Religie. Rijk. bij het. haagse ambtenaren voor de klas. Pagina 28. DG Rijkswaterstaat Bert Keijts pagina 20

hét magazine voor de overheid

haagse ambtenaren voor de klas Pagina 28

27 juni 2008

nr

12

vierde jaargang

Religie bij het Rijk INTERVIEW

DG Rijkswaterstaat Bert Keijts pagina 20 Mkb spuit kritiek op Innovatieplatform pagina 23

Miljardenclaim Surinaamse slavernij in voorbereiding pagina 15

Nieuwe SG van BZK wordt een vrouw pagina 32

I.M.

Ruud Lubbers op de bres voor kennismigranten pagina 11

Verdient uw jaarverslag de F.G. Kordes-Trofee? De F.G. Kordes-Trofee wordt sinds 1995 jaarlijks uitgereikt aan de (semi-) publieke organisatie met het beste jaarverslag. De inzendingen worden beoordeeld door een onafhankelijke jury. Onder de winnaars bekende organisaties als de Belastingdienst, de Informatie Beheer Groep en de gemeente Den Haag. In 2007 ging de eer naar de RDW (Rijksdienst voor het Wegverkeer). Wilt u dit jaar op het erepodium staan? Ga dan naar www.Kordes-Trofee.nl om u aan te melden en voor meer informatie. Inschrijven kan tot 11 juli 2008. De F.G. Kordes-Trofee wordt mogelijk gemaakt door Deloitte.

inhoud

PM nummer 12 27 juni 2008

16 Hoe God terugkeerde in Den Haag Over christelijke netwerken en ambtenaren met gewetensbezwaren

20 ‘De hele wereld kijkt hoofdschuddend naar ons’

Het relativeringsvermogen van DG Rijkswaterstaat Bert Keijts

24 Hoe sterk is de kleine uitvinder?

Foto NCDO/Bob Karhof

11

Mkb voelt zich achtergesteld door Innovatieplatform

35 10 jaar rijkstrainees NIEUWS 8 t/m 15

8 Terneuzen verklaart gedoogbeleid failliet 9 Kabinet verdeeld over verhoging BTW 10 Opsporing verzocht: kernwapens in Volkel 11 Lubbers op de bres voor kennismigranten 13 Tuinbouwsector stort zich op energiemarkt 14 Belgen gepikeerd door uitstel Scheldeplannen 15 Miljardenclaim Surinaamse slavernij op komst SPELERS 28 t/m 32

28

8 Eerste rijksambtenaar voor de klas 2 30 Fenna Beekmans nieuwe directeur Europa decentraal 31 Mailen met... Bas Vereecken (Rijksgebouwendienst) 32 Nieuwe SG van BZK wordt gegarandeerd een vrouw MENINGEN

9 Column Guikje Roethof: Europese identiteit 19 Column Ruben Maes: De boom in! SERVICE

33 Et cetera 34 Kameragenda

35

Omslag: Rob Jongbloed

PM 27/6

3

lopende zaken > Algemene Zaken VETERANENDAG • Op Algemene Zaken was even niet de premier maar

de woordvoerder in het nieuws. DG RVD Gerard van der Wulp wordt plaatsvervangend Chef de Poste in Washington, waarmee de hoogste positie in voorlichterskringen vrij komt. Premier Balkenende woont ­zaterdag 28 juni de vierde Nederlandse veteranendag bij die begint met een plechtige bijeenkomst in de Ridderzaal. ­Donderdag 4 juli moet hij stand by zijn voor de afronding van diverse debatten in de Tweede ­Kamer die op reces gaat. De eerste twee weken van juli bespreekt het kabinet traditiegetrouw de uitgavenkant van de begroting voor 2009.

BZK CORUS • Maandag 30 juni is minister Ter Horst op werkbezoek in

Noord-Holland. Ze gaat onder meer langs bij Corus (voorheen ­Hoogovens) in IJmuiden. Op 7 en 8 juli is ze in Cannes aanwezig bij de informele Raad voor Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ). Op de ­valreep van de zomervakantie ondertekent Ter Horst woensdag 9 juli convenanten met een aantal veiligheidsregio’s, waaronder HollandsMidden en Utrecht.

­betrokken bewindslieden de Nederlandse inzet in Afghanistan met de Tweede Kamer. Dat ­gebeurt op woensdag 3 juli. Naast Van Middelkoop zijn Verhagen en Koenders hierbij aanwezig.

Economische Zaken PETROLEUM • Minister Van der Hoeven brengt maandag 30 juni een bezoek aan de kerncentrale van Borssele en energiemaatschappij Delta in Goes. Op woensdag 2 juli is ze bij de World Petroleum Council in ­Madrid. De week erop wordt een belangrijk dossier door de Eerste ­Kamer behandeld: de Aanbestedingswet. De minister zal er dinsdag 8 juli bij zijn. VOETBALMISSIE • De nieuwe toeristische bewegwijzeringsborden ­worden bruin. Daarmee vallen ze op tussen de blauwe borden met ­verkeersinformatie. Maandagmiddag 30 juni onthult staatssecretaris Heemskerk de eerste borden in Madurodam. De staatssecretaris reist een week later, van 6 tot en met 10 juli, naar Polen en Oekraïne met een zogenoemde economische voetbalmissie. Voornaamste agendapunt is het inventariseren van de kansen die het Europees Kampioenschap voetbal, dat de landen samen organiseren in 2012, biedt aan het ­Nederlandse bedrijfsleven. Leo Beenhakker, bondscoach van Polen, zal de Nederlandse bedrijven te woord staan.

Buitenlandse Zaken VREDESPALEIS • Komende week blijft minister Verhagen op Nederlandse

bodem. Op dinsdag 1 juli is hij aanwezig bij drie AO’s: over het ­MiddenOosten en over verlenging van de missies in Irak en Bosnië. Een dag later is er een AO over Afghanistan, waar ook ministers ­Koenders en Van ­Middelkoop bij aanwezig zijn. Op 3 juli is Verhagen in het Vredespaleis in Den Haag voor de viering van het tienjarig bestaan van het Statuut van Rome, dat aan de wieg stond van de oprichting van het Internationaal Strafhof. Van 8 tot 11 juli is de minister op de Antillen. BURUNDI • Minister Koenders is op 27 en 28 juni op werkbezoek in het Afrikaanse Burundi, samen met Defensiecollega Van Middelkoop. ­Burundi is een van de landen waar Nederland de zogenaamde 3D­diplomatie (defense, diplomacy en development) toepast. Op 7 juli is de minister bij een bijeenkomst van ICCO in Noordwijk aan Zee, waar hij de inauguratie van zeven klimaatambassadeurs bijwoont. RUSLAND • Woensdag 2 juli houdt staatssecretaris Timmermans een

toespraak voor het Nederlandse Genootschap voor Internationale Zaken over de relatie tussen Europa en Rusland. Donderdag de 3e is hij in de Tweede Kamer vanwege een AO over de Europese begroting. De week erna staat in het teken van het Verdrag van Lissabon. Zowel maandag als dinsdag debatteert de Eerste Kamer hierover.

Defensie jaarverslag • Op dinsdag 1 juli wordt in een wetgevingsoverleg het jaarverslag van 2007 ­behandeld. De Kamer stelde eerder al kritische vragen over de bedrijfsvoering en het personeelstekort op het ­ministerie. Van Middelkoop heeft intussen brigadegeneraal Peter ­Grootendorst aangesteld om te voorkomen dat Defensie een formeel ­bezwaar te horen krijgt van de Algemene Rekenkamer. AFGHANISTAN • Voordat de lange zomer echt begint evalueren de

4

PM 27/6

Financiën TOPBELONINGEN • Op maandag 30 juni brengt minister Bos een werk­ bezoek aan Friesland Op dinsdag 1 juli is er een plenair debat over de topbeloningen. De 3e is hij bij de plenaire behandeling van de Voor­ jaarsnota. Hij heeft ook nog een AO over de exportkredietverzekeringen. Op dinsdag 8 juli woont hij een Ecofin van de Europese ministers van Financiën bij, met aan de vooravond een bijeenkomst van de ­Eurogroep. GEHANDICAPTEN • Staatssecretaris De Jager is dinsdag 1 juli samen met zijn collega Bussemaker van VWS en minister Donner (SZW) aanwezig bij het AO over de wijziging in de financiële tegemoetkoming van ­chronisch zieken en gehandicapten.

Justitie CANNES • Donderdag 3 juli blikken de bewindslieden tijdens een AO in de Kamer vooruit op de JBZ-raad in Cannes, die de week daarop plaatsvindt. De minister is in Den Haag aanwezig bij de viering van het tienjarig bestaan van het Statuut van Rome, dat de basis legde voor de oprichting van het Internationaal Strafhof. Op 7 en 8 juli zijn de beide bewindslieden in Cannes bij de JBZ-Raad. Op 9 juli staat in Arnhem een werkbezoek aan een veiligheidshuis gepland. PARDON • Staatssecretaris Albayrak is vrijdag 27 juni in Rotterdam bij de Euromast, waar de 10.000e vreemdeling die onder het pardon valt een eigen huis krijgt. Ed Nijpels, voorzitter van de taskforce ­Huisvesting, en de Rotterdamse burgemeester Ivo Opstelten zijn ook van de partij. Dinsdag 1 juli is de staatssecretaris weer in Rotterdam, samen met ­minister Hirsch Ballin, waar hun bezoek in het teken staat van risico­ jongeren in het mbo. De volgende dag is er een AO over DNA­onderzoek in strafzaken.

LNV WAGENINGEN • Maandag 30 juni opent minister Verburg in Wagenin­ gen de expositie Elkas, over de kas als energiebron. De rest van de dag

lopende zaken <

is ze op werkbezoek in Winterswijk, waar ook enige CDA-aangelegen­ heden worden afgehandeld. De volgende dag, dinsdag 1 juli, ­onder­tekent de minister in Den Haag het convenant nalevingsstrategie natuurwetgeving. Vrijdag 4 juli is Verburg te gast op de receptie van de Vlaamse gemeenschap in Den Haag, de volgende dag is ze van de partij bij het concours hippique in Woerden. Maandag 7 juli brengt de LNVminister een bezoek aan Bleiswijk, waar de fruitteeltgiganten VroegopWindig en Haluco BV hun kassen voor haar openen. Haar bezoek aan Amsterdam, de volgende dag, staat in het teken van maatschappelijke stages, biodiversiteit en verbinding tussen platteland en stad. ­Donderdag 10 juli is Verburg in het Cultuurhuis in Kootwijkerbroek, waar ze de inleiding verzorgt van een symposium over de ambities van de duurzame Nederlandse zuivelketen.

OCW ROZE • Zaterdag 28 juni doet minister Plasterk Tiel aan vanwege Roze ­ aterdag. Maandag de 30e neemt hij in Rotterdam een advies in ­ontvangst Z van de stuurgroep Homoseksualiteit en Reformatorisch ­Onderwijs en woensdag 2 juli is de minister in de Tweede Kamer. ­Allereerst voor een AO over alternatieve financiering van de omroep­verenigingen en vervol­ gens vindt er een notaoverleg plaats over de strategische agenda voor het hoger onderwijs. ’s Avonds is de minister te gast bij een Surinaamse ­studentenvereniging in Amsterdam. Alvorens hij met vakantie gaat, opent Plasterk op donderdag 10 juli in het ­Walraven Richard Museum in Keulen de tentoonstelling Rembrandt, ein Jügendtraum.

GROENE DRAECK • De minister en de staatssecretaris zitten de komende week vooral in de Tweede Kamer. In een AO op maandagavond 30 juni moet minister Eurlings samen met zijn collega van Defensie en de ­minister-president verantwoording afleggen over de kosten van het ­koninklijk huis. De Groene Draek komt voor rekening van Defensie, maar VenW gaat over de frequentie waarmee de koninklijke familie het regeringsvliegtuig gebruikt. WINDTURBINE • Staatssecretaris Huizinga is op dinsdag 1 juli bij een AO over windturbineparken op de Noordzee, samen met haar collega’s van Economische Zaken, Vrom en LNV. De dag erna, woensdag 2 juli, ­debatteert ze met de Kamer over de Waterschapsverkiezingen. Die ­vinden plaats in november en kiezers mogen dan per internet hun stem uitbrengen.

Vrom ETHANOL • De agenda van minister Cramer staat de komende week deels in het teken van ethanol: op woensdag 2 juli neemt ze in Den Haag de eerste ethanoltruck in gebruik en op 7 juli opent ze in Voorburg het eerste tankstation met ethanolbenzine. De dagen daarvoor woont ze vieringen bij vanwege de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening: op 30 juni in Den Bosch een startbijeenkomst en een dag later een feeste­ lijke bijeenkomst. Op 3 en 4 juli is minister Cramer in Frankrijk voor de informele Milieuraad en op 7 en 8 juli is ze in de Eerste Kamer voor de behandeling van de Wabo.

BIJLMER • Minister Vogelaar is de komende twee weken vooral bezig met de wijken: op maandag 30 juni bezoekt ze de Bijlmer, op 3 juli wordt in de Dordrechtse wijk Wielwijk/Crabbehof het charter voor de prachtwijken ondertekend, een dag later in Den Haag en op 7 juli ­gebeurt dat in Schiedam. Op woensdag 9 juli is Vogelaar op een ­bestuurdersbijeenkomst in Venlo. PERSONEEL • Woensdag 2 juli vindt het laatste werkbezoek van staats­

secretaris Dijksma voor de zomer plaats. Met collega Aboutaleb van SZW gaat ze langs bij het landelijk initiatief personeelsvoorziening ­onderwijs in Den Haag.

SZW ONTSLAGRECHT • Op vrijdag 27 juni komt het kabinet met een reactie op het rapport van de commissie-Bakker over de versoepeling van het ont­ slagrecht. Het Kamerdebat daarover moet begin juli plaatsvinden, een exacte datum is er nog niet. De minister heeft op 2 juli een AO over de Wajong, waarin zijn plan van aanpak om arbeidsgehandicapten meer kansen op werk te geven wordt besproken. Op maandag 30 juni gaat hij op werkbezoek naar het Veluwse dorp Wapenveld, waar de voormalige Papierfabriek Berghuizer Papier mensen aan het werk wist te krijgen na het sluiten van de fabriek. Het werkbezoek werd eerder uitgesteld. MEEDOEN • Staatssecretaris Aboutaleb is op 30 juni aanwezig in de Utrechtse Galgewaard, waar op de SZW-conferentie Kinderen doen mee een groot aantal gemeenten convenanten ondertekent. Hierin zijn afspraken gemaakt over hoe kinderen die door armoede van de ouders ­onvoldoende kunnen participeren, geholpen kunnen worden. Met ­bijvoorbeeld een computer, een sportabonnement of een bijdrage voor culturele activiteiten van de gemeenten. Op 30 juni is er weer een ­regionale werktop en op 1 juli komt de taskforce Deeltijd-plus van Pia Dijkstra met een werkplan.

VWS BEREIKBAARHEID • Minister Klink gaat zaterdag 28 juni op werkbezoek

naar een gezondheidscentrum in de Utrechtse wijk Lombok. Op woens­ dag 9 juli reikt hij het certificaat VeiligheidsManagementSysteem (VMS) van de Maastro clinic uit. De kliniek is expert op het gebied van risico en veiligheid en mede-ontwikkelaar van het VMS. RISICOJONGEREN • Minister Rouvoet gaat op maandag 30 juni naar de SZW-conferentie Kinderen doen mee in Utrecht. Op dinsdag 1 juli gaat hij op werkbezoek naar een school in Rotterdam dat in het teken staat van risicojongeren op het mbo. Woensdag 2 juli gaat de minister debat­ teren op een middelbare school in Houten. Hij neemt er een rapport van het RIVM over gezonde leef­stijlen in ontvangst. FORMULE 1 • Staatssecretaris Bussemaker gaat op 27 juni naar het race­ circuit TT in Assen. Op 3 juli is de overdracht van het Olympisch Team in Almere, georganiseerd door NOC*NSF. Verder moet ze op 2 juli naar het hoofdlijnendebat over de AWBZ in de Tweede Kamer.

Verkeer en Waterstaat

PM 27/6

5

roerende zaken >

Veteranen leesvoer Vorig jaar al schreef Kees Paling, hoofd Communicatie en Voorlichting bij het ­S ociaal en Cultureel Planbureau, de ­militaire thriller Operatie Tango. Vetera­ nendag – zaterdag 28 juni zal Den Haag weer overspoeld ­worden door duizenden oorlogsveteranen – is een mooi moment dit boek weer eens uit de kast te pakken. Operatie Tango gaat over een coup van oud-militairen en rechtse ­p olitici in ­Nederland op Veteranendag in 1980. ­‘Misschien vergezocht,’ schreef Evert Brouwer in de Defensiekrant, ‘maar het lijkt een goede basis voor een spannend boek.’ Brouwer is echter niet super­enthousiast, to put it mildly: Op zaterdag 21 juni, tijdens de open dagen van de luchtmacht in Leeuwarden, ‘­Jammer genoeg schort het hier en daar wat aan de opende staatssecretaris van Defensie Jack de Vries een virtuele vliegbasis. Vanuit uitvoering.’ Oordeelt u zelf! de cockpit van een F-16 – ‘Ik heb al eens eerder in een Apache ­gezeten’ – zette De Vries de basis in werking door het landingsgestel te laten zakken. Op Werkenbijde­ luchtmacht.nl kunt u binnenkort rondkijken op deze basis, de communicatie met de verkeerstoren volgen en zelf in een F-16 cockpit klimmen om uw vliegcapaciteiten te testen. De staatssecretaris werd ­overigens, terwijl het publiek toekeek, afgekeurd als F-16-vlieger. ‘Daar gaat mijn jongensdroom,’ verzuchtte De Vries, waarop de keuringsarts ­reageerde: ‘Daar gaat mijn carrière…’

Virtuele vliegbasis

“...Quotez...” ‘Toen ik moest kiezen tussen stukjes schrijven en studeren, vond ik het eerste leuker.’ Gerard van der Wulp legt in De Pers uit waarom hij er geen spijt van heeft dat hij nooit het diplomaten­ klasje heeft gedaan. Blijkt ook helemaal niet nodig te zijn, want de RVD-baas begint op 1 september als plaatsvervangend chef de poste op de ambassade in de VS.

‘Ik zou zeggen, naast het monument tegen slavernij in Amsterdam, ook een monument voor de historische prestaties van onze West Indische ­Compagnie.’ PVV-parlementariër Hero Brinkman heeft op zijn weblog de buik vol van Antilliaanse verwijten over het Nederlandse slavernijverleden.

‘Een bedrijf doet dat niet omdat het beursgenoteerd is. Wij doen het niet omdat we mediagenoteerd zijn. We zijn kiezersgenoteerd.’ Ton-frontvrouw Rita Verdonk legt in De Pers uit waarom ze de geldruzie met Ed Sinke niet meteen naar buiten had gebracht.

‘Je moet je realiseren dat het klimaatprobleem gewoon op je bord ligt.’ Minder vlees eten is goed voor het milieu, meent fractievoorzitter Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren, in Trouw.

6

PM 27/6

roerendezaken zaken< < roerende WSMR Nee, dit is niet de naam van een nieuw architec­ tenbureau dat mondiaal aan de weg timmert. WSMR staat voor: Wat stemt mijn raad? De ­gelijknamige website, een initiatief van staatssecre­ taris Ank B­ijleveld van ­Binnenlandse Zaken, is onlangs van start gegaan. De site is geïnspireerd op www.politix.nl over het stemgedrag van de leden van de Tweede Kamer. Op WSMR kunnen alle burgers het stemgedrag van hun raadsleden volgen. In de pilotfase ­hebben Groningen, Almere, Enschede en Woerden alvast een aantal stemmingsuitslagen ­online gezet. Dat geeft al zo’n mer à boire van regelingen en besluiten dat het de vraag is hoeveel arbeidsuren het kost om het hele land online te krijgen. De site Politix.nl wordt op dit moment ’wegens technische problemen’ in elk geval niet meer bijgehouden.

