Uitgelicht
42
RUTH VAN BEEK EIGENT ZICH FOTO’S VAN ANDEREN TOE EN GAAT ER VERVOLGENS MEE AAN DE SLAG. ZE SCHEURT, VOUWT, PLAKT EN ZO ONTSTAAT IETS NIEUWS. HET RESULTAAT IS SURREALISTISCH, MET VAAK EEN TRAGIKOMISCHE TWIST. IS HET NOSTALGISCH OM OUDE FOTO’S ZO TE KOESTEREN, OF EERDER GEWELDDADIG? DOOR ANNA VAN LEEUWEN
CAVIASCHIKKEN
R Ruth van Beek untitled (silver tabby), 2010 collage, courtesy de kunstenaar
uth van Beek (1977) was al in de ban van gevonden foto’s voordat het hip werd. Niet dat ze al met stapels oude kiekjes bij de Gerrit Rietveld Academie aanklopte. Van Beek vertelt: “Ik kwam vers van het vwo, was helemaal niet met fotografie of met collage bezig. Als je me toen had gevraagd welke kunstenaar ik bewonderde, had ik waarschijnlijk Picasso genoemd.” Na het basisjaar waarin ze met verschillende technieken in aanraking kwam, werd haar de grafische richting aangeraden. Ze volgde het advies, maar trok steeds meer richting fotografie en maakte de overstap. Daar kwam ze terecht in
43
Uitgelicht
44
een klas barstensvol talent met onder anderen Melanie Bonajo (winnaar van de hedendaagse kunstprijs MK Award 2013), Koen Hauser (de huidige Fotograaf des Vaderlands) en Krista van der Niet (onlangs met haar foto voor de VPROgids genomineerd voor ‘cover voor het jaar’).
Ruth van Beek untitled (white), 2011 collage, courtesy de kunstenaar
Supermarkt
Fotograferen deed Van Beek inmiddels, maar ook gevonden foto’s intrigeerden haar. Of eigenlijk ging het om gejatte foto’s. “Het advertentiebord in de supermarkt hing eind jaren negentig vol met foto’s zoals je die nu op Marktplaats ziet, om iets te verkopen.” Ze trekt een lade open en haalt een stapeltje tevoorschijn. Een foto van een bruine bank, een polaroid van een kacheltje en een bruidje, haar hoofd is afgeknipt vanwege de privacy, de jurk is te koop. “Hier is mijn fascinatie voor amateurfotografie begonnen. Deze foto’s zijn zo persoonlijk en er zitten heel charmante vondsten bij. Kijk maar.” Pas nu zie ik dat de polaroid ondersteboven is genomen, zodat in de witte omlijsting boven de foto ruimte is voor tekst in plaats van eronder, voor zo’n advertentie staat dat beter. Hier is over nagedacht en zoiets zet Van Beek weer aan het denken. De foto’s of details uit de foto’s bracht ze samen in boekjes. Inspiratie vond zij in de boeken die de bekende Duitse kunstenaar Hans-Peter Feldmann maakt: gevonden foto’s die hij
zonder tekst of uitleg schijnbaar willekeurig combineert. Een verhaal of associatie ontstaat vanzelf en de meest droge foto’s blijken dan geladen met humor of suspense. Die bruine bank is bijvoorbeeld van zo’n grote afstand gefotografeerd dat het lijkt alsof de fotograaf niet dichterbij durfde te komen.
Soort sculptuur
Na haar eindexamen zette Van Beek een volgende stap. Verzamelen en reproduceren was niet meer genoeg, ze wilde zich de foto’s die ze ‘vond’ nog meer toe-eigenen. Ze ging vouwen en knippen. Liefdevolle echtparen wist ze zo te vervormen dat een vechtpartij ontstond, ze ontnam
“IK HAALDE DE FOTO’S VAN ZO’N ADVERTENTIEBORD IN DE SUPERMARKT”
Ruth van Beek the arrangement nr33, 2012 collage, courtesy de kunstenaar
45
Uitgelicht Ruth van Beek
46 Ruth van Beek Untitled (New Arrangements), 2014 courtesy de kunstenaar
VAN BEEK SNEED HET HOOFD VAN ‘IEDERS OMA OF MOEDER’ AF
Ruth van Beek baadster, 2006 collage, courtesy de kunstenaar
47
Uitgelicht Ruth van Beek
48 Ruth van Beek Untitled (New Arrangements), 2014 courtesy de kunstenaar
Ruth van Beek untitled (brown), 2011 collage, courtesy de kunstenaar
ZE VERKNIPT DE PLUIZIGE BEESTEN ZO DAT COMPACTERE VERSIES ONTSTAAN
49
Uitgelicht Ruth van Beek
50
MEER ZIEN?
