wagens
FLK piloot vehikel
8
Piloot FLK
VOOR ELK VAN DE MAATREGELENCLUSTERS: BUSINESSCASE UITGEWERKT Vraag naar ‘bestedingskanalen’ - Hoe krijgen we de opgehaalde middelen bij de kandidaatinvesteerders? - Wat kan piloot FLK-vehikel meer betekenen dan reguliere kanalen (vb. in termen van risico’s en garanties)?
Wat is het potentieel voor de FLK-piloot? - Hoe groot is de markt? - Welk aandeel van de markt zal van de reguliere financieringskanalen gebruik maken, welk aandeel zal gebruik maken van prefinancieringsmogelijkheden binnen FLK-vehikel?
Welke flankerende maatregelen kunnen worden genomen om investeringen te stimuleren?
FLK piloot vehikel
9
Piloot FLK
INTERMEDIAIRE ORGANISATIES OM BESCHIKBARE MIDDELEN TOT BIJ BESTEDERS TE BRENGEN Woningrenovatie - Via lokale entiteiten energielening: verhogen bedrag en looptijd van de lening - Via vastgoedvennootschappen en sociale verhuurkantoren
Bundeling projecten, geld wordt ter beschikking gesteld en terugbetaald via vast bedrag of afhankelijk van besparingen, risico’s worden gedeeld
KMO’s en niet-ETS industrie - Via ESCO’s
Bundeling projecten, FLK als oplossing voor bepaalde knelpunten die momenteel door ESCO’s ondervonden worden FLK piloot vehikel
10
Piloot FLK
INSCHATTEN MARKT VOOR WONINGRENOVATIE: SITUATIE IN VLAANDEREN
Markt
Technisch potentieel
Economisch potentieel
Aantal woningen Aantal woningen Aantal woningen die op op de markt in ouder dan 10 jaar rendabele wijze Vlaanderen of laatste 10 jaar energetisch gerenoveerd niet energetisch worden (afh. van gerenoveerd woningkwaliteit)
Additioneel
- BAU
Categorie 2
Persoonsgebonden financiële inkomsten
In aantal wooneenheden Totaal Per jaar
2,9 mljn
574 mln € / jaar
2,55 mljn
2,04 mljn
1,34 mljn
670.000
73.000
58.285
38.285
19.143
FLK piloot vehikel
11
Piloot FLK
DERDEPARTIJFINANCIERING VOOR WONINGEN: DOORBETALEN ENERGIEFACTUUR
FLK piloot vehikel
12
FLANKERENDE MAATREGELEN: METHODOLOGIE WERKGROEP FM WERD GEVOLGD
Piloot FLK
Woningrenovatie - Duidelijke doelstellingen in termen van milieuambities - Systematisch meenemen van derdepartijfinanciering via LE-FLK ik kader van triggermomenten (vb. bouwvergunning, energiefacturen, aanvraag subsidies, groepsaankopen, …) - Ontwikkelen energieprestatiecontracten voor energierenovatie van woningen - …
KMO’s en niet-ETS industrie - Doel FM = KMO’s ertoe aanzetten gebruik te maken van combinatie ESCO / FLK - M A T: • Motivatie: sensibilisering, aanbieden audit, invoeren ‘label’ rond EE, vergelijkingsmateriaal ter beschikking stellen, … • Ability: verwijzen naar ESCO die ontzorgt • Trigger: verplichting EE aanpakken (vb. koppelen aan vergunningen, fiscale voordelen, …) FLK piloot vehikel
13
Piloot FLK
VERVOLGTRAJECT Momenteel wordt basisdocument / businessplan
afgetoets bij financiële instellingen in functie van GO / NO GO beslissing voor fase 2
Opstart fase 2 van pilootproject - FALCO project (Horizon 2020), indien gegund: Volledige gedetailleerde uitwerking en opstart • Inbreng juridische expertise • Inbreng expertise financial engineers
- Nieuwe partners? Geïnteresseerden: meld u gerust bij • Annick Gommers (
[email protected]) • Luc Wittebolle (
[email protected])
FLK piloot vehikel
14
CO2e reductie initiatieven in Europa Pieter van Midwoud Director Partnerships and Business Development
15
Visie: Een wereld zonder klimaatgevaren met met duurzame ontwikkeling voor iedereen.
Missie: Gold Standard maximaliseert de impact van klimaat- en ontwikkelingswerk dmv het creëeren van robuste standaarden die zorgen voor verantwoordelijke omgang met het milieu en die postieve veranderingen brengen voor mensen overal ter wereld.
16
Focus tools
verandering
visie
Wat moet er gebeuren tot 2030?
17
Gold Standard: Een wereld zonder klimaatgevaren met met duurzame ontwikkeling voor iedereen. Bedrijfsleven Consumenten Maatschappij Politiek
Standaarden + hun gebruik $1 biljoen (trillion)
Van miljarden naar biljoenen
Om de 17 Sustainable Development Goals te Om beneden 2° opwarming te blijven Toegang tot duurzame energie bereiken. en ergste klimaatverandering te Landgebruik nexus (water, landbouw, energie, onbossing) voorkomen.
