Azië / Maleisië
Maleisië is het land van kampongs en moderne metropolen, van machtige regenwouden en zonovergoten koraalriffen; een land dat met één been in een oeroud verleden en het andere in een ambitieuze toekomst staat. In de steden herinneren monumentale gebouwen aan de dagen van koloniale overheersing. Diep in het woud leven de oorspronkelijke bewoners: de stammen van de Iban en de Penan. Al meer dan 7000 jaar trachten ze hier hun eigen identiteit te bewaren.
land & cultuur
algemeen
Algemeen Feiten en cijfers Oppervlakte: 329.758 km2 (ruim 8 x Nederland) Hoofdstad: Kuala Lumpur Inwonertal: 23,5 miljoen (2004) (25,86 volgens Maleisië zelf, Dpt Stat. 2004) 1
24-6-2016 14:52
Bevolkingsdichtheid: 71,2 inwoners per km2 (2004) Godsdienst: moslim (55%), boeddhist (19%), christen (7%), hindoest (7%), chinese geloofsuitingen (11,6%), andere (0,5%) Taal: Maleis, Chinese dialecten, Engels, Tamil Klimatologische gesteldheid: tropisch. Heetste maand: april-mei (23-33 graden). Koudste maand: december (22-32 graden). Droogste maand: juli (gemiddeld 99 mm regenval). Natste maand: april (gemiddeld 292 mm regenval).
Maleisië bestaat uit twee delen. Het Maleisische schiereiland hangt als een uitgestrekte vinger aan het Aziatische continent, en wijst naar Indonesië. Op het puntje van de vinger ligt Singapore, dat niet bij Maleisië hoort. De meeste Maleisiërs wonen in West-Maleisië, waar naast de hoofdstad Kuala Lumpur enkele andere miljoenensteden liggen. Oost-Maleisië wordt gevormd door de deelstaten Sarawak en Sabah op het eiland Borneo. Borneo ligt 1.000 km oostwaarts van West-Maleisië in de Zuid-Chinese zee. Een groot gedeelte van Borneo is bedekt met tropisch laaglandregenwoud. Brede rivieren slingeren door het bos en langs de kust liggen vele stranden en talrijke eilandjes met koraalriffen. Landinwaarts loopt het reliëf op naar heuvelland en gebergten met als hoogste top de 4.096 m hoge Gunung Kinabalu in Sabah. Flinke economische ontwikkeling Maleisië wordt door Nederlanders vaak met Indonesië vergeleken, maar is eigenlijk erg verschillend van het buurland. Maleisië heeft de afgelopen decennia namelijk een flinke economische ontwikkeling doorgemaakt, mede dankzij de stabiele politieke situatie. Het onderwijs en de gezondheidszorg zijn in het algemeen uitstekend en er wordt vrijwel nergens meer echte armoede geleden. De steden zien er vaak erg modern uit. Natuur belangrijkste attractie Maleisië is een prima vakantieland. De wegen zijn vaak goed en het openbaar vervoer functioneert uitstekend. Engels wordt vrij veel gesproken, zeker in de toeristisch interessante gebieden. De natuur is de belangrijkste attractie, hoewel in West-Maleisië ook koloniale stadjes zoals Malakka te bewonderen zijn. Oost-Maleisië heeft verreweg de meeste natuurparken, met het botanisch wonder Mount Kinabalu als letterlijk hoogtepunt. De laaglandregenwouden van Borneo herbergen een duizelingwekkende variëteit aan leven, met als bekendste dieren orang-oetans, gibbons en neushoornvogels. Er komen op Borneo veel endemen voor: planten en dieren die nergens anders ter wereld te vinden zijn.
bevolking
Bevolking Maleisië heeft een hele gemengde bevolking. De grootste bevolkingsgroep is die van de islamitische Maleiers, die vooral in West-Maleisië veruit in de meerderheid zijn. De Chinezen vormen een belangrijke groep in de steden, waar ze een groot deel van het bedrijfsleven in handen hebben. In WestMaleisië woont ook een vrij grote Indische minderheid, vooral mensen uit 2
24-6-2016 14:53
Zuid-India. Ooit kwamen ze om op de plantages van de Britten te werken, tegenwoordig drijven de Indiërs vooral restaurants en winkels. In OostMaleisië, op Borneo, leven zo’n 31 verschillende inheemse volken. De Iban, Kadazan, Bidayuh, Kenyah, Murut en Bajau wonen traditioneel in gemeenschappelijke longhouses langs de rivieren. De Penan zijn de oudste menselijke bewoners van Borneo, zij zijn regenwoudnomaden. In WestMaleisië leeft ook nog een kleine groep bosnomaden: de Orang Asli. Grote diversiteit Maleisië is een overwegend islamitisch land, maar vooral in Sarawak en Sabah is sprake van een zeer grote etnische en religieuze diversiteit. De stammen uit de binnenlanden van Borneo zijn tegenwoordig bijna allemaal christelijk. De Chinezen, die in groten getale in de steden wonen, zijn ook christelijk of hangen het boeddhisme aan. De Maleise minderheden langs de kusten zijn vaak islamitisch. De vele verschillende bevolkingsgroepen leven hier vredig en productief samen.
gastronomie
Gastronomie Maleisië heeft een rijke culinaire traditie dankzij de vele verschillende bevolkingsgroepen die hier leven. U kunt in elke stad van enige omvang kiezen uit Maleis, Chinees, Indiaas of Westers eten. Maleis eten lijkt erg op Indonesisch eten, al zult u de babi pangang tevergeefs zoeken. Dit Sumatraanse gerecht wordt namelijk met varkensvlees gemaakt, hetgeen de islamitische Maleiers niet eten. Wel zult u Maleise curry’s met groenten en kip tegenkomen en stoofschotels zoals ’beef rendang’, een bekend en heerlijk kruidig rundvleesgerecht. Maleis eten wordt geserveerd met witte rijst. De inheemse volken van Borneo koken vaak in bamboekokers, die rechtstreeks in het vuur gezet kunnen worden. De binnenkant van de sagopalm is traditioneel een belangrijk voedselgewas. Ook wordt er gejaagd op herten en zwijnen. De volken van het binnenland kennen allerlei bijzondere rijstvariëteiten, waaronder zwarte rijst en plakkerige rode rijst. Heel bijzonder is de njonjakeuken van Malakka en de kuststrook van West Maleisië. Deze keuken maakt veel gebruik van kokosmelk en is een vermenging van de Hokkien en de Maleise keukens, dankzij huwelijken tussen de Chinese en Maleise bevolking van de straat van Malakka. Niet te missen is ook de grote variëteit aan tropisch fruit waarvan veel soorten nooit de Nederlandse winkels bereiken. Chinese keuken De Chinese keuken is erg divers, met vier grote stromingen. U zult in Maleisië vooral in aanraking komen met de keukens van Guanzhou (de Kantonese keuken) en van die van de Hokkien, de grootste Chinese groep in Maleisië. ’s Ochtends vroeg kunt u op veel plaatsen gestoomde dim sum eten of een verse noedelsoep. ’s Avonds vindt u in de Chinese restaurants veel visgerechten, schaal- en schelpdieren en vers gewokte groenten. Zoet-zuur is erg populair, evenals gerechten die ter plekke op hete gietijzeren schalen gebraden worden. 3
24-6-2016 14:53
Indiase gerechten De Indiërs koken scherp en vaak vegetarisch. Beroemd zijn natuurlijk de curry’s. Traditionele broden zoals naan en pappadam horen bij de maaltijd. Het is heerlijk verfrissend om het yoghurtdrankje lassi bij een hete Indiase maaltijd te drinken.