17.110

handtekeningen hebben Females in Front ­inmiddels verzameld. Met dit initiatief voert een aantal vrouwelijke Europarlementariërs, ­ondersteund door nogal wat organisaties, een lobby om voor ten minste een van de vier nog aan te wijzen Europese topposities een vrouw te kiezen (hoewel het Verdrag van Lissabon daarvoor eerst nog door álle lidstaten, dus ook Ierland, geratificeerd dient te worden). Onder de 250 miljoen Europese vrouwen moet er toch wel eentje zijn die gekwalificeerd genoeg is om het ambt van permanente voorzitter van de Europese Raad, Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlands en Veiligheidsbeleid of voorzitter van parlement of commissie te kunnen ­aanvaarden, zo is de gedachte. De petitie kan ondertekend worden op www.femalesinfront. eu.

Ikregeer.nl concurrent van Parlando Benieuwd hoe druk collega’s op andere departementen het hebben met het beant­ woorden van Kamervragen? Dan biedt Parlando al een jaar of dertien uitkomst. Dit toch wat verouderde en gebruiksonvriendelijke digitale overzicht met Kamerstukken heeft nu een concurrent: Ikregeer.nl. De navigatie is stukken makkelijker en de website biedt allerlei handige doorklikmogelijkheden. In een oogopslag zijn alle vragen per Kamerlid te bekijken (Marianne Thieme staat bovenaan met 188 vragen) en met een druk op de knop staan alle Kamerstukken per onderwerp gerangschikt. Ook handig: de antwoordservice waarmee je een e-mail ontvangt als de vragen beantwoord zijn. Daarmee wordt het vooral voor journalisten een stuk gemakkelij­ ker te volgen wat de ambtenaren op de departementen aan het doen zijn.

Fort open? Geen geld Staatsbosbeheer wil het natuurgebied Fort bij de Nieuwe Steeg openstellen voor ­bezoekers, maar kan de kosten daarvoor niet opbrengen. Bart Bennis en Willemijn Simon van Leeuwen van GeoFort gaan daar wel hun best voor doen. Het fort uit 1879 is een verzameling van grasbedekte gebouwen en gebouwtjes: onder andere een kazerne, artillerieloods en wachthuisje, in een glooi­ end landschap dat zo typerend is voor de Betuwe. Onder de naam GeoFort is het een uitvalsbasis geworden voor bezoekers van de ­Hollandse Waterlinie, compleet met restaurant en vergader­ zalen. Maar vooral is het een plek waar te leren is over navigatie, ­cartografie en ruimtelijke ordening. GeoFort richt zich vooral op kinderen. Die hebben wellicht een ­heldere blik op ruimtelijke vraagstukken waar volwassenen hun hoofd over breken. Waar moet het water naartoe als we wegen en ­wijken blijven aanleg­ gen, en is er in het dicht­bevolkte Nederland een veilige plek te vinden voor de bouw van nieuwe kern­ centrales? PM 27/6

7

nieuws > Gemeenten grensstreek kampen met surplus aan blowtoeristen

Terneuzen verklaart gedoogbeleid ‘failliet’ De sluiting van ‘mega-coffeeshop’ Checkpoint in het Zeeuwse Terneuzen lijkt grote ­repercussies te krijgen voor het huidige ­gedoogbeleid ten aanzien van cannabis­ handel. ­Burgemeester Jan Lonink pleit voor ­gelegaliseerde hennepteelt. BZK/JUSTITIE • ‘Mega-coffeeshop’ Checkpoint in

het Zeeuwse Terneuzen werd onlangs gesloten nadat de politie bij een controle had geconsta­ teerd dat de winkel over een veel grotere ­h andelsvoorraad marihuana en hasjiesj ­beschikte dan de halve kilo die maximaal is toegestaan in het gedoogbeleid. Volgens ­burgemeester Jan Lonink van Terneuzen trok Checkpoint op topdagen in het weekeinde soms wel 5.000 klanten, vooral uit België en Noordshop beschikt), Venlo, Bergen op Zoom en streek eenvoudigweg te veel blowtoeristen, die Frankrijk. De vrees is dat deze ‘blowtoeristen’ ­Roosendaal. Het adviesbureau Intraval, dat de zo veel middelen inslaan dat een coffeeshop zich nu over de regio verspreiden, maar voor­ lokale drugsscène van Terneuzen verleden jaar zich nooit kan houden aan de halve kilo-rege­ ling voor de toegestane voorraad. De georga­ alsnog is daar geen teken van. De enig overge­ in kaart bracht, waarschuwde al dat de sluiting bleven, veel kleinere coffeeshop in Terneuzen van coffeeshop Checkpoint het gevaar met zich niseerde misdaad zou onvermijdelijk betrokken heeft iets meer klandizie gekregen sinds de mee zou brengen dat de handel in soft drugs zijn bij zulke grote hoeveelheden cannabis. ­gedwongen sluiting van de concur­ Advocaat Wilfred Suijkerbuijk rent, maar niet zoveel als zou kun­ van Checkpoint bestrijdt dat zijn ‘De Nederlandse overheid heeft de problemen nen worden gedacht nadat Check­ cliënt in overtreding was van de met het gedoogbeleid zelf over zich afgeroepen door thuistelers te ontmoedigen point de deuren moest sluiten. gedoogcriteria en bereidt een ‘mil­ met zware sancties’ De klanten van Checkpoint gaan joenenclaim’ voor waar het Open­ vermoedelijk echter niet in rook baar Ministerie in Middelburg naar op. Volgens Marc Haartsen van de juridische ‘ondergronds’ gaat en derhalve niet meer te verluidt zeer mee in de maag zit. De kwestie is afdeling van de gemeente Terneuzen versprei­ controleren is. Intraval-directeur Bert Bieleman: of de drugs die Jusitite tijdens de actie tegen den de blowtoeristen zich naar andere steden ‘Begin jaren ‘90 waren er in Terneuzen grote Checkpoint in beslag nam op ­dertien ‘aanvoer­ bij de grens die over coffeeshops beschikken, problemen met niet-gedoogde verkooppunten punten’, daadwerkelijk toebehoorden aan de te weten Maastricht (dat over veertien coffee­ en drugsrunners, en dat zorgde voor veel over­ coffeeshop. De gemeente Terneuzen beslist last. De komst van Checkpoint had wat dat binnen drie maanden of coffeeshop Checkpoint betreft een regulerende werking. Zonder flan­ definitief de deuren moet sluiten, maar de 56advertentie kerend beleid kan de sluiting van Checkpoint jarige eigenaar heeft al aangegeven dat hij er er dan ook voor zorgen dat die problemen te­ na een serie van politie-invallen de brui aan voor een vraaggerichte rugkeren.’ Volgens Bieleman was het eigenlijk wil geven. Volgens Tom Decorte, docent crimi­ de bedoeling van de gemeente dat Checkpoint nologie aan de Universiteit Gent, die een studie match in plaats van een meer buiten de oude stad, dichterbij de grens, schreef over het Belgische cannabisgebruik, beschikbaar CV zou worden gevestigd, maar het strenge rijks­ heeft de Nederlandse overheid de problemen beleid maakte een eind aan dat plan. met het gedoogbeleid over zichzelf afgeroepen door de kleine thuistelers te ontmoedigen met Van Agt zware sancties. Daardoor kreeg de georgani­ Burgemeester Lonink is voorstander van expe­ seerde misdaad automatisch veel meer ruimte, Interimmanagement & rimenten met de legalisering van hennepteelt, aldus Decorte. professional services teneinde de angel uit het huidige gedoogbeleid Terneuzen doet voorlopig geen beroep op te halen, te weten de aanlevering van de drugs het ministerie van BZK om 900.000 euro extra te krijgen voor politie-inspanningen om even­ via ‘de achterdeur’. Hij schaarde zich achter het tuele escalatie in de lokale drugshandel tegen initiatief van oud-minister van Justitie Dries van Agt, die een petitie aan het kabinet organi­ te gaan, zoals Maastricht eerder deed. Het geld seerde om tot een dergelijke doorbraak in het zou moeten worden uitgekeerd om de open­ Nederlandse drugsbeleid te komen. Volgens bare orde te beschermen, maar voorlopig ziet 00 70 6 (030) 68 ce s.nl het gemeentebestuur daar van af. < Lonink is het huidige gedoogbeleid ten aanzien w w w.re so ur van soft drugs ‘failliet.’ Er komen in de grens­ [René Zwaap]

Buitengewoon teamwork

8

PM 27/6

nieuws > Toegevoegde waarde is grootste bron van belastinginkomsten

Verhoging BTW verdeelt kabinet De verhoging van de Belasting over de ­Toegevoegde Waarde (BTW) dreigt een splijtzam te worden in het kabinet. Maar waarom moet de BTW eigenlijk omhoog? Over wat u altijd over de BTW had willen weten, maar nooit durfde te vragen.

Europese identiteit

rijkst inkomstenbron van het rijk. Tien jaar ge­ leden was dat nog de loonbelasting. De BTWinkomsten zijn de afgelopen jaren hard gegroeid. Bedroegen de inkomsten volgens het CBS in 1969, het jaar dat de BTW werd ingevoerd, nog 2,5 miljard euro. In 2007 gaat het om 17 keer zoveel, namelijk om 42,9 ­miljard euro.

FINANCIËN/EZ • Om de koopkracht van de

Waarom moet de BTW ineens omhoog? Hij is al jaren 19 procent. Dat is afgesproken in de formatieonderhande­ lingen. Consumeren zou zwaarder moeten wor­ den belast dan werk. Vandaar ook dat Van der Hoevens premies gekoppeld zijn aan de BTWverhoging van Bos. Door afschaffing van de WW-premie moet arbeid goedkoper worden, terwijl de bruto toegevoegde waarde op ­consumptieartikelen stijgt. Wie heeft er voordeel bij een BTW­verhoging? Het rijk. De BTW is goed voor 32 procent van de belastinginkomsten, tegen 29 procent voor de loonbelasting. Met vennootschapsbelasting wordt 14 procent opgehaald en accijnzen zijn goed voor 8 procent. De BTW is dus de belang­

Betaalt het bedrijfsleven ook BTW? Ja, maar relatief minder dan de burger. Huis­ houdens betalen via goederen en diensten die ze kopen ruim de helft van de BTW. Daarnaast betalen ze via de BTW op koopwoningen nog eens 12 procent meer. Slechts 19 procent van de totale opbrengst komt van bedrijven, instel­ lingen en de overheid . Is de BTW ooit verlaagd? Ja. Het hoge BTW-tarief werd geleidelijk ver­ laagd van 20 procent in 1988 naar 17,5 procent eind 1992. In 2001 werd de BTW verhoogd naar 19 procent. Dat leidde tot een toename van de inflatie met 0,5 procentpunt. Volgens het CBS is de huidige inflatie 2,3%. In 2007 bleef de inflatie beperkt tot 1,6 procent. In ­vergelijking met de rest van Europa is de ­Nederlandse infla­ tie nog altijd bescheiden. In de eurozone lag de inflatie in mei op 3,6 ­procent. Mag Nederland de BTW zomaar verhogen van Brussel? Ja. Er is een gemeenschappelijk monetair beleid, maar belastingen zijn nog steeds een nationale zaak. < [Chris van de Wetering]

Lachemann Producties

­ urgers te ontzien zou ­minister Wouter Bos van b ­Financiën de verhoging van de BTW het liefst een jaartje uitstellen. Maar Maria van der ­Hoeven van EZ wil van geen uitstel horen. Via de voor­ genomen verhoging met 1 procent hoopt zij de ­afschaffing van WW-premies voor ­werknemers te financieren.

Jammer dat zelfs een bevlogen en bekwame man als staatssecretaris Timmermans niet in staat is het Europese project meer glans te geven. In plaats van te jubelen over behaalde prestaties, zoals Timmermans zondag in Buitenhof deed, zou serieuze aandacht voor de nadelen van Europa, zoals ze aan de orde kwamen op de ‘Polentop’ veel waarachtiger overkomen. Een regering die de schaduwzijden onderkent, benoemt en daar een krachtig beleid op voert, bouwt vertrouwen op. Met zo’n regering voelt ook de angstige Nederlander zich goed ­vertegenwoordigd in Europa. Maar nee, wij moeten iedere keer weer luisteren naar dezelfde promopraat. Timmermans maakte het tijdens dit tvoptreden wel erg bont. Meer dan 80 procent van de Ierse tegenstemmers is voorstander van samenwerking met de EU en de twijfel in Tsjechië heeft te maken met de dynamiek van de binnenlandse politiek en met laten zien dat je er ook nog bent. De Ieren wezen het verdrag om ‘absurde redenen’ van de hand, aldus Timmermans. Ik weet wel dat er onderzoeksbureaus zijn die na een electorale nederlaag met dit soort statistieken op de proppen komen om de voorlichtingsmachines eens flink te laten ronken, maar een positieve bijdrage levert dat niet. Het doet eerder denken aan Polen, waar een aan de regering gelieerd Instituut voor Publieke Herinnering bezig is de reputatie van Lech Walesa te beschadigen. Niet dat Timmermans zich schuldig maakt aan geschiedvervalsing, maar met zijn eenzijdige interpretatie van de feiten zet hij het heden wel naar zijn hand. Weinig inwoners van de EU krijgen een warm gevoel bij de vlag met de gele sterren. En de Ieren gruwen als inwoners van een neutraliteitsland bij de gedachte dat ze dienst moeten nemen in een toekomstig Europees leger. Op de Nexus conferentie die onlangs in Amsterdam werd gehouden bogen kunstenaars en intellectuelen zich over de Europese identiteit. Het nationalisme beleeft een revival, stelden ze vast. Volgens sommigen als gevolg van de toename van het aantal moslims in Europese landen. Slechts een denker liet een duidelijk afwijkend geluid horen. Het was even stil toen moslim Bassam Tibi (Syrië, 1944) zei: ‘Alleen in Europa kan ik zeggen wat ik wil. De Europese waarden zijn erg belangrijk voor mij. Voor die vrijheid ben ik bereid te sterven.’ [email protected]

PM 27/6

9

nieuws > Mariko Peters (GroenLinks) over onveilige opslag kernwapens

‘De halve wereld loopt gevaar’ De Amerikaanse waarschuwing dat de Navokernwapens in Nederland niet veilig liggen opgeslagen leidde tot grote zorg in de ­Tweede Kamer. GroenLinks wil net als de SP openheid van het kabinet over de exacte locatie van de massavernietigingswapens en pleit voor ­naleving van het non-proliferatieverdrag. ‘De Koude Oorlog is voorbij,’ aldus GroenLinksKamerlid Mariko Peters. BZ / DEFENSIE • Uit een uitgelekt Amerikaanse

rapport bleek deze week dat de beveiliging van de Amerikaanse kernwapens in Nederland ­onvoldoende is. Veel weten we echter niet over die kernwapens; de veronderstelling is dat ze op de legerbasis in het Brabantse Volkel liggen, maar Defensie laat er niets over los. Tweede Kamerlid voor GroenLinks Mariko Peters maakt zich grote zorgen. Wat vindt u van het veiligheidsrisico? ‘Ik vind het een schande, dat we nog oude kernwapens hebben uit de Koude Oorlog en dat we daarmee zomaar toelaten dat er een bevolking is die gevaar loopt. Het regerings­ beleid is dat kernwapens de deur uit moeten, maar menen ze dat wel?’ Wat weet u als Kamerlid eigenlijk van de aanwezigheid van Amerikaanse kern­ wapens op Nederlandse bodem? ‘Niets dus. Er is keer op keer om openheid

­ evraagd, vooral door GroenLinks en de SP. g Maar we krijgen geen antwoord. We weten dus ook niet hoe die veiligheid geregeld is. Dat is het frustrerende. Het enige dat we nu weten, is dat de eigenaar van die wapens zegt dat ze hier niet veilig liggen.’ Wat kan Nederland doen om te zorgen dat de veiligheid verbetert? ‘Nederland moet als een leeuw in de bres ­springen om ervoor te zorgen dat de veiligheid gewaarborgd is. De wapens moeten het land uit. Het gaat niet om zomaar een wapen. Als zelfs de Amerikanen zich zorgen maken over de veiligheid van de kernwapens, dan is er wel wat aan de hand. De VS heeft het non­proliferatieverdrag zelf ook ondertekend.’ In de gemeente Uden, waar Volkel ligt, ­lijken ze zich niet zo druk te maken over de mogelijke aanwezigheid van kern­ wapens... ‘Ik zou me gigantisch zorgen maken als ik hen was. Als er maar iets mis mee gaat, loopt de halve wereld gevaar. Als ik de burgemeester was, zou ik openheid eisen. En dat zou ik ook de bevolking willen aanraden. Er zijn genoeg manier om dat te doen. Ze kunnen een brief sturen naar de wethouder, protesteren, de ­media opzoeken, Kamerleden benaderen, ­anders stemmen bij verkiezingen.’

Wat verwacht u dat er nu gaat gebeuren? ‘Daar heeft de SP schriftelijke vragen over ­gesteld. Wat gaat de overheid ondernemen? Ik vind dat Amerika en Nederland alles moeten doen om ervoor te zorgen dat morgen onze veiligheid gegarandeerd is.’ Uw partij pleit sterk voor naleving van het non-proliferatieverdrag. ‘Ja. Zolang we het verdrag zelf niet naleven, kunnen we moeilijk van landen als Pakistan vragen dat zij dat wel doen. Je moet zelf ook afbouwen, als je meent dat andere landen, als India en Pakistan, die ook kernwapens ­bezitten maar het verdrag niet hebben ondertekend, dat ook moeten. De Koude Oorlog is inmiddels voorbij, de dreiging komt niet meer uit landen als Rusland. We hebben inmiddels ook land­ mijnen, chemische wapens en clustermunitie verboden. GroenLinks is niet tegen oorlog, maar wel tegen dit soort wapens.’ Gewoon het verdrag naleven, dan verdwijnt het veiligheidsprobleem ook, zegt u. ‘Ja.’ < [Rutger van den Dikkenberg]

Exit mosquito? De SP wil af van de mosquito, een apparaatje waarmee hangjongeren weggejaagd worden. ‘Het is niet zeker of het geen ­gehoorschade oplevert.’ BZK / JEUGD • Voor veel gemeenten leek de

mosquito het ideale wapen in de strijd tegen hangjongeren. Het idee is simpel: het appa­ raatje verspreidt een vervelende pieptoon die alleen jongeren kunnen horen en dat na ­gemiddeld zes minuten zo vervelend is, dat ze eieren voor hun geld kiezen. Maar de kans ­bestaat dat het ‘wondermiddel’ verboden gaat worden: het kabinet onderzoekt of de mosqui­ to niet in strijd is met de grondwet. Er wordt daarbij vooral gekeken of de ‘onaantastbaar­ heid van het lichaam’ niet in het geding is. Na

10

PM 27/6

het zomerreces wordt de ­uitkomst van het ­onderzoek ­verwacht. De Tweede Kamer verwierp afgelopen ­dinsdag een motie met een bredere strekking, ingediend door SP-Kamerleden Marianne Langkamp en Renske Leijten. Zij dringen om meerdere redenen, waaronder de mogelijkheid dat het apparaatje in strijd is met de grond­ wet, aan op een verbod, legt Lang­ kamp uit: ‘De mosquito hindert ook mensen die geen overlast veroor­ zaken en het is niet zeker of het geen gehoorschade oplevert.’ De mosquito (Engels voor mug) verspreidt een piepend geluid dat vanwege de toonhoog­ te alleen door jongeren onder de 25 jaar wordt

waargenomen. Naarmate mensen ouder ­worden, neemt hun gehoor af. De toonhoogte van de mosquito zit tussen de 17.000 en 20.000 hertz, een gemiddelde volwassene hoort tot 15.000 hertz. Importeur Rhine Group heeft ­inmiddels aan ruim honderd ­gemeenten mosquito’s geleverd. De gemeenten gebruiken de mosquito over het algemeen als ­onderdeel van een breed program­ ma van maatregelen tegen ­overlast door hangjongeren, en pas na een brede analyse van de gevolgen voor onder andere de veiligheid. Immers, de kans ­bestaat dat een mosquito het hangjongeren­ probleem alleen maar verplaatst naar elders in de gemeente. < [Rutger van den Dikkenberg]

nieuws > Oud-premier keert zich in pamflet tegen Verdonk

Lubbers op de bres voor kennismigranten Net als Dries van Agt is oud-premier Lubbers na zijn pensionering behoorlijk naar links opgeschoven. Hield hij als premier de grenzen angstvallig dicht, als voorzitter van het ­Universitair Asielfonds vindt hij dat de IND veel te streng is.

