Sectorconvenant 2013-2014 tussen de Vlaamse Regering en de sociale partners van de diamantsector (PC 324)
Tussen de Vlaamse Regering, hierbij vertegenwoordigd door:
De heer Philippe Muyters, Vlaams minister van Financiën, Begroting, Werk, Ruimtelijke Ordening en Sport; De heer Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke kansen en Brussel
en de sociale partners van de diamantsector: met als vertegenwoordigers voor de werkgevers:
De heer Eduard Denckens, Voorzitter Syndicaat der Belgische Diamantnijverheid (SBD); Mevrouw Linda Vancauwenberghe, Directeur SBD en Ondervoorzitter Fonds voor de Diamantnijverheid; De heer Luc Goris, Secretaris Vereniging van Kempische Diamantwerkgevers (VKD) en Beheerder Fonds voor de Diamantnijverheid
en als vertegenwoordigers voor de werknemers:
De heer John Colpaert, Algemeen secretaris ABVV-Textiel, Kleding & Diamant en Voorzitter Fonds voor de Diamantnijverheid; Mevrouw Myriam Dillen, Algemeen sectorverantwoordelijke diamant ACV-Transcom en Beheerder Fonds voor de Diamantnijverheid
1
[Wordt overeengekomen wat volgt] Verbintenissen van de Vlaamse Regering Artikel 1. De Vlaamse Regering verbindt er zich toe in het kader van voorliggende overeenkomst tijdens de periode van 1 januari 2013 tot en met 31 december 2014 een maximale toelage van 102.000,00 EUR uit te betalen aan het Fonds voor de Diamantnijverheid (Hoveniersstraat 22 – 2018 Antwerpen; bankrekeningnummer: BE61 1107 4000 3217; ondernemingsnummer: 0416.381.705) ter financiering van 1 VTE sectorconsulent. Artikel 2. De Vlaamse Regering stimuleert en ondersteunt de uitvoering van voorliggende overeenkomst, door: 1. het organiseren van ad hoc- overleg met de sociale partners, op vraag van de sectoren; 2. het organiseren van klankbordvergadering waarbij knelpunten worden besproken en desgevallend beleidsaanbevelingen kunnen worden geformuleerd, op vraag van de sectoren; 3. het organiseren van netwerkbijeenkomsten met de sectorconsulenten, via de SERV, die fungeren als doorgeefluik van informatie en die in het teken staan van ondermeer ervaringsuitwisseling, opbouw van expertise, en sectoroverschrijdende samenwerking.
Verbintenissen van de sector Artikel 3. De diamantsector verbindt zich ertoe om, op basis van het door de VESOCpartners goedgekeurde, inhoudelijk kader voor de sectorconvenants, een sectorale visie te ontwikkelen en vanuit deze visie prioriteiten te bepalen en er doelgerichte acties aan te koppelen. De sectorspecifieke maatregelen geformuleerd in dit convenant zijn inspanningsverbintenissen en hebben betrekking op het ondersteunen en uitvoeren van: -
de afstemming tussen onderwijs en de arbeidsmarkt;
-
een competentiebeleid, waaronder leven lang leren;
-
het beleid van evenredige arbeidsdeelname en diversiteit, vermeld in het decreet van 8 mei 2002 houdende evenredige participatie op de arbeidsmarkt.
Artikel 4. De sector verbindt er zich toe de werkingssubsidie uitsluitend aan te wenden ter uitvoering van deze sectorspecifieke maatregelen. Hiertoe worden effectief 1 VTEsectorconsulent ingezet. Hij werkt in de sector onder paritair toezicht en is er belast met het geheel van coördinerende, rapporterende en ondersteunende taken ter uitvoering van het sectorconvenant. De loon- en werkingskosten van deze sectorconsulent komen in aanmerking als subsidiabele kosten voor zover zij betrekking hebben op de uitvoering van deze sectorspecifieke maatregelen en voor zover ze uitgevoerd worden binnen de looptijd van het sectorconvenant. Periodes van tijdskrediet of loopbaanonderbreking komen niet in aanmerking voor financiering tenzij wordt aangetoond dat de functie van de sectorconsulent(e) tijdelijk tijdens zijn of haar afwezigheid door een vervang(st)er wordt uitgeoefend. De sector zal de naam van de sectorconsulenten aan het departement Werk en Sociale Economie bezorgen, wijzigingen melden en een sectorconsulent(e) (per netwerk) aanduiden voor de SERV netwerkbijeenkomsten.