Veranderingen in Europa - vandaag
nonETS ETS
18
Veranderingen in Europa – morgen (2020)
nonETS
19
ETS
Europa maakt zich op voor non-ETS projecten UK: Woodland carbon code
Nederland: Green Deal
Zwitserland: BAFU Duitsland: MoorFutures
België: CO2logic Frankrijk: Developpement Durable
Spanje: Magrama Italië: ETIFOR
20
Oostenrijk: Joanneum Research
Verschillende initiatieven en stadia • • • • •
21
Initiatieven die al vele jaren bezig zijn als vrijwillige MVO projecten Beginnende initiatieven Volledig in overheidshanden Ondersteund door de overheid Zelfstandig
Eerste internationale samenwerking
Berlijn, 19 Juni 2015
22
Volgende stappen • Verdere samenwerking – Ervaringen uitwisselen – Aansluiting bij nationale politiek – Stakeholders
• Rapport aanbieden aan commissie • Presentatie op COP 21 in Parijs • Nieuwe conferentie 2016 (Brussel?)
23
[email protected]
DANK U WEL
24
Binnenkort ook in Vlaanderen? i.s.m.
DOMESTIC OFFSET PROJECTS Binnenkort ook in Vlaanderen?
Luc Wittebolle SuMa Consulting
P.007113 Lerend Netwerk Financiering Lokale Klimaatplannen 18 09 2015 25
i.s.m.
DOPS … IN EEN NOTENDOP
A
Compensatie van de eigen emissies (vrijwillig vs compliance)
Tusssen persoon
B
Additionele inkomstenstroom
26
i.s.m.
ART 24BIS EU ETS
EU ETS Non EU ETS
27
i.s.m.
GETRAPTE AANPAK
3 2 2 1
1
1
Start Vandaag
<1 jaar
na 2020(?)
• Article 24bis EU ETS Richtlijn
Vereist implementatiemaatregelen vanwege EU
• Art 24bis voorloper • DOPs als een alternatieve manier om aan verplichting te voldoen Bijv. 1) EBO 2)Klimaatneutrale organisatie
(Prov. Antwerpen)
• Vrijwillige compensatie
28
i.s.m.
DOP INITIATIEF : OPROEP GEÏNTERESSEERDEN Met een groep geïntereseerden bekijken we of DOP piloot kunnen opzetten
Verschillende pistes : - Interreg. Vlaanderen-Nederland - Interreg North-West Europe - Ikv Horizon 2020 (DOP onderdeel)
Interesse om op te volgen of deel te nemen? Contacteer : Annick Gommers
Luc Wittebolle
03 270 00 48
0479 80 94 27
[email protected]
[email protected] 29
Klimaatadaptatiemaatregelen in de lokale klimaatplannen: waarom, wat en hoe
Koen Couderé - Technum Leuven 18 september 2015
Op het menu: • • • • • •
Waarom adapteren? Mayors adapt Kwetsbaarheden in kaart brengen Een strategie en maatregelen uitwerken Een paar voorbeelden Wie gaat dat betalen?
Waarom adapteren? • •
Klimaatverandering is reëel; mitigatie alleen volstaat niet langer (maar blijft nodig!) Te verwachten schade kan aanzienlijk zijn: – b.v. Verbond van Verzekeraars (Nl) verwacht dat schade als gevolg van neerslag kan toenemen met 139% tegen 2085. – Economisch risico door overstroming van nietbevaarbare waterlopen zou bij een “gematigd” scenario in 2050 42% hoger dan in 2010 – Technum heeft berekend dat de jaarlijkse kost van niet adapteren voor Vlaanderen kan oplopen tot bijna 10 miljard euro/jaar (3,8% van het BBP)
• •
Adapteren kost minder dan niet adapteren Adaptatie vormt een kans voor een meer duurzame stadsinrichting.
Adaptatie is grotendeels “no regret”
Mayors Adapt stelt het zo: “Aanpassingsacties creëren nieuwe kansen voor het verbeteren van de kwaliteit van het leven, het bevorderen van duurzame stadsontwikkeling, het stimuleren van investeringen en innovatie en het vergroten van de participatie en medewerking van een veelvoud van belanghebbenden” 128 besturen in Europa zijn toegetreden tot het initiatief, waaronder Stad Antwerpen, Provincie Antwerpen, Gent, Hasselt en Zwijndrecht Kortrijk en Leuven hebben interesse betoond
Mayors adapt - engagementen • Een omvattende lokale adaptatiestrategie ontwikkelen en/of adaptatie integreren in de bestaande plannen • Een stapsgewijze aanpak volgen: – Risico’s en kwetsbaarheden in kaart brengen – Een adaptatiestategie ontwikkelen en acties vaststellen (inclusief taakverdeling en beschikbare middelen) binnen de twee jaar na ondertekening – Uitvoeren, monitoren, evalueren en bijsturen van de strategie (met tweejaarlijkse verslagggeving)
Presentation Policy Advice & Sustainability
35
Risico’s en kwetsbaarheden in kaart brengen • Wat zijn de (klimatologische en afgeleide) effecten? (Hitte, wateroverlast, droogte, waterschaarste, lucht- en waterkwaliteit, …)
• Waar is de te verwachten blootstelling het grootst? (mensen, objecten, …) • Wat zijn de gevolgen (kosten) voor economie, volksgezondheid, milieukwaliteit?
