Resultaten Amsterdams werkgelegenheidsproject voor vluchtelingenvrouwen 2011-2014
Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan
Voorwoord De arbeidsmarktpositie van vluchtelingen is slecht. Nog geen derde van de vluchtelingen die betaald werk zoeken, vindt een baan. Eind 2009 bleek dat vrouwelijke cliënten van SVAZ nog minder kansen hadden op de arbeidsmarkt: slechts zeven procent van deze vrouwen had betaald werk. Vaak zat er een lange periode tussen het vertrek uit het land van herkomst en het verkrijgen van een verblijfsstatus en een woning in Amsterdam. Voor vluchtelingenvrouwen betekende dit dat er een behoorlijk ‘gat’ zat tussen hun opleiding en beroepservaring in het land van herkomst en de mogelijkheid om hun kennis en ervaring te laten aansluiten op het Nederlandse onderwijs of de arbeidsmarkt. Heel veel talenten en competenties van vluchtelingenvrouwen bleven daardoor onbenut en dreigden voorgoed verloren te gaan voor de vrouwen zelf én voor de Amsterdamse arbeidsmarkt. Tegen deze achtergrond ontstond het project ‘Talent uit Isolement’ waarmee SVAZ in mei 2011 startte. Vluchtelingenvrouwen, die hun kansen op de arbeidsmarkt wilden verbeteren, werden uitgenodigd deel te nemen aan dit werkgelegenheidsproject.
Dank ook aan het Werkgeversservicepunt GrootAmsterdam en aan alle bedrijven en organisaties die de stageplaatsen boden waar deelneemsters werkervaring opdeden en aan alle SVAZ vrijwilligers die aan dit project hebben bijgedragen: de intakers en administratief medewerkers, de taalcoaches die de deelneemsters individueel begeleidden, de docenten (vrijwilligers) die taal- en computerlessen verzorgden en de Emplooi medewerkers die zich bezighielden met het werven van stageplaatsen, werkbemiddeling en jobcoaching. Ten slotte dank aan de projectcoördinatoren: Weinie Woldu, die het project in mei 2011 opstartte, Annette de Brey en Nicolette van der Wiel, die de projectcoördinatie van Weinie overnamen maar deze in het voorjaar 2013 wegens ziekte helaas moesten overdragen aan Heidi van Haastert en Sophie Koper die het project afrondden. Afgelopen drie jaar haalden deze projectmedewerksters en de vrijwilligers met hun enorme inzet en enthousiasme samen met de deelneemsters het talent van heel veel vluchtelingenvrouwen uit isolement! Mária van Veen, directeur SVAZ
In deze brochure treft u het verslag aan van de organisatie, werkwijze en resultaten van dit succesvolle project waarin vluchtelingenvrouwen in vijf groepen via een empowermenttraject, stages en opleidingen hun arbeidsmarktpositie verbeterden. SVAZ is veel dank verschuldigd aan de subsidiegevers die het project financieel mogelijk maakten: VSBfonds en Instituut Gak. Ook hebben dankzij Stichting Westeinde, Capabel VVS en Start Foundation deelneemsters studiefinanciering gekregen om een opleiding te starten en konden dankzij de Meevaart zeven deelneemsters de opleiding facilitair medewerker volgen en deden vijf deelneemsters mee aan de pilot van de DWI voor de opleiding helpende in de zorg.
Inhoud
Voorwoord 1 Projectopzet
7
11
15
19
23
6 Samenvatting meetbare resultaten
27
Planning projectonderdelen Cultuur, vaktaal, kinderopvang en fiets Samenwerking met DWI Amsterdam
2 De deelnemers Herkomstlanden Leeftijden Opleidingsachtergrond Activiteiten
3 Opleidingsresultaten
Vrouwen zonder opleiding Laagopgeleide vrouwen Middelbaar opgeleide vrouwen Hogeropgeleide vrouwen Conclusie
4 Werkervaring en werk Stage- en werkervaringsplaatsen Betaald werk Reacties van werkgevers
5 Symposia en slotconferentie Reacties van deelneemsters Reactie wethouder Van Es
Vergelijking verwachte en bereikte resultaten
Colofon
30
1
Projectopzet Met het project ‘Talent uit Isolement’ beoogde SVAZ vluchtelingenvrouwen met een beroepsopleiding en/of werkervaring in het land van herkomst zo snel mogelijk nadat zij zich in Amsterdam hadden gevestigd een voorbereidend traject aan te bieden waarin zij zich oriënteren op de opleidingsmogelijkheden en de arbeidsmarkt (als werknemer of zelfstandige) en te onderzoeken hoe deze aansluiten bij hun talenten, wensen en eerder verworven competenties. In dit hoofdstuk een samenvatting van de projectopzet en de samenwerking met DWI om deze opzet te realiseren. Projectcoördinator Sophie Koper: “Veel vluchtelingenvrouwen hadden geen startkwalificatie en als zij in het land van herkomst een diploma hadden gehaald werd dat in Nederland niet erkend. Na de inburgering bleven daarom veel talenten onbenut. Vluchtelingen komen in een heel andere arbeidscultuur terecht waar zij niet direct hun weg weten te vinden. Hier wordt bijvoorbeeld verwacht dat je assertief bent terwijl vrouwen dat juist vaak niet gewend zijn.” Het ‘Talent uit Isolement’ traject omvatte een voortraject van zes maanden bestaande uit veel training waarmee vrouwen hun kans op werk of een opleiding konden vergroten. Vrouwen kregen die eerste periode ook samen praktijkopdrachten en het tweede halfjaar liepen zij stage. Ondersteuning door een taalcoach en/of jobcoach kon ook onderdeel uitmaken van het traject.