cultuur
Cultuur In Maleisië worden ruim 80 verschillende talen gesproken. De belangrijkste taal is het bahasa Malayu, de eenheidstaal die uit het oude Maleis is afgeleid. Deze taal is nauw verwant aan het Indonesisch en wordt overal op school onderwezen. Bahasa is zeer belangrijk als middel om de cultureel zo diverse Maleisiërs tot één volk te smeden. De taal is minder complex dan het hoogMaleis waar het van afgeleid is. De sultanaten van West-Maleisië kennen een rijke literaire traditie in het hoog-Maleis. De tweede taal die op school onderwezen wordt is vaak Engels, dat als handelstaal erg belangrijk is. Op Chinese scholen wordt ook Kantonees, Mandarijn of Hokkien onderwezen en op islamitische scholen speelt Arabisch een beperkte rol. De chinese talen worden in het handelsverkeer steeds belangrijker en ook Maleisiërs die niet van Chinese afkomst zijn leren steeds vaker een beetje Mandarijn of Kantonees. De inheemse volken van Borneo spreken een enorme verscheidenheid aan talen. Stammen die tot dezelfde hoofdgroep behoren hebben toch vaak verschillende talen. Soms zijn deze talen verwant aan het Maleis, maar bijvoorbeeld de Penan hebben een geheel afzonderlijke taal, die voor anderen vaak moeilijk te leren is. De meeste mensen spreken echter ook bahasa Malayu, zodat de groepen onderling wel kunnen communiceren. Veel jongere bewoners van Borneo hebben een basiskennis van minstens 5 talen. Vele culturen Net als de talen, zijn ook de culturen van Maleisië zeer divers. De vier grote religies die in Maleisië voorkomen, de islam, het boeddhisme, het hindoeïsme en het christendom, dragen daar natuurlijk alleen maar aan bij. Kleurig gedecoreerde hindoetempels staan naast sobere witte katholieke kerken en de wierook uit de Chinese tempel drijft aan de minaretten van de moskeeën voorbij. Elke groep heeft zijn eigen rituelen, boeken en kunstuitingen. U kunt getuige zijn van de feesten aan het einde van de Ramaddan, het hindoeistische bloemenfestival Deepavali bezoeken, een ’mooncake’ eten op de gelijknamige Chinese feestdag of de kerstmis bijwonen één van de kathedralen. De Maleiers hebben een rijke hofcultuur die vooral in de poëzie tot uitdrukking komt. De Chinezen zijn vooral harde werkers, die echter elke dag hun offergaven bij de aan de voorouders gewijde huistempel zullen neerleggen. De volken van het binnenland van Borneo zijn gespecialiseerd in bijzondere jacht- en oorlogsdansen en zijn vaak goede ambachtslieden: ze weven matten en manden en snijden gebruiksvoorwerpen uit hout.
4
24-6-2016 14:53
traditie & vooruitgang
Traditie & vooruitgang In Maleisië heb je als reiziger vaak het gevoel van de ene eeuw in de andere te vallen. De Maleisiërs kunnen opvallend soepel schakelen tussen traditie en moderniteit. Op Borneo zult u bijvoorbeeld lokale gidsen tegenkomen die nog zeer traditioneel zijn opgegroeid in een longhouse en hun hand niet omdraaien voor een 3-daagse jachtpartij waarbij in het regenwoud verbleven wordt. Diezelfde gidsen zitten ook zonder problemen in een internetcafé te MSN-en. In de steden rijzen moderne wolkenkrabbers op naast traditionele vissersdorpjes op palen en op de snelwegen rijden nieuwe auto’s terwijl de boeren hun rijstvelden nog met buffels ploegen. Grote plannen voor 2020 Veel Maleisiërs koesteren hun eigen cultuur. De verschillende groepen zijn trots op hun tradities hetgeen overduidelijk is in een aantal ‘levende musea’ en tijdens de jaarlijkse culturele parade in Kuala Lumpur. Tegelijkertijd is Maleisië vast van plan om in 2020 een modern land te zijn. Dit doel moet onder meer bereikt worden door een flinke groei van met name de lichte industrie en de IT-sector. Rond het nieuwe vliegveld van Kuala Lumpur is een nieuwe stad verrezen, waar computerbedrijven en luxe appartementencomplexen uit de grond gestampt zijn. Dit is waarschijnlijk het eerste beeld van Maleisië dat u zult hebben. De bevolkingsgroei wordt van regeringswege gestimuleerd. In 2020 moet Maleisië volgens de beleidsplannen 70 miljoen inwoners hebben. Dit om de economie te stimuleren. Waar deze mensen moeten blijven en wat de gevolgen voor het milieu zullen zijn, is onduidelijk. Kinderen van de aarde Eén van de belangrijkste punten uit het federale regeringsprogramma is het vergroten van de eenheid binnen de bevolking. Wetten moeten zorgen voor de gelijke verdeling van de welvaart. Vooral het aandeel van de Maleise bevolking in de hogere posities en de ondernemingen bleef jarenlang sterk achter bij dat van de Indiërs en Chinezen. Omdat de Maleiers de snelst groeiende bevolkingsgroep zijn veranderen de raciale verhoudingen snel. De Maleiers en de inheemse groepen zoals Iban, Orang Asli en Kadazan worden ‘bumiputra’ genoemd, hetgeen ‘kinderen van de aarde’ betekent. Ze worden beschouwd als de oorspronkelijke bewoners van Maleisië en hebben als zodanig een aantal privileges. Er zijn allerlei subsidieregelingen voor onderwijs en bedrijfsleven tot stand gekomen, die regelmatig weerstand oproepen van met name de Chinezen die alles op ‘eigen kracht’ moeten doen. Een andere potentiële spanningsbron binnen Maleisië is de opkomst van streng islamitische politici, die met name in het noorden van West-Maleisië veel aanhang hebben. De federale regering doet er alles aan om te voorkomen dat religie en politiek te veel vermengd worden.
landschap & klimaat 5
24-6-2016 14:53
algemeen
Algemeen Maleisië kent een grote variëteit aan landschappen en vegetatiezones. Op het schiereiland komen laaglandregenwoud, bergbossen, mangrovewouden en stranden voor. Borneo is zo mogelijk nog diverser. Het eiland loopt van laaglandregenwoud en kustmoerassen tot de piek van Mount Kinabalu op 4.096m. Veel bijzondere dier- en plantsoorten In de rijke tropische wouden leven bijzondere diersoorten als gibbons, orangoetans, neusapen, neushoornvogels en vliegende eekhoorns. Op de bosbodem zijn onder meer uit de grootste bloem ter wereld, bijzondere orchideeën en lichtgevende paddestoelen te vinden. Met honderden verschillende plantensoorten per hectare valt er voor de iedere reiziger veel te ontdekken. Het tropisch laagland regenwoud is het meest diverse bos ter wereld. Hier zien we het resultaat van 100 miljoen jaar ononderbroken evolutie. Op één hectare kunnen meer dan 100 verschillende boomsoorten staan, om maar niet te spreken over de grote aantallen kruiden en epiphyten die het bos bevolken. Deze rijke flora ondersteunt een veelheid aan dieren. Honderden vogelsoorten, maar liefst 21 soorten primaten en ontelbare insecten in de meest verrassende vormen en kleuren. Langs de rivieren groeit rivierbos, moerasbos en (dichterbij de kust) mangrovewoud. Deze unieke vegetatiezones herbergen een grote rijkdom aan apen en vogels. De bergwouden bevatten weer andere plantensoorten, waaronder unieke varens, mossen en orchideeën. Ook bekerplanten en rafflesia’s (de grootste bloemen ter wereld) kunt u hier tegenkomen.
