THE END. de ambtenaar als merk Pagina 28. DG Theo Langejan (SZW) verhuist naar Financiën pagina 30

hét magazine voor de overheid

de ambtenaar als merk Pagina 28

21 maart 2008

nr

5

THE END

Spelers

DG Theo Langejan (SZW) verhuist naar Financiën pagina 30 Steeds meer Nederlanders achter de tralies pagina 11

Nederland-China in twaalf vragen pagina 23

Als het aan Klink ligt, voeren kosten de boventoon pagina 13

Hardlopen op de Waalsdorpervlakte pagina 35

vierde jaargang

inhoud

PM nummer 5 21 maart 2008

16 De onmogelijke opdracht van Andere Overheid

‘Zonder PAO had Roel Bekker het een stukje moeilijker gehad’

20 ‘In de politiek ben je snel oud’

Ruud Vreeman wordt lector aan de Bestuursacademie

23 Het diplomatieke Chinasyndroom

11

Hoe BZ onderhandelt met Peking

35 Het rennende rijk

Beau Monde op de Waalsdorpervlakte

NIEUWS 8 t/m 15

8 Kamerleden eisen toegang tot ambtenaar 9 VVD splijt uiteen tussen stad en provincie 10 Rijksadviseur kijkt verder dan Amsterdam 11 Steeds meer Nederlanders in cel 13 Ab Klink versus de eed van Hippocrates 14 Nieuwe schuldenregistratie baart zorgen

Eekhoorns vergeten vaak waar ze hun nootjes gelaten hebben

SPELERS 27 t/m 31

Ze kijken gewoonweg niet op de juiste plek. Maar u wel. Met information management software van SAS.

20

www.sas.com/nl/eekhoorn

7 Professoraat te koop? 2 28 Jonge Ambtenarendag: Poets zelf je profiel op 30 Theo Langejan (SZW) wordt DG op Financiën MENINGEN

9 Column Guikje Roethof: Niet rijk genoeg 19 Column Jorrit de Jong: Kopiëren moet je leren SERVICE

33 Et cetera 34 Kameragenda en evenementen

23

Omslag: Lachemann Producties

PM 21/3



lopende zaken <

lopende zaken > Algemene Zaken

Economische Zaken

OCW

NAVO • Op Goede Vrijdag is de minister-president samen met diverse

WINDENERGIE • Minister Van der Hoeven buigt zich woensdag 2 april

NEDERSAKSISCH • Woensdag 26 maart houdt de minister in Amsterdam

leden van het kabinet traditiegetrouw in Naarden aanwezig om te luisteren naar de Matthäus Passion. Na de Pasen vertrekt Balkenende naar Polen waar hij leiding geeft aan een Nederlandse delegatie met mensen uit het bedrijfsleven. Donderdag houdt hij zich ook met economische zaken bezig. Dan houdt hij een openingsspeech op een bijeenkomst over maatschappelijk ondernemen in Zeeland. In week 14, begin april, is premier Balkenende in Boekarest voor de Navo-top die daar plaatsvindt. Als hij tot vrijdag blijft, zal André Rouvoet de ministerraad voorzitten, want Wouter Bos heeft Europese verplichtingen.

over grootschalige energieopslag in Nederland. Tijdens het AO hierover worden rapporten van de TU Delft, TenneT en ECN aangehaald. De drie instellingen deden onderzoek naar de mogelijkheden om windenergie op te slaan wanneer deze niet gebruikt wordt. De minister gaat in haar brief aan de Kamer, die tijdens het AO behandeld wordt, alvast in op de kosten voor een dergelijk systeem en de noodzaak ervan.

een speech bij de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in het kader van de European Research Council. Maandag 31 maart verzorgt Plasterk de opening van het Wenckeback Skills Centre van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Daarna brengt hij een bezoek aan de IB-Groep en neemt hij op de universiteit het eerste exemplaar van het boek Nedersaksische Taal- en letterkunde in ontvangst. Hij brengt ook nog een bezoek aan het Groninger Museum. Woensdag 2 april is Plasterk aanwezig bij de uitreiking van de Echo-award 2008 in het Koninklijk Instituut voor de Tropen. VSV • Samen met de minister is staatssecretaris Van Bijsterveldt dinsdag 25 maart in de Tweede Kamer voor een overleg over voortijdig schoolverlaten. Het werkbezoek dat ze een dag later aan de Rooi Pannen te Tilburg brengt, sluit hier goed op aan. Ze ondertekent dan het convenant Aanval op de Uitval met Tilburg, Den Bosch, Eindhoven en Breda.

BZK RISICO • De politie houdt minister Ter Horst zodanig bezig, dat er weinig

andere externe activiteiten in haar agenda staan de komende weken. Ze is een aantal keren in de Tweede Kamer voor een AO en woensdag 2 april is ze aanwezig bij de ingebruikneming van de regionale risicowijzer in Groningen. E-DIENSTVERLENING • Staatssecretaris Bijleveld steekt volgende week haar licht op over elektronische dienstverlening. Dit brengt haar eerst in Kopenhagen en vervolgens in Wenen. Vrijdag de 28e is ze weer in het land.

ris Heemskerk. Hij houdt een toespraak bij een seminar over slim samenwerken met ict op het Mediaplaza in Utrecht. De nadruk zal liggen op de mogelijkheden voor elektronisch factureren. Daarna gaat hij op bedrijfsbezoek bij IBM en tot slot moet hij in de Kamer zijn voor een AO over de postmarkt. De week erna, op woensdag 2 april, lanceert hij een nieuwe website over keurmerken.

Buitenlandse Zaken

Begroting • De komende weken zal minister Bos veel in Den Haag te

Boekarest • Na een weekje verlof vanwege Pasen is minister Verha-

gen vanaf dinsdag 25 maart weer aan het werk: woensdag krijgt hij bezoek van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, later die week komt misschien ook zijn Kaapverdische collega langs. Aan het einde van de week bezoekt Verhagen het tweedaagse informele Gymnichoverleg in Slovenië (vrijdag 28 en zaterdag 29 maart). In de tussentijd spreekt hij voor de Atlantische Commissie en zijn er wat AO’s, de meeste daarvan samen met collega Koenders. Op 2 en 3 april is Verhagen in Boekarest voor de tweedaagse Navo-top. ISS • Minister Koenders blijft op Nederlandse bodem de komende twee weken: hij heeft enkele AO’s. Verder veel speeches: op een school in Den Haag over het microkrediet (25 maart), op Clingendael bij de opening van een nieuwe internationaal gerichte opleiding (28 maart) en bij een symposium over cultuur en ontwikkeling op maandag 31 maart. Op 1 april bezoekt Koenders het Institute of Social Studies: daar wordt in het bijzijn van prinses Máxima dr. Alcinda Honwana, een specialist op het gebied van kinderen in oorlogsgebieden, beëdigd in de Prins Claus Leerstoel. ROTARY • Staatssecretaris Timmermans woont maandag 31 maart in de Koninklijke Schouwburg een benefietconcert bij dat wordt georganiseerd door de Haagse afdeling van de Rotary Club ten faveure van de Bulgaarse tehuizen. Op 2 april houdt de PvdA’er een toespraak voor de internationale jaarconferentie van de Climate Alliance in Aken.

Defensie Afghanistan • Vrijdag 28 maart wenst staatssecretaris De Vries de

sporters van de Defensie Topsport Selectie in Soesterberg veel succes in Peking. Hij zal wijzen op de overeenkomsten tussen topsporters en militairen. Minister Van Middelkoop is dinsdag 1 april met de ministers van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking bij een AO over de voortgang van de missie in Afghanistan. Het zal onder andere gaan over de overdracht van gevangenen aan de Afghaanse autoriteiten.



PM 21/3

KEURMERK • Donderdag 27 maart is een drukke dag voor staatssecreta-

Financiën vinden zijn. In de aanloop naar de verantwoordingsdag op 21 mei, voert Bos begrotingsbesprekingen op de departementen. Daarnaast zijn ook de voorbereidingen voor de Voorjaarsnota in volle gang. Deze wordt op 1 juni in de Kamer gepresenteerd.

REKENEN • Staatssecretaris Dijksma opent zaterdag 22 maart de Haagse

Muziekdriedaagse in het Lucent Danstheater. Woensdag de 26e is ze in Leeuwarden om te spreken tijdens de Onderwijsdag Fryslân 2008. De dag erna houdt ze een speech ter ere van de start van de Nationale ­Rekendagen in Noordwijkerhout.

SZW Arbeidshandicap • Minister Donner en staatssecretaris Aboutaleb

Ecofin • Op 27 maart staat een AO gepland met een vooruitblik op de Ecofin. Naast minister Bos is ook staatssecretaris De Jager bij het overleg aanwezig. Belangrijk agendapunt is de ­kabinetsvisie op de Europese harmonisatie van brandstofprijzen en brandstofaccijnzen. Bos reist vervolgens op 4 april af naar voorzittersland Slovenië voor de maandelijkse vergadering van ministers van Financiën.

Justitie ILDC • Minister Hirsch Ballin is op 27 maart aanwezig bij het eerste

International Law in Domestic Courts (ILDC) colloquium waar wordt ­gediscussieerd over de bijdrage van nationale jurisprudentie op het ­gebied van internationaal recht. De minister opent het congres in het Vredespaleis met een lezing. Op 3 april spreekt Hirsch Ballin tijdens een speciaal Lissabon Symposium over het EU-hervormingsverdrag in ­theater Concordia in Den Haag.

LNV IJSSELDELTA • Op zondag 23 maart is minister Verburg in Woerden, waar de Ronde van het Groene Hart wordt gereden. Woensdag 26 maart brengt ze een bezoek aan het Project IJsseldelta, het gebied bij Kampen ten zuiden van de IJssel. ’s Avonds is de bewindsvrouw te gast bij de Wageningen Universiteit, waar ze een lezing houdt over de duurzaamheidssprong in de veehouderij. In Zierikzee wordt donderdag 27 maart het kreeften­seizoen officieel geopend en vanzelfsprekend is de minister daarbij aanwezig. Op 28 maart neemt ze het boek Ondernemen met ruimte in ontvangst. Dinsdag 1 april spreekt ze tijdens de regionale conferentie Biobased economy in Rotterdam.

gaan 31 maart in Den Haag op werkbezoek om met het taxibedrijf Tap Taxi, dat arbeidsgehandicapten in dienst heeft, te praten over re-integratie. Op donderdag 3 april gaat Donner in Dordrecht naar het congres Kan niet, bestaat niet, over werk voor jongeren met een beperking. Gelijke lonen • Staatssecretaris Aboutaleb moet op donderdag 27 maart naar de Kamer voor een AO over overkreditering en het voorkomen van schulden. Verder houdt hij in het kader van de gelijkelonendag op 31 maart een toespraak in het Ser-gebouw. De bijeenkomst wordt georganiseerd door de Stichting Loonwijzer. Op 2 april spreekt hij in Lelystad, op de startbijeenkomst over personeelsvoorzieningen in de Zorg van VWS. Staatssecretaris Bussemaker zal ook een toespraak houden. Aboutaleb gaat op 3 april naar Ede, waar hij speecht tijdens een bijeenkomst van de landelijke cliëntenraad van de bijstand. Op 4 april is hij aanwezig op het minisymposium Iedereen doet mee in Lelystad.

Verkeer en Waterstaat WATERPLAN • De Kamercommissies voor VenW, Vrom en LNV bespreken donderdag 27 maart de Watervisie van de Adviescommissie Water. Staatssecretaris Huizinga heeft de regie over de voorbereidingen van een Nationale Watervisie. Die wordt eind 2009 gepresenteerd, dit jaar krijgen belanghebbenden inspraak. Het Waterplan gaat over klimaatbestendigheid, duurzaamheid en integraliteit. Het behandelt ook de financiering van het waterbeleid in de periode 2009-2015. TRANSPORTRAAD • Het AO over de twintig meest onveilige parkeerplekken in Nederland is verschoven naar woensdag 2 april. Minister Eurlings en staatssecretaris Huizinga zijn dan toch al in de Tweede Kamer in verband met het AO ter voorbereiding op de Transportraad in Brussel van de week erna. De bewindslieden spreken met de vaste commissie voor VenW over de emissiehandel in de luchtvaartsector, goedkeuring van motorvoertuigen op waterstof, bescherming van kwetsbare weggebruikers en een luchtvaartovereenkomst met Israël.

Vrom Duurzaamheid • Minister Cramer ondertekent op woensdag 26 maart met de minister van Verkeer en Waterstaat een akkoord met belanghebbenden inzake duurzaamheid. Op donderdag 27 maart reikt ze in Zeeland het Ei van Columbus uit, een prijs op het ­gebied van ­duurzaamheid en innovatie. Duurzaamheid staat ook ­centraal op het Duurzaamheidsfestival van de PvdA. Minister Cramer is er op zaterdag 29 maart ook bij. Op dinsdag 1 april staat de plenaire behandeling van de Wet ruimtelijke ordening gepland. Cramer reikt op donderdag 3 april de EEP-award voor innovatieve milieutechnologie uit in Rotterdam, daarna gaat ze naar de Maasvlakte, waar ze een ­pilotproject voor CO2afvang van E.on opent. Woningproductie • Minister Vogelaar heeft op 27 maart een AO over de voortgang van de woningproductie. Op 31 maart staat weer een wijkbezoek op de agenda. Ditmaal gaat ze naar Enschede naar de prachtwijk Velve-Lindenhof. Op 3 april brengt ze een bezoek aan de Bouw Rai en op 4 april is ze in Maastricht voor haar Agoralezing over wijkaanpak.

VWS Medische technologie • Minister Klink heeft een flink aantal AO’s op

de agenda staan volgende week. Op 26 maart heeft hij een AO over medische technologie, waarbij ook staatssecretaris Bussemaker aanwezig zal zijn. Aansluitend een AO over het justitieel verslavingsbeleid, met de staatssecretaris van Justitie. Donderdag 27 maart heeft hij een AO over genitale verminking, waarbij behalve Rouvoet en Bussemaker ook de minister van Justitie aanwezig is.

Jongeren • Minister Rouvoet reikt woensdag 26 maart in Den Haag

een prijs uit voor het meest innovatieve ict-plan in de jeugdzorg. Woensdag 2 april gaat hij naar een themabijeenkomst over jongeren bij VNO-NCW in Rotterdam. Ouderen • Staatssecretaris Bussemaker gaat zaterdag 22 maart naar de finale van het Europees kampioenschap zwemmen in Eindhoven. ­Dinsdag 25 maart is ze aanwezig in Utrecht bij Mee Nederland, een congres van patiëntenorganisaties. Later op de dag heeft ze in de Rode Hoed een bijeenkomst van VWS over de potentie van ouderen. ­Woensdag 26 maart is ze op een conferentie over de Wmo in de ­Haarlemmermeer. Ze gaat vrijdag 28 maart naar de ­afsluitende bijeenkomst van de taskforce Handicap en Samenleving.

PM 21/3



roerende zaken < <

roerende zaken > Onderbetaalde ambtenaar (v) De wereld van de forens

Landroof in de Kamer ‘Bouw maar raak en plemp maar vol.’ Met die cynische slogan belandde het activistische VPRO-programma Landroof als onderwerp in de Kamer. Wat is het geval? In een aflevering kwam de macht van projectontwikkelaars aan de orde: in het Gelderse Laag Soeren bood een ontwikkelaar huiseigenaren een grotere tuin als deze geen bezwaar zouden maken tegen een bouwproject in de buurt. In de slotaflevering reageerde Vrom- minister Cramer. De SP keek mee. Kamerlid Paulus Jansen: ‘De macht van de projectontwikkelaar moet worden ingedamd.’ De partij wil van Cramer weten wat ze gaat ondernemen, nadat ze in de uitzending gezegd heeft dat er te veel gespeculeerd wordt in de projectwereld. Op het interactieve forum van Landroof (www.landroof.nl) kunnen Nederlanders ‘foute’ bouwprojecten aandragen. Ook Wim de Bie roert zich in de discussie: hij verzet zich tegen de kap van tweehonderd bomen in Den Haag.

Cursus voorzichtigheidsreductie Altijd al een crashcourse voorzichtigheidsreductie willen volgen? Leren innoveren in twintig minuten of mee willen denken met een SG? Alle innovatieve ambtenaren zijn hiervoor van harte uitgenodigd op 27 maart in de Leidsche Rijn in Utrecht. Inaxis heeft dit keer de hulp ingeschakeld van Zizani. De simpele vragen van dit meisje van tien moeten leiden tot meer inspiratie en innovatie bij de overheid. Rapper Ali B en kersverse burgemeester Aleid Wolfsen openen het festival. Erik Gerritsen, oud-gemeentesecretaris van Amsterdam, mag het geheel in goede banen leiden. Na een vol programma met lezingen, workshops, trainingen en inspiratiesessies kunnen de ambtenaren zich tot slot uitleven tijdens een optreden van de band Leaf.

Foto: Ivo van der Bent

Bijna elke dag zitten ze in de trein van 8.11 van Amsterdam naar Den Haag: een stel, beiden brildragend, ambtenaar en op weg naar hun werk. Een andere dame, fors van postuur met een groene jas, en een Trouw-lezende man die luidruchtige medepassagiers vriendelijk ­verzoekt een andere coupé op te zoeken, zitten meestal ook in deze trein. Het zijn vier van de 5,2 miljoen ­Nederlanders die iedere werkdag met auto of trein naar hun werk en weer terug reizen. Deze massale verplaatsing van de Nederlandse bevolking was aanleiding voor ­Museum Hilversum een tentoonstelling te wijden aan de wereld van de forens. Alle facetten van dit ­fenomeen zijn in kaart gebracht met statistieken, voorwerpen, toptienlijstjes, maquettes en filmfragmenten. Zo heeft driekwart van de ­treinforensen iets te lezen bij zich en is de gemiddelde ruimte die een treinreiziger tot zijn beschikking heeft slechts 2,1 kubieke meter. ­Automobilisten doen het beter: zij beschikken over 4,7 kubieke meter. Hoe reist u naar uw werk: per auto, trein of lekker op de fiets? Laat het weten via www.pm.nl.

Goede bedoelingen te over, maar de overheid betaalt vrouwen nog altijd minder dan mannen in gelijkwaardige functies. De gender gap in de publieke sector is 16,7 procent, zo bleek uit onderzoek van de internationale vakverenigingen. Dit cijfer mag dan lager liggen dan het Nederlandse gemiddelde van 18 procent, echt florissant is het resultaat niet. In de ons omringende ­landen is het verschil tussen vrouwen en mannen in de publieke sector kleiner: 8 ­procent in België, 14,9 in Duitsland en 10,8 procent in het Verenigd Koninkrijk.

“...Quotez...”

Slim met dualsim Vanaf nu is het niet langer nodig met twee telefoons naar kantoor te gaan. General Mobile komt met de dualsim telefoon: een gsm waarin zowel de privésimkaart als de sim van de zaak zit. Met een druk op de knop wisselt de gebruiker tussen beide kaarten. Dualsim-toestellen waren al eerder verkrijgbaar. Nieuw is de verwerking van de ­dubbele sim in een PDA (Windows Mobile), ­waardoor alle gemakken in een apparaat zijn ­gebundeld. De ambtenaar is zo volledig telefonisch geëquipeerd.

‘We moeten niet te veel mierenneuken, zou ik willen zeggen, over dit wetsvoorstel.’ Aldus Kamerlid Van Gent (GroenLinks) over het wetsvoorstel van Tweede Kamerlid Waalkens om seks met dieren te verbieden.

Martin Bosma (PVV) vindt dat minister Plasterk zijn huiswerk over moet doen omdat hij in zijn nota over homo-emancipatie de problemen rondom homohaat door allochtonen niet benoemt.

‘Ik wil over tien jaar niet door een of andere commissie gevraagd worden waarom ik niet aan de bel trok toen ik zag dat het onderwijs in gevaar was.’ Tofik Dibi, Kamerlid voor GroenLinks, in de derde termijn van het debat over gratis schoolboeken.

‘Toen ik opstond, zag ik u in het televisieprogramma Goedemorgen Nederland en ik dacht: goedemorgen Lutz Jacobi! Wat een standpunt!’ SP-Kamerlid Krista van Velzen interrumpeert haar PvdA-collega Jacobi tijdens het spoeddebat over de walvissenjacht.

