Europa / Ierland
Ierland, het mysterieuze eiland van hoogvenen en mist, van kleine, witte cottages met rieten daken, van stapels gestoken turf die liggen te drogen in het veen. Een mysterieus verleden van duizenden jaren toont zich in het landschap en haar verhalen.
land & cultuur
algemeen
Algemeen Feiten en cijfers Oppervlakte: 70.282 km2 (circa 1,7 x Nederland) Hoofdstad: Dublin Inwonertal: 3,7 miljoen (2002, schatting) Bevolkingsdichtheid: 50 inwoners per km2 (2002) Godsdienst: rooms-katholiek (95%), protestant en overig (5%) Taal: Engels en Iers 1
12-6-2016 14:09
Klimatologische gesteldheid: gematigd
Door de geïsoleerde ligging is Ierland een bijzonder land. Het is het enige land ter wereld met een Keltische cultuur, hoewel die overschaduwd wordt door de dominante Britse. Ierland werd eeuwenlang door Groot-Brittannië bestuurd als een kolonie. Daartegen hebben de Ieren zich vanuit hun Keltische cultuur al die tijd verzet. Overal worden hun helden vereerd. De Ierse Republiek (met uitzondering van Ulster) werd pas in 1922 onafhankelijk. Het Keltische is zichtbaar in oude monumenten en voelbaar in het landschap en de Ieren zelf. Meer dan 40 tinten groen Het Ierse landschap is een palet met vele tinten groen, meer dan 40 zeggen sommigen. Vooral de lichtval versterkt stemming en aantrekkelijkheid, sterke westenwinden drijven dreigende bewolking en allerlei soorten regen met grote snelheid over het land. De lucht is schoon en zonlicht priemt door openingen in het wolkendek, waardoor het groen in alle schakeringen tot leven komt. Een lust voor oog en oor. Want overal langs de kust is er het geluid van de branding, een van de oudste geluiden op aarde. Veel overblijfselen uit Keltische cultuur Ierland heeft een rijke geschiedenis, het mooie is dat daarvan nog veel aanwezig is op het platteland, in de steden en in musea: forten, graven, kloosters, Keltisch-christelijke kerkjes uit de 5e/8e eeuw toen Ierland het culturele middelpunt van Europa was, abdijen, landhuizen en parken, oude spoorwegen en het Trinity College in Dublin. Ook de Ieren hebben hun Keltische karakter nog niet verloren. En ook in hun muziek, begeleid met typisch Ierse instrumenten zijn de Keltische invloeden nog duidelijk hoorbaar. Wat voor Groot-Brittannië geldt, geldt voor Ierland in versterkte mate. Hier bent u aan de westrand van Europa en vindt u nog meer de losse, behulpzame en improviserende ’easy going way of life’ als overblijfsel van de Keltische cultuur.
bevolking
Bevolking De eerste bewoners van Ierland komen in mythen en legendes voor. Zoals de Thuatha Dé Danann, die verdwenen in de onderwereld en alleen nog tevoorschijn komen als leprechauns (feeën en kabouters). Of de Mileziërs, die afstammelingen van Noach zouden zijn en de Fir Bolg, de vermeende bouwers van indrukwekkende forten zoals Dún Aengus. The Book of Invasions bevat verhalen over de kolonisaties van Ierland in deze mythische tijden. De oudste overblijfselen van bewoners en hun rituelen zijn uit de Midden-Steentijd: dolmens, grafkamers, steencirkels en afvalhopen. Deze jagers en verzamelaars woonden vooral langs de kusten. De eerste landbouwers kwamen in de Nieuwe Steentijd, begonnen met ontbossen en lieten grote dolmens en graven, vaak bedekt met cairns, achter. Men bereikte Ierland over landbruggen, die het via Groot-Brittannië nog verbonden met het Europese vasteland. In de Bronstijd woonde het Bekervolk in Ierland. Deze mensen hadden betere middelen om plaatsen bewoonbaar te maken en te ontbossen. 2
12-6-2016 14:09
In de IJzertijd ging men in versterkte boerderijen en forten wonen, zoals Dún Aengus op het Aran eiland Inishmore. De komst van de Kelten Vanaf de 6e eeuw voor Chr. arriveerden geleidelijk steeds meer Kelten in Ierland. Verhalen over de drieste Cú Cuchulainn (de Veeroof van Cooley) dateren uit deze voor-christelijke Keltische tijd. Zij woonden in hillforts, de centra van hun stamgebieden, maar ook met families in kleine dorpen en soms ook in alleenstaande versterkte boerderijen. Hun vrouwen hadden een vooraanstaande positie. De Kelten waren semi-nomadisch, kozen hun lokale chieftains en voerden uit wraakzucht nogal eens oorlogen. Ierland bestond uit 4 koninkrijken (Ulster, Connaught, Leinster, Munster) met ongeveer 100 stamgebieden. Aan het hoofd stonden gekozen High Kings. Bekende residenties waren Tara (Co. Meath), Navan Fort (Co. Armagh) en Rathcrogan, de hoofdstad van Connaught. Het Keltische karakter van de Ieren en hun cultuur zijn sindsdien blijven bestaan, meestal tegen de verdrukking in van Vikingen, Normandiërs, Britten en Schotten, die zich tussen de 8e en 17e eeuw in Ierland vestigden. In de 19e eeuw heerste in Ierland door een noodlottige Engelse politiek en eenzijdige voedselvoorziening The Great Famine (de Grote Hongersnood). Van de 8 miljoen Ieren stierven en emigreerden er tot aan de Eerste Wereldoorlog ruim 6 miljoen. Nog steeds wonen er meer Ieren in de VS, Canada en Australië (vaak ook door de Engelsen verbannen misdadigers en politieke gevangenen). Pas sinds de 60-er jaren neemt de bevolking weer toe door geboorte, immigratie en meer werkgelegenheid. Easy going way of life De Ierse bevolking is nu een mengeling van Ieren en mensen van Engelse en Schotse (vooral in Noord-Ierland) afkomst. Er leven tegenwoordig bijna 4 miljoen mensen in de Ierse Republiek, van wie 91,6% zich Rooms-katholiek en 2,5% Protestant noemt. Wat voor Groot-Brittannië geldt, geldt voor Ierland in versterkte mate. Hier bent u aan de westrand van Europa en vindt u nog meer de losse, behulpzame en improviserende 'easy going way of life' als overblijfsel van de Keltische cultuur.