fauna
Fauna Borneo heeft een bijzondere fauna. Vooral het grote aantal primaten valt op. Daarnaast zijn er veel endemische diersoorten, dieren die nergens anders voorkomen. Veel grotere dieren op Borneo worden ernstig bedreigd in hun voortbestaan. Dit is vooral het gevolg van habitatverlies door houtkap en landbouwontwikkeling. Nederlanders neusapen? Een heel bijzonder dier is de Neusaap. Deze aap is uniek voor Borneo en leeft uitsluitend in rivierbossen en mangrovewouden. Omdat er veel gebruik wordt gemaakt van mangrove-hout en omdat er langs de rivieroevers veel ontwikkeling plaats vindt, heeft de Neusaap het moeilijk. Neusapen zien er met hun witte buiken en grote roze neuzen grappig en menselijk uit. Ze leven in familiegroepen, die vaak aan het einde van de middag langs de rivier gezien kunnen worden. Neusapen hebben een speciaal dieet van harde bladeren, die ze met een speciale maag kunnen verteren. Neusapen worden ook wel ‘Orang Belanda’ ofwel ‘Nederlander’ genoemd, omdat de eerste Hollandse 6
24-6-2016 14:55
tabakshandelaren die de rivieren van Sabah bevoeren volgens de lokale bevolking nogal op de rode apen leken. Heel vreemd is dat er op Borneo geen tijgers voorkomen. De grootste katachtige is het nevelluipaard. In West Maleisië komen wel tijgers voor. Olifanten zijn de grootste zoogdieren van Maleisië. Borneo heeft een eigen ondersoort: de Borneo Bosolifant. Enkele kuddes van deze kleine olifantensoort leven langs de grote rivieren van Oost Sabah. Orang-oetan bedreigd Het bekendste zoogdier van Borneo is wel de orang-oetan. Dit dier is een symbool geworden van natuurbescherming. Orang-oetans zijn hoogst intelligente bosbewoners die meestal solitair grote stukken regenwoud afstropen op zoek naar het lekkerste fruit. Er zijn op Borneo vier opvangcentra voor orang-oetans, waarvan twee in Maleisië en twee in het Indonesische gedeelte. Orang-oetans leiden ook ernstig onder habitatverlies en worden bovendien vaak gevangen voor de illegale dierenhandel. Veel kleurrijke vogels Ook de vogelwereld is bijzonder rijk. Vooral de luidruchtige neushoornvogels zijn bekend. Op Borneo komen maar liefst acht soorten voor. In de regenwouden zijn kleurrijke baardvogels, bladvogels en grondlijsters te vinden. In de moerassen en langs de rivieren leeft een grote hoeveelheid watervogels waaronder vele soorten reigers, aalscholvers en enkele zeldzame ooievaars. De heilige graal voor vogelaars is de ‘Borneo Bristlehead’ een rood-zwarte bosvogel die uitsluitend in de onaangetaste regenwouden van Borneo voorkomt.
flora
Flora Tropische laaglandregenwouden zijn de meest diverse landecosystemen ter wereld. Er komen letterlijk duizenden plantensoorten voor. De regenwouden van Zuidoost Azië behoren dankzij hun grote ouderdom tot de rijkste wouden op aarde. In West Maleisië komt nog één groot laaglandregenwoud voor, bij Taman Negara in het midden van het schiereiland. Op Borneo vindt u op meerdere plaatsen nog onaangetast regenwoud. Een regenwoud lijkt op het eerste gezicht helemaal niet zo soortenrijk. Dit komt doordat veel planten dezelfde bladvorm hanteren. Ze hebben allemaal grote, glimmende bladen met een druippunt om de regen af te voeren. Daarnaast bloeien veel bomen alleen in de kroonlaag: ver boven het hoofd van de wandelaar. Maar wie beter kijkt ontdekt overal bijzonderheden: flinterdunne varentjes die alleen in de mist van watervallen groeien, witte en groene orchideeën zo groot als speldenknopjes en vreemde bloemen zoals de reuzenaronskelk ‘Amorphophallus’ en de parasitaire rafflesia. Bergwouden Ook de bergwouden hebben veel moois te bieden. Op arme gronden groeien hier de vleesetende bekerplanten. De bekers vangen insecten met een zoete 7
24-6-2016 14:55
vloeistof en verteren ze vervolgens in de beker. Deze bekers variëren in grootte van niet meer dan een vingerhoed tot vaten van ruim 1 liter. Vooral op de Mount Kinabalu komen veel bijzondere bekerplanten voor. Ook varens en palmen komen in grote diversiteit in de bergwouden voor. Winkelen in het regenwoud Voor de oorspronkelijke bewoners van Borneo (en dan met name voor de nomadische Penan) is het regenwoud een ware supermarkt. Zij verzamelen palmen om hutten mee te bouwen, bamboe om in te koken, gember, sago en vruchten om te eten en vele medicinale planten om kwalen mee te lijf te gaan.
geografie
Geografie De geografie van Borneo wordt bepaald door een aantal bergketens die overwegend noord-zuid, als een soort ruggengraat over het eiland lopen. De hoogste berg, de 4095 m hoge Mount Kinabalu bevindt zich in de Maleisische deelstaat Sabah, in het noorden. Vanuit het bergachtige centrum van Borneo stromen vele brede rivieren naar de zee. Traditioneel zijn deze rivieren de belangrijkste transportaders van het eiland. De brede kustvlaktes, gevormd in de delta’s van de rivieren, zijn begroeid met moeras- en rivierbossen en mangrove. Langs de kust liggen tropische eilandjes met witte stranden en omzoomd door kleurige koraalriffen. Oorspronkelijke natuur in nationale parken Door de geografische verscheidenheid van Borneo, is er een veelheid aan vegetatie te vinden. Gelukkig is een deel van het eiland goed beschermd in Nationale Parken. Hier kunnen we de oorspronkelijke natuur nog bewonderen. Onderweg zullen we echter ook regelmatig met de gevolgen van houtkap en plantagebouw geconfronteerd worden.
geologie
Geologie West Maleisië en Borneo behoren beide tot het Aziatische continent. De zee tussen Java en Sumatra en tussen West Maleisië en Borneo is zeer ondiep en in feite een ondergelopen deel van het Aziatisch continent. Dit gebied wordt het Sunda plat genoemd en is vrij ondiep. De bodem van het Sunda plat helt naar het noordoosten waar de zee overgaat in het Zuid-Chinese bekken. Op de bodem van het plat is een uitgebreid systeem gevonden van ‘verdronken rivierdalen’: eens stroomden hier rivieren van Zuid-Oost Azië naar de oceanen. Gedurende de ijstijden van het Pleistoceen daalde de zeespiegel aanzienlijk omdat veel water in de grote ijspakketten op het noordelijk halfrond werd vastgehouden. Het Sunda plat kwam hierdoor droog te liggen en de rivieren stroomden over de Sundavlakte naar de oceanen in het noorden en oosten. Na de ijstijden is de zeespiegel weer gestegen en raakten 8
24-6-2016 14:55
de rivierdalen ‘verdronken’. Aan de buitenrand van het Sunda plat vinden we diepe zeeën: de Indische Oceaan in het zuiden en de diepe zeeën tussen de oostelijke eilanden van Indonesië. Dit is de grens van tussen het Aziatische en het Australische continent en vormt ook de scheiding tussen de fauna- en floragebieden. Het Maleisische schiereiland is geologisch gezien de voortzetting van de enorme gebergten van Azië. Aan de oostpunt van de Himalaya zet het gebergte zich met een scherpe knik voort door Birma, Laos, Vietnam en Thailand naar Maleisië. Onderweg heeft het gebergte echter veel van zijn grootsheid en allure verloren en in Maleisië is er nauwelijks nog iets van de enorme gebergtevormende gebeurtenissen uit het Tertiair terug te vinden. In Borneo is er nog een beperkte plooiingsfase geweest in het vroegere Tertiair. Langs de kust van Noord Borneo ligt een laagvlakte van moerassige rivierafzettingen. Bij de deltagebieden van de Lupar en Baram rivieren is de kustvlakte tegen de 80 km breed maar in het noorden van Sabah is de kustvlakte op vele plaatsen zeer smal en komen zelfs steile kustkliffen voor. In West Sarawak vinden we een laaggelegen heuvellandschap waaruit steile heuvels oprijzen die bestaan uit kalksteen met vuursteenlagen. Centraal en Noord Sarawak en noordwestelijk Sabah hebben een sterk geaccidenteerd landschap met diepe kloven en bergruggen tot 2.000 m hoog. Deze bergen zijn opgebouwd uit geplooide zandsteen- en schalieformaties. De uitgestrekte tafelbergen van Sarawak, zoals de Kelabit Hooglanden en Bukit Langkau Lari zijn gebieden waar jongere formaties, die nooit geplooid werden, aan de oppervlakte komen. Er komen op Borneo grote granietintrusies voor. Deze zogenaamde plutonieten vormen imposante bergmassieven, waaronder de Gunung Kinabalu (4.096 m) in Sabah. Op de kale top van de berg ziet u het resultaat van verwering: grote, zeer dunne schillen laten los van de massieve graniet.
