Samen bewust ondernemend in de Brabantse Kempen Agenda van de Kempen

‘Samen bewust ondernemend in de Brabantse Kempen’ Agenda van de Kempen 2012-2015

Rolstoelpad Neterselse Heide

2 Agenda van de Kempen, definitief concept 7 juni 2012

VOORWOORD Voor u ligt de agenda ‘Samen bewust ondernemend in de Brabantse Kempen’. Deze agenda geeft invulling aan de ambities die we in de Brabantse Kempen gezamenlijk delen op het maatschappelijk, ruimtelijk en economisch terrein. Directe aanleiding voor het opstellen van de agenda is het nieuwe koersdocument van de provincie ‘Stad & Platteland’. Onderleiding van de samenwerkende Kempengemeenten is het gebied de uitdaging aangegaan met als resultaat de Agenda van de Kempen 2012 – 2015. We streven met deze nieuwe agenda naar een dynamisch evenwicht tussen economie, ecologie en leefbaarheid. Meer dan in het verleden zullen leefbaarheid en economie een plek krijgen bij de verder verduurzaming van onze regio. Tijdens de Kempenconferentie van 21 september j.l. is de eerste aanzet van de Agenda van de Kempen voorgelegd aan een breed scala van Kempische organisaties. De verkregen ideeën en inspiratie van de deelnemers zijn gebruikt om de gebiedsagenda inhoudelijk verder aan te scherpen. Tijdens de conferentie hebben we gemerkt dat er veel energie in het gebied aanwezig is en er de bereidheid is om samen de ambities te gaan realiseren. Het streven is om deze ambities in de Kempen in samenwerking met Kempische organisaties te gaan realiseren. Als bestuurders zijn wij er in elk geval van overtuigd dat er heel veel mogelijkheden zijn. Ook wat betreft plattelandsontwikkeling zitten we in de Brabantse Kempen op goud!

Namens de Kempengemeenten, Roeland van Hooff, wethouder Eersel. De samenwerkende Kempengemeenten: Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden


Weverij De Ploeg, Bergeijk


INHOUDSOPGAVE 1. HARD WERKEN, GOED LEVEN …………………………..................................................................

7

2. SAMEN BEWUST ONDERNEMEND IN DE BRABANTSE KEMPEN …………………………………………

9

3. WERKEN AAN DE TOEKOMST ……………………………………………………………………………… ………….

11

3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6.

Kempen in Business……………………………………….……………………………………………………………………… Kempen Park…….. …………………………………………………………………………………………………………….…… Kempen Food……….. …………………………………………………………………………………………….……………….. Kempen Klimaatneutraal ………………………………………………………………………………….……..…………... Kempen Karakteristiek …………………………………………………………………………………………..………….…. Contente Kempen………………… …………………………………………………………………………………………..….

12 14 16 18 20 22

4. AANPAK & ORGANISATIE …………………………………………………………………………………………………. 4.1. 4.2. 4.3.

Visie op regionale uitvoeringsstructuur……………………………………………………………………………….. Vertaling organisatiestructuur……………………...………………………………………………………..……………. Rol overheden…………………………………………………………………………………………………………….………..

5. MIDDELEN 5.1. 5.2.

Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4

25

25 28 30

…………………………………………………………………………………………………..……………..

Middelen voor de initiatieven……………………………………………………………………………………..………. Middelen voor de organisatie……………………………………………………………………………………………….

33 33

Matrix beleidsafstemming ……………………………………………………………………………………….………….. Bijdrage partners……………………………………………………………………………………………………...…….…… Ontwikkelingsgericht werken………………………………………………………………………………….…………… Overzicht deelnemers Agenda van de Kempen………………………………………………………………..….

38 39 41 43

33


Klompen bij de achterdeur


1. HARD WERKEN, GOED LEVEN Vieze klompen buiten de bijkeuken, met schone handen aan tafel en daarna met tien broers en zussen vechten om de pan met aardappels. De Brabantse Kempen heeft in het verleden niet veel materiële rijkdom gekend, maar dat heeft nooit iets teniet gedaan aan het rendement dat men uit het leven heeft gehaald. Voor zichzelf en voor de gemeenschap. Het Kempische landschap kenmerkt zich door een mozaïek van beken, bossen, heidegebieden, vennen en kleine akkers in combinatie met dorpen met hun kerktorens als bakens in het landschap. De schrale zandgrond maakte het verbouwen van gewassen moeilijk. De beschikbaarheid van kunstmest en mechanisatie van de landbouw heeft tot schaalvergroting en specialisatie in de agrarische sector geleid. Later heeft ook andere bedrijvigheid haar weg naar de Brabantse Kempen gevonden. Eind 19e eeuw is dankzij de industriële revolutie het gebied economisch ontwikkeld. Dankzij de grote katholieke gezinnen was het potentieel aan arbeidskrachten hoog, maar ook de bereidheid om hard te werken was aanwezig. Onder andere de sigarenfabrieken en textielindustrie konden goed floreren. Buiten het werk om werd sober geleefd, men had niet veel vrije tijd en weinig geld om te besteden. De kerk werd bezocht en dorpsgenoten werden in het café opgezocht voor een praatje. Verhalen over gebeurtenissen in de omgeving gingen rijkelijk en steeds verder aangedikt van mond tot mond. Streekverhalen over de Bokkenrijders, zwarte Kaat, Kabouterkoning Kyrië en de heilige Eik zorgden voor vermaak en dienden als waarschuwing naar de kinderen. Nog steeds zijn herinneringen aan deze verhalen in het landschap terug te vinden. De Brabantse Kempen heeft altijd goed voor zichzelf gezorgd, maar is hierbij nooit de omgeving uit het oog verloren. Goede wegen tussen de

dorpen, Eindhoven, Tilburg en België hebben de Brabantse Kempen altijd in relatie met, en bewust van, de wereld om haar heen gehouden. Een aantal economische actoren in de Brabantse Kempen zijn anno 2012 concurrerend op de wereldmarkt. De landbouw is nog steeds een sterke sector. Er is een goede sociale en fysieke infrastructuur om verder te bouwen aan een bloeiende economie. Ook in de toekomst kan de Kempische ondernemer de krachten uit de eigen omgeving inzetten om het bedrijf op of uit te bouwen. De afwisseling in landschap en gunstige ligging ten opzichte van de steden maakt de Brabantse Kempen tot een interessante recreatieve bestemming. Recreanten kunnen overnachten in kwalitatief hoogwaardige accommodaties of campings en gebruik maken van het uitgebreide netwerk van recreatieve infrastructuur en voorzieningen. De toenemende druk op het platteland maakt dat dit gebied steeds meer geëxploiteerd wordt ten behoeve van de recreatieve sector. Boerenbedrijven vormen zich om tot Bed and Breakfast’s, kampeerboerderijen of exploiteren aanvullend op het agrarisch bedrijf een theetuin of streekproductenwinkel. Het potentieel aan recreatief interessante locaties of activiteiten in de Brabantse Kempen is hoog en biedt ook voor de toekomst voldoende kansen. De combinatie van een hechte gemeenschap, een sterk verenigingsleven en kwalitatief hoogwaardig voorzieningenniveau heeft de uitstraling van de Brabantse Kempen als mooie plek om te wonen versterkt. Stilaan wordt het gebied ook ontdekt door niet-Kempenaren als woonbestemming. Eigenschappen als samenwerken, onafhankelijkheid, loyaliteit, zelfvoorzienendheid en familiewaarden zijn essentieel voor de Brabantse Kempen: gisteren, vandaag en morgen. In de dynamiek van de wereld, zijn dit de kwaliteiten die de Brabantse Kempen stabiel houden en een springplank bieden voor de toekomst. 7

Agenda van de Kempen, definitief concept 7 juni 2012

Natuurpoort, D’n Ouwe Brandtoren Reusel


2.“SAMEN BEWUST ONDERNEMEND IN DE BRABANTSE KEMPEN” “Samen bewust ondernemend in de Brabantse Kempen” is de kapstok voor de Agenda van de Kempen. Het beschrijft de kernwaarden van het gebied en de elementen geborgd moeten worden in de hernieuwde plattelandsontwikkeling van Kempenland. Samen Samen staat voor de bereidheid om met elkaar samen te werken. Dit kenmerkt de Brabantse Kempen. Het creëren en inzetten van netwerken om doelen die de eigen capaciteiten overstijgen, te kunnen realiseren. Het betekent ook het werken vanuit een gedeeld belang en vanuit hetzelfde kader. De ander iets durven te gunnen en het samen delen van kansen en mogelijkheden. Samenwerken kan plaatsvinden met én tussen overheden, burgers en ondernemers, maar is altijd ontstaan vanuit een wens of behoefte uit het gebied. Samen betekent daarnaast ook samen zijn; het in de Brabantse Kempen willen en kunnen wonen, werken en recreëren. En het zorgen voor een goede mix en opbouw van de bevolking waarmee deze doelen bereikt worden. Bewust Bewust richt zich op duurzaamheid en het behoud van de leefomgeving die de Brabantse Kempen kenmerkt. Het niet werken vanuit de angst voor ongewenste ontwikkelingen, maar juist het uitbouwen en versterken van je waarden en sterke kanten. Het staat voor het ontplooien van activiteiten met oog voor de omgeving. Dit kan zowel op microniveau zijn (passend binnen landschap, directe omgeving) als op macroniveau (aansluiten op passende ontwikkelingen in verdere omgeving; Groene Woud, Brainport, België). Bewust staat voor de Brabantse Kempen ook voor het werken aan variatie van je gebied en het samen kijken naar de