gingen en instellingen in de ­gezondheidszorg. Verpieterd Lubbers schetste het Rotterdam van zijn jeugd, vol spannende plekken waar mensen werkten die uit andere culturen kwamen. ‘Nederland was trots op de tolerantie,’ parafraseert hij ­Verdonk.

zijn. Dat we double standards hanteren, die ­bedoeld zijn om de islam te bestempelen tot een gevaar voor de samenleving.’ Veel Nederlanders – ook in zijn eigen vriendenkring – ­vinden de islam verschrikkelijk. ‘Maar dan zie ik die mos­ lima’s lopen op de Erasmus Universiteit: dat zijn vaak onze beste studenten. Met het voetbal zie

JUSTITIE • Diversiteit, dat was het thema waar­

over Ruud Lubbers een lezing hield voor een gehoor van witte, weldoorvoede, Nederlandse ondernemers. De ideeën die Lubbers daarover in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld staan haaks op de tijdgeest die Ton van Rita Verdonk de wind in de zeilen geeft. Ze verschillen ook behoorlijk van het asielbeleid dat door de ­kabinetten-Lubbers in de jaren tachtig werd gevoerd. Met het klimmen der jaren is de oudpremier milder en wijzer geworden. Dat bleek niet alleen uit de strekking van zijn verhaal, maar vooral uit de empathische toon van zijn relaas, waarmee hij ondernemend Nederland in zijn gedachtegang wilde meenemen. Zelf denkt Lubbers dat zijn voortschrijdend ‘Maar dat gevoel is een beetje ­verpieterd.’ En ik nu meisjes op straat met hoofddoekjes én inzicht deels het gevolg is van zijn werk voor de dat is een probleem, want de globalisering zet oranje vlaggetjes. Het klotst. Daarom zeg ik dat Wereldvluchtelingen­organisatie (UNHCR). ‘Ik door. Om mee te komen in de wereld heeft het idee van inburgering in de zin van ­assimilatie dacht, als oude man ga ik iets doen voor arme ­Nederland de kennismigranten hard nodig, stelt een beetje versleten is.’ mensen, maar ik ontdekte dat veel ­vluchtelingen de oud-premier. Hij moest wel een beetje ­lachen, In politiek Den Haag denken de meeste ­partijen, inclusief zijn eigen CDA, daar heel hele sterke mensen zijn.’ Ook de opkomst van toen hij onlangs de adviezen van de commissiePim Fortuyn zette hem aan het denken. ‘Hij Bakker hoorde. Dat de pensioenleeftijd naar 67 ­anders over, beseft Lubbers. ‘Er is de taxatie dat ­kapitaliseerde op gevoelens van onveiligheid om jaar moest en dat we verder ook ‘alles uit de je het electoraal beter doet als je “nee” zegt een beweging op gang te brengen, die nog niet kast moeten halen’ omdat er binnenkort niet tegen immigratie.’ De omslag zal dus moeten tot stilstand is gekomen,’ aldus Lubbers. Rita genoeg mensen zijn voor het werk dat gedaan komen uit de praktijk. Participatie in school­ ­Verdonk deed er als minister voor Vreemdelingen­ moet worden. Als voorzitter van het Universitair besturen en het verenigingsleven is geen ­eenrichtingsverkeer. ‘Daar zijn er twee voor zaken en Integratie nog een schepje bovenop. Asielfonds ziet Lubbers dat hoogopgeleide asiel­ ‘Regels zijn regels, zei ­mevrouw Verdonk. Dit zoekers, kennismigranten dus, hun studie niet ­nodig. Iemand die het toelaat en iemand die het betekende voor haar: de regels zo aanscherpen af mogen maken en geen werk mogen zoeken. doet.’ De oud-premier wijst wettelijke quota dat je mensen weg kunt sturen.’ ‘Het is zelfs zo, dat als ze hier een tijdelijke ver­ voor diversiteit binnen bedrijven of ­organisaties Als voorzitter van het Universitair Asielfonds blijfsvergunning hebben ­gekregen via een asiel­ van de hand, maar er is behoefte aan geslaagde zit Lubbers op een heel andere lijn. ‘Vroeger procedure, ze eerst terug moeten naar hun land allochtonen die een voorbeeldfunctie vervullen. dachten we misschien dat asielzoekers ­fraudeurs, van herkomst om van daaruit een beroep te Zo kreeg hij onlangs nog een ander goed idee. Op bezoek in het stadhuis van Rotterdam waar jokkers of profiteurs waren. In de samenleving doen op de regeling ­kennismigranten.’ voel je de angst voor die vreemde mensen. Toch De regeling voor kennismigranten loopt een vriend van hem geridderd zou worden, pleit ik ervoor een beleid dat ­luisterde hij naar al die ver­ is begonnen met verminde­ halen over burgers die zich ‘De moslima’s op de Erasmus universiteit zijn vaak onze beste studenten’ ren om te bouwen tot parti­ op bijzondere wijze ­hadden cipatie.’ Hij wijst op de Iraan­ ingezet voor de samenle­ se schrijvers in Nederland, die binnengekomen ‘stroef’, stelt Lubbers. Balkenende en Donner ving. ‘Na ­afloop sprak ik nog even met de bur­ gemeester. Ik zei: “Lintje, prima, goed beleids­ zijn als vluchteling, zich de Nederlandse taal omarmden het rapport van de commissieinstrument, kost niet zo veel, maar de samenle­ eigen hebben gemaakt en nu Nederlandse lite­ ­Bakker, maar de honderden kennismigranten ratuur maken. Met hulp van Vrij Nederlanddie Lubbers als voorzitter van het Universitair ving vibreert doordat al die mensen zich inspan­ redacteur Carolina lo Galbo heeft Lubbers zelf Asielfonds in de aanbieding heeft zijn niet wel­ nen. Maak dit eens bekend onder allochtonen. kom. Terwijl het bevorderen van de diversiteit Dan zul je zien wat voor een schokeffect dat in ook een boekje geschreven De vrees voorbij, een die buurten teweeg brengt. “Moet je ­horen: de ­hartenkreet, dat alle ­aanwezigen na afloop mee­ juist zo belangrijk is. Na 9/11 dreigt Samuel kregen. Kern van het denken: soevereiniteit in ­Huntington gelijk te krijgen met zijn clash of burgemeester heeft Ahmed een lintje gege­ eigen kring, maar functionele participatie in al­ civilisations. Lubbers: ‘Jongeren in de islam ven!”’< [Guikje Roethof] ledaagse netwerken rond scholen, sportvereni­ groeien op met het idee dat onze waarden vals PM 27/6

11

nieuws > Convenant Schone en Zuinige Agrosectoren legt de lat hoog voor 2020

Glastuinbouw levert omgeving energie

v­ erschillende technische systemen op de markt. De keuze hangt af van de kas, maar vooral van het gewas dat geteeld wordt. Die onzekerheid is het grootste obstakel. De verschillende ge­ wassen die in Nederland worden geteeld eisen allemaal een andere mate van mest, vocht en CO2. Groenewegen: ‘Telen in een gesloten ­systeem zonder ventilatie moet anders en telers moeten nog leren hoe ze met die nieuwe ­condities moeten omgaan.’ Een oplossing kan LNV/VROM • Het licht dat de Westlandse telers liggen in het veredelen van groente en fruit, in hun kassen gebruiken is zelfs vanuit de om ze geschikter te maken voor de teelt. LNV ruimte te zien. De telers zijn grootverbruikers Subsidies geeft subsidie aan onderzoek naar zulke van elektriciteit en aardgas. In hun kassen cre­ De investering loopt in de miljoenen, zegt ­Harry ­veredeling, maar volgens Mourits gebeurt dit ëren ze een uniek Mediterraan klimaat. Precies Groenewegen van LTO Glaskracht. Hij gaat niet veel. ‘Het is de vraag of het bedrijfsleven genoeg zon, water en CO2 om de tomaten mooi daarbij uit van een bedrijf van zo’n 4 hectare. het wel zo belangrijk vindt.’ te laten groeien. De telers hebben veel last van Er zijn ventilatie- en koelsystemen, warmtewis­ Door het hele land lopen al projecten die hun de stijgende energieprijzen en zijn hun werk­ selaars die het koude water langs het warme tijd ver vooruit lijken te zijn. De speciale wijze grondig aan het veranderen. Het telen water leiden en ondergrondse watervoerende ­websites van LNV en het productschap die aan krijgt in de toekomst meer dan één functie. De parketten nodig. Het ministerie van LNV ­verleent het thema gewijd zijn, staan vol met succes­ kassen worden kleine energiecentrales. subsidies tot 40 procent van de benodigde ­extra verhalen en weblogs waar innovatieve telers De essentie van het hun ervaringen delen. telen in een glazen kas In het Westland werkt ‘We zullen elke keer weer een goede afweging is dat die warmte vangt de tomatentelers­ moeten maken welk instrument we inzetten’ en vasthoudt. Met de vereniging Prominent nodige investeringen kan de overtollige zon­ investeringen die nog niet rendabel zijn. samen met woningcorporatie Vestia om een newarmte in de zomer worden opgeslagen in ­Daarnaast zorgt het ministerie voor kennis­ wijk van minstens 1.200 woningen te voorzien de grond, om in de winter weer naar boven te impulsen en het weghalen van belemmeringen van duurzame energie. Bij het bedrijf van Joep worden gehaald. De techniek is een van de in wet- en regelgeving. Er is onlangs een ­Raemakers, tomaatteler nabij Venlo, is dat al innovatieve methoden voor de telers om het ­inventarisatie gemaakt van de obstakels, vertelt het geval. Hij slaat sinds kort het teveel aan convenant Schone en Zuinige Agrosectoren, dat senior beleidsmedewerker Jolanda ­Mourits. ‘Er warmte op en levert dat als water van 90 de ministers Verburg (LNV) en Cramer (Vrom) is bijvoorbeeld nog geen ondergrondse ruimte­ ­graden aan een school, zorginstelling en zwem­ op 10 juni ondertekenden, na te leven. lijke ordening. Die is wel noodzakelijk in bad. De kosten voor elektra en aardgas daalden ­verband met het gebruik van de zandlagen. voor zowel Raemakers als de afnemers van zijn Verder moeten er voorwaarden worden gesteld energie met 30 tot 50 procent. Vergisting De telers, die verantwoordelijk zijn voor een aan de temperatuur van ondergrondse bronnen Toch is het systeem niet rendabel. ‘Uiteinde­ tiende van het Nederlandse BNP, beloven in het en bekijken we of we een Milieu Effect lijk hopen we dat het de productie verhoogt, convenant bijna de helft van de 20 procent ­Rapportage (MER) moeten maken.’ LNV is de waardoor de opbrengst opweegt ­tegenover de schone energie te leveren die het kabinet voor aanjager van de projecten met het (semi-)ge­ extra kosten,’ zegt Groenewegen. De ambitie is 2020 heeft voorzien. Dat kan door vergisting sloten kassensysteem, maar werkt daarbij nauw dat een vierde van de kassen in 2020 groten­ van landbouwmest, verbranding van restpro­ samen met VenW en EZ. deels zelfvoorzienend is. Vanaf dat jaar worden ducten, maar ook door warmteopslag in de De tuinders nemen zelf 60 procent van de alleen nog kassen op zonne-­energie gebouwd. glastuinbouw. De branche zet hoog in, maar onrendabele investeringen voor hun rekening. Kosten: tot 2012 zo’n 1,3 miljard euro. Bij te afgaand op de nieuwste technieken zou het een De totale investering zou na acht jaar moeten dragen door rijksoverheid, Productschap haalbaar doel kunnen zijn. Het werken met zijn terugverdiend, schat Groenewegen. Met ­Tuinbouw en de glastuinbouwbedrijven zelf. < semi-gesloten kassen is de nieuwste innovatie zekerheid is echter niets te zeggen. Er zijn [Eefje Rammeloo] Met een ambitieus investeringsprogramma voor onrendabele kosten wil het kabinet de kassen van de tuinbouwsector veranderen in kleine energiecentrales, die zelfs warm water kunnen leveren aan omliggende woonkernen. Het werken met semi-gesloten kassen is de nieuwste innovatie die ertoe moet leiden dat een glastuinbouwbedrijf nog amper aardgas nodig heeft.

die ertoe moet leiden dat een glastuinbouw­ bedrijf nog amper aardgas nodig heeft. Onder de vloer van de kas liggen watervoerende ­parketten in zandlagen, waarin warmte kan worden opgeslagen. Het grondwater in die bronnen is zo’n zes graden en wordt ’s zomers naar de oppervlakte gepompt om de kas te ­koelen. Het water warmt op tot 25 tot 30 ­graden en stroomt terug de grond in. ’s Winters wordt het verwarmde water weer omhoog gepompt om de kas te verwarmen.

PM 27/6

13

nieuws > Concurrentiepositie Antwerpse haven in het geding

Belgen boos op Nederland door uitstel Scheldeplannen ‘Onaangenaam verrast’ is de Vlaamse ­premier Kris Peeters over de vertraging die het uitbaggeren van de Westerschelde ­oploopt. VenW • De verhoudingen tussen Nederland en België staan onder druk nu er in Nederland ver­ zet is ontstaan tegen het verder uitdiepen van de Westerschelde. ‘Nederland torpedeert uitdie­ ping Schelde,’ kopte de Gazet van ­Antwerpen. ‘Een louter intern Nederlands dossier met quasi zekerheid zorgt voor een forse vertraging,’ aldus de krant. Het uitbaggeren van de ­Westerschelde zou het mogelijk maken dat ­grotere schepen met meer diepgang gemakkelijker naar de Antwerp­ se haven kunnen ­varen. Nu moeten ze nog wachten op het juiste tij. Het Nederlandse bezwaar komt voort uit het expliciete verband dat in de Scheldeverdragen wordt gelegd tussen het verdiepen van de vaar­ geul in de Westerschelde en natuurherstel door het ontpolderen van de Hedwigespolder in goede landbouwgrond omgezet wordt in ­gegeven woord en handtekening nagekomen moet worden’. Peeters: ‘Ik was zeer verrast en Zeeuws-Vlaanderen. In Nederland en vooral in ­natuur.’ In een motie die Koppejan in december niet echt aangenaam verrast. We hebben er jaren Zeeland bestaan grote bezwaren tegen deze ont­ polderingsplannen, die vanuit het oogpunt van ­indiende en die werd gesteund door PvdA en aan ­gewerkt. Ik begrijp dat de ontpoldering natuurherstel moeten worden uitgevoerd. De ChristenUnie, pleitte de CDA’er voor een ­gevoelig ligt, en ik wist dat we wat geduld huidige ingrepen zorgen dan misschien niet voor ­onafhankelijke commissie die onderzoek moet ­m oesten ­h ebben, maar dit kwam als een verwoesting van natuur, eerdere maatregelen doen naar alternatieven voor natuurherstel. ­donderslag bij heldere hemel.’ aan de zeearm deden dat wel. Het doorsteken LNV-minister Gerda Verburg heeft die commis­ Ook in Antwerpen zijn de reacties over het van de dijken rond de Hedwigespolder in het sie inmiddels ingesteld, onder leiding van Ed uitstel in de Eerste Kamer niet gelukkig, zegt zuidwesten van de provincie en Het Zwin aan de Nijpels, maar de taakomschrijving zorgde in de Kurt Tuerlincks van het Antwerpse haven­bedrijf. Belgisch-Nederlandse kust, moet ervoor zorgen Eerste Kamer voor onduidelijkheden, legt VVD- ‘We stellen vast dat het Nederlandse parlement dat de natuur alsnog wordt gecompenseerd. senator Pieter Hofstra uit. ‘De minister schreef soeverein is, maar we zien ook dat er een af­ Het verzet vanuit Zeeland wordt spraak is ­gemaakt tussen de Vlaam­ in de Tweede Kamer geleid door se regering en de Nederlandse, met ‘In Zeeland is grote weerstand tegen CDA’er Ad Koppejan, Zeeuw in hart vier Scheldeverdragen die al door het laten onderlopen van land dat is overwonnen op het water’ en nieren. Er zijn twee argumenten de Tweede Kamer zijn goedge­ keurd. We gaan ervan uit dat de tegen de ontpoldering, laat hij een zeer onhandige brief en de coalitiepartijen uitvoering ook wordt nagekomen. De verdieping ­weten. ‘In Zeeland is grote weerstand tegen het laten onderlopen van land dat is overwon­ hebben het toen met donder en geweld van de van de Westerschelde is vrij belangrijk voor nen op het water. En we willen ook niet dat agenda gehaald.’ De stemming die de Eerste Antwerpen, omdat de scheepvaart dan minder Kamer over het onder­ tijgebonden is.’ De Eerste Kamer wil de verdragen alsnog werp zou hebben, werd advertentie daardoor tot nader ­order voor de zomer behandelen. De plannen voor het verdiepen zelf stuiten daar, net als in de uitgesteld. Tweede Kamer, op weinig weerstand: het ­verdrag is getekend, onze zuiderburen hebben Donderslag Het uitstel leidde tot er baat bij en het zou van slecht nabuurschap ­zenuwachtige en gefrus­ getuigen als Nederland de Antwerpse haven treerde reacties bij de dwars zou liggen, ook al is dat misschien goed zuiderburen. De Vlaamse voor de concurrentiepositie van de Rotterdam­ se haven. Koppejan meent dat ook. Vanuit zijn christendemocratische premier Kris Peeters woonplaats, aan de monde van de Schelde, ziet mopperde afgelopen hij de grote schepen richting Antwerpen varen. zondag in Buitenhof over ‘Een mooi gezicht,’ vindt hij. < w | www.posg.nl t | (073) 503 93 20 de kwestie dat ‘het [Rutger van den Dikkenberg]

Mobiliteit voor bestuurders en ambtenaren

14

PM 27/6

> nieuws < Surinaamse petitie luidt rechtszaak wegens ongerechtvaardigde verrijking in

