Europa / Roemenië
De smeltkroes van culturen die de Balkan is, culmineert in het mysterieuze Roemenië. Maar ook landschappelijk met streken als de Apuseni, de Karpaten of de Donaudelta meer dan de moeite waard.
land & cultuur
algemeen
Algemeen Feiten en cijfers Oppervlakte: 237.499 km2 (6 x Nederland) Hoofdstad: Boekarest Inwonertal: 21,7 miljoen Bevolkingsdichtheid: 90,6 inwoners per km2 Godsdienst: Roemeens-Orthodox 70%; Rooms Katholiek 6%; Protestants 6%; Overige 18% Taal: Roemeens 1
3-2-2016 8:19
Klimatologische gesteldheid: Landklimaat
Transsylvanië Roemenië is wellicht het laatste land in Europa waar je nog van de natuur en het dorpsleven kan genieten zoals het in Nederland of België 50 tot 100 jaar geleden was. In het mysterieuze Transsylvanië wisselen imposante berglandschappen van de Karpaten af met met kleine vredige dorpjes in groene valleien. Transsylvanië kent een mengelmoes van culturen en is misschien het eerste land waar Nederlandse en Vlaamse kolonisten zich een nieuw leven opbouwden. De machtige Donau eindigt in een delta met een uitgebreid netwerk van rivierlopen, kanalen en meren waar doorheen een geweldige watermassa naar de Zwarte Zee voert. UNESCO-Werelderfgoedlijst Niet minder dan zes regio’s binnen Roemenië en een flink aantal culturele erfgoederen, zoals de kloosters van Bukovina, de weerkerken van Transsylvanie en de houten kerken van Maramures, staan op de UNESCOWererlderfgoedlijst. Sinds de revolutie van 1989 zorgt een groeiend netwerk van gastkamers en moderne hotels ervoor dat elke toerist zich in Roemenie thuis voelt.
bevolking
Bevolking De bevolking van Roemenië is heterogeen en cultureel verschillend. Sterk ingewortelde tradities en gebruiken hebben ervoor gezorgd dat elke bevolkingsgroep zijn identiteit heeft kunnen bewaren. Dit maakt een bezoek aan het land exta aantrekkelijk. De Roemenen zijn de grootste bevolkingsgroep en je vindt hen over het ganse land terug. De Hongaren leven voornamelijk in Transsylvanië, maar kleine groepen wonen ook aan de andere kant van de Karpaten. Saksen hebben samen met andere kolonisten het midden van Transsylvanië gedurende de Middeleeuwen vormgegeven. Lipovanen wonen in de Donaudelta. Ten slotte leven in Romenië grote groepen Roma, die vooral de muziek van het land inspireerden.
gastronomie
Gastronomie Boekarest werd gedurende de Belle Epoque het Parijs van het Oosten genoemd. Het flamboyante leven van toen verdween gedurende de donkere communistische jaren, maar het komt terug. De keuken in het zuiden van het land was geïnspireerd op zowel de verfijnde Franse keuken als op de Oosters getinte Turkse keuken. De keuken in Transsylvanië is vooral een eerlijke keuken met simpele smakelijke produkten, kleinschalig geteelt en rijk aan smaak. Roemenië is een 2
3-2-2016 8:19
wijnland en de ideale voedingsbodem voor een uitgebreide verscheidenheid aan simpele maar smaakvolle wijnen met verrassend bouquet.
cultuur
Cultuur Het Roemeens is een Romaanse taal dat als een eiland tussen zijn Slavischtalige buren ligt. De ethnische minderheden spreken hun eigen taal, maar de enige officiële taal is het Roemeens. De Romeinen hebben als belangrijkste bijdrage hun taal in het land geintroduceerd. Het Roemeens is nauwer verwant met het Latijn dan bijvoorbeeld het Italiaans of het Frans. Daarnaast kent het Romeens ook heel wat Slavische woorden. Vooral de namen van rivieren hebben een Slavische oorsprong. Tot het midden van de 19e eeuw werd het Romeens in het Cyrillisch geschreven. Divers cultureel erfgoed Het culturele erfgoed in Roemenië is erg verschillend. Er is enerzijds Transsylvanië waar vooral de Saksen de steden en dorpen ontwikkelden, versterkt met vestingsmuren of de unieke weerburchten. Anderzijds heeft in Moldavië en Wallachije de Orthodoxe kerk een enorm rijk cultuur historisch erfgoed achtergelaten, zoals de kloosters en kerken. Er staan ook nog versterkte boerderijen, waar de lokale baron of Bojer heerste. In Maramures staan houten kerken en huizen waar nog de zelfbenoemde, meest autochtone Daciërs wonen, omdat de Romeinen de streek nooit hebben geannexeerd. In Crisana en de Banat is de Hongaarse en Schwabische invloed nog duidelijk te merken. Boekarest heeft zich voornamelijk de laatste 200 jaar ontwikkeld en daar is duidelijk de Franse invloed herkenbaar in de architrectuur samen met de autochtone Brancuvensc stijl. Grote bijdrage zigeuners in Roemeense muziek De Roemeense muziek kennen we vooral door de bekende volksdans wijsjes. Deze werden voornamelijk gedurende het communisme gepromoveerd omdat de dictator een groot liefhebber was van de volksmuziek. (hij kende weinig andere muziek omdat hij slechts tot zijn 12de naar school was gegaan) De volksmuziek bevat echter heel wat meer dan de bekende deuntjes. Elke volksgroep heeft ook hier zijn sporen nagelaten en hebben de zigeuners misschien de grootste bijdrage geleverd. Verder is ook george Zamfir wereldwijd belend en liefhebbers van de klassieke muziek kennen wellicht de Roemeense Rapsodie van de bekende componist George Enescu.
