Europa / Noorwegen
Wie Noorwegen eenmaal bezocht heeft, komt meestal terug. De koele schoonheid van zijn fantastische fjordenkust en de grootsheid van zijn ongerepte berggebieden hebben menig reiziger blijvend in de ban gebracht.
land & cultuur
algemeen
Algemeen Feiten en cijfers Oppervlakte: 385.155 km² (incl. Spitsbergen en Jan Mayen, circa 11,4 x Nederland) Hoofdstad: Oslo Inwonertal: 4,554 miljoen Bevolkingsdichtheid: 11,8 inwoners per km² Godsdienst: Luthers (94%), Rooms-Katholiek (1%), Moslim (1%), Overig (4%) 1
22-6-2016 20:07
Taal: Noors (Bokmål 80% en Nynorsk 20%) Klimatologische gesteldheid: Gematigd, poolklimaat in het noorden.
Noorwegen is een langgerekt, grillig, smal land en gelegen in het westelijk deel van Scandinavië. Het grenst aan Zweden, Finland en Rusland in het oosten en aan de Atlantische Oceaan in het westen. Platteland zeer dunbevolkt Oslo is de hoofdstad. Enkele andere belangrijke steden zijn: Bergen, Stavanger, Kristiansand, Trondheim en Tromsø. Qua oppervlakte is Noorwegen het vijfde land van Europa en daarmee ruim 20 keer groter dan Nederland, terwijl het slechts 4,6 miljoen inwoners telt. Daarvan woont ongeveer 70% in steden en slechts 30 % op het zeer dunbevolkte platteland. Natuur heeft alle ruimte Noorwegen staat bekend om zijn stilte, rust, ruimte en ongerepte natuur. Het land kent naast diep het landinwaarts reikende fjorden, indrukwekkende hooggebergtes, uitgestrekte hoogvlakten, grote bosrijke gebieden en een keur aan grote en kleine rivierdalen en meren. In totaal viervijfde van de oppervlakte is hoger gelegen dan 150 meter, terwijl een kwart van het oppervlak uit bosgebied bestaat. Minder dan 10 % van het land is cultuurgebied, dat gebruikt wordt voor landbouw, industrie en woonvoorzieningen. Langgerekt Zoals genoemd is Noorwegen een langgerekt land: de afstand van Kaap Lindesnes in het zuiden tot de Noordkaap in het uiterste noorden bedraagt 2518 kilometer; oftewel de afstand van Noord-Nederland tot Gibraltar. Een derde van het land strekt zich boven de zogeheten poolcirkel uit.
bevolking
Bevolking Het aantal inwoners van Noorwegen ligt rond de 4,6 miljoen. Dit is een gemiddelde van slechts 13 mensen per km2, een bevolkingsdichtheid die de laagste van Europa is. In de noordelijkst gelegen provincie Finnmark wonen zelfs slechts 1,6 mensen per km2. De bevolking van Noorwegen behoort grotendeels tot het Noordse ras die afstammen van de vikingen; qua uiterlijk relatief lang en blond. Verder zijn er twee etnische minderheden, beiden in Noord-Noorwegen: 22.000 Samen (Lappen) en 7000 Finnen. De Samen zijn verwant aan de Mongolen; qua uiterlijk relatief klein en donker harig. De Noren hebben lang geprobeerd Samische taal en cultuur te laten verdwijnen. Dat is niet gelukt en tegenwoordig is er zelfs een Samisch parlement, weliswaar met maar beperkte bevoegdheden. Bevolking trekt naar de steden Emigratie heeft sinds de vikingtijd altijd een grote rol gespeeld in de Noorse geschiedenis. Honderdduizenden verlieten in de loop der tijden hun land en trokken dan hoofdzakelijk naar de Verenigde Staten of Canada. Er is de 2
22-6-2016 20:07
laatste decenia sprake van een ontvolking van het platteland naar de stad, waarbij de bevolking zich in toenemende mate concentreert in relatief grotere steden als Oslo (477.780 inw.), Bergen (219.880) en Trondheim (142.200). De oorzaak van de trek van platteland naar de stad ligt in het feit dat er steeds minder werk te vinden is de landbouw, veeteelt, bosbouw of visserij en meer werk te vinden is in off-shore en chemische industrie, hoogwaardige technologie en dienstensector.