Eieren zoeken? Zoek de smurf!

Herkent u ze?

Albert Heijn heeft geen smurfen meer, maar PM nog wel. Vlak voor Pasen is een illegale smurf onze kolommen binnengeslopen. Hij heeft zich in dit blad verstopt en wacht nu in spanning af of u hem kunt vinden. Dus zoek de smurf! De winnaar van deze actie mag een ­kwartaalabonnement op PM weggeven aan een ambtenaar naar keuze.

Meer uniformen op straat is een ideetje van staatssecretaris Jack de Vries van Defensie. Nederland moet weer trots worden op ‘onze mannen en vrouwen’ die in den vreemde hun leven wagen. Het zou een fleurig straatbeeld opleveren, die uniformen. Maar herkent u ze?

vlnr: Landmacht Luchtmacht Marechaussee Luchtmobiele Brigade Marine Korps Mariniers

‘Wie echter de nota Gewoon homo zijn leest, krijgt de indruk dat de teksten zijn geschreven door Geert Mak of Job Cohen.’

De goede antwoorden zijn:



PM 21/3

PM 21/3



nieuws >

nieuws > Hoes of Opstelten: verkiezing tussen tegenpolen

‘Sterke minister laat ambtenaren praten’ COMMUNICATIE • Het is ‘onmogelijk’ om bij het ministerie van Verkeer

en Waterstaat achtergrondinformatie te verkrijgen. ‘Je komt terecht in een moeras,’ zo licht Kamerlid Wijnand Duyvendak (GroenLinks) zijn motie op de zogenoemde oekaze-Nicolaï toe. Een meerderheid van de Kamer staat achter zijn idee om de regels voor contact tussen Kamer­leden en ambtenaren te versoepelen. Niet alle ministeries gaan even stug om met dergelijke contacten. Uit de reacties tijdens het debat over de motie blijkt onder meer dat de ervaringen met de Vrom-ambtenaren wisselen, en dat Financiën een oase is voor de ronddolende politicus. De klachten van de Kamerleden zijn niet nieuw. In het glossy blad met de naam OVHD dat de Algemene Bestuursdienst een paar maanden geleden uitbracht zegt CDA’er Jan Schinkelshoek dat ‘bij ministeries de hoorn erop gaat als een Kamerlid belt’, en in juni 2006 bracht de ABD ook al een boekje uit over de complexe relatie tussen Kamerlid en ambtenaar. Hoe sterker de minister, hoe minder bang hij is dat zijn ambtenaren hem in zijn hemd zetten, vermoedt Duyvendak. Directeur Communicatie Jeroen Sprenger van het ministerie van Financiën zegt ook dat het ‘te Kamerwerk benodigde feiten via de officiële weg, namelijk via de mimaken heeft met de persoon van de minister’. Minister Zalm viel blijkbaar nister, in de Kamer te doen belanden. Enthoven signaleert verder dat in de categorie sterke ministers: GroenLinks-Kamerlid Kees Vendrik de oppositie het vaak moeilijker lijkt te hebben dan de coalitiefracties. Was het probleem van de leveringstijd van de ‘gratis schoolboeken’ kwam regelmatig ‘buurten’ om informatie te halen, vertelt Sprenger. De oekaze wordt bij Financiën ‘heel liberaal uitgelegd’. Sprenger: ‘Ambteeerder ontdekt als de Kamerleden beter op de hoogte waren gesteld van naren mogen de Kamerleden te woord staan, en moeten zelf aanvoelen de regels die gelden voor Europees aanbesteden? PvdA-Kamerlid Paul wanneer ze hun meerdere of zelfs de minister moeten waarschuwen.’ Kalma erkent dat de toegankelijkheid van informatie ‘bepaalde dingen Verkeer en Waterstaat zegt zich niet te herkennen in de kritiek van de kan voorkomen’. Onderwerpen die in de Kamer ter discussie worden Kamer en spreekt over een ‘prettig contact’ dat in goed overleg met de gesteld kunnen bijzonder ingewikkeld zijn, zo bleek onlangs nog in het bewindspersonen of hun assistenten plaatsvindt. debat over ‘opensourcesoftware’. De Kamerleden kunnen verzoeken om De oekaze-Nicolaï (2006) diende ter versoepeling van de in 1996 een technische briefing waar alleen de noodzakelijke basisinformatie ingestelde oekaze-Kok. In de jaren negentig kwam toenmalig minister wordt verstrekt, zodat in het debat niet eerst het hoe en wat van het Winnie Sorgdrager in de problemen onderwerp hoeft te worden uitgedoordat Arthur Docters van Leeuwen plozen en direct de politiek rele‘Bij ministeries gaat de hoorn erop namens het College van PG’s kritiek vante kern van de zaak kan worden als een Kamerlid belt’ uitte op haar beleid. De daarna behandeld. Maar ook voor zo’n ­opgestelde ‘Aanwijzingen externe contacten rijksambtenaren’, in de technische briefing is toestemming van de minister nodig. De ervaringen van PvdA’er Kalma, voor zover hij die al heeft, zijn ‘niet Kamer dus beter bekend als de oekaze-Kok, legden communicatie tussen Kamerleden en ambtenaren aan strakke banden. De commissieslecht’. Hij ziet wel in dat de oekaze nog steeds problemen oplevert voor ­Duivesteijn vond in 2004 dat die banden knelden en dat de regeling andere Kamerleden en vindt daarom ook dat er iets moet gebeuren. Maar diende te worden versoepeld. De oekaze-Nicolaï die daarop volgde ‘biedt wat hem betreft gaat de motie van Duyvendak te ver. Als het aan Groengeen wezenlijk ruimere mogelijkheden dan de oekaze-Kok’, zo schrijft Links ligt hoeft de minister namelijk niet meer op de hoogte te worden gesteld van informatie-uitwisseling tussen Kamerlid en ambtenaar (en Guido Enthoven, directeur van het Instituut voor Maatschappelijke ­Innovatie in OVHD. ‘Op onderdelen is zelfs sprake van een aanscherandersom). Dat heeft gevolgen voor de ministeriële verantwoordelijkheid. ping.’ Kalma: ‘Dat argument speelt bij CDA en VVD, maar in mindere mate ook bij ons.’ Om die reden wil het PvdA-Kamerlid wellicht de formulering Politiek gevoelig van de motie veranderen, maar hij denkt dat een algemene uitspraak Het is een definitiekwestie. Eigenlijk mogen ambtenaren alleen feitevan de minister misschien al helpt. De motie is voorlopig aangehouden in afwachting van een verhelderende brief van minister Ter Horst. lijke informatie delen met Kamerleden. Maar wat is feitelijk? Bovendien, Problemen met ministeriële verantwoordelijkheid zijn er tot op heden en dat vormt het grootste obstakel, de informatie mag niet politiek nooit geweest bij het ministerie van Financiën. De ambtenaren helpen, ­gevoelig zijn. ‘Maar mij interesseren alleen politiek gevoelige onderwermet toestemming van de minister, zelfs bij het opstellen van moties en pen,’ zegt politicus Duyvendak verontwaardigd. Hij constateert dat ­ambtenaren op basis van die argumenten alle verzoeken om aanvulamendementen. Er zit één voorwaarde aan die hulp, haast Sprenger zich lende informatie kunnen afhouden. Enthoven vraagt zich in zijn stuk af te zeggen. ‘De informatie die een Kamerlid verkrijgt van ambtenaren of gezondheidsrisico’s bij een hoogspanningsmast, of feiten die ertoe mag niet tegen de minister worden gebruikt. Ze mogen tijdens een leiden dat de opening van een tunnel wordt uitgesteld, ook onder het debat niet zeggen: “Maar uw ambtenaren zeggen dat…”.’ < kopje ‘feitelijke informatie’ passen. Het is ook erg lastig om alle voor het [Eefje Rammeloo]



PM 21/3

VVD splijt tussen provincie en stad VVD gaat, staan beide kandidaten grotendeels op één lijn: meer leden en vooral meer rust binnen de gelederen. Slechts wat betreft één grotere kwestie staan de heren tegenover elkaar: moet partijleider Rutte wel of geen nieuwe ­beginselverklaring schrijven? Opstelten vindt van wel, Hoes van niet. Het verschil tussen beide kandidaten maakt van de ledenraadpleging, zoals de verkiezing officieel genoemd wordt, een spannende aanLIBERALEN • Partijbaron Hans Wiegel is de enige VVD-coryfee die openlijk Onno Hoes gelegenheid, menen partijprominenten. ‘Omdat steunt in de lopende verkiezing voor het parde leden echt wat te kiezen hebben,’ zegt­ tijvoorzitterschap bij de liberalen. De Brabant­Kamerlid Ineke Dezentjé Hamming. Dijkstal: se gedeputeerde Hoes neemt het op tegen de ‘Het zijn heel verschillende mensen.’ Kamerlid Stef Blok ziet een trend. ‘Opstelten Rotterdamse burgemeester Ivo Opstelten, die door tal van partijafdelingen is gevraagd zich is in de Randstad populairder en Hoes meer te kandideren en dat steeds opnieuw benadaarbuiten. Mensen buiten de Randstad herdrukt. De meeste VVDkennen zich meer in prominenten houden ‘Het establishment blijft een Hoes, denk ik.’ Dat grote invloed houden’ hun lippen stijf op ­beaamt het Staphorster ­elkaar als gevraagd gemeenteraadslid Jan wordt naar wie hun stem gaat. Hans Dijkstal: Talen, die tijdens de ­ruzies tussen Rutte en ‘De verkiezingen zijn vertrouwelijk en geheim. Verdonk ­laatstgenoemde openlijk steunde. Zijn Daar moet ik geen inbreuk op maken.’ De stem gaat nu naar Hoes. ‘Hij legt de verbinding ­rumoerig verlopen ­verkiezing voor het partijtussen Den Haag en de liberalen elders in het land. Hij is ook min of meer door Wiegel naar leiderschap zit de ­ liberalen nog fris in het ­geheugen. voren geschoven.’ Talen vermoedt dat zo’n Opstelten en Hoes. Twee grotere tegenpolen dertig procent zijn voorkeur deelt. ‘Op het laatlijken ondenkbaar. Opstelten de heer van stand ste partijcongres bleek 32 procent het oneens te zijn met het huidige ­partijmanagement. Die met jarenlange bestuurservaring, grootstedelijk georiënteerd en haast twintig jaar ouder dan mensen blijven ­ontevreden onder Opstelten.’ de flamboyante Hoes, gedeputeerde, man van Dertig procent is onvoldoende voor een uitverbuiten de Randstad en als echtgenoot van RTL kiezing, erkent Talen. ‘Het ­establishment blijft Boulevardpresentator Albert Verlinde geen oneen grote ­invloed houden binnen de VVD,’ zegt bekende in de Nederlandse glamourwereld. hij ­berustend. < [Rutger van den Dikkenberg] Als het om hun toekomstplannen voor de De race tussen Ivo Opstelten en Onno Hoes om het voorzitterschap van de VVD dreigt het liberale front in twee kampen te verscheuren. Formeel verschillen de kandidaten alleen maar van mening over de vraag of de partij toe is aan een nieuw beginselprogramma, maar daarachter gaat een diepe cultuurkloof schuil.

Yvonne Kroese

Kamermeerderheid wil af van oekaze-Nicolaï

niet rijk genoeg

I

n de aanloop naar de vorige verkiezingen vonden sommige politieke kopstukken dat de provincies wel konden verdwijnen. Maandag presenteerde een ­commissie onder leiding van Tineke Lodders het rapport ‘Ruimte, regie en rekenschap’ met het pleidooi het takenpakket van de provincies te verzwaren. Vanwaar dit nieuwe geluid? Het motief van de ­verschuiving ligt in de praktische sfeer: geld. Door de liberalisering van de markten in de water-, energie- en kabelsector zijn de provincies aandeelhouder geworden van goed renderende bedrijven. Sommige provincies deden hun aandelen van de hand en beschikken daardoor over grote reserves, andere behielden hun eigendomsrecht en ontvangen dividend. Gelderland, Noord-Holland en Brabant schijnen loaded te zijn, niet zo gek dus dat de rijksoverheid het oog liet vallen op de provinciale rijkdommen. In het ­regeerakkoord is afgesproken dat de provincies 200 miljoen euro per jaar moeten afdragen, 800 miljoen in deze periode. De provincies gingen met het rijk in onderhandeling. Wat als zij het geld in eigen zak hielden en in ruil daarvoor taken overnamen van het rijk? Vorig jaar mislukte een bestuursakkoord tussen het rijk en het Interprovinciaal Overleg (IPO). Daarna mocht CDA-coryfee Lodders het uitzoeken. Zij stelt nu voor ruimtelijk beleid, economie, infrastructuur en cultuur te versterken bij de provincies. Als voorbeeld noemde ze bodemsanering, N-wegen en bedrijven­ terreinen. In ruil daarvoor moeten de provincies zich afzijdig houden van sociaal beleid en welzijnsbeleid. De decentralisatie die ze voorstelt is zo omvangrijk, dat het allang niet meer gaat om 800 miljoen. Met de voorstellen zouden ‘­meerdere miljarden’ gemoeid zijn. Als de provincies in april met haar voorstellen akkoord gaan, zal het rijk in mei beginnen met de onderhandelingen over een bestuursakkoord voor 2009-2011. Hoe dat gaat aflopen is onduidelijk, maar het rapport suggereert dat rijksambtenaren wellicht bij de provincies moeten gaan werken. De aderlating van het rijk zal compleet zijn als straks ook de commissied’Hondt met haar plannen komt voor de overdracht van rijkstaken naar gemeenten. Wat gebeurde er in 2008 toch met het rijk, zal men zich later afvragen. Heel eenvoudig, klinkt dan het antwoord. Het rijk was in 2008 niet rijk genoeg. [email protected]

PM 21/3



nieuws >

nieuws > Aantal gedetineerden sinds 1994 verdubbeld

Nieuwe Rijksadviseur Wim Eggenkamp:

‘amsterdam hoort op unesco-lijst’ De hele Amsterdamse binnenstad verdient het als mondiaal patrimonium te worden erkend door Unesco, zo meent Wim Eggenkamp, die medio dit jaar aantreedt als een van de drie nieuwe Rijksadviseurs op het gebied van cultureel erfgoed. OCW • Het nieuwe College van ­Rijksadviseurs

is compleet. Nadat in januari al bekend werd dat Liesbeth van der Pol de opvolger is van Mels Crouwel als Rijksbouwmeester, volgde onlangs de benoeming van de drie overige leden. Vanaf 15 augustus komen Wim Eggenkamp (cultureel erfgoed), Yttje ­Feddes (landschap) en Ton Venhoeven (­infrastructuur) het college versterken. Ruimtelijk ­ adviseurs die alle drie een sterke hoofd­stedelijke connectie hebben. Wim ­Eggenkamp heeft er zin in. Heeft u op de positie gesolliciteerd of bent u gevraagd? ‘Fons Asselbergs, mijn voorganger, heeft mij voor de functie benaderd. Na vier jaar zit de taak er voor hem bijna op en hij vroeg mij het stokje over te nemen. Ik ken Asselbergs al langer, je zit toch in dezelfde wereld. Voor mijn benoeming heb ik wel nog een formeel gesprek gehad met minister Plasterk.’ Waarom viel de keuze op u, denkt u? ‘Vanwege mijn brede ervaring in monumentenland, schat ik zo in. Vanaf 1972 ben ik ­altijd op een of andere manier betrokken geweest bij stadsvernieuwing en stadsherstel. De laatste zestien jaar in Amsterdam lag de nadruk op het feitelijk restaureren van panden. In de jaren dat ik aan het roer stond van Stadsherstel is daar een flinke stap gemaakt, ruim 160 panden zijn aangepakt.’ Welke ervaring die u in Amsterdam als directeur Stadsherstel heeft opgedaan kunt u goed gebruiken als Rijksadviseur? ‘Naast het restaureren van panden, verdient het exploiteren van gebouwen veel aandacht. Nu de polders vol raken, is het zaak bestaande gebouwen nieuw leven in te blazen. ‘Opknappen van het meest bedreigde’ is de ideële doelstelling van Stadsherstel Amsterdam. Simpel gezegd betekent dit het opknappen van datgene wat de markt laat liggen. Dat zijn in de ­praktijk vaak de moeilijkste gevallen, want de markt laat ze niet zonder reden ongemoeid. In ­Amsterdam heb ik mij ingezet voor de her-

10

PM 21/3

bestemming van historische panden, zoals ­pakhuizen en kerkgebouwen. Ik ben van mening dat het pand moet aansluiten bij de nieuwe bestemming. Neem Pakhuis De Zwijger, dat nu floreert als cultureel centrum.’

Op het ogenblik wacht Unesco op een rapport waarin de stad omschrijft hoe hij de bescherming handen en voeten gaat geven. Helaas leidt het opstellen van dit document tot enorme vertraging.’

Waar ligt het zwaartepunt bij de functie van Rijksadviseur, bij cultureel erfgoed of bij het opknappen van oude wijken? ‘Van een zwaartepunt is geen sprake. Een van de taken die ik vanaf augustus op mij neem is het meedenken over oude wijken. Je moet hier telkens de afweging maken tussen behoud of sloop. Is de wijk de moeite waard om te ­behouden én te ontwikkelen? Zelf geloof ik in behoud door ontwikkeling. Maar ook nieuwe wijken mogen niet vergeten worden. Als ­Rijksadviseur zal ik mij twee dagen in de week met verschillende projecten gaan bemoeien.’

Naast uzelf zijn nog twee Rijksadviseurs benoemd, ook afkomstig uit Amsterdam. Is dit toeval? ‘Het klinkt verdacht, maar ik kan niet anders zeggen dan dat het op toeval berust. Ik neem aan dat wij alle drie op onze kwaliteiten zijn gekozen, niet vanwege onze geografische afkomst. Er is in elk geval geen vooroverleg geweest. Mijn carrière speelde zich in de Randstad af, maar mijn horizon strekt zich tot ver daarbuiten.’ < [Marloes Vreeburg]

Waar zitten de grootste knelpunten? ‘Dat is moeilijk te zeggen. Het leveren van een eigen bijdrage, daar draait het voor mij om. Minister Plasterk presenteerde onlangs het project ­Modernisering Monumentenzorg (MoMo). Ik zie het als mijn taak dit kader toe te passen in de praktijk. Maar let wel, het nieuwe college van Rijksadviseurs moet nog bij elkaar komen. Ik wil niet voor de troepen uit lopen!’ Moet het rijk zich wel gedetailleerd ­bemoeien met zaken als stadsherstel? ‘Stadsvernieuwing en stadsherstel zijn ­kwesties die zowel rijk als de gemeenten aangaan. Beide partijen zijn in dit proces op elkaar aangewezen, elk met een eigen verantwoordelijkheid. De laatste tien jaar is de belangstelling voor het ­cultureel erfgoed merkbaar toegenomen. Dit is een trend die de gemeenten oppikken, waarbij advies en steun van een hoger niveau dit proces kunnen verrijken. Maar Den Haag moet zich wel realiseren dat de gemeente zelf achter het besluit moet staan, wil het succes ­hebben.’ Amsterdam is nog niet toegelaten tot de Unesco-lijst. Gaat dit u aan het hart? ‘De ­besprekingen zijn nog altijd gaande. Het ­afbakenen van het stadshart blijkt een struikelpunt. Zelf zie ik natuurlijk het liefst dat de hele binnenstad het keurmerk krijgt, binnen en buiten de grachtengordel. Amsterdam is een van de mooiste steden van Europa, het zou gek zijn als het geen internationaal keurmerk ontvangt.

Wim Eggenkamp (1945) koos na zijn studie Nederlands recht voor een ambtelijke loopbaan op ­gemeentelijk niveau. Van 1972 tot 1991 was Eggenkamp werkzaam bij de gemeenten Leiden en Haarlem op het terrein van stadsvernieuwing en monumentenzorg. Hij vertrok in 1991 naar Amsterdam waar hij tot zijn pensioen medio 2007 directeur Stadsherstel was. Eggenkamp bekleedde gedurende zijn hele loopbaan verschillende bestuursfuncties. Hij is op dit moment onder andere voorzitter van het jaar van het Religieus Erfgoed en voorzitter van de Leidse Monumentencommissie.