traditie & vooruitgang
Traditie & vooruitgang Conservatief en traditioneel De meeste Roemenen zijn conservatief en traditioneel ingesteld. Het was en is een patriarchale samenleving. Legendes, mythes en gebruiken hebben tientallen eeuwen overleefd. Heel wat pre-christelijke riten vormen nu 3
3-2-2016 8:19
nog onderdeel van het dagelijkse leven. Het leven op het platteland was vooral een ’overleven’. Weinig of niets van de productie op een boerderij is gericht op de verkoop. De communisten hebben dit proberen te veranderen, maar zijn daar duidelijk niet in geslaagd. De meeste mensen op het platteland hebben na de val van het Communisme teruggegrepen op hun gebruiken en methoden van voor WO II. Grote tegenstellingen Godsdienst en religie zijn in volle expansie en nieuwe kerken en kloosters rijzen nog steeds als paddestoelen uit de grond. Maar het is ook een land met enorme contrasten. Na het communisme is er snel een klasse ’nieuwe rijken’ gekomen – een groot deel van hen partijleden die tijdens het communisme een hoge positie hadden- die grotendeels het economische leven controleert. Deze nieuwe klasse woont voornamelijk in de steden en ze hebben heel weinig invloed op wat er gebeurt op het platteland.
landschap & klimaat
algemeen
Algemeen Roemenië is vooral een bergland. Van de totale oppervlakte bestaat 30 procent uit bergen, 30 procent uit heuvels en de rest is vlak land. De machtige Karpaten-bergketen omsluit Transsylvanië in het oosten als een hoefijzer. De westelijke Karpaten of het Apuseni-gebergte sluiten met kleinere gebergten het land in het westen af. Er zijn tientallen natuurparken en -reservaten. De traditionele manier om het land te bewerken heeft er veel toe bijgedragen dat in de meeste bergstreken de natuur weinig of niet verontreinigd is. Tot nu toe zijn er meer dan 13.000 grotten ontdekt in Roemenië. Op een paar uitzonderingen na zijn de meeste van deze grotten nog in hun oorspronkelijke staat. Ze kunnen onder begeleiding van deskundige speleologen bezocht worden. Roemenië is verder erg rijk aan mineralen. Dit zette al de Romeinen ertoe aan om thermale baden en kuuroorden op te richten. De Donau-delta is een van de belangrijkste in Europa en de op een na grootste. Deze is beschermd en staat op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. De Zwarte Zeekust is een trekpleister voor de lokale jeugd gedurende de zomermaanden.
fauna
Fauna Zoogdieren In het totaal zijn er bijna 33.800 verschillende diersoorten waaronder 700 soorten gewervelde dieren. Roemenië heeft de grootste dichtheid aan grote carnivoren per km2 in Europa, waaronder beren en wolven. Lynx en wilde leven in alle gebergten. Bovendien komen in het land talrijke zoogdiersoorten 4
3-2-2016 8:19
voor, zoals everzwijnen, wolven, vossen, otters, bunzingen en allerlei soorten knaagdieren. Op een paar uitzonderingen na zijn deze dieren nog echt wild. Vogels De Donaudelta is een echt vis- en vogelparadijs. Er broeden grote kolonies pelikanen en vogels uit India, Afrika en China kunnen hier waargenomen worden op hun trek naar het noorden. Vanuit tientallen observatietorens zijn Gouden arenden, ibissen, aalschovers, gieren, havikken, reigers, pelikanen, uilen, allerlei steltvogels, waad- en zwemvogels te zien. Meer dan 300 verschillende soorten. Ook komen hier ongeveer alle mogelijke soorten zoetwatervis voor.
flora
Flora Roemenië heeft heel wat unieke microklimaten, die voor een enorme variatie in de plantenwereld hebben gezorg. Er komen overal endemische plantensoorten voor, die zich alleen in zeer speciale gebiedjes ontwikkeld hebben. Bovendien kent Roemenië heel wat plantensoorten die in het westen al lang verdwenen zijn en die hier zonder veel moeite terug te vinden zijn. De mensen hebben altijd selectief hout gehakt. Dit heeft ervoor gezorgd dat de enorme bossen nog altijd heel gevarieerd zijn en in goede staat en gezondheid verkeren. Ook de Donau-delta heeft een unieke vegetatie en is met zijn 1150 plantensoorten is een van de meest diverse ter wereld.