gastronomie
Gastronomie Noorwegen is het land van de vis. Qua visgerechten heeft men dan ook keus in overvloed: haring, forel, kabeljauw, makreel, kreeft, garnalen, en natuurlijk zalm in allerlei variëteiten: gerookt, gekookt, gestoofd en gemarineerd. Maar ook vlees heeft een belangrijke plaats in de Noorse keuken. Typisch Noorse gerechten zijn rendier-, eland- en lamsvleesgerechten, en natuurlijk het nationale gerecht: ‘kjøttkaker’(voor de Nederlanders te vergelijken met de vertrouwde gehaktbal). Daarnaast kan men vaak ‘flatbrød’ op tafel aantreffen: een flinterdunne broodsoort, gebakken van ongezuurd deeg, dat veel bij soep gegeten wordt. Veel hotels serveren ’s avonds een ‘koldtbord’, waarbij in buffetvorm een keur van koude en warme gerechten staat opgesteld. Het meest traditionele Noorse gerecht is wel ‘rømmegrøt’, een pap gekookt van fijn gemalen graan en dikke, zure room, en opgediend met suiker en kaneel. In combinatie met aardappelsalade en gerookte magere ham is dit overigens geen dessert, maar een hoofdgerecht.
cultuur
Cultuur De Noorse taal en zijn dialecten behoren tot de Noord-Germaanse taalgroep, evenals het Deens, Zweeds en IJslands. Het land heeft twee volledig gelijkgestelde schrijftalen: het bokmål (gebruikt door ca. 80%) en het nynorsk (20%). Het bokmål – ontwikkeld door Ivar Aasen - hebben de Noren te danken aan de meer dan 400 jaar durende Deense overheersing. Het is in feite het oude Deens met Noorse invloed en uitspraak. Bokmål geldt internationaal als standaard-Noors en het dialect van Oslo wordt als "algemeen beschaafd Noors" beschouwd. Het nynorsk is afgeleid van de taal die nu nog in IJsland gesproken wordt en lijkt nog het meest op wat de vikingen ooit spraken. De meerderheid van de bevolking gebruikt het plaatselijke dialect als spreektaal. Dialecten staan dan ook hoog in aanzien en worden door de plaatselijke bevolking als kostbaar erfgoed gekoesterd. Pogingen om tot één gemeenschappelijke taal, het samnorsk te komen, komen niet van de grond. Het Noorse alfabet telt 29 letters, onze 26 letters en de æ, de å en de ø. Het Samisch, de taal van de Samen of Lappen, wordt in Noord-Noorwegen als derde officiële taal erkent. Het Samisch is verwant met het Fins, Estlands en het Hongaars. 3
22-6-2016 20:07
Vele Noorse kunstenaars Noorwegen heeft een groot aantal kunstenaars van naam voortgebracht: Asbjörnsen en Moe verzamelden en publiceerden de oude Noorse volkssprookjes. Knut Hamsun was een schrijver met een omvangrijk oeuvre en internationale uitstraling; Sigrid Undset met haar prachtige historische romans en Henrik Ibsen, een befaamd toneelschrijver en de dichter Björnstjern Björnsen. En Edvard Munch, een belangrijke schilder, waar in Oslo zelfs een apart museum aan is gewijd. Een muzikale grootheid is Edvard Grieg componist van de Peer Gynt Suite, die de Noorse volksmuziek met zijn prachtige composities tot een hoog artistiek niveau wist te verheffen. Bekende Noorse namen van vandaag zijn onder meer Jostein Gaarder, filosoof en schrijver van ‘De wereld van Sofie’, actrice/regisseuse Liv Ullmann, echtgenote van de Zweedse cineast Ingmar Bergman en ex-schaatser en gouden medaillewinnaar Johan Olav Koss. Van Vikingen tot Jugendstil Noorwegen is rijk aan cultuur. Talloze overblijfselen uit het vikingtijdperk zijn in Noorwegen terug te vinden, bijvoorbeeld vikingschepen op het museumschiereiland Bygdøy bij Oslo. Opvallend in het Noorse landschap is de middeleeuwse houten kerk, de zogeheten staafkerk. Talloze openluchtmusea, waar oude gebouwen, klederdrachten en folklore bewaard zijn gebleven, laten weer andere aspecten zien van het Noorse verleden. De mooiste openluchtmusea zijn te bewonderen in Oslo en Lillehammer. Verder zijn er tal van steden waarvan de historische kern goed bewaard is gebleven. Bijvoorbeeld Gamle Stavanger, het oude centrum van de havenstad Stavanger met zijn witte huisjes. Of Ålesund, waar het in het begin van de 20e eeuw afgebrande centrum geheel in Jugendstil werd herbouwd.