klimaat
Klimaat Zowel Borneo als het vasteland van Maleisië hebben een tropisch klimaat, en worden gekenmerkt door een hoge temperaturen met een hoge luchtvochtigheid en veel neerslag. Het regent het hele jaar rond, maar er wordt wel onderscheid gemaakt tussen de droge en de natte tijd. Het regenseizoen loopt van november tot maart. Tijdens deze moesson regent het veel en vaak ook lang achter elkaar. In de wintermaanden zijn vanwege de hevige regenval sommige accommodaties gesloten. De beste reistijd voor Maleisië is daarom de drogere tijd, van april tot en met oktober. Ook in deze droge tijd kan er af en toe een hevige tropische bui vallen, maar verder is het overwegend zonnig. De temperatuur zakt haast nooit onder de 20 °C, en ligt meestal rond de 30 °C. Onze zomermaanden juli en augustus zijn dus uitermate geschikt voor een bezoek aan Maleisië. Maleisië ligt net boven de evenaar. In de laaggelegen delen van het land is het altijd warm en vochtig. De temperatuur komt ook ’s nachts zelden onder de 20 graden Celcius en kan overdag tot rond 32 °C oplopen. In de Cameron Highlands en in de bergen is het uiteraard koeler en op de top van de Mount Kinabalu (4.095 m) vriest het zelfs wel eens! Omdat de luchtvochtigheid ongeveer 90% is, voelt het vaak 9
24-6-2016 14:55
erg warm aan. De gemiddelde regenval is, afhankelijk van de exacte lokatie op Maleisië, 2.000 tot 3.000 mm per jaar. Moesson Het regenpatroon in Maleisië wordt beïnvloed door de moesson. Dit is een tropische wind die overal ter wereld tussen de Steenboks- en de Kreeftskeerkring voorkomt. De moesson wisselt elk half jaar van richting. Omdat de landen van Zuidoost Azië door grote oppervlakken water omringd worden, kunnen de moessonwinden veel vocht opnemen. De regio kent dan ook extreme hoeveelheden neerslag over een groot gebied. Niet ieder gebied in Zuidoost-Azië heeft echter dezelfde regentijd. Op Borneo regent het het hele jaar door regelmatig, vooral aan het einde van de middag. De lokale bevolking spreekt dan ook vaak van een natte tijd en een nattere tijd! Tijdens de noordoostmoesson, van november tot april, valt de meeste neerslag. Vaak verdwijnen de buien echter weer snel en... de regen is warm!
reisperiode
Reisperiode De beste reistijd voor Maleisië is de droge tijd. Deze loopt grofweg van mei tot oktober. Ook gedurende deze periode is regen nog altijd mogelijk, maar deze is minder frequent en de buien zijn over het algemeen korter. Wel is het in de droge tijd natuurlijk drukker, met name in juli en augustus. Tijdens de regentijd zijn niet alle natuurparken even goed te bereiken en kan het bovendien zo zijn dat bepaalde wandelingen door overstromingen niet mogelijk zijn.
grafiek
Grafiek De onderstaande grafiek toont het klimaat in de regio rond Kuala Lumpur. Voor een exacte weergave van de klimaatgemiddelden op uw reisbestemming kunt u informatie vinden in de uitgebreide reisbeschrijvingen.
10
24-6-2016 14:55
ontdekken
feesten & festivals
Feesten & festivals Maleisië kent in vergelijking met Nederland enkele afwijkende feestdagen. Islamitische feestdagen Vooral in West-Maleisië worden de islamitische feestdagen gevierd. Omdat de islamitische kalender het maanjaar volgt, vallen deze feesten nooit op een vaste datum in het jaar. Door deze afwijkende kalender wijzigen de data ervan steeds per jaar. In 2016 (isl.: 1435) zijn dit:
12 december: Geboortedag van de profeet Mohammed (Id-ul-Maulid; Maleis: Malidur Rasul); 5 mei: Hemelvaart Mohammed (Isra Miraj); 5 juni: Mohammed Hemelvaart (Lailat-ul-Meraj); 6 juni t/m 5 juli: Ramadan, de belangrijke islamitische religieuze maand. Tijdens de Ramadan mag er overdag niet worden gegeten, gedronken en gerookt. Toeristen zijn hiervan vrijgesteld, maar het is gepast om dan rekening te houden met de lokale bevolking. ’s Avonds wordt er uitbundig feest gevierd. De Ramadan eindigt met een groots feest, Id al-Fitr; 15 juli: Openbaring van de Koran (Nuzul al Quran; alleen in Kelantan, Pahang, Perak, Perlis, Penang, Selangor en Terengganu) 6 t/m 8 juli: Suikerfeest (Id al-Fitr; Maleis: Hari Raya Puasa), ‘het Kleine Feest’. Iedereen bidt samen, bezoekt vrienden en geeft elkaar cadeaus; 14 t/m 14 september: Offerfeest (Eid Al-Adha), ’het Grote Feest’. Iedere familie, die het zich kan veroorloven, slacht een schaap, ter herinnering aan het offer van Abraham. Men gaat bij vrienden op bezoek. Op de 11
24-6-2016 14:55
markten is het dan erg druk. Dit feest valt in de periode waarin moslims de pelgrimstocht naar Mekka zouden moeten maken (Id-ul-Hadj); 3 oktober: Islamitisch Nieuwjaar 1436 (Muharram); 12 oktober : Asjoera, de 10e dag van het Nieuwe Jaar: verdriet over het verleden, blijdschap over de toekomst.