Strategie en maatregelen: enkele aandachtspunten • Adaptatie is teamwerk (overheden, bedrijven, infrastructuur-beheerders, burgers, …) • Geen eenduidig “recept” • Zorg voor “quick wins” en “no regret” • Keuzes maken in functie van: – – – –
Kosteneffectiviteit Realiseerbaarheid (technisch, financieel, maatschappelijk) Effectiviteit (hitte, droogte, wateroverlast, …) Andere co-benefits (vb witte/groene daken, gras/bomen, …) • • • • •
Mitigatie Recreatie Biodiversiteit Ruimtelijke kwaliteit Maatschappelijke meerwaarde
– Knelpunten of negatieve neveneffecten
Adaptatie op het ritme van de stad • Nu beginnen, want plannen maken en uitvoeren kost tijd • Maar: niet alles hoeft morgen klaar te zijn. • Volg de natuurlijke vervangingscycli van gebouwen en infrastructuur. • Grijp kansen voor grootschalige ingrepen (“windows of opportunity”). • “Mainstream” adaptatie in stedelijk beleid en plannen: ruimtelijke ordening, groen, waterbeheer, beeldkwaliteit, mobiliteit, bouwcode, … • Zet bedrijven en burgers aan om zelf te adapteren. • Behoud de regie.
Hitteëiland-ontharden • Effect van grootschalige reductie van de verharding
• Relatie met “urban sprawl”? • Slim “verdichten”, met ruimte voor water en groen
Slim verdichten-vergroenen
Water - verkoelen
Water - bufferen
Schaduw
Wat zegt Mayors Adapt over financiering van adaptatie? “Aanpassingsmaatregelen moeten niet als een kostenpost worden gezien, maar als een investering in de langetermijnleefbaarheid van gemeenten. Wanneer nu in klimaatbestendigheid wordt geïnvesteerd zullen de kosten lager uitvallen dan wanneer die investeringen worden uitgesteld”
Adaptatie – Europese financiering • Geïntegreerd in structuurfondsen en investeringsfondsen (ERDF, Cohesiefonds, …) • Horizon 2020 (R&D) • Financiering en leningen door EIB en EBRD • Life-programma
Adaptatiefinanciering - LIFE • “Traditional projects” (60% subsidie), b.v. – Ontwikkelen en toepassen van adaptatiestrategieën en –plannen – Ontwikkelen en toepassen van innovatieve adaptatietechnologieën – Ontwikkelen van groene infrasctructuur in steden
• “Integrated projects” (60%): focus op meerdere prioriteiten – bovenlokaal • “Preparatory projects” (fixed sum grant) focus op stedelijke biodiversiteit en duurzame stedelijke mobiliteit • “Ecosystem based” approaches krijgen voorrang
Andere vormen van financiering • Er wordt veel verwacht van de private sector • Probleem: – Baten niet altijd direct monetariseerbaar (vermeden schade, ecosysteemdiensten, …) – Baten onzeker en (ver?) in de toekomst – “Ecosystem-based”: onzekerheid en fluctuerende performantie eigen aan natuurlijke systemen + onderhoudskosten – Kapitaalintensief
• Meer kansen als adaptatie wordt “meegenomen” in ontwikkeling dan als stand-alone investering
Voorbeeld – Waterpleinen Rotterdam • Bufferbekken én publieke ruimte • Reduceert druk op rioleringssysteem bij zware regenval • Deels gefinancierd met budget voor afwatering en riolering
Voorbeeld – polderdaken -Rotterdam • Mogelijke financieringsbronnen: – Energiebesparing – Compensatie voor waterbuffering – Duurzaam imago van kantoorgebouw > huurinkomsten – Gebruik voor stadslandbouw – Subsidie voor groene daken
Voorbeeld – overstromingsbescherming Vietnam • Bijkomende baten onder vorm van ecosysteemdiensten • Monetariseren? – Toerismebelasting – Visvergunningen – Landbelasting –…
Besluit • • • •
Adaptatie moet Adaptatie kan Adaptatie heeft alleen maar voordelen Financiering vormt nog een (interessante) uitdaging
Binnenkort ook in Vlaanderen? i.s.m.
SLOTEVENT LEREND NETWERK FINANCIERING LOKALE KLIMAATPLANNEN
P.007113 Lerend Netwerk Financiering Lokale Klimaatplannen 18 09 2015 52