traditie & vooruitgang
Traditie & vooruitgang Noorwegen is een moderne welvaartsstaat met een hoge levensstandaard. De belangrijkste industrieën zijn de olie-industrie, de visserij, de scheepvaart, land- en bosbouw, veeteelt en toerisme. Noorwegen is - dankzij grote voorraden in de Noordzee - een belangrijke leverancier van aardolie en aardgas. Daardoor is ook de chemische en petrochemische industrie voor Noorwegen steeds belangrijker geworden. Stavanger is het centrum van de olie-industrie. De visvangst is daarnaast nog altijd van groot belang voor de Noorse economie. Overal langs de westkust vormen de plaatsen aan het water een uitvalsbasis voor de talrijke vissersschepen. De export van vis en visproducten zoals kabeljauw, garnalen, zalm en stokvis levert de staatskas jaarlijks miljarden Kronen op. Met name de eilandengroep Lofoten is afhankelijk van de visvangst. Hier vindt men ook de enorme rekken waaraan in het voorjaar de stokvis wordt gedroogd. De landbouw was in Noorwegen al vroeg ontwikkeld en dankzij het relatief gunstige klimaat konden en kunnen er veel producten worden verbouwd. De regio rond de Hardangerfjord wordt wel de Tuin van Noorwegen genoemd vanwege de vele boomgaarden.
4
22-6-2016 20:07
landschap & klimaat
algemeen
Algemeen Noorwegen is een land met een ongerepte natuur. Het Noorse landschap is boordevol afwisseling en telkens weer kom je voor nieuwe verrassingen te staan. Noorwegen is bedekt met uitgestrekte wouden, vooral naaldbossen; daarnaast bevindt zich ook een groot deel van het land boven de boomgrens – een ruig en rotsig toendralandschap temidden van diverse bergketens met arctische klimaatkenmerken. Een schril contrast daarmee vormt de Hardangerfjord, waar men in het voorjaar kan genieten van de bloesempracht, omdat de laag gelegen strook langs de fjorden zich leent voor fruiteelt. Afhankelijk van het landschap is er een grote variëteit aan planten en mossen te vinden. Naar het noorden toe wordt het landschap grilliger en nemen bomen- en plantengroei af. Slechts de berk weet zich het langst te handhaven. Rendiermos en dwergstruiken zijn ten slotte de enigen die de strijd met het ruige klimaat aankunnen.
fauna
Fauna De ietwat plompe eland is ’s avonds laat of ’s ochtends vroeg te bewonderen en komt het meest voor in Zuid-, Oost- en Midden-Noorwegen. Op de grens met Zweden en op de hoogte van Lillehammer komt de bruine beer nog voor. Daarnaast zijn er de grotere roofdieren, zoals de wolf, de veelvraat en de lynx, aanwezig in de binnenlanden van Noorwegen, maar is het een zeldzaamheid er sporen van te vinden of ze in werkelijkheid tegen te komen. Vooral in de noordelijke helft van Noorwegen wordt de reiziger geconfronteerd met rendieren. Soms alleen, vaak in kuddes trekken ze vrijelijk rond. En dat betekent dat ze ook op de weg kunnen liggen, staan of lopen. Van de kleinere zoogdieren heb je natuurlijk de (pool)vos, de (pool)haas, lemmingen, de hermelijn en diverse muizensoorten. De belangrijkste waterzoogdieren zijn de bever, zeehonden en robben, bruinvissen en orca’s. Vissen en reptielen Op het gebied van zeevissen komen koolvis, makreel en kabeljauw veel voor. In mindere mate vindt men er platvis, heilbot en zeewolf. In de meren en rivieren leven o.a. zalm, forel, baars, brasem en snoek. Koudbloedige dieren als reptielen zijn maar schaars vertegenwoordigd; de adder komt uitsluitend in het zuiden voor en de kleine levendbarende hagedis bereikt zijn noordgrens in Noorwegen. Vogels Noorwegen is ook rijk aan vogels, met name aan watervogels: allerlei soorten meeuwen, alken, eenden, zeekoeten en papegaaiduikers komen in grote 5
22-6-2016 20:07
aantallen voor. In het kustgebied komt de zeearend nog veel voor. De ruige rotskust en talloze vogeleilanden, zoals Runde bij Ålesund en Røst op de Lofoten, vormen een ideale verblijfplaats voor de miljoenen vogels. Landinwaarts vind je de auerhoen, de sneeuwhoen, diverse uilensoorten, de raaf, de goudplevier, de blauwborst, rietgors, sneeuwgors, de kleinste jager, sijsjes e.d.