Christelijke feestdagen Deze vallen op dezelfde dat als in Nederland. Boeddhistische feestdagen 20 mei: Wesak Day (herdenking Boeddha's geboortedag, verlichting en dood); 14 november: Loi Krathong (Lichtfeest; lotusbloemvormige drijvers gevuld met bloemen, een kaars en wierrookstaafjes drijven stroomafwaarts en brengen geluk). Hindoefeestdagen 24 & 25 januari: Taipusam Festival (ter gelegenheid van de geboorte van de god Subramaniam, zoon van de god Shiva); 23 en 24 augustus: Krishna Janmashtami (herdenking geboorte Krishna); 23 oktober: Divali/Deepavali Festival (Licht- of lampjesfestival). Regionale feestdagen Maleisië bestaat uit meerdere staten en sultanaten met elk hun 'nationale' feestdagen (gouverneurs, sultans en raja's). 15 januari: verjaardag Sultan van Sabah (alleen in Sabah); 01 februari: Federale gebiedsdag/Federal Territory Day (regio Kuala Lumpur, Labuan en Putrajaya); 04 maart: verjaardag installatie van Sultan van Terengganu (1998; alleen in Terengganu); 15 april: Declaration of Malaka as Historical City (alleen in Malaka); 19 april: verjaardag Sultan van Perak (alleen in Perak); 07 mei: Hari Hol Pahang (alleen in Pahang); 17 mei: verjaardag Raja van Perlis (alleen in Perlis); 30 en 31 mei: Kaamatan Harvest festival (Sabah en Labuan); 01 en 02 juni: Gawai Dayak festival (Sarawak); 07 juli: Georgetown World Heritage City Day (alleen in Penang); 20 juli: verjaardag Sultan van Terengganu; Andere nationale feestdagen 31 januari en 01 februari: Chinees Nieuwjaar (Jaar van het Paard); 01 mei: Dag van de Arbeid; 07 juni: verjaardag van de koning, de Yang di-Pertuan Agong; 16 september: Onafhankelijkheidsdag (Maleisië wordt onafhankelijk van Engeland in 1957); 08 september: Mooncake/Mid-Autumn Festival. Chinees Nieuwjaar en Mooncake Festival Voor de Chinezen zijn Chinees Nieuwjaar (meestal in januari of februari) en het Mooncake Festival het belangrijkst. Met nieuwjaar worden er drakendansen in de straten uitgevoerd. Tijdens het Mooncake festival 12
24-6-2016 14:55
brengen vrienden, familie en zakenpartners elkaar bijzondere taartjes, die geluk en succes moeten brengen voor het komende jaar. Divali/Deepavali Festival Het belangrijkste hindoefestival is Divali/Deepavali, het lichtjesfeest. Alle huizen worden verlicht om de god van het geluk naar binnen te lokken. Mensen brengen bloemenslingers naar de tempel en sturen elkaar kaarten. Verjaardag van de Koning Verder is de verjaardag van de koning een belangrijke feestdag in Maleisië. Elk jaar wordt er een grote culturele parade in Kuala Lumpur gehouden ter gelegenheid hiervan. In de deelstaten worden de verjaardagen van de sultans ook gevierd en veel volken in Borneo houden hun eigen traditionele oogstfestivals.
foto & film
Foto & film Zeker als u wild wilt fotograferen met een telelens is het al snel te donker. Daarnaast moet u er rekening mee houden dat de hoge luchtvochtigheid voor meer stroomgebruik kan zorgen. Zorgt u dus dat u voldoende batterijen bij u heeft, of neem een extra accu voor uw digitale camera mee. Voor sommige digitale camera’s zult u in de steden wel nieuwe geheugenkaarten kunnen kopen, maar het is niet verstandig om hier bij voorbaat vanuit te gaan.
adressen
Adressen Ambassade van Nederland in Maleisië Bezoekadres: 7e verdieping, South Block, The AmpWalk 218, Jalan Ampang 50450 Kuala Lumpur, Malaysia Telefoon: + 60 3 21 68 62 00 Noodgevallen (buiten kantooruren): + 60 12 325 32 10 Fax: + 60 3 21 68 62 40 Website: Ambassade van Nederland E-mail:
[email protected] Openingstijden Ambassade: maandag t/m donderdag van 09.00 tot 16.00 uur; vrijdag van 09.00 tot 14.00 uur Openingstijden Consulaire afdeling: maandag t/m vrijdag van 09.00 tot 12.00 uur 13
24-6-2016 14:55
Telefonische inlichtingen: + 60 3 21 68 62 00 (maandag t/m donderdag van 12.00 tot 16.00 uur; vrijdag van 12.00 tot 14.00 uur) Fax: + 60 3 21 61 01 48 E-mail:
[email protected] Honorair Consulaat van Nederland (ressort Sarawak en Sabah) Bezoekadres: Lot 381C, 1e verdieping South Yu Seng Road 98000 Miri, Sarawak Telefoon: + 60 85 41 16 12 Noodgevallen (buiten kantooruren): + 60 12 877 20 40 Fax: + 60 85 41 16 11 Website: Honorair Consulaat Sarawak/Sabah E-mail:
[email protected]
lezen
Lezen In goedgesorteerde reisboekwinkels zijn verschillende boeken over Maleisië te koop: Dominicus Maleisië, Singapore en Brunei, H. Belien, uitgeverij Gottmer / H.J.W. Brecht Insuide Guide Maleisië, uitgeverij Cambium Malaysia, Singapore & Brunei, G. Crowther & T. Wheeler, uitgeverij Lonely Planet Service SNP SNP heeft in samenwerking met de gerenommeerde reisboeken & landkaartenwebshop van De Zwerver een handige bestelservice. De manier om snel en gemakkelijk de juiste reisboeken en kaarten voor uw reis in huis te krijgen. Deze postorderservice en de bijbehorende voorwaarden kunt u via internet gratis raadplegen. Op onze website zoekt u de reis van uw keuze en met twee eenvoudige klikken verschijnt een bestelformulier met de juiste selectie behorende bij uw bestemming. U kiest vervolgens welke boeken of kaarten u wilt bestellen. Normaliter is de levertijd 3 werkdagen. Per verzending wordt va. € 2,95 verzendkosten in rekening gebracht en uw bestelling thuisbezorgd.
souvenirs
Souvenirs In de steden kunt u houtsnijwerk en textiel kopen. Dit komt niet allemaal uit Maleisië, een deel wordt ook in Indonesië en de Filipijnen gemaakt. Als u op bezoek bent bij de inheemse bevolking worden vaak matten, manden en houten gebruiksvoorwerpen te koop aangeboden. Ook eenvoudige sieraden, 14
24-6-2016 14:55
gemaakt van natuurlijke materialen, zijn vaak te krijgen. In West Maleisië zijn ook mooie geweven stoffen verkrijgbaar, evenals zilveren voorwerpen. Een ander leuk souvenir is een fotoboek. In Maleisië zijn enkele goede boekwinkels waar mooie boeken over de natuur, cultuur en bevolkingsgroepen te vinden zijn. Afdingen Op markten en in stalletjes is het de bedoeling af te dingen. Afdingen krijgt u na een paar keer oefenen goed onder de knie. Maar in sommige gevallen zijn de prijzen al zo laag, dat je de mensen het brood uit de mond zou stoten als je afdingt. Laat het dan ook, want men moet er hier wel vaak met grote families van leven. Neem er de tijd voor en wees voorzichtig met het afrekenen, want op sommige plaatsen worden wisseltrucs uitgehaald met toeristen. Bedenk op voorhand wat u het product waard is en betaal niet meer dan dat. CITES De Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES; 1975) is een internationale overeenkomst tussen overheden. De doelstelling van CITES is de handel in wilde dieren en planten zodanig te reguleren, dat deze door overmatige exploitatie en verlies van hun leefomgeving niet in hun voortbestaan of zelfs met uitsterven worden bedreigd. Ook de handel in dierlijke en plantaardige producten, zoals voedingsmiddelen, huiden, bont, tassen, hout, houten (muziek)instrumenten, toeristische souvenirs en medicijnen van tegenwoordig meer dan 30.000 dieren plantensoorten vallen onder CITES. Invoer souvenirs Kijk voor de meest actuele informatie over CITES, het invoeren van voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke op de website van de Nederlandse douane.
taal & etiquette
Taal & etiquette Het is verstandig om u, met name in de steden en op het platteland in het noorden van het schiereiland, niet te bloot te kleden. De islamitische bevolking zal het erg op prijs stellen als u knieën en schouders bedekt houdt. Op het strand en in de nationale parken kunt u wel wat luchtiger gekleed gaan. Door de aanwezige insecten en de felle zon is dit echter niet altijd een onverdeeld genoegen. Luchtige kleding is het handigst en het prettigst. Dankzij de grote culturele diversiteit van Maleisië is iedereen echter wel redelijk gewend aan ‘vreemde gewoonten’. Alle Maleisiërs staan bekend om hun vriendelijkheid. Dankzij het goede onderwijs en natuurlijk de voormalige Britse overheersing, spreken velen een aardig woordje Engels. Ze zullen dat ook graag op u uitproberen, nadat de eerste verlegenheid overwonnen is.