Miljardenclaim Surinaamse slavernij in voorbereiding In navolging van zwarte burgerrechten­ organisaties in de Verenigde Staten kondigen diverse Surinaamse ­instellingen een rechtszaak aan om ­herstelbetalingen te ­eisen van Nederland vanwege de slavernij en andere vormen van koloniale uitbuiting. De eerste stap wordt een petitie aan de ­Nederlandse regering, aldus initiatiefnemer Armand Zunder. BZ • Wegens slavernij en andere vormen van

gedwongen arbeid in het koloniale tijdperk is Nederland Suriname anno 2006 392 miljard euro schuldig aan reparatie- en restitutiekosten. Indien de Nederlandse regering niet over de Het Nationaal Slavernijmonument in het Amsterdamse Oosterpark brug komt met deze som is dit bedrag per ­ultimo gering nog nooit een schuldverklaring aflegde 2016 uitgegroeid naar een niveau van 527 vermeed Balkenende excuses te maken namens ­miljard euro. Dat is althans de mening van de over de slavernij, de Nederlandse regering wel. de regering, want men is bevreesd voor ­Surinaamse econoom Armand Zunder, een Minister ­Van Boxtel heeft in 2001 bij de ­schadeclaims, en die angst is ook niet irreëel. ­zakenman die voorheen werkzaam was op het ­Wereldconferentie van de V­N in Durban namens Van Boxtel betuigde indertijd in Durban zijn Surinaamse ministerie van Financiën. In aan­ Nederland schuld bekend voor de slavenhandel berouw over het koloniale tijdperk, maar deed loop naar de herdenking van de afschaffing van en slavernij en ook spijt betuigd. Dat biedt een dat in algemene bewoordingen, dus zonder de slavernij in Suriname (1 juli 1863) neemt de handvat voor juridische actie.’ excuses aan te bieden aan de nazaten van de discussie onder Surinamers over compensatie Volgens Zunder werd in het tijdvak 1683slaven. En dat is het juridische handvat voor van het geleden leed van twee eeuwen ­slavernij 1939 in totaal voor een bedrag van ruim 1,7 eventuele schadeclaims. Ik vind het de hoogste in hevigheid toe. miljard florijn geëxporteerd van Suriname naar tijd dat Nederland die stap toch doet, want de Zunder is oprichter en voorzitter van de vooral Nederland. Dit bedrag staat voor de im­ sociale, economische en juridische gevolgen ­Nationale Federatie van Afro-Surinamers in de portwaarde van grondstoffen als suiker, koffie, van de slavernij in Suriname kunnen niet wor­ Diaspora, een van de organisaties die een groot katoen en cacao en nog enige delfstoffen. den onderschat. In Engeland heeft Tony Blair volkspetitionnement hebben aangekondigd om ­Volgens zijn calculatie bedraagt de eindwaarde al excuses aangeboden voor de slavernij, in de Nederlandse regering (en eventueel ook van deze importen inmiddels 392 miljard euro. Australië worden de aborigines gecompenseerd ­Nederlandse bedrijven) te bewegen tot het doen Zunder: ‘Het is van het grootste belang voor het en in de VS kregen de indianen onlangs een van reparatiebetalingen. Zunder is econoom en Surinaamse volk dat er een symbolische beta­ officieel excuus van de regering. Het is tijd dat Nederland dit voorbeeld volgt.’ werkt aan een proefschrift waarin ‘De sociale, economische en juridische Niet iedereen in Suriname is blij hij een rekenmethode ontwikkelt om gevolgen van de slavernij in Suriname de totale schade die de Surinaamse met het initiatief van Armand kunnen niet worden onderschat’ ­Zunder. Schrijver-jurist Walther bevolking (niet alleen de Afrikaanse slaven, maar ook bevolkingsgroepen als de in­ ling door Nederland wordt gedaan zodat Donner, ex-bestuurslid van de VVD en auteur heemsen en de contractarbeiders uit India) heb­ ­Suriname, dat nog steeds kampt met een uit­ van het boek Enige juridische aspecten van de ben geleden onder het koloniale juk, in kaart gemergelde economie, verder kan.’ slavernij (2003), laat vanuit Paramaribo weten: te brengen. Zunder streeft naar een aanklacht ‘Het idee van de heer Zunder is onzinnig, en voor een international hof op grond van het Megablunder dat heb ik hem in verscheidene debatten die ik civielrechtelijke artikel van de ongerecht­­ Bij zijn bezoek aan Suriname van afgelopen mei met hem voerde ook laten weten. Alle landen ter wereld hebben slavernij gekend, en als dat vaardigde verrijking. stelde premier Balkenende dat er al herstelbe­ Deze juridische weg wordt ook bewandeld talingen zouden zijn gedaan door Nederland, en nu allemaal financieel moet worden gecompen­ door Afro-Amerikaanse organisaties in de wel in de vergoeding van drie miljard gulden seerd komt er geen einde aan. Suriname heeft ­Verenigde Staten, die in 2000 de Reparations die in 1975 werd overeengekomen in aanloop al flink voordeel genoten met die ruim drie Assessment Group oprichtten, een juridisch naar de Surinaamse onafhankelijkheid. De ­miljard gulden aan oprotpremie die in 1975 dream team dat een officiële aanklacht tegen ­premier werd daarbij gelijk gecorrigeerd door werd overeengekomen. Ter vergelijking: toen de Amerikaanse regering en Amerikaanse be­ de Surinaamse president Venetiaan, die destijds Indonesië onafhankelijk werd moest het Neder­ drijven voorbe­ nauw bij de onderhandelingen betrokken was. land met 6 miljard gulden afkopen.’ reidt. Zunder, Venetiaan bestreed dat er tijdens die onderhan­ Ook in Nederland is een claim wegens de aan de telefoon delingen was gerept over ­compensatie­gelden. slavernij in voorbereiding. De organisatie Eer & vanuit Parama­ SP-Kamerlid Harry van Bommel, die kort voor Herstel te Amsterdam benaderde advocaat ribo: ‘Het grote Balkenende in Paramaribo was, noemt dat een ­Gerard Spong, die enig verkennend werk heeft verschil is dat de ‘megablunder’ van de minister-­president. Van verricht in de VS, aldus voorzitter Roy Groen­ Amerikaanse re­ Bommel: ‘Tijdens zijn bezoek aan Suriname berg van Eer & Herstel.< [René Zwaap]

Armand Zunder PM 27/6

15

coverstory >

Hoe God

Christelijke ambtenaren vinden elkaar in netwerken

Balkenende IV is het meest christelijke kabinet sinds Colijn. Hoe seculier kan de rijksoverheid blijven als de politiek zich zo duidelijk laat leiden door bijbelse waarden? PM dook in de religieuze netwerken van ambtelijk Den Haag. ‘In de tijd dat Rita Verdonk minister was waren er wetgevingsjuristen op haar departement voor wie het zeer moeilijk was hun persoonlijke overtuigingen te rijmen met het snoeiharde vreemdelingenbeleid.’ TEKST Chris van de Wetering Beeld MICHELANGELO

16

PM 27/6

terugkeerde in Den Haag De brief waarmee staatssecretaris Bussemaker recent een pittig politiek wezen moet worden bij biologie? Of met de seculiere Justitie-ambtenaar debat over embryoselectie uitlokte, maakt nog eens duidelijk hoe zwaar die een advies moet schrijven over de aanpak van godslastering? de religieuze waarden in de huidige politieke constellatie worden Grote politieke verschillen bij de wisseling van de macht aan de ­politieke aangezet. Ook de uitgelekte brief van minister Hirsch Ballin van ­Justitie top vergen de nodige souplesse van de rijksambtenaar. De ambtenaar over plannen om het verbod op godslastering uit te breiden, wekte die onder oud-minister Borst betrokken was bij de zeer vrijzinnige bevreemding en soms woede. Was Nederland niet op weg een volledig Euthanasiewet zou nu voor Rouvoet kunnen werken aan een beleids­ geseculariseerde samenleving te worden, vroegen verlichtingsdenkers advies over de alternatieven voor abortus bij tienermoeders. zich af. De ChristenUnie schrok zelf ook van de heftige reacties die het Het is eigenlijk hoogst verwonderlijk dat we, behalve van sommige conflict met Bussemaker opriep. Rouvoets huis werd zelfs ‘s nachts ambtenaren met weerzin tegen het homohuwelijk en een enkele beplakt. ‘Kennelijk mag je vanuit allerlei invalshoeken politiek bedrij­ ­ambtenaar in de uitvoering (bijvoorbeeld inzake de vernietiging van vee bij dierziekten), zo weinig horen van ambtenaren met gewetens­ ven, maar niet vanuit de christelijke religie,’ merkte een verongelijkte bezwaren. Voor een groot deel zal dit komen doordat een beleids­ Arie Slob in NRC Handelsblad op naar aanleiding van de verwijten die ambtenaar misschien gemakkelijker naar een ander beleidsterrein kan de ChristenUnie kreeg. bewegen als een taak hem niet zint dan een trouwambtenaar. Volgens Het kabinet-Balkenende IV, waarin de orthodoxe ChristenUnie voor het SGP-Kamerlid Kees van der Staaij, die enkele jaren bij de Raad van het eerst regeringsverantwoordelijkheid draagt, is het meest christe­ lijke kabinet sinds Colijn. Bij de State werkte, vindt er ook een soort presentatie van het regeerakkoord zelfselectie plaats. ‘Als je zaken van ‘Als je vindt dat je in je werk alle waarden werd meteen al duidelijk dat het binnenuit wilt veranderen en over moet representeren die je hebt, kun je beter geen rijksambtenaar worden’ vierde kabinet van Balkenende een hoge mate van idealisme heel anders zou worden dan zijn ­beschikt ga je bij vluchtelingen­ vorige kabinetten. Het droeg een duidelijk ­christelijk-moralistische werk werken of in de politiek.’ signatuur, die een beetje aan de jaren vijftig deed denken. Balkenende, Oud-ambtenaar en hoogleraar bestuurskunde Roel in ’t Veld schat Rouvoet en Bos, toevallig alledrie gereformeerd en opgeleid aan de Vrije dat gewetensbezwaren bij rijksambtenaren niettemin veelvuldig Universiteit, presenteerden een ­akkoord waar de ChristenUnie een ­voorkomen. ‘We lezen er nooit over omdat het van een ambtenaar ook belangrijk stempel op had mogen drukken. Het recht op leven moest niet gepikt wordt dat hij daarmee naar buiten komt of over dit soort bij zaken op medisch-ethisch gebied (euthanasie, abortus) beter wor­ conflicten gaat lekken.’ De ambtelijke loyaliteit staat dat niet toe. ‘Een ambtenaar moet de bereidheid hebben om de normatiek van zijn den verankerd, stamcelonderzoek werd tot nader order stopgezet. Het gezin kreeg een centrale rol en een eigen programmaministerie, ­handelen afhankelijk te maken van de politiek. Je trekt als het ware je ­ambtenaren die geen homo’s wilden trouwen mochten rekenen op eigen usb-stick eruit en steekt een andere erin, die van de politiek begrip, de koopzondagen moesten aan banden en Klink maakte gelijk verantwoordelijke. Deze loyaliteit heeft natuurlijk wel een grens,’ zegt ook maar duidelijk dat hij de paddo’s zou aanpakken. In ’t Veld. Een aantal waarden is niet onderhandelbaar. Waar ligt dan Wat betekent de christelijke inslag van dit kabinet voor de rijks­ die grens? Voor Van der Staaij ligt die grens bijvoorbeeld bij het schrij­ ambtenaar van wie verwacht wordt dat hij neutraal blijft? ‘Ik zweer ven van een stuk waarin het gedoogbeleid rond coffeeshops wordt (beloof) dat ik trouw zal zijn aan de Koning en dat ik de Grondwet en verdedigd. Als ambtenaar bij de Raad van State had hij geen last van alle overige wetten van ons land zal eerbiedigen,’ zo luidt de eed of zijn orthodoxe ideeën, zegt hij. ‘Ik hield me bezig met bestemmings­ belofte die ambtenaren afleggen bij de aanvaarding van hun ambt. Van plannen of met de toepassing van bestaande regelgeving. Ik heb de Nederlandse ambtenaar wordt verwacht dat hij zijn bewindspersoon ­bijvoorbeeld wel gekeken naar het heersende recht rond de loyaal dient, ongeacht de eventuele godsdienstige overtuiging die hij ­coffeeshops.’ er zelf op nahoudt. Ook moet de ambtenaar alle religieuze gezindten Andere ambtenaren die PM spreekt, zeggen dat de ambtelijke ­loyaliteit gelijk behandelen. Zelf mag hij wel religieuze attributen dragen (een heel ver gaat. De bewindspersoon komt volgens hen altijd op nummer kruisje of hoofddoekje moet kunnen), maar de eigen levensovertuiging één. Ook de moslima’s in rijksdienst die we spreken, zeggen weinig mag geen invloed hebben op de wijze waarop hij zijn ambt uitoefent, moeite te hebben met de ambtelijke neutraliteit, ook als de islam iets zo kan de scheiding van kerk en staat zoals deze in Nederland geldt, niet welgevallig vindt. Karima Dahaoui, ambtenaar op BZK: ‘Ik zou als worden uitgelegd. Maar hoe goed kan de ambtenaar kerk en staat trouwambtenaar een homostel gewoon trouwen. Je staat er dan ­namelijk gescheiden houden als de politiek zich zo expliciet belijdend opstelt? als ambtenaar, niet voor je geloof. Je scheidt die twee dingen. Als je dat niet doet, loop je de kans vanuit emoties dingen te gaan doen of laten. Dan is de onafhankelijkheid in het geding.’ Dilemma’s Er liggen nogal wat dilemma’s op de loer. Hoe blijmoedig zou een Speelt religie dan helemaal niet bij de ambtenarij? Toch wel. Bij de christelijke ambtenaar zich bezighouden met de afschaffing van het jongere ambtenaren zie je dat religie een rol krijgt bij de ambtenaren­ bijzonder onderwijs? Zou een ambtenaar van CU-huize even gemak­ netwerken die ontstaan. Sinds kort heeft bijvoorbeeld ook de ­ChristenUnie een eigen ambtenarennetwerk. Chris Sol, ambtenaar van kelijk werken aan de versoepeling van het coffeeshopbeleid als aan de inperking van de alcoholreclames? En hoe zit het met de ongelovige VenW en afdelingsvoorzitter van de ChristenUnie in Leiden, richtte dit OCW-ambtenaar die moet onderzoeken of het intelligent design onder­ op. Het A-netwerk, zo heet het, kwam onlangs bijeen om te bepraten PM 27/6

17

coverstory < wat een jaar kabinetsdeelname had opgeleverd. Ongeveer veertig ambtenaren waren aanwezig. ‘De ChristenUnie is salonfähig geworden, dat merk je ook op de amb­ telijke werkvloer,’ zegt Sol. ‘We hoeven ons niet langer te verstoppen of te verhullen dat we lid van de ChristenUnie zijn.’ Hij schrijft dit effect niet alleen toe aan de regeringsdeelname van zijn partij. ‘De kentering kwam toen Rouvoet bij de eurocampagne goed scoorde. Dat maakte dat ambtenaren ook gemakkelijker voor hun politieke voorkeur voor de ChristenUnie uitkwamen.’ Het netwerk beoogt ambtenaren van de Chris­ tenUnie onderling te binden. Het zou raar zijn als je elkaar niet opzocht, aldus Sol. Volgens hem betekent dit niet dat ambtenaren die gelieerd zijn aan de ChristenUnie minder loyaal zijn dan andere ambtenaren. ’Natuurlijk ben je loyaal aan je bewindspersoon, dat staat buiten kijf, maar dat wil niet zeggen dat je geen mening hebt over ontwikkelingen in het Haagse. Als het goed is ben je een professional die mee moet kunnen gaan met een bewindspersoon die een opdracht geeft. Is die opdracht lastig met je eigen geweten te verenigen, dan kun je dit aan de orde stellen.’ Over het algemeen hoef je als christen niet terecht te komen op beleidsterreinen die je in moeilijkheden brengen, denkt hij. Zelf zat Sol als communicatiestrateeg op Vrom en nu op VenW, waar hij werkt aan het programma Randstad Urgent. ‘Ik vind het leuk me bezig te houden met het fysieke domein, daar komen niet snel thema’s aan de orde die christelijke gevoeligheden opleveren.’

herziening van 1983 is daar nadrukkelijk ook ruimte voor open ­gelaten.’ Geheel onproblematisch is de kwestie niet. Uit eigen ervaring kent Kortmann voorbeelden van rijksambtenaren die door hun religieuze overtuigingen in de knoop kwamen met hun minister. Kortmann: ‘In de tijd dat Rita Verdonk minister was, waren er wetgevingsjuristen op haar departement voor wie het zeer moeilijk was hun persoonlijke overtuigingen te rijmen met het snoeiharde vreemdelingenbeleid van de minister. Ik heb die personen gesproken, want zelf vond ik het beleid van Verdonk in deze ook verwerpelijk en ik was met name erg teleur­ gesteld dat CDA en PvdA zonder al te veel protest meegingen in ­datzelfde beleid. Deze ambtenaren vonden het beleid van hun minister moreel verwerpelijk, al dan niet uit christelijke overtuiging, en sommigen van hen vroegen en kregen dan ook overplaatsing naar een andere functie. Anderen legden zich uiteindelijk knarsetandend neer bij het feit dat zij het bevoegd gezag moesten dienen. Deze dilemma’s komen ook wel op andere ministeries voor, denk maar aan hete hangijzers als euthanasie, abortus en proeven met embryonaal weefsel. Ook op defensie kan het makkelijk gebeuren dat een ambtenaar gewetensbezwaren krijgt door de opdrachten die hij krijgt, zoals rond kwestie over de plaatsing van de kruisraketten van begin jaren tachtig.’

Tweede viool Als belijdend katholiek ondervond Kortmann zelf wel enige hindernis­ Labyrint sen in Den Haag toen hij in de jaren zeventig als ambtenaar werkzaam Het CDA beschikte al langer over een ambtenarennetwerk, Labyrint was bij Rijkswaterstaat. Hij wijst erop dat katholieken een lange weg genaamd, dat een paar keer per jaar borrelt in Schlemmer. Daarbij hebben moeten gaan in het ambtelijk apparaat, waar zij lange tijd de worden vaak ook bewindslieden of Kamerleden uitgenodigd om te tweede viool moesten spelen. Zo waren van alle rijksambtenaren in debatteren. Jonge CDA-ambtenaren ontmoetten elkaar ook al op de 1871 slechts 9 procent katholiek, tegen een totale katholieke bevolking Haagse dertigersclub, die geregeld bijeenkomt in de Haagse cafés. van 36 procent. In 1951 was het percentage rijksambtenaren van Volgens Marcel Meier, voorlichter van het CDA-partijbureau, zijn deze ­katholieke huize al gestegen tot rond de 28 procent, maar daarmee was de systematische achterstelling nog niet ten einde, aldus ­Kortmann. clubs vooral bedoeld om de onderlinge binding te versterken. ‘Je wilt ‘In feite speelt de kwestie tot op de dag van vandaag, en dat heeft te als partij natuurlijk weten waar je mensen zitten, hoe ze denken, maar maken met de vraag van welke universiteiten de verschillende ­ministeries je gebruikt deze netwerken natuurlijk ook voor het verder brengen van hun nieuwe medewerkers plegen te je politieke ideeën.’ Ook de ambtelijke top van CDAwerven. Buitenlandse Zaken haalt ‘Een islamitisch angehauchte huize heeft een keer per jaar een zijn juristen vanouds uit Leiden, en president van de Hoge Raad samenkomst met partijprominenten. zie ik niet zo snel in het verschiet’ de echte Leienaren zijn nu eenmaal Tijn Kortmann, hoogleraar staats­ per definitie van het corps en zelden recht aan de Radboud Universiteit Nijmegen, was eerder deze maand katholiek,’ aldus de staatsrechtgeleerde. ‘Op de top van Defensie was het samen met Elco Brinkman als spreker te gast op het partijbureau van het heel lang beleid dat er geen katholieken mochten werken, want, zo was CDA in Den Haag, waar een bijeenkomst plaatsvond van SG’s, pSG’s en de curieuze theorie, die waren trouw aan Rome en dus onbetrouwbaar. andere Haagse topambtenaren wier politieke hart verpand is aan het Justitie is ook lang niet zozeer anticonfessioneel als wel antikatholiek CDA. ‘De bijeenkomst ging over de naaste toekomst van het ambtelijk geweest, hoewel dat alles de afgelopen jaren natuurlijk aan verandering apparaat. Godsdienst kwam op generlei wijze ter sprake, noch werd er onderhevig is geweest. Zo was het nog niet zo lang geleden onbestaan­ baar dat er een katholieke president van de Hoge Raad zou zijn benoemd, gebeden,’ verzekert Kortmann. ‘De enige religieuze component bestond zoals onlangs alweer voor de tweede keer in successie is geschied. Maar uit een paar beneden-Moerdijkse grappen die ik me permitteerde.’ toch bestaat er nog steeds een lichte onderstroom van die monoculturen Niettemin voorziet de Nijmeegse hoogleraar wel degelijk een zwaar­ dere rol van de religie in het rijksapparaat. Kortmann: ‘Dat kan bijna niet op de departementen. Zo zijn er ook departementen met een sterk over­ anders, gezien de samenstelling van het huidige kabinet. Bij de heersende PvdA-cultuur, ik denk dan ten eerste aan OCW, en daar is ­benoemingen van de hogere ambtenaren zal men ongetwijfeld ook ­letten men zoals bekend niet erg gesteld op confessionele politiek. In het op hun confessionele signatuur. Waarmee ik niet wil zeggen dat het ­algemeen geloof ik dat het in de tijd dat ik rijksambtenaar was, ­makkelijker hogere echelon van het rijksapparaat zal verkleuren in religieuze richting, was te vertellen over wat je zondag in de kerk had gehoord dan tegen­ maar wel dat er een grotere gevoeligheid voor de godsdienstige ­component woordig. Om nog maar te zwijgen van de ambtenaren die moslim zijn; zal ontstaan. Ik neem maar een academisch voorbeeld: als er op het die leggen nu in bepaalde opzichten het zelfde lastige traject af in Den ministerie van Sociale Zaken een minister zit met een sterke sociaalHaag als voorheen de katholieke ambtenaren. Een islamitisch ­angehauchte christelijke overtuiging, dan zal dat waarschijnlijk consequenties ­hebben president van de Hoge Raad zie ik niet zo snel in het verschiet, maar dat als er daar een nieuwe SG moet worden benoemd. Niet dat er dan gewerkt ook de moslims uiteindelijk in de Haagse top zullen komen, daar ben ik wordt met selectiecriteria die zijn gebaseerd op religieuze preferenties, van overtuigd. Er zijn in ieder geval genoeg goede en ­kundige mensen maar het zal spelen bij de vraag of iemand wel dan wel niet geschikt is onder.’ < voor die functie. Dat is op zich ook geen bezwaar: bij de grondwets­ Met medewerking van René Zwaap

18

PM 27/6

Colofon PM is een uitgave van Politieke Pers BV Korte Poten 9 2511 EB Den Haag tel 070 - 31 22 777 fax 070 - 34 56 925 www.pm.nl [email protected] [email protected]

De boom in!