geografie
Geografie Karpaten De Karpaten delen Roemenië van noord naar zuid in tweeën. Het gebergte is gemiddeld 2000 m hoog, de hoogste top is de Moldoveanu (2544 m). Het gebergte wordt onderverdeeld in welgedefinieerde zones. Maramuresgebergte Bovenaan ligt het Maramures-gebergte aan de grens met Oekraïne. Dit gebergte is bijna volledig bebost en de belangrijkste levensader voor de Vaser-rivier. De vallei ervan is bekend om het laatste nog werkende smalspoorlijntje van Europa waarover stoomtreintjes rijden. Daarna komt het Rodna-gebergte, vooral geliefd bij wandelaars omdat je er bijna alleen bent. De hoogste top is de Pietrosul (2303 m). Het Calimangebergte is een vulkanisch gebergte, bekend van het Twaalf-apostelennatuurreservaat met daarin grote mensgelijkende (antropomorfe) rotsen. Het Rarau-massief, op de grens met Bukovina, is bekend om zijn vertikale kalkstenen rotsen (Pietrele Doamnei). Daarna volgt het Ceahlau-gebergte, ooit de plaats waar de oude Daciërs hun goden aanbaden. Verder zuidelijk volgen de parallelle ruggen van het Harghita-, Ciuc- en Tarcau-gebergte. Dit gaat verder tot aan de Prahova-vallei waar zich het meest bekende gebergte 5
3-2-2016 8:19
bevindt: het Bucegi-gebergte, een enorm kalksteenplateau dat 2000 m hoog boven de zeespiegel ligt. De Omu (2505 m) is er de hoogste top en er zijn tientallen wandelpaden en een aantal skipistes met kabelbanen. Piatra Craiului-gebergte Het kleine, maar wmisschien wel mooiste gebergte, is het kalkstenen Piatra Craiului-gebergte waar een natuurproject opgestart is met Europese hulp om de grote roofdiersoorten zoals wolven en beren te beschermen. Het Fagarasgeberte wordt op 2000 m hoogte doorkruist door de Trans-Fagaras autoweg. Hier bevinden zich de hoogste bergtoppen van Roemenië. Meer naar het zuiden liggen het Cindrel-, Lotrus- en Vulcan-gebergte en daar weer zuidelijk van het Retezat-gebergte, vooral bekend door het gelijknamige natuurreservaat. De Semenic- en Almajgebergten lopen door tot aan de Donau. De mediterane invloed is hier duidelijk zichtbaar en fauna en flora verschillen er sterk met die van de rest van het land. Apuseni-gebergte Het Apuseni-gebergte is een enorm plateau ten westen van de Karpatenboog. Vooral het natuurpark Padis, waar honderden grotten in het kalkgesteente zijn ontstaan, trekt jaarlijks duizenden bezoekers. Ten oosten van de Karpaten ligt het Macin-gebergte, wellicht het oudste gebergte in het land dat ervoor zorgde dat de Donau nog een paar honderd kilometer meer moest afleggen voordat deze de Zwarte Zee bereikte.
geologie
Geologie Karpaten De Karpaten bestaan in het oosten vooral uit afzettingsgesteenten, sedimentaire zandsteen en conglomeraatgesteenten. Het middengedeelte bestaat grote kristallijne schisten en belangrijke kalksteenzones, terwijl het westen vulkanisch is. De zuidelijke Karpaten stonden, net als de Alpen, meer bloot aan enorme krachten en werden herhaalde malen geplooid. Hier liggen kristallijn gesteente met kalksteenzones. De Banaat bestaat uit sedimentair gesteente waar belangrijke steenkoolreserves werden ontdekt. Apuseni-gebergte Het Apuseni-gebergte of de West-Karpaten zijn geologisch het meest interessant. Het is een oud kristallijn gesteente met Paleozoïsche en Mesozoïsche afzettingsgesteenten (sedimenten) en meer recent vulkanisch materiaal. Er zijn onregelmatige depressies en gestrande massieven met open vlakten. Het is het belangrijkste karstgebied in het land met duizenden grotten. Er werden belangrijke goudreserves gevonden naast andere metalen. Transsylvanië was ooit een grote binnenzee en de sedimenten zorgen voor een vruchtbare bodem. Ten oosten van de Karpaten vindt men geplooide Tertiaire sedimenten met Pliocen formaties die olie bevatten. Het Roemeense laagland wordt 6
3-2-2016 8:19
gedomineerd door de Donau-delta en de enorme alluviale afzettingen van een van Europa’s grootste rivieren. De Donau-delta vormt Europa’s jongste land en groeit elk jaar enkele meters aan.
klimaat
Klimaat Temperatuur Roemenië heeft een continentaal of landklimaat. De winters zijn er lang, koud en vochtig. De lente en herfst duren er kort. De zomers zijn aanmerkelijk warmer en droger dan in Nederland. De temperatuur kan dan in de valleien oplopen tot 30 ºC. Hoger in de bergen wordt het meestal niet warmer dan 20 ºC. Met name de tweede helft van de zomer en de vroege herfst worden gekenmerkt door lange periodes van stabiel droog en warm weer. In de vroege zomer kan het er nog vrij koud zijn. Neerslag De gebergten kennen, zoals elders in Europa, vaak een wisselvalliger en vochtiger weerbeeld. Men dient er ‘s zomers altijd rekening te houden met de kans op onweer of plotselinge temperatuurdaling. Het is er niet ondenkbaar dat een hete zomerse dag eindigt met een fikse onweersbui en flinke afkoeling.