gastronomie
Gastronomie De Ierse keuken stemt grotendeels overeen met de Engelse, zeker voor gasten en toeristen. Bij een beschrijving van de Ierse keuken staat het full Irish breakfast bovenaan. Met deze vette maar smakelijke combinatie van bacon, worstjes, gebakken eieren en bloedworst kunt u een groot deel van de dag vooruit. Stew Een andere favoriet onder de lokale bevolking en onder bezoekers is de Irish stew. Deze stoofpot staat in alle pubs op de menukaart en, net als bij het dessert, zult u na het nuttigen ervan weinig trek meer hebben in iets anders. 3
12-6-2016 14:09
Gerookte zalm met bruin brood is een ander gerecht dat u zeker moet proeven. Vis is in Ierland van uitstekende kwaliteit. Guinness vraagt geduld Guinness is het nationale bier in Ierland. De brouwerij, sinds 1759, staat in Dublin. Omdat men het moutproces (door ontkieming van gerstkorrels ontstaan uit zetmeel suikers) stopt door de gekiemde gerst te roosteren, brouwt men hiervan een zeer donker bier: stout. Voor ales en bitters stopt men het eesten of drogen van de gerstkorrels eerder, voor lagers (pils) nog eerder; vandaar de steeds lichtere bierkleur. Snel een glas Guinness krijgen is niet mogelijk. Een pint of stout wordt in minstens drie keer getapt. Na iedere keer moet het bier enige tijd tot rust komen, het vormt zo een dun, stabiel schuimkraagje. Bij een goed getapte pint of stout blijft na iedere slok een randje schuim aan het glas gehecht achter. Whiskey Ierland staat natuurlijk bekend om de vele whiskey's die er gestookt worden. Whiskey (Schots: whisky) is een destillaat waarvan de smaak afhankelijk is van de gemoute gerstsoort, de gebruikte turfwalm voor het droogstoken van de mout en de tijd, tenminste drie jaar, waarin de whiskey gerijpt is.
cultuur
Cultuur Het Iers of Gaelic, dat tot in de 16e eeuw overal gesproken werd, is nog niet geheel verdwenen. Het wordt vooral door ouderen nog gesproken in de Gaeltacht, het westen en noordwesten van Ierland waar de Ierse taal en de Keltische cultuur en omgangsvormen worden aangemoedigd en Engels de tweede taal is. De Oideas Gael, school voor Ierse taal en cultuur, geeft cursussen in de Ierse taal, dans, textiel, zang en het bespelen van traditionele instrumenten. De Keltische cultuur is een van de oudste levende culturen ter wereld, die in Ierland nog het best bewaard is gebleven. Er zijn twee Keltische taalgroepen: het Ierse Gaelic, verwant aan het Schots en het Manx (Isle of Man) en het aan elkaar verwante Welsh, Cornish en Bretons. De Engelsen onderdrukten de Ierse taal. Na de onafhankelijkheid werd het de officiële taal en was het een verplicht vak op school, waar leerlingen examen in moesten doen en voor konden zakken. Dit laatste is in 1973 afgeschaft. Twee cultuurperioden Binnen de Keltische cultuur onderscheidt men twee perioden: het Oostenrijkse Hallstatt- en de jongere Zwitserse La Tène-cultuur (vanaf de 5e eeuw voor Chr.). De laatste is het meest verbreid en bekend als 'typisch Keltisch' met haar sierlijke 'design' en decoratiestijl. Door handel en verkeer van mensen kwamen gebruiksvoorwerpen uit beide cultuurperioden in Ierland terecht. Veel is er hier niet van teruggevonden. Poëtisch volk Kelten en Ieren zijn altijd in de ban van de macht van het woord geweest, 4
12-6-2016 14:09
dichters en barden stonden in hoog aanzien. Het was een eer door hen bezongen, maar een afgang onderwerp van hun satire te worden. De Ieren brachten later de verhalen over koning Arthur, de heilige Graal, Tristan en Parsifal in in de Europese literatuur. En ook nu nog heeft iedereen wel een dichter in de familie. Hier ligt zeker een verband met de rol van de Ieren bij het maken van handschriften in de 5e/8e eeuw en met het relatief grote aantal beroemde Ierse schrijvers en dichters, oa. Jonathan Swift, James Joyce, Oscar Wilde, Brendan Behan en winnaars van de Nobelprijs voor Literatuur W.B. Yeats, George Bernard Shaw en Seamus Heaney. Harp is symbool van Ierland Typisch Ierse muziekinstrumenten zijn de bodhran (een handtrommel), de uillean pipes (Ierse doedelzak, die op schoot ligt en met een blaasbalg met lucht gevuld wordt) en de harp. De Ierse harp is een symbool dat o.a. afgebeeld staat op het Ierse wapenschild en Ierse Euromunten. Harpspelers waren vaak blinde troubadours, soms onderhouden door welgestelden. Zij speelden bekende liederen en componeerden zelf melodieën. De bekendste Ierse harpspeler en componist is Turlough O' Carolan (1670-1738).
