Riscki. Risicocompetentie bij jonge kinderen. Presentatie PWO project Lectoren BAKO Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

“Riscki” “Risicocompetentie bij jonge kinderen”

Presentatie PWO project Lectoren BAKO 10-03-2014 Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

1

Medewerkers : Departement lerarenopleiding, KHLeuven: Projectleider: Els Bertrands Projectmedewerkers: Leene Leyssen, Lieve Smets Departement economisch hoger onderwijs, KHLeuven: Projectmedewerker: Anja Vanderspikken

Met medewerking van : Laboratorium voor Experimentele Psychologie, KULeuven en Thomas More hogeschool Antwerpen Peter De Graef Ann Lavrysen Vlaams instituut voor gezondheidspromotie en ziektepreventie Olaf Moens Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

Probleemstelling Ongevallenpreventie bij kinderen van 3 tot 8 jaar

Overbescherming Inkrimping van speel- en experimenteer ruimte

Of : werk maken van risicocompetentie

Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

3

Projectdoelen Geïntegreerd pakket voor scholen en leerkrachten waarin risicocompetentie als pedagogisch doel wordt vooropgesteld, 1. Nagaan hoe risicocompetentie zich in het gedrag van kinderen van 3-8 jaar manifesteert. 2. Onderzoeken of risicocompetentie van kinderen kan toenemen door opzetten van gerichte activiteiten in diverse contexten en door sensibilisering en versterken van pedagogische en didactisch competenties van leerkrachten en scholen. Ondersteund door een transparant veiligheidsbeleid en zich juridisch, maatschappelijk en deontologisch gedragen weten. 1. Leerkrachten en directies helpen om de aansprakelijkheidsaspecten verbonden aan hun school en of onderwijsopdracht te doorgronden 2. Via het aanbieden van een transparant evaluatieinstrument scholen ondersteunen in hun zorg voor een degelijke schoolverzekering (zowel ongevallen- als aansprakelijkheidsverzekering) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

4

Inhoud project 1. Onderzoeks- en ontwikkelwerk gericht op de klascontext en de kinderen • Onderzoeksgebaseerde ontwikkeling van activiteiten, onderbouwde ondersteuning op vlak van didactische aanpak en begeleiding. (KHLeuven DLO) • Explorerend onderzoek met een experimenteel opzet naar het effect van een sterk aanbod op de risicocompetentie van kinderen.(KHLeuven DLO / KULeuven)

2. Onderzoeks- en ontwikkelingswerk gericht op de schoolcontext • Beleidsvoerende aanpak van scholen (KHLeuven / Vigez) • Verzekerings- en aansprakelijkheidsluik (KHLeuven ECHO) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

5

Opbouw presentatie 1. Definitie 2. Ontwikkelwerk voor kind en leerkrachten 3. Onderzoek naar toename van risicocompetentie 4. De voorstelling van de website met verwijzing naar het aansprakelijkheids en verzekeringsluik


6

1. definitie


7

Risicocompetentie ?

De competentie om op een -verantwoorde manier -een risico te nemen of niet te nemen


Risicocompetentie De competentie om de mogelijkheden van een riskante situatie te zien en •er grensverleggend aan deel te nemen, •ze te laten transformeren naar een meer aanvaardbare situatie (met inbegrip van stopzetten van deelname) •of helemaal niet deel te nemen steunend op •een reële inschatting van eigen ervaringen en capaciteiten •en een reële risico-inschatting van de situatie Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen


10

Generieke definitie : toepasbaar op meerdere vormen van risico nemen In dit project focussen we op : 1. Fysieke risico’s 2. Aanvaardbare risico’s • •

Aanvaardbaar lichamelijk kwetsuur versus het vooruitzicht op het plezier van de participatie. Aanvaardbare risico’s geven winst en worden door het kind zelf als risico gezien


11

Groeimodel risico-competentie organisati e

materiaal

Aanvaarding

mens

geen gedrag omgeving

Perceptie

weging

beslissing

Risiconemend gedrag

Tijdsdimentie reflectie

Beïnvloed door ASE

ervaringskennis Motorische vaardigheid


cultuur

Oorzaak-gevolg Zelfconcept PersoonlijkheidsSociale kennis structuur

• Risico hoort bij de natuurlijke spelontwikkeling van een kind • De meeste kinderen zijn risicocompetent Hoog risicocomp

ANGST


ROEKELOOS

13

I. Het ontwikkelwerk Verhogen van risicocompetentie 1.Avontuurlijk spel ontwerpen 2.Didactische aanpak : begeleiden


14

1. Avontuurlijk spel ontwerpen • 6 categorieën • uitdagend spel waarbij een risico op fysieke verwonding mogelijk is. • De kinderen ‘zien’ het risico (EB Sandseter) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

