seeds&sharing Productmagazine | Paprika | September 2013
Krachtpatser Stayer RZ
Nagano RZ blijft allervroegste
Streven naar gezonde toekomst
In deze uitgave
4 Leendert Moerman ‘Stayer RZ kan sjouwen’
3 5 7 8 9 10 11 12 13 14 15 17 18 19 20 21 22 23
‘Keuze voor Inzell RZ is keuze voor kwaliteit’
‘Geen anthocyaan bij Allrounder RZ’
Met Sven RZ draai gevonden in geel
‘Davos RZ presteert prima onder folie en belichting’
‘Nagano RZ blijft de allervroegste’
Falco RZ: zo hoort een paprika eruit te zien Redwing RZ gedijt goed in de hitte Sapporo RZ: ideaal voor export naar UK en Japan Succesvol in groen met Pursuit RZ
6 Jaap Vink Succesvol met Davos RZ en Sven RZ
‘35-237 RZ een veilige keuze met goede resultaten’ Redline RZ presteert goed onder zware omstandigheden Succesvolle start met zoete punt ‘Samen streven naar een gezonde toekomst’ Rijk Zwaan blijft investeren in R&D en kwaliteit Koreaanse paprikateelt blijft groeien
16 Westland Peppers Daredevil RZ voor peperteelt
Paprika’s Rijk Zwaan inspireren toekomstige top-koks ‘Zien groeien, doet goed eten’
‘Keuze voor Inzell RZ is keuze voor kwaliteit’ Sinds 1998 telen de broers Robert en Albert Solleveld gele paprika’s in De Lier. De kleur geel werd toentertijd gekozen omdat met die kleur net wat makkelijker kwaliteit kan
Uitgelicht Nieuw
Kwekerij Parasol, met als logische afzetpartner Quality Queen.
De afgelopen 10 jaar is Kwekerij Parasol flink bezig geweest. In 2003 werd er een kas bijgebouwd,
U heeft weer een gloednieuw magazine
in 2005 werd het oude kasdeel vernieuwd, en in
over paprika’s van Rijk Zwaan in handen.
2006 werd gezamenlijk geïnvesteerd in een logistiek
Met interviews en artikelen over nieuwe
en verpakkingscentrum van Quality Queen in
ontwikkelingen in de sector. Maar dit
Maasdijk. Op 2 lagen van elk 4000 m2 is het daar
keer ook met een nieuwe vormgeving, én
dagelijks een komen en gaan van vruchtgroenten in
nieuwe naam.
een bonte verzameling dozen, kisten en ander fust. “De meeste van onze paprika’s gaan naar het Verenigd
Seeds & Sharing is de nieuwe titel van dit
Koninkrijk, waar kleur en vorm extra belangrijk zijn”,
magazine. En die hebben we natuurlijk
weet Robert. “Daarom zoeken we ook rassen die
niet zomaar gekozen. De vorige naam was
aan het hoge niveau kunnen voldoen. Voor de verse
RZ Seeds & Services. Dit is en blijft een hele
markt zijn ‘2-punters’ bijvoorbeeld niet gewenst.
toepasselijke titel, want het is precies wat
Maar we leveren ook aan snijderijen, en die willen
Hoewel Inzell dus puur voor de kwaliteit werd
we al jaren aan onze partners leveren. Aan
weer absoluut geen anthocyaanverkleuring.
gekozen, is ook in productie inmiddels een goede slag
die services verandert dan ook niets, maar
Een reepje gele paprika met anthocyaan in een
gemaakt. “Vergeleken met ons vorige ras oogsten we
waarom dan toch een andere naam?
verpakte salade kan immers echt niet.”
zo’n 2 kilo meer”, weet Albert. “Bovendien heeft Inzell
Sharing staat voor delen. En zoals u weet
Mooi geblokt
doen we dat graag. Het delen van kennis,
Aangezien Parasol erg kritisch is op de kwaliteit,
snijden. En een voordeel is ook de snelle doorkleuring
maar ook het delen van ambities. De
schakelt het bedrijf niet zo maar over naar een ander
in het handelskanaal, waardoor je prima twee keer
ambitie om het maximale rendement
ras. Pas twee jaar geleden verving het bedrijf het
per week kunt snijden.” Een specifiek teeltrecept heeft
uit onze rassen te halen, maar ook de
voormalige standaardras voor geel. “Inzell was voor
Inzell niet - elk jaar is immers anders -, maar op groei
ambitie om groenten met elkaar lekkerder,
ons toen eigenlijk de enige optie”, vertelt Robert.
telen is volgens Albert het devies. “Zelfs in juli stellen
gezonder en makkelijker bereidbaar
“We zijn niet op de cijfers afgegaan, maar puur op wat
we nooit een voornacht onder de 18 graden in.”
te maken. En zo bij te dragen aan een
we op de sorteerder zagen. En dat was een hele mooie
verhoging van de wereldwijde groente-
vorm, geen anthocyaanverkleuring, en een heel laag
Goede zetting
consumptie. Bij die gezonde ambitie,
binnenlandpercentage. Opvallend is onder meer dat
In de derde week van juli heeft Parasol net een
hoort ook een nieuwe vormgeving: fris en
ook de vruchten van de zijtakken mooi geblokt zijn.”
recordweek achter de rug: 1,85 kilo per m2.
Albert (links) en Robert Solleveld.
een prettig gewas om in te werken. Het is wat gerekter dan andere rassen, waardoor je makkelijker kunt
Door de lange winter is het gewas dan ook wat
eigentijds.
hozeriger dan vorig jaar. Ook de productie ligt half juli nog een dag of 10 achter. “Toch valt het op hoe
Natuurlijk blijft het ook in dit nieuwe jasje gaan om de inhoud. Daarom wens ik u met deze eerste ‘Seeds & Sharing paprika’
makkelijk Inzell nog zet bij donker weer”, zegt Albert.
Inzell RZ
“Bovendien geeft Inzell ook bij hoge producties nog
vooral weer veel leesplezier en inspiratie.
Parasol Peppers Locatie
De Lier
Marcel Barten
Oppervlakte
4,6 ha
Zaaidatum
2 nov. t/m 12 nov. 2012
Plantdatum
21 dec. 2012 t/m 2 jan. 2013
Stengelsysteem
3 stengels
Stengeldichtheid
7.2 stengels/m2
Managing Director Rijk Zwaan Nederland
Contactgegevens
2
worden gesneden. Kwaliteit is vanaf dat moment dan ook de rode draad geweest voor
Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
September | 2013
voldoende grofheid. Hoe we uitkomen zal uiteindelijk afhangen van het laatste zetsel.” Hoe dan ook blijft Parasol voorlopig trouw aan de kwaliteit van Inzell. “Het is een keuze voor continuïteit”, besluit Robert. Je laat misschien een kilo liggen ten opzichte van het ras Stayer RZ maar die proberen we terug te pakken door te telen waar onze markt om vraagt.” 3
‘Krachtpatser Stayer RZ kan sjouwen’
‘Geen anthocyaan bij Allrounder RZ’
Leendert Moerman uit Bergschenhoek zette vier jaar geleden als eerste Nederlandse
Rijk Zwaan volgt nauwlettend de verrichtingen van nieuwkomer Allrounder RZ, voorheen
teler zijn bedrijf vol met Stayer RZ. En nog steeds teelt hij met veel plezier dit ras. “Een
35-239 RZ. Deze gele paprika past prima in het segment van Stayer RZ en laat al verschil-
mooie plant om naar te kijken”, vindt hij. “En hij is gemakkelijk te lezen; hij laat zien of
lende voordelen zien. Dit teeltseizoen testte Leendert Moerman het ras op grotere schaal.
hij het naar zijn zin heeft.” Dit jaar staat Stayer zij aan zij met nieuwkomer Allrounder RZ.
Het areaal voor komend jaar hangt helemaal af van het beschikbare zaad.
Het is genieten voor Moerman. Half augustus
“Stayer kenmerkt zich door een mooie plant met
Op 3 december plantte Leendert Moerman
plantbelasting, niet meer tegengekomen.
rijden volle karren prachtige gele paprika’s van
een groot bladoppervlak, Allrounder daarentegen
2 hectare Allrounder op zijn bedrijf in
Over het algemeen blijven de vruchten van
de kas naar de verpakkingsloods. Het oogst-
is aanzienlijk schraler. Het is wat dat betreft een
Bergschenhoek. Hij hanteerde een 3-stengelsys-
boven wel wat breder dan van onderen.
personeel kan het nauwelijks bijbenen. En dan
lastiger ras om te telen, hij staat iets zwakker op
teem met een dichtheid van 6,9 takken per m².
Dit in combinatie met een schraler gewas
hangt er ook nog zat klaar. Dit seizoen heeft
zijn wortels en is wat vatbaarder voor narigheid.”
Moerman kijkt terug op een geslaagde teelt.
kan bij rechtstreekse lichtinstraling leiden
“Allrounder is een mooie nieuwkomer met goede
tot snellere verbranding. Met een diffuus-
de teler het kasoppervlak verdeeld tussen oudgediende Stayer en nieuwkomer Allrounder,
“Stayer staat garant voor een prima kwaliteit
perspectieven. Qua arbeid en productie gaat dit
coating en wat schermen kun je dit
voorheen 35-239 RZ. Allrounder presteerde
vruchten en een goede productie. Alleen die
ras gelijk op met gele paprika Stayer. De vruchten
probleem grotendeels voorkomen.”
eerder prima in een proef en Moerman liet de
anthocyaanverkleuring op sommige paprika’s
zijn mooi egaal en anthocyaanverkleuring komt
kans niet onbenut om samen met Rijk Zwaan
blijft lastig. Gelukkig zijn we er tot nu toe goed
niet voor. Zeker dit laatste kenmerk zal veel
“De planten van Allrounder zijn langer dan
het ras op grotere schaal te testen. De klimaats-
doorheen gerold. Helaas zie ik bij dit zetsel wel
mensen interesseren.”
gemiddeld, het top- en draaiwerk neemt
instellingen zijn afgestemd op Stayer en de
weer her en der een rode gloed verschijnen,
teler houdt productie- en arbeidsgevens van
even afwachten nog. Anthocyaanverkleuring bij
“De paprika’s van Allrounder kleuren goed geel.
mijn medewerkers wel altijd extra
beide rassen nauwkeurig bij.