traditie & vooruitgang
Traditie & vooruitgang Ierland behoorde nog niet zolang geleden tot de armste West-Europese landen. Vooral na de toetreding van het land tot de EU in 1973, heeft Ierland in sneltreinvaart haar welvaartspeil weten te verhogen. Ieren brengen veel tijd door in de pub: jong en oud, mannen en vrouwen zijn er te vinden. Ze weten aardig wat alcohol naar binnen te werken. Soms is dit schijn, want het bier bevat minder alcohol dan in Nederland. En 's avonds, als sommige bezoekers muziekinstrumenten van huis hebben meegenomen, zingt men spontaan Ierse liedjes en waardeert men het zeer als buitenlanders meedoen en ook eigen 'klassiekers' inbrengen. Geen inches en ounces meer De richtingaanwijzers en plaatsnaamborden zijn tweetalig. De Ieren hebben natuurlijk lange tijd Engelse maten en gewichten gehad, maar deze snel vervangen door het metrische stelsel. De afstanden zijn aangegeven in kilometers en gewichten zijn in (kilo)grammen. Ook opvallend is het geringe aantal Engelse automerken, de Ieren kiezen eerder voor een Duitse Opel dan voor een Engelse Vauxhall. Stammenstrijd nog steeds aan de orde De Keltische volksaard en cultuur van de Ieren verschilt nog steeds van die van de Britten. Naast de opener en meer relaxte leefwijze is soms een andere, niet te negeren Keltische levenshouding, duidelijk aanwezig. Het desperate drink- en rijgedrag, de onderlinge onenigheid en soms schlemielige wijze waarop men net niet bereikt wat men wil (treffend beschreven door Roddy Doyle in The Commitments en The Van), de geritualiseerde stammenstrijd bij hurling of Gaelic football, waarbij veel is toegestaan mits het maar 'fair' 5
12-6-2016 14:09
gebeurd, zijn een hedendaagse afspiegeling van het verhaal 'Táin Bó Cuailnge', de Veeroof van Cooley. De teams en hun supporters voeren nog steeds een op het veld, maar daarbuiten soms minder, gereguleerde stammenstrijd; iets waar eens de Kelten berucht om waren.
landschap & klimaat
fauna
Fauna Door de geïsoleerde ligging hebben minder landdiersoorten Ierland kunnen bereiken. Zoogdieren, reptielen en amfibieën zijn er ondervertegenwoordigd, maar ook enkele vogelsoorten ontbreken, zoals spechten (door ontbossing), steen- en bosuilen en smienten. Of ze zijn geringer in aantal aanwezig, zoals de kleine broedvogelsoorten. Het tegenovergestelde is natuurlijk het geval met zee- en kustvogels die in en rond het broedseizoen in grote kolonies langs de kusten te vinden zijn. Bijzonder zijn de dwaalgasten uit Groenland en het Amerikaanse continent. In Ierland komen van de amfibieën alleen de Kleine Watersalamander en de Bruine Kikker voor, van de reptielen alleen de Levendbarende Hagedis. Zeezoogdieren trekken de meeste aandacht: gewone en grijze zeehonden, bruinvissen, dolfijnen en kleine walvissen. Langs de klifkusten en op de vele eilandjes strijken in het voorjaar Jan-van-Genten, papegaaiduikers en noordse stormvogels die allebei in holen broeden, alken, zeekoeten en drieteenmeeuwen in grote getale neer. Ze komen alleen dan aan land en broeden in kolonies. Langs kiezel- en zandstranden, in duinen en op kwelders broeden verschillende soorten meeuwen en sterns, aan meren en plassen aalscholvers en stormmeeuwen. In het binnenland rond meren, moerassen en veengebieden vinden we eendensoorten, futen, Dodaars en zaagbekken, treffen we goudplevieren, wulpen en tureluurs aan en langs ondiepe beken oeverlopers en waterspreeuwen. Vermeldenswaard bij de roofvogels is het Smelleken, bij ons zeldzaam, die iets kleiner is dan de Torenvalk en bij de kraai-achtigen de bonte kraaien en, langs de klifkusten, de alpenkraaien met hun rode snavels en poten. De vogelsoorten van dichte bossen, zoals goudhaantjes, mezensoorten en goudvinken zijn niet talrijk en vinken, putters en groenlingen komen nog het meest voor in het open heggenlandschap. Hier vinden ook patrijzen en fazanten genoeg beschutting. Ierland is al ongeveer 10.000 jaar een eiland. Daarom zijn er onder de kwikstaarten, mees- en vinkachtigen ondersoorten of rassen ontstaan: de Rouwkwikstaart, een zwartere vorm van de Witte en de bruinere Britse Barmsijs.