15

Hoogte en snelheid


16

Werktuigen en natuurelementen


17

Stoeispel en verdwijnen/verloren lopen


18

Ontwerpen van uitdagende situaties (Hellen Tovey) •

Laat kinderen geven zelf betekenis geven

•

Losse elementen die toestaan om eigen speldecor op te bouwen

•

Materiaal met open einde

•

Kinderen kunnen hun eigen taak kiezen en deze nastreven

•

Kinderen kunnen exploreren, experimenteren en problemen oplossen


19

Voorbeelden -

Appeltjes plukken Koeienvlaai Ballonnenvangers Parachute Laat je bollen… Verstopspelen Stoeispelen Bouwspeelplaats Fietsspeelplaats

FICHES OP DE WEBSITE!!! Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

20

2. Didactische aanpak Oog voor beleving van riskant gedrag en gepast begeleiden.


21

Oog voor beleving van riskant gedrag (EB Sandseter)

Riskant spel prettige emotiesopwinding Meer plezier dan angst

Kinderen zijn op de activiteit georiënteerd OPDRIJVEN RISICO


Prettige – nietprettige emoties Opwinding-angst

Onprettige emoties -angst

-------------------------- Meer angst dan plezier

Kinderen zijn op het doel georiënteerd VERMINDEREN RISICO

22

Begeleiden 4 manieren om met risicogedrag om te gaan • • • •

Beperken van het risico In het oog houden zonder in te grijpen Afstand nemen en het laten gebeuren Initiatief nemen, bijdragen in het risico Advies : laat risicovolle situaties toe in veilige omstandigheden!!! Niet pushen!!! http://riscki.khleuven.be/shared/content/bijlagen/BEGELEIDING_AVO NTUURLIJKE_ACTIVITEITEN.pdf


23

Houding van volwassenen is belangrijk - Positieve houding tav risico - Nadenken over verschil in acceptatie bij jongens en meisjes - Taal leren om er over te praten - Aangeven dat kinderen zelf de veiligheid in de hand hebben - Specifieke vaardigheden aanleren - Positief verschillende oplossingen /innovatieve aanpak van situaties ondersteunen. - Soms een stevige NEE : grens en uitleg


24

II. onderzoek


25

onderzoeksvragen 1. Meten de ontwikkelde risicoperceptietest (gebaseerd op de beproefde principes van de veranderingsdetectietest), de ingevulde vragenlijst door leerkrachten en ouders (vertaald uit het onderzoek riskid (Vetter, e.a., 2008) en het ontwikkelde observatieinstrument bij kinderen van 3 tot 8 jaar een verandering in risicocompetentie na een intensief aanbod van avontuurlijke activiteiten ? 2. Is er een samenhang tussen de resultaten bekomen op de risicoperceptietest, de ingevulde vragenlijst en het observatieinstrument ?


26


27

onderzoeksgroep


28

JANUARI: Risico-perceptie-test 1: KUL Vragenlijsten aan ouders + lkr Criteriumsituatie 1: filmopnames

RISCKI-aanbod op school (jan-mei) 14 weken (zonder vakanties) JUNI: Risico-perceptie-test 2: KUL Vragenlijsten aan ouders + lkr Criteriumsituatie 2: filmopnames Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

Experimentele groep

Controlegroep

(intensief uitdagend aanbod)

(geen intensief uitdagend aanbod)

H.H.H

H.H.H

2de kl.klas: juf Riet en juf Sarah 2de kl.klas: 1ste lj:

meester Mark

1ste lj:

juf Rozemie juf Mich

+ turnjuf: juf Sarah + juf Ilse

Toetsdeelname:

Toetsdeelname:

-januari -juni

-januari -juni Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

Enkele voorbeelden


31


1. risicoperceptietest -

Veranderingsparadigma : “ Wat je belangrijk vindt speelt mee in het herkennen van verschillen” (individueel referentiekader)

-

Wisselparadigma “Snelle afwisseling in 2 foto’s doet beroep op onmiddellijke herkenning”

-

Het verschil in reactietijd waarop de verandering wordt vastgesteld en de mate waarin correct wordt geantwoord zijn een maat voor risicoperceptie Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

33

Basisfoto wordt afgewisseld met hetzij : basisfoto Neutrale verandering

risicoverandering

Basisfoto met andere foto afgewisseld met wit scherm worden zeer kort getoond. Het kind tikt op de spatiebalk als het een verschil ziet Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