Steeds meer Nederlanders in cel In de VS zit 1 op de 100 burgers in de ­gevangenis, in Nederland is dat bijna 1 op de 1.000. Toch stijgt het aantal gedetineerden ook hier significant en staat Nederland wat dat betreft zelfs in de Europese top. Een gevolg van ‘de verharding van het ­strafrecht’, meent hoogleraar Henk Elffers. JUSTITIE • Gemiddeld 1 op de 100 ­volwassen

aan de Universiteit van Tilburg, wijst op de Van Kalmthout is toegedaan. ‘In Nederland is Amerikanen zit in de cel, bleek ­onlangs uit ­‘incidentenpolitiek’ in Nederland. Hij doelt de lengte van de straf per hoofd van de ­cijfers van een Amerikaans onderzoeksinstituut. ­bijvoorbeeld op de ophef over tbs’ers die tijdens ­bevolking toegenomen.’ Er zijn diverse redenen In sommige groeperingen ligt dat aantal nog verlof de fout in gingen. ‘Als er een voorval is, voor, zegt Elffers. ‘Het lijkt in eerste instantie te veel hoger: zo zit in de groep jonge zwarte Ame- wordt er in de politiek vaak hard geroepen om wijten aan de verzwaring van de straffen. rikanen 1 op de 9 achter de tralies. Cijfers over een oplossing,’ aldus Van Kalmthout. ‘We ­Vermoedelijk hebben rechters door dat er een het aantal ­gedetineerden in Nederland verschij- ­merken dat er veel terughoudender wordt sterke maatschappelijke vraag is naar ­zwaardere nen ­volgende maand. Nog geen 1 op de 1.000 ­opgetreden bij het loslaten van tbs’ers.’ straffen en dat het Openbaar Ministerie om die Ook de longstayafdelingen zijn volgens Van reden ook zwaardere straffen eist.’ inwoners zit hier in het gevang. Toch neemt het De hoogleraar zegt ‘geschokt’ te zijn over de aantal gedetineerden sterk toe. Zaten er in 1994 Kalmthout debet aan het grotere aantal tbs’ers. nog 8.700 mensen vast, in 2006 was dat aan- Hij merkt een tegenstelling op: hoewel Neder- hoge cijfers uit de Verenigde Staten. ‘1 op de tal ruim 16.000. land een traditie kent van alternatieve straffen 100, dat is een bedreiging voor de maatschapMet die cijfers staat ons land in Europa wel als tbs en hier in vergelijking met elders in pij. Er zijn groeperingen binnen de VS waar aan de top, samen met Engeland en Schotland. ­Europa relatief veel gedetineerden behandeld belangrijke gedeelten van de bevolking in de De Nederlandse topnotering is overigens deels worden, blijft het aantal ‘gewone’ gevangenen gevangenis zitten, dat ontwricht de ­maatschappij te wijten aan het feit dat ons land bijvoorbeeld toenemen. ‘Daar zijn verschillende redenen en is bijna niet te repareren,’ meent Elffers. ook illegale vreemdelingen die op uitzetting voor. Zo is het gedoogbeleid uit het verleden De oorzaak van het grote aantal gevangenen wachten, meetelt. In omringende landen omgeslagen in een handhavingsbeleid, wordt achter Amerikaanse tralies ligt besloten in het ­gebeurt dat vaak niet. er met name bij geweldsdelicten zwaarder feit dat Amerikanen, veel meer dan Nederlanders en andere EuroOpvallend is dat het ‘Rechters luisteren naar maatschappelijke vraag’ Nederlandse straf­ peanen, ‘een groter systeem er juist op vertrouwen hebben ­gericht is criminelen ­zoveel mogelijk terug te ­gestraft en plaatsen we meer mensen in in de werking van straffen’, zegt Frans Verhalaten keren in de ­maatschappij. Daarbij heerst ­voorarrest, wat leidt tot meer opgelegde gen, hoofdredacteur van Amerika.nl en ­eerder ­correspondent in de VS voor de Volkskrant en de opvatting dat een gevangenisstraf vaak niet ­gevangenisstraffen,’ meent Van Kalmthout. het juiste middel is: behandeling via bijvoorDe Amsterdamse hoogleraar Henk Elffers, als Intermediair. ‘Er wordt sinds de jaren tachtig beeld tbs is dat wel. Het aantal tbs’ers steeg onderzoeker verbonden aan de Vrije Universiteit steeds zwaarder gestraft en ­Amerikaanse rechvan 935 in 1999 naar 1.494 in 2001. Nieuw in en gespecialiseerd in strafrecht en de publieke ters moeten in sommige gevallen een het tbs-beleid zijn de ­longstay­afdelingen in opinie, zegt dat de stijging van het aantal ­minimumstraf opleggen. Daardoor zitten veel klinieken. ­gedetineerden te maken heeft met ‘de verhar- kleine misdadigers gevangen. Amerikanen Anton van Kalmthout, hoogleraar strafrecht ding van het strafrecht’, een mening die ook straffen over het algemeen harder en kijken op een andere manier tegen straffen aan: meer repressie en wraakgericht. In Nederland is de Ook buitenlandse cellen vol met Nederlanders terugkeer in de samenleving veel belangrijker.’ Daarnaast speelt de ‘three strikes and you’re Het aantal Nederlanders in een buitenlandse cel groeit gestaag, bleek in december vorig jaar out’-regel in een aantal staten, zegt Verhagen: uit cijfers van het ministerie van BZ. Momenteel zitten er 2.586 landgenoten in een vreembij een derde misdrijf ga je automatisch levensde cel, aldus minister Verhagen in een brief aan de Tweede Kamer. Meer dan de helft van lang achter tralies. Een laatste, opvallende punt deze groep is niet in Nederland geboren. In 1988 ging het nog om een totaal van 579 gedein het Amerikaanse systeem is dat in een ­aantal tineerden. staten, waaronder Californië, de gevangenissen Daarmee scoort Nederland het hoogst in Europa: slechts het Verenigd Koninkrijk kent met geprivatiseerd zijn. Verhagen: ‘Die gevangenis2.528 in den vreemde opgesloten Britten een vergelijkbaar aantal, meldt Verhagen. Maar sen hebben een heel sterke lobby die erop dat land is stukken groter. Ruim 85 procent van de in het buitenland gedetineerde Nedergericht is zoveel mogelijk mensen binnen te landers zit vast vanwege een drugsdelict, elders in Europa ligt dat tussen de 35 en 75 procent. krijgen.’ Elffers: ‘Het is een enorme aanslag op de samenhang van de maatschappij. De AmeOverigens maakte minister Hirsch Ballin van Justitie onlangs bekend Nederlanders die voor de tweede keer achter buitenlandse tralies belanden niet meer te willen helpen hun straf in rikanen moeten zich achter de oren krabben.’ eigen land uit te zitten. < [Rutger van den Dikkenberg] PM 21/3

11

nieuws >

nieuws > ‘Kwaliteit van de gezondheidszorg is niet alleen in geld uit te drukken’

Artsen verzetten zich tegen plannen Klink de zorg zeker niet altijd ten goede.’ Het principe van eigen schuld, dikke bult kun je in de geneeskunde ook niet zomaar toepassen, zegt Wigersma. Moet een arts een skiër die zijn Klink wil dat artsen dit ook in richtlijnen, proto- been breekt onder aan de piste laten liggen? Of VWS • ‘Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen,’ aldus de eed van collen en andere standaarden vastleggen. Er zou rokers niet helpen omdat ze zichzelf de schade Hippocrates, die artsen na hun afstuderen afleg- dan bijvoorbeeld kunnen worden vastgelegd dat hebben toegebracht? En wat moet een arts doen gen. Maar als de lijn van minister Klink wordt een levertransplantatie bij een alcoholist niet met mensen die overgewicht hebben, of met gevolgd, behoeft deze eed wegens almaar kosteneffectief is of dat een wat oudere man best drugsverslaafden? Een arts is geneigd andere ­stijgende zorgkosten een precisering. Een arts met een goedkope knie kan worden opgelapt; waarden dan kosten te laten prevaleren. Dat dient alleen in het belang van zijn patiënt te de qaly-winst zal immers in beide gevallen tegen neemt overigens niet weg dat de zorg best doelhandelen als de kosten dit toelaten, zo stelt Klink kunnen vallen. Kosten­effectiviteitsafwegingen matiger kan. ‘Er zijn veertig middelen tegen hoge met zoveel woorden in de brief ‘Slim ­investeren moeten wat Klink betreft eveneens bij de verzor- bloeddruk die artsen kunnen voorschrijven. Het in gezondheid’. ging van ouderen en ­gehandicapten, waar het is helemaal niet bezwaarlijk voor het goedkoopDe brief, waarin Klink zijn beleidsvoornemen nog minder gebruikelijk én gemakkelijk is ge- ste middel te kiezen als dit verantwoord is.’ Een weergeeft om kosteneffectiviteit een prominente zondheidswinst tegen de zorginspanningen af te goed elektronisch voorschrijfsysteem dat artsen rol te geven, wordt volgende week besproken in zetten, worden meegenomen. naar het goedkoopste middel leidt, zou al een ‘Wij hebben niet zo’n rotsvast vertrouwen in stuk schelen, denkt hij. ‘Bovendien blijken harde de Tweede Kamer. ­Beroepsgroepen in de zorg hebben weinig ­vertrouwen in de voorgestelde de qaly-sytematiek,’ zegt Lode Wigersma, beslissingen zoals Klink die nu wil, dan missystematiek. De Koninklijke Nederlandsche Maat- ­directeur beleid van de KNMG. ‘Het pakt vaak schien wel helemaal niet nodig.’ schappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) slecht uit voor ouderen en chronisch zieken, voor De Orde van Medisch Specialisten sluit zich bij verwacht dat de plannen ouderen, chronisch wie behandeling altijd vanzelfsprekend minder de kritiek van de KNMG aan. Ook deze ­organisatie zieken, gehandicapten en mensen uit lagere qaly-winst oplevert. En ook van de lagere soci- heeft grote bezwaren tegen de rol die Klink de ­sociaaleconomische klasse onevenredig benade- aaleconomische groepen weten we op voorhand zorgverzekeraars wil toebedelen. Deze moeten len. De Orde van Medisch Specialisten vindt dat al dat ze minder zullen scoren.’ uiteindelijk de arts gaan afrekenen op naleving ‘kwaliteit van de gezondheidszorg niet alleen in Het gaat in de gezondheidszorg om andere van de kostenafspraken. ‘Een verzekeraar kan geld is uit te drukken’. waarden dan om kosten alleen, zegt Wigersma. natuurlijk niet op de stoel van een arts gaan zitMinister Klink bouwt in zijn brief voort op Een galblaas kan tegenwoordig laparoscopisch ten, daarvoor is hij niet voldoende opgeleid en ­adviezen van de Raad zit hij ook te zeer op voor de Volksgezondafstand.’ Ook een belo‘het principe van eigen schuld dikke bult kun je in de geneeskunde niet zomaar toepassen’ heid en Zorg (RVZ) en ningssystematiek waarhet rapport Qaly-tijd in artsen ­beloond worvan het Centraal Planbureau en het Institute for verwijderd worden, legt hij uit. ‘Door minimaal den als ze op de kosteneffectiviteit letten vindt Medical Technology Assessment. De RVZ schreef te snijden herstelt de patiënt sneller en beter, de orde niet wenselijk. ‘Dan krijg je risicoselectie, in 2006 in het rapport Zinnige en duurzame zorg maar financiële overwegingen zouden voor een die er uiteindelijk toe leidt dat niemand nog trek dat aan medisch behandelen een kostenanalyse klassieke operatie pleiten, want dat is een stuk heeft in oudere mensen en patiënten met meervooraf moest gaan. Als rekeneenheid moesten sneller en goedkoper. Als kostenoverwegingen dere en complexe ­aandoeningen.’ < de kosten van de qaly (quality ­adjusted life year) straks gaan domineren komt dat de kwaliteit van [Chris van de Wetering] dienen, de kosten dus die met een extra levensjaar in goede gezondheid gemoeid zijn. Als die kosten hoger uitpakken dan 80.000 euro per qaly, kan een arts beter van behandeling afzien, aldus de RVZ. Minister Klink wil een dergelijke absolute grens niet hanteren, maar wel heeft hij graag value for money. Via grootschalige kosteneffectiviteitsstudies moeten de kosten en baten van dure behandelingen in kaart worden ­gebracht. Op basis van een score in qaly-winst moet straks duidelijk zijn welke patiënten ­bepaalde behandelingen krijgen en welke ­patiëntengroepen uitgesloten mogen worden. Ook bij beslissingen rond het verzekerde pakket moeten kosten­batenanalyses de boventoon voeren. Daarbij wordt gekeken of de keuze ook maatschappelijk is te verantwoorden. Het veld ziet niets in plannen van minister Klink alleen nog tot behandeling over te gaan als de kosten het toelaten. Als kosteneffec­tiviteit dominant wordt, zullen artsen niet meewerken aan de richtlijnen die ze van Klink moeten opstellen, verwacht de KNMG.

Hoort u wel alles?

Met PM blijft u op de hoogte van alle actuele informatie over publieke zaken. PM weet exact wat er speelt in de publieke sector en houdt beleidsmakers, uitvoerders, politici, belangenbehartigers en adviseurs hiervan op de hoogte. PM biedt elke twee weken actuele informatie van hoog niveau over publieke zaken. Dit doen we door de lopende zaken bij de overheid, in de Haagse politiek én in Brussel te volgen. Door de schijnwerper te zetten op ambities en prestaties van de overheid en daarbij de belangrijke spelers te identificeren. En door ons altijd te focussen op de inhoud.

3 maanden gratis proefabonnement!

Antwoordcoupon

Ja,

Organisatie: Naam en voorletters: Functie:

Wilt u op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen

Adres:

in de publieke sector? Maak dan nu kennis met PM,

Plaats:

hét magazine voor de overheid, en ontvang PM 3 maanden gratis!

ik maak graag kennis met PM en ontvang een gratis kennismakingsabonnement van 3 maanden!!

E-mail:

Postcode:

Telefoon:

Stuur deze volledig ingevulde antwoordcoupon naar: PM, Antwoordnummer 10818, 2501 WB Den Haag.

12

PM 21/3

www.pm.nl

Meer informatie vindt u op www.pm.nl of bel 070 - 3122770.

PM 21/3

13

nieuws >

nieuws <

Huiver voor misbruik gegevens LIS

Bos laat nieuwe registratie schulden over aan de markt Minister Bos vindt dat de overheid het LIS, het nieuwe registratiesysteem van schulden en achterstanden in betaling, prima aan marktpartijen kan overlaten. Maar deskundigen zien wel degelijk een rol voor de overheid als de financiële handel en wandel van burgers straks op straat ligt en waarschuwen voor misbruik. SZW/FINANCIËN • Nu nog is alleen de Belasting-

­maken is in voorbereiding. Minister Bos van Financiën is verder met de dienst diepgaand op de hoogte van de financiële handel en ­wandel van de Nederlandse verschillende departementen in gesprek of ook ‘Een centrale registratie die burgers zo staatsburger, maar als het Landelijk Informa- schulden bij de overheid (het gaat dan om ­indringend raakt, kan niet op basis van tiesysteem Schulden (LIS) er in januari komt, ­studieschulden, onbetaalde verkeersboetes en ­zelfregulering van de markt. Daar moet een mogen straks ook de marktpartijen precies we- belastingschulden) centraal zouden moeten wettelijke basis voor komen,’ vindt Margriet ten welke ­onvolkomenheden het betaalgedrag worden geregistreerd en of hiervoor aansluiting Overkleeft-Verburg, voorheen plaatsvervangend van hun klanten vertoont. Met steun van Finan- bij het LIS moet worden gezocht. voorzitter van de Registratiekamer en tegenBos noemde het ‘verheugend’ dat ‘de markt woordig hoogleraar staats- en bestuursrecht ciën werkt een clubje private partijen aan een uitbreiding van de bestaande ­registratie van zelf’ bezig is met dit registratiesysteem, dat door aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ook betalingsachterstanden bij Bureau Krediet het kabinet gezien wordt als een belangrijk securityonderzoeker Wouter Teepe van de Registratie (BKR) in ­Universiteit van Tilburg Tiel, met een centrale vindt de plannen te ex-minister van financiËn Gerrit Zalm, nu in het bestuur van initiatiefnemer de DSB Groep, was aanjager van het LIS vergaand om aan registratie van achtermarktpartijen over te standen in ­ betaling van de huur, de energierekening, bij sociale middel om de toename van schulden te beteu- laten. ‘We kunnen nu redelijk anoniem leven. ­diensten en het Leger des Heils. gelen. ­Financiën ziet toe op de ontwikkeling Een dergelijk registratiesysteem heft die Het LIS is privaat (net als het BKR overigens, van het LIS en heeft er geld in gestoken, maar ­a nonimiteit op. Dat zou wel eens heel dat van de banken is) en moet volgend jaar verder ziet Bos hier voor de overheid geen rol ­verstrekkende gevolgen kunnen hebben,’ denkt operationeel worden. De bedoeling is in de weggelegd. ‘Op dit moment heb ik geen di- hij. nabije toekomst buiten bovengenoemde recte aanleiding om te concluderen dat de overVoor de burger die een lening wil aanvragen ­achterstanden nog meer ­betalingsachterstanden heid zelf haar ­verantwoordelijkheid in dezen betekent het nieuwe register dat zijn kredietcentraal te registreren. Ook mag de Stichting moet nemen door het treffen van wettelijke waardigheid straks behalve aan het BKR ook LIS straks de Gemeentelijke Basisadministratie maatregelen,’ schreef hij in een brief aan het aan het LIS getoetst wordt. Een lening afsluiten raadplegen, om met zekerheid de identiteit van parlement. Een meerderheid in de Kamer steunt met één of misschien wel meer aantekeningen de wanbetalers te kunnen vaststellen. Een hem daarin, maar privacydeskundigen hebben in het nieuwe register, wordt straks een stuk wetswijziging om deze toegang mogelijk te ernstige twijfels over deze terughoudendheid. moeilijker, misschien wel onmogelijk of duurder. Ook is denkbaar dat een huurder die jaren advertentie 84 x 62 feb 2008.qxp 21-2-2008 10:18 Pag ­geleden zijn huur eens een paar maanden niet advertentie betaalde, problemen krijgt als hij wil verhuizen naar een grotere woning. De nieuwe woningcorporatie zal hem, nu hij volgens het LIS een Permanente nascholing van notoire wanbetaler is geworden, misschien professionals in het recht naar een goedkope woning willen dirigeren.