flora
Flora In de laatste IJstijd (75.000 tot 12.000 jaar geleden) staken de hoogste bergtoppen boven de gletsjers uit, ze worden nunataks genoemd. Hierop 6
12-6-2016 14:09
overleefden enkele noordelijke/hooggebergte (boreale) plantensoorten, zoals oa. Zilverwortel, Beredruif en Lavendelheide. De zeespiegel stond toen ongeveer 135 m lager en Ierland was met landbruggen via Groot-Brittannië met het Europese vasteland verbonden en maakte deel uit van een ononderbroken West-Europese kustlijn. Daarom en vanwege het huidige, zachte klimaat kent Ierland ook nog enkele mediterrane plantensoorten, de zg. Lusitanian flora, zoals oa. St. Dabeoc's heide, de Aardbeiboom en St. Patrick's Steenbreek. De landbruggen bleven tot 7.500 jaar geleden intact en dienden als toegangswegen voor plant- en diersoorten en de eerste bewoners. De Ierse flora en fauna zijn daarom soortenarmer dan die op het Europese vasteland. Het grootste deel van de Ierse flora bestaat uit Atlantische plantensoorten, zoals Rankende Helmbloem, Wilde Hyacinth en Dopheide. Door de stijging van de zeespiegel en het regenrijke Atlantische klimaat ontstonden in het Ierse laagland traag stromende rivieren en meren. In deze natte omstandigheden hoopten onverteerde plantenresten zich op tot veen. Meren groeiden dicht tot lenshoogvenen (raised bogs) met karakteristieke plantensoorten als Gele Plomp, Mattenbies en zeggensoorten. Uitgestrekte, dikke spreihoogvenen (blanket bogs) met Zwarte Knopbies, Pijpestrootje, Vetblad, Zonnedauw en Heidekartelblad bedekten de heuvels. Lokaal zijn deze nog in gebruik om turf te steken. Slechts 1% van Ierland is bedekt met bos, ooit gekapt of verdronken in de nattigheid. Op de droogste plaatsen groeien nu eiken met Dubbelloof, op kalk essen en hazelaars met sleutelbloemen, aronskelken en Lievevrouwebedstro. Wilgenstruwelen met kattestaarten, Moeraskruiskruid en koningsvarens komen op nattere plaatsen voor, droger staan struikvegetaties met meidoorns, gaspeldoorns en Struikheide. Bijzonder in Ierland zijn de zeer soortenrijke kalkvegetaties rond Benbulben en in de Burren. Hier komt 65% van de Ierse flora voor met Zilverwortel, Kalkbedstro, met Agrimonie en Moerasgamander en met zoutplanten door de grote verscheidenheid aan leefgebieden. In beschutte baaien langs de kust komen duingebieden met Helm, Zeeraket en Zeepostelein, en kleine kwelders voor met zoutplanten als Zeekraal, Lamsoren en zeeasters. Grote delen van het land, tenslotte, zijn bedekt met moerasvegetaties van Riet, lisdodden, gele lissen en wilgenroosjes, oevervegetaties van waterlobelia's, Waterweegbree en bies- en pilvarens en met graslanden, variërend van duingraslanden tot kamgraslanden.