13 weken
13 weken
26 weken
Talent ontdekken
Praktijk opdrachten
Stage
Certificaat
Planning trajectonderdelen • Talent ontdekken: In de eerste dertien weken lag het accent op het herkennen van eigen kwaliteiten en mogelijkheden op de arbeidsmarkt (competentietraining). Deelneemsters kregen daarnaast een dagdeel per week conversatieles en computerles aangeboden en konden op eigen verzoek gekoppeld worden aan een taalcoach. • Praktijkopdrachten: In de daarop volgende dertien weken werd vooral aandacht besteed aan het vinden en lezen van vacatures en hoe deelneemsters zichzelf kunnen presenteren bij een werkgever. Ook werden in deze fase een aantal bezoeken gebracht aan Amsterdamse werkgevers en diverse opleidingen. In deze periode kregen de deelneemsters naast de lessen in groepsverband ook een eigen jobcoach, die samen met hen zocht naar geschikte vacatures voor werk of stage en/of daarbij behorende beroepsopleidingen. • Stage: In de laatste fase, die 26 weken duurt, gingen de deelnemers aan de slag op hun werkplek. Tijdens de stageperiode kwamen de deelneemsters eenmaal per vier weken bijeen. De bijeenkomsten in deze fase gingen vooral om het uitwisselen van ervaringen op de stageplaats en over communicatie op de werkvloer. Ook konden deelneemsters zelf thema’s voor deze bijeenkomsten aandragen. • Certificering: Voor vrouwen die het hele traject succesvol voltooiden, volgde na de stage een feestelijke certificaatuitreiking tijdens een symposium.
7
8
Sophie Koper: “Volgens het projectplan konden 75 vrouwen deelnemen, waarvan als resultaat aan het eind van het jaartraject verwacht werd dat 40% klaargestoomd was voor re-integratie of opleiding, 10% voor vrijwilligerswerk bij een maatschappelijke organisatie, 30% voor betaalde arbeid en 5-10% voor zelfstandig ondernemerschap. Er werd rekening gehouden met 5-10% uitval.”
Cultuur, vaktaal, kinderopvang en fiets Tijdens het project bleek dat er nogal wat uitdagingen voor de deelneemsters waren. Projectcoördinator Sophie Koper: “In de eerste plaats het omgaan met de cultuurverschillen. Amsterdam kent 180 nationaliteiten maar desondanks wordt verwacht dat iedereen zich volgens de Nederlandse cultuur gedraagt. Ook heeft men weinig geduld als iemand de taal niet goed beheerst. Bovendien verschilt het vakjargon hier vaak van dat in het land van herkomst. Waar vrouwen ook mee geconfronteerd werden is de kinderopvang. Vaak wordt door een opleider of werkgever flexibele inzetbaarheid geëist die moeilijk te combineren is met de zorg voor kinderen. Als je alleen studiefinanciering of een uitkering hebt, is de eigen bijdrage voor kinderopvang niet te betalen en een netwerk voor opvang van hun kinderen hebben vluchtelingenvrouwen hier niet. Een hele uitdaging was ook het leren fietsen als onderdeel van het traject. Voor sommige beroepen – zoals de thuiszorg – is het noodzakelijk dat je kunt fietsen. Financieel is fietsen trouwens ook aantrekkelijker dan het openbaar vervoer.”