beste plek voor een bepaalde ontwikkeling, vanuit ruimtelijk of economisch oogpunt. Ondernemend Een ondernemer en ondernemende burger kenmerkt zich door een proactieve houding, creatief vermogen en het niet denken in beperkingen, maar in kansen. Hij werkt vraaggericht, doelgericht en met de blik op economisch rendement. En hij laat zich leiden vanuit de inhoud en niet door de randvoorwaarden. Ondernemen vraagt flexibiliteit, lef en passie. Het ondernemend vermogen wordt enerzijds bereikt door een verandering in de werkwijze van de overheid en anderzijds door het stimuleren van ondernemerskracht bij burgers. Brabantse Kempen De Brabantse Kempen kenmerkt het gebied ten zuiden van Tilburg en Eindhoven en ten noorden van België. De combinatie van de centrale ligging, landschappelijke samenstelling en werkethos maakt het tot een uniek onderdeel van Brabant. De kern bevindt zich in de 5 Kempengemeenten, maar verspreidt zich in alle richtingen over de directe omgeving. De Brabantse Kempen werkt vanuit passie en eigen behoefte en sluit niemand uit die daar een bijdrage aan wil leveren. Men ontwikkelt vanuit het ‘willen’ en niet vanuit het ‘moeten’. De Brabantse Kempen gaat voor kwaliteit. De Brabantse Kempen maakt ook onderdeel uit van Brainport. Het speelt een belangrijke rol in de maakindustrie en biedt daarmee daadwerkelijke uitvoering aan de ideeën en innovaties die zowel in het stedelijk gebied, als in het landelijk gebied ontstaan. Het landelijk gebied is daarnaast bij uitstek een goede plek om te wonen of te recreëren voor de vele kenniswerkers die in het stedelijk gebied actief zijn. Het biedt ruimte, groene omgeving en een plek voor onthaasting. De Brabantse Kempen is hierdoor niet afhankelijk van hetgeen haar vanuit het stedelijk gebied toebedeeld wordt, het heeft haar eigen unieke positie. 9


Rondeelstal Wintelre


3. WERKEN AAN DE TOEKOMST De Brabantse Kempen wil zich ontwikkelen en steeds verder verduurzamen onder het motto: “Samen bewust ondernemend in de Brabantse Kempen”. Dat vraagt om actie. Actie op maatschappelijk (woon-, zorgen leefklimaat), ruimtelijk (natuur en milieu) en economisch terrein (economie, arbeidsmarkt en bereikbaarheid, landbouw, recreatie & toerisme). De acties laten zich naar diverse thema’s vertalen. Die gezamenlijk zorgen voor een prettig werk-, woon- en leefklimaat. De thema’s zijn: Economie, arbeidsmarkt en bereikbaarheid: Kempen in Business Beleefbare natuur, landschap en cultuurhistorie: Kempen Park Landbouw & Milieu: Kempen Food Energie en biomassa: Kempen Klimaatneutraal Recreatie & Toerisme: Kempen Karakteristiek Wonen, zorg en leefbaarheid: Contente Kempen

In de streek zijn een gebiedsconferentie en workshops georganiseerd, waar zo’n 60-tal verschillende partners uit de Brabantse Kempen aan heeft deelgenomen. Hier komt veel ambitie naar voren die zich vertaalt in een drang naar creativiteit. Het sluit goed aan bij wat de toekomst vraagt: een meer en meer vernieuwende aanpak. Vernieuwing als het gaat om type projecten, maar ook vernieuwing als het gaat om samenwerking, organisatie en financiering. Onderstaande doelstellingen staan model voor de werkwijze die de Brabantse Kempen nastreeft. Ze vormen geen harde criteria, maar worden zoveel mogelijk met de thema’s gecombineerd om tot projecten met meer impact te komen. Waardecreatie: nieuwe dragers Gebiedsidentiteit: branding de Kempen Organisatie: nieuwe vormen van participatie Financiering: nieuwe financieringsconstructies


3.1 Economie, arbeidsmarkt en bereikbaarheid: Kempen in Business De Brabantse Kempen heeft een goede sociale en fysieke infrastructuur met veel lokaal ondernemerschap. Op dit moment levert de Brabantse Kempen een belangrijke bijdrage aan de 2e grootste economie van Nederland. De Brabantse Kempen is het centrum van de hoogwaardige maakindustrie, waarbij de werkgelegenheid van kwalitatief en kwantitatief hoog niveau is. De ambitie is om dit vast te houden met aandacht voor meer differentiatie. Het is van belang om door te ontwikkelen als belangrijke regio. Door het stimuleren van andere sectoren, naast de metaalindustrie, wordt de lokale economie minder kwetsbaar. De gemeenten willen ondernemerschap stimuleren in de meest geschikte omgeving. Hiervoor is doorstroom in de markt voor bedrijfslocaties noodzakelijk. Daarnaast is er aandacht voor meer verbindingen tussen ondernemers, onderwijs, overheden en de omgeving (maatschappelijk middenveld). Hierdoor kunnen bijvoorbeeld nieuwe mogelijkheden op het gebied van zorg en onderwijs ontwikkeld worden. De kwaliteiten van de Brabantse Kempen moeten meer dan nu uitgedragen worden. Innovatie, creativiteit en experimenteren zijn bij uitstek onderdelen waar Brainport bekend om staat en die ook passen bij de bereidheid om te veranderen in de Brabantse Kempen. Diverse ontwikkelingen die Brainport stimuleren, kunnen in de Brabantse Kempen in de praktijk gebracht worden. De Brabantse Kempen wordt daarmee de proeftuin van Brainport. Dit om de Brabantse Kempen, binnen de context van Brainport, te onderscheiden van concurrerende regio’s. Branding en versterking van de relatie stad-land wordt ingezet om dit doel te bereiken.

regionaal en (inter)nationaal netwerk. Goede bereikbaarheid van de Brabantse Kempen is van belang voor een goede doorstroming en dit is volop in ontwikkeling. Een eerste mijlpaal is bereikt met de realisatie van het Kempisch bedrijvenpark met aansluiting op de A67. De oostzijde van de Brabantse Kempen is vanuit België bereikbaar via de N69. Voor deze weg wordt momenteel een nieuwe route gekozen die van invloed is op de omgeving. De geplande gebiedsimpuls richt zich op verschillende thema’s en kan ingezet worden om overlast te verminderen. Bereikbaarheid vanuit het noorden via de A58 (verbreding) en aansluiting daarvan op de A2 heeft gezien de economische ontwikkelingen grote prioriteit. De Kempengemeenten werken aan de ‘verglazing’/ breedbandnetwerk van de Brabantse Kempen. In dit project worden de kernen, en het streven is het gehele buitengebied, toegankelijk gemaakt door middel van een glasvezelnetwerk. Het glasvezelnetwerk biedt ook de basis voor een goede ontwikkeling van innovatieve zorg en de vestiging van kenniswerkers. Openbaar vervoer op maat is een uitdaging voor de toekomst die een belangrijke bijdrage levert aan de leefbaarheid van de kleine kernen.

De Brabantse Kempen biedt een prettige werkomgeving voor mensen die elders wonen en een goede leefomgeving voor mensen die elders werken. De bedrijven in de Brabantse Kempen zijn onderdeel van een 12 Agenda van de Kempen, definitief concept 7 juni 2012


3.2 Beleefbare Natuur, landschap en cultuurhistorie: Kempen Park De Brabantse Kempen kent een rijke en gevarieerde natuur die een belangrijke bijdrage aan het gebied als aantrekkelijke woon-, werken leefomgeving levert. De Brabantse Kempen heeft daarom een belang bij een vitaal, fraai en beleefbaar netwerk van natuurgebieden die de aandacht hebben in de gebiedsprojecten en de bosvisie. De uitdaging is om de landbouw voldoende te betrekken en ondersteunend te laten zijn aan het landschap en de natuurwaarden. Om een duurzaam watersysteem te realiseren zijn er verschillende gebiedsontwikkelingsprojecten gestart. Vooral het waterschap is een belangrijke partner in de realisatie van gebiedsprojecten, die voortvarend gestart zijn. Er wordt gezocht naar slimme combinaties tussen verschillende aspecten van het buitengebied, waarin veiligheid en natuur samen komen met landschap en cultuur. In de Brabantse Kempen is al veel ervaring opgedaan met lopende gebiedsprojecten, zoals de Kleine Beerze, Pielis en de Keersop. De ambitie vanuit het gebied is een beleefbare natuur van optimale kwaliteit. Met optimale kwaliteit wordt evenwicht tussen betaalbaarheid, toegankelijkheid en het na te streven natuurdoeltype bedoeld. Om deze ambitie waar te maken is het van belang te bepalen wat beleefbare natuur is en waar recreatieve toegang past.

toekomstige gebiedsontwikkelingen in de Brabantse Kempen. Van belang is om in de toekomst creatieve financieringsconstructies te ontwikkelen voor de uitvoering van deze projecten. De landschappelijke hoofdstructuur is zeer waardevol en biedt een goede basis voor een prettige woon-, werken leefomgeving. De gemeenten hebben de laatste jaren, samen met andere instanties zoals bv. provincie, waterschap en SRE, veel aandacht gegeven aan de versterking van het landschap door middel van stimuleringsregelingen. De ambitie voor de komende jaren is gericht op versterken van robuuste natuur, fijnmazige landschapselementen en inpassen van woningen, bedrijfsterreinen en agrarische bedrijven. Hierdoor wordt het landschap in de Brabantse Kempen nog aantrekkelijker. De ontwikkeling van bestaande en nieuwe landgoederen levert een substantiële bijdrage aan het landschap. Het is van belang om de nieuwe landgoederen te ontwikkelen en de bestaande landgoederen via het aangaan van publieke private samenwerkingen voldoende te faciliteren zodat deze economisch rendabel blijven.