geologie
Geologie Ierland heeft dezelfde geologische geschiedenis als het Europese vasteland. Het heeft de vorm van een soepbord: in het midden laagland met ondergronds kalkgesteente bedekt met gletsjerafzettingen, en gebergten aan de randen. De Glenveagh en Slieve League Mountains (Co. Donegal) in het noordwesten, de bergen in Sligo (oa. Benbulben), de Ox Mountains met Croagh Patrick (Co. Mayo) en de Twelve Pins en Maamturk Mountains (Connemara) in het westen, de MacGillycuddy Reeks (Iveragh), de bergen van Dingle en de Caha Mountains van Beara in het zuidwesten en de Wicklow Mountains in het oosten zijn overblijfselen van oude Europese gebergten: het 400 miljoen jaar 7
12-6-2016 14:09
oude Caledonisch gebergte en het 300 miljoen jaar oude Hercynische gebergte. Tussen Amerika en Europa lag ooit de Iapetus Oceaan, die verdween toen beide continenten 400 miljoen geleden op elkaar botsten en het Caledonisch hooggebergte zich vormde. De oudste gesteenten van Ierland in Donegal (oa. Mount Errigal) en Connemara, 2,4 tot 1 miljard jaar oud, werden toen bij erg hoge temperaturen en druk vervormd, gemetamorfoseerd zoals geologen zeggen, tot kwartsieten. Het Caledonisch hooggebergte verdween door verwering, er ontstonden uitgestrekte flood plains van dikke lagen zand, klei en grind, die versteenden tot de Devonische Old Red Sandstone waaruit tijdens de Hercynische gebergtevorming in het zuidwesten de MacGillycuddy Reeks, de Caha Mountains op Beara en de bergen van Dingle ontstonden. In het erop volgende Carboontijdperk vormden zich de fossielrijke, kolenkalksteen van de Burren, Benbulben en Knocknarea Mountain (beide Co. Sligo) en de Millstone Grit van de Cliffs of Moher. Een laatste, spectaculair geologisch verschijnsel bevindt zich in Noord-Ierland. Het is de Giant's Causeway, vulkanisch bazalt dat uit breuken in de aardkorst stroomde toen 60 miljoen jaar geleden hier Noord-Amerika, Groenland en Europa van elkaar los scheurden en de Atlantische Oceaan ontstond. Een strook van het Noord-Amerikaanse continent bleef echter aan Europa plakken. Hierdoor is de noordelijke helft van Ierland is 'Amerikaans' en de zuidelijke 'Europees', elk met verschillende fossielen. De Atlantische oceaan overstroomde de laagste delen van het land en de rafelige westkust ontstond. Gletsjers hebben in het Pleistoceen, het IJstijdentijdperk, de laatste 2 miljoen jaar het huidige Ierse landschap gemodelleerd. In de voorlaatste IJstijd (150.000 tot 100.000 jaar geleden) was Ierland bijna helemaal met een ijskap bedekt, in de laatste (75.000 tot 12.000 jaar geleden) voor een groot gedeelte. Prachtige, weidse u-vormige gletsjerdalen liggen oa. in de Glenveagh Mountains, rond Benbullben (Co. Sligo), in de MacGillycuddy Reeks en de Caha Mountains van Beara, de bergen van Dingle en in de Wicklow Mountains.
klimaat
Klimaat Ierland is een vooruitstekende post in de Atlantische Oceaan. Deze oefent daarom grote invloed uit op het Ierse klimaat: strenge vorst is zeldzaam, koude winters ontbreken. Alleen in het midden van het land komt wel eens een dag voor, dat de temperatuur beneden het vriespunt blijft. Hoge zomertemperaturen zijn eveneens zeldzaam. Dagen met kalm weer komen niet vaak voor, er staat bijna altijd wel een matige tot harde wind die vochtige lucht meevoert en zorgt voor snel wisselend weer. Nattigheid... De hoeveelheid regen bedraagt gemiddeld 1400 mm in het zuidwesten en 700 mm in het oosten. Deze neerslag valt in Kerry, Connemara en Donegal gemiddeld in meer dan 200 regendagen per jaar, in het oosten in minder dan 150. De maand juli is qua weer de gunstigste maand. De vochtige lucht brengt veel bewolking met zich mee en navenant weinig zonneschijn en 8
12-6-2016 14:09
daarmee weinig warmte. Langs de zuid- en zuidwestkust is het het warmst. ... en zonneschijn Hoewel het aantal regendagen groot is, is het aantal zonuren per dag zeker niet laag. In mei, de zonnigste maand, is het gemiddelde 5½ tot 7½ uur zon per dag. Ierland is dan ook niet zozeer het land van aanhoudende regen, maar meer een land dat gekenmerkt wordt door plotselinge, korte buien, afgewisseld met zon. De gemiddelde temperatuur bedraagt in de winter in het westen 5,5 tot 8,0°C en in het oosten 4,5 tot 7,0°C. De gemiddelde temperatuur in de zomer varieert van 14°C in het noorden tot 15,5° in het zuiden.
reisperiode
Reisperiode Volgens een Iers gezegde, regent het nooit in Ierland. Het enige dat gebeurd, is dat de wolken zweten. Maar wie aan Ierland denkt, denkt aan regen. Dit is echter niet helemaal terecht. Natuurlijk moet u op regen voorbereid zijn, maar flinke zonnige perioden komen evengoed voor. Het weer is door de voortdurende westelijke oceaanwinden zeer wisselvallig en de luchten en wolkenpartijen zijn ieder uur van de dag anders. Als u het Ierse spreekwoord ‘You can have four seasons in just one day’ ter harte neemt, dan gaat u goed voorbereid op reis. De temperaturen lopen ‘s zomers overdag uiteen van 15º tot 20 ºC. In het voor- en najaar liggen de temperaturen nauwelijks lager nl. 16 ºC en het regent in de maanden mei en september 6 cm per maand. Dat is nauwelijks 0.2 cm per dag. Niets om je echt ongerust over te maken maar het kan verkeren. Voordeel in het voor- en najaar is dat de bewolking wat hoger ligt en daardoor de helderheid groter is.
grafiek
Grafiek De onderstaande grafiek toont het klimaat in de regio rond Dublin. Voor een exacte weergave van de klimaatgemiddelden op uw reisbestemming kunt u informatie vinden in de uitgebreide reisbeschrijvingen.