Allrounder heb ik nog niet gezien. Wel gaf dit ras
Zelfs in de bewaarperiode komt de vrucht de
letten op de steeltjes van de papri-
tijdens de proef van vorig jaar een wat minder
eerste dagen naar je toe. Het behoudt z’n glans
ka’s. Hoe grover de vruchten, hoe
Bladoppervlak
echter niet meer tijd in beslag. Ik laat
geblokte vrucht. Ik had dan ook zo mijn twijfels
meer dan ik gewend ben. Met de vruchtvorm is
stugger dit steeltje wordt. Soms zijn
Iedereen die de glasopstand van Moerman
en heb een doosje meegegeven aan de handel.
het oppassen. Tijdens mijn eerste proeven wilde
ze zelfs rot. Het is wel makkelijk weg
binnenkomt ziet meteen waar de paden Stayer
Die vonden het geen probleem. De vruchtvorm
deze wel eens te taps toelopen. Dit jaar ben ik
te snijden hoor. Zolang de oogsters
eindigen en waar Allrounder begint. “De planten
is trouwens dit seizoen helemaal bijgetrokken.
dat probleem, waarschijnlijk vanwege een lagere
hun ogen maar goed open houden.”
van Allrounder zijn ongeveer een halve meter
Qua productie lopen de twee aardig gelijk op.
langer”, beaamt de teler. “Maar ondanks het
De eerste productie hadden we in week 12.
lengteverschil vinden de jongens het niet erg om
Stayer toonde als eerste de vruchtjes en nog
in dat gewas te werken. Ook de padregistratie
geen week later zagen we ze ook in Allrounder.
maakt duidelijk dat handelingen als toppen
Deze laatste bleef tot het tweede zetsel wat
en draaien bij de nieuwkomer niet meer tijd
achter in vruchtgewicht. Vanaf het derde zetsel
vragen dan bij Stayer.” Ten aanzien van arbeid
ligt het vruchtgewicht juist ongeveer 10 gram
verschillen de twee gewassen dus nauwelijks,
hoger bij Stayer. Deze heeft dan weer een
de planten daarentegen ogen wel heel anders.
hogere plantbelasting dan Allrounder, ongeveer 40 tegenover 36-37 stuks in week 32.”
Kracht “Ja, Stayer is en blijft een echte krachtpatser.
4
Stayer RZ en Allrounder RZ
Ook nu in de nazomer sjouwt hij zonder veel
Leendert Moerman
problemen al die vruchten mee. Een fijn ras om
Locatie
Bergschenhoek
te telen. Zou ik alleen die nieuwkomer hebben
Oppervlakte
1,6 ha Stayer 2,0 ha Allrounder 0,2 ha kleine proeven
staan, dan zou ik meer op kracht telen. Ik heb het
Zaaidatum
18 okt. 2012
Plantdatum
3 dec. 2012
dit jaar ben ik al gestart met het aanbrengen van
Stengelsysteem
v-systeem met 3 stengels
Stengeldichtheid
6,9 stengels/m²
gevoel dat hij iets koeler geteeld kan worden. En Peter Schuring, werknemer bij Leendert Moerman, ziet o.a. tijdens het sorteren goede kwaliteit Stayer en Allrounder voorbij komen.
een diffuuscoating. Omdat Allrounder wat breder geschouderd is, vangt hij meer licht en heeft hij daardoor sneller last van verbranding.” Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
September | 2013
5
Opnieuw goed seizoen met Davos RZ
Met Sven RZ draai gevonden in geel
In 2011 behoorde Jaap Vink bij de eerste telers die het zagen zitten in Davos RZ.
In 2012 teelde Jaap Vink voor het eerst gele paprika’s, op ruim 2 hectare.
Toen ging het nog om een grote ‘proef’ van 2 hectare, inmiddels teelt hij hem al
Met het ras Inzell RZ – gekozen om zijn kwaliteit – vielen de resultaten
voor het tweede jaar als hoofdras voor rood. “Ik heb nooit meer aan Davos getwijfeld.
echter niet mee: in het gematigde Friese klimaat was het gewas moeilijk
Het is een veelzijdig ras dat op veel vlakken goed scoort.”
generatief te krijgen. Dit seizoen probeerde hij het met twee andere rassen: Sven RZ en Allrounder RZ.
prima voor de teler. “Ik schat dat we
Vanaf de start loopt het dit seizoen een stuk beter,
doordat hij meer lengte maakt. Het nadeel is
voor ongeveer 85% 85’ers oogsten.
vooral met Sven. “Er staat een mooi, vol en groen
alleen dat de paprika’s voor ons eigenlijk te grof
Maar eigenlijk staat de sorteerder altijd
gewas en er komen mooie paprika’s vanaf.
zijn, met name voor de flowpacks.”
weer net wat anders afgesteld, omdat
Hij groeit wat sterker dan Davos RZ (zie andere
we veel verschillende soorten afzet
pagina), maar heeft niet zulke extremen nodig als
Meer snelheid
hebben. Met fijne 80’ers kunnen we de
Inzell.” Sven wordt bij Vink samen met Davos en
Alles bij elkaar blijft Sven voor Vink dan ook het
meeste kanten op, en die oogsten we
Allrounder in één kas geteeld. “We hebben toch
best passende ras voor geel. “Eigenlijk is het voor
met Davos het meest.”
onze eigen teeltstrategie, die laten we normaal
volgend jaar de enige optie die zowel qua kwaliteit
gesproken niet van een ras afhangen. Bij Sven
als qua grofheid aan onze eisen voldoet.
Weinig toppen
zouden dag- en nachttemperatuur wel iets meer
Bovendien kan hij redelijk goed met extremen
Een kenmerk van Davos blijft wel
uit elkaar mogen, maar op zich zet hij van
omgaan. Volgend jaar zouden we misschien nog
het slapgaan van de koppen, na het
zichzelf heel makkelijk. Allrounder moet wel echt
een oksel lager beginnen, om zo wat sneller in
indraaien of na een grote weersover-
wat generatiever gestuurd worden.”
balans te komen.” Mocht er dan een volledige kas
gang. “Inmiddels weet ik dat het geen
Met de fijne 80’ers van Davos RZ kan Jaap Vink alle kanten op.
kwaad doet en het gewas altijd weer
Dikwandig
bijtrekt, maar als tuinder is het nu
Vergeleken met Inzell zit er het hele seizoen wat
snelheid telen. “Maar uiteindelijk moet de natuur
eenmaal geen fijn gezicht.” Hoewel het
meer topwerk in het gewas van Sven, en is hij qua
het toch doen, we zullen nooit zetting forceren.
draaien dus wel eens tot ‘kopzorgen’
gewaslengte juist wat compacter. De vruchtkwali
En dat is bij Sven ook niet nodig.”
leidt, bevalt Davos qua gewaswerk
teit van Sven zit op hetzelfde hoge niveau als die
nog altijd heel goed. “Er zit heel weinig
van Inzell. “De vruchtvorm is ideaal en de vruchten
topwerk in.”
zijn behoorlijk dikwandig, waardoor ze makkelijk
De veelzijdigheid van Davos zit voor
Uiteindelijk pakt de situatie echter nog
Vink in de goede productie, kwaliteit,
prima uit voor Vink. “Door de vertra-
snelheid en gemiddeld vruchtgewicht.
ging kwamen we min of meer in een
Al met al is verbetering voor Davos nog
het om 80’ers, waarbij ze wel wat fijner zijn dan de
“Verder is een voordeel van het ras dat
anticyclisch ritme terecht, wat qua
niet zo maar gevonden. “We doen wel
vruchten van Inzell vorig jaar waren. Dit is een voor-
je een vlakke teeltlijn aan kunt houden.
prijsvorming prima was. Bovendien is
regelmatig proeven, maar ik stap niet
deel voor onze afnemers, want daardoor kunnen
Vanaf de start zet hij makkelijk en je
het gewas wel altijd in balans blijven
zo snel over. Ook mijn afnemer zou er
ze prima verwerkt worden in een flowpack.”
hoeft niet ver weg te zakken. Doordat
staan. Een bloemetje wordt bij Davos
dan achter moeten staan, en ook die is
je er lekker op ‘door kunt telen’, loopt
altijd een vruchtje, ook al aborteert
nu heel tevreden over Davos.“
de plantbelasting ook niet zo snel op.”
hij daarna alsnog. Als het licht dan
begin augustus. “Hij produceert beter dan Inzell
eenmaal komt, ben je meteen aan
vorig jaar, al behoort hij niet tot de allersnelste.
de beurt!”
Gemiddeld komt hij ongeveer een week na Davos.”