Als gespreksleider bij uiteenlopende bijeen­ komsten in de publieke sector ben ik heel wat ­gewend als het gaat om de onderwerpen waarvoor mensen uit heel Nederland of Europa bij ­elkaar komen. Zo ben ik sinds kort ­helemaal ­ingewijd in de GGOR. Deze afkorting staat voor het Gewenste Grond- en Oppervlakte­water ­Regime in Nederland. ­Verder ben ik goed ­ingevoerd in de gender­ dynamiek binnen de geowetenschappen en ik kan u zeggen dat er weinig genderdynamiek zit in de geowetenschappen. Maar ondanks de gewenning aan exotische onderwerpen die af en toe de revue passeren, moest ik toch met mijn ogen ­knipperen bij het programma van het ­symposium De boom in! Klimbomen in de stad dat onlangs plaatsvond in het Rotterdam­ se ­Natuurmuseum. Tijdens dit symposium ­werden antwoorden gezocht op vragen als: Wat is de pedagogische waarde van ­k lim­bomen? Is er een markt voor klimbomen? Hoe zit het met veiligheid en regelgeving rond klimbomen? Wacht het aanbod op de vraag, of de vraag op het ­aanbod? Hoewel ik niet de dagvoorzitter was van dit symposium, werd ik gegrepen door het onder­ werp. Wat zou er gebeuren met een volle zaal die op zoek gaat naar de antwoorden op een reeks intrigerende vragen die niet zou ­misstaan in een sketch van Monty Python? Dat gevoel van vervreemding werd versterkt door het ­beroep van de eerste spreker. Deze man is luchtwachter en weet alles van de pedagogi­ sche waarde van klimbomen. Internet leert mij dat een luchtwachter de beschermer is van een van de vier elementen. Dat lijkt me geen ­onbelangrijke taak. Maar het werd serieuzer. Het volgende programma-onderdeel ging over een groot probleem met de klimbomen in ­Nederland. Een juridisch probleem. Je kunt ­namelijk uit een klimboom vallen. Dit vraagt natuurlijk om goede regelgeving. Onder de titel ‘Juridische aspecten van klimbomen in de stad’ legde een juridisch raadgever natuur, bos en landschap (!) uit, dat een klimboom waar­ schijnlijk onder het Warenwetbesluit attractieen speeltoestellen gaat vallen en dus gelijkge­ schakeld wordt aan inrichtingen ten behoeve van bungy-jumpen, air diving, abseilen en tokkelen. Daarom zal er gewaarschuwd moe­ ten worden dat mensen zwaarder dan zestig

kilo niet op bepaalde takken mogen gaan staan en moet er een duidelijke route worden aangegeven waar kinderen naar boven mogen klimmen en waar naar beneden. Dit alles wordt gecontroleerd door de daarvoor bevoeg­ de keuringsinstellingen. Interessant detail is dat het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen een grens trekt bij speeltoestellen op 26 maart 1997. Speeltoe­ stellen die zijn gebouwd na die datum moeten worden gecertificeerd. Ik vraag mij af wat dit betekent. Mag ik klimmen in een oude eik zon­ der ervoor te tekenen dat ik de boom, de ge­ meente en eventuele derden vrijwaard voor de verantwoordelijkheid van een val als gevolg van het breken van een tak? Terwijl als ik een frisse jonge wilg wil gaan gebruiken als uit­ kijkpost, ik onder aan de boom wordt opge­ houden door een gecertificeerde luchtwachter die mij wijst op het feit dat ik net iets meer weeg dan zestig kilo en de boom sowieso al zijn maximum aan speelwaarde van die maand heeft bereikt? Het bepalen van de leef­ tijd van de boom biedt overigens wel een extra educatieve waarde aan de hele discussie. Hoe­ veel kinderen weten nog dat je de leeftijd van een boom kunt vaststellen door het aantal jaarringen te tellen. Dat ik al zo jong oud zou worden had ik niet verwacht, maar toen ik las over dit symposium had ik voor het eerst het idee dat het vroeger beter was. Dat iedereen toen heel hard ging lachen als je hoorde over de noodzaak van een klimboom-symposium en dat een andere naam voor klimboom, karakterboom is. Kees van Kooten was dan de in hemelsblauw gekle­ de luchtwachter en Wim de Bie de overijverige dagvoorzitter. Waar ging het mis? De organi­ satrice van het klimbomensymposium vertelde dat de aanleiding van dit symposium een brief van een negenjarig meisje is dat Hildegard heet. Ze wilde graag een klimboom in haar straat. Hildegard had nooit kunnen bevroeden dat ze dit allemaal teweeg zou brengen, ­anders had ze die brief nooit geschreven.

Hoofdredactie Guikje Roethof, Cindy Castricum (adjunct) Redactie Eefje Rammeloo, Chris van de Wetering, René Zwaap (eindredactie), Rianne Waterval (projecten) en Rutger van den Dikkenberg (stagiair) Medewerker aan dit nummer Ruben Maes Vormgeving Rob Jongbloed (artdirector), Welmer Keesmaat Uitgever Heleen Hupkens Directeur Willem Sijthoff Bladmanager Asha Narain Drukkerij Hollandia Printing, Heerhugowaard Advertenties Asha Narain, 070 - 31 22 770, [email protected] Verschijning PM komt 21 maal per jaar uit in een oplage van ruim 11.000 exemplaren Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingen Uitsluitend via [email protected] Een jaarabonnement op PM kost € 143,- excl. 6% btw. Abonnementen kunnen uitsluitend schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Na deze datum wordt het abonnement stilzwijgend verlengd. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. © 2008, Politieke Pers BV

Ruben Maes is partner van communicatie­ bureau Maes|Okhuijsen en werkzaam als ­strategisch adviseur en gespreksleider. PM 27/6

19

interview >

20

PM 27/6

DG Rijkswaterstaat Bert Keijts over de kunst van het relativeren

‘In 2020 hebben we nog steeds files’ Wat droomden topambtenaren toen ze 25 waren en wat kwam er van hun voornemens terecht? In een serie ontmoetingen komt deze keer DG Rijkswaterstaat Bert Keijts aan het woord. Na 27 jaar voelt hij dat het tijd wordt om zijn vleugels uit te slaan buiten de rijksdienst. Hij sleept in het weekeinde al geen tassen vol documenten met zich mee. ‘De hele wereld kijkt hoofdschuddend naar ons, waar maken ze zich in Den Haag toch druk om?’ TEKST cindy castricum FOTO’s Welmer Keesmaat

sten, dat waren prachtige organisaties die zich was, kreeg Keijts de opdracht de boel open te ‘Het Delftse studentenleven vond ik wel leuk,’ herinnert de hoogste baas van Rijkswaterstaat met alle facetten van ruimtelijke ordening, gooien. ‘De organisatie was te zeer in zichzelf zich. ‘Maar de studie civiele techniek was zó milieu en bestuur bezighielden. Daar focuste gekeerd, kende maar weinig tucht van de markt. Dat leverde spanningen op, vooral met technisch, daar vond ik op een gegeven mo­ ik dus ook op.’ Het liep anders. Maar liefst drie aanbiedingen van Rijkswaterstaat bereikten de provincies. Wij ontwikkelden omgevings­ ment niets meer aan.’ Omdat hij te lang over zijn propedeuse deed – pas na vier jaar had hem. Hij kon aan de slag op het hoofdkantoor, scenario’s, zoals Shell die al een paar jaar had. hij het papiertje op zak – werd Keijts in 1974 bij de Deltawerken of in Drenthe. Het werd het Onze managers moesten zich meer bewust opgeroepen voor militaire dienst. Hij overwoog laatste, ‘want daar kon ik direct afdelingshoofd worden van hun omgeving. Doordat ik in deze beroepsofficier te worden. ‘Mijn commandant worden’. Van een afdeling met twee mede­ functie zo buiten het waterstaatterrein trad, werkers welteverstaan. ‘Het stelde niks voor, ging ik anders naar de organisatie kijken, en vond dat ik mijn studie moest afmaken. Daar zou ik later meer lol aan hebben dan als ik ook naar mezelf. Waterstaat is een prachtige maar ik vond het wel interessant klinken.’ b-officier werd. Naar wereld, maar de we­ ‘Ambtenaren die bereid zijn te bewegen, dus op meerdere zijn advies heb ik wel reld is groter. Ik besloot plekken te werken, maken sneller carrière’ niet langer bij RWS te een beetje geluisterd.’ En zo kwam Bert Keijts twee jaar later, bijna blijven. Er was nog meer te halen, dacht ik.’ Zijn vrouw bleef in Delft, want zij was nog 25 jaar oud, terug in Delft. Hij pakte zijn studie niet klaar met haar studie. Keijts trok in bij zijn op en leerde zijn latere vrouw Jannie kennen schoonouders, die in Drachten woonden. U ging van Rijkswaterstaat naar het moevia zijn jaargroep bij de Delftse Studenten­ ­A lleen in het weekend was hij thuis bij Jannie. derdepartement Verkeer en Waterstaat. bond. Civiele techniek was nu een stuk inte­ Na twee jaar verhuisden ze samen naar Assen Zo’n grote stap is dat nu ook weer niet. ressanter. ‘Ik had in dienst veel ervaring en een jaar later kreeg Keijts het verzoek op ‘Nee, zo ver was het niet. Ik werd directeur ­opgedaan en was natuurlijk twee jaar ouder,’ het hoofdkantoor van Rijkswaterstaat in Den Strategie en Programmering, hield me bezig zegt Keijts. ‘Bovendien kon ik student-­assistent met vervoersbeleid. Maar je komt ineens wel in Haag te komen werken. En dus verhuisden ze worden waardoor ik redelijk in mijn eigen een heel ander circuit, werken in het beleid is weer naar het westen. Keijts: ‘Het leuke van ­levensonderhoud kon voorzien. Dat vond ik werken bij Rijkswaterstaat is dat je op veel echt anders. Je staat veel dichter bij de minister belangrijk, want ik zag het niet zitten om nog plekken in het land kunt werken en ook nog en er heerst een heel andere dynamiek.’ veel langer op de zak van mijn ouders te teren.’ eens totaal verschillend werk kunt doen. Dat Zijn schoonvader regelde een grachtenpandje wordt ook erg gestimuleerd, nog steeds Vervolgens maakte Keijts een uitstapje naar waar Keijts en zijn partner de rest van hun Vrom, hij was er drie jaar plaatsvervangend ­t rouwens. ­A mbtenaren die bereid zijn te studententijd woonden. ‘Het was allemaal zeer ­bewegen, dus op meerdere plekken te werken, directeur-generaal Ruimtelijke Ordening. ‘Als comfortabel, we genoten echt van het leven. maken sneller carrière.’ Hij is daar zelf een civiel planoloog kon ik daar even helemaal met goed voorbeeld van. ‘Ofschoon ik in Den Haag mijn oorspronkelijke vak bezig zijn.’ Toch Maar ja, op een gegeven moment krijg je toch gewoon beleidsmedewerker was, zat ik een ­begon Rijkswaterstaat weer aan hem te trek­ de neiging eens af te studeren en langzaam­ schaal hoger dan toen ik afdelingshoofd in ken. Ook daar kon hij plaatsvervangend DG aan begon ik aan werken te denken.’ Drenthe was.’ Na vijf jaar stuurde RWS hem worden. ‘Hoewel het helemaal niet de bedoe­ naar Groningen, waar hij hoofd van de hoofd­ ling was om ooit terug te keren, heb ik RWS Keijts studeerde af in de civiele planologie. De steeds in de gaten gehouden. Ik had er toch afdeling Wegen en Oeververbindingen werd. combinatie van grote infrastructurele projec­ ten met natuur, milieu én bestuur, daar lag zijn Na twee jaar riep het hoofdkantoor hem alweer tien jaar gewerkt, had er een prachtige opvoe­ interesse. ‘Maar ik heb nooit het idee gehad terug naar Den Haag. ‘We zaten er voor mijn ding gehad.’ Wederom was het van ­relatief om bij Rijkswaterstaat te gaan werken,’ zegt gevoel nog maar net, hadden een prachtig korte duur. Het waterdossier werd ten tijde van Keijts. ‘De mensen bij mij op de vakgroep huis. Onze tweede zoon is daar geboren.’ het tweede Paarse kabinet onder­gebracht bij ­waren erg op de provincies gericht. Je had toen Omdat Rijkswaterstaat destijds, we spreken een nieuw DG op VenW. En wie werd de ­eerste hele sterke provinciale planologische dien­ begin jaren negentig, een gesloten organisatie directeur-generaal? Juist, Bert Keijts. ‘Nu heb PM 27/6

21

interview < ik het echt wel gehad met RWS, dacht ik toen.’

2020 nog steeds files. Echt. Daar kun je haast niet tegenop bouwen.’

Als kersvers DG Water pakte u het niet zo subtiel aan: het eerste dat u deed was een portier aanstellen, speciaal voor uw organisatie. ‘Haha, dat je dat weet! Het klopt inder­ daad. We zaten in hetzelfde gebouw als Rijkswaterstaat. Als je dan toch een ­aparte organisatie maakt, met een eigen doel­ stelling, die los moet komen van RWS, dan is het belangrijk dat je een eigen identiteit kunt ontwikkelen. Ik heb nog even aan een eigen gebouw gedacht, maar dat was heel duur, dat vond ik niet verantwoord. Dus stond ik op een eigen ingang, met een eigen portier. Dat gaf nogal wat commotie bij de achterblijvende waterstaters.’

Rijkswaterstaat heeft de afgelopen ­jaren flink bezuinigd. Worden jullie in de huidige taakstelling ontzien? ‘De minister heeft zich er in het kabinet sterk voor gemaakt dat het bij ons bij 5 procent blijft. In de vorige kabinets­periode zijn we min of meer vrijwillig met 20 ­procent ingekrompen. Dat moest in twee jaar, zodat we de Remkes-regeling nog konden gebruiken. Die wilde het kabinet niet verlengen, ook niet speciaal voor ons. Heel geforceerd zijn er 2.500 ambtenaren uitgegaan, dat ging eigenlijk veel te hard. Een tweede golf van 20 procent zou de organisatie niet aankunnen. Als dat ons was opgelegd, dan was ik weggegaan. Daar had ik niet verantwoordelijk voor willen zijn.’

U zei net dat u bij uw vertrek naar het DG Water klaar was met RWS. En toch gaat u er in 2003 weer aan de slag, ditmaal als directeur-generaal. ‘Ik heb zo mijn best gedaan om andere kan­ didaten voor te dragen voor deze functie. Ik was nog maar twee jaar bezig als DG Water. Emotioneel voelde ik me verbonden met de men­ sen, die had ik immers zelf aangetrokken. Maar Geert van Maanen wilde me per se als DG van RWS hebben, omdat ik ervandaan kwam. Hij was zelf net SG op het departement, en vond dat al avontuur genoeg waarschijnlijk. Ik heb almaar gezegd dat ik het niet wilde, dat heb ik een half jaar volgehouden.’

in Groningen de dingen anders deed dan in Limburg. De markt had daar last van, en intern werd het er ook niet efficiënter op. De belang­ rijkste veranderslag die we hebben gemaakt is dat we de focus op de gebruiker hebben gezet. Publieksgericht netwerkmanagement, noemen we dat. Mijn ambtenaren moeten zich bewust zijn van de gebruikers van onze net­ werken: de wegen, de vaarwegen en het wa­ tersysteem. Het gaat er niet om wat wij be­

Nog even terug naar uzelf. Uw contract loopt eind deze maand af. Heeft u al enig idee wat u hierna gaat doen? ‘Formeel zal mijn contract wel met twee jaar verlengd worden. Maar het is een goed ­moment om eens na te denken over de ­toekomst. Ik zou eigenlijk niet weten wat ik hierna in de rijksdienst zou willen doen. Ik heb er nu 27 jaar gewerkt, de wereld is groter dan het rijk, dus als ik iets anders ga doen, dan ga ik eens ­buiten de rijksdienst kijken.’

Hoeveel uur per week werkt u? ‘Zestig, zeventig? Een aantal jaar geleden ben U bent toch gezwicht. ik er overigens bewust op gaan ‘Ja. In mijn hart vond ik het natuur­ ‘Het irriteert me mateloos als ik in de file sta’ sturen. Je kunt altijd wel klaar lijk een fantastische baan. Ik had er staan voor de minister of voor wie zo lang gewerkt, had er echt iets mee. Ik vond langrijk en nuttig vinden. Neen. We spelen met dan ook, maar je moet ook aan jezelf en aan ook dat er iets veranderen moest, ik maakte gemeenschapsgeld, dus hoe beter we de je gezin denken. Al tien jaar lang werk ik niet me wel zorgen over de organisatie. RWS zat in ­gebruiker en de maatschappij bedienen, des in de weekenden. Ik neem op zaterdag de post die tijd in erg zwaar weer. De financiële con­ te meer waardering wij krijgen.’ even door, maar niet hele dossiers.’ trole was een beetje zoek. En dan had je nog de bouwfraude waar RWS als voorbeeld werd Staat u zelf vaak in de file? U neemt geen tas mee naar huis? genoemd. Volkomen ontrecht trouwens, maar ‘Ik woon in Leidschendam, dus voor mijn da­ ‘Niet meer, nee. Dat heb ik jarenlang gedaan, dat straalt toch op de dienst af. Ik kreeg dus de tas stond in de gang. Ik voelde hem het hele gelijkse werk heb ik er weinig last van. Maar alle ruimte om de organisatie te veranderen, weekend en ging er zondagavond aan werken. ik moet ook veel de regio in, en dan word ik er helemaal gek van. Ik ben wat dat betreft net Vervolgens werd dat zaterdagmiddag tussen een mooiere start kun je je als DG niet wen­ Camiel, ik kan er ook niet tegen. Je hoort wel de hockeybedrijven door, dan had ik het maar sen.’ eens verhalen van mensen, dat ze tot ontspan­ gehad. Op een gegeven moment dacht ik, ik We zijn nu vijf jaar verder. Kunt u aangeven ning komen in de file. Nou, zo’n type ben ik lijk wel gek. Wat verandert er nu eigenlijk? Als wat er veranderd is? niet. Het irriteert me mateloos als ik in de file ik de ene tas af heb, kan er zo weer een ­nieuwe ‘In elk geval hebben we ons interne huis weer worden neergezet. Ze bekijken het maar, dacht sta.’ op orde. We zijn een agentschap geworden ik, ik doe het niet meer. Ik betrap mezelf er wel waardoor we een wat meer zakelijker relatie eens op dat ik denk, waar zijn we met zijn Zijn de files over tien jaar opgelost? hebben met de collega’s van het beleid en met allen mee bezig? De hele wereld kijkt hoofd­ ‘Straks krijgen we Anders betalen voor mobi­ de minister. Bovendien opereren we veel meer liteit [oftewel de kilometerheffing, maar zo mag schuddend naar ons, waar maken ze zich in als eenheid. RWS was een enorm gedecentra­ Keijts het niet noemen, CC], wat zeker een Den Haag toch druk om? Je moet er toch ook liseerde organisatie waar de regiodiensten zelf groot effect zal hebben. Maar als de welvaart om kunnen lachen, het allemaal een beetje hun broek ophielden. Met als gevolg dat men relativeren.’ < zich op dit niveau doorzet, dan hebben we in

22

PM 27/6

achtergrond <

Mkb signaleert ‘herenakkoord’ tussen overheid en de tien grootste bedrijven

Innovatiegolf strandt op onwillige markt Nederland behoort tot de Europese top als het gaat om het aantal aangevraagde patenten voor uitvindingen, maar als deze ­producten daadwerkelijk aan de man moeten worden gebracht, gaat het mis. Kleine bedrijven vragen hiervoor dan ook steun van het Innovatie­ platform. De overheid is te zeer vergroeid met de grote spelers in dit veld, zo is de kritiek. TEKST rutger van den dikkenberg