2
Artikel 5. Ter verantwoording en ter evaluatie van deze overeenkomst bezorgt de sector ten laatste op 31 januari 2014 een voortgangsrapport en ten laatste op 31 januari 2015 een eindrapport aan het departement Werk en Sociale Economie. Het voortgangs- en het eindrapport omvatten: - de rapportering over de verschillende initiatieven ter realisering van het actieplan; - de toetsing van de realisaties aan de voortgangsindicatoren en de doelstellingen vermeld in het sectorconvenant en het actieplan; - de verantwoording van de aanwending van de ontvangen subsidiebedragen (enkel voor het eindrapport). Het departement Werk en Sociale Economie bezorgt tijdig aan de sector het modelformulier inzake de rapportering. De Diamantsector werkt vanuit volgende sectorale visie aan de uitvoering van de prioriteiten en acties van dit sectorconvenant:
3
Huidig sectorconvenant 2013 – 2014 betreft paritair comité 324 voor de diamantnijverheid en -handel, met dien verstande dat hier een visie wordt ontwikkeld die betrekking heeft op het luik diamantbewerking, m.a.w. enkel de diamantindustrie komt hier aan bod. Vertrekkende van de sectorale visie uiteengezet in het sectorconvenant van december 2010 waarbij gestipuleerd werd dat de diamantindustrie een belangrijke rol speelt in de verankering van de diamantsector in België, is in 2012 een aanzet gegeven om een aantal concrete initiatieven te nemen die tegemoet komen aan een aantal pijnpunten eigen aan de diamantnijverheid. Vooreerst volgt de evolutie van het aantal arbeiders (PC 324): bron: Rijksverlofkas Diamant Arbeiders
Leerlingen
Totaal
Evolutie(%)
2004 1.774
7
1.781
2005 1.613
5
1.618
-9,1
2006 1.384
1
1.385
-14,4
2007 1.276
0
1.276
-7,8
2008 1.145
0
1.145
-10,2
2009 1.031
1
1.032
-9,8
2010
906
4
910
-11,8
2011
867
7
874
-3,9
Wat we hierbij kunnen opmerken is dat de daling van het aantal weknemers aan het afvlakken is en positief is zeker de stijging van het aantal leerlingen. Een ander positief punt in 2011 is de toename van het aantal bezoldigde dagen (m.a.w. een toename van de activiteit in de sector). effectief gewerkte dagen 2007 165.245 2008 157.176 2009 122.851 2010 122.851 2011 126.170 bron: Rijksverlofkas Diamant
4
Grootte van de vestigingen in de diamantbewerking (31/12/2011) Micro (1 tem 9 arbeiders):
140
Klein (10 tem 49 arbeiders):
12
Middelgroot (50 tem 199 arbeiders):
2
Diversiteit Aantal arbeiders per nationaliteit bron: Rijksverlofkas voor de Diamantnijverheid per 31/12/2011 LAND
AANTAL
LAND
AANTAL
België
722
Ecuador
1
India
25
Israël
1
Nederland
7
Azerbeidzjan
1
Filippijnen
13
Nepal
1
Spanje
5
Polen
1
Marokko
2
Georgië
1
Portugal
2
Japan
1
Roemenië
2
onbekend
1
Groot-Brittannië
2
De vrij homogene samenstelling van de diamantbewerkers (hoofdzakelijk autochtone Belgen) zal geconfronteerd worden met een nieuwe realiteit waarbij door de aangeboden stages en vormen van werkplekleren de afspiegeling van de maatschappij meer en meer aan bod zal komen.
Leeftijd LEEFTIJD
AANTAL
%
ALLE SECTOREN (%)
< 25
34
3,7
9,2
25-49
530
57,5
67,4
50+···357···38,8··23,4 bron: Sectorfoto 2012 WSE Analyse - Vooreerst kan gemeld worden dat er in 2012 stilaan een vorm van goodwill is ontstaan tav de functie van sectorconsulent waar er eerst veel scepsis en achterdocht heerste en twijfel dat het roer nog omgegooid kon worden voor de sector. Het ontwikkelen van eerste initiatieven (cursus meesterslijper) met goed gevolg, heeft aan deze mentaliteitswisseling waarschijnlijk veel goeds gedaan. Het actief betrekken (of tenminste het informeren) van de diamantairs in de ontwikkeling van alle volgende initiatieven is een absolute vereiste om dit momentum vast te houden en hier zal de sectorconsulent zich strikt aan houden.
5
Er zijn twee prioritaire speerpuntdomeinen voor dit convenant: •
gezien de te verwachten uitstroom van ervaren diamantbewerkers naar aanleiding van hun opruststelling dient snel werk gemaakt te worden van instroom van goed opgeleide werknemers;
•
in het kader van levenslang leren en de verdere intrede van nieuwe technologie in de sector alsook de handhaving van Antwerpen als centrum voor de behandeling van stenen met hoge toegevoegde waarde dient - via vervolmakingscursussen het vakmanschap van de diamantbewerkers versterkt te worden.
- De actualisering van de studie van prof. J. Konings van 2008 (Het economisch belang van de Antwerpse diamantsector) in opdracht van de Stad Antwerpen en AWDC zal begin 2013 rond zijn. Hierdoor zullen cijfers omtrent directe en indirecte tewerkstelling in de sector en haar economisch belang voor Vlaanderen geüpdatet worden. - De sectorfoto 2012 samengesteld door het departement WSE leert ons dat het aandeel 50 – 64 jarigen 38,8 % bedraagt van de loontrekkenden in de diamantindustrie terwijl het gemiddelde percentage over alle sectoren 23,4 % bedraagt, m.a.w. een belangrijke uitstroom van ervaren diamantbewerkers zal de komende jaren een realiteit zijn. Een enquête gehouden bij de werkgevers voor wat betreft de te verwachten opruststelling van diamantslijpers in 2012 en 2013 leert ons dat de instroom van jonge mensen niet kan gegarandeerd worden door het onderwijs dat onvoldoende afgestudeerde diamantbewerkers aflevert. Heel concreet betrof het een vraagstelling gehouden in januari 2012 waarbij volgende cijfers naar voor kwamen: aantal vacatures in 2012: 29 en in 2013: 25. - De huidige officiële onderwijsactoren, m.n. SIHA (dagonderwijs) en Nijverheidsschool (volwassenenonderwijs) kunnen inderdaad aan de vraag naar nieuwe performante diamantbewerkers niet voldoen. Voor de Nijverheidsschool zijn geen cijfers gekend maar een rondvraag bij de bedrijven leert dat er quasi geen instroom is. In september 2012 heeft de Nijverheidsschool de opleiding diamantbewerking afgelast wegens te weinig inschrijvingen. Te vermelden valt dat in februari 2013 er toch een cursus diamantbewerking via hen zal starten. M.b.t. SIHA zijn over de laatste 7 jaar slechts 5 afgestudeerden in de diamantindustrie aangeworven waarvan er eind 2011 nog 2 werkzaam waren. Vaststelling is dus wel dat de instroom vanuit de 2 scholen die momenteel een opleiding aanbieden niet vlot verloopt en dus wil de sector in de komende periode inzetten op het remediëren en aanpakken van deze problemen. De verantwoordelijkheid van de diamantsector om de aansluiting onderwijs – industrie te optimaliseren via concrete acties naar dit onderwijs moet duidelijk gemaakt worden