Altijd in balans Ondanks de lange en donkere winter lijkt het voor Vink een succesvolle teelt
De kwaliteit van Davos is het hele
te worden. “We zijn gestart op het
jaar weer prima. “Voor neusrot is hij
vijfde oksel. Redelijk laat dus, om eerst
niet gevoelig. Toevallig denken we er
de plant te laten opbouwen. Daarna
vandaag, voor het eerst in drie jaar,
wilden we 1 oksel leeglaten, maar
over om een keer te schermen”, zegt
dat werden er uiteindelijk 3! Zeker
Vink op de warmste dag van het jaar.
hier in het noorden bleef het lang
Al is het niet de grofste paprika, het
donker, daar doe je dan weinig aan.”
vruchtgewicht is ook in de zomer nog
6
met gele paprika’s worden gevuld, dan zou de teler de plant wat slanker wegzetten en nog wat meer op
Dit seizoen pakt de combinatie van rode en gele paprika’s goed uit bij Jaap Vink.
in de doos passen. Voor het overgrote deel gaat
Davos RZ en Sven RZ Vink Sion Locatie
Friesland
Oppervlakte
9 ha
Zaaidatum
21 okt. 2012
Plantdatum
8 en 10 dec. 2012
Stengelsysteem
2 stengels
Stengeldichtheid
6,7 stengels/m2
Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
Ook de productie van Sven gaat goed, ziet Vink
Ook de productie van Allrounder gaat goed, al zag dat er in eerste instantie niet naar uit. “Het was een beetje een slungelplant, die moeilijker in zetting kwam en grote gaten tussen de zetsels liet zien. Maar vanaf het moment dat we gingen oogsten, begon hij ons te verrassen. De paprika’s blijven nu komen, waarbij de grofheid en snelheid de moeizame start compenseren. Bovendien is het gewas van Allrounder makkelijk te bewerken, September | 2013
7
‘Nagano RZ blijft de allervroegste’ Daaf Steentjes vraagt zich hardop af of de term ‘allemansvriend’ negatief klinkt. Want dat is toch de omschrijving die de teelttechnisch
In 2010 en 2011 teelde Gerrit Bergwerff ook al Nagano RZ. De teler kon daar prima mee uit de voeten,
directeur van Kwekerij De Wieringermeer aan Davos RZ wil meegeven.
maar miste in zijn generatieve kas wel wat groei. Vorig jaar maakte hij daarom een uitstapje naar
“Een regelmatig ras, met mooie paprika’s, dat ook nog eens goed
Davos RZ, om vervolgens weer terug te keren bij Nagano. “Door meer op groei te telen hebben we nu
produceert.”
grovere vruchten en meer strekking.” Daaf Steentjes (links) met teeltadviseur Marcel van Koppen.
‘Davos RZ presteert prima onder folie en belichting’
behoorlijk boven de 200 gram, daarmee zijn ze zelfs
vertelt Bergwerff. “De productie en kwaliteit waren
zwaarder dan die van Davos vorig jaar.
net zo goed als die van Nagano, en ook qua
En ook de kwaliteit is dit seizoen weer prima.”
vruchtgewicht was er niet veel verschil. Wel is Nagano wat geblokter: daardoor vallen de
Meer strekking
vruchten van 180 gram in de zomer wat eerder in
De extra groeikracht zorgt ook voor meer strekking in
de 85-sortering. En het belangrijkste voordeel van
het gewas, en daarmee een betere arbeidsprestatie.
Nagano blijft toch zijn snelheid. Het scheelt maar
Al blijft er in Nagano wel wat meer topwerk zitten.
Naast 10 hectare traditioneel, heeft Kwekerij De
Eerlijke groeier
Wieringermeer dit jaar ook 10 hectare Davos onder
Davos toonde zich geschikt voor zowel de teelt
2 of 3 dagen met Davos, maar vergeleken met
“Maar dat weten we. Normaal gesproken kunnen
belichting staan. Steentjes: “Door zijn regelmatige
onder licht als folie. ”Het is een eerlijke groeier.
andere nieuwe rassen kan het verschil wel 6 of 7
we dit goedmaken met de grofheid en vroegheid.
zettingspatroon leek dit ras ons geschikt om onder
Daarmee bedoel ik dat hij zelf de balans zoekt
dagen zijn: dat is een belangrijk voordeel!”
We hebben net weer een zetsel weg waar we daar
belichting te telen. En inderdaad, dankzij de 5000
tussen groei en generativiteit. Je kunt hem vlot
lux-lampen zaten we bij de voorjaarsproductie aan
telen. Zelf vind ik het belangrijk om een plant vroeg
Lange winter
het voorkantje. Het vervroegt het hele systeem met
te belasten. De zetting in de derde oksel oogsten
Aan het eind van vorig seizoen besloot Bergwerff dan
Tijdens het interview, op de laatste dag van juli,
ongeveer 2 weken en zo hopen we te profiteren van
we groen. De vierde dunnen we en de vrucht in de
ook terug te keren naar Nagano. De insteek was om
staat het gewas nog steeds erg naar zijn zin. “Door
betere prijzen.” Tot april werkte Steentjes met de
vijfde oksel laten we uitgroeien. Davos houdt ook
op dezelfde manier te beginnen als in 2011, maar door
het hete weer hebben we even een periode gehad
belichting: “Een mooi systeem: je bent flexibeler in
wel van een voornacht. We hanteren 17°C tot 18°C,
het donkere weer viel er weinig te dunnen. “Vooral in
van iets lichtere vruchten, maar ook toen oogstten
je aansturing.”
bij 18°C zie je aan de kop en de bloemen al dat het
week 10 en 11 verliep de zetting heel moeilijk, waarbij
we nog voor 80% 85’ers. Het gewicht neemt nu al
vruchtgewicht eerder onder druk komt te staan.
de relatief late zaaidatum niet in ons voordeel was.
weer toe, net als de regelmaat.” De hozerigheid van
Tempo draaien
optimaal van konden profiteren!”
Daarna stoken we in één lijn op naar de dag. Nee,
Daardoor hadden we wat meer gewas en werd de
het begin is er nu ook zo goed als uit, en sowieso is
De onbelichte Davos werd tot week 7 geteeld onder
geen nanacht. Een plant moet een paar uur rust
productie wat hozeriger.”
de plantbelasting nooit boven de 50 uitgekomen.
vast ac-folie. “Dat doen we al jaren zo. We hebben
hebben om op spanning te komen.” Na de langste
er vooraf goed over nagedacht. De eerste beslis-
dag loopt het zetsel soms lastig. Steentjes topt de
In de loop van het seizoen kreeg Bergwerff met
vruchten per m2. Door met het gewaswerk af en toe
sing die je moet nemen, is volgens mij gelijk de
plant dan iets korter en haalt de zijvruchtjes weg.
Nagano echter toch het juiste spoor te pakken. Mede
een vruchtje van een scheut mee te nemen, maar
belangrijkste: een goede perforatie. Wij kozen voor
“We sturen dan op stamvruchten en houden er
door zijn strategie om meer een groeiklimaat na te
vooral doordat er meer groei in het gewas zit. Je moet
10:10 en aan de buitenrand 40:40. Daarbij zijn wij
één per oksel aan. Davos heeft een iets vegetatieve
streven. “Tussen 6 en 9 uur ’s ochtends proberen we
Nagano een beetje leren telen, en dat krijgen we nu
niet in de eerste plaats onder folie gaan telen om
inslag en dus moet je hem zeker in het najaar gener-
wat minder luchtig te telen; meer dan andere jaren
steeds beter voor elkaar.”
gas te besparen, maar om de teelt beter te kunnen
atief telen.”
hebben we naar de temperatuur in de kop gekeken.
controleren. Je kunt planttechnisch tempo draaien en bent niet helemaal afhankelijk van gas.”
“Meestal ligt die dit seizoen tussen de 35 en 45
Gerrit Bergwerff is weer terug bij Nagano RZ.
Het gevolg was onder meer te zien in het gemiddeld De telers van De Wieringermeer laten Davos niet
vruchtgewicht. Tot en met week 29 zaten we
te grof worden. “We houden van een fijne, snelle
Davos RZ
bloem. Een op tempo geteelde Davos produceert
Kwekerij De Wieringermeer
8
De ervaringen met Davos waren op zich prima,
mooie paprika’s met iets taps toelopende vorm.
Locatie
Middenmeer
Oppervlakte
20 ha
Zaaidatum belicht
9 okt. 2012
Zaaidatum onbelicht
16 okt. 2012
Plantdatum belicht
20 en 21 nov. 2012
Plantdatum onbelicht
29 en 30 nov. 2012
Stengelsysteem
2 stengels
Stengeldichtheid
6,6 stengels/m
Naarmate de vruchten fijner worden, komt die vorm meer tevoorschijn. Door het koude voorjaar oogstten we tot en met week 28 meer dan 80% 80-ers, met een gemiddeld vruchtgewicht van 180 tot 200 gram. Een toegankelijk maatje. Grove soorten zijn er al zat!”
2
Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
Nagano RZ Gerrit Bergwerff Locatie
Maasdijk
Oppervlakte
1,4 ha
Zaaidatum
12 nov. 2012
Plantdatum
3 jan. 2013
Stengelsysteem
2 stengels
Stengeldichtheid
6,7 stengels/m2
September | 2013
9
Redwing RZ gedijt goed in de hitte
Falco RZ: zo hoort een paprika eruit te zien vrucht werkt en tegelijkertijd ook zichzelf in stand De mooi glimmende, donkerrode kleur. De iets taps toelopende vrucht
kan houden. Je kunt hem dan ook het beste met
met ronde hals. Falco RZ viel vorig jaar positief op in de proeven van
tempo telen. Wij hanteren een korte voornacht
paprikakwekerij Personal Vision. En aangezien het vruchtformaat
van 18°C. Na twee à drie uur gaan we al opstoken
prima past bij de doelstelling om onder meer de Engelse markt te
naar de dagtemperatuur. We willen een lange dag,
voorzien van voldoende 70’ers, besloot het bedrijf dit jaar 3,5 hectare
zonder specifiek te pieken. De gewaslengte van
Falco te planten. Een beslissing die goed uitpakt.
Falco is gemiddeld en de arbeidsbehoefte redelijk intensief. We doen 1 keer per 16 dagen een rondje door de kas om alles te toppen en te draaien en
De voordelen van een groot bedrijf en de sfeer van een familiebedrijf.