Samenwerking met DWI Vrijwel alle deelneemsters hadden bij aanvang een uitkering en waren gebonden aan de daarbij behorende verplichtingen. Daarom is met DWI en de klantmanagers voorafgaand aan de start van dit project intensief overlegd over de toeleiding van vrouwen naar TUI en de
administratieve- en rapportageprocedures. In maart 2012 besloot de DWI om met terugwerkende kracht per 1 januari 2012 het TUI project te erkennen als een formeel DWI traject waardoor deelneemsters aan TUI recht kregen op de OV vergoeding en tegemoetkoming in de kosten voor kinderopvang. Ook besloot de directie van de DWI om vluchtelingenvrouwen op trede 2 van de Participatieladder mee te laten doen aan TUI. Projectcoördinator Sophie Koper: “Vervolgens was de uitdaging om voor deelneemsters toestemming te krijgen om een opleiding te volgen met behoud van uitkering waardoor de sollicitatieplicht tijdelijk is komen te vervallen.” Tijdens het symposium ‘Talent uit Isolement’ op 29 november 2012 is het project nog eens extra onder de aandacht gebracht van de DWI klantmanagers. Alle klantmanagers die al eerder deelneemsters hadden aangemeld, waren uitgenodigd. Een aanzienlijk deel hiervan was aanwezig op het symposium: 21 inclusief managers en beleidsadviseurs van de afdeling Educatie & Inburgering. Tijdens dit symposium werden de eerste tien certificaten uitgereikt aan de deelneemsters van Groep I die met succes het traject hadden afgesloten. Niels van Tent, directeur DWI Amsterdam tijdens de slotconferentie op 7 maart 2014: “In november 2012 was ik ook aanwezig toen de eerste resultaten werden gepresenteerd en een grote groep de certificaten kreeg. Ook toen was ik heel enthousiast en ik ben blij dat het project voortgezet is. Uiteindelijk gaat het om de deelnemers die het resultaat gehaald hebben. Wij leren hoe dat beter kan - soms gaat het daarbij om kleine dingetjes – om mensen een opleiding te laten volgen tijdens een uitkering. Er is nu een DWI pilot voor bepaalde beroepen. Ik hoop dat dit project doorgaat gezien de resultaten: via een opleiding uit de uitkering en nog leren fietsen in Amsterdam ook! We moeten continue kijken naar wat helpt om nog meer vrouwen aan werk en een opleiding te helpen.“
2
De deelneemsters Beoogde doelgroep van ‘Talent uit Isolement´waren 75 vluchtelingenvrouwen van 18-40 jaar die nog geen betaald werk hebben en graag aan het werk willen. Verdeeld over vijf groepen konden zij in de periode mei 2011 tot eind 2013 een jaar het traject volgen. Groep 1 startte in mei 2011 het traject en in 2012 achtereenvolgens de groepen 2, 3 en 4. Groep 5 - de laatste groep - begon in februari 2013. Na de intake hebben totaal 101 vrouwen zich ingeschreven voor een van de vijf groepen. Daarvan zijn 92 vrouwen daadwerkelijk gestart met het traject.
Herkomstlanden
Figuur 2:
Deze vrouwen waren afkomstig uit 27 verschillende landen. Somalië was het herkomstland van de grootste groep (11 vrouwen), op de tweede plaats kwam Iran (8 vrouwen) en op een gedeelde derde plaats Eritrea en China (7 vrouwen). Een overzicht met herkomstlanden deelneemsters TUI (Figuur 1) is te vinden op pagina 12.
Leeftijden deelneemsters TUI 1%
23%
27%
Leeftijden Het overgrote deel (76%) van de vrouwen die deelnamen, bevindt zich in de leeftijdscategorie tot en met 40 jaar. Hoewel aanvankelijk de leeftijdsgrens voor deelname bij 40 jaar lag zijn op aandringen van 40plus vrouwen en in overleg met de subsidiegevers ook vrouwen uit de leeftijdscategorie 41-50 jaar toegelaten en in de vijfde groep zelfs één 50plusser.
18-30 jaar 49%
41-50 jaar 50+
Figuur 3:
Opleidingsachtergrond De opleidingsachtergrond van de vrouwen was zeer divers. Van de deelneemsters had 13% geen onderwijs gevolgd en van 6% was de opleiding in het land van herkomst onvergelijkbaar met de niveaus binnen het Nederlandse onderwijssysteem. Bijna een derde deel van de vrouwen (30%) had alleen basisonderwijs en 52% een vorm van voortgezet onderwijs. Meer dan een kwart van de vrouwen had een hbo of universitaire opleiding gevolgd, soms deels in Nederland.
31-40 jaar
Opleidingsachtergrond deelneemsters TUI
6%
13%
28% 29% Geen Laag 24%
Midden Hoog Onvergelijkbaar
11
Figuur 1:
Herkomstlanden deelneemsters TUI
In de initiële opzet was het project vooral op vrouwen met een middelbare of hogere opleiding gericht. Voor Groep 1 was de werving ook op vrouwen met die opleidingsachtergrond gefocust. In 2011 bleek dat de UAF juist voor arbeidsmarktbegeleiding van hogeropgeleide vluchtelingen convenanten met diverse gemeenten afsloot en ook met de gemeente Amsterdam zo’n convenant voorbereidde. Veel vluchtelingenvrouwen hebben voor zij naar Nederland kwamen echter nooit de gelegenheid gehad om een opleiding te volgen. Voor vrouwen uit bijvoorbeeld Somalië was het vaak helemaal niet mogelijk om regulier onderwijs te volgen. Soms bood een Koranschool een mogelijkheid, anders thuisonderwijs of een particulier initiatief in de buurt. Ook enkele vrouwen uit China en Tibet hebben nooit de gelegenheid gehad om naar school te gaan. Projectcoördinator Nicolette van der Wiel: ¨We vonden motivatie belangrijker dan vooropleiding en we wilden dus ook juist deze groep vrouwen de kans geven om zich verder te ontwikkelen. Achteraf is gelukkig gebleken dat dit een goede keuze is geweest. Zelfs vrouwen die geen vooropleiding hadden, hebben heel goed gescoord binnen het project¨. In overleg met DWI van de gemeente Amsterdam en subsidiegevers is daarom vanaf Groep 2 de doelgroep uitgebreid naar vrouwen zonder of met een lage opleiding. Uit de evaluaties met de twee eerste groepen kwam naar voren dat vrouwen zelf de voorkeur gaven aan een qua opleidingsachtergrond gemengde groep. In figuur 4 is duidelijk zichtbaar dat de derde, vierde en vijfde groep meer ‘gemengd’ zijn dan de eerste twee groepen.