flora
Flora De boomgrens, in Zuid-Noorwegen op ca. 1000 m hoogte, daalt geleidelijk en bereikt nabij de Noordkaap het zeeniveau. Naast talrijke naaldbossen, 70% van de bebossing, komen er ook loofbossen voor in Noorwegen. In het zuiden vindt men op de vruchtbare gronden de noordelijkste uitlopers van de MiddenEuropese loofbossen met eik, gewone es, ruwe iep, Noorse esdoorn, hazelaar, meelbes. In hoger gelegen gebieden en in het noorden blijft de toendravegetatie beperkt tot een soort struikgewas bestaande uit dwergberken en jeneverbessen. Op de hoogvlaktes groeien naast veel moerasplanten, heide en rendiermos ook diverse bloemensoorten als de gletsjerranonkel, de bergveronica, de monnikskap en het blauwe klokje. Op veel plaatsen langs de kust is de vruchtbare bovenlaag verdwenen en daar groeit niet veel meer. In vochtige voedselrijke dalen en kloven groeit een naaldwoudtype met manshoge kruiden en varens. In de bossen van MiddenNoorwegen vindt men veel wilde vruchten als bosbessen, veenbessen, de bergframboos en wilde aardbeien. In de loof- en dennenbossen komen veel paddestoelen voor.
geografie
Geografie Noorwegen kan ingedeeld worden in vier gebieden met verschillende landschappelijke kenmerken. Het Ostlandet is het dichtstbevolkte gebied. Hier liggen de meest uitgestrekte bossen met in begrip van intensieve akkerbouw en veeteelt, en de drukst bewoonde gebiedsdelen. In Vestlandet liggen de beroemde fjorden en met sneeuw bedekte bergen. De provincie Trøndelag ligt in het midden van Noorwegen en is een betrekkelijk vlak en vruchtbaar gebied. Nordlandet bestaat uit bergen, eilanden en fjorden. Dwars door het gebied loopt de poolcirkel en hier wonen ook de Samen (Lappen). Het Noorse bergland ontstond 340 miljoen jaar geleden. Tijdens de ijstijden werd het bergland bedekt met een 2000 meter dikke ijslaag. De gletsjers sleten diepe kloven in het landschap en zo ontstonden de langgerekte U-vormige dalen en de fjorden. Fjorden kunnen tientallen kilometers landinwaarts reiken. Het verst landinwaarts reikt de Sognefjord (204 km).
geologie
6
22-6-2016 20:07
Geologie Noorwegen maakt onderdeel uit van het Caledonische gebergte, bestaande uit grote dekbladen: grote plakken aardkorstgesteenten zijn over grote afstanden over elkaar heen geschoven. Midden in het Tertiair, naar men aanneemt gelijktijdig met de vorming van de Alpen en de Himalaya, werd het Noorse plateau opgeheven: de Scanden. De breuklijn liep ongeveer parallel aan de westkust van Noorwegen. Er vormde zich als het ware een schuine plaat onderbroken door barsten. Het hoogste gedeelte vindt men in het westelijk deel van zuidelijk Noorwegen met als hoogste berggebied de Jotunheimen en loopt geleidelijk af naar de Zweedse grens. Dit verklaart de loop van de Noorse rivieren in de richting van de stad Oslo. De belangrijkste momenten, die hierna nog het Noorse landschap hebben beïnvloed, zijn de vier ijstijden, waarvan de laatste ijstijd 50.000 - 10.000 jaar geleden de meeste zichtbare sporen heeft achtergelaten. De vergletsjerde plateau’s van Zuid-Noorwegen, zoals de Jostedalsbre en de Hardangerjökulen, vertegenwoordigen de resten van de grote continentale ijsbedekking uit de laatste glaciale periode van het Pleistoceen.