1 tot 1,5 keer per week gaan we rond om te snijden.
Met die insteek sloegen Koen en Geert Neyens (broers) en Jos en Wim
We hebben dit seizoen ook enkele keren groen
Wuyts (vader en zoon) de handen in elkaar. De samenwerking
gesneden.”
verloopt prima, mede omdat ze dezelfde visie hebben op het telen van paprika’s. Een visie waar het ras Redwing RZ prima bij past.
Roel Klapwijk
niet de makkelijkste, en moet je soms even iets
“Door de generativiteit van het ras, geeft Falco
omlaag in temperatuur. Maar zodra de plant in balans
jaarrond veel vruchten. In het voorjaar kwam
staat gaat het prima.” Volgend jaar willen de telers
hij wel wat traag op gang. Zodra de zomer
Alle paprika’s van de Verenigde Groentetuinders
waarschijnlijk 1 oksel lager starten. “Dan denken we
zich aandiende, bloeide hij op en ging hij in de
(VGT) – 7 hectare geel en 8 hectare rood – worden
wat makkelijker in balans te komen. En als bonus
zesde versnelling! Daaruit blijkt zijn licht- en
afgezet via de Mechelse Veilingen. “Gemiddeld
zouden we dan nog wat eerder aan de markt zijn.”
temperatuursafhankelijke karakter. Tot eind
genomen willen onze afnemers een wat grovere
juni oogstten we vruchten van 185 tot 190 gram.
paprika”, weet Jos. “Een aanzienlijk deel van onze
Lekkerste die er is
In juli zakte het gewicht iets en nu in augustus zitten
productie wordt in België afgezet, maar vanwege de
De eerste vruchten van Redwing wogen tussen de
we op 165 gram. Door de hete en zonnige zomer-
kwaliteit en grofheid gaat er bijvoorbeeld ook een
220 en 230 gram. Tijdens het interview – op de eerste
perioden is de plantbelasting nu aanzienlijk hoger,
deel naar Canada.” Het is dan ook niet zo gek dat het
dag van augustus – ligt het gemiddeld vruchtgewicht
Bedrijfsleider Roel Klapwijk wilde de alles-
met fijnere en lichtere vruchten als resultaat. Je
in Canada populaire ras Redwing zo goed past bij de
op 185 gram. Behalve de goede grofheid, is opvallend
beslissende maand augustus afwachten voordat
ziet nu ook iets meer verschil in grootte. Normaal
Belgische telers. “Vergeleken met ons vorige hoofdras
aan de vruchten van Redwing de mooie donkerrode
hij zich uitsprak over Falco. Nu toont hij zich
gesproken blinkt Falco uit in uniformiteit en
geeft hij vooral bij hoge temperaturen een betere
kleur, de dikwandigheid – die bijdraagt aan de goede
oprecht tevreden over de relatief nieuwe rode
produceert hij nagenoeg evenveel 70’ers als 80’ers.
kwaliteit. Hij is groeikrachtig en heeft een goede
productie – en de goede smaak. “Het is absoluut de
paprika. “Hij is heel goed de warme periode in juli
Dat was voor ons ook een van de belangrijkste
bladbedekking. Mede daardoor is hij heel sterk
lekkerste die er is”, weet Jos. “We organiseren wel
uitgekomen. Een prima kwaliteit en mooi in balans.
redenen om dit ras op grote schaal te planten.
tegen neusrot en stippen!”
eens eigen smaakproeven en dan komt hij er unaniem
Ik heb slechts enkele neusrotvruchten en brand-
Die belofte maakt hij ook zeker waar.”
plekjes gezien. Ook de houdbaarheid bleef goed.
als beste uit!” Opvallend is verder dat de vruchten
In balans
pas laat hun volume krijgen. “Als hij begint te kleuren
Uit onze eigen proeven blijkt dat Falco langer
3-stengelsysteem
Om te zorgen voor een regelmatige oogst, verdelen
groeien de vruchten nog verder door, hoewel dat geen
zijn stevigheid behoudt dan gemiddeld. Het is
“We wilden al vanaf de tweede oksel de eerste
de telers de kas in 2 delen. Op de ene 4 hectare
voordeel is bij het oogsten van groene vruchten.”
echt een paprika zoals een paprika hoort te zijn.”
vruchten laten zetten, maar die hebben het
wordt op het vierde oksel gestart, op de andere
uiteindelijk niet gedaan. Toen zijn we bij de derde
4 hectare op het 5e en 6e oksel. “Dit jaar kwam het
Luchten en stoken
Tempo
oksel begonnen. Die pakte hij wel en vervolgens
gewas wel wat moeilijker in balans, in verband met
In theorie zou de groeikracht van Redwing bij een
“Ik beschouw het gewas van Falco als generatief,
ook de vierde. De vijfde hebben we schoongemaakt
het donkere weer. Bij die omstandigheden is Redwing
dalende plantbelasting een hoge worteldruk kunnen
groeikrachtig. Het is een plant die goed op z’n
en een week later ging nummer zes al zetten.
veroorzaken. In de praktijk heeft Jos echter nog
We hebben de plant laten gaan en hij is daarna
nauwelijks een krimpscheur kunnen ontdekken.
het hele jaar netjes in balans gebleven. Het is altijd
Falco RZ
even aftasten met zo’n nieuw ras. Voor ons gold
Personal Vision
10
Het groeikrachtige gewas van Redwing RZ bevalt Jos Wuyts goed.
Locatie
Bleiswijk
Oppervlakte
3,5 ha
Zaaidatum
20 okt. 2012
Plantdatum
21 nov. 2012
Stengelsysteem
3 stengels
Stengeldichtheid
7 stengels/m²
dat extra omdat we ook met een ander systeem werkten. Dit jaar telen we voor het eerst met drie stengels in plaats van twee. De jonge planten kwamen vier weken oud binnen. Kostentechnisch is dat natuurlijk interessant en Falco past prima bij deze methode. Uiteindelijk zijn wij zeer tevreden met dit ras en zien we er zeker potentie in.” Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
Als de kwaliteit zo goed blijft is het ras voor Jos een
Redwing RZ Verenigde Groentetuinders (VGT) Locatie
Rijkevorsel (B)
Oppervlakte
8 ha
Zaaidatum
20 okt. 2012
Plantdatum
half dec. 2012
Stengelsysteem
4 stengels
Stengeldichtheid
6,8 stengels/m²
September | 2013
blijvertje. Met als belangrijkste leerpunt dus om het gewas wat eerder te belasten. “Ik verwacht dan ook nog wat minder topwerk te hebben, want dat is wel een minpuntje van het ras. Al gaat het indraaien dan weer heel makkelijk.” Verder zal hij aan zijn strategie niet veel veranderen. “Gewoon per dag de stand van het gewas bekijken en sturen door luchten en stoken.” 11
Sapporo RZ: ideaal voor export naar UK en Japan
Succesvol in groen met Pursuit RZ
In Nederland zien we de laatste jaren een sterke trend naar grove rassen.
Sinds vorig jaar teelt Hans van Haeff een combinatie van rode en groene paprika’s, met name om zijn
Daarbij zijn in alle kleuren veel fijne paprikarassen van de markt verdwenen.
arbeid en energie wat beter te spreiden. Waar hij in zijn rode deel met Nagano RZ kiest voor snelheid,
Zet deze trend verder door of behouden we gespecialiseerde bedrijven
zoekt hij in groen vooral zekerheid. “Pursuit RZ is daarvoor tot nu toe de beste optie.”
voor de ‘fijnere’ afzetmarkten? Sapporo RZ blijft sowieso een goede keuze.
Sapporo weet als geen ander rood paprikaras
“Omdat ik van huis uit niet gespecialiseerd ben in
groeikracht met een zeer goede vruchtzetting te
groen oogsten, zocht ik vorig jaar vooral naar een
combineren. Onder generatieve omstandigheden
écht groen ras”, vertelt Hans. “Dus met een trage
is een plantbelasting van meer dan 50 vruchten
doorkleuring en een goede productie.” Hij ging onder
per m2 gemakkelijk te realiseren. Dit maakt van
meer af en op ervaringen van collega’s en besloot
Sapporo dan ook één van de meest productieve en
Pursuit te zetten. Een prima keuze bleek achteraf.
regelmatige rode rassen van dit moment. Het is een
“Zoals we gehoopt hadden hoef je met Pursuit maar
echte stuksgever. De doorkleuring van Sapporo is
één keer in de 10 dagen rond. Dan oogst je het hele
razendsnel en het ras is uitermate geschikt voor een
Het telen met een voornacht werkt positief bij
seizoen vruchten van goede kwaliteit en een mooie,
vroege zaaidatum. De stevige vruchten hebben een
Sapporo, zeker in de tweede helft van de teelt.
donkergroene kleur. Verder geeft het ras weinig
goede houdbaarheid en een mooie glans. Sapporo is een echt kwaliteitsras.