Somalië Iran
12
Eritrea China Tibet Uganda Ethiopië Sri Lanka Nigeria Irak Guinee Congo Sovjet Unie Soedan Rwanda Myanmar Ivoorkust Afghanistan Wit Rusland Sierra Leone Pakistan Noord-Korea Niger Nepal Ghana Bhutan
Figuur 4:
Opleidingsachtergrond per groep
Activiteiten in het kader van het project
100%
Van de 92 vrouwen die met het traject startten hebben 82 het traject succesvol voltooid. Van de tien uitvallers heeft een vrouw nog wel een periode stage gelopen en hebben er zeven een taalcoach gehad. Belangrijke redenen voor uitval waren gezondheidsproblemen, zwangerschap en het ontbreken van kinderopvang. Van een deelneemster werd de verblijfsvergunning ingetrokken en een vrouw verhuisde naar Canada.
80%
60%
40%
In de volgende paragrafen worden de resultaten rond de door deelneemsters gevolgde opleidingen, de stage- en werkervaringsplaatsen en betaald werk nader toegelicht.
20%
0
Groep 1
Groep 2
Groep 3
Groep 4
Groep 5 Geen Laag Midden Hoog Onvergelijkbaar
Tabel 1 Overzicht van activiteiten deelneemsters TUI per groep
Traject gestart
Traject voltooid
1 2 3 4 5
15 17 21 17 22
10 17 18 16 21
Totaal
92
82
Groepen
Uitval
Stage
Opleiding
Werk
Taalcoach
5 3 1 1
9 13 13 10 17
9 8 12 14 18
3 6 3 4 2
12 13 14 14 8
10
62
61
18
61
Azerbeidzjan 0
2
4
6
8
10
12
13
3
Opleidingsresultaten In voorafgaande hoofdstukken is aangegeven dat vluchtelingenvrouwen vaak niet of nauwelijks een opleiding hebben kunnen volgen in het land van herkomst. Was dat wel het geval dan sluit die opleiding vaak niet aan bij de beroepsvereisten hier. Het plaatsen van vrouwen op een door hen gewenste en voor hen geschikte opleiding was een van de prioriteiten binnen dit project. In dit hoofdstuk worden de verrassende resultaten daarvan geschetst.
Gevolgde opleidingen Bij de intake werd met de vrouwen besproken welk beroep zij ambieerden en welk opleiding daarbij paste. Gedurende het traject werd voorlichting gegeven door opleiders en bezochten vrouwen ook verschillende scholen en opleidingsinstituten. In samenwerking met onder meer de Meevaart, Capabel, Cordaan, Collusie en DWI kon het overgrote deel van de vrouwen starten met een mbo opleiding. Projectcoördinator Sophie Koper: “We hebben geprobeerd om zoveel mogelijk deelneemsters een opleiding te laten volgen. De gemeente Amsterdam (DWI) had met de UAF in juni 2013 een convenant gesloten voor de opleiding van vluchtelingen vanaf mbo niveau 3. Wij wilden dat ook mogelijk maken voor bijvoorbeeld helpenden mbo niveau 2. Voor de studiefinanciering daarvan hebben we mogelijkheden gevonden bij het Westeindefonds (alleen voor vrouwen!), Start Foundation, Capabel VVS en de DWI pilots.” In tabel 2 een overzicht van de gevolgde of gestarte opleidingen door deelneemsters.
15
Tabel 2 Overzicht tijdens het traject gevolgde of gestarte opleidingen deelneemsters TUI Omschrijving opleiding Administratief medewerker Helpende Zorg en Welzijn Administratief medewerker Facilitair medewerker Procesoperator Kappersopleiding Zwemdocent Detailhandel Administratief medewerker Doktersassistente Tandartsassistente Verpleegkundige Verpleegkundige Kunst en ondernemen Bedrijfseconomie Rechten Schakeljaar / premaster Sociologie Bedrijfsopleiding werkgever Staatsexamen Totaal
Niveau
Aantal
mbo-1 mbo-2 mbo-2 mbo-2 mbo-2 mbo-2 mbo-2 mbo-3 mbo-3 mbo-4 mbo-4 mbo-4 hbo hbo hbo hbo wo wo overig overig
8 24 1 7 2 2 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 3 1 1 1 61
16
Hoe overweldigend de geboekte resultaten op het gebied van opleiding zijn, komt duidelijk naar voren als de opleidingsresultaten van de 82 vrouwen, die het TUI-traject voltooiden vergeleken, worden met de opleidingsachtergrond waarmee zij aan het traject begonnen.