reisperiode
Reisperiode De ideale reisperiode in Roemenië loopt van begin mei tot eind oktober. Vanaf mei is de meeste sneeuw in het gebergte gesmolten en kunnen de bijna alle bergwandelingen tot 2000 m zonder gevaar gemaakt worden. Hogerop is het veilig vanaf half juni tot half september, hoewel een vroege of late storm toch roet in het eten kan gooien en voor sneeuw kan zorgen tot eind juni of vanaf eind augustus. Dit zijn echter uitzonderingen en de vroege of late sneeuw verdwijnt meestal na een paar dagen. De natuur komt ten bloei vanaf de maand maart-april in het oosten. In het gebergte is dit gemiddeld 1 tot 2 maanden later, hoewel sommige microklimaten daarop een uitzondering vormen. Een regenbui kan je natuurlijk altijd verwachten in het gebergte, maar drukkende warmte is er echt een uitzondering.
grafiek
Grafiek De onderstaande grafiek toont het klimaat in de regio rond Boekarest. Voor een exacte weergave van de klimaatgemiddelden op uw reisbestemming kunt u informatie vinden in de uitgebreide reisbeschrijvingen. 7
3-2-2016 8:19
Toelichting Roemenië heeft een continentaal klimaat met Atlantische invloed. Dit wil zeggen dat er harde koude winters zijn met temperaturen tot –30 graden ’s nachts (in sommige depressies zoals Miercurea Ciuc zelfs tot –40 graden) en warme hete droge zomers met temperaturen van gemiddel 25-35 graden en zelfs tot 40-45 graden in het zuiden. In het gebergte valt er wel meer neerslag en in het bijzonder dan in het Apusenigebergte dat de eerste grens vormt na de vlaktes van Hongarije. De laatste jaren zijn de uiterst korte lente en herfst een nieuw fenomeen. In de zomermaanden zijn de temperaturen in het gebergte ideaal. Overdag 20-30 graden, ’s nachts 15-20 graden.
ontdekken
feesten & festivals
Feesten & festivals Roemenië kent in vergelijking met Nederland enkele afwijkende feestdagen. Let met name op Pasen, dat volgens de Orthodoxe kalender doorgaans op andere data gevierd wordt dan bij ons. In 2014 zijn dit:
01 en 02 januari: Nieuwjaarsdagen (Anul nou); 06 januari: Driekoningen (Epifanie; Boboteaza); 08 maart: Internationale Vrouwendag (Ziua Femeii); 18 april: Goede Vrijdag (Orthodoxe kalender); 20 en 21 april Pasen (Orthodoxe kalender; Pastele) 01 mei: Dag van de Arbeid (Ziua muncii); 09 mei: Dag van Europa (einde Tweede Wereldoorlog; Franse minister Robert Schuman geeft aanzet tot oprichting supranationale Europese organisatie (1950); 08 en 09 juni: Pinksteren (Orthodoxe kalender; Rusaliile); 15 augustus: Maria Hemelvaart (RK; Adormirea Macii Domnului); 8
3-2-2016 8:19
28 augustus: Maria Hemelvaart (Orthodoxe kalender); 01 december: Dag van de Vereniging (Ziua Unirii; verjaardag van de Unie Roemeens koninkrijk met Transsylvanië (1918); Nationale feestdag (Ziua nationala).
Plaatselijke feesten en festivals Belangrijke feesten zijn de vruchtbaarheidsrituelen die in de winter (het nieuwe jaar) en de lente gevierd worden. Er zijn de Rozalia, een oud ritueel waarbij de dieren gezegend worden. Er zijn de Sanzienes of boze heksen en feeën die op afstand gehouden moeten worden. Er zijn de festivals die gehouden worden wanneer de schapen aan de herder worden toevertrouwd en waarbij de hoeveelheid melk bepaald wordt, zodat iedereen zijn deel krijgt waar hij recht op heeft. Huwelijken in de dorpen zijn dikwijls nog een spektakel waar het hele dorp aan deelneemt. Enkele festivals zijn uitgegroeid tot belangrijke spektakels zoals het Junifestival in Brasov op de eerste zondag van mei, het middeleeuws festival in Sighisoara begin augustus en de verschillende festivals in de stad Sibiu (culturele Hoofdstad van Europa 2007) gedurende de zomer. Bijna alle kerkelijke hoogdagen worden nog intens gevierd en gerespecteerd op het platteland. Zo heeft elk klooster of kerk zijn patroonheilige en in sommige bekende kloosters komen dan duizenden mensen samen.
foto & film
Foto & film Roemenen op het platteland staan dolgraag op de foto. Maar ze hebben niet zo graag dat u hen fotografeert tijdens hun dagelijkse bezigheden. Ze willen "mooi" zijn op de foto. Wanneer u hen toestaat zich om te kleden, komen ze daarna prachtig stokstijf poseren voor de foto. Misschien is dit niet precies wat u zoekt. De Roma (zigeuners) hebben geleerd dat ze geld kunnen verdienen als u hen fotografeert. Verder moet u soms extra betalen als u wilt fotograferen of filmen in museums. Prijzen hiervoor kunnen oplopen tot 10 of 15 euro. N.B. Militaire domeinen en regeringsgebouwen mogen absoluut niet gefotografeerd worden. Voor heel wat staatsbedrijven of instellingen hebt u een speciale toelating nodig.