klimaat
Klimaat Zeeklimaat Het klimaat vertoont sterke lokale verschillen, voor een deel een gevolg van de grote uitgestrektheid van het land. Verder stroomt langs de kust de Warme Golfstroom, die het klimaat van Noorwegen belangrijk beïnvloedt. Zo is het een feit dat het in Noorwegen gemiddeld warmer is dan in veel landen die op dezelfde hoogte liggen. Aan de westkust, het fjordengebied, heerst een warm gematigd zeeklimaat met zachte en regenachtige winters. In het hoge noorden en de binnenlanden tussen Oslo en Trondheim kan de temperatuur in de winter dalen tot -40°C. In de zomer komt de temperatuur regelmatig boven de 20°C en zijn temperaturen tot 30°C geen uitzondering. Toendraklimaat Er heerst boven de boomgrens een echt toendraklimaat. Doordat het klimaat vrij droog is en er weinig wind staat zijn de lage temperaturen in de winter goed te verdragen. Ten oosten van de bergketens heeft het binnenland een landklimaat. Op sommige plaatsen is het daar zo droog dat men in de landbouw genoodzaakt is om te irrigeren. Een van de droogste plekjes van Europa is te vinden in de Dovrefjell ten zuiden van Trondheim. De neerslaghoeveelheden ziijn daar minder dan 500 mm per jaar. De zomers in Noorwegen kunnen zonnig en warm zijn, en variëren van vier maanden in het zuiden tot twee maanden in het noorden. De hoogste neerslaghoeveelheden worden aangetroffen in de omgeving van Bergen met meer dan 2000 mm per jaar. Dit is driemaal zo veel als in De Bilt in Nederland.
reisperiode
7
22-6-2016 20:07
Reisperiode Voor wie zich wil beperken tot het bezoeken van toeristische centra in het fjordengebied is begin juni het meest interessant, omdat dan alle fruitbomen volop in bloei staan. Eind juni is natuurlijk een bijzonder moment vanwege de midzomernachtfeesten op de langste dag van het jaar. Wie echter het hooggebergte in wil, doet er het beste aan te wachten tot na half juli als de meeste sneeuw gesmolten is, zodat er boven de boomgrens wandeltochten gemaakt kunnen worden van hut naar hut zonder al te veel sneeuwvelden over te moeten steken. Voor wie van echte stilte en eenzaamheid houdt, kan het beste gaan in de periode van half augustus tot half september, omdat dan de Noorse zomervakantie voorbij is met als prettige bijkomstigheid dat dan de muggen verdwenen zijn en de natuur al prachtige herfstkleuren krijgt. Wie naar Noorwegen wil in de winter doet er het beste aan te wachten tot de periode van half februari tot eind maart, omdat dan de meest extreme kou uit de lucht is, de dagen qua lengte al lijken op die van Nederland, de sneeuw op zijn best is en het weer stabieler is met veel zonuren.
grafiek
Grafiek De onderstaande grafiek toont het klimaat in de regio rond Oslo. Voor een exacte weergave van de klimaatgemiddelden op uw reisbestemming kunt u informatie vinden in de uitgebreide reisbeschrijvingen.
Toelichting Telemark heeft een voor Noorse begrippen mild klimaat. De temperatuur ligt er in de zomer in de dalen rond de 20ºC en de neerslagkansen zijn er kleiner dan aan de fjordenkust of op de fjell, al is er ook in de zomer altijd kans op regen. Op het plateau van de Hardangervidda is het klimaat een stuk ruiger en onberekenbaarder. Dit betekent dat u hier rekening moet houden met harde wind en kans op regen. De periodes die wij gekozen hebben, bieden de wandelaar de meeste kans op mooi weer. Maar zelfs sneeuwval is op de Hardangervidda in de zomer mogelijk. U bent hier immers op ruim 1200 meter hoogte. De gemiddelde dagtemperatuur ligt er tussen de 10º en 20 ºC, terwijl hij ’s nachts dicht bij het vriespunt kan 8
22-6-2016 20:07
komen. De gehele zomer door treffen we op onze wandelingen over de fjell kleinere en grotere sneeuwvelden. Warme wandelkleding, goede regenkleding en waterdichte (berg)wandelschoenen zijn voor deze reis onontbeerlijk. Gamaschen worden sterk aanbevolen.
ontdekken
feesten & festivals
Feesten & festivals Noorwegen kent in vergelijking met Nederland enkele afwijkende feestdagen:
06 januari: Driekoningen (Epifanie); 21 februari: Verjaardag Koning Harald V; 01 mei: Dag van de Arbeid; 17 mei: Dag van de Grondwet - Nationale Feestdag (Noorwegen wordt weer een onafhankelijk koninkrijk (1905); 23 juni: St. Hans (Jonsok) - Midzomernacht (vreugdevuren en muziek in heel Noorwegen); 29 juli: St. Olav's Dag, beschermheilige van Noorwegen.