het LIS niet gebruikt moet worden om mensen Een Kamermeerderheid is warm ­voorstander wie er gebruik van mag maken. ‘De overheid die door commerciële bedrijven onbetrouwbaar van uitbreiding van de ­schuldenregistratie. Het dient daar een belangrijke rol in te hebben,’ gevonden worden, te verstoten. ­Ook het ­College aantal mensen met schulden nam de afgelopen zegt ze. ‘In Den Haag is zelfregulering tegenBescherming Persoonsgegevens (CBP) is ­kritisch. jaren almaar toe, hetgeen de samenleving veel woordig zeer in de mode. Men is doodsbang ‘Je ziet in de politiek een trend om registreren geld kostte, is de redenering. Gezien de ernst voor administratieve lasten, maar dit soort als oplossing van een probleem te zien. Zoals van de schuldenproblematiek kan de burger ­beslissingen mag je niet overlaten aan de markt ook met het spijbelregister, waarmee je het daarom maar beter tegen zichzelf in bescher- die in samenspraak met het CBP de boel zou spijbelen feitelijk natuurlijk niet oplost,’ aldus ming worden ­genomen, vindt ook de Kamer. moeten afkaarten, zeker niet als je ook nog de woordvoerder van het CBP. Het CBP kondigt Zelfs de VVD, die met de betuttelingsbarometer ­systemen met elkaar wilt verknopen. Dat horen alvast aan ervoor te ­willen politieke beslissingen te zijn,’ waken dat mensen ‘gezegt Overkleeft. Ze vindt het ‘Mensen moeten hun dossier kunnen opschonen’ stigmatiseerd’ worden, ‘volstrekt onvoldoende’ het bijvooorbeed doordat ze in het systeem worden onlangs nogal wat kritiek naar buiten bracht toezicht op het beheer uit te besteden aan het opgenomen vanwege een rekening die in hun op de bemoeienissen van dit kabinet, vindt een College Bescherming Persoonsgegevens. Ook Teepe vindt dat de politiek niet afwezig vakantie ­gestuurd is en die vervolgens door registratiesysteem heel hard nodig gezien de mag blijven. ‘Als straks iedere telefoonaanbieachteloosheid nog een tijd bleef liggen, zegt ze. ernst en hardnekkigheid van de schuldenproblematiek. Voormalig ­minister Zalm, die nu in der of kruidenier gegevens kan doorgeven en Ook ziet het CBP er streng op toe dat de groep ­g ebruikers die inzage krijgt in het het bestuur van ­initiatiefnemer de DSB Groep opvragen is overheidsbemoeienis zeer ­gewenst,’ systeem niet te breed is. ‘Als er eenmaal een zit, was overigens een van de aanjagers van zegt hij. ‘Je wilt ook niet dat de ene na de aanbod van gegevens is, zie je vaak dat allerlei het LIS. ­andere schaduwadministratie ontstaat. Mensen De Kamer is zuinig met het stellen van voor- moeten hun dossier kunnen opschonen.’ < partijen zich likkebaardend melden. Een te brede inkijk ­vinden wij niet wenselijk.’ waarden aan het registratiesysteem. Natuurlijk, [Chris van de Wetering] De plannen voor het LIS komen voort uit een de privacy van de burgers moet worden gelegenheidsalliantie van de DSB Groep van ­beschermd, zeggen alle Kamerleden, waarna Dirk Scheringa, het Leger des Heils en de ze verwijzen naar het College Bescherming ­gemeente Tilburg. De Nederlandse Vereniging Persoonsgegevens voor de nadere ‘details’.­ van Banken, de Vereniging van Financierings- ­Ineke van Gent van GroenLinks oppert wel dat Sadet Karabulut (SP) ondernemingen in Nederland, de Nederlandse ze graag had gezien dat het registratiesysteem De consument zou gemakkelijker toegang tot zijn gegevens moeten hebben dan nu het geval Vereniging voor Volkskrediet (NVVK), de Thuis- een publiek systeem werd. ‘Met het oog op de privacybescherming, zou het goed zijn als een is bij het BKR. De SP vindt dat de burger hier winkelorganisatie, de vereniging van woningook niet voor zou moeten betalen zoals bij het corporaties Aedes en EnergieNed Federatie van onafhankelijke partij het systeem beheert,’ BKR. zegt ze. ‘De overheid kan dat beter dan energiebedrijven hebben zich inmiddels bij het initiatief aangesloten. Het registratiesysteem ­belanghebbenden.’ Met uitzondering van SP’er moet verhoeden dat mensen zich in de schulden Sadet Karabulut, die ook ‘een zekere rol’ van de Ineke van Gent (GroenLinks) steken. ‘Het is een preventief instrument,’ overheid in het LIS wil als het gaat om het GroenLinks wil dat betalingsachterstanden gezegt Ger Jaarsma van de NVVK. Voor de toezicht op het beheer van de gegevens, vindt schrapt worden als ze eenmaal afbetaald zijn. Een registratie mag niet vijf jaar blijven staan, ­kredietinstellingen is het een middel om de de overgrote meerderheid van de Kamer net als zoals bij het BKR. Ze wijst er verder nog op dat kredietwaardigheid van mensen die een krediet Bos dat de private partijen het registratiesytoename van het toezicht op de kredietinstelwillen, te kunnen toetsen, nu de instellingen steem prima zelf kunnen beheren. lingen ertoe zal leiden dat er een toename zwaar beboet kunnen worden als ze dit nalaten. Erg naïef, meent Overkleeft, die is komt van ‘woekeraars die via Marktplaats of g ­ epromoveerd op de Wet bescherming Opmerkelijk genoeg bleek vorig jaar uit een internet leningen aanbieden’. onderzoek van de AFM dat sommige krediet­ ­persoonsgegevens. Ze vindt dat een uitvoerig instellingen bij de verstrekking van leningen politiek debat nodig is over hoe de schulden ­liever niet al te diepgaand informeerden naar moeten worden geregistreerd, wie verantwoorHans Spekman (PvdA) de vaste lasten en schulden van mensen. delijk is voor het beheer van de gegevens en De PvdA wil ook de schulden aan de overheid onderbrengen bij het LIS. Dit om ‘het plaatje compleet te maken’. Mensen met schulden advertentie hebben vaak ook achterstanden in betalingen aan de overheid.

De Kamer over LIS

Universiteit Leiden

Opleidingen Cursussen Symposia

Zie voor ons opleidingsaanbod:

www.paoj.nl

Contractonderwijs Incompany

Aanmelden/Informatie:

T 071 - 527 86 66 F 071 - 527 78 95 [email protected] www.paoj.nl

14

PM 21/3

JURIDISCH P A O opleidingen cursussen symposia maatwerk

Rigide Een te rigide omgang met het ­registratiesysteem zal volgens de Consumentenbond zeer ­ongewenste gevolgen hebben voor burgers. ‘Een huurder kan ook de huur opschorten om de verhuurder te dwingen tot het plegen van noodzakelijk onderhoud aan de woning. Een huurachterstand is dan zijn enige ­machtsmiddel, maar dit zegt weinig over zijn draagkracht,’ zegt een woordvoerder. De bond vindt dan ook dat

Assessment- & Developmentcenter w

| www.posg.nl

t

| (073) 503 93 20

Atzo Nicolaï (VVD) De VVD wil kritisch volgen wie straks nog meer toegang krijgen tot het systeem. Het huidige rijtje vindt hij relevant, maar uitbreiding daarvan met andere partijen zal hij kritisch volgen. Hij zal er ook op letten dat het register alleen gebruikt wordt voor het doel dat het dient en niet voor marketingdoeleinden. Ook ziet hij liever ruimere dan korte termijnen om tot registreren over te gaan.

PM 21/3

15

coverstory > Hoe de Andere Overheid aan de horizon verdween

‘Achteraf beschouwd hadden we een onmogelijke opdracht’ Vijf jaar geleden ging het Programma Andere Overheid (PAO) met grote verwachtingen van start. Onder leiding van D66-minister Thom de Graaf bond PAO de strijd aan met dubbel werk en overhead, maar het project liep al snel averij op. Wat ging er mis? ‘De Haagse werkelijkheid bleek een stuk weerbarstiger dan gedacht.’ TEKST cindy castricum beeld Lachemann Producties

Op de vijfde etage van het Forumgebouw aan de Kalvermarkt houdt de bedoeling. Het moest niet eventjes bij BZK worden ondergebracht, tegenwoordig de afdeling P&O van het ministerie van BZK kantoor. Tot Andere Overheid was immers een programma van en voor het hele rijk. ruim een jaar geleden bevolkten de leden van het programmateam Tegelijkertijd was het natuurlijk geen apart DG met allemaal directies Andere Overheid de burelen. In totaal werkten zestien ambtenaren en heel veel medewerkers. Het moest geen ambtelijke moloch worden, tussen begin 2004 en eind 2006 aan de modernisering van de overheid. maar een aanjaagteam van maximaal twintig ambtenaren.’ De helft van hen heeft de rijksdienst inmiddels verlaten. Even terug naar 2003, het jaar waarin het CDA en de VVD de LPF Takenanalyse inwisselden voor D66. Een maandje of acht nadat het tweede kabinet- Het programma dat De Graaf eind 2003 presenteerde, omvatte 64 Balkenende van start was gegaan presenteerde Thom de Graaf zijn ­actiepunten onderverdeeld in vier actielijnen (betere dienstverlening, visie op de modernisering van de overheid. Als minister voor Bestuur- minder regels, betere organisatie rijksoverheid en het vernieuwen van lijke Vernieuwing was de D66’er verantwoordelijk voor dit project, dat de relatie met gemeenten en provincies). Een beetje veel punten, zo de naam Programma Andere Overheid (PAO) kreeg. ‘Het moest eigenlijk vindt Bijlsma. ‘Maar ja, dat was de politieke context waarmee we te Mijn Overheid gaan heten, maar daar heb ik bezwaar tegen gemaakt,’ maken hadden.’ Het programmateam ging niet alleen aan de slag met blikt de huidige burgemeester van Nijmegen terug. De Graaf vroeg Lex elektronische dienstverlening en het verminderen van administratieve van den Ham, die op dat moment plaatsvervangend SG op VWS was, lasten voor burgers, ook het ­functioneren van de rijksdienst zelf werd het programma te leiden. Van den Ham plukte zijn teamleden bij alle onder de loep genomen. Een discussie over de taken van de ­overheid departementen vandaan, zodat van meet af aan duidelijk was dat ­A ndere zou moeten leiden tot meer inzicht in de wijze waarop het rijk beter kon Overheid een rijksbreed programma worden georganiseerd. Dat PAO zich stukken die pao produceerde verdwenen was. Een van hen was Emmeline daarmee in Den Haag niet populair linea recta in de prullenbak Bijlsma. Op Economische Zaken had maakte, om maar eens een underze zich een jaar of zes beziggehoustatement te gebruiken, moge duiden met ict-toepassingen in het overheidsapparaat. ‘Daardoor merkte delijk zijn. Je vraagt een kalkoen immers ook niet wat hij van het kerstik hoezeer het rijk verkokerd was,’ zegt Bijlsma op een zonnige woens- menu vindt. dagmiddag in een kantoor van B&A Realisatie in ­Amsterdam, waar ze ‘De takenanalyse bleek te verzanden in pure bureaupolitiek van de tegenwoordig werkzaam is als consultant. ‘Toen kwam het verzoek van ministeries,’ verzucht De Graaf. ‘Uiteindelijk concludeerden alle Lex om deel uit te maken van het PAO-team. This is my chance, dacht ­departementen dat ze alleen maar kerntaken deden en geen dubbele taken uitvoerden. De Haagse werkelijkheid bleek een stuk ­weerbarstiger ik, om er met mijn neus bovenop te zitten.’ Ook Hans Cornelissen is een PAO’er van het eerste uur. Als plaatsver- dan gedacht.’ De Graaf wijst zijn beschuldigende vinger ook in de vangend hoofd van het Bureau SG zat hij vlak bij Thom de Graaf, wat richting van zijn toenmalige collega’s in het kabinet. ‘Ambtenaren volgens hem de reden is dat hij werd gevraagd voor Andere Overheid. sprongen in de loopgraven en de bewindslieden hadden niet de kracht ‘Het moest vooral geen BZK-aangelegenheid worden, maar het was of de wil om daar afstand van te nemen. Zij bewogen mee met het toch wel een beetje Thom zijn programma, het was naar hem ­toe ge- ambtelijk apparaat, dat is natuurlijk de dood in de pot.’ De Graaf klopte bij de minister van Financiën aan. ‘Tegen Gerrit Zalm heb ik gezegd schreven,’ aldus Cornelissen. ‘Dat ik bij Andere Overheid betrokken was, is nogal zacht uitgedrukt,’ dat we het ambtelijk apparaat een enorme bezuiniging zouden moeten zegt De Graaf. ‘Ik heb de visie ontworpen, nog voordat het projectteam opleggen. Dan pas dwing je de organisatie zich af te vragen wat ze is geformeerd.’ Dat het programma zwaar werd aangezet – Van den precies doet.’ Dat daar politiek geen enkele ruimte voor was, werd De Ham was directeur-generaal – beaamt De Graaf. ‘Dat was ook precies Graaf al snel duidelijk. ‘Balkenende was druk oorlog aan het voeren

16

PM 21/3

met de buitenwereld, over de WAO en zo.’ Het uitvoeren van de takenanalyse was geen gelukkige binnenkomer voor het PAO-team. Het zette de toon en naar verluidt kregen ambtenaren in Den Haag vlekken in hun nek van het gele PAO-logo. Het gebeurde maar al te vaak dat de stukken die PAO produceerde linea recta de prullenbak in verdwenen, aldus een ingewijde. Vooral met BZK moest het team veel strijd leveren. Andere Overheid was daar dan wel ondergebracht, maar dat wil nog niet zeggen dat het met open armen werd ontvangen. Cornelissen geeft toe dat het programma een lastige start kende. ‘We moesten 64 actieplannen uitvoeren, waar moesten we beginnen en hoe pakten we dat aan?’ Volgens hem was de periode tussen zomer 2004 en najaar 2005 de beste tijd. ‘Daarna ging het weer wat moeizamer, de takenanalyses waren bijna klaar. Een aantal ­ambtenaren van het team vertrok en werd opgevolgd door weer anderen. De een reageerde daar beter op dan de ander.’

De Graaf. ‘Hij was er vooral voor het Antillendossier.’ Emmeline Bijlsma bestrijdt dat het PAO hinder ondervond van de politieke wisselingen van de wacht. ‘Maar het bracht natuurlijk wel onrust met zich mee,’ erkent ze. Cornelissen vraagt zich echter hardop af wat er gebeurd zou zijn als Thom de Graaf vier jaar lang de kar had getrokken. ‘Hoe lauwwarm ook, de MP en Zalm steunden de Graaf wel, dat was met de D66-capriolen in de rest van de periode natuurlijk minder het geval.’ Cornelissen, die na PAO is teruggegaan naar BZK en nu senior ­beleidsadviseur is bij DG Veiligheid, kijkt met gemengde gevoelens terug op zijn tijd bij Andere Overheid. ‘Ik heb er met plezier gewerkt, maar achteraf beschouwd hadden we toch een onmogelijke opdracht.’ Hij doelt op de ‘diffuse focus’ van het programma. Terwijl Andere OverDienstverlening heid juist in Den Haag veel voor elkaar moest boksen, heeft PAO volgens Op het moment dat de takenanalyses zo goed als voltooid waren, in het Cornelissen ‘altijd gepretendeerd geen Haagse club te zijn’. Hij vervolgt: voorjaar van 2005, brak er een storm los aan het politieke front. Thom ‘De ambtelijke top vraagt toch: hoor je bij ons of niet? Simpeler kan het de Graaf trad af nadat hij zijn voorstel voor een gekozen burgemeester eigenlijk niet, maar we hadden er geen eenduidig antwoord op.’ Bijlsma vermoedt dat PAO uiteindelijk meer heeft bereikt in ­gemeenten dan zag stranden in de Eerste Kamer. Zijn opvolger, partijgenoot Alexander Pechtold, werd ingevlogen vanuit bij de rijksoverheid. ‘De gemeenten Wageningen, waar hij tot op dat ‘De takenanalyse bleek te verzanden in pure staan dichter bij de samenleving, bureaupolitiek van de ministeries’ moment burgemeester was. Dat het verbeteren van de dienstverlening programma met de komst van is bij hen meer ­prangend dan hier Pechtold in een dipje raakte, is volgens De Graaf niet zo gek. ‘Pechtold in Den Haag.’ was niet naar Den Haag gehaald om PAO door te zetten, maar om nog De Graaf is het niet eens met de constatering dat PAO in Den Haag iets van de bestuurlijke vernieuwing te maken. Zijn hart lag niet bij de minder succesvol is geweest. ‘Het programma heeft zijn functie gehad. Andere Overheid, je kunt best stellen dat het programma vanaf dat Het grootste deel van de actiepunten is gerealiseerd.’ Maar heeft PAO moment een beetje een weeskind was.’ Bijlsma knikt: ‘Pechtold is ook ook de beoogde cultuuromslag weten te bewerkstelligen? ‘Of Andere Overheid volledig tussen de oren is gaan zitten, is vers twee,’ antwoordt veel meer een pragmatische doener, het accent van Andere Overheid verschoof op dat moment naar ict en dienstverlening.’ Aan het eind van De Graaf ontwijkend. het programma, toen het kabinet in de zomer van 2006 viel en CDA en Ook Helga Aarts, lid van het PAO-team vanaf oktober 2004, vindt dat er op dit vlak ‘nog een wereld te winnen valt’. Inmiddels werkt Aarts VVD zonder D66 verdergingen, had VVD’er Atzo Nicolaï PAO nog even bij de gemeente Eindhoven waar ze persoonlijk assistent van PvdAonder zijn hoede. ‘Nicolaï paste de laatste maanden op de winkel,’ zegt PM 21/3

17

coverstory < wethouder Mary Fiers is. Het waren niet zozeer de resultaten van PAO werken, door PAO heb ik gemerkt dat dat bij het rijk nauwelijks aandie haar in de armen van een lagere overheid hebben gedreven. Voorwezig is. Achteraf gezien is er bij het rijk maar weinig veranderd, dat al het feit dat ze veel met gemeenten te maken had, zette haar aan het is me toch tegengevallen.’ Dat van de zestien ambtenaren de helft niet meer bij het rijk werkzaam is (zie kader), verbaast Bijlsma dan ook niet. denken over haar carrière. ‘Het gaat mij er vooral om een bijdrage te En dat het vooral vrouwen zijn die zijn vertrokken? ‘Daar heb ik wel leveren aan de publieke zaak, dat had ook als consultant gekund.’ Het is Aarts opgevallen dat alle teamleden van PAO ‘een passie hadden voor een verklaring voor,’ zegt Bijlsma. ‘Vrouwen zijn veel meer bezig met de rijksoverheid’. Iedereen was heel gedreven en betrokken, vervolgt de vraag: wat bereiken we nu echt, wat heeft de burger eraan, terwijl mannen vooral het spel op zich ze. ‘We wilden allemaal graag ons ‘zonder pao had roel bekker zegje doen.’ Marion van Griethuileuk vinden.’ Hans Cornelissen het een stuk moeilijker gehad’ zen, als programmasecretaris knikt instemmend: ‘Dat is zeker ­verbonden aan PAO, kan dit ­beamen. waar. Ik wil niet generaliseren, Ze kwam erbij precies op het maar ik denk dat wij ons wat meer ­moment dat Thom de Graaf vertrok. ‘Iedereen was wel heel erg bezig stoïcijns opstellen. Je weet toch hoe het werkt in Den Haag? Het gaat met zijn ­eigen ding, daar hadden we als team best iets meer op kunnen zoals het gaat, de ene dinsdag is ook de ­andere vrijdag niet.’ ­letten.’ Ondanks het feit dat Thom de Graaf zijn klus destijds niet heeft Net als Cornelissen is ook Van Griethuizen na PAO bij de rijksoverheid ­k unnen afmaken, kijkt hij toch tevreden op Andere Overheid terug. ‘Je gebleven. Ze werkt nu bij Het Buitenhuis, een onderdeel van De Werkmoet het niet zien als succes of nederlaag,’ zegt hij. ‘Maar er kan nu op worden voortgebouwd.’ Voor de vernieuwing van de rijksdienst, het nu maatschappij (BZK). ‘Ik zou niet zo snel op een groot ministerie gaan lopende programma, heeft PAO heel wat voorwerk verricht, vindt De werken, op deze plek heb ik geen last van hiërarchie of bureaucratie, net als bij Andere Overheid,’ zegt Van Griethuizen. Bijlsma kwam Graaf. ‘Zonder PAO had Roel Bekker het een stuk moeilijker gehad.’ Niet ­eigenlijk per toeval bij een adviesbureau terecht. ‘Ik wilde niet terug voor niets zit hij een dezer dagen bij Bekker aan tafel. ‘Daar hadden we naar EZ, want ik wilde verder. En ik wilde op een betekenisvolle plek beiden behoefte aan.’ <

Wie, waar, wat? Het programma Andere Overheid ging ­officieel op 15 januari 2004 van start. Ter afsluiting is de Week van de Andere Overheid georganiseerd, van 13 tot en met 17 november 2006. Wie maakten er deel uit van het programmateam en waar werken zij nu? WEG BIJ HET RIJK Lex van den Ham, directeur-generaal PAO Werkt nu bij Capgemini als vicepresident Bertine Steenbergen Werkt nu bij de Dienst Stedelijke Ontwikkeling, gemeente Den Haag als projectleider Gerda Deekens Werkt nu bij Corgwell als managementconsultant Femke Henkel Werkt nu bij Pentascope als consultant