15
24-6-2016 14:55
Fooi Gidsen en chauffeurs stellen een fooi aan het einde van een tour zeker op prijs. Bij restaurants kunt u klein wisselgeld laten liggen, maar een echte fooi is hier niet gebruikelijk. Ook taxichauffeurs verwachten niet standaard een fooi. Als u becaks en taxi’s zonder meter gebruikt, moet u van te voren de prijs afspreken. Bij souvenirwinkels en op toeristenmarkten is het een goed idee om af te dingen. Begin met de helft à tweederde van de vraagprijs. In de meeste gewone winkels en ook op de warenmarkten liggen de prijzen vast.
van belang Maleisië
reisdocumenten
Reisdocumenten Voor een verblijf in Maleisië hebt u een paspoort nodig dat bij aankomst nog minstens 6 maanden geldig is. N.B. Wij raden u aan om een kopie van uw paspoort mee te nemen op reis en dit apart van uw paspoort goed te bewaren voor noodgevallen (verlies of diefstal). N.B. Wijziging van deze informatie is altijd mogelijk! Neemt u daarvoor contact op met de ambassade of een consulaat van Maleisië (zie nuttige adressen). Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. Medisch paspoort Een Europees Medisch Paspoort (EMP) is geen geldig grensdocument! Maar het is wel erg handig voor mensen die met regelmaat medicijnen (moeten) innemen. Het is verkrijgbaar bij oa. huisarts, apotheek, medisch specialist of GGD. Op het EMP vermeldt de arts gegevens over ziekte en de benodigde medicijnen. Met dit document voorkomt u problemen bij de douane. Meer informatie vindt u op EMP en douane. Voor het meenemen van medicijnen die onder de Opiumwet vallen, is een aparte vergunning nodig (zie medicijnen Opiumwet).
Visum
Visum Voor een verblijf in Maleisië van maximaal 3 maanden hebt u geen visum nodig. Uw paspoort moet minstens 1 lege visumpagina bevatten. Daarnaast moet u beschikken over een reserveringsbevestiging van uw eerste accommodatie, over vliegtickets voor uw terug- of doorreis en over 16
24-6-2016 14:55
voldoende financiële middelen (minstens USD 500,00). N.B. Wijziging van bovenstaande informatie is altijd mogelijk! Neemt u daarvoor contact op met de ambassade of een consulaat van Maleisië (zie nuttige adressen). Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. SNP service visumverplichtingen SNP biedt een extra service waarmee u zich kunt informeren over de visumverplichtingen voor een te ondernemen reis en de mogelijkheid om via VisumCentrale CIBT tegen een gereduceerd tarief een visum aan te vragen. VisumCentrale CIBT Klik hier voor de visumverplichtingen en het aanvragen van een visum voor Maleisië
gezondheid
Gezondheid Als u op reis gaat, dient u goed uitgerust te zijn en over een goede gezondheid en conditie te beschikken. Begin rustig aan en weersta de verleiding om teveel te proeven van het aantrekkelijke eten, totdat uw maag gewend is aan het voedsel. Hierdoor kunnen ongemakken, als 'reizigersdiarree' veroorzaakt door een ander klimaat, de hoogte en vreemd voedsel tot een minimum worden beperkt. Gezondheidszorg Bij een reis door de tropen, is er altijd het risico van ziektes die we in Nederland niet (meer) tegenkomen. De gezondheidsvoorzieningen in Maleisië zijn niet overal te vergelijken met die in de Westerse wereld. Slaap in muggenrijke gebieden onder een muskietennet en gebruik een goed muggenwerend middel. Zowel Malaria als Dengue komen voor in Maleisië. Vraag voor vertrek advies aan uw arts of GGD. N.B. Zorg dat u niet vertrekt zonder een uitgebreide ziektekosten- en/of reisverzekering. Medicijnen Gebruikt u medicijnen op doktersvoorschrift, neem dan een medicatielijst en voldoende voorraad vanuit Nederland mee voor de duur van uw verblijf in duidelijk gemerkte verpakkingen. N.B. Let op mogelijke invoervoorwaarden van uw medicijnen. Dit voorkomt problemen met de douane (zie ook 'medisch paspoort'). Heeft u speciale aandoeningen, dan is het zeer aan te raden een codicil/talisman te dragen. Denk eraan de (plaatselijke) reisleiding in te lichten over uw medicijngebruik en eventuele allergieën voor bepaalde medicijnen. Hygiëne Goede hygiëne is erg belangrijk tijdens uw vakantie. Maleisië is een relatief modern land, waar meestal verstandig met voedsel en hygiëne wordt omgegaan, maar met name in de binnenlanden is het een goed idee om toch 17
24-6-2016 14:55
enkele eenvoudige voorzorgsmaatregelen te nemen. We raden aan uw handen vaak en goed te wassen, zeker na toiletbezoek en voor het eten. Een paar pakjes ‘wetties’ komen op veel momenten goed van pas. Pas op met wat u eet. In de meeste plaatselijke restaurantjes kunt u met een gerust hart eten, maar wees erg voorzichtig met het op straat eten van oa. vlees, salades, ijs, geschild fruit enz. Drink alleen gekookt of met jodium gedesinfecteerd water of gebotteld mineraalwater. Wees ook voorzichtig met onverpakt ijs en ijsblokjes. In Maleisisch Borneo kunt u overal gezuiverd water in flessen kopen, ongezuiverd kraanwater is niet overal betrouwbaar. Voor vegetariërs zijn meestal goede maaltijden te verkrijgen. EHBO U dient zelf te zorgen voor enkele EHBO-spullen, oa. pijnstillers, pleisters, compeed, jodiumtinctuur, norit, immodium, zakjes ORS tegen uitdroging door diarree, sporttape, rekverband, evenals lippenzalf, zonnebrand, zonnebril, ed. Praktisch
Draagt u een bril, hang deze met een koortje om uw nek, neem een reservebril mee en een kopie van de specificaties van uw bril. Draagt u lenzen, neem dan ook een reservebril (met zonneglazen!) mee. Voldoende luchtige kleding (lange broek, lange mouwen!), een hoofddeksel of -doek ter bescherming tegen felle zon.
Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT)Het KIT geeft lezenswaardige boekjes uit over gezond blijven in het buitenland, oa. ’Hoe blijf ik gezond in de tropen’, 'Hoe blijf ik gezond in de diepte', ’Grote reizen met kleine kinderen' of 'Gezond op reis met kinderen’. Ze zijn te koop in de betere boekhandels, buitensportzaken en bij het KIT zelf.
vaccinatie
Vaccinatie Verplicht Als u binnen 6 dagen UIT een Gelekoorts-gebied Maleisië binnenkomt, is Gelekoorts-vaccinatie verplicht. In Maleisië zelf komt geen Gelekoorts voor. Aanbevolen Malaria prophylaxis wordt sterk aanbevolen, zeker wanneer u onderstaande gebieden bezoekt. Bijzonderheden: Laat u informeren over de risico's op Mazelen en Japanse Encephalitis. Malaria In Maleisië komt het hele jaar Malaria voor in enkele gebieden in het binnenland. In stedelijke en kustgebieden komt geen Malaria voor. Om risico's zoveel mogelijk uit te sluiten zijn bescherming tegen muggenbeten 18
24-6-2016 14:55
en goede anti-muggen maatregelen tegen Malaria en andere door muggen overdraagbare ziekten, extra belangrijk. Voor de bescherming tegen Malaria worden anti-Malariamiddelen aanbevolen op basis van een persoonlijk medisch advies. Neem bij koorts of griepachtige verschijnselen tijdens of na verblijf in een Malaria-gebied altijd direct contact op met een arts. Teken De Ziekte van Lyme en Tekenencephalitis (Tick-borne Encephalitis; TBE, FSME, RSSE) worden overgedragen door teken. Het verspreidingsgebied van beide aandoeningen komt (nog) niet overeen. De eerste komt vrijwel overal ter wereld voor, de tweede in delen van West-, Midden- en Oost-Europa, Scandinavië en Siberië. Het risico op besmetting is volgens deskundigen beperkt. Door het dragen van bedekkende kleding en insmeren met insectenwerende middelen (DEET) kunnen tekenbeten zoveel mogelijk voorkomen worden. Ook hier geldt: voor een algemeen advies is er de website van het LCR of ITG, een persoonlijk advies (bv. inenting tegen Tekenencephalitis) dient te worden besproken met uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland). Algemeen en persoonlijk advies inentingen Voor de meest actuele informatie over verplichte/aanbevolen (herhalings) inentingen per ziekte en per land met bijbehorende, algemene beschermingsadviezen verwijzen wij u naar de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) in Nederland of het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in België. Voor een persoonlijk advies moet u zich 4 tot 6 weken voor vertrek laten adviseren door uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland). Vaccinaties en anti-Malariamaatregelen kunnen verschillen per reiziger. Neem voor een gericht medisch advies het SNP reisprogramma mee om te kunnen zien in welk gebied u reist. Vaccinaties halen tijdrovend? U gaat op reis en heeft vaccinaties nodig, maar heeft weinig tijd door uw drukke baan of gezinsleven. Een afspraak maken kost u veel tijd en kan vaak niet op het moment dat het u uitkomt. Dit is nu verleden tijd. Thuisvaccinatie.nl biedt u namelijk hét alternatief voor de GGD of ander vaccinatiecentrum. Natuurlijk wilt u die welverdiende vakantie ook niet laten verpesten door het oplopen van een infectieziekte. Dankzij tijdige vaccinatie kunt u uzelf een hoop ellende besparen. Een kleine moeite, vooral omdat Thuisvaccinatie.nl gewoon bij u thuis komt voor de vaccinatie. Ook vaccineren we regelmatig tijdens bijeenkomsten. Makkelijk toch? De voordelen van Thuisvaccinatie.nl:
vaccinatie en reisadvies bij u thuis buiten kantooruren en in weekenden vaccinatie door erkende artsen vergoeding meestal (deels of geheel) mogelijk 19
24-6-2016 14:55
Klik hier om naar de site van Thuisvaccinatie.nl te gaan.
veiligheid
Veiligheid Maleisië is in het algemeen een veilig land om in rond te reizen. Hoewel diefstal zeker voor kan komen, zult u over het algemeen weinig problemen hebben. Houdt u uw geld en waardevolle spullen uit het zicht en ga niet in het donker alleen op pad in de steden. Past u ook op voor mensen op scooters die schoudertassen willen meenemen. Bij creditcard betalingen moet u uw kaart altijd in het zicht houden. Islam Maleisië is in zijn geheel een overwegend islamitisch land, overwegend van de gematigde, niet-fundamentalistische soort en ver afstaand van de manier waarop ze beleefd wordt in Arabische landen. Alleen in de noordelijke staten van West-Maleisië is de islam wat strenger en zult u merken dat de godsdienst een grotere stempel op het dagelijks leven drukt. Multireligieuze diversiteit In Sarawak en Sabah is sprake van een zeer grote etnische en religieuze diversiteit. Sarawak en Sabah zijn de afgelopen decennia ware havens van multiculturaliteit gebleken. Etnische rellen, die wel in de buurprovincie Kalimantan zijn voorgekomen, zijn in Maleisisch Borneo onbekend. De vele verschillende bevolkingsgroepen leven hier vredig en productief samen.
handig
douanebepalingen
Douanebepalingen Medicijnen Voor medicijnen die onder de Opiumwet vallen wordt een medisch paspoort aanbevolen (medicijnen Opiumwet). Andere medicijnen: geen problemen mits voor eigen gebruik en beperkte hoeveelheid. In- en uitvoer Voorwerpen van voor 1850 mogen niet uit Maleisië meegenomen worden zonder speciale vergunning. Verder is het verboden om beschermde plantenen dierensoorten over internationale grenzen te vervoeren. Denkt u hierbij ook aan schelpen en koraal. U kunt hiervoor bij aankomst op Schiphol een boete krijgen.
20
24-6-2016 14:55
Meer informatie Voor alle in- en uitvoerbepalingen voor Nederland van oa. wilde dieren en planten en ervan afgeleide producten (CITES), voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke verwijzen wij u naar de website van de Nederlandse douane.
algemeen
Algemeen In Maleisië is het reizen meestal erg comfortabel en goed geregeld. Soms zal de bus echter wat ouder zijn dan u in Europa gewend bent, of niet op tijd komen. Mensen gaan soepeler met de begrippen ‘tijd’ en ‘afspraken’ om dan u misschien gewend bent. En hoewel de geselecteerde hotels in het algemeen kwalitatief goed zijn, kan het soms net iets minder schoon zijn dan u in Europa gewend bent. Een flexibele instelling is dan ook onontbeerlijk. In de winkels zijn veel prijzen gewoon vast, net als bij ons. Op de markten en met name bij de aankoop van souvenirs zult u echter moeten onderhandelen. Dit is een spel, dat de lokale bevolking vaak met groot plezier speelt en waarvoor u het beste even de tijd kunt nemen. Veel dingen werken verrassend goed in Maleisië, maar houdt u te allen tijde rekening met vertragingen in het openbaar vervoer en een licht bureaucratische inslag van aanwezige douaniers en andere gezagsdragers. Gewoon blijven lachen, dan bent u meestal het snelst weer onderweg. Ramadan 2015: omdat Maleisië een moslimland is, dient u hier rekening mee te houden. De Ramadan vindt in 2015 plaats van 18 juni t/m 16 juli, middenin onze vakantieperiode dus. Het openbare leven overdag is dan aangepast; u wordt geacht dit te respecteren. Bijvoorbeeld zijn overdag bijna alle restaurantjes en eetstalletjes e.d. die anders onderweg voor fouragering zorgen dicht. Je kunt overdag wel gewoon in de buurtwinkeltjes eten en drinken krijgen en ook voor het ontbijt wordt overal netjes gezorgd. Als nietmoslims mag je gewoon eten en drinken. Het afsluitende suikerfeest is van 17 t/m 21 juli. Dan wordt er overal feest gevierd en is er overdag weer overal eten en drinken verkrijgbaar. Wel is het dan, vooral in en rond Kota Bharu, veel drukker op de wegen met autoverkeer, waardoor tijdens het suikerfeest fietsen met kleine kinderen minder aan te bevelen is.