Makkelijk te telen
zich het afgelopen jaar in Nederland weten te
lopend kunt blijven oogsten.”
handhaven. Daarnaast hebben we dit ras in teeltge-
Drie oksels schoon
Het donkere voorjaar zorgde ervoor dat de productie
Het gewas van Sapporo kenmerkt zich door een
bieden zien groeien waar op stuksproductie wordt
Alles bij elkaar was er dan ook voldoende reden om
dit jaar aanvankelijk wat hozerig en laat op gang
gemakkelijke teeltwijze. Zowel de groei als de
geteeld, zoals in UK. Sapporo is het ideale ras voor
ook dit jaar weer Pursuit te telen. Mede door het
kwam: in week 13. “De vruchten waren met 200 gram
vruchtzetting verlopen gemakkelijk. Wel is het van
export naar de fijnere markten. Door de plantbelas-
donkere weer besloot de teler wel wat later zetting
wel meteen mooi grof, dat was echt super. Daarna
belang om de plantbelasting enigszins te reguleren.
ting niet ver boven de 50 vruchten per m te laten
toe te laten. “In 2012 lieten we nog wel eens vruchten
hebben we lang op 180 à 190 gram gezeten en nu in
Wanneer de plantbelasting ver door de 50 vruchten
oplopen en door te werken met een voornacht,
toe op het derde oksel, nu hebben we de eerste
de zomer wegen ze gemiddeld 155 tot 160 gram; nog
2
per m schiet, is het raadzaam om vruchtdunning
kan meer dan 90% van de vruchten tussen de
drie oksels helemaal schoon gemaakt. Belangrijk
steeds voldoende grof. Wel zien we nu wat ‘neusjes’,
toe te passen. Probeer dan zoveel mogelijk
140 en 180 gram geoogst worden. Kortom, met
is namelijk om bij Pursuit vanaf het begin tempo te
maar begin augustus is het hier in Belfeld dan ook
vruchten aan de hoofdstengel aan te houden en
Sapporo produceer je de ideale paprika voor
houden. Om diezelfde reden hebben we de eerste
bijna 38 graden geworden…” Schermen doet de teler
vruchten in het eerste oksel van de zijtakken.
deze afzetmarkten.
vruchten er zo snel mogelijk afgehaald, en tot mei
echter niet, meer ziet hij in het aanhouden van langere
met nachttemperaturen van 19 à 20 graden gewerkt.”
toppen, om zo het gewas zélf het werk te laten doen.
Later in het seizoen is de teler vervolgens wel wat
Voor de rest van het seizoen vindt hij dat gewas er
generatiever gaan sturen. “Dan wil ik niet teveel
overigens goed uitzien. “Het staat nog voldoende op
massa in het gewas, en houd ik de luchtlijn dicht op
de vrucht.”
2
De doorkleuring van Sapporo RZ is razendsnel.
topwerk en weinig lengtegroei, waardoor je lang Met een areaal van zo’n 15 hectare, heeft Sapporo
de stooklijn.”
Hans van Haeff oogst met Pursuit RZ mooie, donkergroene vruchten.
Lang lopen Voor de toekomst blijft de teler kijken naar nieuwe rassen, maar met Pursuit weet hij in ieder geval wat hij heeft. “De beperkte lengte blijft een belangrijk voordeel. Dit jaar hebben we tot eind juli lopend
Pursuit RZ
kunnen oogsten. Draaien is met het gedrongen gewas
Hagrow
12
Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
Locatie
Belfeld
Oppervlakte
1,6 ha
Zaaidatum
14 nov. 2012
Plantdatum
30 dec. 2012
Stengelsysteem
4 stengels
Stengeldichtheid
7.1 stengels/m2
September | 2013
weliswaar wat lastiger, maar dat is een kwestie van het personeel goed instrueren.” Als het ras volgend jaar inderdaad voor het derde seizoen terugkomt, heeft hij het gevoel dat de teeltlijn wel staat. “Mede doordat ik op 4 stengels teel wil ik hem dan weer niet te vroeg belasten. En als ze er eenmaal aanzitten: meteen tempo houden!” 13
Over de grens
Redline RZ presteert goed onder zware omstandigheden
Na jarenlang als verpakkingsmanager in de tuinbouw te hebben gewerkt, besloot de Canadees Parm Badesha samen met zijn familie
Redline en Redwing staan nu elk op 3 hectare.
een volgende stap in het leven te zetten. Vorig jaar kocht hij zijn
En één ding is zeker: de rassen zijn dit jaar serieus
Na in 2012 een jaar gele paprika’s te hebben geteeld, moest de
eigen kas van 6 hectare groot, om hier vervolgens op de helft paprika
getest. Zeker in de maand juli, toen de provincie
Canadese paprikateler Adam Suder voor dit seizoen opnieuw bekijken
te gaan telen en op de andere helft komkommer.
Ontario werd geteisterd door een combinatie
welk ras hij zou kiezen voor rood. Omdat Redline RZ en Redwing RZ
van forse hitte en regen, en de luchtvochtigheid
beide bekend staan om hun goede prestaties in hete zomers, besloot hij
soms opliep tot 100%. “Ik was er echt van onder
beide rassen een kans te geven.
Jasbir en Parm Badhesa hebben hun draai als telers gevonden.
‘35-237 RZ een veilige keuze met goede resultaten’
de indruk hoe het gewas hier mee omging”, herinnert Adam zich. “Zelfs met een zware plantbelasting ontstonden er geen problemen. Van
in de temperatuur. Toen we in juli te maken
scheuren of pitting hebben we niets gezien. Zelf
hadden met nachttemperaturen van 22 of
denk ik dat dit komt door het wortelsysteem, dat
23 graden, was dat echter nog niet zo
doet denken aan dat van een komkommerplant.
eenvoudig. Maar we doen wat we kunnen.”
Je ziet dat ook aan de kokosmat waar ik op teel:
Als rode paprikaras koos Parm voor Redline RZ, voor
Als een nieuwkomer in de tuinbouw, ziet Parm
die is aan de zijkanten opvallend wit. Van
Vruchtformaat
geel zag hij de meeste potentie in Baselga RZ. De
het als belangrijk pluspunt dat 35-237 RZ relatief
meeldauw heb ik trouwens ook geen last gehad.”
Ronduit indrukwekkend onder deze omstandig-
ervaringen met laatstgenoemde waren niet slecht,
makkelijk te telen is. “Baselga moet over het
want in zijn eerste jaar als teler wist hij een prima
algemeen wat sneller geteeld worden, met
Makkelijke zetting
productie te halen. Toch wilde hij voor dit seizoen
35-237 RZ kunnen we het wat rustiger aan doen.
Als Adam Redline en Redwing met elkaar vergelijkt,
gemiddeld nog zo’n 230 gram, dat is echt heel
verdere verbetering, met name op gebied van arbeid
De zetting verloopt heel makkelijk, daarom is
is Redline de meest generatieve van de twee.
bijzonder! Redline geeft daarbij nog een iets
en vruchtvorm. Samen met een teler die hem in zijn
een normale voornacht voldoende. Voor zover
“Met name in het donkere voorjaar bleek deze
grovere sortering.” Ook de kwaliteit van beide
eerste jaar hielp, besloot hij een kans te geven aan
het klimaat het toelaat tenminste, want in
eigenschap een voordeel. De zetting verliep bij
rassen stemt Adam tevreden. “We oogsten
nieuwkomer 35-237 RZ. “Dit jaar telen we hem op
de zomer is het niet altijd makkelijk om de
Redline toen wat makkelijker, wat uiteindelijk
niet veel klasse II en de vruchten hebben een
0,5 hectare. Naast Baselga, zodat we de rassen goed
temperatuur te laten zakken...”
resulteerde in een productievoorsprong van
mooie blokvorm. Redline is van de twee nog
1,5 kilo per m2. Inmiddels zitten we in de elfde
het meest geblokt.”
met elkaar kunnen vergelijken.”
heden is het vruchtgewicht van zowel Redline als Redwing. “Beide wegen midden in de zomer
Goed formaat
productieweek, en hebben we al 12,7 kilo weg.”
Ook over de kwaliteit van de vruchten is Parm
Gedurende het interview kijkt Adam al weer
Ook op gebied van arbeid is Redline iets in
In het midden van de zomer kan Parm al de eerste
tevreden. “We zien bijna geen vormafwijkingen
vooruit naar het najaar. “Als de dagen straks
het voordeel. De hoogte van het gewas is
conclusies trekken. “Bij het oogsten komen er uit
en de paprika’s hebben een opmerkelijk
weer korter worden, denk ik dat Redline opnieuw
vergelijkbaar, maar in Redline zit wat minder
het gewas van 35-237 RZ telkens weer extra kilo’s.
glanzend gele kleur.” Het gewicht en het formaat
zal profiteren van zijn generatieve inslag.”
topwerk. “Terwijl de bladeren wel groot genoeg
Hij heeft niet alleen een hoger gemiddeld vrucht-
voldoen goed aan de wensen van de markt.
gewicht, maar geeft vooral ook meer stuks. In totaal
Voor meer dan 80% gaat het om de in Canada
Beide rode rassen worden geteeld onder plastic,
elkaar heeft Adam zijn keuze voor volgend jaar
liggen we qua productie nu 2,5 kilo voor op vorig
gebruikelijke ‘XL’ klasse, die normaal gesproken de
wat zorgt voor een vegetatieve invloed.
dan ook al gemaakt. “Ik ga dan voor Redline op
jaar, en dat zit vooral in de meeropbrengst van
beste prijzen geven. “Het vruchtgewicht is redelijk
“Met Redline is het wat makkelijker om balans
de volledige 6 hectare!”
35-237 RZ.” Dit is extra bijzonder aangezien Canada
vergelijkbaar met dat van Baselga: 220 tot 230 gram
te houden. Maar omdat het hier zo heet en
– net als Nederland – met een donker voorjaar te
aan het begin van het seizoen en nog steeds rond
vochtig kan zijn, proberen we alsnog zo generatief
maken had. “Maar daar had het gewas nauwelijks
de 200 gram in de zomer.”
Geen speciale aanpak
mogelijk te sturen. Dat betekent veel CO2 doseren en van 9 uur ’s avonds tot middernacht een dip
last van.” Ook positief vindt Parm het arbeidsplaatje. “Topwerk zit er maar weinig in.”
zijn om het gewas te beschermen.” Alles bij
Parm kijkt met vertrouwen vooruit naar het volgende seizoen, waarin hij opnieuw zal kiezen voor een combinatie van paprika en komkommer.