Vrouwen zonder vooropleiding Van de twaalf vrouwen die in het land van herkomst helemaal geen opleiding hadden genoten, volgt nu een kwart een mbo-1 opleiding en de helft een mbo-2 opleiding (waarvoor een deelneemster zelfs al geslaagd was toen zij haar certificaat TUI kreeg).
Laagopgeleide vrouwen Onder de 24 vrouwen die vanuit een lage opleidingsachtergrond startten, waren de resultaten even opvallend: drie van hen volgen een mbo-1 beroepsopleiding en maar liefst 17 een opleiding op mbo-2 niveau. Ook van deze vrouwen is er al een geslaagd voor de opleiding facilitair medewerkster. Figuur 6:
Resultaten Opleidingsniveau van de
Figuur 7:
Resultaten Opleidingsniveau van de 20 middelbaar opgeleide vrouwen
mbo-1: 2
26%
overig: 7
24 laag opgeleide vrouwen
mbo-2: 11
Ook van de vier deelneemsters waarvan de opleidingsachtergrond niet vergelijkbaar was met een opleidingsniveau hier, heeft de helft een mbo-2 opleiding gevolgd.
overig: 4
mbo-1: 3
26% Figuur 8:
Resultaten Opleidingsniveau van de 22 hoog opgeleide vrouwen
Figuur 5:
Resultaten Opleidingsniveau van de 12 vrouwen zonder opleiding
mbo-2: 17 mbo-2: 2
overig: 7 overig: 3
mbo-1: 3
26%
Middelbaar opgeleide vrouwen Van de middelbaar opgeleide vrouwen is meer dan de helft de opleiding, die zij in het land van herkomst volgden, aan het omzetten in een Nederlandse beroepsopleiding op mbo-2 niveau.
mbo-2: 6
Hogeropgeleide vrouwen De vrouwen die vanuit een hogeropgeleide achtergrond met het project begonnen vertonen het meest gevarieerde opleidingsresultaat. Twee van hen gingen naar een mbo-2 opleiding in de zorgsector, vijf vrouwen kozen een mbo-3 of 4 opleiding en vier vrouwen voor een hbo opleiding in hun vakgebied. Ook vier vrouwen bereiden zich via een schakelklas of premaster voor op een academische studie.
26%
mbo-3/4: 5
wo: 4
hbo: 4
Van de 21 vrouwen die onder ‘overig’ vallen in alle vier de opleidingscategorieën (figuren 5 t/m 8) heeft het merendeel een betaalde baan gevonden (vijftien vrouwen); een van hen volgt ook een bedrijfsopleiding.
Conclusie Mária van Veen, directeur SVAZ, concludeert naar aanleiding van de opleidingsresultaten: “Deze verrassende resultaten onderstrepen het belang van het bieden van opleidingsmogelijkheden voor vluchtelingenvrouwen en vooral voor de vrouwen die niet of nauwelijks onderwijs hebben kunnen volgen in hun land van herkomst. Op grond daarvan worden zij vaak heel laag ingedeeld op de participatieladder, terwijl de deelneemsters aan dit project aantonen dat met een kort maar intensief voortraject de meerderheid (64% van de niet of laagopgeleide vrouwen) een startkwalificatie kan halen! Dankzij de training, de extra´s (conversatieles en computerles), de jobcoach en/of taalcoach konden deelneemsters de overstap maken naar het starten met een opleiding.¨
17
4
Werkervaring en werk Doelgroep naast de vrouwen vormden de bedrijven, organisaties en instellingen die potentiële aanbieders van reguliere banen voor vluchtelingenvrouwen zijn. Doelstelling was deze bedrijven tijdens dit project kennis te laten maken met vluchtelingenvrouwen en hun talenten tijdens bedrijfsbezoeken en stages. In dit hoofdstuk een samenvatting van de resultaten. Bedrijven werden zowel via directmailing van een folder als door persoonlijke benadering door een jobcoach gevraagd vluchtelingenvrouwen te ontvangen voor een werkbezoek of hen een werkervaringsplaats te bieden. Projectcoördinator Sophie Koper: “Vooral in het begin van het project hadden we gerekend op veel plaatsen in de zorgsector. Wegens de bezuinigingen in de zorg die volgden, bleek dat niet haalbaar en moesten andere stageplekken gevonden worden.” Jenneke van Pijpen, directeur Cordaan Academie, het leer- en ontwikkelcentrum van zorgaanbieder Cordaan, tijdens de slotconferentie 7 maart 2014: “Twee jaar geleden werd duidelijk dat het heel lastig wordt voor mbo niveau 2 cursisten om een baan te vinden. Zorg dat je doorgaat met je opleiding tot niveau 3/4 of hbo. We hebben op het ogenblik niet veel werk in de aanbieding. Wat de zorg betreft ziet de toekomst er anders uit.” Arnold Smit, coördinator Stagebureau Cordaan, voegde daaraan toe: “Wij hebben een positieve ervaring met vrouwen uit dit project die de opleiding doen via Capabel. In de toekomst wordt het vooral BBL, de Beroepsbegeleide leerweg waarbij mensen naast hun werk of stage een aansluitende opleiding volgen. Wie bij ons stage heeft gelopen krijgt voorrang! Je kunt nu al solliciteren.”