bij de werkgevers evenals het voordeel dat zij uiteindelijk zullen ondervinden van deze aanpak doordat zij gemotiveerde en gekwalificeerde werknemers kunnen aantrekken. Dit laatste is een werk op langere termijn – waar weliswaar snel een aanvang mee moet worden gemaakt – en lost de onmiddellijke behoeftes niet op. Hiertoe werd door de sector in 2012 het initiatief genomen om zelf een basisopleiding diamantbewerken te organiseren om zo te voldoen aan de onmiddellijke aanwervingsbehoefte en dit zal herhaald worden tot het officieel onderwijs kan voldoen aan de vraag. In het kader van de aansluiting onderwijs – industrie is de stad Antwerpen betrokken in het kader van haar ‘Plan van aanpak Diamant’ waarbij naast doelstellingen zoals het verdedigen van de belangen van de diamantsector op andere bestuursniveaus en het voeren van welbepaalde marketingacties ter handhaving van Antwerpen als wereldcentrum van de diamanthandel, tevens voorzien wordt in een verbeterde samenwerking tussen de scholen en de sector. Met de Stad Antwerpen (als inrichter van de betrokken scholen) als partner is het gemakkelijker te zorgen voor een betere aansluiting onderwijs – industrie en kunnen wij gebruik maken van hun diensten indien bepaalde acties dienen gepromoot te worden. Een (bestendige) werkgroep met vertegenwoordigers van de Stad Antwerpen, de scholen en de diamantsector (waaronder de sectorconsulent) die eind
6
2011 gestart is en 2-maandelijks samenkomt, bespreekt een sterkte-zwakte analyse van het huidig aanbod aan opleidingen diamantbewerkingen en zal de komende jaren de nodige maatregelen nemen om die aansluiting te concretiseren. - De niche waar de Antwerpse diamantnijverheid zich op toelegt, nl.de bewerking van moeilijke stenen met hoge waarde die zeer hoge afwerkingsvereisten stellen, vergt een hoog vakmanschap en de implementatie van nieuw ontwikkelde technologie, en het voortdurend besef dat deze unieke positie niet vanzelfsprekend is en blijft. Het WTOCD (Wetenschappelijk en Technisch OnderzoeksCentrum Diamant), dat in 1977 werd opgericht om de diamantindustrie wetenschappelijk te ondersteunen, kan daarin een bepalende rol spelen om aan de Antwerpse diamantair een competitief voordeel te geven tegenover buitenlandse concurrenten. Een opvallende vaststelling hierbij is dat vele bedrijven onvoldoende dit concurrentieel voordeel inzien en dus de mogelijkheden van deze nieuwe technologie slecht inschatten. In 2012 werden reeds vervolmakingscursussen door de sector georganiseerd voor ervaren slijpers waar deze nieuwe technologie aan bod kwam en ook deze cursussen zullen herhaald worden de komende jaren. Feit is wel dat er nog een oplossing moet gevonden worden voor de financiering van de aankoop van zulke nieuwe technologie door de bedrijven. De hoge ontwikkelingskosten van zulke toestellen kunnen onvoldoende gerecupereerd worden door de verkoop aan een door de jaren heen slinkend aantal bedrijven en hiertoe dienen er dus originele formules uitgedacht te worden om dit probleem op te lossen (groepsaankoop, verhuur,…). - De afbouw van de afdeling diamantbewerking van het opleidingscentrum van de VDAB in Herentals brengt een heroriëntering met zich mee wat betreft de samenwerking met de VDAB en een nieuwe invulling voor de korte modules diamantopleiding voor diamantarbeiders die tot dan toe door VDAB verzorgd werden. De afbouw van het VDAB opleidingscentrum, de moeilijke doorstroom van jongeren vanuit onderwijs naar de sector en de algemene instroombehoefte (als gevolg van de te verwachten uitstroom) waren de aanleiding om als sector het heft in eigen handen te nemen en een pilootproject uit werken via de organisatie van een basiscursus ‘diamantslijpen’. - Het is de bedoeling het Fonds voor de Diamantnijverheid te laten fungeren als inrichter van cursussen en de praktische uitvoering hiervan uit te besteden aan ofwel HRD Antwerp dat ervaring heeft in het aanbieden van binnen- en buitenlandse opleidingen gerelateerd aan diamant, of aan een officieel onderwijsinrichting (zoals de Nijverheidsschool) waarbij gebruik kan gemaakt worden van officiële opleidingsstimuli voor werknemers en werkgevers. M.b.t. ITCCO, de stichting van de Verenigde Naties met standplaats in Antwerpen voor het aanbieden van opleidingen rond CSR (ethisch ondernemen) waarvan het Fonds stichtend lid is samen met AWDC, CIBJO, UNITAR en met als steunende leden de Stad Antwerpen en de Vlaamse Overheid, zal in de eerste plaats werk gemaakt worden van specifieke CSRopleidingen voor de hele diamantsector (ook internationaal). Eén van de punten hierbij zijn de ILO-normen voor werknemers die internationaal doorgang moeten vinden waarbij lokalisatie van (diamant)bedrijven tegengegaan kan worden. Dit is weliswaar een betrachting op lange termijn. Omwille van haar voornamelijk internationaal karakter zal ITCCO dus niet onmiddellijk fungeren als het officieel opleidingscentrum voor het aanbieden van specifieke opleidingen diamantbewerking in Antwerpen. - Met betrekking tot de leeftijdspiramide zien we dat er geen beleid rond leeftijdsbewust ondernemen terug te vinden is in de bedrijven zelf. De sector (sociale partners) zal de komende jaren initiatieven nemen om oudere werknemers langer aan het werk te houden via het toekennen van vormen van incentives. Ook kan gedacht worden aan coachfuncties om jongere werknemers mee op te leiden binnen het bedrijf – via vormen van werkplekleren – en zelf buiten het bedrijf als (tijdelijke) lesgevers in een vervolmakingscursus of basiscursus georganiseerd door de sector. - De vrij homogene samenstelling van de diamantbewerkers wat betreft afkomst zal geconfronteerd worden met een nieuwe realiteit waarbij door de aangeboden stages en
7
vormen van werkplekleren de afspiegeling van de maatschappij meer en meer aan bod zal komen. De bewustmaking van de bedrijven dat ze veel meer dan nu moeten moeten inzetten op vormen van werkplekleren (via aanbieden van stages voor leerlingen dagonderwijs en later misschien ook voor cursisten volwassenenonderwijs) en dus quasi automatisch te maken zullen hebben met een gediversifieerd publiek zal waarschijnlijk de belangrijkste aanzet zijn om die afspiegeling te concretiseren. Specifieke acties om arbeidsgehandicapten ook mee op te nemen zullen zeker vanaf 2013 genomen worden, meer specifiek de bedrijven informeren wat de overheid als stimuleringsacties in dit kader voorziet.