35-237 RZ
“Omdat komkommer een vroeger gewas is werkt
Parm Badesha
14
Locatie
Mt. Lehman Vegetable Farm, Vancouver (Ca)
deze combinatie prima voor ons.” Voor geel weet
Oppervlakte
0.5 ha
35-237 RZ. “De productie is prima, de planten
Zaaidatum
5 nov. 2012
staan er goed bij en mijn personeel is blij.
Plantdatum
15 dec. 2012
Als teler kan ik nog steeds veel leren, en weet
Stengelsysteem
3 stengels
ik dat 35-237 RZ een veilige keuze is. Ik zie heel
Stengeldichtheid
6,8 stengels/m²
veel toekomst in dit ras!”
hij nu al dat hij volledig over zal schakelen op
Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
Redline RZ Adam Suder Locatie
Kingsville, Ontario (Ca)
Oppervlakte
3 ha Redline RZ
Zaaidatum
5 dec. 2012
Plantdatum
3 jan. 2013
Stengelsysteem
2 stengels
Stengeldichtheid
3,5 planten per m²
September | 2013
15
Daredevil RZ een blijvertje voor peperteelt
Succesvolle start met zoete punt
oogsten we minder klasse II. Dat we Firma P. Boekestijn & Zn. werd in 1930 opgestart door Hendrik Boekestijn, die
minder hoeven weg te gooien heeft
John Ammerlaan in Maasland was een van de eerste gele paprikatelers die het een paar jaar
toen nog ‘van alles wat’ teelde. Inmiddels staat de derde generatie aan het roer
ook een positief effect op de netto
geleden al helemaal zag zitten in het huidige hoofdras Stayer RZ. Dat pionieren is typisch
en is het bedrijf flink geprofessionaliseerd. Maar door de keuze voor diverse
opbrengst. Verder kleuren de vruchten
voor de ondernemer. Niet bang om iets nieuws te proberen, stapte hij vorig seizoen ook in
soorten pepers, speciale paprika’s en snackpaprika’s hebben de broers Pieter,
relatief traag door, wat een voordeel
de teelt van zoete puntpaprika.
Dolf en Henk nog altijd een breed assortiment.
is bij het groen oogsten.” Als Pieter één verbeterpunt moet noemen is dat de ‘kortige’ vruchten die het ras
Verdeeld over drie kassen, teelt John nu blok-
Palermo vorig jaar werd verkozen tot
wel eens kan geven “Maar dit is in de
paprika’s, pepers en zoete puntpaprika’s.
lekkerste paprika van Nederland, was
praktijk niet echt een probleem, omdat
Achter de keuze voor dat laatste product zit een
voor de teler natuurlijk een mooie stimulans.
we zulke brede afzetmogelijkheden
mooi verhaal, met in de hoofdrol Carla, de vrouw
“Extra voordelen van het ras zijn onder meer het
hebben.”
van John. “Zij kwam de zoete puntpaprika twee
typische deukje in de vrucht – wat mijn afnemer
jaar geleden tegen in de supermarkt en zei: dát is
heel mooi vindt – en de goede doorkleuring in
een mooi product voor jou! Kort erna belde ik naar
het handelskanaal.”
Jaarrond
Pieter Boekestijn is blij met de stabiele groei van Daredevil RZ.
Op dit moment wordt ongeveer
mijn afnemer Van Nature, en wat bleek? Ze zochten
40% van de 9 hectare kassen van
er net een teler voor, omdat er de dag ervoor een
Vraaggestuurd
WestlandPeppers, verdeeld over
ander was afgehaakt!” En dus ging John in overleg
Dit jaar vergrootte John het areaal Palermo RZ
twee locaties, ingevuld door pepers.
met Rijk Zwaan, bestelde hij voor 1,5 hectare
dan ook van 1,5 naar 3,5 hectare. “Mijn afnemer
Om klanten jaarrond van dezelfde
Palermo RZ en nam hij een voorlichter in de arm
was tevreden en zelf ben ik dat ook. Wat wil je
productkwaliteit te kunnen voorzien,
met ervaring in zoete puntpaprika.
nog meer?” Voor volgend jaar zal het areaal weer
werkt het bedrijf samen met teelt-
in gezamenlijk overleg bepaald worden. Zoals hij
“In onze familie zijn we niet zo van de
“Het is een beetje een ielige plant, met
bedrijven in Mexico en Spanje. “De
Op zetting werken
monocultuur”, zegt Pieter Boekestijn
minder grof blad. Dat maakt het gewas
volgende uitdaging is om binnen
Dat laatste bleek geen overbodige luxe, want
de teler op basis van de vraag. “Daar moeten we
met gevoel voor understatement.
ook wel wat kwetsbaarder; rupsen
het gewas peper het volledige kleur-
het eerste seizoen was best even wennen. “In
in de hele keten kritisch naar kijken, ik ben blij dat
“En het zit ook wel in de familie om
kunnen een behoorlijk probleem
enpakket te kunnen aanbieden”,
het algemeen zit er gewoon meer groei in het
Rijk Zwaan dat ook doet. We kunnen daar gewoon
te produceren wat de markt vraagt.
vormen en in het gewaswerk moet je
vertelt Pieter. Hij hoopt dan ook dat
gewas, waardoor je meer op zetting moet werken.
een open discussie over hebben.” Helemaal aan
Bij pepers kan dat niet anders. We
wat subtieler te werk gaan.” Omdat er
er veredelingsbedrijven zullen blijven
Daardoor hoort er ook een ander temperatuurre-
het eind van de keten heerst in ieder geval tevre-
werken veel met contracten, maar
vaak wat minder groei in de planten
die peper de aandacht geven die dit
gime bij, met een diepere voornacht, en een andere
denheid, nu de vrouw van John ‘haar zin’ heeft
moeten ook vaak gaatjes opvullen.
zit, is de uitdaging in het voorjaar een
mooie product verdient. “Daredevil is
stengeldichtheid. Bovendien hangen de vruchten
gekregen. “Ook zelf genieten we er volop van:
Bijna alles wordt verpakt, en telkens
voldoende sterke plant neer te zetten.
het bewijs dat daar mooie resultaten
langer aan de plant, en duurt het dus langer voor
een heerlijke smaak en boordevol vitamine C!”
weer met andere wensen, dus daarbij
Daarom was het bedrijf ook zo blij met
uit kunnen komen. Want ik ben ervan
je aan het oogsten bent.” Maar het belangrijkste
moet je enorm klantgericht zijn.”
de resultaten van Daredevil RZ. “Een
overtuigd dat dit voor de komende
verschil is misschien nog wel het arbeidsplaatje.
In de afgelopen 10 jaar bereikte
groot voordeel van dit ras is juist zijn
jaren een blijvertje is.”
“Als je het goed wilt doen heb je ongeveer 1,5 keer
WestlandPeppers daarmee langzaam
stabiele groei. Daardoor wordt hij ook
maar zeker de positie van dé peper-
wel wat langer, maar dat is in onze
specialist van Nederland, waarbij de
kas geen probleem. Het gewas is goed
‘standaard’ Spaanse peper de hoof-
hanteerbaar en de koppen breken niet
dteelt is. “Vergeleken met vroeger is
makkelijk.”
‘Minder klasse II’
lengtegroei en meer topwerk in, en als jij bij zoete punt een oogstsnelheid van 100 kilo per uur haalt ben je een hele vent.” Bezuinigen op arbeid is echter geen optie, bena-
minder versnipperd. De bedrijven zijn
Daredevil kwam bovendrijven in de
drukt John. “We maken elke week een extra rondje:
dus groter geworden, maar de vraag is
eigen proeven van WestlandPeppers
om de mindere kwaliteit weg te dunnen en de
daarbij ongeveer gelijk gebleven.”
in 2011. “Eigenlijk scoorde hij meteen
vruchten recht te hangen. Want als die een blaadje
op alle punten een plusje”, zegt Pieter.
of andere vrucht tegenkomen, heb je meteen een
“Naast zijn goede gewaseigenschappen
kromme paprika. Uiteindelijk compenseer je dat
Vergeleken met dat van de blokpaprika,
is ook de kwaliteit beter dan die van
extra werk via de oogstprestatie en kwaliteit.” In dit
die de broers Boekestijn ook jaren
ons vorige ras. De houdbaarheid
tweede seizoen zet John dit jaar de puntjes op de i.
hebben geteeld, is het gewas van een
is beter, en de vruchten zijn wat
Mede dankzij de pure CO2 van OCAP en de difuse
peper behoorlijk anders opgebouwd.
dikwandiger en mooi recht. Bovendien
coating verloopt de teelt van Palermo prima. Dat
16
John Ammerlaan is er trots op de lekkerste paprika van Nederland te telen.
zo veel werk als bij gewone paprika. Er zit meer
de teelt hiervan in Nederland steeds
Groei
dat ook al jaren voor de pepers doet, produceert
Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
September | 2013
17
Rijk Zwaan blijft investeren in R&D en kwaliteit
‘Samen streven naar een gezonde toekomst’ Rijk Zwaan groeit, en dat doet de wereld om het bedrijf heen ook. Dit biedt
Rijk Zwaan blijft zowel in De Lier als in Fijnaart – de andere locatie
mogelijkheden maar brengt tevens extra verantwoordelijkheden met zich mee.
van Rijk Zwaan in Nederland – investeren. Groei en nieuwe, snelle
Rijk Zwaan heeft de ambitie om hier iets mee te doen. Directeur Marco van Leeuwen:
ontwikkelingen op onderzoeksgebied maken uitbreiding noodzakelijk.
“Alleen sámen met onze partners kunnen we die ambitie waarmaken.”
Marco van Leeuwen: “We staan midden in de groentesector en midden in de maatschappij.”