adressen
Adressen ANWB zusterorganisatie in Roemenië De ANWB werkt samen met haar zusterorganisatie Automobil Clubul Roman ACR (Roemeense site). 9
3-2-2016 8:19
Vanaf 01 juli 2013 is er ANWB Vakantieradio (via smartphone en tablet). Ambassade van Nederland in Roemenië Aleea Alexandru 20 011823 Boekarest, Roemenië Telefoon: + 40 21 208 60 30 Noodgevallen (buiten kantooruren): + 40 7 44 652 477 Fax: + 40 21 230 76 20 Website: Ambassade van Nederland E-mail:
[email protected] Openingstijden Ambassade: maandag t/m donderdag van 09.00 tot 17.30 uur; vrijdag van 09.00 tot 15.00 uur Openingstijden Consulaire afdeling: maandag, dinsdag en donderdag van 09.00 tot 12.00 uur Fax: + 40 21 231 62 79 E-mail:
[email protected] Nederlandse Honorair Consulaten in Roemenië Er zijn Honorair Consulaten van Nederland in Cluj, Constanta en Timisoara (adressen, telefoonnummers, e-mail, zie de website van de Nederlandse Ambassade).
lezen
Lezen In goedgesorteerde reisboekwinkels zijn verschillende boeken over Roemenië te koop: Romania & Moldavia, uitgeverij Lonely Planet Roemenië, uitgeverij Elmar Rough Guide to Romania, uitgeverij Rough Guide Service SNP SNP heeft in samenwerking met de gerenommeerde reisboeken & landkaartenwebshop van De Zwerver een handige bestelservice. De manier om snel en gemakkelijk de juiste reisboeken en kaarten voor uw reis in huis te krijgen. Deze postorderservice en de bijbehorende voorwaarden kunt u via internet gratis raadplegen. Op onze website zoekt u de reis van uw keuze en met twee eenvoudige klikken verschijnt een bestelformulier met de juiste selectie behorende bij uw bestemming. U kiest vervolgens welke boeken of kaarten u wilt bestellen. Normaliter is de levertijd 3 werkdagen. Per verzending wordt va. € 2,95 verzendkosten in rekening gebracht en uw bestelling thuisbezorgd.
10
3-2-2016 8:19
souvenirs
Souvenirs Souvenirs kunnen bijna overal worden gekocht langs de drukke wegen en toeristische trekpleisters. Postkaarten zijn soms moeilijk te vinden buiten de steden. Souvenirs in de vorm van handwerk kunnen ook in de dorpen worden gekocht. Roemenen verkopen dikwijls in de Turkse stijl, ze vragen veel te veel. Daarom kunt u meestal wel afdingen. Dikwijls hebben ze ook twee prijzen, een voor de Roemenen en een voor de buitenlanders. Roemenië is vooral bekend voor zijn iconen op glas. Let er echter wel goed op dat u geen antieke iconen koopt! Deze behoren tot het cultureel erfgoed (staatspatrimonium). Dergelijke iconen uitvoeren is een misdaad. U kunt hiervoor in de gevangenis belanden. Wilt u antiek kopen en mee naar huis nemen, dan moet het voorwerp verzien zijn van een speciaal certificaat. CITES De Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES; 1975) is een internationale overeenkomst tussen overheden. De doelstelling van CITES is de handel in wilde dieren en planten zodanig te reguleren, dat deze door overmatige exploitatie en verlies van hun leefomgeving niet in hun voortbestaan of zelfs met uitsterven worden bedreigd. Ook de handel in dierlijke en plantaardige producten, zoals voedingsmiddelen, huiden, bont, tassen, hout, houten (muziek)instrumenten, toeristische souvenirs en medicijnen van tegenwoordig meer dan 30.000 dieren plantensoorten vallen onder CITES. Invoer souvenirs Kijk voor de meest actuele informatie over CITES, het invoeren van voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke op de website van de Nederlandse douane.
taal & etiquette
Taal & etiquette Talen De Roemenen op het platteland spreken meestal enkel Roemeens, maar ze doen alle moeite om zich verstaanbaar te maken. Oudere mensen spreken naargelang de streek soms Duits of Frans, maar heel weinig Engels. Jongeren spreken wel Engels dankzij de tv. Kleding Roemenen hechten veel belang aan kleding. In het bijzonder als ze ergens worden uitgenodigd worden of wanneer mensen van het platteland naar de stad gaan. Ze zijn er intussen al aan gewend geraakt dat toeristen er dikwijls slordiger bijlopen. In kloosters of kerken wordt van de dames verwacht dat blote benen bedekt worden (dus geen korte broeken of minirokjes in de kerk). Dit is een vorm van respect. Ook verwacht men dat er op gewijde grond niet 11
3-2-2016 8:19
gerookt of gepicknickt wordt. Dus doet u dit het liefst buiten de kerk-, klooster- of kerkhofmuren. Fooi Fooien geven is een algemeen verschijnsel in Roemenië. De slechte economische situatie maakt het voor de Roemenen echter moeilijk fooi te geven. Van buitenlanders wordt het echter wel verwacht. Normaal betaalt men tussen de 10 en 15 % van de prijs. Pas op met het geven van te hoge fooien. Roemenen zullen dan te snel denken dat de buitenlanders geld zat hebben. Op die manier blijven de prijzen stijgen. In gastkamers moet u nooit een fooi geven. Beter geeft u een kadootje, iets typisch van thuis. Dit kan snoep zijn, een streekbiertje, een foto, een aandenken. Dit is voor de mensen heel wat belangrijker dan geld.