Hans Leeflang, plaatsvervangend DG PAO Werkt nu bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat als project­ directeur in algemene dienst Hans Cornelissen Werkt nu bij ministerie van BZK als senior beleidsadviseur DG Veiligheid Herman Scholten Werkt nu bij ministerie van BZK als hoofd strategie en innovatie Tanja Timmermans Werkt nu bij ministerie van BZK als plaatsvervangend hoofd strategie en innovatie

Emmeline Bijlsma Werkt nu bij BA Realisatie als consultant

Ronald van Oosteroom Werkt nu bij ministerie van Algemene Zaken als plaatsvervangend directeur Publiek en Communicatie

Helga Aarts Werkt nu bij gemeente Eindhoven als persoonlijk medewerker van wethouder Mary Fiers (PvdA)

Ben van der Beek Werkt nu bij Tweede Kamer als hoofd Dienst Informatievoorziening (via ABD)

Marja Boll Werkt nu bij Only Human als communicatieadviseur

Marion van Griethuizen Werkt nu bij Het Buitenhuis (onderdeel van de Werkmaatschappij, BZK) als adviseur communicatie

Monique Neyzen Werkt nu bij Neyzen Communicatieadvies en Management als zelfstandig adviseur

18

NOG STEEDS IN DIENST VAN HET RIJK

PM 21/3

Claudia Toet Werkt nu bij ministerie van BZK/Justitie als hoofd beveiliging, BHV en telefooncentrale

Colofon PM is een uitgave van Politieke Pers BV Korte Poten 9 2511 EB Den Haag tel 070 - 31 22 777 fax 070 - 34 56 925 www.pm.nl [email protected] [email protected]

Kopiëren moet je leren

Kopiëren is menselijk. Van kinds af aan ­bootsen mensen elkaar na. Het begint met ­gezichtsuitdrukkingen, bewegingen en ­geluiden en al vlot lenen mensen hele ­gedragspatronen en waardeoriëntaties van ­elkaar. Voor een groot deel gebeurt dat ­onbewust. Anderzijds zijn er ook duidelijke motieven om bewust te kopiëren van elkaar: hoe meer je op een ander lijkt, hoe minder ­bedreigend je voor diegene bent, hoe eerder je tot diens sociale groep wordt toegelaten, hoe groter je kansen op mobiliteit zijn. Aanpassen, overnemen, meedoen en nabootsen zijn ­succesvolle sociaal-darwinistische strate­ gieën. Kopiëren is zakelijk. Originaliteit mag ­misschien een creatieve deugd zijn, voor een zakenmens geldt: beter goed gejat dan slecht bedacht. Dat adagium heeft China’s economie geen windeieren gelegd. Waarom zelf horloges of auto’s ontwerpen als een ander dat al voor je heeft gedaan? Dichter bij huis zijn er allerlei wetten en regels om ongeoorloofd ­kopieergedrag te bestraffen. Maar die kunnen niet voorkomen dat bedrijven elkaar ­voortdurend in de gaten houden en elkaars best verkopende producten en diensten zoveel mogelijk imiteren. In de private sector ­dwingen markten doorgaans tot innovatie. Als innoveren vervolgens niet lukt, is kopiëren een goed plan B. Kopiëren is moeilijk. Althans, zo denkt de ­publieke sector daarover. Waar in de private sector wetten nodig zijn om kopieergedrag ­tegen te gaan, moeten publieke organisaties juist aangemoedigd worden om innovaties van elkaar over te nemen. Als gemeente A een ­succesvolle aanpak heeft bedacht om met ­radicaliserende hangjongeren om te gaan, is vaak de eerste reactie van gemeente B dat die aanpak voor B niet zou werken. Omdat het eerder is geprobeerd en niet lukte. Omdat het politieke draagvlak of de middelen ontbreken. Omdat de hangjongeren in B net iets anders radicaliseren dan in A. Maar vooral omdat de ‘context’ in B substantieel anders zou zijn. Kortom, er zijn meer verschillen dan overeenkomsten en kopiëren is niet mogelijk.

Kopiëren is onmogelijk? Misschien moeten we juist blij zijn dat veel ambtenaren zo’n sterk ontwikkeld analytisch vermogen hebben. Hun politiek-bestuurlijke sensitiviteit en ­omgevingsbewustzijn behoeden ons voor ­impulsieve innovaties of roekeloze replica’s. Het cliché dat de overheid geen koekjesfabriek is, is immers niet voor niets een cliché. Aan experimenten met de samenleving zijn zekere risico’s verbonden. Het kopiëren van beleidsprogramma’s is contextgevoeliger dan het ­kopiëren van softwareprogramma’s en het overnemen van sociale methodieken vraagt meer inzicht in de eindgebruiker dan het ­nabootsen van een mp3-speler. Maar kopiëren is noodzakelijk! Hoe realistisch de risico’s en belangrijk de bezwaren ook ­mogen zijn, de voordelen van de hang naar originele ideeën en zelfgemaakt beleid wegen niet op tegen de nadelen. Waarom is goed ­gejat ook alweer beter dan slecht bedacht? Omdat je tijd en geld bespaart als je niet zelf het wiel opnieuw gaat uitvinden. In de ­publieke sector komt daar nog een argument bij. Publieke organisaties staan niet zoals ­bedrijven autonoom in een markt vol ­concurrenten. Zij maken deel uit van een ­sector die als geheel de morele en sociale plicht heeft om de samenleving zo goed en goedkoop mogelijk te dienen. Hoewel het soms lijkt of zelf denken en zelf doen verstandiger en ijveriger is, is het feitelijk een vorm van luiheid en ijdelheid. Het kost namelijk moeite om ondanks alle verschillen, de belangrijkste overeenkomsten tussen situaties te zien. Het kost moeite om de werkzame principes en ­k ritische succesfactoren achter een innovatie te vertalen naar een andere context. En voor sommigen kost het moeite om toe te geven dat een ander iets toch echt eerder heeft gezien en beter heeft gedaan. Succesvol kopiëren in de publieke sector is absoluut moeilijk en soms wellicht onmogelijk. Maar dat mag geen argument zijn om de meer menselijke en zakelijke instincten tot kopieergedrag te onderdrukken.

Hoofdredactie Guikje Roethof, Cindy Castricum (adjunct) Redactie Eefje Rammeloo, Chris van de Wetering, Marloes Vreeburg, Rianne Waterval (projecten) en Rutger van den Dikkenberg (stagiair) Eindredactie Johan Jansen en René Zwaap Medewerkers aan dit nummer Jorrit de Jong en Yvonne Kroese Vormgeving Rob Jongbloed (artdirector), Welmer Keesmaat Uitgever Heleen Hupkens Directeur Willem Sijthoff Bladmanager Asha Narain Drukkerij Hollandia Printing, Heerhugowaard Advertenties Asha Narain, 070 - 31 22 770, [email protected] Verschijning PM komt 22 maal per jaar uit in een oplage van ruim 13.500 exemplaren Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingen Uitsluitend via [email protected] Een jaarabonnement op PM kost € 143,- excl. 6% btw. Abonnementen kunnen uitsluitend schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Na deze datum wordt het abonnement stilzwijgend verlengd. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. © 2008, Politieke Pers BV

Jorrit de Jong is fellow aan de Kennedy School of Government van Harvard University

PM 21/3

19

interview > Ruud Vreeman versus de Grote Woorden

‘Ik heb lol in zichtbare output’ Als buitengewoon lector aan de Bestuursacademie wil Ruud Vreeman, burgemeester van Tilburg en PvdA-prominent, zijn ruime ervaring graag delen met collega’s en a­mbtenaren. ‘Er zijn geen sjablonen voor strategievorming, ambtenaren moeten zich eerst verdiepen in het verhaal van de stad.’ TEKST eefje rammeloo FOTO Rob Jongbloed

Zoals veel PvdA-kopstukken heeft Ruud ­Vreeman een vakbondsachtergrond. Voordat hij burgemeester werd van Zaanstad en vervolgens Tilburg, speelde hij een belangrijke rol in de ontwikkeling van de PvdA en de totstandkoming van het sociale beleid van de kabinetten-Kok. Vorig jaar analyseerde hij de dramatisch verlopen verkiezingscampagne van de PvdA. Op 4 maart trad hij aan als ­buitengewoon lector bij de Bestuursacademie, waar hij zijn ervaringen als bestuurder zal overbrengen op geïnteresseerde cursisten. Het boekje Het verhaal van de stad, zijn eerste oratie, is rijkelijk geïllustreerd met foto’s van de steden waar hij werkzaam was. ­‘Burgemeester zijn is een heel mooi vak. Nu ja, het is eigenlijk geen vak, het is een ­activiteit.’

in. Ik dacht dat het een erebaantje was, dat ze het leuk vinden als ik af en toe college kom geven voor burgemeesters. Toen werd het heel officieel, met een inaugurele rede, en ik moest een ­boekje maken. Ik ben een weekje ondergedoken om het te schrijven. Waarschijnlijk ga ik een paar keer per jaar iets doen. Het lijkt me leuk om te discussiëren met ambtenaren of om een scriptie te begeleiden.’ Gaat u hun leren hoe ze een stad moeten besturen? ‘Er zijn geen sjablonen voor strategievorming. Ik wist ook niet wat een burgemeester moest doen, ik werd het pas op mijn 50e. In Zaanstad ging ik eerst eens kijken. Wat is het voor een stad? Je ziet daar al die pijpen, maar wat ­gebeurt er eigenlijk? Het was duidelijk een

Vogelaarwijken, wat voor een oude industriestad heel bijzonder is. Op het gebied van ­stadsontwikkeling is hier heel veel gedaan.’ Hij gebaart: ‘Een eindje verderop ligt ­Eindhoven: allemaal hightech, maar wel een paar Vogelaarwijken.’ Minister Vogelaar krijgt veel kritiek op haar beleid. Kan ze de wijken vooruit­ helpen? ‘Het is een goed idee om de focus te leggen op een aantal buurten met sociale problematiek. Het brengt wel een riskant en onoplosbaar dilemma met zich mee: je beloont achterstand. Dat is sociaal acceptabel, maar daardoor erken je niet de steden die ­ ellende voorkomen ­hebben.’

U voelt zich achtergeWa t v oo r s oo r t steld? ‘Het beleid van Vogelaar beloont achterstand’ ­bestuurder bent u? ‘Neuh. Het is een dilemma ‘Ik heb een fascinatie dat ook al bestond in het voor de echte wereld. Ik ben heel inhoudelijk stad die in beweging moest worden gebracht, grotestedenbeleid. De op een na slechtste gedreven, wil weten wat er speelt in de steden iedereen zat daar maar... Je zult er maar uit de wijken worden straks de slechtste. Als we nu waar ik werk. Vanuit de PvdA was ik altijd al trein stappen, dacht ik. Tegelijkertijd heb ik niets doen is het dweilen met de kraan open. bezig met sociale discussies. Ik ben benieuwd een zwak voor oude industriesteden. Daar Nieuwe steden zoals Almere, Nieuwegein en naar het primaire arbeidsproces waarin de moet nog van alles gebeuren. Zoetermeer kampen met anonimiteit. Dat worvrachtwagenchauffeur, de havenarbeider of Ambtenaren moeten zich eerst verdiepen in den de Vogelaarwijken van de toekomst, met de machinist op de trein werkt. Toen ik het verhaal van de stad, kijken in welke fase een heel nieuwe sociale ­problematiek. Het gaat ­burgemeester werd was ik niet meer van de daar niet om fysieke herstructurering maar om die zit. Verder moet je een intrinsieke gedrefabrieken, dacht ik. Maar de rode draad die venheid hebben. Je komt niet zomaar even sociale interventie. Als je het beleid concenonderbroken leek, kwam de laatste jaren terug langs, maar bent onderdeel van het verhaal treert op de slechtste wijken verlies je interin mijn denken. Mijn oratie is meer een uitvan de stad. Omdat ik zeven jaar in Zaanstad ventiekracht in de wijken die nog nét aan de komst dan een begin van dat denkproces. Ik iets heb gedaan, kan ik nu leuk over de Zaangoede kant zitten.’ schrijf daar, geïnspireerd door Richard Florida, streek vertellen. Ik heb er een gevoel bij.’ dat een stad in hoge mate bepaald wordt door De VNG vraagt haar leden welke zaken human capital: vroeger gingen mensen naar Bent u in de elf jaar van uw burgemeesterdecentraal geregeld kunnen worden. Welbedrijven toe, nu komen bedrijven daarheen schap lokale problematiek tegengekomen ke zijn dat volgens u? waar mensen ­willen wonen.’ die in Den Haag niet aan bod komt? ‘Er is veel gebeurd in het sociale domein. De ‘De thema’s waar de rijksoverheid zich mee integratie in de arbeidsmarkt is bijvoorbeeld Wat gaat u uw cursisten bijbrengen? bezighoudt spelen hier ook. Het zou trouwens helemaal gedecentraliseerd, en de Wmo is een Vreeman wisselt een blik met zijn ­woordvoerder. raar zijn als dat niet zo was. Ik ben niet iemand decentralisatieproces. De kritiek is vaak dat Lachend: ‘Ik heb ja gezegd in een vlaag van die altijd naar Den Haag wijst. We kunnen in die decentralisatie een impliciete bezuiniging verstandsverbijstering.’ De woordvoerder Tilburg heel veel zelf, we zijn eigenwijze lui is: we leggen het bij de gemeente neer, maar ­sputtert tegen. Vreeman: ‘Ja, dat mag er best en trekken onze eigen lijn. Tilburg heeft geen met minder geld. Die kritiek is terecht, je moet

20

PM 21/3

PM 21/3

21

interview < natuurlijk wel dezelfde middelen tot je beschikking hebben. Maar op sociaal vlak is decentralisatie een succesvolle drive geweest. De Tilburgse gemeentelijke sociale dienst werkt veel samen met UWV en CWI. Voor je eigen gemeente is het goed om mensen uit de bijstand te halen. Omdat het je eigen domein is geworden worden nieuwe initiatieven extra gestimuleerd. Terugdringen van de schooluitval vind ik een ontzettend belangrijk thema. ­Cruciaal! Iedereen moet een startkwalificatie hebben op de arbeidsmarkt. We hebben heel veel ­contacten met de scholen dus het gaat ­helemaal niet verkeerd, maar het onderwijs is toch vooral in handen van de schoolbesturen. De gemeente heeft natuurlijk de leerplicht­ ambtenaren en overlegt over hoe het schoolgebouw erbij staat, maar verder is het ­instrumentarium erg beperkt. Ik denk wel eens dat we een coalitie zouden moeten vormen om aan dit hoofdthema iets te doen.’

Hoe staat het met het hervinden van de beginselen van de PvdA, emancipatie en solidariteit? U deed die aanbeveling in het rapport De scherven opgeraapt na de verkiezingsnederlaag van 2006. ‘Ik bedoelde daarmee dat als je opvattingen hebt, je moet teruggrijpen op de basics. Mensen moeten niet het idee krijgen dat je beleid een optelsom is van maatregelen. Daarom moet je het verhaal achter je beleid vertellen. In mijn oratie pleit ik voor toekomstgerichtheid van de stad. De stad moet zich onderscheiden en in deze krimpende, vergrijzende wereld zijn aantrekkingskracht behouden. Anders heeft dat over dertig jaar gevolgen voor het ­perspectief van kinderen. Dat is nog altijd ­gebaseerd op het opleidingsniveau van de ouders. Ik ben sociaaldemocraat omdat ik ­iedereen gelijke kansen wil geven. Dat is mijn verhaal.’ Kan de PvdA überhaupt iets voor elkaar krijgen als ze in dit kabinet op haar sociaaldemocratische strepen gaat staan? ‘Onze mensen zitten op goede plekken in het kabinet: op onderwijs, in het sociale terrein, op justitie, Vogelaar met haar wijken. De duurzaamheidspolitiek is ook een heel ­f undamenteel onderwerp waar de PvdA ­in ­vertegenwoordigd is. In combinatie met ons

de partij de gewoonte elkaar scherp de maat te nemen.’ Toch is het kabinet momenteel niet erg populair. Een meerderheid van de Nederlanders ziet het graag vallen. ‘Niemand heeft er belang bij om te vallen, dus ze vallen niet. Het boeken van vooruitgang is wel een voorwaarde. En intern moet de sfeer goed blijven. De meeste kabinetten vallen niet op een inhoudelijk onderwerp, maar omdat ze op elkaar zijn uitgekeken. Deze mensen kennen elkaar net.’ Hoe kort is uw lijn met Den Haag? ‘Er komen hier veel ministers langs, ik ken ze allemaal. Soms vragen ze wat ik ergens van vind. Ik sprak Donner gisteren nog over versoepeling van het ontslagrecht. Ik zie daar helemaal niets in. Die 200.000 mensen met een slechte arbeidsmarktpositie komen er niet mee aan de slag. Dit is zo’n ideologisch onderwerp, echt een idee van VNO-NCW. Het gaat hen om risicoreductie voor de ondernemer. Het huidige ontslagrecht is juist een basale ­bescherming tegen willekeur.’

Integratie is ook een veelbesproken lokaal thema. Gaat de landelijke overheid daar adequaat mee om? ‘Wij zijn op dat gebied met heel andere dingen bezig dan waar het in het nationale debat over Waarom bent u nooit minister geweest? gaat. In Den Haag gaat het over onbelangrijke ‘Mijn naam is wel een aantal keren genoemd, zaken zoals handen schudden of boerka’s. Promaar het is er nooit van gekomen. Ik heb alles beer gewoon op een al van dichtbij mee­­ normale en vreedzame gemaakt door het ‘Je mag het niet meer zeggen, maar een stad met kleuren is ook leuk’ manier met elkaar om voorzitterschap van de te gaan. Stimuleer partij en als Kamerlid. ­programma moeten we best een profiel kunEigenlijk vind ik mijn vakbondstijd en mijn minderheden, zorg dat hun kinderen naar school gaan en geef ze op hun lazer als ze zich burgemeesterstijd leuker. Ik heb lol in zichtnen opbouwen in deze turbulente wereld. Het misdragen. In Tilburg hebben we 13 tot 14 bare output: als ik tachtig ben en ik wandel is onmiskenbaar dat de druk op het ­politieke procent minderheden. Daar moet je heel down door de stad kan ik aanwijzen waar ik bij midden het de regering niet ­makkelijk maakt. to earth mee omgaan. Vorig jaar zomer hadden ­betrokken ben geweest.’ De angst voor electorale effecten is heel groot we hier de T-parade. In een multiculturele en die uit zich bij de PvdA soms in ­stoerdoenerij. optocht maakten traditionele Tilburgse carnaIk ben er best trots op dat wij ook de partij van Bent u beschikbaar in 2011? valsverenigingen samen met bijvoorbeeld de allochtonen zijn. Hun emancipatie gaat via ‘Je moet het altijd overwegen, maar het ligt Venezolaanse vrouwen een praalwagen. Ik onze partij, wij hebben twee allochtone staatsniet voor de hand dat ik gevraagd word. Er ben heel erg voor de kleine, gewone aspecten secretarissen geleverd. Maar het is niet wordt altijd een beroep gedaan op de jeugd. ­makkelijk. Het is een zoektocht naar de beste Bedrijven willen ook allemaal jong, jong, jong. van integratie, niet voor de grote woorden.’ Ook in de politiek ben je vroeg oud.’ < manier van integreren, en we hebben binnen De grote woorden lijken wel de overhand te hebben in het integratiedebat. ‘Religie leent zich voor nieuwsgierigheid en Ruud Vreeman (Zwolle, 1947) studeerde tolerantie, maar voor polarisatie is geen ruimarbeids- en organisatiepsychologie in te. Polariseren kan alleen bij gewone onderGroningen. Hij begon zijn carrière als werpen in het politieke debat, zoals het ontvakbondsman bij het NVV, later de slagrecht. Ik zou Nederland eerder willen FNV. In diezelfde periode promoveerde oproepen tot gematigdheid en nuance waar hij in Delft op vakbondswerk en de het gaat om religie. Dat betekent niet dat we kwaliteit van de arbeid. Samen met de problematiek van de integratie niet moeten Felix Rottenberg bekleedde hij in de jaren negentig het voorzitterschap van benoemen. Ik vind dat iedereen zich moet aande PvdA. Hij was Kamerlid van 1994 tot passen aan de grondwet en moet participeren 1997. Daarna werd hij burgemeester in de samenleving. Maar er is ook een domein in Zaanstad. In 2004 volgde hij Johan van de vrijheid: de cultuur en de religie. TrouStekelenburg op in Tilburg. wens, een stad met kleuren is ook leuk. Je mag het niet meer zeggen, maar het is ook leuk.’