Net als het vorige kabinet heeft Balkenende IV innovatie hoog in het minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken een reactie op vaandel staan. Het Innovatieplatform dat in 2003 werd opgericht is het rapport en spraken voor- en tegenstanders van het huidige beleid. onder het huidige kabinet voortgezet en is ‘geen gewoon adviesorgaan, Het probleem, liet Van der Hoeven (CDA) weten in Eindhoven, is dat maar een ijsbreker, inspirator en ideeënontwikkelaar om een impuls innovatie vaker fout gaat dan goed. Innovatie valt niet te plannen en te geven aan innovatie en ondernemerschap in Nederland’, aldus de Haagse politici en Kamerleden zijn niet happig om dit te financieren. minister-president in een brief die hij eind mei naar de Tweede Kamer Er is sprake van een conservatieve benadering van innovatiesubsidies, want politici kunnen het zich niet permitteren belastinggeld over de stuurde. Het platform richt zich niet alleen op de ‘Kennisinvesterings­ balk te gooien. agenda’, maar ook op de plek die Nederland inneemt in de wereld. Het kabinet wil internationale toponderzoekers naar Nederland halen en op de site van het Innovatieplatform prijken aantrekkelijke plaatjes van Risicovol het Tulpeneiland voor de kust. Inspirerende beelden, maar hoe staat Op de High Tech Campus (HTC) weten ze alles van de problemen waar het in de praktijk staat met de innovatie? Bij kleine bedrijven zijn er kleine ondernemers mee kampen. Rond het Natlab, met de uitvinding ideeën en energie genoeg, maar de uitvoering zorgt voor problemen. van de cd een beroemde naam in de innovatiewereld, vestigden zich Het grootste knelpunt is van financiële aard. Kleine innovatieve de afgelopen jaren tal van innovatieve bedrijven. De campus floreert, bedrijven hebben het moeilijk. Er is vaak geen geld in kas om zelf een maar kleine innovatieve bedrijven lopen bijna ­allemaal tegen het­ zelfde probleem aan: het is haast onmogelijk je product te produceren langdurig innovatieproces te kunnen financieren, waardoor bedrijven en te verkopen. De overheid subsidieert het niet en voor banken is een zijn aangewezen op overheidssteun. Kleine ondernemers die hierover hun beklag doen, kregen onlangs investering vaak te risicovol. ­Vooral ‘Je kunt financiers van buiten gelijk van de Wetenschappelijke de kleine bedrijven hebben het hier Nederland aantrekken, maar moeilijk mee. Een product in Raad voor het Regeringsbeleid maar dat is wel een vreemde situatie’ (WRR). De raad kwam in mei met de markt zetten is duur. ­M kbeen rapport over het Nederlandse ­bedrijven beschikken doorgaans innovatiebeleid, Innovatie vernieuwd gedoopt. Er is sprake van een niet over een imposant marketingbudget. Grote bedrijven als Philips Nederlandse paradox, aldus de WRR: Nederland behoort tot de kopgroep hebben dat geld wel, maar zoveel grote bedrijven zijn er niet. als het gaat om het aantal aangevraagde patenten, maar de ‘­vermarkting’ Ben Brocades is verkoopdirecteur van filterontwikkelaar Fluxxion, van die gepatenteerde producten, zorgen dat ze ook worden verkocht, een bedrijf met zeventien werknemers dat kantoor houdt op de High Tech Campus. Het bedrijf ontwikkelt filters met gaatjes kleiner dan een komt maar moeizaam van de grond. Dat is geen nieuwe constatering. Het dilemma is bekend, de vraag is dus: hoe komt het dat het niet wordt duizendste millimeter voor sectoren als de bierindustrie. Hij loopt vaak opgelost. aan tegen het gebrek aan ‘vermarktingssubsidies’. Brocades: ‘Er zijn Dat het rapport van de WRR werd gepresenteerd in Eindhoven ­hoefde een heleboel bedrijven met goede ideeën, maar die lopen stuk op het niemand te verbazen. Die stad profileert zich al jaren als het ­Nederlandse vermarkten van die technologie. Daar is in Nederland geen aandacht centrum van innovatie, met de Technische Universiteit en bedrijven als voor, dat is zo zonde. De grootste effort gaat zitten in het naar de markt Philips, ASML en Daf. Op de High Tech Campus in het zuiden van de brengen van een technologie. Het duurt altijd heel lang voordat de markt stad is een groot cluster aan innovatiebedrijven gehuisvest rond het accepteert dat jouw technologie een goede is. Dat kost heel veel vroegere Natuurkundig Laboratorium (Natlab) van Philips. Daar gaf ­arbeidskracht en tijd en daar is geen subsidie voor. Daar ligt het pijn­

PM 27/6

23

Draagbaar draadloos EEG-toestel dat werkt op lichaamswarmte en zonne-energie, mede ontwikkeld in Eindhoven punt.’ Om toch aan voldoende financiële middelen te komen voor het aan dat innovatie vandaag de dag wel wat ingewikkelder is dan Willie Wortel in wiens hoofd een lampje gaat branden. In dit geval werken vermarkten, zocht Fluxxion investeerders buiten de landsgrenzen. ‘Je Assemblion en OTB Group werken dus samen. Kok: ‘Maar dit kost kunt financiers van buiten Nederland aantrekken, dat hebben wij ge­ ­gewoon tijd en geld. Wat we doen is zeer kostenintensief en ook daan. Maar dat is wel een vreemde situatie.’ ­innoverend. Inktpatronen die we nu gebruiken worden straks met een Ron Kok kent het probleem. Machineontwikkelaar OTB Group, waar andere technologie gemaakt.’ Kok de scepter zwaait, botst vaak op tegen de financiële macht van de grote bedrijven. De OTB Group behoort met 250 medewerkers en een omzet van 100 miljoen euro per jaar feitelijk tot de grote bedrijven, maar Paradox komt in omvang niet in de buurt van grote innoveerders als Philips en De overheidssteun voor innovatieve bedrijven richt zich vooral op de ontwikkelingskant. Niet op de productie en verkoop, omdat hulp van ASML, ook al heeft het bedrijf een speciale tak voor innovaties. Om aan geld te komen voor bijvoorbeeld de vermarkting, zijn de kleinere spelers de overheid daarbij door de Europese Unie is verboden. In dat geval is aangewezen op private investeerders, met eigen eisen. Vaak, schetst er al snel sprake van staatssteun en concurrentievervalsing. Hoe dit te Kok, zijn de investeerders niet te overtuigen. Ook een kapitaalinjectie rijmen valt met de zogeheten Lissabon-doelstellingen is niet duidelijk. van een groot gevestigd bedrijf is moeilijk te krijgen, aldus Kok. ‘Ze zien Zou hier sprake kunnen zijn van een Europese paradox? ­Eurocommissaris innovaties meestal als een bedreiging. Grote bedrijven willen graag Danuta Hübner van regionale ontwikkeling liet zich begin deze maand alles houden zoals het is. Ze ­hebben tijdens een bezoek aan de nu macht. Maar dat is killing voor ­Universiteit Twente tegenover ‘Grote bedrijven willen graag de innovatie.’ De invloed van de alles houden zoals het is. Maar dat is killing ­d agblad Trouw ontvallen dat grote bedrijven gaat zelfs zover, ­m iddelgrote en kleine bedrijven voor de innovatie’ meent Kok, dat hij spreekt van een tekort schieten op innovatiegebied. ‘Ze geven amper geld uit aan kennis en ontwikkeling, terwijl ze wel ‘herenakkoord’ tussen de overheid en de tien grootste bedrijven. ‘De goed zijn voor 95 procent van de werkgelegenheid binnen de unie,’ grote bedrijven hebben hun lobby in Den Haag.’ Zo zou Kok de indeling van het Innovatieplatform anders hebben aangepakt. Daar heeft nu meende Hübner. Maar volgens de ondernemers werkt het Europees bijvoorbeeld Gerard Kleisterlee, ceo van Philips, zitting in. ‘Dat zou ik beleid dit zelf in de hand door het verbod op steun voor ­marktontwikkeling. niet zo gedaan hebben, als ik Kleisterlee óf de overheid was. Maar dat De Nederlandse overheid probeert op allerlei manieren innovatie te is mijn mening.’ Kok geeft een voorbeeld van hoe moeilijk het is om een innovatie ook promoten en waar mogelijk een steentje bij te dragen. In 2007 ­besteedde daadwerkelijk geaccepteerd te krijgen. ‘We zijn met een ander bedrijf, het kabinet via uitvoeringsagentschap SenterNovem een kleine 850 Assemblion, een inkjetprinter aan het bouwen. De technologie hebben miljoen euro aan innovatiesubsidies en -regelingen. Het grootste deel we van Philips gekocht, met de ontwikkelgroep van vijftig personen in daarvan liep via de WBSO, een kleinschalige en laagdrempelige Heerlen daarbij. Die printertechnologie moet nu van laboratoriumschaal ­belastingregeling die feitelijk bedoeld is voor kleine bedrijven, maar naar grote industriële printertoepassingen worden gebracht.’ Het toont waarvan ook de allergrootste bedrijven graag gebruik maken. Met een

24

PM 27/6

achtergrond < budget van 425 miljoen euro per jaar zorgt de regeling ervoor dat ­bedrijven een afdrachtvermindering voor onderzoekspersoneel op de loonheffing krijgen. Van alle 20.000 aanvragen die 13.000 bedrijven in 2007 bij SenterNovem deden, was 95 procent afkomstig van ­bedrijven met minder dan 250 medewerkers. In totaal kregen deze bedrijven 68 procent van het uitgekeerde bedrag. Grote bedrijven deden dus relatief hogere aanvragen, want ze hebben meer personeel.

Goossens. ‘Grote bedrijven kunnen verder vooruit kijken, ook financieel. Kleine bedrijven moeten vaak op kortere termijn reageren. Nederland heeft absoluut een aantal interessante techno-starters, maar ze hebben kapitaal nodig.’ Het in de markt zetten van producten is een taak die niet bij Point-One ligt, meent Goossens. ‘Wij richten ons op de ­­­precompetitive R&D, een fase waarin je heel goed met andere bedrijven kan samenwerken en waaraan ook een groot risico hangt. Dat is de fase waarin bedrijven aan alle kanten ondersteuning nodig hebben.’ Niettemin ziet Goossens wel een kans. ‘Ik kan me best voorstellen Draagvlak Toch komen de meest vernieuwen­ dat als het gaat om het verbeteren de oplossingen na jarenlange en van methodes om iets in de markt ‘nederland heeft interessante technopeperdure ontwikkelingsprocessen te zetten, we daar als innovatie­ ­starters, maar ze hebben kapitaal nodig’ – zoals het navigatiesysteem Tom­ programma aan kunnen mee­ Tom – of min of meer per ongeluk, werken. Maar voor kapitaal om producten in de markt te zetten, moeten bedrijven aankloppen bij zoals met het erectiemiddel Viagra het geval bleek, dat het licht zag als antidepressivum. Volgens Clément Goossens, directeur van het ­landelijke ­investeringsfondsen. Het is een knelpunt dat dit kapitaal in Nederland strategische ­innovatieprogramma Point-One, gericht op vernieuwingen mondjesmaat aanwezig is voor risicovolle ondernemingen.’ De oplossing op het gebied van nano-­elektronica en embedded systemen, blijven de daarvoor ligt bij het kabinet, zegt Goossens. ‘Als er een ­knelpunt in de grote bedrijven van belang voor het innovatieklimaat in Nederland. markt zit, dan is het aan de overheid om daar wat aan te doen.’ < Point-One, dat ontstond na een ­opzetje van toenmalig EZ-minister Laurens Jan Brinkhorst (D66) en vier ­belangrijke bedrijven op het vakgebied, is een programma met ruim 120 deelnemende organisaties Point-One Het innovatieprogramma Point-One werd in 2006 gelanceerd, uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen en de overheid. De partners, afkomstig uit het midden- en kleinbedrijf, zijn gevestigd in heel maar vindt zijn oorsprong een jaar eerder, toen toenmalig EZ­Nederland, maar het zwaartepunt ligt in ­Eindhoven. Het kantoor van minister Laurens Jan Brinkhorst met een delegatie ceo’s van de Point-One bevindt zich dan ook op de High Tech ­Campus. Vanzelf­ Nederlandse industrie een bezoek bracht in de omgeving van het sprekend zijn het de vier grote bedrijven die een groot deel van de Franse Grenoble. Clément Goossens, directeur van Point-One: ‘We richting van Point-One bepalen, zegt Goossens. ‘Het zijn de grootste hebben daar gekeken hoe de Fransen het innovatiebeleid aanpak­ investeerders in R&D in Nederland. Maar we stellen het wel samen met ken. Dat was voor ons een voorbeeld hoe we een goed cluster alle partijen op. Het midden- en kleinbedrijf heeft een belangrijke rol konden neerzetten.’ Vier grote nanotechnologiebedrijven ­begonnen samen met het Embedded Systems Institute (ESI) en binnen het programma. Het is de bedoeling dat we een Nederlandse het Holst Center het innovatieprogramma. De bedrijven hebben agenda voeren, draagvlak is belangrijk.’ Point-One richt zich op vier kernactiviteiten: research & development bijna allemaal hun wortels in en rond Eindhoven: Philips, de in (waar het grootste deel van het budget naar toe gaat), het verbeteren Bilthoven gevestigde multinational ASMI, het door ASMI en ­Philips van de infrastructuur voor open innovatie, ‘human capital’ en het opgerichte ASML met het hoofdkantoor in Veldhoven, en Philips­ondersteunen van het midden- en kleinbedrijf. Het Point-One ­Innovation spinoff NXP, gevestigd in Eindhoven. Fund is vooral gericht is op het MKB. ‘Kleine bedrijven hebben heel specifieke problemen, dat brengt de schaalgrootte met zich mee,’ zegt

High Tech Campus, Eindhoven PM 27/6

25

etalage > Ingezonden mededeling

Interim-manager als accelerator in digitaliseringsproces verwerking subsidies OCW

Piekbelasting is Nooit meer gangen volgebouwd met stapels papier en dossiers. Geen extra mensen meer inschakelen om tot in de late uurtjes ­enveloppen open te scheuren en stapeltjes te maken. Geen portiers meer die om twaalf uur precies de ingang sluiten en laatkomers de deur wijzen. Het ministerie van OCW doet de vierjaarlijkse aanvraag van meerjarige subsidies tegenwoordig geheel digitaal.

A

­­­­ Anne-Marie Bruggert, hoofd van de afdeling Financiën en Control Cultuur van het DG, is enthousiast over de nieuwe werkwijze. ‘De pizza-avonden zijn nu verleden tijd en we konden ons concentreren op het echte werk: de controle van de volledigheid van de aanvraag, de eerste analyse en zorgen dat deze op de goede plek terechtkomt.’ Volgens haar is er veel tijdwinst geboekt. ‘Door de standaardisering kijken we alleen naar de stukken waar inhoudelijke evaluatie nodig is.’ Het ministerie had al ervaring met de digitale verantwoording van subsidieontvangers, maar een jaar geleden is besloten om ook het aanvraagproces maximaal te digitaliseren.

fgelopen winter was het weer zover, tot 1 februari konden culturele instellingen een subsidie aanvragen op basis van de Cultuurnota 2009-2012. Deze keer was het Specifieke kennis departement Op de vraag waarom er voor goed voor­ deze klus een interim-manager bereid om de bureaucratie rond is aangetrokken, heeft Brugde aanvragen zo veel mogelijk gert een duidelijk antwoord: te beperken. Hierbij werkte het ministerie nauw samen met het Nederlands Fonds voor ­Podiumkunsten. Samen ­kregen zij bijna 700 aanvragen via ­internet te verwerken. ‘Wij hebben simpelweg niet de Door de plaatsing van het ­capaciteit in huis om dit te doen. ­aanvraagformulier op het net Zulke specifieke kennis over en de mogelijkheid tot het ­informatiesystemen is zelfs rijks­uploaden van documenten breed niet aanwezig. De meest verliep de ­verwerking ­stukken kostenefficiënte oplossing was efficiënter, verzekert Lidia daarom het inhuren van iemand die wel verstand heeft van dit ­Weststrate, ­interim-manager van Resources Global Professionals. De ­cultuurspecifieke systeem.’ Beleidsmedewerker Semra Gülhan van ­administratieve lasten zijn voor de indieners aanzienlijk ­verminderd. de afdeling Instellingenbeleid en Informatie is het hiermee eens. ‘En Moest een theatergezelschap voorheen een aanvraag in ­zevenvoud bovendien kunnen we van de informatie die door Lidia Weststrate op schrift inleveren, sinds dit jaar kan het, dankzij de volledige is overgedragen in de toekomst ­digitalisering van het traject, een stuk gemakkelijker. ‘Halvering van de logistieke werklast is eer- zeker nog profiteren.’ Weststrate fungeerde als aan­ der een onderschatting dan overschatting’ Hoewel ook haar directie niet ontkomt aan de ambtelijke jager van het project om de ­taakstellingen, is het volgens Bruggert niet vanzelfsprekend dat er ­verwerking van subsidies binnen het departement te stroomlijnen. wordt gekort op de inhuur van extern personeel. ‘De piek­belasting ‘Van ­indiening tot besluitvorming, de digitalisering biedt in het hele op onze afdeling is dankzij dit project enorm afgenomen. De traject ­voordelen. Iedereen werkt nu met dezelfde kengetallen.’ Ook

26

PM 27/6

etalage <

verleden tijd ­ edewerkers in het archief hoeven niet meer te scannen en geen m en zit ik niet in ­het ­circuit van baas en niet-baas.’ De diversiteit in ­gekleurde stickertjes meer te plakken. Een halvering van de ­logistieke haar ­werkzaamheden is voor haar een belangrijke reden om te kiezen werklast voor het secretariaat is eerder een onderschatting dan een voor de charme van het vak van ­interim-manager. Ook al heeft ze overschatting,’ stelt ze. Dit betekent echter niet dat al het werk maar geen vaste collega’s, toch voelt Weststrate zich geen ­einzelgänger: uit handen moet worden gegeven: ‘De grenzen ­vervagen, ik ga vaak ‘De interim-manager mag zichzelf ook gewoon mee met personeels­ ‘De interimmanager mag zichzelf niet ­onmisbaar maken’ niet onmisbaar maken. Hij of zij uitjes en deel mee met de moet informatie toevoegen en ­kerstpakketten.’ niet de taken vervullen die wij als organisatie ook zelf zouden kunnen Het ministerie van OCW was voor Weststrate geen onbekend doen. Transparantie is daarbij van essentieel belang: je kunt niet het ­terrein, ze werd al eerder voor andere innovatieve projecten op risico lopen volledig ­afhankelijk het ­gebied van informatie­ te zijn van een ­interimmer.’ voorziening ­ingehuurd. WestDe inzet van Weststrate heeft strate heeft de beleids­makers ­gewerkt als een accelerator, ‘behoor­­lijk ­achterna moeten aldus Bruggert. ‘Ze heeft verzitten’ om de klus te klaren. ‘Ik stand van wat er zich in de heb heel wat twijfelaars over de streep moeten trekken. Het was een ­uitdaging om ook de ­tegenstanders te overtuigen van de voordelen.’ Vooral de focus op het beleidsmatige, en niet zo zeer op het logistieke proces, markt ­afspeelt en laat zich minziet Weststrate als een belangrijk der ­leiden door de standaarden struikelblok voor digitalisering. die op het ­ministerie gelden. Er ‘Het management mag best een werd ­gepraat over de zaken waar zekere angst hebben, maar op echt over gepraat moest worden een gegeven moment moet je zonder onnodige interne discusonline gaan. Je kunt testen wat je wilt, maar het precieze ­aantal aansies.’ Ook Gülhan ziet de toegevoegde waarde: ‘Zij laat me nadenken vragen kun je toch niet ­voorspellen.’ over hoe je de zaken over twee jaar wilt hebben. Dit moet ook wel, want door de digitalisering zijn er geen brieven meer die nog tot Afdelingshoofd Bruggert ­geeft aan dat er stapsgewijs zal worden het laatste ­moment kunnen worden gewijzigd. De marges ­moeten doorgebouwd aan de ­uitbreiding van de toepassingen. Zo zouden ook eerder ­worden vastgesteld.’ gemeenten en ­provincies nog veel winst kunnen boeken als het gaat om de ­verwerking van ­cultuursubsidies. Door dezelfde gegevens op Objectiviteit te ­vragen kunnen er gelijke kengetallen worden gevormd, waardoor De makelaarsfunctie, tussen gebruiker en techneut, bevalt ­interrimde gegevens­uitwisseling onderling makkelijker wordt. Bruggert zal dit manager Weststrate goed. ‘Ik heb een objectieve plek in de ­organisatie in ­ieder ­geval niet meer mee­maken in dienst van het ­ministerie van waarbij ik geen ­rekening hoef te houden met de ­algemene gevoeOCW. Na vier jaar op het DG ­Cultuur heeft zij ervoor gekozen ontslag ligheden. Als ­relatieve ­buitenstaander heb ik geen concreet belang te nemen en binnenkort aan de slag te gaan als i­nterimmer.