van belang
reisdocumenten
Reisdocumenten Voor een verblijf in Roemenië hebt u een paspoort of Nationale Identiteitskaart nodig, die geldig zijn voor de duur ervan. N.B. Wijziging van bovenstaande informatie is altijd mogelijk! Neemt u daarvoor contact op met de ambassade of een consulaat van Roemenië (zie nuttige adressen). Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. Medisch paspoort Een Europees Medisch Paspoort (EMP) is geen geldig grensdocument! Maar het is wel erg handig voor mensen die met regelmaat medicijnen (moeten) innemen. Het is verkrijgbaar bij oa. huisarts, apotheek, medisch specialist of GGD. Op het EMP vermeldt de arts gegevens over ziekte en de benodigde medicijnen. Met dit document voorkomt u problemen bij de douane. Meer informatie vindt u op EMP en douane. Voor het meenemen van medicijnen die onder de Opiumwet vallen, is een aparte vergunning nodig (zie medicijnen Opiumwet). Rij- en kentekenbewijs Het Nederlandse rij- en kentekenbewijs wordt in Roemenië erkend. In Roemenie is een WA-verzekering verplicht. Echter, Roemeense verzekeraars keren hooguit 1000,- Euro uit. Het is daarom raadzaam ook een vakantiecascoverzekering af te sluiten. Uw auto krijgt dan gedurende de vakantie een all-risk dekking.
12
3-2-2016 8:19
Visum
Visum Voor een verblijf in Roemenië hebt u geen visum nodig. N.B. Wijziging van bovenstaande informatie is altijd mogelijk! Neemt u daarvoor contact op met de ambassade of een consulaat van Roemenië (zie nuttige adressen). Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden.
gezondheid
Gezondheid Als u op reis gaat, dient u goed uitgerust te zijn en over een goede gezondheid en conditie te beschikken. Hierdoor kunnen ongemakken, als 'reizigersdiarree' veroorzaakt door een ander klimaat, de hoogte en vreemd voedsel tot een minimum worden beperkt. Hebt u speciale aandoeningen, dan is het zeer aan te raden een codicil/talisman te dragen en een medicatielijst en voldoende medicijnen vanuit Nederland mee te nemen. N.B. Let u daarbij op mogelijke voorwaarden bij de invoer daarvan. Gezondheidszorg Medische verzorging voldoet in Roemenië nog niet aan de Europese normen. In het bijzonder is de toestand in de lokale staatsziekenhuizen van tweederangs steden of grotere dorpen is zorgwekkend. De bekwaamheid van de behandelende of onderzoekende arts is goed, maar de kwaliteit van infrastructuur en verplegend personeel laat te wensen over. Private ziekenhuizen zijn heel wat beter uitgerust. N.B. Zorg dat u niet vertrekt zonder een uitgebreide ziektekosten- en/of reisverzekering. Apotheken Medicijnen zijn in alle steden verkrijgbaar. De apotheken zijn verbazingwekkend goed voorzien van alle grote internationale merkproducten, identiek maar soms onder een andere benaming. In de dorpen daarentegen vind je weinig of niets. EHBO U dient zelf te zorgen voor enkele EHBO-spullen, oa. pijnstillers, pleisters, compeed, jodiumtinctuur, sporttape, rekverband, evenals een reservebril, zonnebrand, zonnebril, ed. N.B. Neem tijdens wandelingen bij warm tot zeer warm weer voor de zekerheid 2 liter drinkwater per persoon mee in uw dagrugzak.
13
3-2-2016 8:19
vaccinatie
Vaccinatie Voor een verblijf in Roemenië zijn geen vaccinaties verplicht. Aanbevolen Bijzonderheden: Laat u informeren u over de risico’s op besmetting met Tuberculose, Rabiës (Hondsdolheid), Mazelen, de Ziekte van Lyme en Tekenencephalitis. Teken De Ziekte van Lyme en Tekenencephalitis (Tick-borne Encephalitis; TBE, FSME, RSSE) worden overgedragen door teken. Het verspreidingsgebied van beide aandoeningen komt (nog) niet overeen. De eerste komt vrijwel overal ter wereld voor, de tweede in delen van West-, Midden- en Oost-Europa, Scandinavië en Siberië. Het risico op besmetting is volgens deskundigen beperkt. Door het dragen van bedekkende kleding en insmeren met insectenwerende middelen (DEET) kunnen tekenbeten zoveel mogelijk voorkomen worden. Ook hier geldt: voor een algemeen advies is er de website van het LCR of ITG, een persoonlijk advies (bv. inenting tegen Tekenencephalitis) dient te worden besproken met uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland). Algemeen en persoonlijk advies inentingen Voor de meest actuele informatie over (herhalings)inentingen per ziekte en per land met bijbehorende, algemene adviezen verwijzen wij u naar de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) in Nederland of het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in België. Voor een persoonlijk advies moet u zich 4 tot 6 weken voor vertrek laten adviseren door uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland). Vaccinaties halen tijdrovend? U gaat op reis en heeft vaccinaties nodig, maar heeft weinig tijd door uw drukke baan of gezinsleven. Een afspraak maken kost u veel tijd en kan vaak niet op het moment dat het u uitkomt. Dit is nu verleden tijd. Thuisvaccinatie.nl biedt u namelijk hét alternatief voor de GGD of ander vaccinatiecentrum. Natuurlijk wilt u die welverdiende vakantie ook niet laten verpesten door het oplopen van een infectieziekte. Dankzij tijdige vaccinatie kunt u uzelf een hoop ellende besparen. Een kleine moeite, vooral omdat Thuisvaccinatie.nl gewoon bij u thuis komt voor de vaccinatie. Ook vaccineren we regelmatig tijdens bijeenkomsten. Makkelijk toch? De voordelen van Thuisvaccinatie.nl: vaccinatie en reisadvies bij u thuis buiten kantooruren en in weekenden vaccinatie door erkende artsen vergoeding meestal (deels of geheel) mogelijk Klik hier om naar de site van Thuisvaccinatie.nl te gaan. 14