Partnerships
In De Lier wordt hard gewerkt aan de uitbreiding van het fytopathologisch onderzoekscentrum. De huidige locatie wordt uitgebreid met een nieuwe
Essentieel bij deze uitdagingen is de
kas en een aantal cellen. Met deze nieuwbouw
keuze voor lange termijn samenwerking
speelt Rijk Zwaan in op de snel groeiende vraag
en partnerships, gebaseerd op weder-
naar resistentietoetsen.
zijds vertrouwen en win-win. Een aanpak
Een gezamenlijke uitdaging: de groeiende wereldbevolking blijven voorzien van voldoende gezond voedsel.
Onderzoek naar ziektes
die Rijk Zwaan al jaren volgt: bij het
Grotere capaciteit
adviseren en begeleiden van telers,
Vorig jaar nam Rijk Zwaan al een nieuw logis-
maar ook bij de vele succesvolle keten-
tiek centrum in gebruik, inmiddels is de
projecten. Alleen door de gezamenlijke
volgende fase van dit project in volle gang. In
aanpak leiden deze initiatieven wereld-
het Zaadtechnologisch Centrum (ZTC) vindt de
wijd en in de hele keten tot succes.
ontvangst, bewerking, opslag en verpakking plaats
Het is ook de basis geweest voor de
van de zaden van Rijk Zwaan.
start van Lovemysalad.com: het social
Rijk Zwaan kenmerkt zich al jarenlang
voor telers en andere schakels in de
salad network van Rijk Zwaan waar
Versnellen veredelingscyclus
door een gezonde groei. Een duidelijke
keten. Kansen liggen er echter ook
consumenten en telers, verwerkers,
De vestiging in Fijnaart wordt uitgebreid met een
uiting hiervan is het nieuwe hoofd-
op een heel ander vlak. Dat blijkt uit
chefs en andere professionals samen-
fytotrongebouw, waar in kweekcellen planten
kantoor in De Lier, dat eind vorig jaar
dochterbedrijf Rijk Zwaan Afrisem
komen om elkaar te inspireren met
worden opgekweekt voor het laboratorium. Dankzij
in gebruik werd genomen. De bouw
in Tanzania, waarmee Rijk Zwaan de
hun passie voor groenten. Doel van dit
het gebruik van deze techniek kan de ontwikkeling
hiervan werd lang uitgesteld, want al
unieke insteek heeft om specifieke
platform is een verhoging van de wereld-
van ouderlijnen versneld worden.
sinds de oprichting in 1924 geeft het
rassen te ontwikkelen voor de lokale
wijde groenteconsumptie: een heel
bedrijf prioriteit aan investeringen in
Afrikaanse groenteteelt. Het is volgens
concrete uiting van de gezonde ambities
R&D. “De afgelopen jaren hebben we
Marco één van de voorbeelden van de
van Rijk Zwaan.
bijvoorbeeld nieuwe veredelingsfacili-
veranderende positie die Rijk Zwaan
teiten gebouwd in Nederland, Spanje
inneemt: niet alleen midden in de
Inmiddels heeft Love my Salad al meer
en Turkije, maar ook geïnvesteerd
groentesector, maar ook midden in de
dan 100.000 fans op Facebook: ook
in productielocaties in Tanzania en
maatschappij. “Wij hebben de kennis
daar is dus sprake van flinke groei.
Mexico”, vertelt Marco van Leeuwen.
en de tools in handen om een aantal
Marco benadrukt hierbij dat groei voor
“Dat investeren doen we omdat
grote uitdagingen waar de wereld
Rijk Zwaan geen doel op zich is. “Maar
we volop kansen zien. Kansen voor
voor staat aan te pakken en op te
het is voor ons wel een voorwaarde om
producten met een hogere opbrengst,
lossen. En daar moeten we iets mee
te kunnen blijven investeren in kennis,
meer resistenties, een betere smaak en
doen. Ondervoeding, overgewicht
mensen en partnerships, en daarmee in
makkelijkere verwerkbaarheid.”
en obesitas aanpakken met gezonde
een gezonde toekomst. Voor telers én de
groenten; de druk op ecosystemen
opvolgende schakels in de keten, tot en
verminderen door toepassing van
met de miljoenen consumenten die we
Natuurlijk bieden die verbeterde
nieuwe teelttechnieken en de groei-
willen laten delen in de verse, gezonde
producten kansen op commercieel
ende wereldbevolking blijven voorzien
en smaakvolle groenten waarvoor we
succes, zowel voor Rijk Zwaan als
van voldoende gezond voedsel.”
met onze rassen de basis leggen.”
Midden in de maatschappij
18
Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
September | 2013
19
Over de grens
Paprika’s Rijk Zwaan inspireren toekomstige top-koks
Mede door ondersteuning van de overheid heeft de Koreaanse paprikateelt zich snel kunnen ontwikkelen. Zowel het teeltniveau
Begin juni vonden de koksexamens van het Zadkine college in Rotterdam plaats.
als het areaal vertoont al jaren een stijgende lijn. Omdat het ook
Rijk Zwaan stelde voor deze ‘acte van bekwaamheid’ een compleet assortiment
aan de afzetkant goed zit, blijven de toekomstverwachtingen
paprika ter beschikking als gezond ingrediënt voor de gerechten die de studenten
bovendien prima.
moesten klaarmaken. Rijk Zwaan veredelaar Thijs Reinen (rechts) is regelmatig op bezoek bij de Koreaanse distributeur Mr. Han.
Koreaanse paprikateelt blijft groeien
culinair talent bewust te laten zijn van de enorme variatie én mogelijkheden in groenten. Paprika’s en pepers, met al hun kleuren, smaken, vormen en culinaire toepassingen, zijn hiervan een prachtig voorbeeld. Rijk Zwaan leverde voor de examens rode en gele geblokte en
Korea is traditioneel geen paprikaland; zo’n
het Nederlandse assortiment redelijk goed in Korea
zoete punt paprika, rode kappia en rode pepers.
20 jaar geleden ontstond er echter toch interesse
– Nagano RZ en Sven RZ zijn hoofdrassen in rood
De verschillende types paprika vinden hun
in het product. “Telers zagen in dat er met Japan
en geel – maar er worden ook rassen geselecteerd
oorsprong in o.a. Italië, Turkije en Mexico.
een interessante afzetmarkt naast de deur lag”,
speciaal voor Korea. “Specifieke aandachtspunten
Hierdoor leerden de studenten dat verschillende
vertelt areamanager Hans Bouman. “Tot dan
hierbij zijn resistentie tegen bijvoorbeeld CMV en
culturen invloed hebben op de smaak, vorm
toe werd dat land onder meer beleverd door
meeldauw en tolerantie tegen de koude nachten.
en grootte van groenten.
Nederland; de Koreanen realiseerden zich dat zij
In Korea wordt namelijk gestookt op olie, en dat is
het als buren veel makkelijker konden.” De overheid
een dure brandstof.”
Ideale smaakcombinatie
Op zoek naar de ideale smaakcombinatie.
Aan de hand van een ‘magic ingrediënten
bij gerenommeerde restaurants als bijvoorbeeld
box’ maakten 40 studenten met diverse
sous-chef. De ervaring die ze op school opdoen,
Een groot voordeel van Korea is de relatief hoge
kooktechnieken een 5-gangenmenu klaar.
passen ze direct in de praktijk toe. De gerechten
instraling, vooral in de winter. Het land is wel
Ketenmanager Maarten van der Leeden van
werden in het Zadkine restaurant geserveerd.
de injectie van een flinke dosis kennis, met name
heel bergachtig, zodat de vlakke delen intensief
Rijk Zwaan: “Paprika’s waren een vast
via Nederlandse consultants, nam de Koreaanse
voor land- en tuinbouw worden gebruikt. In de
onderdeel van het menu, maar de studenten
“Het is erg inspirerend om de studenten met de
paprikateelt een flinke vlucht. “Het teeltniveau
afgelopen tien jaar nam het areaal er met ongeveer
zochten zelf naar de ideale smaakcombinatie.
groenten aan de slag te zien. We hebben op
heeft inmiddels een flinke inhaalslag gemaakt en de
100 hectare toe naar nu zo’n 350 hectare.
De verwachtingen waren hoog, want de talentvolle
deze manier een gezonde bijdrage kunnen
Koreaanse teler haalt al jaren prima winstmarges.”
De paprikateelt is met name geconcentreerd in
studenten werken een groot deel van de week
leveren aan de koksexamens”, aldus Maarten.
ondersteunde deze ambitie en betaalde een deel van het transport naar Japan. Ook de subsidie
Binnenlandse afzet
rondes voor kassenbouw werden voornamelijk gebruikt voor de paprikateelt. In combinatie met
het zuidelijke deel van het schiereiland. In de zomer
Hoogwaardig plastic
is het daar te warm en vochtig, maar in de winter
De ontwikkeling van het teeltniveau is goed
is het gebied prima geschikt om paprika’s te telen.
Talentvolle student
zichtbaar aan de kilo-opbrengst. In korte tijd
In de zomer wordt er geteeld in de hooglanden in
In diverse categorieën, waaronder
ging die van 15 naar 20 tot 25 kilo per m . Voor
het binnenland, zodat Korea jaarrond paprika’s
groenten, werd een prijs uitgereikt voor
een groot deel zit dit in de betrokkenheid van
kan telen. De export naar Japan groeit nog steeds,
het beste gerecht.