22

PM 21/3

achtergrond > De balanceerkunst van Buitenlandse Zaken

Opgeheven vingertje in China niet effectief

Zeven jaar geleden viel de beslissing om de Olympische Spelen in China te houden. Nu het sportevenement dichterbij komt, barst de discussie over de mensenrechtensituatie in China los. Zeker nu de Chinezen met geweld hebben gereageerd op de demonstraties in Tibet. PM dook in het bilaterale Chinabeleid en vroeg zich af op welke wijze de mensenrechten daarin verankerd zijn. TEKST guikje roethof Beeld Lachemann Producties

Enkele dagen voordat in Tibet het geweld losbarst, is het voor Adriaan Palm, hoofd van de afdeling Oost-Azië van de directie Azië en Oceanië, en Joris Geeven van de directie Mensenrechten en Vredesopbouw business as usual. Zij willen graag vertellen over het brede Chinabeleid van de Nederlandse regering, bij wijze van achtergrond, we spreken af dat ze niet worden geciteerd. Ter voorbereiding lazen we alle beleidsstukken die op de agenda staan van een Algemeen Overleg over China dat op 25 maart zou plaatsvinden. Zoals daar zijn: de Beleidsnotitie China voor de periode 2006-2010, verslagen van reizen van de ­mensenrechtenambassadeur naar China, verslag van een bezoek van minister Verhagen, de kabinetsreactie op een analyse van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) en een verslag van een ronde-

tafelbijeenkomst over China. Interessante kost, maar kennelijk niet voor de Kamer, want die heeft het AO, meldt Palm, net uitgesteld. Op donderdag 13 maart besliste de vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken om eerst op 14 april een hoorzitting te houden over de mensenrechten en de Olympische Spelen. Voor die bijeenkomst, een initiatief van Joël Voordewind (ChristenUnie) en Hans van Baalen (VVD), worden sporters, het IOC, Amnesty, het bedrijfsleven en enkele buitenlandse diplomaten uitgenodigd. Op het departement zien de ambtenaren de aandacht voor het mensenrechtenaspect toenemen naarmate de Spelen naderen. Of dit ook leidt tot druk op de Chinese autoriteiten is voor hen de vraag. In Nederland pleit cabaretier Erik van Muiswinkel voor een boycot van de Spelen en wil Bløf niet optreden in het Holland

PM 21/3

23

achtergrond < House. Daar zullen de Chinezen niet van onder de indruk zijn. voorbeeld kunnen dienen. Hoe breng je de mensenrechtenkwestie bij de Chinezen onder de Nu de gemoederen verhit raken, ontstaat er voor minister ­Verhagen aandacht op een manier die effectief is? Oud-ambassadeur Dirk Jan een probleem. Omdat alles achter de schermen gebeurt, lijkt het alsof van den Berg vertelde er onlangs over in Buitenhof, Palm en Geeven de Kamer en de bevolking wél stelling willen nemen tegen China en de regering niet. Toch is meezingen in het koor geen optie voor de zijn er dagelijks mee bezig. In een Aziatische context werkt het opgeminister, want dan zou dit betekenen dat hij nu feitelijk te weinig doet. heven vingertje niet. Dat geldt niet alleen voor China, in geen van de En het huidige beleid werkt goed, vinden de ambtenaren. Dat China Aziatische landen kom je daar ver mee. In reactie gaat men één front vormen. De discussie over het toestaan van meer politieke vrijheden tegenwoordig accepteert dat de rest van de wereld zich bezighoudt met vindt wel degelijk plaats in China, zelfs in regeringskringen, maar men de interne gang van zaken in Birma, is een belangrijke stap in de treedt er niet mee naar buiten. Dat goede richting. Valt er op het teris nu juist het cultuurverschil tusrein van de burgerlijke en politieke China ziet zichzelf als een wereldmacht die sen Nederland en China. Als je de vrijheden in China nog steeds veel tussen 1850 en 1980 een dipje heeft gehad situatie daar wilt verbeteren dan aan te merken, in sociaaleconomimoet je uitstralen dat je zelf de wijsheid ook niet in pacht hebt en dat sche zin is vooruitgang geboekt. Dankzij de economische groei zijn de je er samen met hen aan wilt werken. Achter de schermen is er een meeste millenniumdoelstellingen gehaald. Voor veel Chinezen is de constante druk op de Chinese regering vanuit Europa, vanuit supranawelvaartsstijging, inclusief mogelijkheden tot de aanschaf van luxeartionale organisaties en langs alle bilaterale contacten die China heeft. tikelen, veel belangrijker dan democratie. De boodschap is helder: nu zeggen we het vertrouwelijk, gebeurt er Het beleid richt zich op de lange termijn en op kleine stappen. En er niets dan gaan we alsnog publiek. zijn lichtpuntjes. Nadat de internationale gemeenschap vrijwel unisono Met openheid schopt men tegen het zere been. China ziet zichzelf op het afschaffen van de doodstraf heeft gehamerd, hebben de Chineals een wereldmacht die tussen 1850 en 1980 een dipje heeft gehad. zen na een interne discussie besloten alle doodstraffen eerst te laten bekijken door het Chinese hooggerechtshof. De Chinezen hebben Voor China zijn twee zaken van belang: het vasthouden aan de macht van de communistische partij en de status van China in de wereld. ­belangstelling getoond voor de wijze waarop wij in Nederland met Strafmaatregelen zijn dus uit den boze, maar Europa kan de Chinezen religieuze minderheden omgaan. Ze sturen ook een delegatie om de wel wijzen op de schade die hun imago kan oplopen. In de Tweede werking van de Wet openbaarheid bestuur (Wob) te bestuderen. Het Kamer liet Joël Voordewind van de ChristenUnie zich tot nu toe het Nederlandse mensenrechtenbeleid jegens China richt zich – hoe kan meest kritisch uit over China. Het woord ‘boycot’, waar de Chinezen zo het ook anders – voornamelijk op het verbeteren van de rule of law, terwijl de Chinese praktijk nu vooral nog bestaat uit rule by law: een bang voor zijn, nam Voordewind niet in de mond, maar hij drong wel aan op ‘een sobere presentatie van de Nederlandse vertegenwoordigers wet wordt gemaakt nadat er een probleem is gerezen. Wat overigens bij de openingsceremonie van de Spelen’. De houding die Nederland wel een verbetering is ten aanzien van de oude situatie toen er sprake innam bij de Olympische Spelen van Moskou in 1980 zou daarbij als was van een soort oerkapitalisme en ­willekeur.

Nederland – China in 12 vragen

1

Wat is in het kort het Chinabeleid van Nederland?

Uitgangspunt is de beleidsnotitie China die in juni 2006 naar de Tweede Kamer is gestuurd. Deze bestrijkt de periode 2006-2010. Nederland wenst een ‘stabiel, verantwoordelijk en duurzaam China’. Hier ontbreekt het woordje ‘democratisch’. Het is voor Nederland van belang China te vriend te houden. Er zijn grote ­zakelijke belangen en China heeft een groot milieuprobleem met ‘vaak grensoverschrijdende gevolgen’. Het overbruggen van de kloof tussen arm en rijk, ziet Nederland als een van de grootste uitdagingen voor de Chinese regering.

2

Welke rol spelen de mensenrechten?

De mensenrechten nemen in het Chinabeleid een prominente plaats in. Het gaat vooral om ­v rijwaring van doodstraf en marteling, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van religie. Mensenrechtenambassadeur Arjan Hamburger bezoekt China

24

PM 21/3

Yang Jiechi en met de voorzitter van het Chinese Nationaal Volkscongres Wu Bangguo. Yang heeft de Nederlandse minister uitvoerig ­onderhouden over de ontwikkelingen in Taiwan, die door China als provocaties worden gezien. Verhagen gaf aan dat Nederland bij zijn één-China­beleid blijft. Daarna is over de mensenrechtensituatie gesproken. Bij het verbeteren van de rechtsstaat was volgens Verhagen vooruitgang te bespeuren, waarbij hij het Sino-Dutch legal cooperation programme nog eens onder de aandacht bracht. Tegelijkertijd sprak Verhagen zijn zorg uit over de verslechterde positie van mensenrechtenactivisten. Tibet kwam kort aan de orde, veel langer spraken de twee ministers over de relatie met Afrika en Soedan in het bijzonder. Verhagen bracht de ellende in Darfur ter sprake en vroeg aan Yang hoe de druk op de regering in Khartoem verder kon worden opgevoerd. Minister Yang stelde dat sancties tegen Soedan de crisis zouden verergeren.

4

Hoe groot zijn onze diplomatieke posten in China?

Nederland heeft naast de ambassade in Peking nog drie consulaten-generaal in Guangzhou, Hongkong en Shanghai, zes Netherlands Business Support Offices en een Netherlands Agri­ Business Support Office (Nabso). Daarnaast is er ook een Netherlands Education Support Office (Neso) in China. Op deze posten samen werken in totaal ongeveer 175 mensen.

5

Is China ontvankelijk voor Nederlandse ­kritiek?

Nou nee, toen onze mensenrechtenambassadeur in ­december zijn zorgen uitsprak over de toenemende intimidatie, ­bedreiging, mishandeling en opsluiting van verdedigers van de ­mensenrechten, ontkende zijn gesprekspartner dit. Hij bracht naar voren dat ‘een kleine groep onder het mom van mensenrechten- activisme misdrijven pleegt met als doel het gezag van de staat te ondermijnen’. Dat deze activiteiten vaak vanuit het buitenland financieel worden ondersteund, ergert de Chinese regering: ‘China zal het momentum voor ontwikkeling niet door deze kleine groep in gevaar laten ­brengen.’

6

Verdienen wij aan China of verdient China aan ons?

elk jaar. Zijn laatste reis was van 19 tot 23 november 2007. Hij heeft gepleit voor de vrijlating van een aantal politieke gevangen en gevraagd wanneer China overgaat tot de ratificatie van het verdrag inzake ­burgerlijke en politieke rechten (Bupo-verdrag). ‘Niet voor de ­Olympische Spelen,’ was het antwoord. Hamburger drong ook aan op het instellen van een moratorium voor de doodstraf. China vroeg of Nederland wilde afzien van het organiseren van een rondetafelbijeenkomst over de mensenrechten in China en de Olympische Spelen. De bijeenkomst, een initiatief van VVD-Kamerlid Van Baalen, vond toch plaats op 17 januari 2008. Namens de regering waren minister Maxime Verhagen en staatssecretaris Jet Bussemaker aanwezig. Er werd kritiek op China geuit door Amnesty International, de Falun Gong en de Internationale Campagne voor Tibet. Cabaretier Van Muiswinkel pleitte voor een boycot van de Spelen.

3

Wanneer is minister Verhagen voor het laatst in China geweest? Van 15 tot 17 mei 2007. Hij sprak met zijn collega

De handelsbalans is zeer ongunstig. Uit het s­ tatistisch jaarboek 2007 van het CBS blijkt dat het handelstekort van Nederland ten aanzien van China in het jaar 2006 is opgelopen tot 20 miljard euro. Hierbij moet wel de kanttekening worden gemaakt dat een deel van de goederen die wij inkopen, zoals computers, telecommunicatieapparatuur, elektrische machines, speelgoed en kleding, bestaat uit doorvoer naar andere bestemmingen. Ook gaat het niet altijd om Chinese producten, want de helft van de Chinese export komt voor rekening van buitenlandse bedrijven.

7

Hoeveel Chinezen wonen er in Nederland en wat vinden zij?

Er wonen ongeveer 50.000 Chinezen in Nederland. Velen van hen, zie www.geledraak.nl, vinden de discussie over mensenrechten onnodig. Het Amsterdamse VVD-gemeenteraadslid Yuen Keong Ng gaf een persbericht uit waarin hij de uitzending van Pauw en Witteman waarin Erik van Muiswinkel in debat ging met Lulu

Wang bestempelde tot een ‘voorgekookte wedstrijd met thuisfluiters’.

8

Wat weten we allemaal niet van China?

Heel veel. Netwerk zond onlangs een ­schokkende documentaire uit over ontvoerde ­kinderen die ter adoptie worden aangeboden. Ook in Nederland zouden zich adoptiekinderen bevinden die door de Chinese overheid zijn weggeroofd bij hun ouders. Minister Hirsch Ballin laat de kwestie ­onderzoeken.

9

Welke bewindslieden zijn de laatste tijd in China geweest?

In 2007 is Karla Peijs in China geweest voor een shipping forum. Na het aantreden van Balkenende IV zijn achtereenvolgens minister Verhagen, staatssecretaris Bussemaker, ­staatssecretaris Heemskerk, staatssecretaris Huizinga, minister Verburg en minister Plasterk in China geweest. Staatssecretaris voor Sport Jet Bussemaker was in februari 2008 opnieuw in China. Rond de Olympische Spelen wordt door de Chinese regering de ‘boot afgehouden’ wat betreft ­ministeriële bezoeken.

10

Hoe zit het eigenlijk met Taiwan?

De betrekkingen tussen Nederland en China zijn gebaseerd op het één-Chinabeleid. In 1972 is er een gezamenlijk communiqué geformuleerd waarin staat dat de Chinese regering Taiwan beschouwt als een provincie van de Volksrepubliek China en dat de Nederlandse regering dit standpunt respecteert. Daarom kunnen wij dus geen duikboten aan Taiwan leveren. Toch reizen regelmatig Nederlandse ­parlementariërs naar Taiwan. De regering houdt zich voor de benadering van Taiwan aan het één-Chinabeleid en verder zijn de afspraken tussen de EU-partners leidend.

11

Wat doet de Europese Unie?

De EU heeft twee keer per jaar een ­u itgebreide mensenrechtendialoog met China, gevolgd door een seminar met juridisch experts. Ook de Britten hebben een halfjaarlijkse dialoog. Duitsland had dit voorrecht, maar raakte het kwijt toen bondskanselier Merkel de dalai lama ontving. Er zijn regelmatig demarges vanuit de EU op basis van een lijst van ongeveer 100 ­politieke gevangenen. De EU-landen zijn zich zeer bewust van het feit dat ­China hen eenvoudig tegen elkaar uitspeelt als ze niet op een lijn zitten.

12

Speelt deze discussie ook in andere Europese landen?

Nederland blijft gidsland, als het om dit soort discussies gaat. De Scandinavische landen spreken zich ook altijd luid en duidelijk uit over mensenrechten, maar niet zozeer in de aanloop naar de Spelen. In de VS hield het Congres een hoorzitting en in Duitsland zijn er publieke debatten. In Europa ontwikkelen landen als ­Hongarije en Tsjechië een bilateraal Chinabeleid dat voortvloeit uit eigen ervaring met het communisme. Door de toetreding van tien OostEuropese landen kreeg de Chinapolitiek van de EU een nieuwe ­dimensie.

PM 21/3

25

advertorial

m F A #
' . 2%52)

2%52).'
#AFÏ

2%52).'
Kleurrijk beleid #AFm Tekst leon klinkers foto’s niels de rooij

Botsende biotopen Een kakofonie aan onderwerpen kwam aan bod tijdens de ­jongste editie van het Reuring!Café, gewijd aan het vraagstuk van de ­diversiteit en kleurrijk beleid. Philippe Raets vertelde over hoe je als witte ambtenaar ­overleeft in een zwarte wijk. Paul Schnabel legde Nederland uit aan de Nederlanders. Minister Rouvoet kwam tot nieuwe inzichten: ‘Zijn we niet allen minderheden?’ Een echte Reuring was het deze keer op 5 maart, met veel beweging en verwarring bij gasten en publiek. De discussie begint nog redelijk ­overzichtelijk, met Philippe Raets die een inleiding geeft op het thema kleurrijk beleid. De waarnemend SG van BZK refereert aan de twee ­ werelden waarin hij leeft: ‘Ik woon in een zwarte wijk met een basisschool met driehonderd kinderen. Naar die school gaan vier witte ­kinderen van wie er twee van mij zijn. Dat is mijn biotoop. Ik woon daar te midden van hoertjes, kattenvrouwtjes, wietplantages en Lonsdale-jongeren. Op mijn werk kom ik heel andere mensen tegen, maar dat is ook mijn biotoop.’ Dit brengt Raets tot de vraag: ‘Doen we het werk goed en maken wij ter zake relevant beleid als onze biotopen zo verschillen?’ Vervolgens is het woord aan de gasten. ‘Kleurrijk beleid heeft te ­maken met effectiviteit,’ stelt André Rouvoet. De minister voor Jeugd en Gezin geeft aan dat hij wordt gedreven door zijn wil om bij te ­dragen aan een betere samenleving: ‘Het hart van de democratie is ­vanuit verschillende visies op een goede manier van leven het debat aangaan hoe je gezamenlijk tot goed beleid voor de mensen kunt komen.’

SCP-directeur Paul Schnabel wordt geïntroduceerd als ‘de man die zijn tanden zet in sociaal-culturele verbanden en misschien wel de nieuwsgierigste man is van Den Haag’. Hij omschrijft zijn job als ‘Nederland uitleggen voor de Nederlanders’. De derde gast, zelfstandig ondernemer Fatma Kaya, spreekt een streefbeeld uit: ‘Kleurrijk beleid zou overbodig moeten zijn. Ik ga ervan uit dat het een vanzelfsprekendheid is geworden. Dat het dus volledig geïntegreerd en uitgevoerd is.’ Schnabel vult aan: ‘Dit is iets waar je als werkgever goed op moet letten. De entree tot de arbeidsmarkt,

26

PM 29 / 3

zo blijkt uit onderzoek, is het probleem. Mensen met een andere naam of achtergrond dan Nederlanders gewend zijn, hebben moeite om met dezelfde diploma’s of vaardigheden een plek te verwerven. Als ze eenmaal binnen zijn, blijkt dit geen drempel meer te vormen.’   Melvin Tjoe Nij, directeur Young Global People, verzorgt dit Reuring!Café de column. ‘De multiculturele samenleving is in zekere zin net als voetbal: iedereen heeft er een mening over. Zowel autochtonen als allochtonen zijn spelers in het veld,’ luidt zijn visie. Hierna gaat gastheer Mark Frequin met Guido Rijnja op zoek naar antwoorden en samen steken ze hun licht op bij the wisdom of crowds. Vertegenwoordigers van Piazza en het Multicultureel Netwerk Rijksambtenaren komen aan het woord en ook anderen uit de zaal reageren. Het debat is een cascade van meningen waarin het gaat over toegang tot de arbeidsmarkt, het gebruik van aanwezig talent, de doorstroming, het blijven hangen in projecten, het niet verheffen van diversiteit tot strategisch doel en de tijd die nodig is voor integratie.  Dit alles leidt tot verwondering bij de minister. ‘Dit is voor mij een ­tamelijk unieke ervaring’, aldus Rouvoet. ‘Meestal begint een debat met een probleemstelling waarna je dan een uur lang wijdt aan de oplossing. Hier hebben we de omgekeerde route bewandeld. We zijn een uur bezig geweest met de definitie van het echte probleem, waar we het over gaan hebben. Ik moet zeggen: ik heb ervan genoten.’ Hij benadrukt dat diversiteit in kleurrijk beleid niet primair een discussie is over personeelszaken of het personeelsbestand. ‘Het is vooral, en dat is een onderliggend vraagstuk dat we niet geraakt hebben, een maatschappelijk vraagstuk. Zijn we niet allen minderheden? Dat vraagstuk moet zich ook vertalen in beleid van de overheid dat raakt aan de belangen van alle mensen. Het is ook eigenbelang van de overheid om te zorgen dat je de mensen waar je het werk voor doet een beetje kent en begrijpt.’