9
12-6-2016 14:09
ontdekken
feesten & festivals
Feesten & festivals Ierland kent in vergelijking met Nederland enkele afwijkende feestdagen:
06 januari: Driekoningen (Epifanie); 17 maart: St. Patrick’s Day (Lá Fhéile Pádraig), beschermheilige van Ierland; Nationale Feestdag; Eerste maandag van mei: Early May Bank Holiday; 09 mei: Dag van Europa (Einde Tweede Wereldoorlog; Franse minister Robert Schuman geeft aanzet tot oprichting supranationale Europese organisatie (1950)); Eerste maandag van juni: June Bank Holiday; 16 juni: Bloomsday, viering dat Leopold Bloom (Ulysses van James Joyce) op 16 juni 1904 door Dublin liep; Eerste maandag van augustus: August Bank Holiday; 04 oktober: Gedenkdag St. Franciscus van Assisi; Werelddierendag; Laatste maandag van oktober: October Bank Holiday; 31 oktober: Halloween (oorspr. Keltische feest Samhain); 01 november: Allerheiligen; 02 november: Allerzielen; 26 december: St. Stephan's Day (Lá Fhéile Stiofáin)/Wren's Day (Lá an Dreoilín): St. Stephan was 1e christelijke martelaar, het winterkoninkje (wren) is zijn symbool.
10
12-6-2016 14:09
adressen
Adressen ANWB zusterorganisatie in Ierland De ANWB werkt samen met haar Ierse zusterorganisatie Automobile Association (AA). Vanaf 01 juli 2013 is er ANWB Vakantieradio (via smartphone en tablet). Ambassade van Nederland in Ierland 160, Merrion Road Dublin 4, Ireland Telefoon: + 353 1 269 34 44 Website: Ambassade van Nederland E-mail:
[email protected] Nederlands Consulaat-Generaal in Ierland Er is een Consulaat-Generaal van Nederland in Cork (voor adres, telefoonnummer, e-mail, zie de website van de Nederlandse Ambassade).
lezen
Lezen Enkele interessante literatuur- en filmtips zijn: The Book of the Burren, J.W. O’Connell en A. Korff. Mooi historisch en natuurhistorisch overzicht van het gebied. The Islandman, T. O'Cronan. Indrukwekkende 'oral history' door Thomas O'Cronan over het dagelijks leven rond 1900 op the Great Blasket Island voor de westkust van Dingle. The Celts, F. Delaney. Geschiedenis van de Kelten, voormalige Teleaccursus. The Van, The Commitments, A Star called Henry (over de Paasopstand van 1916). Roddy Doyle The Irish Famine, H. Litton. Geïllustreerde geschiedenis van de Grote Hongersnood (1845-1851). Exploring the Book of Kells, G.O. Simms. Het 'Book of Kells' uitgelegd voor kinderen. Brendan the Navigator, G.O. Simms. De reis van St. Brandaan verteld aan kinderen. The real story of Patrick, G.O. Simms. Het leven van St. Patrick, de heilige van Ierland, verteld aan kinderen. Pete McCarthy, McCarthy's Bar (oa. in Castletownbere). Aran Islands, Tim Robinson. Connemara, Tim Robinson. 11
12-6-2016 14:09
Films: Ken Loach, 2006. The Wind That Shakes the Barley (over de Ierse onafhankelijkheidsstrijd tegen Engeland, begin 20-er jaren van de vorige eeuw en de daaropvolgende, kortstondige Ierse burgeroorlog Stephen Frears, 2014. Philomena: moederdrama over adoptie buitenechtelijk kind door nonnen met oa. Judi Dench en Steve Coogan Service SNP SNP heeft in samenwerking met de gerenommeerde reisboeken & landkaartenwebshop van De Zwerver een handige bestelservice. De manier om snel en gemakkelijk de juiste reisboeken en kaarten voor uw reis in huis te krijgen. Deze postorderservice en de bijbehorende voorwaarden kunt u via internet gratis raadplegen. Op onze website zoekt u de reis van uw keuze en met twee eenvoudige klikken verschijnt een bestelformulier met de juiste selectie behorende bij uw bestemming. U kiest vervolgens welke boeken of kaarten u wilt bestellen. Normaliter is de levertijd 3 werkdagen. Per verzending wordt va. € 2,95 verzendkosten in rekening gebracht en uw bestelling thuisbezorgd.
souvenirs
Souvenirs Een goede aanschaf is Iers linnen, tweed uit Donegal en kant uit Limerick. Andere goede souvenirs zijn voorwerpen van Connemaramarmer en Waterfordkristal. Een handgebreide visserstrui van de Araneilanden is erg origineel. Elk kledingstuk heeft de naam van de familie die het gebreid heeft erop gestikt. CITES De Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES; 1975) is een internationale overeenkomst tussen overheden. De doelstelling van CITES is de handel in wilde dieren en planten zodanig te reguleren, dat deze door overmatige exploitatie en verlies van hun leefomgeving niet in hun voortbestaan of zelfs met uitsterven worden bedreigd. Ook de handel in dierlijke en plantaardige producten, zoals voedingsmiddelen, huiden, bont, tassen, hout, houten (muziek)instrumenten, toeristische souvenirs en medicijnen van tegenwoordig meer dan 30.000 dieren plantensoorten vallen onder CITES. Invoer souvenirs Kijk voor de meest actuele informatie over CITES, het invoeren van voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke op de website van de Nederlandse douane.
taal & etiquette
Taal & etiquette Zodra u met de lokale bevolking een gesprek aanknoopt, zult u merken dat 12
12-6-2016 14:11
Ieren een eigen manier van Engels spreken hebben. Als een Ier tegen u zegt:’I’m after having a drink in town’ betekent niet dat hij dat van plan is, maar het net gedaan heeft. Bij het afspreken van een tijd is het goed te weten dat Ieren met ‘half ten’ bedoelen ‘half past ten’ (10.30) en niet het Nederlandse ‘half tien’ (9.30). Gaelic, oftewel Irish, is de Keltische taal (verwant aan het Schots) die vroeger in Ierland werd gesproken. Vanaf de 16e eeuw begonnen de Engelsen Ierland te overheersen en hebben het Iers langzaam maar zeker uitgebannen. Er zijn echter een aantal gebieden in Ierland waar de 1e taal van de bevolking nog steeds Gealic is. Deze gebieden worden de Gaeltacht genoemd en bevinden zich vnl. in het westen van het land. Het Dingle Peninsula behoort bv. tot de Gaeltacht. Het is niet te missen: alle opschriften zijn tweetalig (Dingle = ‘An Daingean’) en en u zult de locals regelmatig deze onverstaanbare taal horen spreken. In heel Ierland wordt het Iers inmiddels weer onderwezen en veel studenten komen een tijd in een gastgezin in de Gaeltacht logeren om de taal onder de knie te krijgen.Kaarten van het gebied geven de namen weer in de Ierse en Engelse taal, zodat u toch uw weg zult vinden.
van belang Ierland
reisdocumenten
Reisdocumenten Voor een verblijf in Ierland hebt u een paspoort of een Nationale Identiteitskaart nodig, die geldig zijn tot na uw verblijf. Daarnaast moet u beschikken over een reserveringsbevestiging voor de eerste accommodatie (s), over tickets voor uw terug- of doorreis en over voldoende financiële middelen. N.B. Wijziging van bovenstaande informatie is altijd mogelijk! Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. Neemt u voor de meest actuele informatie over reisdocumenten contact op met de ambassade of een consulaat van Ierland (zie nuttige adressen). Medisch paspoort Een Europees Medisch Paspoort (EMP) is geen geldig grensdocument! Maar het is wel erg handig voor mensen die met regelmaat medicijnen (moeten) innemen. Het is verkrijgbaar bij oa. huisarts, apotheek, medisch specialist of GGD. Op het EMP vermeldt de arts gegevens over ziekte en de benodigde medicijnen. Met dit document voorkomt u problemen bij de douane. Meer informatie vindt u op EMP en douane. Voor het meenemen van medicijnen die onder de Opiumwet vallen, is een aparte vergunning nodig (zie medicijnen Opiumwet). Rij- en kentekenbewijs Het Nederlandse rij- en kentekenbewijs wordt in Ierland erkend. Een WA13
12-6-2016 14:11
verzekering is verplicht en neem ook uw groene kaart mee. U hebt deze nodig als u bij een aanrijding betrokken raakt. De financiële risico’s van het onverzekerd rijden zijn enorm.
gezondheid
Gezondheid Als u op reis gaat, dient u goed uitgerust te zijn en over een goede gezondheid en conditie te beschikken. Hebt u speciale aandoeningen, dan is het zeer aan te raden een codicil/talisman te dragen en een medicatielijst en voldoende medicijnen vanuit Nederland mee te nemen. N.B. Let u daarbij op mogelijke voorwaarden bij de invoer daarvan. Gezondheidszorg De gezondheidszorg in Ierland is goed geregeld. N.B. Zorg dat u niet vertrekt zonder een uitgebreide ziektekosten- en/of reisverzekering. EHBO U dient zelf te zorgen voor enkele EHBO-spullen, oa. pijnstillers, pleisters, compeed, jodiumtinctuur, sporttape, rekverband, evenals een reservebril, zonnebrand, zonnebril, ed.
vaccinatie
Vaccinatie De Ziekte van Lyme en Tekenencephalitis (Tick-borne Encephalitis; TBE, FSME, RSSE) worden overgedragen door teken. Het verspreidingsgebied van beide aandoeningen komt (nog) niet overeen. De eerste komt vrijwel overal ter wereld voor, de tweede in delen van West-, Midden- en Oost-Europa, Scandinavië en Siberië. Het risico op besmetting is volgens deskundigen beperkt. Door het dragen van bedekkende kleding en insmeren met insectenwerende middelen (DEET) kunnen tekenbeten zoveel mogelijk voorkomen worden. Ook hier geldt: voor een algemeen advies is er de website van het LCR of ITG, een persoonlijk advies (bv. inenting tegen Tekenencephalitis) dient te worden besproken met uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland).
handig
communicatie 14
12-6-2016 14:11
Communicatie Wilt u vanaf uw vakantiebestemming Ierland naar Nederland telefoneren, dan draait u 00-31. De thuisblijvers die vanuit Nederland naar Ierland willen bellen, doen dat door eerst 00-353 te draaien. Voor collectgesprekken dient u nr: 1800.550.031 te draaien.
eten & drinken
Eten & drinken Een ‘full Irish breakfast’ helpt u een flink eind de dag door. Het bestaat over het algemeen uit eieren, spek, worstjes, gegrilde tomaat, champignons, bloedworst, toast en koffie of thee. De lunch bestaat vaak uit soep en / of sandwiches. Buiten de steden is de lunch de uitgebreidste maaltijd van de dag. De mensen in de steden, met een 9–tot-5 routine, zien het diner als belangrijkste maaltijd. Gastvrijheid verplicht De gastvrijheid van de Ieren is ongeëvenaard. Dit gebruik kent zijn oorsprong in vroeger tijden toen de wet voorschreef een vreemdeling goed op te vangen in je huis. Als je dit niet deed kon je gestraft worden. Wanneer u te gast bent bij familie of toekomstige vrienden, zult u vaak een snee zelfgebakken brood aangeboden krijgen. Er gaat weinig boven een versgebakken, warme snee brood, met boter en marmelade en een kop hete thee. Drinkwater Kraanwater kan in het hele land zonder problemen gedronken worden.
geldzaken
Geldzaken Ierland behoort tot de landen van de eurozone.
overig
Electriciteit Voor het type stopcontact, stekker, netspanning en frequentie, zie de website wereldstopcontacten.nl. U heeft een verloopstekker nodig. Tijdsverschil Het tijdsverschil met Nederland is -1 uur.
15
12-6-2016 14:11
op reis
algemeen
Rondreizen De beste manier om Ierland te bereizen is per auto, aangezien vele bezienswaardigheden niet met het openbaar vervoer bereikbaar zijn. Autohuur is echter duur. De onderlinge afstanden in Ierland mogen vaak niet al te groot zijn, maar u kunt met het openbaar vervoer maar zelden in een rechte lijn van A naar B. Reizen per trein of bus kan dus aardig wat tijd in beslag nemen. Een binnenlandse vlucht vanuit Dublin is voor een paar grote plaatsen in Ierland een optie.
per auto
Per auto Het wegennet in Ierland in goed en uitgebreid. Met de auto kunt u de vele afgelegen plekjes en bezienswaardigheden goed bereiken. Een auto huren in Ierland is niet goedkoop. In Ierland rijdt men, net als in Groot-Brittannië, aan de linkerkant van de weg. Uitgebreide informatie over verkeersreglementen in Ierland vindt u op de website van de ANWB. Op deze website vindt u tevens actuele verkeersinformatie. NB. Als u lid bent van de ANWB kunt u bij ANWB-kantoren gratis een routekaart ophalen. Autohuur U kunt een auto bespreken via SNP (zie autohuur) of via internationale huurbedrijven. Lokale firma’s kunnen goedkoper zijn dan de internationale, maar bieden minder zekerheid. Om in Ierland te kunnen huren, moet u boven de 21 zijn en ten minste een jaar in het bezit zijn van een rijbewijs en een credit card.
per bus
Per bus Zonder auto is de bus het aangewezen vervoermiddel om de kleinere plaatsen te bereiken. Ook tussen de grote steden rijden bussen. Met de bus reizen neemt vaak redelijk wat tijd in beslag, aangezien de bussen veel plaatsen aandoen en niet in een rechte lijn van de ene naar de andere bestemming rijden.
per ferry
Per ferry Als u graag uw eigen auto meeneemt naar Ierland dient u met de veerboot 16
12-6-2016 14:11
over te steken vanuit Nederland naar Groot-Brittannië en dan vanuit GrootBrittannië naar Ierland of eventueel vanuit Frankrijk ineens naar Ierland. U kunt de overtocht Hoek van Holland – Harwich bijvoorbeeld combineren met een dienst vanuit Holyhead, Pembroke of Fishguard in Wales naar Dublin Port, Dun Laoghaire of Rosslare.
per trein
Per trein De DART (Dublin Area Rapid Transit) verbindt plaatsen tussen Malahide (county Dublin) en Greystones (county Wicklow) met het centrum van Dublin. De trein is verder alleen handig om op een comfortabele manier tussen de grote plaatsen te reizen. Voor de rest van het land zijn er teveel ‘gaten’ in het spoorwegnet. Het reizen per trein is nogal duur in Ierland. Tip: Als u voor uw treinreis in Ierland via internet een kaartje koopt, is dat stukken goedkoper dan bij het apparaat op het station. Dit kan tot 50% schelen.
per vliegtuig
Binnenlandse vluchten Vanuit Dublin kunt u ook met een binnenlandse vlucht naar enkele andere grote plaatsen reizen, zoals Cork, Galway, Shannon, Killarney, Kerry, Knock en Sligo.
in de stad
In de stad In de grote steden reist u het gemakkelijkste rond per bus of taxi. In Cork, Dublin, Galway en Limerick hebben de taxi’s een meter, elders dient u vooraf een prijs af te spreken.
17
12-6-2016 14:11