adressen
Adressen ANWB zusterorganisatie in Noorwegen De ANWB werkt samen met haar zusterorganisatie Norges Automobil-Forbund NAF (Noorse site). Vanaf 01 juli 2013 is er ANWB Vakantieradio (via smartphone en tablet). Ambassade van Nederland in Noorwegen Oscars gate 29 N-0244 Oslo, Noorwegen Telefoon: + 47 23 33 36 00 Noodgevallen (buiten kantooruren): + 47 23 33 36 00 Website: Ambassade van Nederland E-mail:
[email protected] Openingstijden Ambassade/Consulaire afdeling: maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 14.00 uur (alleen op afspraak) Telefonische inlichtingen: maandag t/m vrijdag van 09.00 tot 10.00 uur E-mail:
[email protected] 9
22-6-2016 20:07
Nederlandse consulaten in Noorwegen Er zijn consulaten van Nederland in Bergen, Bodo, Hammerfest, Kristiansand, Larvik, Stavanger, Tromso en Trondheim (voor adressen, telefoonnummers, email, zie de website van de Nederlandse Ambassade).
lezen
Lezen Service SNP SNP heeft in samenwerking met de gerenommeerde reisboeken & landkaartenwebshop van De Zwerver een handige bestelservice. De manier om snel en gemakkelijk de juiste reisboeken en kaarten voor uw reis in huis te krijgen. Deze postorderservice en de bijbehorende voorwaarden kunt u via internet gratis raadplegen. Op onze website zoekt u de reis van uw keuze en met twee eenvoudige klikken verschijnt een bestelformulier met de juiste selectie behorende bij uw bestemming. U kiest vervolgens welke boeken of kaarten u wilt bestellen. Normaliter is de levertijd 3 werkdagen. Per verzending wordt va. € 2,95 verzendkosten in rekening gebracht en uw bestelling thuisbezorgd.
souvenirs
Souvenirs In de meeste toeristische centra vind je souvenir- en de zogenaamde ‘husfliden’ (huisvlijt)winkels met producten uit eigen land als Noorse truien, trollen van hout in diverse maten, houtsnijwerk, zilveren sieraden, rendiervellen, eland- en rendiergeweien en vele levensmiddelen als gerookte zalm, rendierworst, elandenbief e.d. CITES De Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES; 1975) is een internationale overeenkomst tussen overheden. De doelstelling van CITES is de handel in wilde dieren en planten zodanig te reguleren, dat deze door overmatige exploitatie en verlies van hun leefomgeving niet in hun voortbestaan of zelfs met uitsterven worden bedreigd. Ook de handel in dierlijke en plantaardige producten, zoals voedingsmiddelen, huiden, bont, tassen, hout, houten (muziek)instrumenten, toeristische souvenirs en medicijnen van tegenwoordig meer dan 30.000 dieren plantensoorten vallen onder CITES. Invoer souvenirs Kijk voor de meest actuele informatie over CITES, het invoeren van voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke op de website van de Nederlandse douane.
10
22-6-2016 20:07
van belang Noorwegen
reisdocumenten
Reisdocumenten Voor een verblijf in Noorwegen hebt u een paspoort of Nationale Identiteitskaart nodig, die tenminste geldig zijn voor de duur van uw verblijf. N.B. Wijziging van bovenstaande informatie is altijd mogelijk! Neemt u daarvoor contact op met de ambassade of een consulaat van Noorwegen (zie nuttige adressen). Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. Medisch paspoort Een Europees Medisch Paspoort (EMP) is geen geldig grensdocument! Maar het is wel erg handig voor mensen die met regelmaat medicijnen (moeten) innemen. Het is verkrijgbaar bij oa. huisarts, apotheek, medisch specialist of GGD. Op het EMP vermeldt de arts gegevens over ziekte en de benodigde medicijnen. Met dit document voorkomt u problemen bij de douane. Meer informatie vindt u op EMP en douane. Voor het meenemen van medicijnen die onder de Opiumwet vallen, is een aparte vergunning nodig (zie medicijnen Opiumwet). Rij- en kentekenbewijs Het Nederlandse rij- en kentekenbewijs wordt in Noorwegen erkend. Een WAverzekering is verplicht en neem ook uw groene kaart mee. U hebt deze nodig als u bij een aanrijding betrokken raakt. De financiële risico’s van het onverzekerd rijden zijn enorm. Indien uw groene kaart niet voor Noorwegen geldig is, dan kunt u een kortetermijnverzekering afsluiten aan de grens.