Figure 1: Gemiddelde reactietijd (estimated marginal means backtransformed) per conditie (stimulussoort*groep*testmoment) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 35


36

resultaat • De 4 jarigen uit de experimentele groep gaan het sterkst vooruit qua antwoordtijd. Bij 6 jarigen niet significant aanwezig, wel trend. • Percentage correcte antwoorden verbetert significant bij kinderen uit de experimentele groep in beide leeftijdsgroepen • Test moet nog geoptimaliseerd worden i.f.v. 6 jarigen : blijkt te weinig discriminerend. • Perspectief : je kan risicoperceptie al bij heel jonge kinderen meten : interessant ivm verkeersopvoeding, inschatting van speeltuigen … Berekend met GLM (General Linear Model) Herhaalde meting design (techniek variantie analyse) Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

37

2. Bonner vragenlijst 23 vragen gegroepeerd rond volgende factoren: 1. 2. 3. 4. 5.

zelfwerkzaamheid (zelfsturing) en sociale competentie Potentiële ongevallen betrokkenheid en bedreiging Conflictoriëntering en afleidbaarheid zelfwaardegevoel en zelfbeeld sensomotorische gemotiveerdheid

Bevraagd bij leerkrachten en (ouders)


38

resultaat Factoren stemmen ten dele overeen: • • • • •

Sociale competentie Zelfwaardegevoel Weinig conflictgevoelig Concentratie (nieuw) Motorische competentie (nieuw)

Pre-post analyse via variantieanalyse


39

resultaat Leerkrachten rapporteren bij de posttest •Een hoger zelfwaardegevoel, het meest uitgesproken in de experimentele groepen en in het bijzonder bij 6 jarigen •Een daling van de conflictgevoeligheid vooral bij de exp. Groep 6 jarigen Perspectief : •Een verruimd aanbod zorgt voor een meer positieve bril van de leerkracht op zijn leerlingen? •Uittesten items vragenlijst op grotere groep Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

40

3. observatielijst Inpasbaar in het procesgericht kindvolgsysteem (Laevers 2001) •Welbevinden •Betrokkenheid •Sociale competentie •Zelfsturing •Motoriek •Risicocompetentie toegevoegd Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

41

RC ver onder het RC ver boven het gemiddelde niveau gemiddelde niveau van leeftijdsgenoten van leeftijdsgenoten Zwak vermijdend gedrag Zwak ongecontroleerd gedrag

-

Meteen zin om deel te nemen Zoekt op verschillende manieren uitdaging Verlegt zijn grenzen en praat erover Opwindingsverhogende strategieën Past gedrag aan bij gevaar voor zichzelf en voor anderen Geeft niet op, maar blijft proberen Wil zoveel mogelijk zonder hulp Verschillende emoties: spanning ontlading


observatieindicatoren • • •

•

Komt vrij vlot uit eigen initiatief tot actie in een nieuwe situatie: Wil de activiteit alleen doen, vraagt enkel hulp indien echt nodig Toont tekenen van afwisseling tussen spanning / concentratie versus ontlading (Vertoont emoties (plezier, ambivalent, onpleziering..) tijdens zijn spelervaringen (itt tot geen emoties) Vertoont opwindingsverhogende strategieën om de spelspanning te laten toenemen.


• • • •

Vertoont opwindingsverlagende strategieën wanneer het risico te groot wordt of gevaar dreigt. Ziet gevaar (van zichzelf of van anderen) en past gedrag aan Streeft naar een juist en veilig gebruik van materialen Praat over het spel waarbij het gesprek gericht is op het zoeken van uitdaging/ het nemen van risico.




• Scoring van 5 sterkste en 5 zwakste kinderen uit elke groep (vlngs risicoperceptietest) • Vast protocol waarbij +/- 20 min video gescreend werd


47

Resultaat Geen vastgesteld effect pre – post •5 sterkste en 5 zwakste kinderen uit de pretest risicoperceptie: •

significante positieve correlaties pretest /observatie

Perspectief •Meer observaties nodig •Nieuw onderzoeksperspectief met oog op expressieve uitingen. Interessant voor opvoeders om gedrag te herkennen


48

4. Samenhang


49

Aansprakelijkheid en ongevallenverzekering


50

Onderzoeksgebaseerde opheldering over : 1.Wie is aansprakelijk 2.Schoolpolis : waar moet je op letten Reeks bevattelijke documenten Presentaties aansprakelijkheid en verzekering | Riscki


51

Meer info: http://riscki.khleuven.be DANK U


52

Riscki. Risicocompetentie bij jonge kinderen. Presentatie PWO project Lectoren BAKO Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

Recommend Documents