Vanuit de geschetste sectorale visie en vanuit de sectorspecifieke uitdagingen waar de sector op korte en langere termijn voor staat, maakt de diamantsector werk van het aanpakken van de volgende prioriteiten(zie prioriteitenfiches): o
Prioriteit 1: Zorgen voor instroom van jonge werknemers
o
Prioriteit 2: Onderwijs als instroomkanaal optimaliseren
o
Prioriteit 3: Competenties van werknemers verder ontwikkelen
8
PRIORITEIT 1 Zorgen voor instroom van jonge werknemers en oudere werknemers langer aan het werk houden Motivatie Huidige en belangrijkste prioriteit betreft niet alleen de fysische vervanging van op rust gestelde diamantbewerkers maar ook de tijdige overdracht van de kennis en ervaring aan de jonge generatie en dit teneinde de unieke positie van de Antwerpse diamantnijverheid te vrijwaren als leidend centrum in de bewerking van stenen met de hoogste toegevoegde waarde. De rijke ervaring aanwezig in de Antwerpse diamantnijverheid is een absoluut pluspunt maar zal onvermijdelijk verdwijnen indien niet snel voor de opvolging van en kennisoverdracht aan een nieuwe generatie werknemers wordt gezorgd. Gezien de problematiek van vervanging van oudere werknemers en de inderdaad hoge leeftijdspiramide binnen de bedrijven, en het feit dat de opleiding van volwaardige diamantbewerkers jaren in beslag neemt is het verder zaak de oudere werknemers niet te snel te laten vertrekken en hiertoe flankerende maatregelen te nemen zodat ze ingeschakeld kunnen worden in de geleidelijke overdracht van kennis, ervaring aan hun jongere collega’s. De sociale partners zijn momenteel aan het onderhandelen om effectieve incentives toe te kennen vanuit de sector waarbij oudere werknemers baat hebben langer te blijven werken. Er is op dit ogenblik enkel sprake van verkennende gesprekken rond dit onderwerp en is het dus voorbarig om concrete maatregelen te vernoemen. Het aspect werkbaar werk in het kader van de eindeloopbaanproblematiek mag ook niet over het hoofd worden gezien.
Acties De sector engageert zich om de volgende concrete acties op te zetten om werk te maken van de gekozen prioriteiten:
Actie 1: Concreet maken van de vacaturebehoeften Omschrijving Het in kaart brengen van de vacatures voor diamantslijpers die ontstaan door de opruststelling van oudere werknemers en door interne groei of nieuwe activiteit, en dit middels een telefonische enquête
9
Dit resulteerde in volgende prognoses: voor 2012: 29 vacatures 2013: 25 vacatures Het is duidelijk dat aan deze vraag naar nieuwe werknemers niet kan worden voldaan door het onderwijs en dat er dus andere kanalen dienen aangesproken te worden Timing De enquête werd gehouden eind februari 2012 door de sectorconsulent en zal jaarlijks herhaald worden in het begin van het jaar. Actie 2: Organiseren van een basiscursus (12-weken) diamantslijpen Omschrijving Vermits er vanuit het onderwijs voorlopig nog onvoldoende afgestudeerde diamantbewerkers kunnen komen, werd in de werkgroep met de WG’s voorgesteld een beginnerscursus voor +18-jarigen te organiseren door de sector zelf. Deze (gratis) basiscursus wordt ingericht in nauwe samenwerking met de WG’s, SIHA (Stedelijk Instituut voor Handel en Ambachten dat diamantbewerking aanbiedt in dagonderwijs), HRD Antwerp als provider (leslokaal met slijpmolens) en met het Fonds voor de Diamantnijverheid en AWDC als sponsors. Bedoeling is wel externe financiers te zoeken (Stad Antwerpen, VDAB) die mee instappen in het project. Het betreft hier een pilootproject dat in de eerste plaats financieel zal gedragen worden door de sector (Fonds voor de Diamantnijverheid) maar waarbij de verantwoordelijkheid van de VDAB wat betreft medefinanciering snel zal aangesproken worden omdat de doelstelling van deze cursus een quasi 100 % doorstroming van de cursisten (de grote meerderheid zijn werkzoekenden) in de industrie waarborgt. Er wordt afgesproken te werken met een systeem van ‘peterschap’ waarbij toekomstige werkgevers nauw betrokken worden bij de selectie van kandidaten, de uitwerking van de cursus en uiteindelijk zich engageren om een cursist aan te werven en verder op te leiden binnen het bedrijf. De cursus betreft een 12-weken opleiding in dagonderwijs voor kandidaten zonder specifieke voorkennis maar met een sterke wil en vaardigheid om diamantslijper te worden. De kandidaten zullen voor het overgrote deel werkzoekenden zijn die na hun basisopleiding in principe via IBO een opleiding in het bedrijf (peter) krijgen. Bedoeling is via het ESF-project ‘werkplekleren’ dit optimaal te laten gebeuren. Hierna volgt de definitieve aanwerving. Er zal dus geen concurrentie mogen zijn met SIHA omdat hier een ander doelpubliek wordt aangesproken met name volwassenen (werkzoekenden). Er kunnen maximaal 15 deelnemers inschrijven voor deze cursus gezien het aantal slijpmolens aanwezig in het leslokaal en de doelstelling is dit aantal te halen. De niet weerhouden kandidaten worden doorverwezen naar de Nijverheidsschool (volwassenenonderwijs) die via dit kanaal en via een aangepast leerplan na de opleiding kunnen solliciteren voor een baan in de sector. De rol van de sectorconsulent in deze is het sensibiliseren van de WG’s voor dit initiatief alsook het samenbrengen van alle betrokken partners voor de concrete uitwerking en financiering van dit project via een werkgroep met als deelnemers de initiatiefnemers, m.n. het Fonds voor de Diamantnijverheid en AWDC, HRD Antwerp-Education als provider en een representatief aantal werkgevers (onafhankelijken – onderaannemers, Antwerpen – Kempen). Timing De cursus vindt plaats voor het eerst plaats in het najaar 2012 en zal - na grondige evaluatie van de gebruikte aanwervingskanalen, progressie van de cursisten, effectieve aanwerving en prestatiegerichtheid binnen het bedrijf - in principe jaarlijks herhaald worden tot het officieel onderwijs voldoende afgestudeerden kan afleveren.