gezondheid
Gezondheid Als u op reis gaat, dient u goed uitgerust te zijn en over een goede gezondheid en conditie te beschikken. Hebt u speciale aandoeningen, dan is het zeer aan te raden een codicil/talisman te dragen en een medicatielijst en voldoende medicijnen vanuit Nederland mee te nemen. N.B. Let u daarbij op mogelijke voorwaarden bij de invoer daarvan. Gezondheidscentra De meeste gemeenten beschikken over gezondheidscentra met huisartsenspreekuren. Voor een apotheek kunt u vaak terecht in een winkelcentrum. N.B. Zorg dat u niet vertrekt zonder een uitgebreide ziektekosten- en/of reisverzekering. 11
22-6-2016 20:07
Muggen Vooral eind juni en de eerste helft van juli komen veel muggen voor. Dit kan plaatselijk zeer verschillend zijn. In moerassige gebieden en in de berkenzone komen veel meer muggen voor dan boven de boomgrens in rotsachtig terrein. Eind augustus zijn er nauwelijks nog muggen. Het is raadzaam een goed antimuggen middel mee te nemen en het verdient aanbeveling te wandelen met lange broek en lange mouwen. EHBO U dient zelf te zorgen voor enkele EHBO-spullen, oa. pijnstillers, pleisters, compeed, jodiumtinctuur, sporttape, rekverband, evenals een reservebril, zonnebrand, zonnebril, ed.
vaccinatie
Vaccinatie De Ziekte van Lyme en Tekenencephalitis (Tick-borne Encephalitis; TBE, FSME, RSSE) worden overgedragen door teken. Het verspreidingsgebied van beide aandoeningen komt (nog) niet overeen. De eerste komt vrijwel overal ter wereld voor, de tweede in delen van West-, Midden- en Oost-Europa, Scandinavië en Siberië. Het risico op besmetting is volgens deskundigen beperkt. Door het dragen van bedekkende kleding en insmeren met insectenwerende middelen (DEET) kunnen tekenbeten zoveel mogelijk voorkomen worden. Ook hier geldt: voor een algemeen advies is er de website van het LCR of ITG, een persoonlijk advies (bv. inenting tegen Tekenencephalitis) dient te worden besproken met uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland).
handig
douanebepalingen
Douanebepalingen Invoer van alcohol
2 liter wijn en 2 liter bier (vanaf 18 jaar); 1 liter sterke drank, 1 liter wijn en 2 liter bier (vanaf 20 jaar).
Invoer van alcoholische dranken van boven 60% is verboden.
communicatie 12
22-6-2016 20:07
Communicatie Wilt u vanaf uw vakantiebestemming Noorwegen naar Nederland telefoneren, dan draait u 00-31. De thuisblijvers die vanuit Nederland naar Noorwegen willen bellen, doen dat door eerst 00-47 te draaien. Voor collectgesprekken dient u nr: 800.199.31 te draaien. Gaat u van de openbare weg vandaan tijdens uw wandelingen in de natuur dient u er rekening mee te houden dat er in grote delen van het land geen mobiel bereik is.
eten & drinken
Eten & drinken Bijna alle restaurants hebben een vergunning voor wijn en bier, grotere hotels hebben een volledige vergunning. De prijzen voor sterke dranken liggen in Noorwegen beduidend hoger dan in de rest van Europa. Alcohol kan uitsluitend worden gekocht in de door de staat geëxploiteerde winkels. Deze ‘vinmonopols’ zijn in steden en de meeste grotere plaatsen te vinden. Bier is in de meeste supermarkten in Noorwegen verkrijgbaar.
geldzaken
Geldzaken Noorse Kroon en Ore De munteenheid in Noorwegen is de kroon (NOK), die is onderverdeeld in 100 ore. Creditcards Creditcards zoals Eurocard/Mastercard, Visa, American Express en Diners worden algemeen geaccepteerd en u kunt bijna overal met uw bankpas betalen. Koersinformatie
13
22-6-2016 20:07
overig
Electriciteit Voor het type stopcontact, stekker, netspanning en frequentie, zie de website wereldstopcontacten.nl. Tijdsverschil Noorwegen ligt in dezelfde tijdzone als Nederland, er is dus geen tijdverschil. Ook in Noorwegen geldt een zomertijd van april tot oktober.
op reis
per auto
Per auto Uitgebreide informatie over verkeersreglementen in Noorwegen vindt u op de website van de ANWB. Op deze website vindt u tevens actuele verkeersinformatie. NB. Als u lid bent van de ANWB kunt u bij ANWB-kantoren gratis een routekaart ophalen. Rijden door Duitsland Kijk onder de Landeninformatie Duitsland voor extra informatie over Winterbanden en Umweltzones in Duitse steden. Autohuur U kunt een auto bespreken via SNP (zie autohuur) of via internationale huurbedrijven. Huren bij lokale firma’s is duurder dan vooraf reserveren in Nederland. Om in Noorwegen te kunnen huren, moet u boven de 21 zijn en ten minste een jaar in het bezit zijn van een rijbewijs en een credit card.