Het volgende Reuring!Café – Hart voor publiek werk – vindt plaats op woensdag 9 april in het Nutshuis, Riviervismarkt 5, Den Haag. Host is het ministerie van VenW. Met o.a. voorzitter raad van bestuur van het Kadaster Dorine Burmanje, voormalig LNV-minister Cees Veerman en KPN-topman Eelco Blok. Zaal open: 16.30 uur, aanvang 17.00 uur. Informatie en aanmelden: www.vom-online.nl.

spelers > e 1.500.000

Hoogleraarschap te koop? Is het wel oorbaar dat topambtenaren academische leerstoelen bekleden die door hun eigen ministerie ­worden gesubsidieerd? De benoeming van voormalig OCW-directeur Cornelis van Bochove tot hoogleraar in Leiden maakt veel discussie los. Zes SG’s en DG’s zijn actief als deeltijdhoogleraar.

siteit van Leiden. Deze leerstoel richt zich op arbeidsverhoudingen OCW • ‘Met 1,5 miljoen subsidie per jaar mocht een topambtenaar hoogleraar worden.’ Met deze kop opende commentator Maarten bij de overheid en kwam tot stand met subsidiegelden van BZK, Huygen zijn kritische opiniestuk in het NRC Handelsblad van zaterverder ondersteund door Loyalis. Van der Zande werd in 2006 tot dag 8 maart jl. Steen des aanstoots is de recente benoeming van hoogleraar benoemd voor een van de drie zogenoemde BelvedèreCornelis van Bochove, tot voor kort directeur Onderzoeks- en leerstoelen, die worden gefinancierd door OCW, Vrom, LNV en VenW. ­Wetenschapsbeleid bij OCW, tot hoogleraar wetenschapsbeleid aan Van der Wal vormt een uitzondering op bovengenoemde SG’s. Voor de Universiteit Leiden. zijn benoeming tot IG Gezondheidszorg, speelde Van der Wal al een Huygen vraagt zich af of Van Bochove wel de meest geschikte rol van betekenis op het wetenschappelijk toneel. Toch wordt ook kandidaat is en vindt de financiering van de leerstoel kwestieus. Het zijn plek bekostigd door een derde geldstroom. ministerie van OCW neemt een groot deel van de financiering voor De benoeming van de beide SG’s ligt minder voor de hand. Niet zijn rekening: jaarlijks 1,5 miljoen euro voor een periode van ­ten eerder vervulden zij een functie als hoogleraar. Bekker verklaarde minste vijf jaar. Het doet vermoeden dat de aanstelling en de eerder dat zijn werk in de collegezaal volledig losstaat van zijn functie als SG op BZK. De SG werd naar ­fi nanciering niet los van elkaar ‘Het is natuurlijk wel vreemd dat een eigen zeggen voor het hoogleraarstaan. Een mogelijke ‘package ­persoon zonder titel wordt benoemd’ deal’, waarbij fondsenwervende schap gevraagd vanwege zijn universiteiten de gesubsidieerde ruime praktijkervaring. Gezocht leerstoel omarmen en de topambtenaar op de koop toe nemen, sluit werd naar een kandidaat met kennis van de publieke sector en aan deze eis voldoet Bekker uitstekend. Dat Bekker geen doctorstitel voor Huygen niet uit. Ook aan Den Haag ging de benoeming niet onopgezijn naam heeft, speelde geen rol. Een woordvoerder van de UvA merkt voorbij. SP-Kamerlid Jasper van Dijk stelde zeven vragen aan geeft uitleg: ‘Een hoogleraar hoeft formeel geen proefschrift op zijn minister Plasterk over de benoeming. Voormalig topambtenaar Van Bochove ruilt OCW in om zich ­volledig naam te hebben. Hij kan ook op een ander terrein zijn sporen hebben op het hoogleraarschap te richten. Zijn contacten met zijn oude werkverdiend.’ Toch is het niet ­gebruikelijk, vervolgt de woordvoerder: gever zal hij ongetwijfeld behouden, maar Van Bochove is niet langer ‘Het is natuurlijk wel vreemd dat een persoon zonder titel wordt in dienst van het ministerie. Dit in tegenstelling tot een aantal topbenoemd, terwijl menig wetenschapper met een bewezen staat van ambtenaren dat naast hun functie een leerstoel op een universiteit dienst een leerstoel ambieert.’ < [Marloes Vreeburg] bekleedt. Navraag bij de Algemene Bestuursdienst (ABD) wijst uit dat zes leden van de topmanagementgroep (TMG) naast hun functie als DG of SG een parttime leerstoel bekleden. Hoeveel deeltijdhoog­ Topambtenaren onder professoren leraren zich bevinden onder de grote groep overige ABD’ers is ­onbekend. mr. Roel Bekker SG Vernieuwing Rijksdienst BZK Een woordvoerder van de Universiteit van Amsterdam weet te Bijzonder hoogleraar Albeda-leerstoel vertellen dat het hoogleraarschap onder ambtenaren veelvuldig Universiteit Leiden voorkomt. ‘Er moet hier wel een onderscheid gemaakt worden tussen een universitair hoogleraar en een bijzonder hoogleraar. TopambteEZ prof. dr. Hans Vijlbrief DG Economische Politiek naren komen in veel gevallen op de bijzondere leerstoelen terecht.’ Hoogleraar Vrije Universiteit, Amsterdam Bij een bijzondere leerstoel gaat het om een onderzoeksplek die door een rechtspersoon, anders dan de universiteit, wordt geïnitieerd. EZ prof. dr. Coen Teulings directeur Centraal Planbureau Steeds meer bedrijven en publieke organisaties interesseren zich Hoogleraar Universiteit van Amsterdam voor een dergelijke leerstoel. De vestiging van de leerstoel heeft plaats binnen de universiteit, de financiering voor deze stoelen ligt LNV prof. dr. André van der Zande SG LNV echter grotendeels bij de initiator zelf, soms in samenwerking met Buitengewoon hoogleraar Belvedère Leerstoel andere partners. Zowel Roel Bekker, SG voor de vernieuwing van de rijksdienst, als VWS prof. dr. Gerrit van der Wal IG Gezondheidszorg SG André van der Zande van LNV, als Gerrit van der Wal, inspecteur Bijzonder hoogleraar Vrije Universiteit, Amsterdam generaal voor de Gezondheidszorg, geniet een deeltijdaanstelling als hoogleraar. In alle gevallen gaat het om een bijzondere leerstoel, VWS prof. drs. Paul Schnabel directeur Sociaal en grotendeels gesubsidieerd door het eigen ministerie. Cultureel Planbureau Bekker aanvaardde eind 2007 de Albeda-leerstoel aan de univer Hoogleraar Universiteit Utrecht PM 21/3

27

spelers >

spelers > Veel belangstelling voor workshop op Jonge Ambtenarendag

Personal branding zet individu in het zonnetje Jezelf op de kaart zetten en onderscheiden van de rest. Kunnen ambtenaren dit wel? Personal branding lijkt op het eerste gezicht meer iets voor een commercieel verkooptalent dan voor de ambtenaar. Maar wellicht brengt de nieuwste lichting ambtenaren hier verandering in. De ­aanmelding voor de workshop Personal Branding op de Jonge Ambtenarendag loopt storm.

‘Ik ben geen merk. Dat is vaak de eerste reactie,’ vertelt Tom ­Scholte. opleiding en ervaring op hetzelfde werkterrein’. Maar er zijn altijd De personalbrandingspecialist geeft toe dat velen moeite hebben manieren waarop je je kunt onderscheiden, benadrukt hij. ‘Al met de term die ruim tien jaar geleden voor het eerst in de ­Verenigde ­verkopen ze hetzelfde brood, de ene bakker is toch leuker dan de Staten werd geïntroduceerd. Toch is de workshop personal branding, andere. Bijvoorbeeld omdat hij z’n klanten kent en altijd vriendelijk die hij op 27 maart op de Jonge Ambtenarendag zal geven, binnen groet.’ Vervolgens is het zaak die unieke eigenschappen en no time volgeboekt. ‘De jongste generatie ambtenaren is ­zelfbewuster ­vaardigheden te versterken en uit te dragen. en ook tijdens werktijd meer op zoek naar zichzelf dan de oude ‘De jongste generatie heeft een enorme behoefte meer aangesprogarde,’ zo verklaart hij het enthousiasme. ken te worden op waarden en talenten,’ stelt Scholte. ‘Zij hebben geen boodschap aan de traditionele hiërarchische structuur van het Maar wat is personal branding nu eigenlijk? Volgens Scholte gaat het erom ‘je onderscheidende ­departement. Ze­ willen meedenwaarde’ te ontdekken. ‘Wat zijn je ken, werk van betekenis doen en ‘Ambtenaren moeten de kans krijgen zich zichtbaar te maken’ een zichtbare bijdrage leveren.’ talenten, waar ben je beter in dan Hij wijst erop dat de jongste de mensen in je omgeving en wat wil je in je werk bereiken?’ Op die manier kun je jezelf zichtbaar ­generatie ambtenaren nog steeds te maken heeft met de geijkte maken. Scholte geeft toe dat dit vaak niet gemakkelijk is op een ‘groot clichés, vooroordelen en borrelpraat. Ook hier kan personal branding ministerie vol beleidsambtenaren met allemaal een academische volgens hem uitkomst bieden: ‘Die 9-tot-5-mentaliteit zie ik niet

terug. Jonge ambtenaren hebben vaak bewust gekozen voor een studie als bestuurskunde, zodat zij aan de slag kunnen binnen de overheid. Personal branding kan een middel zijn om die vastberadenheid en trots vast te houden.’ De huidige technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat niet alleen de praatjesmakers, maar ook de introverte ambtenaren zich kunnen onderscheiden. Dankzij het internet kan ook deze laatste groep zich in de kijker spelen. Scholte: ‘Op een weblog kun je ­bijvoorbeeld laten zien wat je passies zijn en waar je goed in bent. Dat gaat vaak makkelijker dan in real life op je werkplek.’ Toch laten veel jonge ambtenaren nog kansen onbenut. ‘Je vindt wel de ­bikinifoto’s van de laatste vakantie op Hyves, maar je leest niet op ­LinkedIn wat het laatste project is waar ze zich mee bezig hebben ­gehouden.’ Niet alleen de ambtenaar zelf, ook de organisatie krijgt te maken met het fenomeen van personal branding. ‘De overheid moet hierin een faciliterende rol spelen, wil zij haar mensen blijven behouden. Ambtenaren moeten de kans krijgen te ontdekken waar zij ­onderscheidend in zijn en zich zichtbaar te maken,’ aldus Scholte. Minder hokjesdenken en meer inzicht in ‘de mens achter de functie’ is daarom essentieel: ‘Persoonlijke ontwikkeling wordt vaak nog los gezien van de ontwikkeling van de organisatie. Er is bijvoorbeeld een enorm opleidingsbudget binnen de overheid, maar hier wordt nu niet optimaal van geprofiteerd.’ De overheidsorganisatie kan de personal branding van een ­ambtenaar mogelijk maken, maar niet afdwingen. De jonge ­ambtenaar is opgegroeid in een tijd van individualisering en heeft de behoefte

advertentie

onderscheidend te zijn, legt Scholte uit. Hij pleit voor meer aandacht voor het individu: ‘We moeten af van het traditionele denken in functies. De vraag die jonge ambtenaren bezighoudt is: waar ben ik goed in? Zij hebben een persoonlijke loyaliteit naar hun projecten en directe klanten. Carrière maken betekent dus niet meer ­logischerwijs opklimmen van ­beleidsambtenaar naar manager. Een inhoudelijk adviseur heeft niet altijd de ­behoefte om leiding te ­geven.’ < [Rianne Waterval]

advertentie

Werken bij een top organisatie!

Werken via P&O Services Groep Voor onze opdrachtgever, een gemotiveerde en ervaren professional (M), zijn wij op zoek naar een vacature voor de functie van

P&O Services Groep brengt mensen in beweging

Allround (project) manager die als generalist kan werken met de inhoud

• Mobiliteitsdienstverband • Interim & Detachering • Assessment- & Developmentcenter • Werving & Selectie • Payrolling • Voor ambtenaren en bestuurders!

Uw vraag: Als werkgever zoekt u naar een manager, die met oog voor het proces en de mens gaat voor resultaat. U wilt een manager die tegengestelde belangen bij elkaar weet te brengen, in staat is compromissen te sluiten en gelijktijdig structuur in processen brengt. Het aanbod: Onze opdrachtgever is een manager met zowel een brede ervaring binnen de overheid als in het bedrijfsleven. Dit heeft hem gevormd tot een ondernemende ambtenaar. Hij is een verbinder van de mens met het proces en is in staat in een korte tijd een optimaal rendement te behalen. Zijn kernkwaliteiten zijn te

Den Haag Maastricht Meppel Tilburg Wageningen Hedel Correspondentieadres

28

PM 21/3

| Postbus 94, 5320 AB Hedel

Telefoon

| (073) 503 93 20

beschrijven als doelgericht, analytisch, creatief en oplossingsgericht. Onze opdrachtgever is op de vakgebieden Sociale Zaken, Werkgelegenheid, Welzijn en Cultuur in te zetten als overbruggingsmanager, projectleider en programmanager. Ook als organisatieadviseur of verandermanager komt hij goed tot zijn recht. Interesse? Ziet u deze wetenschappelijk en praktisch geschoolde professional in uw organisatie acteren, neemt u dan contact op met Barbara van Meegen, consultant, op telefoonnummer 06-22036323. Een bericht per e-mail kan ook: [email protected]. P&O Services Groep biedt creatieve mobiliteitsoplossingen voor personeelsvraagstukken. Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt zeker op prijs gesteld!

Den Haag Maastricht Meppel Tilburg Wageningen Hedel Internet

| www.posg.nl

Correspondentieadres

| Postbus 94, 5320 AB Hedel

Telefoon

| (073) 503 93 20

Internet

| www.posg.nl PM 21/3

29

spelers <

spelers > Nieuwe DG Fiscale Zaken Theo Langejan:

‘Elke wijziging is een ingewikkeld proces’ Het belasten van topinkomens, de vliegtaks en de bpm-heffing op auto’s zijn onderwerpen waar Theo Langejan zich vanaf volgende maand als DG Fiscale Zaken over zal buigen. Nu zit hij nog op SZW, waar de discussie over het ontslagrecht laatst weer even de kop opstak. TEKST Cindy castricum foto welmer keesmaat

SZW/FINANCIËN • Al zijn hele carrière werkt Theo Langejan (50) bij de ­rijksoverheid. Hij begon ooit op het ministerie van Financiën, bij de Inspectie der Rijksfinanciën, en op 15 april, na omzwervingen via VWS, BZK en SZW, keert hij daar terug als directeur-generaal Fiscale Zaken. U bent nu nog DG Arbeidsverhoudingen op SZW. Hoe groot is het verschil met uw nieuwe functie? ‘Fiscale zaken zijn natuurlijk een heel andere materie, maar er zijn ook raakvlakken. Ik heb natuurlijk veel met de fiscus te maken gehad in de tijd dat er maatregelen genomen werden rond vut en prepensioen. Daarnaast is er het nodige te doen geweest over de relatie tussen het UWV en de Belastingdienst.’

Eerste baan Medewerker Inspectie der Rijksfinanciën

Woont in Voorschoten

Met Partner Geraldien en twee kinderen: Kasper (17) en Tessa (15)

Leest Veel non-fictie, op dit moment het boek Freakonomics van Stephen Dubner en StevenPM Levitt 21/3

30

Welke verschillen ziet u eigenlijk tussen het werkterrein van SZW en dat van Financiën? ‘De vraag waar een ministerie van Financiën voor staat, is wat eenduidiger dan als het over SZW gaat. Over het ophalen van belastingen worden de laatste tijd minder ideologische debatten gevoerd. Mensen winden zich vooral op over het uitgeven van publiek geld en niet zozeer over het ophalen ervan. Op SZW zit je veel meer in de ­ideologische debatten, over het arbeidsmarktbeleid bijvoorbeeld.’ Nu u het zegt, wist u vooraf wat minister Donner precies tegen De Pers had gezegd over het ontslagrecht, twee weken geleden? ‘Ja.’

U bent in uw huidige functie betrokken geweest bij de oprichting Had u verwacht dat er zoveel ophef over zou ontstaan? van de Dienst Toeslagen, waarna de Belastingdienst niet alleen ‘Nee, ik vond eerlijk gezegd ook niet dat er zoveel nieuws in het verantwoordelijk was voor de kinderopvangtoeslag maar ook ­interview stond, gezien de eerdere brieven van de minister aan de voor de huursubsidie en de zorgtoeslag. Er gaat nogal wat mis Tweede Kamer. In de periode voordat de commissie-Bakker was bij de Belastingdienst. Was dit, achteraf gezien, wel een goed ­ingesteld hadden we elke week een spoeddebat. Het maakte niet uit idee? wat de minister zei, maar als hij alleen al het woordje ontslag in de mond nam, dan was het mis. Het ‘Jawel, het is en blijft logisch om ‘mensen maken zich druk over het uitgeven zal nu wel weer een tijdje rustig de uitvoering van al die verschilvan publiek geld, niet over het ophalen’ lende regelingen in handen te aan dat front zijn, totdat de comgeven van de enige organisatie missie haar advies bekendmaakt. die over de inkomensgegevens beschikt. Het is wel een megaklus Dan komt het hele spel weer op gang.’ geweest, de Belastingdienst heeft veel nieuw werk op zijn bordje gekregen en kan zelf niets doen aan de complexe regelgeving.’ Mag ik u vragen wat u eigenlijk van het ontslagrecht vindt? ‘Dat mag je best vragen, maar daar geef ik pas antwoord op als ik ooit In uw nieuwe functie kunt u wellicht zorgen voor eenvoudiger eens bij het rijk weg ben.’ regelgeving? ‘Op langere termijn helpt vereenvoudigen altijd, maar je moet niet U heeft altijd bij het rijk gewerkt. Denkt u nooit aan een carrière vergeten dat het invoeren van een vereenvoudiging een wijziging in het bedrijfsleven? betekent. En elke wijziging op zich is een ingewikkeld proces. Dat zie ‘Dat zou kunnen, maar ik heb altijd met plezier als ambtenaar gewerkt. je bijvoorbeeld aan de nieuwe Pensioenwet die wij vorig jaar over alle Mijn functie is heel breed, dat is toch wel een verschil met het verzekeraars en pensioenfondsen hebben uitgestort. Sommige zijn ­bedrijfsleven. Philips maakt televisies en geen vliegtuigen. Dan kun nog steeds bezig om de gevolgen daarvan in hun administratie te je wel bij een groot bedrijf werken, maar het blijft toch een stuk verwerken. Het is natuurlijk altijd goed om bij wet- en regelgeving eendimensionaler dan het werken bij de overheid.’ oog te hebben voor de uitvoerbaarheid. Bedenk wel dat de meeste regelingen relatief simpel beginnen, het wordt pas complex als er U bent destijds begonnen op de Inspectie der Rijksfinanciën, uitzonderingen gemaakt gaan worden. Dat maakt de uitvoerbaarheid net als Geert van Maanen, die nu SG op VWS is. Ambieert u een SG-functie? bijzonder ingewikkeld.’ ‘Nee, eigenlijk niet. Ik ben iemand die het leuker vindt om ­i nhoudelijke klusjes te klaren dan het algemene management te voeren.‘ < PM 21/3

31

advertorial

et cetera

Ingezonden brief Geachte redactie,

Uitnodiging aan alle jonge ambtenaren - vrijdag 4 april a.s.

‘Wat mag er op tv?’

Luister, onder het genot van een gratis drankje, naar de column van Marike van Brakel, jonge ambtenaar op het ministerie van Financiën. De stamgasten zorgen voor de komische, maar kritische noot!