Nederlandse veredelingsbedrijven, kassenbouwers
maar de grootste groei zit inmiddels in de
en consultants, weet Hans. “Van simpele plastic
binnenlandse consumptie. “Waar tien jaar geleden
Joelle van den Berg ontving de 1e prijs
kassen is het niveau naar hoogwaardig plastic
nog 80% van de paprika’s naar Japan geëxporteerd
in de categorie ‘groenten’ met een
gegaan, en tegenwoordig worden er ook glazen
werd, is dat nu nog maar ongeveer de helft.
paprika-amuse, gemaakt met de zoete
kassen gebouwd. Bijna alles staat op substraat,
Koreanen houden heel erg van groenten,
puntpaprika van Rijk Zwaan.
waarvan het meeste op kokosmatten. Parallel aan
en zien steeds meer de veelzijdigheid van de
de technische ontwikkeling neemt ook de kennis
paprika in. De groene paprika laten ze links
nog steeds verder toe. Zo leren telers bijvoorbeeld
liggen, maar de kleuren zijn erg populair. Met de
de waarde van niet te zuinig stoken.” Ook de
stijgende populariteit van verse salades zullen
introductie van nieuwe rassen helpt de Koreaanse
de kansen voor paprika bovendien alleen nog
paprikateelt steeds verder. Over het algemeen past
maar verder toenemen.”
2
20
Het doel van Rijk Zwaan was om aanstormend
Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
September | 2013
21
‘Zien groeien, doet goed eten’
Contactgegevens Nederland
Het is algemeen bekend dat veel mensen te weinig groenten eten. En het
Disclaimer
is ook geen nieuws dat de grootste uitdaging ligt in het gedrag van kinderen. Supermarktketen SPAR besloot de handschoen op te pakken,
Rudy van den Berg
Rijk Zwaan Nederland B.V.
en ontwikkelde met de zaden en kennis van Rijk Zwaan een vooruitstrevend
Mobiel: +31 (0)6 300 303 19
Burgemeester Crezéelaan 40
project rondom schooltuintjes.
[email protected]
Postbus 40, 2678 ZG De Lier, Nederland Telefoon +31 (0)174 53 23 00
Juanita van Bon, projectmedewerker communicatie bij SPAR.
promotie. Maar voor SPAR is het de investering zeker waard. “Er zijn kinderen die serieus denken
Ronald van den Bulk
E-mail
[email protected]
Mobiel +31 (0)6 51 31 06 30
www.rijkzwaan.nl
[email protected]
Immuniteit Een plantenras wordt niet aangetast door een specifieke plaag of ziekte. Resistentie Het vermogen van een plantenras om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken alsmede de schade die zij veroorzaakt in vergelijking met vatbare plantenrassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en plaag- of ziektedruk. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk.
dat komkommers uit een fabriek komen; van het proces van kweken en groeien hebben zij geen weet.
Kees de Jong
We vinden het belangrijk hier iets aan te doen, en
Mobiel +31 (0)6 53 29 89 90
kinderen te betrekken bij de teelt van bepaalde
[email protected]
groenten. Uit onderzoek blijkt namelijk dat ze die Marcel van Koppen
groenten daardoor ook liever gaan eten!”
Twee niveaus van resistentie worden gedefinieerd • Hoge resistentie (HR) plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte onder normale plaag- of ziektedruk sterk in vergelijking met vatbare rassen. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk.
Mobiel +31 (0)6 51 76 15 84 Bevestiging komt uit de vele positieve reacties op Kinderentertainer ‘Bobbie’ verzorgde de kick-off van het groentetuintjesconcept op een school in Dongen.
Ton Berkers
manier hun lokale betrokkenheid te kunnen tonen.
Mobiel +31 (0)6 53 29 89 93
“Groenten en fruit zijn de blikvangers van onze
Belangrijk hierbij is dat ze niet te omzetgericht
[email protected]
winkels, in Nederland zijn we namelijk vooral de
denken, maar inzien wat je met een paar tientjes
buurtwinkel voor dagelijks gemak”, vertelt Juanita van
al kunt bereiken. De enorm positieve reacties van
Bon, projectmedewerker communicatie van SPAR.
deelnemende scholen, leerkrachten en ouders
“We zien het als onze maatschappelijke taak om de
spreken wat dat betreft boekdelen. En dan is er nog
leefbaarheid in de buurten rondom onze winkels te
de aandacht die het initiatief in lokale media krijgt.
Ton Berkers
Rijk Zwaan Belgium nv
verbeteren. Daarom waren we enthousiast geworden
Dit project heeft voor SPAR geen omzetdoel, maar
Mobiel +31 (0)6 53 29 89 93
Westkaai 8
door het idee kinderen zélf groenten te laten telen,
levert wel positieve PR op! Bovendien krijgen we als
[email protected]
2170 Merksem, België
en daardoor uiteindelijk de consumptie te verhogen.
retailer weer wat meer inzicht in wat kinderen leuk
Telefoon +32 (0)3 647 06 07
Er waren al initiatieven in die richting, maar daarbij
en lekker vinden.”
E-mail
[email protected]
maatschappelijk belang ervan vonden we dat zo’n
Groeien met partners
activiteit voor scholen eigenlijk gratis zou moeten zijn.”
Het schooltuinenproject groeit snel, Met meer dan 12.000 winkels in
Accountmanager trade & retail
Sinds februari kunnen de franchisers van SPAR ervoor
in de toekomst nog op verschillende
35 landen is SPAR één van de grootste
kiezen gratis ‘schooltuintje-pakketten’ te leveren aan
manieren kunnen worden uitgebreid,
foodretailers ter wereld. SPAR wil
basisscholen en kinderopvangcentra, totaal 1.500
bijvoorbeeld door het toevoegen
in Nederland de buurtwinkel
scholen. Met de geleverde grond, zaden en gereed-
van extra activiteiten. Voorwaarde
voor dagelijks gemak zijn,
schap kunnen de kinderen zelf producten als snack-
hierbij is wel de ondersteuning van
die bijdraagt aan de
komkommertjes en Salanova®-sla zien groeien en
partners. Daarom is SPAR blij dat, via Gygga
deze vervolgens oogsten en lekker opeten. Gedurende
Innoventures, ook Rijk Zwaan actief bij het
Mobiel +31 (0)6 51 16 61 28
het groeiseizoen voorziet SPAR de kinderen van tips
project betrokken is. “Met Rijk Zwaan’s initiatief
[email protected]
door wekelijks een nieuwsbrief te versturen.
Love My Salad, hebben ze immers hetzelfde doel.
Verhoging consumptie
leefbaarheid.
Maarten van der Leeden Mobiel +31 (0)6 12 98 48 07
[email protected] Accountmanager plantenkwekers Peter Reinders
Naast kennis en ervaring, is hun bijdrage natuurlijk zorgen dat er bij de teelt weinig mis kan gaan en
tijd en geld, vooral voor materialen, logistiek en
het voor kinderen vooral leuk is!” Rijk Zwaan | Seeds&Sharing | Paprika
www.rijkzwaan.be
Vatbaar Het onvermogen van plantenrassen om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken. Indien in een resistentiecode t.a.v. een bepaald ras wordt verwezen naar bepaalde biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat geen resistentie wordt geclaimd tegen andere biotypes of stammen van dezelfde plaag of ziekte. Indien in een resistentiecode niet wordt verwezen naar biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat resistentie alleen wordt geclaimd tegen bepaalde niet nader gespecificeerde biotypen of stammen. Beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en elke andere informatie in welke vorm dan ook van Rijk Zwaan, bijvoorbeeld over de houdbaarheidsdatum, zaai-, planten oogstdata, zijn zo nauwkeurig mogelijk afgestemd op ervaringen in proeven en praktijk. Rijk Zwaan aanvaardt echter in geen enkel geva aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit het gebruik van zulke beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en informatie. De koper/gebruiker is zelf verantwoordelijk voor de juiste opslag van de zaden en dient zelf te beoordelen of de zaken en teeltadviezen geschikt zijn om voor de beoogde teelten respectievelijk onder de lokale omstandigheden te worden gebruikt. Opname van een ras in deze uitgave betekent niet auto matisch dat dit ras beschikbaar is voor exploitatie; het kan alleen voor beproeving beschikbaar zijn. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Rijk Zwaan (www.rijkzwaan.nl). De foto's in deze uitgave demonstreren de types waartoe de genoemde rassen behoren en niet alle rassen als zodanig. Deze foto’s vormen geen enkele garantie, expliciet noch impliciet, t.a.v. de prestaties van het gewas.
ook de kwalitatief hoogwaardige zaden, die ervoor
Natuurlijk kost de organisatie van zo’n groot project
• Intermediaire resistentie (IR): plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte, maar kunnen meer symptomen vertonen in vergelijking met hoog resistente rassen. Intermediair resistente plantenrassen zullen minder ernstige ziektesymptomen of schade vertonen dan vatbare plantenrassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en/of plaag- of ziektedruk.
België
Accountmanagers Benelux
wellicht zelfs naar 5.000 scholen en zal
22
[email protected]
het initiatief. “De franchisers die er aan meedoen zijn enthousiast en vinden het leuk om op deze
ging het om betaalde zadenpakketten. Vanwege het
Er bestaan verschillende niveaus van specialisatie in interacties tussen planten en ziekten of plagen. Het identificeren van dergelijke specialisatie vereist ingewikkelde analysemethodes. Vaststellen of een plant al of niet is aangetast door een specifieke belager, kan afhangen van de gebruikte analysemethode. Het is belangrijk, in het algemeen, te benadrukken dat de specialisatie van belagers van tijd tot tijd en van plaats tot plaats kan variëren, afhankelijk is van milieufactoren en dat nieuwe biotypen van plaagveroorzakers of fysio’s van pathogenen kunnen ontstaan die resistentie kunnen doorbreken.
September | 2013
23
“Met Sven RZ heb ik m’n draai gevonden.”
Jaap Vink Vink Sion
Wilt u reageren op artikelen uit deze RZ Seeds & Sharing? Stuur dan een e-mail naar
[email protected]. Uw reactie wordt zeer op prijs gesteld.
Rijk Zwaan Nederland B.V. | Burgemeester Crezéelaan 40 | 2678 KX De Lier | Nederland | www.rijkzwaan.nl Rijk Zwaan Belgium nv | Westkaai 8 | 2170 Merksem | België | www.rijkzwaan.be