3-2-2016 8:19
veiligheid
Veiligheid Roemenië is een veilig land. Terroristen zijn er (voorlopig) niet, er zijn geen gewelddadige bankovervallen, bomaanslagen of dergelijke. Er is natuurlijk criminaliteit, maar meestal de gewone delicten zoals diefstal, passionele misdaad of misdaad volgend op dronkenschap. Diefstal op het platteland komt nauwelijks voor – er is in elk dorp een vorm van sociale controle. Pas wel op voor zakkenrollers op stations of in en bij toeristische trekpleisters. Er zijn uitzonderlijk weinig handtastelijkheden of aanrandingen op toeristen. Roemenen behandelen toeristen nog altijd met groot respect en georganiseerde misdaad die zich op toeristen concentreert, bestaat er nauwelijks. Er was een korte periode toen de stad Boekarest op dat vlak iets minder veilig was en een paar bendes zich organiseerden in het rollen van portefeuilles onder het voorwendsel een politieagent in burger te zijn, maar dat heeft opgehouden.
handig
douanebepalingen
Douanebepalingen De douanekantoren langs de belangrijkste routes zijn dag en nacht geopend. Overige kantoren van 08.30 tot 22.00 uur, ook op zon- en feestdagen. Medicijnen Voor medicijnen die onder de Opiumwet vallen wordt een medisch paspoort aanbevolen (medicijnen Opiumwet). Andere medicijnen: geen problemen mits voor eigen gebruik en beperkte hoeveelheid. In- en uitvoer Voor alle in- en uitvoerbepalingen voor Nederland van oa. wilde dieren en planten en ervan afgeleide producten (CITES), voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke verwijzen wij u naar de website van de Nederlandse douane.
algemeen
Algemeen Treinen rijden meestal op tijd, met een afwijking van een paar minuten. Trams en bussen hebben een minder duidelijke dienstregeling en daardoor is het moeilijk vast te stellen of ze op tijd zijn of niet. De publieke sector is enerverend slecht georganiseerd (dikwijls ook gewild omdat dit corruptie in de hand werkt). Een ongeval ben je verplicht aan te 15
3-2-2016 8:19
geven bij de politie, maar als er weinig of geen getuigen zijn en als de schade onbelangrijk is probeer je het beter zo te regelen, anders kost het je snel een volle dag in het politiekantoor. De politie is minder corrupt dan vroeger en buitenlandse auto’s zijn geen doelwit meer. Er wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen buitenlanders en Roemenen. In het algemeen geldt: probeer zo weinig mogelijk met de publieke sector in contact te komen, omdat die hopeloos onderbemand, verschrikkelijk slecht georganiseerd en zeker niet burgervriendelijk georiënteerd is.
communicatie
Communicatie Wilt u vanaf uw vakantiebestemming Roemenië naar Nederland telefoneren, dan draait u 00-31. De thuisblijvers die vanuit Nederland naar Roemenië willen bellen, doen dit door eerst 00-40 te draaien. Voor collectgesprekken dient u nr.: 018-003-131 te draaien.
eten & drinken
Eten & drinken Hier geldt een algemene wijsheid die in elk land geldig is. "Waar veel volk is, daar moet het goed zijn". Een tweede voordeel is dat op plaatsen met veel klanten ook een vlotte verkoop is en dat verse produkten niet dagen in het koelvak blijven liggen. In Roemenië bestaan heel weinig specialiteiten van het huis of speciale dag- of weekmenu’s. Dus kiest iedereen van de menukaart. Om het extra aantrekkelijk te maken, is deze extra omvangrijk waardoor meestal de helft of nog meer van de gerechten niet aanwezig zijn of klaargemaakt kunnen worden. Uit eten duur voor Roemenen zelf Voor de meeste Roemenen is uit eten gaan een heel dure aangelegenheid. Met een gemiddeld maandsalaris kan een Roemeen 30 keer lunchen in een restaurant of 60 keer bij McDonald’s eten en dan is er niets meer over. Dikwijls eet je het best in de gasthuizen, maar het nadeel is dat je wel op voorhand moet reserveren. Er zijn in de steden allerlei restaurants, maar de kwaliteit ligt nog beneden wat wij in Nederland of België voorgeschoteld krijgen. Drank is omgerekend naar een Nederlands of Belgisch inkomen heel goedkoop. Kraanwater kan in het hele land zonder problemen gedronken worden. Er wordt gevraagd in de zomermaanden spaarzaam om te gaan met water.