10
Actie 3: Bekendmaking basiscursus Omschrijving De eerste deelname aan de SID-in beurs begin 2012 en in samenwerking met de Stad Antwerpen leert ons dat er voldoende belangstelling is voor de sector maar op dat ogenblik nog te weinig concrete projecten waren om te communiceren en dus de aandacht van de geïnteresseerden vast te houden. Volgende deelnames -–die zeker voorzien worden – moeten hieraan verhelpen door concrete informatie omtrent opleidingen (bijv. basiscursus) en vacatures te geven. Op vraag van de werkgevers zal ook promotie gemaakt worden voor de basiscursus bij technische scholen. De sector zal in 2013 en 2014 aansluiten en deelnemen aan relevante jobbeurzen ter promotie van de basiscursus diamantslijpen De sector maakt promotie via persberichten en publicaties in relevante bladen (in samenwerking met de Stad Antwerpen) ter promotie van de basiscursus. VDAB zal ook aangesproken worden om via hun kanalen aan kandidaten te komen. Dit heeft het voordeel dat op het vlak van diversiteit meerdere kansengroepen aan bod zullen komen (zoals bijv. arbeidsgehandicapten). De erkenning van diamantbewerker als knelpuntberoep dient bestendigd te worden en hiertoe dient men met VDAB afspraken gemaakt te worden hoe vacatures - die zelden extern werden bekendgemaakt - toch bekend worden bij VDAB Er is vraag vanwege specifieke groepen om tevens in aanmerking te komen zoals bijv. de traditionele joodse gemeenschap in Antwerpen. Hiertoe zal van beide kanten toenadering gezocht dienen te worden want bijv. aan hun vraag om gescheiden opleidingen voor jongens en meisjes te organiseren kan moeilijk voldaan worden door de sector. De sector organiseert langs werkgeverskant op regelmatige basis infosessies om hen op te roepen om mee te stappen in het peterschapsproject. Voor al die beschreven acties heeft de sectorconsulent zich actief ingezet en hij zal dit de komende jaren herhalen.
Voortgangsindicatoren Na afloop van huidige basiscursus voorziet men een aanwerving van 15 mensen begin 2013. Dit zal sowieso een unicum zijn in de sector. Zoals eerder gemeld is het de betrachting dit in 2013 en 2014 over te doen en via deze actie dezelfde aanwervingscijfers voor te kunnen leggen. Ook zal gekeken worden naar de graad van tewerkstelling van de cursisten doorheen te komende jaren om de effectiviteit van cursus en het profiel van de kandidaten te kunnen evalueren. Diversiteitscheck Voor de huidige basiscursus (najaar 2012) zijn 90 % van de cursisten werkzoekend en 15 % van niet-Europese oorsprong. Omdat we voor de volgende jaren nauwer willen samenwerken met VDAB en ook hun aanwervingskanalen gebruikt zullen worden menen we die percentages te kunnen verhogen. Uiteindelijk is het altijd de bedoeling talentvolle mensen te laten instromen en is het dit aspect dat altijd zal primeren. De huidige bezetting van de cursus is het resultaat van een screening van motivatie en vaardigheden waarbij andere aspecten niet mee telden. Hoe meer kanalen aangesproken kunnen worden om kandidaten aan te trekken hoe meer kans de sector heeft om die talentvolle mensen aan te werven. Ook wordt gedacht arbeidsgehandicapten te betrekken en dit omwille van de specifieke arbeidsomstandigheden eigen aan het beroep van diamantbewerker (voornamelijk een zittend beroep). Eerst zullen de overheidsmaatregelen om deze groep te integreren in het arbeidscircuit in kaart gebracht worden en gecommuniceerd worden aan de werkgevers. Een voor de sector belangrijke troef van deze groep is hun loyaliteit. We hopen voor 2013 1 arbeidsgehandicapte op te leiden en effectief te laten aanwerven.
11
Actie 4: Oudere werknemers langer aan het werk houden Binnen de sector wordt een behoeftenonderzoek gedaan in verband met een flankerend beleid voor oudere werknemers. In dit kader kan de ESF-oproep ‘werkbaarheid’ aangesproken worden (dit zal ten vroegste begin 2013 kunnen gebeuren). Volgend punt betreft het ondersteunen van bedrijven bij het uitwerken van een leeftijdsbewust personeelsbeleid. De sectorconsulent zal in 2013 alle tools hieromtrent in kaart brengen en deze – via infosessie – kenbaar maken in de bedrijven. De doelgroepvermindering (RSZ-korting) mentorschap zal in 2013 actief gepromoot worden zodat oudere werknemers kunnen ingeschakeld worden als coach in het kader van stages (SIHA), IBO, dit ook in het kader van kwaliteitsvol werkplekleren. Eén lesgever in de basiscursus werd omwille van zijn expertise en educatieve kwaliteiten teruggeroepen uit het stelsel van ‘werkloosheid met bedrijfstoeslag’ en kan in 2013 verder ingeschakeld worden in vervolmakingscursussen en nieuwe basiscursus. Andere exwerknemers in dezelfde situatie en op voordracht van hun ex-werkgever kunnen tevens ingeschakeld worden in opleidingprogramma’s.