Het gebied neemt de ambities van de provincie rondom de EHS (incl. natte natuurparels) en Natura 2000 in acht, waarbij bijzondere aandacht is voor de ontwikkeling van het project de Kleine Beerze, als onderdeel van de Levende Beerze. Ook het project de Keersop wordt verder ontwikkeld, binnen de gebiedsontwikkeling N69. Daarnaast wordt ingezet op het project De Reusel. De gemeenten willen met name inzetten op een vernieuwde aanpak zoals binnen het pilot-project de Pielis. De ervaringen die hier worden opgedaan, kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan 14 Agenda van de Kempen, definitief concept 7 juni 2012


3.3 Landbouw en milieu: Kempen Food De landbouw was, is en blijft een belangrijke economische drager voor de Brabantse Kempen en een belangrijke beheerder van het landschap. Het is van belang dat de sector zich kan doorontwikkelen. In de nabije omgeving van dorpskernen en kwetsbare natuur (extensiveringsgebieden) is geen ruimte meer voor ontwikkeling van de intensieve veehouderij. In de overige gebieden is aandacht voor verduurzaming van deze sector. Ondernemers in de groene ruimte kunnen een bijdrage leveren aan de duurzame ontwikkeling van het platteland. Dit kan zowel door ontwikkeling van nieuwe economische activiteiten als investeringen in natuur en landschap. De Brabantse Kempen vinden het belangrijk een pilot te ontwikkelen om de knelpunten rondom de duurzame agrarische productie in het buitengebied aan te pakken. De eerste stap in het bereiken van deze ambitie is om als boeren en omwonenden op buurtniveau met elkaar het gesprek aan te gaan en afspraken te maken over duurzame productie.



3.4 Energie en Biomassa: Kempen Klimaatneutraal ‘Samen bewust ondernemend in de Brabantse Kempen’ is de titel van deze agenda. De agenda geeft aan dat bij ondernemen in de groene er meer aandacht moet zijn voor verduurzaming van de productie en de energiehuishouding. Concreet betekent dit een ambitie op energiebesparing, hergebruik grondstoffen, opwekking duurzame energie en vermindering CO2 uitstoot. In energiescenario’s is de lokale energievraag en -productie doorgerekend tot 2025. Op basis hiervan ontstond de visie van de vijf gemeenten: ‘de Kempen is energieneutraal in het jaar 2025’. In dat jaar zal het energiegebruik door verregaande besparingen en hogere efficiëntie fors gedaald zijn en zal de resterende energievraag geheel uit hernieuwbare bronnen worden voorzien. De Brabantse Kempen is dan energieneutraal: duurzaam en zelfvoorzienend. (Bron; Klimaatvisie Kempengemeenten, Energieneutraal in 2025). Naast de Klimaatvisie van de Kempengemeenten is er ook vanuit het gebied de ambitie om met dit thema aan de slag te gaan. Voor de ondernemers is het van belang dat het concept klimaatneutraal als economische kans gebruikt kan worden. In de Brabantse Kempen is veel ondernemerschap aanwezig en de ondernemers zijn ook bereid om hierin te investeren. Om de ambitie ‘Klimaatneutraal 2025’ te behalen zullen de verschillende partijen gezamenlijk de knelpunten en vooral de kansen in beeld brengen. Het probleem waardoor de ambitie niet behaald kan worden is de bestaande weten regelgeving. Het streven is om de weten regelgeving te vereenvoudigen en meer verantwoordelijkheid bij het gebied en de lokale overheid te laten om initiatieven te kunnen faciliteren.



3.5 Recreatie en toerisme: Kempen Karakteristiek De Brabantse Kempen wordt gekenmerkt door een groot recreatief potentieel. Het kent een aantrekkelijk landschappelijk mozaïek waar veel te genieten valt. De grotere dorpscentra in de Brabantse Kempen kenmerken zich door een combinatie van authentieke en cultuurhistorische elementen met een goed voorzieningenniveau op het gebied van horeca of detailhandel. Het recreatieve aanbod is opgebouwd uit hoogwaardige grootschalige verblijfsrecreatieve voorzieningen gecombineerd met karaktervolle kleinschalige accommodaties. Zowel voor bezoeker als eigen inwoner zijn verschillende dagrecreatieve voorzieningen gerealiseerd waarbij het recreatieve routenetwerk een belangrijke positie inneemt. Bijzondere aandacht heeft het gebied daarbij als uitloopgebied voor de bezoeker uit omliggende steden. Van belang is dat de groene ruimte voor de consumenten voldoende beleefbaar is. Tevens moeten de karakteristieken van het gebied ook voldoende beleefbaar zijn. Onder andere ‘food’, religieus erfgoed (pelgrims), smokkelen en archeologische monumenten zoals het rijke Romeinse verleden zijn hiervoor kenmerkende onderwerpen. Goede toegankelijkheid van het buitengebied via recreatieve ontsluiting levert een positieve bijdrage aan de leefbaarheid. De samenwerking tussen ondernemers en overheid dient vergroot te worden door voor het gebied een visie, met het verhaal van de Brabantse Kempen, op hoofdlijnen over recreatie en toerisme op te stellen. Deze visie moet de onderlegger worden voor al die Kempische lokale initiatieven, waarbij ook breder samenwerking en kennisuitwisseling plaatsvinden. Hierdoor kan meer bekendheid gegeven worden aan het diverse ‘product’ dat de Brabantse Kempen biedt. Het is van belang om de Brabantse Kempen op de kaart te zetten.



3.6 Wonen, Zorg en Leefbaarheid: Contente Kempen Dorpsgemeenschappen in de Brabantse Kempen zijn zeer hecht. Met het proces van de integrale Dorpsontwikkelingsprogramma’s (iDOP’s) is de ambitie voor veel kernen in beeld gebracht en is de betrokkenheid van de burgers vergroot. In de iDOP’s zijn projecten opgenomen die een bijdrage leveren aan de leefbaarheid van de kleine kernen en een aantrekkelijke leefomgeving. Het is van belang om nu de uitvoering van deze iDOP’s goed aan te pakken en het proces te continueren in de kleine kernen. De bevolkingsopbouw en -samenstelling gezond houden en toekomstbestendig maken, is een belangrijk speerpunt. Er moet voldoende differentiatie in de woningvoorraad zijn, ruimte voor voorzieningen, een aantrekkelijke leefomgeving en goede infrastructuur. Mensen moeten in de Brabantse Kempen willen komen wonen, met name wordt hierbij gericht op de jonge gezinnen. Een gezonde bevolking vertaalt zich in arbeidspotentieel, een bruisend verenigingsleven en hogere uitgaven in de directe woonomgeving. De gemeenten willen hiertoe op Kempenniveau verdergaande sturing op het woningbouwprogramma met een pilot ‘bouwen binnen de contouren van de Brabantse Kempen’. Hierdoor zal inzichtelijk gemaakt worden hoe op de lange termijn met de woningbouw omgegaan moet worden. Burgers moeten zo lang mogelijk thuis te blijven wonen, waarbij innovatieve zorg een oplossing kan bieden. Daarnaast wordt er landelijk veel gesproken over krimp. Om krimp te voorkomen moet gebouwd worden voor de doelgroep van de toekomst, daarbij is van belang om te weten wat de wensen zijn van deze doelgroep. ‘Doe-democratie’ is het sleutelbegrip in beide ontwikkelingen.



De Spoordonkse Watermolen


4. Aanpak en organisatie Nieuwe tijden vragen om nieuwe organisatiestructuren. Dat geldt ook voor de Agenda van de Kempen. De rode draad in zowel de ontwikkeling als de uitvoering van de agenda is een brede gebiedsparticipatie. De dwarsdoorsnijdende doelstellingen in het hoofdstuk ‘Werken aan de toekomst’ illustreren dit uitgangspunt. Het zelforganiserend vermogen van ondernemers, burgers en instellingen staat centraal en wordt gestimuleerd en gefaciliteerd. Het streven is om nieuwe allianties tussen gemeenschappen, lokale bedrijven en andere organisaties op te zetten. Allianties die een belangrijk deel van de ‘publieke zaak’ voor hun rekening nemen, bijvoorbeeld door te voorzien in zorgdiensten, lokale energie of de realisatie van nieuwe natuur. Het maatschappelijk initiatief van onderop (doe-democratie) wordt in de Brabantse Kempen gevoed door het ondernemerschap (het doen). 4.1 Visie op regionale uitvoeringsstructuur: van sturend naar dienend De Brabantse Kempen wil haar agenda realiseren door uit te blinken op zelforganiserend vermogen en doe-democratie. Dat is een keuze met consequenties. Verhoudingen tussen aansturing en gebied zijn nu anders. Waar organisatieschema’s traditioneel top-down worden geschetst, staan in de Agenda van de Kempen initiatiefnemers en uitvoerders in de streek bovenaan. Zij moeten de agenda waarmaken, in hoofdzaak met eigen energie en middelen. De organisatiestructuur van de Agenda van de Kempen is dienend aan deze initiatiefnemers. Niet sturend. De organisatie illustreert – en borgt – de samenwerking in het gebied en wordt vormgegeven om mensen en organisaties in de Brabantse Kempen te helpen om goede plannen te ontwikkelen en te realiseren.

Het is een ‘omgekeerde hiërarchie’ die, toevallig of niet, herkenbaar is in een Kempisch bouwwerk dat geopend is in november 2011. Met zijn opvallende constructie staat de uitkijktoren op Landgoed De Utrecht feitelijk model voor de visie waar de organisatie van de agenda voor staat: de klassieke piramide is omgedraaid, de onderdelen van de organisatiestructuur zijn dienend aan het grote belang van de Brabantse Kempen.

D’n Flaestoren


We gebruiken het beeldmerk om het organisatiemodel voor de agenda nader toe te lichten. De zienswijze wordt vertaald in een organisatievorm met een aantal hoofdelementen:

Koplopers: continuïteit in samenwerking en ontwikkeling Veel initiatieven die invulling moeten geven aan de agenda overstijgen het werkveld en de mogelijkheden van een individuele burger, ondernemer of organisatie. Samenwerking is noodzakelijk om de hoge ambities waar te maken. Maar samenwerking komt niet vanzelf tot stand. De workshops die voor de totstandbrenging van de agenda zijn georganiseerd hebben in dat opzicht bewezen dat ze voorzien in een behoefte. Mensen uit het gebied hadden de gelegenheid om elkaar te ontmoeten, ideeën uit te wisselen en gezamenlijke plannen te vormen. Met concrete input voor deze agenda als resultaat. Een of twee workshoprondes is echter te weinig om daadwerkelijk tot afspraken en actie te komen. Dat vraagt om continuïteit. Naar analogie van de Vlaamse Kempen worden bij ‘witte vlekken’ op de verschillende actielijnen ‘koplopersbewegingen’ gestart waarin vooruitstrevende mensen uit de streek elkaar regelmatig ontmoeten en gezamenlijk plannen en afspraken kunnen maken. Dit gebeurt op basis van open inschrijving. Iedereen is welkom. De koplopers vormen de voedingsbodem voor de initiatieven in de toekomst.

De streek: initiatiefnemers- en uitvoerders in de Brabantse Kempen De agenda zelf is een inspiratiebron en het gezamenlijke vergezicht. Zoals gezegd: het zijn de burgers en ondernemers in de Brabantse Kempen zelf die in hoofdzaak bepalen welke initiatieven tot stand komen en de Agenda van de Kempen moeten realiseren. Zij staan dan ook bovenaan in het organisatiemodel.

Streekplatform en Kerngroepen: monitoring en steun De ‘onderste lagen’ van de organisatiestructuur zijn het Streekplatform en haar Kerngroepen. Het Streekplatform wordt samengesteld uit meerdere partijen. Een belangrijke taak is dat het Streekplatform de uitvoering en realisatie van de agenda monitort: ligt het gebied op koers? Ze kan koplopersbewegingen starten en nieuwe processen en projecten initiëren of steunen als ze dat nodig acht. Ook is ze door haar integrale samenstelling een goed aanspreekpunt voor partijen buiten het gebied. Maar het Streekplatform heeft de Brabantse Kempen meer te bieden. Het is het platform waar initiatiefnemers, koplopers en het Huis van de Brabantse Kempen aankloppen wanneer zij steun nodig hebben die ze zelf niet kunnen realiseren. Belangrijke taken van het Streekplatform zijn: 26


Vorming van gezamenlijke standpunten op Kempisch niveau; Vorming van formele en informele samenwerkingsverbanden; Lobby binnen de regio of daarbuiten richting provincie, Rijk en publieke en private organisaties; Inzet van financiële middelen en andere middelen.

Kerngroepen zijn vergelijkbaar met die van het Streekplatform, met name ten aanzien van vertegenwoordiging van de publiek en privaten partijen en de inbreng van realisatiekracht. De Kerngroepen zullen zich vooral richten op concrete ideeën en projectinitiatieven die in het gebied tot stand komen.

De samenstelling van het Streekplatform wordt afgestemd op deze taken. Het gaat om organisaties en personen die het gebied wat kunnen bieden. Mensen met slagkracht derhalve, die enthousiast zijn om initiatiefnemers te helpen. Criteria voor de samenstelling van het Streekplatform zijn in het bijzonder:

Huis van de Brabantse Kempen: kennis, alliantiemanagement en professionele capaciteit Professionele capaciteit en kennis zijn nodig om ideeën daadwerkelijk op gang te krijgen, ideeën om te zetten in uitvoeringsplannen, partners te betrekken en om financiering te zoeken. Het Huis van de Brabantse Kempen ondersteunt alle lagen van de organisatie van de agenda en verzorgt de onderlinge verbindingen.

Evenwichtige vertegenwoordiging: De samenstelling van het platform borgt een evenwichtige vertegenwoordiging van de zes thema’s van de agenda; De samenstelling van het platform borgt een evenwichtige vertegenwoordiging van ondernemers, onderwijs, overheid en overige maatschappelijke organisaties. Realisatiekracht: De leden van het Streekplatform vertegenwoordigen organisaties met investeringsmogelijkheden en –bereidheid t.b.v. de agenda; De leden van het Streekplatform – of de organisaties die ze vertegenwoordigen – hebben positie en invloed binnen en buiten de regio die ten bate van de agenda worden aangewend. Onder het Streekplatform zijn Kerngroepen actief die zich concentreren op een specifiek thema van de agenda. De agenda dekt immers een groot aantal thema’s en onderwerpen. Voor verdieping moet voldoende ruimte zijn om ideeën en projectinitiatieven goed te kunnen bespreken en verder te helpen. De Kerngroepen omvatten de leden van het Streekplatform die goed thuis zijn in het betreffende thema, aangevuld met andere vertegenwoordigers uit het gebied. De criteria voor samenstelling van de

Om tot vorming en realisatie van goede plannen te komen, zijn samenwerkingsverbanden essentieel. Allianties moeten worden gesmeed tussen burgers, ondernemers, overheden en andere instellingen met het oog op draagvlak, slagkracht en middelen. De allianties kunnen tijdelijk of structureel zijn, klein of omvangrijk, formeel of officieus. Maar het vereist overzicht, contacten, verbindingskracht en gerichte inzet om ze tot stand te brengen. Het Huis van de Brabantse Kempen richt zich ook op deze vorm van alliantievorming en –management. Met het Streekhuis is de afgelopen jaren goede ervaring opgedaan. Verschillende organisaties bundelen in deze organisatie hun krachten en brengen professionaliteit, menskracht en kennis in. Deze opzet wil de Brabantse Kempen in de toekomst voortzetten in het Huis van de Brabantse Kempen. Haar meerwaarde: Ontwikkelcapaciteit: projectprofessionals; Kennis: deskundigen; Organisatiekracht en vorming van samenwerkingsverbanden: secretariaatsvoering, streekmanagement en communicatieprofessionals; 27


Instrument: (Europese) middelen en fte beschikbaar stellen aan de streek. 4.2 Vertaling organisatiestructuur De organisatie van de Agenda van de Kempen mag niet leiden tot meer bestuurlijke en organisatorische drukte. Met name op het niveau van het Streekplatform en de Kerngroepen. Om die reden sluit de nieuwe organisatievorm aan bij de bestaande overlegstructuren van de samenwerkende Kempengemeenten die onder de vlag van de Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking Kempengemeenten (GRSK) reeds zijn geïnitieerd. De GRSK wordt ingezet om de organisatie van de Agenda van de Kempen zodanig vorm te geven dat deze beter aansluit bij bestaande , overlegcircuits, zoals de portefeuillehoudersoverleggen binnen de samenwerkende kempengemeenten. Het is een pragmatische keuze: De voorzitter van het Streekplatform wordt aangewezen door het dagelijks bestuur van de samenwerkende kempengemeenten. De bijeenkomsten van de Kerngroepen sluiten aan op de portefeuillehoudersoverleggen van de samenwerkende kempengemeenten. Daarmee wordt de agenda van de mensen in het gebied minder belast, is het eenvoudiger mensen bijeen te krijgen en kan gebruik worden gemaakt van bestaande vergaderfaciliteiten. Een ander voordeel is dat een gezamenlijke bestuurlijke en ambtelijke inbreng van de Kempengemeenten op deze wijze goed kan worden geborgd. Zij hebben een belangrijke rol in stimulerend, uitvoerend en faciliterend opzicht. In bestuurlijk opzicht wordt een gemeentelijke vertegenwoordiging gecreëerd die recht doet aan de breedte van de agenda. Daarmee blijft de afstand tot het ambtelijk apparaat van de gemeente beperkt. Door de aanwezigheid van vertegenwoordigers van zowel onderwijs, bedrijfsleven als overige organisaties is er minder

regulier overleg nodig tussen overheden en deze individuele organisaties. Er wordt door de gemeenten gezorgd dat er een evenredige verdeling is van de verschillende portefeuilles in het Streekplatform. Hierdoor wordt de integraliteit van de agenda gewaarborgd. Benadrukt wordt dat voor het Streekplatform en de Kerngroepen alleen gebruik wordt gemaakt van de bestaande overlegstructuur van de GRSK. Er wordt geen formeel gebruik gemaakt van de GRSK of haar rechtspersoon. Wanneer een rechtsvorm vereist is voor de uitvoering van de Agenda van de Kempen (bijvoorbeeld voor formele samenwerkingsovereenkomsten of contracten wordt gebruik gemaakt van stichting Streekhuis. Schematisch wordt de kern van de organisatie van de agenda in de volgende figuur gepresenteerd.


Streekplatform Kerngroepen:

GRSK Voorzitter

Dagelijks bestuur Secretaris/coördinator

via portefeuillehouders overleggen GRSK

Private partijen

Publieke partijen Portefeuillehouder per gemeente Waterschap Provincie SRE

HAS (Stad & Streekontwikkeling) Kempische Ondernemers Platform (KOP) Stichting Kempen Goed Stichting STIP ANWB Rabobank ZLTO PBG/Kempische Landgoederen Bosgroep Zuid-Nederland MKB …

Huis van de Brabantse Kempen


4.3 Rol overheden Rol gemeenten De Agenda van de Kempen is gericht op een ontwikkelingsgerichte aanpak met gezamenlijke kernwaarden die het gebied kenmerken. Duidelijk is dat de uitvoering van de agenda primair de verantwoordelijkheid van het gebied zelf is. De organisatiestructuur die hiervoor is geschetst is een hulpmiddel om die gebiedsverantwoordelijkheid invulling te geven. In dat perspectief is het ook passend dat de provincie voor zichzelf een rol voorziet die, in vergelijking met het reconstructiebeleid, veel meer faciliterend is. De regiefunctie ligt bij het gebied. Zonder afbreuk te doen aan de samenwerkingsdoelstelling in het organisatiemodel, nemen de Kempengemeenten de verantwoordelijkheid voor de coördinatie van de agenda. Dat wordt concreet door: Het DB van de gemeenschappelijke regeling (de vijf burgemeesters) te vragen om uit hun midden een voorzitter van het Streekplatform te kiezen; De dagelijkse coördinatie van het Huis van de Brabantse Kempen in handen te leggen van een persoon die door de gemeenten of GRSK wordt aangesteld; Een bijdrage die de gemeenten leveren aan de noodzakelijke procescapaciteit en andere middelen.

voor andere gebieden plaatsvindt en de gebieden onderling ervaringen kunnen uitwisselen. Gemeenschappelijke thema’s zijn bijvoorbeeld de inzet van VAB’s voor nieuwe economische dragers of de verduurzaming van de landbouw. Namens de gemeenten zet het SRE zich in ter stimulering van de plattelandseconomie mede in relatie tot de opgave van Brainport. In alle gevallen zijn de gemeenten bepalend voor de inhoud en faciliteert het SRE. Rol DLG Wat betreft de bijdrage van DLG geldt dat zij als publieke uitvoeringsorganisatie een aantal grotere en kleinere projecten uitvoert in de Brabantse Kempen. Dit doet zij in opdracht van een publieke partij (zoals Rijk, provincie, waterschap en/of gemeenten) of publiek-privaat samenwerkingsverband. DLG zet haar lokale gebiedskennis en regionale en landelijke expertise in om het nieuwe netwerk van de agenda verder te versterken. Dit wil zij vooral doen door op het niveau van projecten optimaal bij te dragen aan kennisdeling, het samen leren van (minder) goede voorbeelden en inzet van haar uitvoeringsgerichtheid. In de praktijk kan dit eenvoudig vorm en inhoud krijgen door het Huis van de Brabantse Kempen zoveel mogelijk te gebruiken als uitvalsbasis voor het projectenwerk. De gebiedsmanager van DLG is daarbij het eerste aanspreekpunt en sparringpartner voor het Huis van de Brabantse Kempen en haar partners.

Rol SRE De vijf Kempengemeenten werken samen aan de Agenda van de Kempen, maar ook samen in SRE-verband. Er zijn dan ook raakvlakken tussen de Agenda van de Kempen en de regionale agenda. Het SRE heeft een belangrijke rol als ondersteuning van de gemeenten en levert inhoudelijke expertise, bijvoorbeeld op de thema’s waar nog beleidsmatige afstemming gewenst is of waar ontwikkelkracht nodig is om door middel van pilots praktijkervaring op te doen. Op de gemeenschappelijke thema’s is hierbij sprake van synergievoordeel omdat de inzet van het SRE ook 30 Agenda van de Kempen, definitief concept 7 juni 2012

Rol Provincie De wens van het gebied ten aanzien van de inzet van de provincie richt zich minder op het meedenken van de inhoud, maar vooral op het scheppen van de juiste randvoorwaarden voor de Brabantse Kempen om te kunnen opereren. Dit sluit naadloos aan op de visie van de provincie. De facilitering door de provincie wordt tenminste op twee wijzen verzocht: 1) De vooruitgeschoven posten (procesondersteuners) van de provincie die in het gebied vanuit het Streekhuis werkzaam zijn worden zeer op waarde geschat. Het zorgt onder meer voor efficiency in het contact met de provincie. De provincie wordt gevraagd om capaciteit en procesmiddelen voor het Huis van de Brabantse Kempen te leveren; 2) De partijen in de Brabantse Kempen zijn op zoek naar een flexibel, maar toereikend instrumentarium (beleidsmatig/planologisch) om het ontwikkelingsgericht werken in het buitengebied vorm te kunnen geven. De provincie heeft daarin een belangrijke rol.


Kinderen op speelgoedtractor


5. MIDDELEN De uitvoering van de Agenda van de Kempen vraagt om investeringen. Enerzijds in de projectinitiatieven die invulling geven aan de ambities van de agenda. Anderzijds in de organisatie van de agenda. 5.1 Middelen voor de initiatieven De agenda is een ambitiedocument dat beschrijft wat de Brabantse Kempen de komende jaren wil bereiken. De projecten waarmee dit zal gebeuren, zijn op voorhand echter niet bekend. Hetzelfde geldt voor het totale investeringsvolume en de benodigde middelen. Een groot deel van de middelen voor de projecten zal afkomstig zijn van de initiatiefnemers zelf. Dat zijn bedrijven, overheden, particulieren of instellingen of stichtingen die in de Brabantse Kempen hun plannen willen realiseren. Maar die plannen overstijgen vaak de eigen investeringsmogelijkheden. Wie draagt in dat geval bij? Op de eerste plaats andere mensen en organisaties die een direct belang hebben bij de uitvoering van het project. Zoals in hoofdstuk 3 ‘Werken aan de Toekomst’ van de agenda is toegelicht, is het zoeken naar waardecreatie en naar nieuwe financieringsconstructies een integraal onderdeel van de strategie van deze agenda. Op die wijze moet nieuwe investeringskracht worden georganiseerd. Daarnaast wordt een beroep gedaan op de financieringsmogelijkheden die de partijen in het Streekplatform kunnen ontsluiten. Via hun eigen organisaties en via hun contacten met andere partijen. Voor de meeste organisaties geldt dat zij hun financiële bijdragen niet vooraf vastleggen maar op projectniveau bepalen waarvoor middelen beschikbaar kunnen komen. Toch worden ook op voorhand mogelijkheden voorzien om tot fondsvorming te komen of middelen vrij te maken. De volgende voorbeelden zijn actueel:

Provincie Noord-Brabant: de Provincie heeft de afgelopen jaren in het project ‘De Levende Beerze’ een grondportefeuille opgebouwd van ongeveer 150 hectare. Gezocht wordt naar mogelijkheden om deze grondportefeuille revolverend beschikbaar te stellen voor projecten die invulling geven aan de uitvoering van de agenda. Het voornemen is om hier een financiële reserve aan te verbinden om risico’s op te kunnen vangen. Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE): het SRE beschikt over een aantal mogelijkheden om de ontwikkeling van het landelijk gebied de komende jaren te ondersteunen. Voor de Agenda van de Kempen is een deel van deze middelen beschikbaar. Deels voor de organisatie, deels voor financiering van projecten. Streekrekening de Brabantse Kempen: Stichting Kempen Goed en Streekhuis Kempenland hebben samen het initiatief genomen om een Streekrekening op te zetten. Met de Streekrekening worden spaargelden binnen en buiten het gebied benut om een extra vergoeding bij de bank te bedingen, waarmee jaarlijks een Streekfonds kan worden gevuld. In lijn met deze voorbeelden worden meer mogelijkheden gezocht om tot fondsvorming te komen voor de agenda. 5.2 Middelen voor de organisatie Daarnaast vraagt de organisatie van de agenda zelf om inzet van middelen. Dit zijn middelen die op voorhand georganiseerd worden om ze in te kunnen zetten voor de aanstelling van de noodzakelijke capaciteit en kosten verbonden aan publiciteit, faciliteiten, workshops e.d. De organisatie van de agenda krijgt met name gestalte in de bezetting van het Huis van de Brabantse Kempen en de faciliteiten die zij aanbiedt. De 33


financiering van het Huis van de Brabantse Kempen wordt verbonden met het Streekplatform. Zoals in hoofdstuk 4, ‘Aanpak en organisatie’, is toegelicht, wordt het Streekplatform gepositioneerd als een platform dat de Brabantse Kempen wat te bieden heeft. Een onderdeel van dat aanbod betreft het beschikbaar stellen van middelen ten behoeve van de organisatie van de agenda. De bezetting van het Huis van de Brabantse Kempen krijgt een stevige impuls ten opzichte van de huidige situatie in het gebied. Een noodzakelijke stap, want de uitvoering van de agenda vraagt meer dan ooit om capaciteit om te organiseren, creativiteit in te brengen, contacten te leggen et cetera. Daarnaast is het integrale karakter van de agenda een aandachtspunt. Om recht te doen aan de diversiteit van de zes thema’s wordt nagestreefd om ieder thema aan een contactpersoon in het Huis van de Brabantse Kempen te koppelen. Onderstaand is de beoogde opbouw van het Huis van de Brabantse Kempen weergegeven. In totaal wordt een capaciteit van 10,9 fte voorzien die nodig is om de verschillende taken uit te kunnen voeren. Deze wordt als volgt verdeeld: 6 fte wordt, verdeeld over de zes thema’s, rechtstreeks ingezet op goede initiatieven in het gebied. Deze thema coördinatoren richten zich op projectleiding en alliantiemanagement. Het onderdeel projectleiding betreft begeleiding van partijen bij het vormgeven en uitwerken van ideeën en de begeleiding van regionale projecten in de Brabantse Kempen. Dit zijn strategische projecten als bijvoorbeeld Klimaatvisie, Beleef de Kempen en STIP die bij voorkeur op regionaal niveau worden gecoördineerd. Een andere belangrijke taak is het alliantiemanagement. Veel initiatieven zullen alleen ontstaan, mogelijk worden en regionale waarde krijgen als de juiste partijen elkaar weten te vinden. Contacten leggen en samenwerking begeleiden is om die reden een kerntaak.

Daarnaast willen de partners in de Brabantse Kempen recht doen aan de doelstellingen; waardecreatie, gebiedsidentiteit, nieuwe vormen van participatie en nieuwe financieringsconstructies. Voor een deel wordt hierop gestuurd door de thema coördinatoren. Maar voor de coördinatie van de beoogde Streekrekening, de coördinatie van revolverende fondsen, branding en de inzet van een planeconoom wordt specifiek capaciteit vrijgemaakt, in totaal 1,4 fte. Verder is naar verwachting 3 fte noodzakelijk voor andere taken in het Huis van de Brabantse Kempen. Gedeeltelijk betreft dit de organisatie van het Huis van de Brabantse Kempen en de agenda, met aandacht voor management en secretariaat voering van het Streekplatform, communicatie, officemanagement e.d. Ook wordt specifieke deskundigheid voor het gebied vrijgemaakt in de vorm van een kennismakelaar en is capaciteit nodig voor de coördinatie van het Europese Leaderprogramma. Daarmee wordt de agenda ondersteund door een sterk team dat in de Brabantse Kempen nadrukkelijk aanwezig is en beschikbaar is om initiatiefnemers te helpen om hun plannen te realiseren. De selectie van de medewerkers voor de verschillende functies (of afkomstig van de partners, of bij aanname van buitenaf) zal plaatsvinden op basis van competentieprofielen. Een aanzet is opgenomen in de bijlage. Naast de beoogde capaciteit wordt een werkbudget van € 65.000,- per jaar gereserveerd. Dit is bedoeld voor out of pocket kosten, zoals kantoorartikelen, organisatie van bijeenkomsten en kosten van communicatie uitingen. Daarnaast is budget nodig voor de huisvesting en voor de bijdrage aan het Europese Leaderprogramma. Op de volgende pagina is de organisatie voor het Huis van de Brabantse Kempen opgenomen.


Huis van de Brabantse Kempen Organisatie: 3 fte Manager Streekhuis : 1 fte Officemanagement : 0,6 fte Communicatieadviseur : 0,5 fte Werkbudget :

Kennismakelaar : 0,4 fte Secretaris Leader : 0,5 fte

65.000 euro p.jr. out of pocket kosten 44.512 euro p. jr. bijdrage Leaderprogramma Huisvesting

Economie, arbeidsmarkt en bereikbaarheid Beleefbare natuur, landschap en cultuurhistorie Landbouw & Milieu

Recreatie & Toerisme Wonen, zorg en leefbaarheid

Waardecreatie

Energie en biomassa

Nieuwe financieringsconstructies

Capaciteit t.b.v. de thema’s: 6 fte

Capaciteit voor dwarsdoorsnijdende doelstellingen: 1,4 fte o,5 fte: coordinatie revolverende grondportefeuille 0,2 fte: coordinatie Streekrekening 0,5 fte: branding 0,2 fte: planeconoom


Voor de financiering of inbreng van capaciteit wordt een beroep gedaan op partners die vertegenwoordigd zijn in het Huis van de Brabantse Kempen. Gedeeltelijk gaat het om een bijdrage in geld. Deze wordt besteed aan capaciteit, out of pocketkosten, huisvesting, bijdrage Eropese Leaderprogramma e.d. Verder is een bijdrage in fte’s nodig voor bepaalde functies in het Huis van de Brabantse Kempen. Onderstaand is uitgewerkt welke bijdrage in geld wordt voorzien en welke bijdrage in fte’s. In bijlage 2 ‘bijdrage partners’ is een meer gedetailleerd voorstel opgenomen, waarin zichtbaar wordt op welke wijze de combinatie van inbreng van fte’s en financiële middelen wordt voorzien. Partner (bijdrage per jaar)

Gemeenten: Provincie: SRE: Waterschap: Overige partijen:

geld € 145.912,€ 245.100,€ 37.500,€ 13.500,€ 50.000,-

+

fte 3 fte 2 fte 1,5 fte 0,2 fte

Wat betreft de gemeenten wordt hier uitgegaan van bijdragen van de gemeenten Oisterwijk, Oirschot, Bladel, Goirle, Reusel-De Mierden, Eersel, Bergeijk en Hilvarenbeek.

Alle partijen leggen hun bijdrage aan de organisatie van de agenda vast in het convenant dat wordt afgesloten.


Workshop Kempenconferentie


Bijlage 1: Matrix beleidsafstemming Onderstaande doelen in de matrix zijn overgenomen vanuit het bestaande beleid; gemeentelijke Meerjarenprogramma’s reconstructie en de sterke punten van de gemeenten. Daarnaast zijn de thema’s vanuit de regionale agenda SRE/ Brainport 2020 en de Agenda van Brabant opgenomen. De aanknopingspunten uit deze programma’s zijn ter beeldvorming opgenomen. Onderwerpen economie en arbeidsmarkt

GUP's reconstructie Nieuwe economische dragers

Sterke punten Kempen Hoogwaardige (maak)industrie werkgelegenheid op niveau Vencomatic KBP West- Fields

Natuur

Gebiedsinrichtingsplannen EVZ Ontsnippering Afwaartse beweging LOG's Nieuwe economische dragers, verbrede landbouw Recreatieve poorten en bezoekerscentra Aankleding en versterking recreatieve routes Streekproducten Ondersteunen initatieven

Bos- en heidegebieden Herinrichting, versterking natuur Bosvisie de Kempen Rondeel stallen Kempen 2025 klimaatneutraal

Landbouw en milieu

Recreatie en toerisme

Landschap en cultuurhistorie

Kleine Beerze STIKA Kempische landgoederen Countdown 2010 / biodiversiteit

Water en bodem

Wonen, zorg en leefbaarheid

Beekherstel Waterberging Verdrogingsbestrijding Verbeteren water- en bodemkwaliteit Ondersteunen ( zorg) coöperaties

Bereikbaarheid

Aanleg en verbetering fietspaden

Werkwijze / rol

Uitvoering geven aan provinciaal beleid Afstemming op Kempenlandniveau

Regionale agenda SRE Kleinschalige innovatieve bedrijvigheid Maakindustrie Agro-food complex Toptechnologieregio Arbeidsmarktbeleid Afstemming bedrijventerreinen Robuuster maken beleefbare natuur Hoogwaardige groengebieden

Lokaal - subregionaal - regionaal Branding de Kempen Ontwikkelingsgericht

België nader te bepalen

Klimaat en energie(transitie) Duurzame energie Cradle - tot - cradle Duurzame landbouw Gezondheid en biodiversiteit Volksgezondheid i.r.t. megastallen Toeristisch-recreatieve bedrijvigheid Design Ontwikkelen en behouden toeristische infrastructuur Variatie in regionaal aanbod Food Design Promotie van de regio

Hoogwaardige verblijfsrecreatie Streekproducten (bierbrouwers) Samenwerkingsverbanden Kempengoed Horeca en terrassen Hippische poort / academy Bartels Routestructuren Divers Versterken ruimtelijk-fysieke kwaliteiten Diverse Rijksmonumenten Gebiedsontwikkeling Streekverhalen Behoud en versterking cultureel erfgoed Religie Afstemmen cultureel aanbod in regio Archeologie Landgoederen Beken en beekdalen Waterbeheerplan Waterschap De Dommel/ Aa en Maas Winkels iDOP's Parc Vital MFA's Breedbandnetwerk/ glasvezel Aansluiting A67 N69- gebiedsimpuls A58/ A2

agenda NB Jong talent Kenniseconomie Innovatie Vestigingsklimaat Nieuwe bedrijventerreinen obv zuinig ruimtegebruik Verbeterde aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt Robuuste en veerkrachtige natuur Realisatie Ecologische hoofdstructuur

Behoud vitaliteit kleine kernen Diversiteit in aanbod Evenwicht in woningmarkt Domotica/ Innovatieve zorg Structurele samenwerking overheid en onderwijs Bereikbaarheid regio via weg, spoort water en lucht Stimuleren ander mobiliteitsgedrag (OV) Technologische ontwikkkelingen en innovaties Hoogwaardig openbaar vervoer Multi level governance Lokaal-subregionaal-regionaal Strategieontwikkeling Beleidssynchronisatie Proces- en projectsturing

Ontwikkeling landschappen Cultuur, cultureel erfgoed en monumenten Gewenste ontwikkelingen gaan voor krap ruimtelijk beleid Behoud en herbestemming grootschalige cultuurhistorische complexen

Gezonde leefomgeving Beter onderwijsaanbod

Efficiënt verkeers- en vervoersysteem Breedbandnetwerk Hoogwaardig openbaar vervoer Goederenvervoer via spoor, weg en buisleidingen Provincie als partner niet als regisseur Nieuwe allianties BrabantStad


Bijlage 2:Bijdrage partners In hoofdstuk 5 is toegelicht welke middelen nodig zijn voor de organisatie van de agenda, via het Huis van de Brabantse Kempen. Die middelen kunnen worden ingebracht door een combinatie van financiële middelen en inbreng van fte’s. De twee schema’s in deze bijlage brengen tezamen in beeld hoe dit over de verschillende partners kan worden verdeeld. Bijdrage partners in geld Bijdrage in €

Thema

Planeconoom:

coördinatoren:

Communicatie

Kennismakelaar:

adviseur:

1,5 fte € 5.250

0,2 fte

Oisterwijk

0,5 fte

Oirschot

€ 6.500

€ 1.000

€ 1.500

Bladel

€ 6.500

€ 1.000

€ 1.500

Huisvesting en

Branding:

officemanagement 0,4 fte

Bijdrage

Werkbudget

Totaal

Leader

0,6 fte € 3.750

0,5 fte

€ 1.500

€ 6.500

€ 1.500

€ 6.500

€ 3.614

€ 12.614

€ 1.000

€ 3.614

€ 21.614

€ 1.000

€ 3.614

€ 21.614

€ 3.614

€ 3.614

Goirle Reusel-De Mierden

€ 6.500

€ 1.000

€ 1.500

€ 1.500

€ 6.500

€ 1.000

€ 3.614

€ 21.614

Eersel

€ 6.500

€ 1.000

€ 1.500

€ 1.500

€ 6.500

€ 1.000

€ 3.614

€ 21.614

Bergeijk

€ 6.500

€ 1.000

€ 1.500

€ 1.500

€ 6.500

€ 1.000

€ 3.614

€ 21.614

Hilvarenbeek

€ 9.000

€ 1.000

€ 1.500

€ 1.500

€ 5.000

€ 3.614

€ 21.614

Provincie

€ 60.000

€ 15.000

€ 20.000

€ 22.000

€ 27.500

SRE

€ 37.500

€ 10.000

Totaal

€ 154.250

€ 15.600

€ 65.000

€ 245.100 € 37.500

Waterschap Overige partijen

€ 20.000

€ 21.000

€ 3.000

€ 3.000

€ 10.000

€ 5.000

€ 42.000

€ 39.000

€ 7.500

€ 13.500 € 25.000

€ 76.250

€ 50.000

€ 50.000 € 44.512

€ 65.000

€ 492.012


Bijdrage partners: in fte’s Bijdrage in fte

In te zetten fte’s

Totaal

Gemeenten

2 fte thema coordinator

3 fte

1 fte manager Streekhuis Provincie

1,5 fte thema coordinator

2 fte

0,5 fte coordinatie revolverende grondportefeuille SRE

0,5 fte secretaris Leader

1,5 fte

1 fte thema coordinator Overige partijen

0,2 fte coordinatie Streekrekening

0,2 fte


Bijlage 3: Ontwikkelingsgericht werken Aanleiding voor de opgave De Brabantse Kempen is als regio in een ander tijdsgewricht gekomen, waarin samenwerking tussen de verschillende partijen en belangengroeperingen van cruciaal belang is, om alle ambities uit hoofdstuk 3 ‘werken aan de toekomst’ te kunnen realiseren. De agenda vraagt om een slagvaardige overheid, die in staat is om aan te sluiten op de initiatieven van anderen, en die kan schakelen op allerlei niveaus in de toren (zie hoofdstuk 4 ’aanpak en organisatie’). Een werkwijze waarbij het beleid , procedures en regels dienstbaar zijn aan de uitvoering, in plaats van andersom. Het is aan het Huis van de Brabantse Kempen de uitdaging een effectief heterogeen dynamisch netwerk te ontwikkelen om de complexe opgaven te realiseren. In die netwerken zijn naast de Overheden ook de Ondernemers , het Onderwijs en de Omgeving (het maatschappelijk middenveld, zoals maatschappelijke organisaties, verenigingen, coöperaties en stichtingen ) van belang. In een tijd, waarin ook de overheidsfinanciën sterk worden gereduceerd kan alleen kennisuitwisseling er toe bijdragen dat er bijvoorbeeld nieuwe instrumenten of geldstromen ontwikkeld worden. Door uit te gaan van initiatieven en belangen van partners worden tot dan toe onbekende kansen geboren om alle doelen te realiseren. Gezamenlijk optrekken tussen O-O-O-O is noodzakelijk om voldoende massa en kracht te ontwikkeling voor promotie, profilering en realisering van een sterk Brabantse Kempen. Het Streekplatform en haar uitvoeringsorganisatie Huis van de Brabantse Kempen heeft, als katalysator en regionaal regisseur, een belangrijke rol bij het samenbrengen en optimaal functioneren van het samenspel van de 4 O's. Het gaat om het gezamenlijk handelen in wisselende allianties van de 4 O's, op basis van complementariteit. Deze rol kan in sommige gevallen samenvallen met die van zowel initiator en/of facilitator. Een dergelijke werkwijze is essentieel voor de legitimatie van de overheid

nieuwe stijl: het vraagt echter een enorme omslag in werkwijze op allerlei niveaus van medewerkers, management en bestuur. Uitdaging Huis van de Brabantse Kempen en gelieerde organisaties Terugdringen versnippering De kennis in de regio is nog erg versnipperd, hetgeen de doorontwikkeling van de agenda belemmert. Medewerkers gelieerd aan het Huis van de Brabantse Kempen moeten deze kennis delen en trots zijn op inspirerende voorbeelden uit de praktijk. Doorbreken van netwerken Het vermoeden bestaat dat de overheid in eerste instantie veel met de vanouds bekende partners zaken doet, en dat daardoor bepaalde minder direct voor de hand liggende partners ten onrechte buiten beeld blijven of teveel blijven hangen binnen het netwerk van één beleidsveld. Door een beter beeld te krijgen van de huidige netwerken, en deze met elkaar te delen, ontstaan kansen om deze aanpak te versterken en verder te ontwikkelen. Het opstarten van koplopersbewegingen moet bestaande netwerken gaan doorbreken. Sturen op allianties De nieuwe werkwijze vraagt een open source benadering. De juiste partners zoeken. Hierbij moet vanuit de overheid gezien in omgekeerde volgorde gewerkt gaan worden: urgenties uit het veld kunnen identificeren als kansrijk kristallisatiepunt voor combinaties met overheids urgenties. In deze houding zien we partijen “buiten” als bron van ideeën en mogelijkheden, waarbij de overheid als partner aansluit. En niet als potentiële vijanden, die we pas na een dichtgetimmerd voorstel toelaten. Dit vraagt een omslag in denken op alle niveaus. Alle gelieerde overheden aan het Huis van de Brabantse Kempen, provincie, gemeenten, SRE en DLG zullen de consequenties van deze werkwijze voor hun positie moeten bezien. Consequentie van de nieuwe werkwijze is immers dat externe partijen vroegtijdig in het proces reeds worden betrokken, bijvoorbeeld bij het opstellen van startnotities etc. Het vraagt ook kaders en processen


met voldoende marge voor onderhandeling, om daadwerkelijk de mogelijkheden van initiatieven van anderen te kunnen verkennen.

Anders dan de inhoudelijke ontwikkelopgaves (zie hoofdstuk 3 ‘werken aan de toekomst’) is OOOO geen doel op zich, maar een middel dat we moeten verinnerlijken om succes te kunnen hebben.

Competentieprofiel medewerkers Huis van de Brabantse Kempen De overheid nieuwe stijl vraagt ook ontwikkeling van competenties om te kunnen acteren in een netwerkorganisatie. Hier zal een grote slag gemaakt moeten worden, op alle niveaus. Dit betekent een competentieontwikkeling, gekoppeld aan diverse taakvelden. Medewerkers in het Huis van de Brabantse Kempen zullen zich moeten gaan toeleggen op: Netwerken; legt, verstevigt en onderhoudt contacten met degenen, met wie de doelen uit de agenda bereikt kunnen worden Samenwerken; handelt vanuit het groepsbelang en levert samen met andere een bijdrage aan de Agenda van de Kempen Organisatiesensitiviteit; heeft inzicht en is alert op (in)formele verhoudingen, posities en belangentegenstellingen binnen en buiten de organisatie en kan daar adequaat op inspelen Flexibiliteit; past verschillende werkwijze toe en gedraagt zich anders in verschillende situaties om een doel te bereiken Anticiperen; is zich bewust van kansen, risico’s en knelpunten die zich binnen en buiten de Brabantse Kempen afspelen en speelt hier adequaat op in Onderhandelen; behartigt de Brabantse Kempen in onderhandelingssituaties en bereikt overeenstemming met behoud en wederzijds respect Conflicthantering; doorziet belangentegenstellingen en weet door het toepassen van verschillende beïnvloedingsstijlen maximaal rendement voor de Brabantse Kempen te behalen


Bijlage 4: Overzicht deelnemers Agenda van de Kempen Leden Reconstructiecommissie BMF

Hilgers

L.C.F.M.