Deze pagina’s zijn mogelijk gemaakt door:

PM 27/6

27

spelers >spelers > Marko Borst eerste rijksambtenaar die kiest voor leraarproject

‘Sommige zaken laten zich alleen radicaal oplossen’ Al 150 rijksambtenaren hebben interesse getoond in een ­o verstap naar het onderwijs. Vooral geschiedenis en ­maatschappijleer zijn populair. Maar A+O fonds Rijk, dat het proefproject initieert, is op zoek naar leraren in spe voor ­bètavakken en taalonderwijs. Vrom/BZK • Een klein jaar geleden kreeg Marko Borst (40), mede­ berucht bij alle docenten en zal waarschijnlijk uit elkaar worden gehaald het komende jaar. Sommige zaken kun je alleen maar radi­ werker op de afdeling Financiën op het ministerie van Vrom, steeds caal oplossen.’ meer de kriebels. ‘Ik had het acht jaar prima naar mijn zin gehad op mijn werk, met fijne collega’s en een prettige sfeer, maar er dienden zich grote veranderingen aan als gevolg van een reorganisatie op Financiële compensatie mijn afdeling bij WWI waardoor ik qua werkplezier veel zou kwijt­ Als hij komend schooljaar aan zijn nieuwe bestaan begint, heeft Borst raken,’ legt hij uit. ‘Ik kreeg een nu of nooit-gevoel: als ik iets anders een jaar de tijd om tot inkeer te komen en terug te keren naar zijn wilde doen, dan moest ik daar nu voor kiezen. Ik besloot de stem van oude werk. Hij gaat ervan uit dat dat niet nodig is. ‘Het is meer een mijn hart te volgen en koos voor een baan in het onderwijs.’ soort stok achter de deur voor wanneer het helemaal misloopt, waar­ bij de regeling wel vermeldt dat dat dan buiten je eigen schuld moet Borst is de eerste die gebruikmaakt van het proefproject Tussen zijn gebeurd.’ Zou hij ook voor het leraarschap hebben gekozen als rijk en onderwijs, een initiatief van het A+O fonds Rijk. De basis van dit project is een convenant tussen BZK en scholen in Den Haag, er geen speciale regeling was die zorgde voor financiële compensa­ waarbij rijksambtenaren worden gestimuleerd om leraar te worden. tie bij de overstap? Borst: ‘Waarschijnlijk wel, maar de regeling heeft Overstappers hoeven niet op hun salaris in te leveren: het rijk betaalt op mij zeker een stimulerend effect gehad. Uiteindelijk ben ik kost­ de eerste vijf jaar het verschil in salaris met hun huidige baan. winner, met vier kinderen en een hypotheek, en kan ik me wat dat Marko Borst: ‘Toen ik eindexamen had gedaan voor het vwo, ­zeiden betreft weinig avonturen permitteren.’ mijn docenten tegen mij: jij moet in het onderwijs. Daar was verder Inge Jansen van A+O fonds Rijk, dat de ambtenaren met drang nooit iets van terecht­gekomen, naar het schoollokaal werft, is maar ik hield mijn ogen open voor ­tevreden over het aantal aan­ ‘Biologie geef ik vooralsnog alleen aan de brugklas, want daarin moet ik een kans. Toen ik hoorde van dit meldingen. ‘We hebben inmiddels mijn graad nog halen’ pilotproject dacht ik meteen dat 150 reacties van gegadigden, van dit op mijn lijf was geschreven. wie er nu 6 zijn begonnen aan de Het was een lang proces van wikken en wegen, maar naarmate de oriëntatieronde. We zoeken in totaal 50 matches, met name voor de tijd vorderde werd het steeds meer een prangende kwestie voor bètavakken en taalonderwijs. Veel aanmeldingen kwamen van mij.’ ­mensen die geschiedenis of maatschappijleer willen geven, maar Borst, die is afgestudeerd als socioloog, werd aangesteld als leraar voor die vakken bestaat nu juist bijna geen tekort.’ De kandidaten maatschappijleer en biologie op de havo en het vwo van het Hofstad beschikken minimaal over een afgeronde hbo-opleiding. Jansen: Lyceum in Den Haag. Medio mei begon hij met een drie maanden ‘Het aantal aanmeldingen laat zien dat deze rijksambtenaren durende oriëntatieronde, waarbij hij proeflessen gaf en als waar­ ­maatschappelijk betrokken zijn. Wat ook opvalt is hoe enthousiast nemer aanwezig was bij lessen van andere docenten. ‘Biologie geef ze zijn.’ ik vooralsnog alleen aan de brugklas, want daarin moet ik mijn graad Intussen wordt Borst overstroomd door aanmoedigingen van zijn nog halen. Daar krijg ik steun voor van de school en van de overheid.’ ex-collega’s op Vrom. Borst: ‘Sinds er een stukje over mijn overstap Is hij dan niet bang dat zijn kennis van de biologie nu nog onvol­ heeft gestaan op het intranet van het ministerie, krijg ik veel mails doende zal blijken om voor de klas te staan? Borst: ‘Op brugklasniveau van mensen die me gelukwensen of zeggen dat ze hetzelfde als ik is de materie voor mij nog wel redelijk te behappen. Ik heb een paar willen doen. Het leuke is dat het vaak volstrekt onbekenden zijn. Ik geloof dat er heel veel animo bestaat om deel te nemen aan dit proefwerken op dat niveau gemaakt en dat ging me goed af.’ Inmiddels heeft Borst vier proeflessen achter de rug. ‘Het was heel ­project.’ Jansen van A+O fonds Rijk laat weten dat het project in leuk en tegelijkertijd heel inspannend,’ vertelt hij. ‘Ik voelde een oktober een tussentijdse evaluatie krijgt, om te bepalen of er een gezonde spanning om voor de klas te staan, geen plankenkoorts. En vervolg komt. < [René Zwaap] gelukkig bleven de leerlingen rustig. Ik was als toehoorder aan­wezig bij een les van een andere docent, en daar was een bepaalde klas Voor meer informatie over het project Tussen rijk en onderwijs: waar geen land mee te bezeilen was. Dat levert een hoop negatieve www.mobiliteitsbank.nl/ontdekhetonderwijs. energie op waarmee je moet leren omgaan. Die klas bleek overigens

28

PM 27/6

spelers >

WZW

WIE ZIT WAAR? Ze werd veelvuldig genoemd als nieuwe SG van het ministerie van Buitenlandse Zaken, maar Renée JonesBos (55) werd het uiteindelijk niet. Ze is voorgedragen voor de ambassadeurspost in Washington. Jones-Bos bekleedde veel internationale functies en is nu nog DG Regiobeleid en Consulaire Zaken bij Buitenlandse Zaken. Als tweede man op de ambassade van Washington (VS) is Gerard van der Wulp (58) aangesteld. Zijn benoeming gaat in op 1 september 2008. Van der Wulp werkte negen jaar bij de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD), sinds 2004 als DG. Daarvoor was hij journalist. Vóór zijn benoeming als hoofd van de RVD was hij correspondent in de Verenigde Staten. De nieuwe LNV-raad in Abu Dhabi wordt Philip de Jong (47). Zijn werkgebied strekt zich uit van de Verenigde Arabische Emiraten tot Saoedie-Arabië en Iran. Hij is geen vreemde in deze functie aangezien hij eerder al landbouwraad was in Groot-Brittannië, Brazilië en Zuid-Afrika. In zijn vorige functie was hij lid van het managementteam van de directie Regionale Zaken-Zuid van het ministerie van LNV. Buitenlandse Zaken krijgt nieuwe ambassadeurs in Khartoem en Bern. Norbert Braakhuis, nu nog ambassadeur in Yaoundé (Kameroen) verhuist

naar Sudan, en Peter Schönherr verruilt zijn ambassadeurschap in Kigali (Rwanda) voor Zwitserland. Beide landen moeten hun goedkeuring nog verlenen aan de nieuwkomers. Daan Keur (57) is benoemd tot voorzitter van het bestuur van het gerechtshof in Leeuwarden. Hij bekleedde al het vicevoorzitterschap. Keur werkt sinds 1986 bij de rechtbank en het Hof in Leeuwarden. Hij voltooide in 1977 de studie Nederlands recht aan de Universiteit Groningen. Per 1 november 2008 is Aloysius van Dorst (59) de nieuwe vicepresident van de Hoge Raad der Nederlanden. Van Dorst was sinds 1999 raadsheer van de Hoge Raad en werkte daarvoor onder meer als raadsheer bij het gerechtshof van Den Haag en als rechter van de rechtbank van Haarlem. Hij volgt Geert Corstens op, die is gepromoveerd tot president van de Hoge Raad. De heer J. Veerman is per 1 augustus 2008 voor drie jaar benoemd tot lid van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba. Veerman is rechter bij de rechtbank Arnhem. Voor herbenoeming tot plaatsvervangend lid is de heer P. Van Schendel voorgedragen.

advertentie

P&O Services Groep brengt mensen in beweging • Mobiliteitsdienstverband • Loopbaancoaching • Assessment- & Developmentcenter • Management Development & Leertrajecten • Interim & Detachering • Payrolling

Dé mobiliteitspartner voor ambtenaren en bestuurders!

Den Haag Maastricht Meppel Tilburg Wageningen Hedel Correspondentieadres

| Postbus 94, 5320 AB Hedel

Telefoon

| (073) 503 93 20

Internet

| www.posg.nl PM 27/6

29

spelers >spelers > Fenna Beekmans nieuwe directeur Europa decentraal

Een wereld te winnen Europabewustzijn.’ Ook al houdt het Ierse nee de gemoederen flink bezig, Beekmans kijkt toch liever ­v erder dan de waan van de dag. ‘De ­dagelijkse praktijk gaat door. Een ja of nee verandert niets aan de regelgeving. Een EUROPA • Zes jaar geleden introduceerde Fenna Beekmans (38) het ambtenaar heeft nog steeds te maken met de richtlijnen voor de uitstoot van CO2.’ Expertisepunt Subsidies bij de gemeente Den Haag. Als coördinator van dit informatiepunt maakte zij zich sterk voor de kansen en ­Europa decentraal is puur op de praktijk­ ­mogelijkheden van Europese subsidies. ‘Veel ambtenaren denken situatie van de ambtenaar gericht en opereert op een ander abstractie­ dat Europa erg complex is en dat schrikt af. De gedachte is vaak dat niveau dan de politiek, aldus Beekmans. alle kennis in huis moet worden I n 20 01 ver r u i lde ze de ‘Beleid, kennis en regelgeving gehaald, maar het gaat er juist om consu ltanc y ­w ereld voor het moeten de trigger zijn’ dat je weet waar je de kennis ­ambtenarenbestaan. ‘Weg met de ­vandaan kunt halen.’ leaseauto, laptop en dure telefoon. Ook de mantelpakjes verdwenen na de eerste week.’ Toch heeft ze nooit Beekmans benadrukt dat geld niet de reden mag zijn naar Brussel te gaan: ‘Beleid, kennis en regelgeving moeten de trigger zijn.’ De spijt gehad van haar overstap. Als initiatiefnemer van het landelijk ambtenaren van gemeenten, provincies en waterschappen kunnen netwerk van adviseurs public affairs heeft Beekmans een passie voor hiervoor terecht bij het Kenniscentrum Europa decentraal. Beekmans: verbinden en die kan ze goed gebruiken in haar nieuwe functie: ‘Het ‘Hoewel er over de hele linie hard gewerkt wordt om de kennis te kenniscentrum bestaat uit een kleine club van tien professionals, maar vergroten, valt er nog een wereld te winnen als het gaat om het we opereren in een heel breed netwerk.’ < [RW]

Iedereen Europaproof. Fenna Beekmans, per 1 september de nieuwe directeur van Kenniscentrum Europa decentraal, is ambitieus en staat te trappelen om het Europabewustzijn van de lokale en regionale ambtenaar een boost te geven. ‘Er valt nog een wereld te winnen.’

advertentie

Werken bij een top organisatie!

Werken via P&O Services Groep Voor onze opdrachtgever, een gemotiveerde en ervaren professional (M), zijn wij op zoek naar een vacature voor de functie van

Procesmanager die kan floreren in een complex krachtenveld

Uw vraag: Als werkgever zoekt u een ervaren procesmanager voor uw op handen zijnde kwaliteitsontwikkeling. De nadruk ligt hierbij op het toetsen, inrichten en sturen van de processen in uw organisatie, waarbij afstemming met de verschillende actoren in de processen een succesfactor is. Het krachtenveld waarin de procesmanager zich bevindt, beschrijft u als complex. Het aanbod: Onze opdrachtgever heeft een duidelijk visie waarin hij zich concentreert op hoofdlijnen en de lange termijn. Hij is goed geïnformeerd over maat-

schappelijke en politieke ontwikkelingen. Daarbij vindt hij het belangrijk dat er voor zichzelf en voor anderen ruimte is om goede ideeën te realiseren. Onze opdrachtgever is te beschrijven als een organisatietalent met oog voor de belangen van de mens en de organisatie. Interesse? Ziet u deze praktisch geschoolde professional als uw procesmanager, neemt u dan contact op met Hans van Hoek, directielid, op telefoonnummer 06-53375260. Een bericht per e-mail kan ook: [email protected]. P&O Services Groep biedt creatieve mobiliteitsoplossingen voor personeelsvraagstukken. Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt zeker op prijs gesteld!

Den Haag Maastricht Meppel Tilburg Wageningen Hedel Correspondentieadres

30

PM 27/6

| Postbus 94, 5320 AB Hedel

Telefoon

| (073) 503 93 20

Internet

| www.posg.nl

spelers >

Re: overstap naar RGD

Mailen met ... Bas Vereecken Bas Vereecken verruilt zijn baan als communicatiedirecteur op Vrom voor een functie bij de Rijksgebouwendienst. ‘De vraag is of je na acht jaar weer zelf die kar moet gaan trekken.’ VROM • Druk, druk, druk. Bas Vereecken begint pas op 1 juli officieel als projectdirecteur Corporate Communicatie en Cultuurverandering bij de Rijksgebouwendienst, maar is in juni al betrokken geweest bij de voorbereidingen van een managementconferentie over het nieuwe ondernemingsplan van de RGD. Weinig tijd voor een interview, dus mailt PM met de voormalig directeur Communicatie van Vrom. Je opvolger Dig Istha is 16 april al begonnen als ­interim-­directeur Communicatie. Wat heb jij al die tijd gedaan? ‘Toen Dig Istha kwam, heb ik een aantal klussen afgemaakt en bleef ik lid van de Voorlichtingsraad. Als VoRa-lid heb ik me altijd ­ingespannen voor interdepartementale klussen, dus eerlijk gezegd heb ik de afgelopen weken mijn handen vol gehad aan het afbouwen en overdragen van allerlei zaken. Maar voor het eerst in jaren had ik geen telefoontjes meer tot laat in de avonduren en in het weekend van journalisten of collega-persvoorlichters.’ Toen Istha werd benoemd ontstond er nogal wat commotie. Hij zou als PvdA’er zijn aangetrokken om het imago van de twee PvdA-bewindslieden op Vrom wat op te poetsen. Ben jij hierin dan tekortgeschoten? ‘Dat is vooral wat je in de kranten las. De feiten zijn dat er door mijn overstap naar de RGD ruimte ontstond voor een interim-directeur. Als directeur Communicatie bij een departement sta je niet op de loonlijst van een politieke partij. Dig is absoluut een professional met veel ervaring, ook als oud-directeur Voorlichting. Ik liep al langer met de gedachte rond na acht jaar op Vrom eens iets anders te gaan doen. Een functie waar je meer van jezelf in kwijt kunt en weer iets over je eigen agenda te vertellen hebt. Management en woordvoering kun je bij een directie Communicatie bijna nooit alle twee echt goed doen. Er is de afgelopen jaren bij Vrom veel veranderd en toen traden er ook nog eens twee ministers aan met eigen opvattingen over hun onder­ steuning. Dan is het goed dat er ook nog eens naar de ­organisatie van de communicatie wordt gekeken. En de vraag is of je na acht jaar weer zelf die kar moet gaan trekken bij het opnieuw doorvoeren van een groot aantal veranderingen.’ Bij de RGD word je projectdirecteur Corporate Communicatie en Cultuurverandering. Wat houdt dat precies in? ‘De RGD is bezig met de koers voor de komende jaren waarin er nog­ al wat veranderslagen moeten worden gemaakt. Ik zal het directieteam daarbij helpen. Er zullen veel sessies met RGD-medewerkers komen om de noodzakelijke veranderingen inhoud te geven. Plannen om te veranderen zijn er genoeg in Den Haag. Ervoor zorgen dat die ook consequent en systematisch worden uitgevoerd is vaak andere koek.’

Projectdirecteur, dat impliceert dat het om een ­t ijdelijke functie gaat. ‘Dat klopt. Het is een klus die waarschijnlijk twee jaar gaat duren. Daarna kijken we wel verder.’ Ik heb je even gegoogled en stuitte op twee boeken die je hebt geschreven: Water, drie culturen zoeken naar evenwicht en Living apart together, how cultures meet in a two-way street. Vertel eens, wanneer en waarom heb je deze boekjes ­geschreven? ‘In de periode dat ik werkzaam was bij Buitenlandse Zaken heb ik met een aantal fotografen rond het thema water en duurzaamheid voor het blad van ­­Ontwikkelingssamenwerking ­reportages gemaakt in diverse landen. Het materiaal dat uit die reizen beschikbaar kwam, was dus­ danig dat werd besloten er ook boeken en tentoonstellingen van te maken. Achteraf is dat – tot dusver – een van de mooiste ­periodes uit mijn ambtelijke loopbaan geweest.’ Je bent actief op de school van je kinderen, zag ik ook op ­internet. Heb je daar wel tijd voor? ‘Ik ben nu eenmaal iemand die vindt dat je ook maatschappelijk je steentje bij moet willen dragen. Ik ben nu inderdaad zo’n drie jaar voorzitter van de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad van Stopoz, een bestuur waarin tien basisscholen in Kennemerland zijn ondergebracht. Dan vertegenwoordig je ruim 2.000 kinderen, hun ouders en 200 leerkrachten. Je ziet welke problemen er spelen: ­k waliteit van het onderwijs, veiligheid, huisvesting, et cetera. Je weet hoe belangrijk het voor ouders is dat het goed gaat met hun kinderen op school, dan ben je dus met hele concrete zaken bezig. En die ­ervaring is ook weer van belang voor mijn werk in Den Haag. We moeten er hier voor oppassen dat we ons niet met elkaar bezighouden en met de rug naar burgers en bedrijven gaan staan in plaats van ­a ndersom, hetgeen toch echt de bedoeling is.’< [Cindy Castricum] advertentie

inhuur met impact

Buitengewoon teamwork Interimmanagement & professional services

00 (030) 68 6 70 nl ce s. w w w.re so ur

PM 27/6

31

spelers > LEZERS SCHRIJVEN

Voorkeur voor een vrouw?

spelers < BZK een na beste werkgever in non-profitsector

Departement krijgt vrouwelijke SG

‘Diversiteit staat al heel lang op de agenda. Pardon, op de kaft van beleidsnota’s. Het komt er in praktijk niet van.’ ‘We moeten vrouwen dankbaar zijn dat ze nog in de publieke sector willen werken. Mannen zoeken hun carrière liever daarbuiten.’

aan de lezers van PM nu eens zelf in de pen te klimmen over het voorkeursbeleid van de overheid, leverde uiteenlopende ervaringen op. In het laatste nummer voor de zomer leest u de bijdragen van een aantal van hen.