per bus
Per bus Er bestaat een uitgebreid net van busverbindingen met lokale,regionale en lange-afstandsdiensten Over het algemeen is er aansluiting op veerponten, treinen en vliegtuigen. De overkoepelende organisatie van de langeafstandsdiensten (Ekspressbussen) is Nor-Way Bussekspress. De bekendste routes zijn: Oslo - Bergen (Geiteryggekspressen), Bergen - Trondheim, Fauske (Bodø) - Kirkenes (Nord Norge Buss) en Oslo - Hammerfest (Express 2000). Flybussen zijn de buslijnen van en naar het vliegveld. Er wordt gereden met 14
22-6-2016 20:07
moderne, luxe touringcars. Speciale kaarten: Nor-way busekspress heeft een buspas waarmee men gedurende 21 dagen onbeperkt door Noorwegen kan reizen. De prijs van deze voordeelpas bedraagt NOK 2300. Het maken van een reservering voor busreizen binnen Noorwegen is niet verplicht, ook niet voor lange afstanden. Voor internationale busreizen dient men wel te reserveren. Informatie: Nor-way Bussekspress a/s Karl Johansgt. 2, N-0154 Oslo. Tel: +47 23002444, Fax: +47 23 002449. Boekingen op tel: +47 82021300, Internet: Nor-way
per ferry
Per ferry Indien u er voor kiest om met de ferry te reizen, kun u het beste één van onderstaande verbindingen gebruiken; -Hirtshals-Oslo, heen met dag- en terug met nachtboot, -Kiel-Oslo, met de nachtboot, -Fredrikshavn-Oslo, heen met dag- en terug met nachtboot. -Hirtshals-Kristiansand, met een dagboot. Sommige afvaarten gaan niet de gehele winterperiode (m.n. in januari gaan er maar een paar verbindingen). De exacte tijden en tarieven zijn dus afhankelijk van de periode waarin u reist. Indien u weet wanneer u wilt reizen, kunt u bij SNP terecht voor een offerte op maat met de exacte tijden en tarieven.
per trein
Per trein De Noorse Spoorwegen (NSB)beschikken over een uitgebreid routenetwerk dat zich uitstrekt van de zuidkust bij Kristiansand tot aan de stad Bodø ten noorden van de poolcirkel. De NSB exploiteren comfortabele treinen die rijden over een netwerk van meer dan 4000 kilometer rails. Het landschap is even gevarieerd als indrukwekkend. Diepe fjorden, woeste watervallen en machtige besneeuwde bergtoppen, maar ook liefelijke kustplaatsjes en glooiend cultuurlandschap zorgen ervoor dat u ogen tekort komt onderweg. Het meest bekende treintraject van Noorwegen is de route tussen Bergen en Oslo (Bergens Bane) die over de hoogvlakte Hardangervidda voert. Andere spectaculaire routes zijn de Dovre-lijn tussen Oslo en Trondheim, en zijn afsplitsing, de Rauma-lijn, die de plaats Dombås met het alpiene Åndalsnes verbindt in het westelijk fjordengebied. Wie zich aangetrokken voelt door eindeloze natuurlandschappen, de middernachtzon of het Noorderlicht neemt de Nordland-lijn van Trondheim naar Bodø, dat ten noorden van de poolcirkel ligt. Van Bodø is de Noordkaap per bus binnen bereik. Moderne expresstreinen bedienen de hoofdroutes, te weten de Sørlandsbanen, de Bergens Banen en de Dovre-lijn. Deze treinen zijn van alle comfort voorzien en hebben verstelbare slaapstoelen..
in de stad
In de stad 15
22-6-2016 20:07
Oslo heeft twee treinstations in het centrum: het centraal station en Nasjonalteateret. U kunt ook op dit laatstgenoemde station uitstappen indien u naar het centrum reist met de Flytoget. De stad telt vijf metrolijnen die samenkomen op Stortinget-station en acht tramlijnen die het oosten en westen van de stad met elkaar verbinden. Metrostations zijn herkenbaar aan de letter "T". Indien u de kortingskaart Oslo-Card aanschaft kunt u hiermee gratis gebruik maken van het openbaar vervoer binnen de Oslo-regio. Vanaf het Vippetangen (net onder het Akershus fort) vertrekken de veerdiensten naar verschillende eilanden en plaatsjes aan het Oslofjord, leuk voor een strandbezoek of een wandeling.
16
22-6-2016 20:07