geldzaken
Geldzaken 16
3-2-2016 8:19
Leu en Bani De munteenheid in Roemenië is de leu (meervoud lei). De leu is onderverdeeld in 100 bani. Er zijn munten in omloop van (1, 5), 10 en 50 bani en bankbiljetten van 1 leu, 5, 10, 50, 100, 200 en 500 lei. Wisselt u alleen bij officiële banken en wisselkantoren. Travellercheques (in euro) worden bij banken geaccepteerd. Creditcards Creditcards zoals Eurocard/Mastercard, Visa, American Express en Diners worden in de grotere steden geaccepteerd, maar nog in beperkte mate. Pinautomaten In Roemenië zijn voldoende geldautomaten aanwezig. Informatie over geldautomaten in een bepaalde plaats kunt u vinden via de website: Mastercard ATM locator
Koersinformatie
openingstijden
Openingstijden De museums zijn gesloten op maandag. Winkels zijn van geopend van 08.00 tot 18.00 uur of van 10.00 tot 19.00 uur. Heel wat winkels zijn gesloten vanaf zaterdagmiddag tot maandagochtend. Benzinestations zijn meestal dag en nacht open. Er is in elke stad minstens één apotheek ’s nachts open.
overig
Electriciteit Voor het type stopcontact, stekker, netspanning en frequentie, zie de website wereldstopcontacten.nl. N.B. Soms kan een stekker met centrale aarding (gat of pin in het midden 17
3-2-2016 8:19
onderaan van de stekker) een probleem zijn, omdat alle stekkers in Roemenië de aarding aan de buitenkant van de stekker hebben. Let wel op met kinderen: de kwaliteit van de stopcontacten laat heel wat te wensen over en de meeste contactdozen zitten erg losjes in de muur, als ze er nog in zitten. Tijdsverschil In Roemenië is het 1 uur later dan in Nederland.
op reis
per auto
Per auto Autorijden in Roemenië Autorijden langs de E-wegen is een beetje zoals overal in Zuid- en OostEuropa. Alles is wat minder gereguleerd dan bij ons. De Roemenen hebben soms nog niet veel ervaring met autorijden. Pas na de revolutie kon het merendeel van de mensen zich een auto veroorloven. Goed weggedrag was vroeger niet mogelijk. Hoewel de E-wegen nu voor 95 % in goede staat zijn, is het rijgedrag er niet op vooruitgegaan. Oude gewoontes verleert men moeilijk. Het feit dat paard en wagen, kuddes schapen of koeien of vrachtwagens met alle moeite met 5 km per uur tegen hellingen oplopen of -rijden, maken de situatie er niet gemakkelijker op. De auto is een enorm statussymbool. Dit zorgt ervoor dat er wat aggressiever wordt gereden. Staat van de wegen De wegen waren de eerste 5 jaar na de revolutie in een erbarmelijke staat. Nu zijn alle E-wegen en Nationale wegen (DN) goed tot heel goed. Secundaire wegen (DJ of Drum Judetian) kunnen in een minder goede staat zijn en zijn in het algemeen slecht bewegwijzerd of van verkeersborden voorzien. Speciale overwegen en bruggen op secundaire wegen zijn dikwijls in slechte staat. Vignette Mensen die met de auto komen, moeten tegenwoordig een vignette kopen aan de grens, net als in Oostenrijk en Hongarije. Dat kan enkel bij de Petrom tankstations bij de grens. Verkeersreglement Uitgebreide informatie over verkeersreglementen in Roemenië vindt u op de website van de ANWB. Op deze website vindt u tevens actuele verkeersinformatie. NB. Als u lid bent van de ANWB kunt u bij ANWB-kantoren gratis een routekaart ophalen. Autohuur U kunt een auto bespreken via SNP (zie autohuur) of via internationale huurbedrijven. Huren bij lokale firma’s is duurder dan vooraf reserveren in 18
3-2-2016 8:19
Nederland. Om in Roemenië te kunnen huren, moet u boven de 21 zijn en ten minste een jaar in het bezit zijn van een rijbewijs en een credit card.
per bus
Per bus Als u over enorm veel tijd beschikt, is de bus een goedkoop vervoermiddel. Echter in de meeste toeristische streken rijden weinig of geen bussen. In communistisch Roemenië was de bus het voertuig om de mensen van en naar het werk te brengen, niet naar de ontspanning. Er zijn intussen ook heel wat privéfirma’s bijgekomen, maar ook daar gaat het verkeer hoofdzakelijk binnen de stad en tussen de woonblokken en de fabrieken. Er zijn wel maxitaxi’s (minibusjes) tussen Brasov en Boekarest en andere grote steden.
per trein
Per trein Reizen met de trein was vroeger uiterst goedkoop, maar nu niet meer. De kwaliteit van de treinen laat heel wat te wensen over. Toch is het een interessant vervoermiddel om grote afstanden af te leggen. Maar het gaat erg traag. Op de meeste lijnen wordt niet sneller dan 50 tot 60 km per uur gereden.
in de stad
In de stad Het openbaar vervoer in de stad is erg onduidelijk aangegeven. Als buitenlander raak je er soms moeilijk wijs uit. Kaartjes worden verkocht in een klein hokje dat zich meestal nabij een bushalte bevindt. Het metronetwerk in Boekarest is daarentegen wel heel duidelijk en efficiënt.
19
3-2-2016 8:19