PM 13 komt uit op 11 juli 2008

advertentie

implementatiekracht als onderscheidend vermogen

Buitengewoon teamwork Interimmanagement & professional services

00 (030) 68 6 70 nl ce s. w w w.re so ur

32

PM 27/6

Nog voor de zomer wordt bekendgemaakt wie de nieuwe ­secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt. Dat het een vrouw is, staat vast, zo laat waarnemend SG Philippe Raets weten. BZK • Meer vrouwen in de hogere echelons van de rijksdienst is een van de doelstellingen van het huidige kabinet. ‘BZK is de aanjager daarvan, dus wij zijn met die extra inspanning aan de slag gegaan bij het zoeken naar een nieuwe SG,’ zegt Philippe Raets, die sinds 1 februari van dit jaar waarnemend SG is na het vertrek van Jan ­Willem Holtslag. Is het zoeken naar een vrouw de reden is dat het zo lang duurt eer er een nieuwe SG kan worden benoemd? Raets ontkent: ‘We hebben de procedure netjes gevolgd en breed gezocht. We hadden ook in

‘ik ga wel om me heen kijken naar een andere baan’ Den Haag kunnen kijken of een andere topambtenaar beschikbaar was, dan was het misschien ­sneller gegaan.’ Zelf wordt Raets zodra de nieuwe SG is ingewerkt zonder morren weer gewoon pSG. ‘Maar dat doe ik dan zo’n 4,5 jaar, dus ik ga wel om me heen kijken naar een andere baan. Of dat in Den Haag is, dat moeten we maar zien.’ Voorlopig vermaakt Raets zich nog wel als SG. Apetrots is hij dan ook op de tweede plaats die BZK heeft behaald in de top 20 van beste werkgevers in de non-profitsector, het jaarlijkse onderzoek van weekblad Intermediair. ‘Ondanks de reorganisatie die het departe­ ment dit jaar doormaakt, geven onze mensen aan dat ze graag bij BZK werken.’ Binnenkort gaat er een uitnodiging de deur uit naar de ambtelijke bazen en de directeuren P&O van de overige organisaties uit de top 5 (de gemeenten Zwolle en Amersfoort, het waterschap Brabantse Delta en de RDW). Raets wil met hen om tafel om ­ervaringen uit te wisselen. ‘Ik ben benieuwd hoe zij hun personeelsbeleid ­aanpakken. Goede ideeën kunnen we dan wellicht overnemen, want het is beter om slim te jatten dan het allemaal zelf uit te vinden.’ < [CC]

et cetera

Wat als … Fortuyn niet was vermoord Wat zou er zijn gebeurd als de aanslag op Pim Fortuyn was mislukt? Het is een scenario waar vast veel schrijvers op hebben gebroed. Tomas Ross schrijft in De Marionet een alternatieve geschiedenis vanaf die 6e mei 2002. Dat doet hij op zijn gebruikelijke manier. Het boek hangt aan elkaar van clichématig beschreven scènes en dramatische cliffhangers die niets aan de verbeelding overlaten. Mensen worden ‘lijkbleek’, ‘happen naar adem’ en worden ‘hysterisch’ bij de geringste schrik. De schrijfstijl is plat en de karakters amper uitgediept. Bovendien hebben de personages die Ross opvoert, zoals vaker in boeken van mannelijke auteurs, een constan­ te interesse in de seksuele potentie van de tegenspeler. Borsten, billen en benen worden heimelijk bekeken en beoordeeld. Er ontstaat geen broei­ erige sfeer rond het Binnenhof, mocht dat de opzet zijn van Ross. De lezer wordt hooguit enigszins paranoïde ten aanzien van mannelijk Den Haag. Ross moet het vooral hebben van de keuze van bekende Nederlandse locaties en natuurlijk de sterke suggestie dat het allemaal echt gebeurd is. Een toevallige ontmoeting met Ross zelf, ergens in een trein tussen Utrecht en Den Haag, leert dat de schrijver zelf overtuigd is van die waar­ heid. Het is een amusante wetenswaardigheid, dat de schrijver zo vol in zijn eigen samenzweringstheorieën gelooft. Is de realiteit overtuigend genoeg om het tegendeel te bewijzen? In De Marionet zijn het vooral de eendimensionale schrijfstijl en dito karakters die afbreuk doen aan de geloofwaardigheid. Het enige karakter dat is uitgediept, is dat van Fortuyn zelf. Maar daar is geen kunst aan: de critici van professor Pim hadden dat jaren geleden al voor Ross gedaan. Dat hij megalomaan, egocentrisch en hoogmoedig is, wisten we. Dat hij een intense hekel heeft aan het koningshuis moge duidelijk zijn. En dat hij van oesters met beurre blanc houdt en voor ontspanning tekeer gaat met een ‘lekkere knul’ in de dark room is geen verrassing. Ross schrijft zijn verhalen veelal aan de hand van gedachten van de personages. De karakters krijgen kleur dankzij hun uitvoerige contemplaties. Erg helder is die kleur niet. De Fortuyn-stemmer krijgt geen ander kenmerk dan dat hij ontevreden is. En waarom men nu zo anti-Pim was, wordt ook niet duidelijk.

De LPF gaat in deze variant op de geschie­ denis een coalitie aan met de VVD, wat een verrassende leiderschapskwestie oplevert. Ross heeft leesbaar plezier gevonden in zijn brainstorm over de formatie. Wie zou Fortuyn op welke post hebben gezet? ­Richard Krajicek als staatssecretaris voor Sport, Fred Teeven op Justitie, Bart Jan Spruyt op Integratie en Vreemdelingenbe­ leid en Ayaan Hirsi Ali als staatssecretaris voor Allochtonenbeleid. Frans Weisglas, Neelie Kroes en Wibo van der Linden mogen ook rekenen op een plekje in het kabinet. Evenals oud-ANWB-topman Paul Nouwen die Verkeer en Waterstaat mag bestieren. Interessant zijn natuurlijk de beleidsmatige veranderingen die dankzij Fortuyn worden doorgevoerd. Wordt het allemaal anders met de LPF in de regering? Ross durft niet zo. De benzineprijs wordt verlaagd, het idee om de Antillen los te maken van het koninkrijk wordt geopperd en het kabinet dreigt met uittreding uit de EU. Maar er worden geen spijkers met koppen geslagen. Misschien is het juist de bedoeling van Ross om te laten zien dat, ook met de verkiezing van 53 LPF’ers in de Tweede Kamer nog steeds alles bij het oude kan blijven. Nederland blijft Nederland, zelfs wanneer de PvdA nog maar 20 zetels overhoudt. Het is geen boek waar je in weg kruipt. Om na drie dagen weer ­wakker te worden, met je ogen te knipperen om aan het daglicht te wennen, en het plot nog eens door te nemen. Hunkerend naar méér van hetzelfde verhaal. Nee, De Marionet is een vermakelijk, fijn tussendoortje. < [Eefje Rammeloo]

Moet Europa de ruimte krijgen?

Ik stop!

Enerzijds lijkt het beeld te ontstaan dat ‘Brussel’ ongevraagd en onver­ wacht regels afkondigt waarop niemand zit te wachten. Dat mag dan niet helemaal kloppen, feit is dat nieuwe Europese regelgeving – richtlijnen over luchtkwaliteit of beschermde dieren, bijvoorbeeld – wel eens roet in het eten gooien bij ruimtelijke en infrastructurele projecten. Ander­ zijds zijn veel ruimtelijke problemen van nature grensoverschrijdend en ­verdienen ze een internationale aanpak. Lux in Nijmegen organiseert maandag 30 juni een debat over deze kwestie dat wordt gevoed door een journalistiek onderzoek van journalist/­ planoloog Peter Paul Witsen. Verder zijn aanwezig: Lambert van Nistelrooij (Europees Parlement, CDA), Co Verdaas (gedeputeerde provincie Gelder­ land, PvdA) en Jan van der Meer (wethouder Nijmegen, GroenLinks).

Volgende week is het dan zover: vanaf 1 juli is de horeca rookvrij. Het kostte minister Ab Klink van Volksgezondheid weinig moeite deze maat­ regel door het parlement te loodsen, maar verstokte rokers kijken – op zijn zachtst gezegd – niet uit naar deze mijlpaal. Het filosofisch debatcafé Felix & Sofie staat er maandag 30 juni dan ook bij stil. De bezoekers zullen om twaalf uur ’s nachts hun sigaret doven. Waarom roken filosofen? Wat is de relatie tussen de begeerte naar wijs­ heid en de begeerte naar nicotine? Hoe moet het straks verder met de laatste rokers? Hoe vrij zijn zij nog om te kunnen kiezen voor verslaving nu de overheid ze zo’n beperking oplegt? Deze en vele andere vragen zullen aan de orde komen tijdens het ­afscheidsfeestje waarin niet alleen van gedachte wordt gewisseld met verslavingsdeskundige Ton Schoffelmeer en socioloog Chip Huisman, maar ook een openhartig gesprek wordt gevoerd met de zwaar verslaafde filosoof Jaques Bos over de sublieme sigaret. Tot slot krijgt Willem van den Oetelaar van Clean Air het woord.

Wat Wanneer Waar Info

Debat Moet Europa de ruimte krijgen? Maandag 30 juni 2008, 20.00 uur Lux, Mariënburg 60, Nijmegen www.ruimteinlux.nl

De Marionet, Tomas Ross Uitgeverij Cargo, 416 pagina’s, e18,50

Wat Felix & Sofie: Ik stop! Wanneer Maandag 30 juni 2008, 21.00 uur Waar Felix Meritis, Keizersgracht 324, Amsterdam Info www.felix-en-sofie.nl PM 27/6

33

service Kameragenda

30 Juni t/m 3 juli

Plenaire vergaderingen In de laatste week voor het zomerreces, dat op 4 juli begint en tot 1 september duurt, debatteert de Tweede Kamer onder andere over de Voorjaarsnota en de jaarverslagen van de Nationale Ombudsman en de Raad van State. Commissievergaderingen

Maandag 30 juni 10.00 – 13.00 Defensie, Notaoverleg Veteranen 14.00 – 17.00 Defensie, Wetgevingsoverleg Jaarverslag 18.30 – 22.30 VenW en Financiën, Notaoverleg Anders betalen voor mobiliteit

Dinsdag 1 juli 16.00 – 18.00 BZ, Algemeen Overleg Midden-Oosten 16.30 – 19.30 VWS, Financiën en SZW, Algemeen Overleg Financiële tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten 18.30 – 20.30 Vrom en WWI, Algemeen Overleg Grondtransactie en grondspeculatie 18.30 – 20.30 EZ, LNV, Vrom en VenW, Algemeen Overleg Windturbineparken 18.30 – 19.30 BZ en Defensie, Algemeen Overleg Verlening bijdrage Navo-trainingsmissie Irak 19.30 – 21.30 BZ en Defensie, Algemeen Overleg Verlening bijdrage EU-missie Bosnië 20.30 – 22.30 Vrom en EZ, Algemeen Overleg Informele Milieu- en Energieraad

Woensdag 2 juli 10.00 – 12.00

34

PM 27/6

OCW, Algemeen Overleg Inspectierapport Aandacht voor allochtone studenten in het hoger onderwijs

nog even...

10.00 – 12.30 Defensie en BZ, Algemeen Overleg Afghanistan 10.00 – 12.00 LNV en Vrom, Algemeen Overleg Groot project Ecologische Hoofdstructuur 10.00 – 14.00 SZW en OCW, Algemeen Overleg Participatie jongeren met een beperking 10.00 – 12.00 BZK en VenW, Algemeen Overleg Verkiezingsproces waterschapsverkiezingen 13.30 – 17.30 OCW, Notaoverleg Strategische agenda hoger onderwijs 14.00 – 16.00 BZ, Algemeen Overleg Onderzoek besteding OS-gelden MHO 14.00 – 17.00 Vrom, LNV, OCW, VenW, VWS en WWI, Algemeen Overleg Gezondheid en milieu 14.30 – 16.30 SZW, Algemeen Overleg Arbeidsmarktbeleid 16.00 – 19.00 Justitie, Algemeen Overleg DNA-onderzoek in strafzaken 18.00 – 20.00 Financiën en LNV, Algemeen Overleg Tuinbouwkassen en kringloopwinkels

18.00 – 21.00

Vrom en BZ, Algemeen Overleg Klimaatbeleid en duurzaamheid

Donderdag 3 juli 10.00 – 12.00 SZW, Algemeen Overleg Europese sociale agenda 10.00 – 12.00 Justitie en BZK, Algemeen Overleg Informele JBZ-raad 10.00 – 12.00 LNV, Algemeen Overleg Moties en toezeggingen 14.00 – 16.00 LNV en Vrom, Algemeen Overleg Ammoniak 14.00 – 15.30 Financiën en Europa, Algemeen Overleg Begrotingsraad 14.00 – 17.00 VWS, Algemeen Overleg Bereikbaarheid ziekenhuiszorg 14.00 – 17.00 Justitie, Algemeen Overleg Taakuitoefening bijzondere opsporingsdiensten 14.30 – 16.30 BZ, Algemeen Overleg Consulaire bijstand Nederlandse gedetineerden in het buitenland 16.30 – 18.30 BZ en EZ, Algemeen Overleg Ontwikkelingsrelevante infrastructuurontwikkeling

beau monde In het prestigieuze stadspaleis Het Spaansche Hof aan het Haagse Westeinde worden rijkstrainees in spe elk jaar geïmponeerd tijdens een informatiebijeenkomst. Een geschikte lokatie dus voor de viering van tien jaar ­Rijkstraineeprogramma. Met vooral veel trainees uit de huidige lichting, oftewel de tiende tranche.

Tien jaar rijkstrainees Wat: Viering tien jaar Rijkstraineeprogramma Waar: Het Spaansche Hof, Den Haag Wanneer: Donderdag 19 juni 2008

Vlnr Gita Griffioen (SZW, 6e), Roos Wijman (BZ, 5e), Martijn de Wit (SZW, 6e) en Danielle Chevalier (BZ, 5e). Alleen Chevalier werkt niet meer bij het rijk, ze promoveert aan de UvA op het onderwerp publieke ruimte, etnische diversiteit en regelgeving. ‘Ik sluit een terugkeer naar de overheid niet uit.’

Hannah Saat (l) – tranche tien, BZK – vertrekt bijna naar de ambassade in Maleisië. Marloes Lubberdink is van een lichting eerder en op OCW blijven hangen. ‘Ik heb het naar mijn zin, dus had geen reden om weg te gaan.’ Vlnr Justitie-trainees (tranche tien) Toos Oudenaarden, Leonie Grefhorst, Alex Borst en Tim Kluijtmans. Toos en Alex hebben hun detachering al geregeld (respectievelijk bij Jeugd en Gezin en op de ambassade in Madrid). Leonie en Tim zijn er nog niet uit en willen er dus ook niets over kwijt. Dat zou de sollicitatieprocedure immers niet ten goede komen.

Memon Boukiour (l) en Sander Franse, beiden uit de 10e tranche, zijn trainee bij Vrom, hoewel Sander ‘fysiek op EZ zit’. ‘Vrij log,’ zo vindt Memon de overheid. ‘Het is soms nogal ingewikkeld iets gedaan te krijgen.’

(Vlnr) 10e tranchers Annemarie Veldkamp (EZ), Lotte van Galen (VenW) en Michelle van der Veeken (SZW) vinden het goed dat trainees op meerdere plekken werkzaam zijn. ‘Dat zou voor alle ambtenaren moeten gelden.’ Vlnr Wouter van der Torre (werkt op BZK als uitzendkracht, begint in september als trainee), Inge van der Heul (10e, Justitie), Anouk Segond vom Banchet (VenW, 10e) en Ko van Doorn (10e BZK). Ko werkt de komende maanden waarschijnlijk bij de gemeente Amsterdam, zijn detacheringsplek. Inge gaat kijken of ze met haar studie Onderwijskunde iets kan op OCW en Anouk weet het nog niet zeker. ‘Vrom, vermoed ik.’ Vincent Storimans (l) en Rory Nuijens, BZK-trainees uit tranche tien, komen elkaar komend half jaar weer tegen. Vincent is gedetacheerd bij EZ waar hij zich bezighoudt met een handelsmissie naar Turkije. Rory vertrekt over drie weken naar de Nederlandse ambassade in Ankara.

Ciska Dijk (l) was tien jaar geleden een van de allereerste trainees. Toen zat ze op BZK en daar is ze tegenwoordig – na omzwervingen via EZ en BZ – senior beleidsmedewerker Internationale Zaken. Destijds was het Rijks­traineeprogramma een hype, zo herinnert ze. ‘Nu is het mainstream.’ Rogier van Tooren zat in de 6e tranche op Financiën. Nu werkt hij bij Buitenlandse Zaken.

Nadja Iskoussova (BZK, 9e) heeft sinds kort een echte baan op OCW. Rob Cornelisse – dezelfde lichting, ook BZK – is nog aan het solliciteren. ‘Het is lastig in deze tijd een baan te vinden. Ik orienteer breed, maar wel binnen de overheid. Nóg wel.’ Vlnr SZW-trainees Manon Sinnige, Rutger de Vos, Said el Haroui en LNV’er Annika van Dijk. Allen uit de 10e tranche. Annika heeft het wel weer gezien bij het rijk, het komend half jaar wordt ze gedetacheerd bij de provincie Gelderland. ‘De rijksoverheid is me te abstract, ik ben toch meer van de uitvoering en concreet bezig zijn.’

Michiel ter Horst (SZW, 6e zesde tranche) werkt bij de Siod, nog steeds op SZW dus. ‘Dit bevalt nog twee jaar, daarna kijk ik weer verder.’ Wouter van de Sande (r) – tranche tien, Vrom – moet nu al een beslissing nemen. Naar welk departement wil hij gedetacheerd worden? ‘Daar denk ik heel hard over na.’

PM 27/6

35

DE VERENIGING VOOR OVERHEIDSMANAGEMENT ORGANISEERT:

Het REURING!Café Een ontmoetingsplek voor vernieuwende mensen binnen de overheid Thema: ‘Beeldenstorm: BBB training voor de overheid’

De overheid moet kleiner en beter en daarvoor moet je fit zijn. De complexe opgaven en vraagstukken waar een ambtenaar mee te maken heeft, vragen om een bewegende in overheid. Hoe kunnen multimedia en ict l i u worden ingezet om tot deze j ag Ha 2 flexibele overheids­ n De a g organisatie te e d t s komen? uis e n h o s id t w Nu rhe e t v e h e o g, r d o o tin er v s e e g isv beh nin hu ieu rai s t il , lk B Vo n M asse BB n e er i

B

n e d eel

va ng oz r rie eni ter J alde d e H n r i P n qu min ke O ge, va ) re ij t n a F l l e um o l e k a ntr Le r h imt e ar W Z o c n M do f A aag Ru ues k e st n ho q z o en H i c v d ge a D O ar 5( .J nk Wiz arkt ur o.a : st 0u He m ga

is

REURING!Café richt zich op het informeel samen­ brengen van ambtenaren. Het draait daarbij om het stimuleren van het ‘van buiten naar binnen denken’.

ga

sth

e

e ist

e eg

lei

din

. ) 5% 2

2

Het laatste REURING!Café van dit seizoen wordt gehost door het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. Ter afsluiting is er aansluitend op het programma een barbecue.

RIN

m F A # '


g

is 6.3 erv :1 ivi en R p – b lo l ale shuis zaa ne.n t zik r/ u u u nli u N m o : e .00 .vom ati 17 w loc g: n a ww nv n: e aa eld nm aa

als

U RE

36

m r o st

G!C

s afé

zijn

luc

g hti

et

alk

sh

s ow

ove

rs

e

Onze gasten: • Jacques Wallage Commissie Urgentieprogramma E-overheid • Peter Joziasse Innovatiedirecteur bij de Avro • Henk Ovink Directeur Visie, Ontwerp en Strategie op het ministerie ).'
2%52 van Vrom #AFÏ • Leon van Halder Programma-DG Wonen, Wijken en Integratie

u rie

ze

en zak

,

,v van

oo

re

o nd

o

m ra

bte

na

ren

Presentator:

Mark Frequin

Meer informatie en aanmelden: www.vom-online.nl. Toegang alleen met (gratis) toegangsbewijs. Locatie: Het Nutshuis, Riviervismarkt 5, Den Haag / Zaal open: 16.30 uur / Aanvang: 17.00 uur precies!

Tot kijk op 2 juli bij REURING! PM 12 / 10

5 % 2 m #AF