communicatie
Communicatie Wilt u vanaf uw vakantiebestemming Maleisië naar Nederland telefoneren, dan 21
24-6-2016 14:55
draait u 00-31. De thuisblijvers die vanuit Nederland naar Maleisië willen bellen, doen dat door eerst 00-60 te draaien. Telefoneren Telefoneren kan vanuit de hotels en ook uw mobiele telefoon zal het op de meeste plaatsen wel doen. Let u echter op dat telefoneren met een vast toestel vele malen goedkoper is dan met uw eigen mobieltje! Het voordeligst zijn de telefoonkaarten die bij allerlei winkels te koop zijn. Internet In de grote steden kunt u op veel plaatsen internetten en ook sommige hotels hebben internetfaciliteiten. Dit is meestal niet duur: ongeveer 1 euro voor een uur online.
eten & drinken
Eten & drinken Eten Met het eten zult u in Maleisië weinig problemen hebben. Het eten in restaurants is eigenlijk altijd vers klaargemaakt. Alleen sommige Maleise cafetaria’s zetten hun eten in bakken neer. Dit staat meestal niet lang en is dus ook prima. Kijkt u bij twijfel waar zich de meeste smullende lokale mensen bevinden – dat is meestal een goede indicatie voor de kwaliteit van een restaurant. Past u op met salades, ijs en schoongemaakt fruit. Verse wokgerechten zijn eigenlijk altijd prima. De keuze in Maleisië is enorm dus het belangrijkste devies is: probeer steeds iets nieuws! Drinkwater In de grote steden is het water gechloreerd en dus drinkbaar, maar meestal niet erg lekker. Het is het veiligst om altijd flessenwater te kopen.
geldzaken
Geldzaken Ringgit en Sen De munteenheid van Maleisië is de ringgit (MYR) die is onderverdeeld in 100 sen. Er zijn munten van 1, 2, 5, 10, 20, 50 sen en 1 ringgit en bankbiljetten van 1, 2, 5, 10, 20 ,50 en 100 ringgit. Andere betaalmiddelen Travellercheques (EUR of USD) worden bij banken en wisselkantoren geaccepteerd. Met de bekende creditcards zoals Diners, Visa, American Express en Eurocard/Mastercard kunt u in de luxere hotels en veel winkels betalen. Visa is het meest gebruikte systeem, met Mastercard kan op iets 22
24-6-2016 14:55
minder locaties betaald worden. Betaalpassen Ter voorkoming van betaalpasfraude en vergroting van de veiligheid hebben alle Nederlandse banken besloten om het gebruik van de betaalpas buiten Europa standaard te blokkeren. Als je je betaalpas buiten Europa wilt gebruiken, zul je dit bij de bank moeten aangeven. Doe dit voor vertrek, want bij de meeste banken duurt het minimaal 1 dag voor de aanpassing is verwerkt. Bij de meeste banken kan het betaalprofiel online voor de duur van je verblijf buiten Europa gewijzigd worden binnen de ‘internetbankieren’ omgeving, aanpassing op bankkantoren is ook mogelijk. Kijk op de website van je bank voor meer informatie over het gebruik van de betaalpas buiten Europa en hoe je het betaalprofiel kunt wijzigen. Geldautomaten Waar in Maleisië geldautomaten aanwezig zijn, kunt u vinden op de website: Mastercard ATM locator Geld wisselen Cash geld of travellercheques in EUR kunt u bij de banken en geldwisselkantoortjes inwisselen, maar door de behoorlijke dichtheid aan pinautomaten hoeft u deze eigenlijk alleen voor noodgevallen mee te nemen. Het kost vaak erg veel tijd om geld of cheques in te wisselen bij de banken. Geldwisselkantoortjes vindt u vaak in winkelcentra. Deze zijn vrij snel met wisselen. Koersinformatie
openingstijden
Openingstijden Winkels in de grote steden zijn vaak dagelijks open, ook ’s avonds. In 23
24-6-2016 14:55
islamitische gebieden zijn de meeste winkels op vrijdagmiddag dicht. Banken en postkantoren Meestal ma-vr van 10.00-15.00. Op zaterdagochtend zijn de banken ook nog even open. Musea In geheel Maleisië zijn musea op vrijdag gesloten, verder zijn ze vaak de rest van de week geopend.
overig
Electriciteit Voor het type stopcontact, stekker, netspanning en frequentie, zie de website wereldstopcontacten.nl. Tijdsverschil ’s Zomers is het in Borneo 6 uur later dan in Nederland, in de winter 7 uur.
op reis
per auto
Per auto In Maleisië wordt links gereden. De wegen zijn vaak goed, al kan het moeilijk zijn om goede richtingsborden te vinden. Al is het verkeer wat ongeregelder dan in Nederland, het is op de meeste plaatsen goed te doen. Het huren van een auto is met name in West-Maleisië een optie. Op Borneo zijn maar weinig doorgaande wegen en de afstanden zijn vaak zo groot dat het veel handiger (en vaak zelfs goedkoper) is om te gaan vliegen.
per bus
Per bus Er zijn vele busverbindingen. Lange afstandsbussen zijn vaak goed en niet duur, al wordt u vaak de hele weg geconfronteerd met Bollywoodfilms of Karate. Deze intercity-bussen rijden vanaf grote busstations, vaak net aan de rand van de steden. Voor 10 tot 15 euro wordt u al snel een paar honderd kilometer verderop gebracht.
per trein
24
24-6-2016 14:55
Per trein Alleen in West-Maleisië is sprake van een spoorwegnet van enig formaat. U kunt internationaal met de (nacht)trein naar Singpapore of Thailand. Binnen Maleisië zijn vooral de westkust en het centrale gedeelte van het schiereiland goed bereikbaar. Overigens zijn de lange-afstandsbussen vaak sneller dan de trein.
per vliegtuig
Binnenlandse vluchten Indien u arrangementen combineert zijn er vaak binnenlandse vluchten noodzakelijk (Borneo heeft geen uitgebreid wegennet). De prijzen zijn voor Europese begrippen zeer redelijk. Wel moet u er rekening mee houden dat de prijzen van dag tot dag kunnen verschillen. Ook schema’s en tijden zijn aan wijzigingen onderhevig. Er zijn diverse binnenlandse verbindingen via SNP te boeken. Schema’s en tijden zijn aan wijzigingen onderhevig. Meer informatie over vluchten en prijzen kunt u telefonisch of bij de SNP Reiswinkel opvragen.
in de stad
In de stad In de steden rijden veel stadsbussen die u voor minder dan een euro de hele stad doorbrengen. Het is alleen niet altijd even gemakkelijk om uit te vinden waar de stadsbussen precies naar toe gaan. Taxi’s zijn overal te vinden en niet duur. Vaak komt u voor 5 euro een heel eind. Als de taxi geen meter heeft moet u van te voren afspreken wat het ritje gaat kosten. Fietstaxi’s vindt u nog wel in de kleinere steden van West-Maleisië, maar niet op Borneo. In bijvoorbeeld Penang en Malakka kunt u zich nog op deze traditionele manier laten vervoeren.
autohuur
Autohuur
verblijven
Verblijven Extra overnachtingen zijn aan te vragen voor de hotels in het kader. Het zijn eenvoudige tot goede middenklasse hotels, uitgaande van de maatstaven in Maleisië. De als ‘goede middenklasse’ hotels aangeduide hotels in dit lijstje zijn echter van welhaast Europese kwaliteit, de eenvoudige hotels zijn vaak wat ouder en beduidend minder luxe. Wel heeft u altijd de beschikking over een eigen douche of bad en toilet. Veel kamers hebben airconditioning en anders 25
24-6-2016 14:55
is een ventilator aanwezig. Eten doet u in principe buitenshuis, de genoemde prijzen zijn op basis van logies, tenzij anders staat aangegeven.
26
24-6-2016 14:55