19
Tabel 3 Overzicht stageplaatsen deelneemsters TUI
Betaalde banen
Zorgsector
20
Capabel (aan opleiding gerelateerde stage) Cordaan Zorginstelling Evean Zorg Thuis Osira Groep NSAW gehandicaptenzorg Akwaaba zorgcentrum Philadelphia Zorg Amstra Zorg in de buurt Tandarts Odensenhuis Welzijn en Sport Meevaart Buurthuis Transvaal SEZO maatschappelijke dienstverlening Vrouw en Vaart Kinderdagverblijf Floraparkbad Iraanse vereniging Detailhandel Zeeman Kruidvat Etos De Tuinen Terre des Hommes winkel Horeca Catering Free Press Inntel Hotels Catering Cous Coco’s Kitchen Administratieve dienstverlening Ledenadministratie PvdA SVAZ administratie Unicef administratie VWN Vastgoed creatieve sector Beehives
12 8 3 2 1 1 1 1 1 1
Totaal
62
9 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1
Aan het eind van het traject hadden achttien vrouwen betaald werk. Een aantal van hen kan daarnaast de opleiding verder voortzetten.
Tabel 4 Overzicht sectoren betaalde banen van deelneemsters TUI Horeca (restaurant, hotel) Gezondheidszorg (thuiszorg apotheek) Schoonmaak Detailhandel Zakelijke dienstverlening (administratief) Zzp-er (uiterlijke verzorging) Totaal
7 4 3 2 1 1 18
Ervaringen werkgevers De deelnemende bedrijven werden betrokken bij de interim- en eindevaluaties. Daaruit bleek dat vrijwel alle bedrijven en organisaties enthousiast zijn over ‘hun’ stagiaire uit het project ‘Talent uit Isolement’. Van de eerste groep maakten regisseur Patricia van der Does en Annette de Brey, coördinator jobcoaches de video “Ik zou het zo weer doen” die tijdens de eerste ‘Talent uit Isolement’ conferentie werd vertoond en ook op Youtube is te zien. Riska de Wit, filiaalmanager De Tuinen vertelt in de video over haar ervaring met stagiaire Shireen Taak: “De taalbarrière was geen probleem. Het maakt het een wat breder project om haar ook goed het Nederlands te leren. Een verschil met andere stagiaires is de leeftijd. De meeste stagiaires zijn heel jong, 16, 17, en Shireen is toch wat ouder, je merkt dat ze meer ervaring heeft. Ook heb ik het gevoel dat er veel meer de wil is om te werken. Shireen is heel erg gemotiveerd. Dat is natuurlijk geweldig want dat soort mensen zijn soms lastig te vinden, ook onder stagiaires.”
Yvette Smit, hoofd huishouding Inntel Hotels tijdens de slotconferentie 2014: “Twee jaar geleden hebben we kennisgemaakt met SVAZ in Zaandam. Wij stonden open voor dit initiatief. De eerste kandidaat was leuker dan we hadden verwacht. De stagiaire kon na een eerste kennismaking meteen goed samenwerken met collega’s. Wij zijn een professionele organisatie die te maken heeft met gasten maar ook met veel verschillende culturen. Ik hoop dat er nog heel veel stagiaires zullen volgen - ook in het hotel in Amsterdam - en dat we in de toekomst hen ook een baan kunnen bieden.” Riska de Wit, filiaalmanager De Tuinen: “Ik zou zeker opnieuw een stagiaire aannemen uit ‘Talent uit Isolement’ als iemand binnen het team past. Ik vind het een heel goed project. Van beide zijden heel leerzaam want je leert ook wat over haar cultuur en haar achtergrond. Ik zou het zeker weer doen.“ Stagiaire Shireen Taak heeft na haar stage een reguliere baan gekregen bij De Tuinen en volgt daar nu ook een bedrijfsopleiding.
21
5
Symposia en certificaatuitreiking Voor alle groepen werd het traject afgesloten met een symposium waar ook de certificaatuitreiking plaatsvond. Voor de eerste groep was dat op 29 november 2012, voor de groepen 2 en 3 op 18 juni 2013 en voor de laatste twee groepen tijdens de slotconferentie op 7 maart 2014. Een impressie van deze bijeenkomsten wordt met foto’s in deze brochure in beeld gebracht. In voorafgaande hoofdstukken zijn al reacties van onder andere werkgevers opgenomen. In dit hoofdstuk enkele hoofdrolspeelsters de TUI deelneemsters - en de wethouder aan het woord. Voor deze symposia werden naast de deelneemsters ook werkgevers, klantmanagers en opleiders uitgenodigd. Totaal namen ruim 200 mensen deel aan deze bijeenkomsten. Tijdens de symposia werden de (tussentijdse) resultaten van het project gepresenteerd en werden werkgevers, klantmanagers, opleiders en deelneemsters geïnterviewd over hun ervaringen.