12
PRIORITEIT 2 Onderwijs als instroomkanaal optimaliseren Motivatie Een onderzoek naar de huidige tewerkstelling van afgestudeerde diamantbewerkers in de diamantnijverheid over de laatste 7 jaar geeft als resultaat een actuele tewerkstelling van slechts 2 oud-leerlingen van SIHA. Over een eventuele doorstroming van oud-studenten van de Nijverheidsschool (volwassenenonderwijs) zijn er geen cijfers bekend. Gezien het niet de ambitie is van de sector om permanent basiscursussen diamantbewerking te organiseren en dus het traditioneel onderwijs verder het aangewezen instroomkanaal moet zijn om tegemoet te komen aan de komende generatiewissel door het opleiden van gemotiveerde en bekwame leerlingen, heeft de sector hierin ook een rol te vervullen via betere beeldvorming van de sector en ook betrokkenheid in het kader van werkplekleren (stages). De studierichting moet beter afgestemd worden op de ontwikkelingen in de sector. Het indienen
van
een
beroepskwalificatiedossier
in
het
kader
van
de
Vlaamse
Kwalificatiestructuur kan hiertoe een geschikt kader vormen. Verder is er de vaststelling dat er sowieso te weinig jonge mensen kiezen voor de richting diamantbewerking en dus een onvoldoende instroom naar de industrie teweegbrengt. Samen met de betrokken school kan bekeken worden hoe de sector ook hierin betrokken kan worden.
Acties De sector engageert zich om de volgende concrete acties op te zetten om werk te maken van de gekozen prioriteiten: Actie 1: Het heronderhandelen van het convenant sector - onderwijs Omschrijving In het najaar 2012 zal er over een nieuw convenant onderhandeld worden door de Stad Antwerpen (als inrichter van de scholen) en de diamantsector en zullen afspraken gemaakt worden over toelevering stenen, het ter beschikking stellen van apparatuur maar ook over hoe een betere instroom in de industrie vanuit de school effectief kan gemaakt worden. De herwaardering van de opleiding diamantbewerking moet in 2013 concrete vorm aannemen. Hierbij is het duidelijk dat de leerlingen in een vroeger stadium van hun studies concrete voeling moeten krijgen met de sector (‘meet the boss’ moment in de school en bedrijfsbezoeken) en is het dus zaak ook de bedrijven te sensibiliseren hieraan mee te doen
13
(taak van de sectorconsulent). De invulling van de stageplaatsen voor de leerlingen van het 6de en 7de jaar is een absolute prioriteit. Timing en voortgangsindicator De heronderhandeling van het convenant zal eind 2012 afgewerkt dienen te worden. Het is de bedoeling het convenant jaarlijks te herbekijken om zo altijd de laatste ontwikkelingen te kunnen opnemen. Actie 2: Stages voorzien in het leerplan 6de en 7de jaar diamantbewerking SIHA vlotter laten verlopen De stages die gepland zijn in 2013 moeten een snelle, effectieve invulling krijgen waarbij in de eerste plaats diamantslijperijen stageplaatsen aanbieden als teken dat de sector het behoud (en versteviging) van het onderwijsaanbod belangrijk vindt. Dit is ook belangrijk in het kader van de diversiteitsproblematiek zodat stilaan via stages de intrede van andere bevolkingsgroepen een realiteit wordt in de bedrijven. De sectorconsulent zal zich hiervoor inzetten zodat vanaf 2013 alle leerlingen van SIHA (6de en 7de jaars) een volwaardig stageplaats kunnen krijgen in de diamantslijperijen. Dit zal gebeuren via concrete bedrijfsbezoeken om de doelstelling van de stages duidelijk te maken. Diversiteitscheck Zoals hierboven vermeld zullen de stages een mooi vehikel zijn om diversiteit zichtbaar te maken in de bedrijven. De huidige schoolpopulatie in de richting diamantbewerking op SIHA bestaat voor 90 tot 95 % uit kinderen van niet-Europese afkomst en door de stimulering van de stages in de bedrijven zal deze bevolkingsgroep sowieso stilaan een vertrouwd(er) beeld uitmaken in die bedrijven. Via het opzetten van allerlei acties (bedrijfsbezoeken, ‘meet the boss’ momenten) om de sector bij de leerlingen – en dit vanaf de eerste jaren – vertrouwder te maken, zal zo veel mogelijk vermeden worden dat de stages een te grote cultuurschok zouden teweeg brengen voor beide partijen. De sectorconsulent zal zich actief inzetten om deze acties te concretiseren en ook de ‘traditionele’ bedrijven hierbij te betrekken. In 2013 en 2014 zal geijverd worden dat ook deze laatste bedrijven effectief stageplaatsen kunnen aanbieden aan de leerlingen. Actie 3: De leraars diamantbewerking van SIHA nauwer betrekken bij de nieuwe ontwikkelingen in de sector Omschrijving Via deelname aan vervolmakingscursussen voor ervaren diamantbewerkers georganiseerd door de sector (cursus meesterslijper) worden de leraars op de hoogte gehouden van de laatste nieuwe technologie en technieken en wordt dit ook zo meegegeven aan hun leerlingen. De leraars worden ook, samen met werkgevers, betrokken bij het uitschrijven van de cursus voorzien voor de basisopleiding. Vertrekbasis voor het uitschrijven van deze cursus was een bestaande cursus SIHA die aangepast en geactualiseerd werd aan de noden van de basiscursus. Deze oefening heeft een positieve invloed op een nauwer aansluiting industrie en onderwijs. De herwerkte cursus zal trouwens ten dienste worden gesteld van de scholen. M.a.w. zij kunnen hun cursus actualiseren weliswaar voor een andere doelgroep zijnde -18 jarigen). De sectorconsulent is betrokken bij deze actie o.m. door partijen samen te brengen en het project mee uit te werken.
14
Actie 4: Een nieuwe invulling geven aan de rol van de Nijverheidsschool (volwassenenonderwijs) Omschrijving In september 2012 werd de opleiding diamantbewerking afgelast wegens te weinig inschrijvingen, mede door het feit dat de sector zelf een basiscursus organiseert. De directie van de school biedt de mogelijkheid aan de sector om binnen hun structuur ook dagonderwijs aan te bieden (weliswaar voor volwassenen) wat voordelen oplevert op het vlak van financiering. Zij werken hiervoor nauw samen met de VDAB. Dus naast het aanbieden van het klassieke avondonderwijs diamantbewerking met een volledig curriculum kunnen ook ‘tailermade’-opleidingen aangeboden worden in nauwe samenwerking met de sector, m.a.w. een curriculum aangepast aan de noden van de industrie. Voor bepaalde bedrijven is de basiscursus diamantslijpen niet voldoende als basis om aan te werven; zij wensen mensen met een breder opleidingsniveau. Hiervoor kan de Nijverheidsschool een oplossing bieden. Een pool van kandidaten werd de school reeds aangeleverd. Het betreft kandidaat-cursisten voor de basiscursus die niet werden weerhouden en dus als kandidaat-cursisten kunnen dienen voor de Nijverheidsschool. De Nijverheidsschool kan in januari 2013 starten met een nieuwe opleiding. De sectorconsulent fungeert in deze actie als het aanspreekpunt tussen school en nijverheid en zal ook betrokken worden in het bepalen van het aangepast curriculum. De huidige VDAB beroepenfiche diamantbewerker dient geactualiseerd worden. Hiertoe zal de sectorconsulent een beroepskwalificatiedossier indienen.
Voortgangsindicatoren Binnen het huidig leerplan van het volwassenenonderwijs (Nijverheidsschool) zullen de prioriteiten of accent punten herschikt worden voor wat betreft de klassieke cursus met de pool van niet weerhouden kandidaat-cursisten die dan begin 2013 van start kan gaan. Een minimumaantal van 8 cursisten dient bereikt te worden. In de loop van 2013 en de komende jaren zal bekeken worden of de vervolmakingscursussen ook binnen hun kader kunnen geschieden.
15
PRIORITEIT 3 Competenties van werknemers verder ontwikkelen Motivatie De handhaving van Antwerpen als centrum voor de bewerking van stenen met hoge toegevoegde waarde heeft het te danken aan de expertise van zijn werknemers en de technologie ontwikkeld door het researchcentrum WTOCD. Groeiende buitenlandse concurrentie ook in die specifieke niche en de nood aan instroom van nieuwe diamantbewerkers maken dat deze positie niet evident is. Om deze positie te bewaken moeten bedrijven (en hun werknemers) mee gaan met de technologische evoluties in de sector. Deze evoluties hebben onvermijdelijk een impact op de vereiste competenties bij werknemers. Inzetten op levenslang leren en competentieontwikkeling van werknemers is dus een belangrijke prioriteit voor de sector (om concurrentieel te blijven). Het is de bedoeling het Fonds voor de Diamantnijverheid te laten fungeren als inrichter van cursussen en de praktische uitvoering hiervan uit te besteden aan ofwel HRD Antwerp dat ervaring heeft in het aanbieden van binnen- en buitenlandse opleidingen gerelateerd aan diamant, of aan een officiële onderwijsinrichting (zoals de Nijverheidsschool) waarbij gebruik kan gemaakt worden van officiële opleidingsstimuli voor werknemers en werkgevers. M.b.t. ITCCO, de stichting van de Verenigde Naties met standplaats in Antwerpen voor het aanbieden van opleidingen rond CSR (ethisch ondernemen) waarvan het Fonds stichtend lid is samen met AWDC, CIBJO, UNITAR en met als steunende leden de Stad Antwerpen en de Vlaamse Overheid, zal in de eerste plaats werk gemaakt worden van specifieke CSRopleidingen voor de hele diamantsector (ook internationaal). Eén van de punten hierbij zijn de ILO-normen voor werknemers die internationaal doorgang moeten vinden waarbij delokalisatie van (diamant)bedrijven tegengegaan kan worden. Dit is weliswaar een betrachting op lange termijn. ITCCO zal dus niet onmiddellijk fungeren als het officieel opleidingscentrum voor het aanbieden van opleidingen diamantbewerking in Antwerpen.
Acties De sector engageert zich om de volgende concrete acties op te zetten om werk te maken van de gekozen prioriteit:
16
Actie 1: Het organiseren van vervolmakingscursussen voor ervaren diamantbewerkers Omschrijving Met de financiële hulp van het Fonds voor de Diamantnijverheid en AWDC werden in het voorjaar 2012 - 2 (gratis) cursussen meesterslijper (telkens 5 dagen) georganiseerd waarbij naast enkele nieuwe technieken ook nieuwe technologie ontwikkeld door het WTOCD werden voorgesteld. Het raamwerk van deze cursussen kan opnieuw gebruikt worden om in 2013 en de volgende jaren andere vervolmakingscursussen aan te bieden. De sectorconsulent heeft, naast coördinatietaken, zich actief ingezet via bedrijfsbezoeken om de bedrijven ertoe aan te zetten werknemers af te vaardigen voor de cursussen. Timing Het is de bedoeling deze cursussen te herhalen in 2013 en 2014 maar tevens de behoefte naar specifieke vervolmakingscursussen (bijv. fantasiestenen, i.e. alle niet briljantvormen) te onderzoeken en desgevallend uit te werken. De peiling van de noden kan gebeuren via een infosessie. Diversiteitscheck De twee cursussen die in het voorjaar 2012 werden aangeboden gaven een correcte genderverdeling weer. Wel viel te noteren dat 50-plussers proportioneel ondervertegenwoordigd waren en uit navraag bij de werkgevers bleek de geringe bereidheid van die groep om zich bij te scholen. Een meer gerichte actie naar die groep van werknemers is zeker de komende jaren aangewezen en hiertoe kunnen de sociale partners (vakbonden) ook een rol spelen. Actie 2: Het promoten van werkplekleren in de bedrijven Omschrijving De nieuw aangeworven werknemers die de basiscursus gevolgd hebben dienen hun opleiding verder te zetten binnen het bedrijf. Het is aangewezen de vormen van werkplekleren op te volgen in de bedrijven en deze hierin te ondersteunen. Zoals eerder gemeld zal na de opleiding voor de meeste cursisten een IBO-traject aangevraagd worden. In dat kader is het de bedoeling in te schrijven voor het ESF-project oproep 256: ‘werkplekleren’ en dit project vanaf het voorjaar 2013 uit te werken. De diverse afkomst en (lage) opleidingsniveaus van deze cursisten komt tegemoet aan de criteria opgelegd in dit project. Het betreft hier de 10 bedrijven die zich als ‘peter’ hebben opgegeven. De sectorconsulent stelt zich tot taak de bedrijven in dit proces te begeleiden zodat effectief kennisoverdracht en coaching een constante wordt de komende jaren in het kader van de generatiewissel diamantslijpers. Actie 3: Het organiseren van workshops voor bedrijfsleiders en productiemanagers m.b.t. de producten ontwikkeld door het WTOCD Omschrijving Er blijkt nog onvoldoende kennis te zijn over de technologie ontwikkeld door het researchcentrum binnen de diamantnijverheid en de meerwaarde die ze kan bieden voor het productieproces. Vandaar dat het idee gelanceerd werd workshops te organiseren waarbij, meer dan bij loutere presentaties, het hanteren van die toestellen aan bod komt en men daardoor de toegevoegde waarde zelf kan ervaren. De sensibilisering naar de bedrijven zal de sectorconsulent op zich nemen. In samenwerking met het WTOCD (welke technologie zal
17
gepromoot worden?) kan hiertoe via een infosessie de bedoeling weergegeven worden. Zoals eerder vermeld kan ook de problematiek (dure) aanschaf behandeld worden waarbij ook andere partners (intern zoals AWDC, extern) kunnen betrokken worden. Timing De demonstratiedagen van 26 en 27 juni 2012 georganiseerd door het WTOCD, waarbij nieuw ontwikkelde technologie wordt voorgesteld aan de industrie, kunnen aangegrepen worden om de nood aan verdere kennismaking van die nieuwe apparatuur te toetsen en dan in workshops concreet te maken. Het Fonds wil hier concrete samenwerking aanbieden. Een eerste workshop kan gepland worden in het voorjaar 2013 en naargelang de introductie van nieuwe technologie moet dit herhaald worden in de komende jaren.
18
Algemene bepalingen inzake beëindiging, wijziging, evaluatie, controle en toezicht van de overeenkomst Beëindiging - Het sectorconvenant wordt afgesloten voor een periode van twee jaar. Het sectorconvenant kan niet stilzwijgend worden verlengd. - Het sectorconvenant eindigt hetzij bij het verstrijken van de looptijd, hetzij bij onderlinge overeenkomst tussen de partijen, hetzij door opzegging. De partijen kunnen op elk moment het sectorconvenant opzeggen, mits ze een opzegtermijn van 6 maanden in acht nemen. De kennisgeving van de opzegging gebeurt per aangetekende brief. De opzeggingstermijn begint te lopen vanaf de eerste werkdag na de kennisgeving. Het sectorconvenant kan door de Vlaamse Regering worden beëindigd zonder inachtname van een opzegtermijn en zonder dat het aanleiding kan geven tot de betaling van een vergoeding als het algemeen belang dat in buitengewone omstandigheden vereist. Als bij de evaluatie van het tussentijds rapport door het departement Werk en Sociale Economie van het Vlaams Ministerie voor Werk en Sociale Economie wordt vastgesteld dat de representatieve werkgevers- en werknemersorganisaties op ernstige wijze tekortschieten in de verwezenlijking van de beoogde doelstellingen, kan de Vlaamse Regering het sectorconvenant eenzijdig beëindigen zonder opzegtermijn en zonder dat het aanleiding kan geven tot de betaling van een vergoeding.
Wijzigbaarheid - De Vlaamse Regering bepaalt na voorafgaand overleg tussen de Vlaamse Regering en de sociale partners in het Vlaams Economisch Sociaal Overlegcomité, de wijze waarop bijsturingen of wijzigingen van het actieplan of van de verbintenissen is het sectorconvenant tijdens de looptijd van het sectorconvenant worden doorgevoerd.
Evaluatie - Het departement Werk en Sociale Economie pleegt overleg met de representatieve werkgevers- en werknemersorganisaties over de bevindingen van het tussentijds rapport en van het eindrapport. Dit gebeurt aan de hand van formele en informele opvolgingsmomenten en fysieke en/of desk evaluaties. Het departement Werk en Sociale Economie voorziet hiertoe een sjabloon voor de inhoudelijke en financiële rapportage. Bij die opvolgingsmomenten en evaluaties wordt nagegaan of de aangegane verbintenissen ook effectief zijn bereikt.
Controle en toezicht - De sociaalrechtelijke inspecteurs van de administratie zijn belast met het toezicht op de naleving van de bepalingen van het decreet op de sectorconvenants en de uitvoeringsbesluiten ervan. De Vlaamse Regering kan in het geval van een vastgestelde inbreuk het sectorconvenant opschorten.
19