DLG

Roelofsma

K.

Gemeente Bladel

Hout van der

A.J.

Gemeente Eersel

Hooff van

R.T.R.W.

Gemeente Goirle

Verhoeven

J.A.M.

Gemeente Hilvarenbeek

Dierckx

J.A.

Gemeente Oirschot

Machielsen

P.A.G.

Gemeente Oisterwijk

Rijnen

C.

Gemeente Reusel

Ven van de Sevaux de

C.H.A.M.

KempenGoed MKB

Rooy van

A.J.M.C.

Provincie Noord-Brabant

Bavel van

M.


Boer de

Y.C.M.G.


Boezeman

A.B.M.


Meulepas

A.


Ven van de

J.A.M.

SRE

Goor

M.

Streekhuis kempenland

Schellekens

P.

TOP Brabant

Knegsel van

vz Reconstructiecommissie Waterschap De Dommel

M.

B. Gorp Van-Van de Ven J.M.P.J. Wegdam A.G.M.

ZLTO ZLTO Tilburg

Oord van den

A.J.M.

Gorp van

C.

BPG/ Kempische Landgoederen

Haaren van

Kees

Subcommissie Economie en Leefbaarheid

Houben-Sipman

H.P.G.M.


Deelnemers Kempenconferentie Agro & co

Deursen van

Jasper

ASR Vastgoed Vermogensbeheer BV

Breviers

Harry

Avans Hogeschool

Ouden den

Willem

BMF

Swinkels

Frans

Bouwbedrijf van Breemaat BV

Horst van der

Rov

Brabants Particulier Grondbezit

Bont de

René

Brabants Particulier Grondbezit

Haaren van

Kees

Brainport Development NV

Brouwers

Joep

Buro3R

Velden van der

Theo

Caterprof

Visser

Ron

CDA Eersel

Gerwen van

Rob

Coöperatie Bosgroep Zuid Nederland

Rots

Jan

Coöperatie Bosgroep Zuid Nederland

Wit de

Marc

DLG

Dijkman

Edo

DLG

Janssens

Thijs

DLG

Roelofsma

Kees

Ecoenergy

Rijnen

Bert

Gemeente Bergeijk

Kuijken

Matthijs

Gemeente Bladel

Hout van der

Arjan

Gemeente Bladel

Perriëns

Paula

Gemeente Bladel

Sambeeck van

Diane

Gemeente Bladel

Swachten

Burgemeester

Gemeente Bladel

Veldhuizen

Joan

Gemeente Bladel

Zumker

Dick

Gemeente Eersel

Hooff van

Roeland

Gemeente Eersel

Kieboom

Paul

Gemeente Eersel

Kraaijenveld

S.


Gemeente Eersel

Timmermans

Harrie

Gemeente Goirle

Horevoorts

Joep

Gemeente Goirle

Verhoeven

Sjef


d'Haens

Fons


Dierckx

Jan


Horeman

Marty


Palmen

Burgemeester

Gemeente Oirschot

Evers

Willy

Gemeente Oirschot

Haank

Dolf

Gemeente Oirschot

Hout van

Jos

Gemeente Oirschot

Machielsen

Piet

Gemeente Oirschot

Severijns

Ruud

Gemeente Oirschot

Verhoeven

Jan

Gemeente Oirschot

Voets

Rob

Gemeente Oisterwijk

Putten van der

Simon

Gemeente Reusel-De Mierden

Bertens

Leon


Huijbregts

Martien


Limpt van

Cor


Linden

Gré


Tuerlings

Harrie

Gemeente Reusel-De Mierden Gemeente Reusel-De Mierden

Ven van de Wouters

Cees

Hapert Wagenbouw BV

Keeris

Ad

Harrie Wouters

Wouters

Harrie

HAS KennisTransfer

Lammers

Jacques

JDT Management Support en Mediation BV

Rooy van

Jan

Kempen Goed

Kaanen

Ivo

KempenGoed

Coppens

Esther

Stefan


KempenGoed

Michelse

Charlotte

KempenGoed

Sevaux de

Matthieu

Kempisch Ondernemers Platform

Eugster

Michel

Land van de Hilver

Meel van

Wiet

Land van de Hilver

Moonen

Brigit

Land van Oirschot

Adriaans

Henk

Land van Oirschot

Kemps

Ad

Land van Oirschot

Zeeland van

Frans

Landschapsambassadeur

Hendrikx-Blankers

Mieke

LEI Wageningen UR

Linderhof

Vincent

lid subcommissie E&L

Jansen

Jozef

lid subcommissie E&L

Verhoeven-Hutten

Martje

Ondernemer

Oord van den

Erik

Organisatie: Brabants Landschap

Schep

Hans

Pius X-College

Krijbolder

W.


Anderiesse

Annelein


Berg van den

Rick


Timmers

Ben

RECRON

Kraanen

Willem

Rector Rythovius College Eersel

Claassens

Frans

Regionaal landschap kleine en grote Nete vzw

Veke van der

Bas

RESOC Kempen

Dijck van

Dominique

ROC Eindhoven

Aa van der

Peter

ROC Eindhoven, College van Bestuur

Wintels

Antoine

Samenwerking Kempengemeenten

Dongen van

Marionne

Secretaris LEADER Kempenland

Claassen

Marleen

SPK (Belgische Kempen)

Bussche van den

Dick


Look van

Hilde


Wils

Joris


SPK Groene belevingsregio

Berghe van den

Jan

SRE

Bakker

Karin

SRE

Riel van

Fleur

Staatsbosbeheer,district Peel & Kempen

Lau

Davind

Statenlid PVV Noord-Brabant

Hattem van

Alexander

Stichting BuitenGewoonGoed i.o.

Waalen

Jan

Streekhuis Kempenland

Bavel

Martien


Gorp van-van de Ven

José


Heuts

Hanneke


Schellekens

Paul


Trommelen

Elly


Ven van de

Joep

Streekontwikkeling Boven-Dommel

Helvoort van

Has

TACCT

Hattum van

Suzanne

Telos

Hinssen

Jules

Veldcoördinator ANV Kempenland

Janssen

Noud

Waterschap de Dommel

Wegdam

Ton

ZLTO

Brouwer de

Anke

ZLTO

Gorp van

Coen

ZLTO

Oord van den

A.J.M.

ZLTO

Rijdt van de

Patrick

ZLTO Bladel

Mijs-Craens

T.

Zorgcoöperatie Hoogeloon

Pijnenborg

Ad

Thijs

Jan


Deelnemers workshops Arcadis architecten- en adviesbureau ASR vastgoed/LG de Utrecht B&B De Donkhoeve BION Food & Agriculture BMF Bosgroep Zuid Nederland Bosgroep Zuid Nederland BPG/KLG Brainport Development Cooperatie Esbeek Cooperatie Esbeek DLG Duijf advies en projectmanagement ERAC ERAC gemeente Eersel gemeente Eersel gemeente Oirschot gemeente Oirschot gemeente Oirschot gemeente Oirschot gemeente Reusel-De Mierden gemeente Reusel-De Mierden gemeente Reusel-De Mierden HAS Den Bosch HAS Den Bosch HAS Kennistrasfer Kempengoed

Vos Ven van de Breviers Ruremonde van Heerkens Hilgers Rots Wit de Haaren van Roggeband Oerlemans Verhoeven Roelofsma Duijf Maas Slinkman Wiel van de Hooff Haank Ham van Hout van Machielsen Ven van de Wouters Wouters Konings Schijndel van Lammers Sevaux de

Imke Ad Harry Hanneke Dion Loek Jan M.A. Kees Jan Sjef Piet Kees Ger Wil Mayko Frits Roeland Dolf Thijs Jos Piet Cees Stefan Harrie Maike Geert-Jan Jacques Mathieu


KOP KOP KOP LEI Wageningen Land van Oirschot LvdH/Agro&Co LvdH/Landal Greenpark LvdH/Rabobank Melkvee ZLTO kkp ROC Eindhoven Smart Homes Eersel Spoordonkse Watermolen SRE SRE Staatsbosbeheer Staatsbosbeheer Streehuis Streekhuis Streekhuis Streekhuis Streekhuis Streekhuis/provincie Brabant Streekhuis/provincie Brabant Streekhuis Sub.cor.eenh. R/c Top Brabant Uitspanning De Bollen Vessem melkveehouder Virtueel Plein VVV Oirschot

Eugster Vlerken van Thijs Linderhof Oord van den Meel van Dijk van Koolen Buijtels Aa van der Berlo Esch van Goor van de Voncken Laan van der Lau Bavel van Edel Heuts Schellekens Schellekens Trommelen Ven van de Anderiesse Jansen Knegsel van Kronenburg van Aaken van Jonkergouw Adriaans

M. Jacques Jan Vincent Toon Wiet Marcel Arie Walter Peter Ad Emile Martin Thomas Klaas David Martien Syta Hanneke Paul Jan Elly Joep Annelein Jozef Bart Gemma Joris Herman Henk


WS De Dommel WS De Dommel ZLTO ZLTO ZLTO ZLTO ZLTO ZLTO

Heeg Wegdam Gorp van Huybregts Limpt van Mijs Rijdt van de Versteden

Nynke Ton Coen Martin Cor T. Patrick Frans


Samen bewust ondernemend in de Brabantse Kempen Agenda van de Kempen

Recommend Documents