Ervaringen van deelneemsters Kareem Narmeen (opleiding zwemdocent met baangarantie, groep 1): “In Irak was ik sportleraar, daar had ik ook de opleiding voor gevolgd. Toen ik hier kwam ben ik als vrijwilligster zwemles gaan geven. Ik werk nu bij het Floraparkbad en kon via SVAZ de opleiding zwemdocent volgen en een baan krijgen als zwemleraar.” Sivaginee Mahendrarajah (opleiding Administratief medewerker, groep 3): “Toen ik drie jaar geleden vanuit Sri Lanka in Nederland kwam ben ik een tijd ziek geweest van heimwee en eenzaamheid. Ik wist niet wat ik hier kon doen. Tot ik in contact kwam met SVAZ en het project. Ik heb veel trainingen gedaan en een jaar stage gelopen in een administratieve functie bij Beehives. Het was een goede ervaring en een grote uitdaging omdat ik nog niet zo goed Nederlands spreek. Om dat meer te oefenen ben ik ook vrijwilligerswerk gaan doen bij Cordaan. Daar had ik vooral te maken met ouderen. Ik heb nu de laatste examens gedaan voor het staatsexamen en kan een administratieve opleiding gaan volgen. Daarvoor heb ik
ook al een stageplaats bij Unicef. Dit project heeft mij heel veel geholpen.” Claire Mukarugwiza (opleiding Facilitair medewerker, groep 4): “Ik heb de opleiding Facilitair medewerker gecombineerd met mijn werk bij de apotheek. Ik heb ook de mogelijkheid gekregen stage te lopen bij Inntel Hotels, maar kon toen mijn betaalde baan bij de apotheek uitbreiden en heb hier toen voor gekozen. Het is mijn droom om uiteindelijk in een hotel te werken.¨ Khadra Mahmed Mahmud (opleiding Facilitair medewerker, groep 4): “Je kan erg veel richtingen uit met deze opleiding, wat ik uiteindelijk precies wil, weet ik nog niet. Het gaat goed met de opleiding. Die opleiding volg ik bij de Meevaart waar ik ook stage loop.¨ Nalayini Gajaniruban (opleiding Bedrijfseconomie, groep 4): “In Sri Lanka was ik al computerdocent en bij SVAZ heb ik ook twee jaar computerles gegeven. Ik ben nu cliënt bij de UAF en krijg de kans om een hbo studie te doen als ik voor mijn staatsexamen NT2 slaag en voor het toelatingsexamen van de Hogeschool Amsterdam. Als dat lukt, kan ik in september met de opleiding bedrijfseconomie starten.” Patiguli Reheman (opleiding Mondhygiënist, groep 5): “Ik ben vier jaar in Nederland en was van plan om in september de opleiding mondhygiëniste te gaan volgen.
23
24
Daarvoor moest ik wel eerst mijn staatsexamen halen. Maar na het rondetafelgesprek met Manpower vandaag (7 maart 2014) heb ik een ander idee gekregen waarvan ik hoop dat het doorgaat.”
Reactie wethouder Van Es Wethouder Andrée van Es zei tijdens de uitreiking van certificaten aan de deelneemsters van de groepen 4 en 5 op 7 maart 2014: “Ik vind het fantastisch om bij dit mijlpaalachtige moment aanwezig te mogen zijn. De certificaten zullen zeker bijdragen aan successen, mogelijkheden en kansen die u kunt pakken in de toekomst. U bent ook terecht trots op het resultaat. Meten is weten en cijfers en gegevens helpen om keuzes te kunnen maken. De samenwerking tussen overheid en SVAZ en de inzet van maatschappelijk verantwoord ondernemers en maatschappelijke organisaties leidt tot succes en resultaten. In 2009 toen dit project werd bedacht zaten er nog heel veel vluchtelingen in de bijstand en hadden slechts weinigen betaald werk. Het vereist extra inspanning om de ongelooflijk lastige Nederlandse taal te leren en er zijn extra dingen nodig, bijvoorbeeld dat u nu kunt fietsen. (Kinderen leren dat al in groep 8, dan moeten ze examen doen en zouden ze de regels toe moeten kunnen passen in het verkeer. Maar in Amsterdam merk je daar weinig van). De cultuur op de arbeidsplaats is in Nederland ook specifiek. De contacten zijn vaak informeler, je en jij en elkaar bij de voornaam noemen. Je wordt geacht kritiek te leveren en je eigen mening te zeggen. En er wordt vaak gezegd dat Nederlanders (en vooral Amsterdammers) bot zijn of in het Engels ‘blunt’. Dat is een hele drempel om te nemen. Ik hou wel van directheid maar we hebben in de stad wel wat meer hoffelijkheid (civility) nodig om op een aardige, respectvolle manier met elkaar van mening te verschillen. Ik heb diep respect voor de inzet van alle cursisten en ik ben ongelooflijk blij met alle organisaties
die een bijdrage hebben geleverd aan het succes. En met de mensen van DWI die toch alle creativiteit hebben toegepast om uit te vinden hoe ze het zo konden plooien dat vrouwen konden deelnemen aan dit project. Ik wil er alles aan doen om te zorgen dat we dit kunnen borgen en daarvoor de middelen vinden en om werkgevers te blijven vinden zodat er ook arbeidsplaatsen zijn.”