RUTH VAN BEEK @ GALERIE TON DE BOER 18 T/M 21 SEPTEMBER Unseen Amsterdam, stand # 23 WWW.UNSEENAMSTERDAM.COM WHERE THERE’S SMOKE 10 JULI T/M 23 AUGUSTUS Fraenkel Gallery, San Francisco WWW.RUTHVANBEEK.NL
Ruth van Beek Untitled (New Arrangements), 2014 courtesy de kunstenaar
een dame die in een blauw badpak in zee poseerde haar hoofd. “Bij die echtparen wilde ik een verborgen verhaal laten zien, iets anders uit de foto’s halen. De baadster werd zonder hoofd een vreemd soort object en bovendien verloor ze haar identiteit. Dat zou nu ieders oma of moeder kunnen zijn.” De link met het onthoofde bruidje legde ze pas later.
Degene die de bruidsjurk wilde verkopen kende het slachtoffer tenminste of ze was het zelf, bij Baadsters (2006) sneed Van Beek eigenlijk het hoofd van ‘ieders oma of moeder’ af. Een heftige ingreep.
Ruth van Beek spread uit The Arrangements, rechts: the arrangement nr29, 2012 courtesy de kunstenaar
Twee cavia’s
Doordat Van Beek in haar werken vaak mensen, planten en dieren verknipt,
DE ASSOCIATIE MET GEWELD LIGT CONTINU OP DE LOER
ligt deze associatie met geweld continu op de loer. Voor haar serie Hibernators (2011) gebruikte ze foto’s uit boeken over huisdierenverzorging. Ze vouwt en verknipt de pluizige beesten zo dat een soort samengevatte, compactere versies ontstaan. Een konijn met één oor, een kat zonder hoofd, twee cavia’s die met de koppen in elkaar zijn geschoven tot één harig organisme. “Het lijkt alsof de dieren in een bepaalde houding zijn vastgezet en proberen te ontsnappen,” zegt Van Beek. De zichtbare vouwen helpen daarbij, als de tralies van een vreemd soort gevangenschap. Toch zijn de dieren niet zielig, eerder tragikomisch. Van Beek legt uit dat ze hen door haar ingrijpen als het ware tot leven heeft gewekt én weer in een nieuwe vorm heeft vastgezet. In het boek The Hibernators (2011) voegde Van Beek andere afbeeldingen
toe. Dameshanden kammen de lokken van een langharige cavia. In combinatie met de afbeeldingen van vervormde dieren ontstaat er dan een ongemakkelijke verwarring. Heeft deze behandeling met de kam geleid tot dit misvormde dier? En zijn de handen op de foto de handen van de kunstenaar?
Gestolde tijd
In haar recente series The Arrangements (2012) en New Arrangements (2014) ontstaat dezelfde soort spanning. Deze collages komen voort uit boeken over bloemschikken en kamerplanten en zijn abstracter dan de Hibernators. Van Beek heeft de planten en boeketten zo sterk vervormd dat ze amper te herkennen zijn. Soms is alleen een gekleurd vlak in een vaas overgebleven. Ook in het boek The Arrangements voegde de kunstenaar
foto’s met handen toe, wat tot prachtige toevallig gevonden combinaties en soms beeldrijm leidde. Zoals een bloempot op zijn kop naast een collage van de plant die van onderen een boom is geworden. Handelingen die uit de context zijn gerukt lijken collages te verklaren of maken ze juist nog vreemder. Van Beek: “Dit soort doe-het-zelfboeken zijn niets meer waard nu op YouTube voor alles wel een tutorial te vinden is. Maar voor mij zijn ze een fascinerende bron. Alles wat gefotografeerd is, heeft ooit bestaan. En het is vastgelegd, het is gestolde tijd.” Met haar kunst voegt Van Beek situaties, wezens en vreemde objecten toe aan alles wat ooit bestaan heeft. Soms verdwijnt daarbij iemands hoofd of een konijnenoor in de vouw, maar dat noem ik zinvol geweld.
51