Datum: 4 april 2008 Tijd: 17.30 uur (aanvang programma 18.00 uur) Locatie: Mi Vida (voorheen La Cubanita) Lange Houtstraat 25, Den Haag

Toegang is GRATIS! Wel graag even aanmelden, stuur een mailtje naar [email protected] Check ook de CactusCafé-hyve cactuscafe.hyves.nl

Een debatcafé speciaal voor jonge ambtenaren. Een plaats en tijd om de werkweek af te sluiten met jonge collega’s. Een moment om inhoudelijk geprikkeld te worden.

Met excuses voor dit misverstand. ir. E.C.Th. Jansen Vrom Inspectie Landelijk projectleider asbest

Recepten tegen de verstarring

De ambtenaar die er werk van maakte Waarom is de overheid zo moeizaam tot ­verbeteringen in staat? Met het boekje ­ De ­ambtenaar die er werk van maakte probeert onderzoeks- en adviesbureau Zenc op deze vraag antwoord te geven. Voorafgaand aan een analyse en adviezen voor ‘interventie- instrumenten en nieuwe werkvormen’ schetst auteur Sanderijn Cels hoe het er in de fictieve ­gemeente Bestebroek in praktijk aan toegaat. We volgen hoofdpersoon Doera Lex, die als afdelingshoofd van de gemeente ­verantwoordelijk is voor economische zaken en ­ vergunningen. Ondernemers zijn ontevreden en denken er steeds vaker over zich te vestigen in een naburige gemeente. Zo ook Derk Meuleman – wonend in een nieuwbouwrijtjeshuis met zijn vrouw Natalja uit Georgië – die al enige tijd bezig is met het opzetten van een ­afhaalrestaurant. Door de regels die de gemeente hanteert, slaagt hij er niet in de zaak van de grond te krijgen. Een afhaalrestaurant bestaat namelijk niet, althans een dergelijk etablissement komt niet op de formulieren van de gemeente voor: je kunt een vergunning aanvragen voor óf een restaurant óf een winkel. En aangezien een afhaalrestaurant beide is, waarvoor verschillende – vaak tegenstrijdige – regels gelden, heeft Meuleman een probleem waar hij niet uit lijkt te komen. De oorzaak hiervoor ligt deels in de ­organisatiecultuur op het stadhuis van ­Bestebroek, waar een eilandjesmentaliteit heerst en de wethouders elkaar het licht in de ogen niet gunnen. Met het aantreden van een nieuwe gemeentesecretaris zal hierin

­verandering moeten komen. En daarmee moet het voor ondernemers weer aantrekkelijk ­worden zich in Bestebroek te vestigen. Maar ja, hoe verander je een organisatie die al jarenlang dezelfde werkwijze volgt en waar lang niet ­iedereen de noodzaak ziet voor verandering, die zelfs als bedreiging wordt ervaren? Achter in het boekje staat de oplossing. Daar zijn althans de managementtheorieën te ­vinden. Maar voordat je daar belandt (hoewel je natuurlijk ook direct kunt doorbladeren) word je als lezer meegenomen in de dagelijkse praktijk van de gemeenteambtenaar. ­ Ongetwijfeld ­herkenbaar, en niet alleen voor hen die bij een gemeente werken. Verkokering en het star ­volgen van wet- en regelgeving zijn immers de Haagse ambtenaar ook niet vreemd. Deze tweeledige opzet van het boekje is ­aardig. Door eerst een praktijksituatie te ­schetsen (overigens goed geschreven door Cels), gaat de theoretische exercitie die volgt wat meer leven. Zo krijgen interventie-­instrumenten als inleving, confrontatie en bewustwording – toch wel taaie kost – een context, ook al is deze fictief. Aan het eind wordt een aantal nieuwe werkvormen besproken. Outletmanagement bijvoorbeeld, een ‘vorm van dienstverlening waarbij een rollenscheiding tussen dienstverlening en beleidsuitvoering bestaat’. Goed toe te passen bij de Belastingdienst omdat die via verschillende kanalen (outlets) diensten aan de klant levert. Contacten met en het ­ begeleiden van belastingbetalers worden ­overgelaten aan een scala van intermediairs (niet alleen belasDe ambtenaar die er werk van maakte Managementroman over verandering in het openbaar bestuur

‘Raadsleden van het CDA dreigden over te lopen naar de SP. Omdat die partij wel “een sociaal hart” had, zeiden ze. De wethouder had daarop beweerd dat ze vooral moesten deserteren, maar hij had erbij gekeken zoals CDA’ers wel vaker kijken bij deze aantijging: alsof ze iets ergerlijks in hun mond hebben – geen hap sambal, geen rode peper, maar zo’n taai stukje pees van een slecht gefileerde kip dat tussen de tanden gaat zitten.’

Doera Lex is afdelingshoofd in de gemeente Bestebroek. De organisatie staat nagenoeg stil door eilandjesmentaliteit en wethouderskift. Maar dan treedt de nieuwe gemeentesecretaris aan. Dat is het startschot voor veranderingen die niemand voor mogelijk had gehouden – met een onverwachte, pijnlijke afloop.

‘De ambtenaar die er werk van maakte’ is een vermakelijke managementroman voor (aankomende) ambtenaren die geïnteresseerd zijn in vernieuwingen in het openbaar bestuur. Het boek is met name geschikt voor lezers die te maken krijgen met geïntegreerde dienstverlening en handhaving. Het boek sluit af met een overzicht van veelbelovende mogelijkheden op dit gebied, zoals casusoverleg, casemanagement, meervoudig kijken en outletmanagement.

Het boek is het resultaat van een bijzondere samenwerking tussen de partners van onderzoeks- en adviesbureau Zenc en schrijfster Sanderijn Cels (o.a. ‘Dat hoort u mij niet zeggen’ – volgens Trouw ‘een heerlijk boek’ en ‘De Keukenprinses’ – volgens De Telegraaf ‘het Nederlandse antwoord op Bridget Jones’). Zenc heeft managementinzichten geleverd op basis van jarenlange ervaring in de publieke sector. Cels heeft als auteur de vrije hand gekregen en dat heeft geleid tot een soms humoristisch, soms pijnlijk relaas van een middelgrote Nederlandse gemeente.

ISBN 9 7 8 9 0 1 2 1 2 5 5 3 6

De ambtenaar Die er werk van maakte

Gasten: Ton van Brussel, NOS-ombudsman Sander Dikhoff, Spits-columnist en partner bij Bousie advocaten, het grootste in media en entertainment gespecialiseerde advocatenkantoor van Nederland Marit Vochteloo en Lydia Bremmer, beleidsambtenaren mediabeleid op het ministerie van OCW

van de vragenlijsten blijven dergelijke toelichtingen buiten beschouwing. Dit vormde voor mij een aanwijzing voor een mogelijk misverstand. Uit contact met de gemeente Oss bleek dit inderdaad het geval. Met ‘nee’ werd bedoeld dat de aanvraag niet meteen buiten behandeling wordt gesteld, maar dat dit pas zal gebeuren als na de gelegenheid voor aanvullende informatie de asbestinventarisatie nog steeds ontbreekt. Op het moment van toetsing is het antwoord gewoon ‘ja’. Deze kernvraag blijkt achteraf toch in orde. Conclusie: de gemeente Oss voert haar asbesttaken op adequaat niveau uit. Zelfs zo goed, dat wij de gemeente Oss zelfs een voorbeeldgemeente vinden.

Cels e.a.

Niet alleen Deep Throat en de Wildersfilm doen de gemoederen hoog oplopen, ook eerdere programma’s als De Grote Donorshow en Babyboom zorgden voor veel discussie. In hoeverre mag en moet de overheid zich bemoeien met de inhoud van televisieprogramma’s? Hoe moet zij omgaan met sluikreclame voor snoep, alcohol en tabak en het vele bloot op tv? Ministeries betalen mee aan televisieprogramma’s van zowel de publieke als de commerciële omroepen. Zo wordt bijvoorbeeld een gezonde levensstijl gepromoot. Is deze subsidiëring wel een goed instrument om mensen te informeren over overheidsbeleid? Discussieer mee onder leiding van BNR-presentator Bas van Werven!

In 2007 heeft de Vrom Inspectie een groep gemeenten onderzocht op het adequaat uitvoeren van hun asbesttaken (zie PM nr. 3, ‘Gemeenten laks met bestrijding asbest’). Nadat de resultaten in geanonimiseerde vorm aan de Tweede Kamer waren aangeboden, vroegen enkele journalisten op grond van de Wet openbaarheid bestuur de onderliggende gegevens op. Daarmee kwamen de namen van de gemeenten en hun resultaten in de publiciteit, waaronder de gemeente Oss. In ons onderzoek troffen wij in deze gemeente op een van de acht essentiële kernvragen een ­duidelijke tekortkoming in de uitvoering. Ten onrechte, blijkt nu. In de gestandaardiseerde vragenlijst ontdekte ik een misverstand. De betreffende kernvraag is of de aanvraag voor de sloopvergunning buiten behandeling wordt gesteld als het (verplichte) asbestinventarisatierapport ontbreekt. Het goede antwoord is ‘ja’. De gemeente Oss ­antwoordde hier echter ‘nee’. Vanwege de voorbeeldige beantwoording van de verdere vragenlijst verbaasde mij dit. Ik ging op onderzoek uit en vond in de originele vragenlijst in een toelichting bij deze vraag de opmerking ‘gelegenheid aanvulling’. In de landelijke digitale verwerking

De ambtenaar Die er werk van maakte managementroman over veranDering in het openbaar bestuur

Sanderijn Cels Arre Zuurmond Arno Janssen Ko Mies Marcel Hoogwout

tingadviseurs, maar ook ­administratiekantoren, vakbonden en vrijwilligersorganisaties). Om deze werkvorm succesvol te laten zijn, moet wel worden voldaan aan een aantal voorwaarden, zoals het probleemloos kunnen gebruiken van ict. Wat dit betreft is er bij de Belastingdienst nog wat werk aan de winkel. Niet voor niets schrijven de auteurs in het naschrift dat de genoemde nieuwe werkvormen ‘geen stappenschema’s naar succes vormen, maar suggesties voor een start’. ­Misschien heeft Jenny Thunnissen er nog iets aan? < [CC]

De ambtenaar die er werk van maakte Sanderijn Cels e.a. SDU Uitgevers, 173 pagina’s, € 19,PM 21/3

33

service Kameragenda

25 maart t/m 3 april

Plenaire vergaderingen Na Pasen vergadert de Kamer onder meer over een wijziging in de Luchtvaartwet en over de Drinkwaterwet. Commissievergaderingen

25 maart 17.30 – 20.30 19.00 – 22.00

BZ en Defensie, Algemeen Overleg Tsjaad OCW en LNV, Algemeen Overleg Voortijdig schoolverlaten

26 maart 10.00 – 12.00 13.00 – 17.45 14.00 – 16.30 14.00 – 17.00 17.00 – 18.30 19.00 – 22.00

BZ, Algemeen Overleg Navo SZW, Hoorzitting Re-integratie VWS, Algemeen Overleg Medische (bio)technologie BZK, Algemeen Overleg Vernieuwing toezicht Justitie en VWS, Algemeen Overleg Verslavingsbeleid LNV en VWS, Algemeen Overleg Voedsel en Waren Autoriteit

27 maart 10.00 – 12.00

Buitenlandse Zaken, Algemeen Overleg Betalingen aan Nederlanders in VN-dienst

10.00 – 12.00 10.00 – 12.30 11.00 – 13.00 12.30 – 15.30 14.00 – 16.00 14.00 – 16.00 14.00 – 16.30 14.00 – 17.00 15.30– 18.30

OCW, Algemeen Overleg Beleid beeldende kunst SZW en Financiën, Algemeen Overleg Overkreditering VenW, LNV en Vrom, Algemeen Overleg Watervisie VWS, Jeugd en Justitie, Algemeen Overleg Genitale verminking Financiën, Algemeen Overleg Ecofin Raad EZ, Algemeen Overleg Duitsland en Postwet OCW en LNV, Algemeen Overleg Accreditatie WWI, Algemeen Overleg Woningproductie LNV en VenW, Algemeen Overleg Mosselsector

1 april 16.00 – 18.00 16.00 – 18.00 16.00 – 18.30 18.30 – 21.30

BZK, EZ, Justitie, LNV en VenW, Algemeen Overleg Vitale infrastructuur VWS, Algemeen Overleg Maatschappelijke opvang Financiën en EZ, Algemeen Overleg Staatsfondsen Defensie en BZ, Algemeen Overleg Afghanistan

2 april 10.00 – 12.00 10.00 – 13.00 11.00 – 12.30 11.30 – 13.30 13.00 – 17.00 14.00 – 18.00

Financiën, Algemeen Overleg Belastingheffing overheidsbedrijven OCW en LNV, Algemeen Overleg Volwassenenonderwijs EZ, Algemeen Overleg Elektriciteitsopslag VenW, Europese Zaken en Justitie, Algemeen Overleg Onveilige parkeerplaatsen VWS, Algemeen Overleg Geneesmiddelenbeleid SZW, Algemeen Overleg Re-integratie

3 april 13.00 – 15.00 14.00 – 16.00 15.00 – 17.30 15.00 – 19.00 16.00 – 18.00 16.30 – 18.30

BZK, Algemeen Overleg CTIVD-rapporten Financiën, Algemeen Overleg Kredietcrisis OCW, Algemeen Overleg Wachtlijsten in de kinderopvang SZW, Algemeen Overleg Evaluatie Wwb 2004-2007 LNV, Algemeen Overleg Staatsbosbeheer WWI, Algemeen Overleg Kwaliteit van woningen

evenementen 25 en 26 maart

De burger centraal VNG De Koningshof, Veldhoven www.congresenstudiecentrum.nl

26 maart

De nieuwe aanbestedingswet Elsevier Congressen Holiday Inn, Amsterdam www.elseviercongressen.nl

27 maart

Jonge Ambtenarendag Stichting Jonge ambtenaren

34

PM 21/3

Diverse locaties, Den Haag www.jongeambtenarendag.nl

27 maart

Innovatiefestival 2008 InAxis Leidsche Rijn, Utrecht www.zizani.nl

27 maart

Symposium Regie op bouwprojecten Congres en Studiecentrum VNG World Meeting Center BIMS, Schiphol www.congresenstudiecentrum.nl

28 maart

Symposium Vrijheid in verdeeldheid. Over religie, politiek en tolerantie Radboud Universiteit Nijmegen Idazaal, Den Haag www.ru.nl/vrijheid

2 april

Jaarcongres Terrorisme- en crisismanagement Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid WTC, Rotterdam www.sbo.nl/terrorisme.htm

2 april

Congres Bereikbaarheid metropoolregio Amsterdam Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Rai, Amsterdam www.sbo.nl

2 april

Cursus Vreemdelingen en het recht op bijstand Schulink Regardz locatie WTC, Arnhem www.schulinck.nl

beau monde Al jaren organiseren Britse ambtenaren in het Londense Richmond Park een crosscountryloop, waar ook collega’s uit Nederland aan deelnemen. Reden voor een tegenuitnodiging. De IND streek met de meeste eer.

De snelste ambtenaar Wat: Crosscountryinterland voor ambtenaren Waar: Waalsdorpervlakte Wanneer: Woensdag 12 maart 2008

Defensiemedewerker Peter Hallensleben helpt de organisatie van de loopwedstrijd. Met zijn megafoon praat hij de omstanders bij over de gang van zaken. Waarom hij zelf niet meedoet? ‘Mijn blessures zijn dusdanig dat ik niet mee kan lopen.’

Jacques Hooijmans, voorheen werkzaam bij het CBS en nu bij Financiën, registreert de eindtijden van de renners. Elkeovereenkomst met zijn oude baan bij de statistiekendienst berust op toeval, verzekert hij.

De snelste man en de snelste vrouw. Als een ware topsporter bereikte Bengt-Arne Hulleman van de Dienst Koninklijk Huis de finish. Zijn professionele commentaar op de eindtijd? ‘Het was een zware race. Het parcours was lastig te volgen.’ IND’er Charissa Efstradiades was de snelste vrouw.

Vol goede moed begon Stan Basten aan de tien kilometer. Het liep anders: na de eerste ronde door het bos, besloot de ambtenaar van Financiën terug te keren. ‘Ik was al een beetje geblesseerd,’ excuseert hij zich. Zijn collega’s liepen de tien kilometer wel uit. ‘Ze zullen wel denken, die jongen is snel...’

De onderlinge concurrentiestrijd tussen ambtenaren van Financiën wordt tot op het parcours uitgevochten: na een eindspurt kwamen Mark Bezemer (r) en Peter Koedood over de finish, Bezemer als eerste van de twee. Koedood: ‘Ik heb hem de eer gegund.’

De ambtenaren van Buitenlandse Zaken zijn voor een hardloopwedstrijd met hun ‘doelgroep’ wel te porren. ‘We zien dit als een opwarmer voor de City-Pier-City Loop,’ zegt André Carstens (blauw trainingsjasje). Rechts, met nummer 148, de nieuwbakken SG op Buitenlandse Zaken Ed Kronenburg, die voor de dag gekleed ging in een paarsblauwe broek tot over de knieën en een sportief trainingsjack.

Als allerlaatste bereikte vutter Titus Verhagen de finishlijn. ‘Het ging helemaal verkeerd,’ aldus de oudCBS’er die tijdens de crosscountryloop van het parcours raakte en dreigde te verdwalen. ‘Het ging niet zo goed. Misschien ben ik gewoon te oud.’

De drie snelste dames van dag. Rechts winnares Charissa Efstradiades (IND), die de finishlijn verbazingwekkend fris bereikte, al had ze wel een hoge hartslag, merkte ze op. In het midden IND’er Annerie de Haan, wier hartslag vrij snel op peil bleek. Over haar rode hoofd is ze kort: ‘Zo ga ik niet dagelijks over straat hoor.’

De snelste Britse civil servant op het parcours bleek Dan Merckel, in het dagelijks leven onderzoeker bij de Environment Agency, de tegenhanger van onze RIVM. Hij bereikte de finish na iets meer dan 33 minuten.

Michel Cotte (l) vertaalt ambtelijke stukken op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij voelt zich prima, na afloop van de tocht. Erich Scheers bleek de snelste IND’er en deed een voorspelling: de eerste twee vrouwen over de finish zouden ook IND’ers zijn. Hij had het bij het juiste eind. De collega’s van de IND trainen elke woensdag.

Voor Michael Duijff ging de crosscountryloop over tien kilometer voorspoedig, al moest de financieeleconomisch ­medewerker van Buitenlandse Zaken zijn nieuwe baas Kronenburg voor zich dulden.

PM 21/3

35

Wilt u ook

klare taal gebruiken? Klare taal is een grondrecht. Klachten van burgers en instellingen over duister Haags taalgebruik zijn bij mij welkom. Ik zal die signalen verzamelen en de schrijvers aanspreken op wat ze aanrichten. Maar vooral roep ik iedere ‘Haagse ambtenaar’ op om steeds klare taal te gebruiken. Alex Brenninkmeijer, Ombudsman

Ik wil het boek Zullen we zwaluwstaarten, staaltjes van ambtelijke (war)taal bestellen:

108 pagina’s met achtergrondverhalen, taaltips van de notadokter en bijna 1.000 woorden en uitdrukkingen, verzameld voor en door ambtenaren. PM bedankt alle ambtenaren die via www.km2taal.nl een top-10 hebben ingezonden. Inzenden naar [email protected] kan nog steeds; uw bijdrage verwerken wij in de volgende druk.

_______ exemplaren voor € 14,95 per stuk exclusief verzendkosten neem contact met mij op, ik ben geïnteresseerd in het bestellen van meer dan 10 exemplaren tegen een aantrekkelijke korting Organisatie: Afdeling: Naam (m/v): Straat:

Onder redactie van: Gert Riphagen, Henk Riphagen, Frank Willemsen, Pieter van Hofwegen, Leon Klinkers, Bert Kreemers en Guido Rijnja.

Postcode + woonplaats: Telefoonnummer: E-mail:

Zullen we zwaluwstaarten is een uitgave van Politieke Pers BV

Stuur deze volledig ingevulde antwoordcoupon naar: PM, Antwoordnummer 10818, 2501 WB Den Haag. Na betaling van de factuur, sturen wij het aantal bestelde exemplaren per post naar u toe. Meer informatie vindt u op www.pm.nl of bel 070 3122770.