6
Samenvatting meetbare resultaten Tot slot een overzicht van de meetbare resultaten van het project ‘Talent uit Isolement’. En een vergelijking daarvan met de resultaten die in de initiële projectopzet werden verwacht. Projectcoördinator Sophie Koper: “Wij zijn enorm trots op de resultaten en op wat de deelneemsters hebben bereikt. Kort samenvattend zijn de resultaten van dit project: - 92 vluchtelingenvrouwen hebben deelgenomen aan het project; - 82 vluchtelingenvrouwen (89%) hebben het hele traject van een jaar succesvol afgerond; - 61 vluchtelingenvrouwen (66%) zijn gekoppeld aan een taalcoach; - 62 vluchtelingenvrouwen (65%) hebben werkervaring opgedaan via stages en/of vrijwilligerswerk; - 61 vluchtelingenvrouwen (66%) volgen een (beroeps)opleiding, enkelen hebben die al voltooid; - 18 vluchtelingenvrouwen (20%) hebben betaald werk; - 16 vluchtelingenvrouwen (17%) zijn uit de uitkering door studiefinanciering of fulltime werk.”
Vergelijking verwachte en bereikte resultaten
Tabel 5 Vergelijking verwachte en bereikte uitstroomresultaten TUI
Traject voltooid
Verwacht resultaat uitstroom:
Bereikt resultaat uitstroom:
+/-
67 vrouwen
82 vrouwen
+15
61 vrouwen
+31
(75 met 10% uitval)
Opleiding
30 vrouwen
(waarvan 3 in combinatie met werk)
Betaald werk Vrijwilligerswerk
23 vrouwen
17 vrouwen
-6
8 vrouwen
6 vrouwen
-2
(waarvan 4 als verlengde stageperiode)
Zelfstandig ondernemerschap
6 vrouwen
1 vrouw
-5
Vergeleken met de verwachte resultaten in het projectplan is op de meeste onderdelen meer bereikt dan gepland. Er hebben meer vrouwen (+ 25) deelgenomen en ook meer het traject succesvol voltooid (+15). Het aantal vrouwen dat een beroepsopleiding volgt, is zelfs meer dan het dubbele van wat verwacht werd (61 in plaats van 30)! Het aantal vrouwen dat aan het eind een betaalde baan heeft, is echter lager dan verwacht (17 in plaats van 23), evenals het aantal zelfstandig onderneemsters. Slechts een vrouw koos voor dat laatste.
27
28
Mária van Veen, directeur SVAZ: “Verklaring voor deze ‘verschuiving’ in de resultaten is dat de doelgroep van hogeropgeleide vrouwen is verbreed naar laagopgeleide vluchtelingenvrouwen. Bij de werving voor Groep 1 bleek meteen dat de doelgroep waarop we ons richtten toch te beperkt was. Er waren ook lageropgeleide vluchtelingenvrouwen die interesse hadden in het project. Bij de twee fondsen heb ik toen toestemming gevraagd om ook lageropgeleide vrouwen mee te laten doen en vrouwen ouder dan 40 jaar. Dankzij de verruiming van deze criteria hebben er veel vrouwen met een diverse achtergrond aan TUI meegedaan. Prioriteit voor de doelgroep laagopgeleiden was het behalen van een startkwalificatie en daarin zijn deze deelneemsters uitstekend en boven verwachting geslaagd. Oorzaak dat iets minder vrouwen een betaalde baan kregen, is naast meer opleidingen, dat gedurende de looptijd van het project de zorgsector ‘op slot’ ging. Dit terwijl bij aanvang van het project juist in alle arbeidsmarktprognoses was aangegeven dat met name in de zorg uitstekende werkgelegenheidskansen voor vluchtelingenvrouwen lagen. Maar ik weet zeker dat vluchtelingenvrouwen het na hun TUI-traject niet opgeven. Ze kennen hun talent en vervolgen hun opleiding tot een hoger niveau of kiezen een baan in een andere sector.”
Uitgave van: 30
Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan (SVAZ) Surinameplein 122 1058 GV Amsterdam Voor meer informatie: Mária van Veen, directeur SVAZ T: 020-5205 621 E:
[email protected]
Colofon: Eindredactie: Marianne Dauvellier Vormgeving: Pascale Companjen, Nijmegen Fotografie: Mohammed Ajammal, Amsterdam m.u.v. pagina 6 en 26, deze foto’s zijn gemaakt door IJda Smits, Amsterdam Amsterdam, april 2014 Het project ‘Talent uit Isolement’ is mede mogelijk gemaakt dankzij financiering door het VSBfonds en Instituut Gak.
VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan
