Relatiemagazine van 9292

Relatiemagazine van 9292

Reisinfo op de agenda Nr.

1

Jaargang 19, januari 2013

In dit nummer:

Overzicht van een groot netwerk Landelijke en regionale politici nemen stelling Hoe kom ik nog thuis in een sneeuwstorm? Reisinformatie voor managers

Tweets Oh, ik had nog 10min kunnen slapen … verkeerd op 9292 gekeken.

2

Voorwoord Voorwoord

Inhoud Inhoud

Verdomme, 9292 OV. Sla alsjeblieft m’n cookies op. Als ik iedere keer opnieuw moet inloggen is zo’n account met favoriete adressen onnodig.

Achtergrond

Feedback

Voorwoord Van buiten naar binnen Soms ontstaat een geweldig product uit een ‘foutje’, zoals bijvoorbeeld bij de beroemde postit. Verkeerde lijm bleek ongekende mogelijkheden te hebben en daar hebben we nog dagelijks plezier van. Soms is ook gewoon een goed idee de basis voor succes. Twintig jaar 9292 is daar een mooi voorbeeld van. Niks marktonderzoek, gewoon een goed idee, handen op elkaar en gaan. Over het algemeen gaat er nogal wat vooraf aan een goed product of goede dienst. Dat geldt ook voor het 9292 van nu. Wat willen onze klanten? Hoe kunnen we het beter doen? Wat zijn de trends waar we rekening mee moeten houden? Is een product al aan vervanging toe of kan het nog even mee? En dus doen we marktonderzoek, houden we de bewegingen in onze omgeving goed in de gaten en blijven we bij op het gebied van technische ontwikkelingen.

Van buiten naar binnen werken heet dat. In deze Reiswijzerr nemen we u mee naar buiten. Want ook in de omgeving van het openbaar vervoer en van reisinformatie is beweging genoeg. Zo hebben we een nieuw parlement en kunt u in dit blad lezen waar de partijen zich de komende tijd op gaan richten Vertegenwoordigers van decentrale overheden vertellen over de ov-uitdagingen in hun eigen regio. En enkele vervoerders delen met ons hoe zij zich voorbereiden op het geven van goede informatie tijdens calamiteiten. Wat reizigers graag willen op het gebied van reisinformatie leest u in het interview met het onderzoeksbureau dat dit regelmatig voor ons uitzoekt. En van buiten gaan we dan weer naar binnen. Want wat doen we met al deze kennis en informatie? Juist, handen uit de mouwen en aan het werk. Bij voorkeur samen met die partijen en organisaties buiten. En denkt u na het lezen van deze Reiswijzer: ik heb daar nog wel wat naar binnen te brengen? Dit is mijn e-mailadres: [email protected]. Stefan Hulman Directeur

t @StefanHulman m [email protected]

PS. 9292 kiest er al een aantal jaren voor om geen kerstkaarten te versturen. Maar we willen u namens directie en alle medewerkers natuurlijk wel een goed, gezond en succesvol 2013 toewensen!

Kort nieuws

Tweets Wauw, als zelfs 9292 met een error aangeeft dat iets op loopafstand is als je wil kijken hoe je er met het OV komt weet je dat je lui bent.

Nieuws

Column

Overzicht

Reportage

Partnership

Colofon Reiswijzer is het relatieblad van 9292. Het verschijnt vier keer per jaar. Dit blad is bestemd voor relaties en personeel van 9292. Artikelen overnemen mag met vermelding van de bron.

Redactie: Stefan Hulman, hoofdredacteur, Atty Visch, Annemieke Bartholomeus Medewerking werd verleend door: Secretariaat 9292 Natascha Houthuijzen Marion Meijer Arie Bellen (column)

In dit nummer 4 Op het knooppunt: 9292 verbindt vele partijen 7 Klant en reactie 8 Rondje Tweede Kamer 12 Reisinformatie in alle windstreken 15 Kort nieuws 16 Help, het ov ligt plat! Reizigers informeren als alles anders loopt dan gepland

18 Reisinformatie als managementtool 20 Dé reiziger bestaat niet 21 Column: Open data als katalysator 22 Aangenaam kennismaken: René van den Pas 23 Kort nieuws

Ontwerp & vormgeving: Fabrique [merken, design & interactie] 9bgbZeTíX9292 Erik Borst Ton Hendriksen Cartoon: Ed Koenders Drukker: Mediacenter Rotterdam Reiswijzer is gedrukt op papier dat het milieu zo min mogelijk belast. 9292 | Reisinformatiegroep bv Catharijnesingel 39 3511 GC Utrecht Postbus 19319 3501 DH UTRECHT t. 088 076 06 00 f. 088 076 06 99 e. [email protected] i. 9292.nl | m.9292.nl | 0900-9292 Abonnementen en adreswijzigingen: secretariaat 9292. Volgende Reiswijzer komt uit in april 2013. Kopij aanleveren voor 1 maart 2013. ISSN-nummer: 1572-1582.

3

Tweets 9292ov.nl is in de ochtend altijd mn grote vriend want ik vergeet gewoon elke dag de bustijden.

4

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond Achtergrond

Tijd dat die Engelsen ook 9292 aanschaffen, want hun systeem werkt gewoon niet.

Feedback

Kort nieuws

Op het knooppunt 9292 verbindt vele partijen

Agenda

Tweets

Zet in uw agenda: 19-21 maart Rail-Tech Europe (railtech-europe.com) én Rail Carrière Dagen (rail-carriere.nl) in de Rijtuigenloods in Amersfoort.

Hoop dat 9292ov.nl zijn looptijd voor vrouwen op hakken heeft berekend, anders ga ik nooit mijn bus op tijd halen.

Nieuws

Column

Overzicht

Reportage

Partnership

Denkend aan openbaar vervoer zie ik lange treinen door het landschap gaan en bussen met hun reizigers naar hun bestemming rijden. En daarmee houdt het beeld van de wereld van openbaar vervoer voor de meeste mensen wel op. 9292 staat al twintig jaar in het centrum van die wereld en weet hoe complex het openbaar vervoer is. En hoeveel partijen betrokken zijn bij mobiliteit en openbaar vervoer. We geven u graag een beeld van het landschap waarin 9292 werkt, welke belangen er spelen en hoe 9292 daarop wil inspelen.

Banden met de overheid De overheid regelt al het openbaar vervoer in Nederland. De provincies en stadsregio’s zijn verantwoordelijk voor het stads- en streekvervoer en de regionale spoorlijnen. De rijksoverheid sluit het contract voor het hoofdrailnet. Samen zorgen zij dat er beleid wordt ontwikkeld om Nederland via het openbaar vervoer mobiel en bereikbaar te houden. Provincies en stadsregio’s hebben de belangrijke taak om de eigen regio mobiel te houden. De een heeft te maken met congestie door intensief gebruik van het wegennet en het ov-netwerk. Voor de ander is het juist de uitdaging om bewoners van minder dichtbevolkte gebieden mobiel te houden. De afwegingen die WXbiXe[XWXa`T^Xa[XUUXaíaTaV\ƒ_X maar ook sociale consequenties. Leefbaarheid en bereikbaarheid gaan daarbij hand in hand. Openbaar vervoer maakt deel uit van een totaalaanbod. Het is telkens weer de uitdaging om aangeboden openbaar vervoer zo goed mogelijk te laten aansluiten op de andere vervoersopties. In concessies wordt daarvoor de basis gelegd en samen met de gekozen vervoerder biedt de overheid de reiziger het best passende ov-product. Goede reisinformatie, vóór de reis, maar zeker ook onderweg, neemt zorgen en onzekerheid bij de reiziger weg. 9292 maakt hier samen met overheden en vervoerders werk van. Informatie over

dienstregelingen en prijzen, actuele informatie, informatie over (de toeganke_\]^[X\WiTa[T_gXfcTe^XeXaíXgfebhgXf naar de ov-knooppunten enzovoort. Welke informatie heeft de reiziger nodig om optimaal gebruik te kunnen maken van het vervoersaanbod? En welke informatie heeft een overheid nodig om het beleid het beste te kunnen uitvoeren? 9292 heeft informatie en diensten die het overheden gemakkelijker kunnen maken om hun plannen te realiseren. Dat biedt bb^íaTaV\XX_cXefcXVg\XY!JTag^bfgXa om zelf diensten te (laten) ontwikkelen kunnen daarmee worden bespaard. Lees ook: Rondje Tweede Kamer (p. 8-12) en Reisinformatie in alle windstreken (p. 12-14).

Contract met vervoerders 9292 is een samenwerkingsverband van de openbaarvervoerbedrijven in Nederland. Een deel van deze bedrijven is aandeelhouder van 9292. Met alle openbaar vervoerbedrijven heeft 9292 een contractrelatie voor het aanleveren van de benodigde data conform de Wet Personenvervoer 2000. Kort gezegd levert de vervoerder data aan en maakt 9292 er reisinformatie van. Sinds 2012 levert 9292 namens de branche ook open ov-data aan belangstellende partijen. Iedere partner in 9292 wil natuurlijk zo goed mogelijk gebruikmaken van de diensten die 9292 biedt. Reisinformatie is immers onze gezamenlijke uitdaging. De belangrijkste taak van vervoerders is om reizigers op een veilige en plezierige

manier naar hun bestemming te brengen. Zij doen daar al het mogelijke voor binnen de afspraken die zij met hun opdrachtgever hebben gemaakt. Omdat elke regio anders is, verschillen ook de eisen en wensen die aan het openbaar vervoer worden gesteld. Hoogfrequent vervoer in stedelijke gebieden en vervoer op maat in landelijke gebieden bijvoorbeeld. Maar welke vorm van vervoer een vervoerder ook biedt, hij wil optimale kwaliteit leveren. Dat vereist, telkens opnieuw, maatwerk. Reisinformatie maakt het reizen met het openbaar vervoer gemakkelijker, geeft zekerheid. En ook reisinformatie moet passen bij de vorm van vervoer die geboden wordt. Bij vervoer op maat heeft de reiziger immers meer en andere informatie nodig dan bij een bus die iedere tien minuten rijdt. Als shared service center van de ov-sector streeft 9292 ernaar de reisinformatie in Nederland op het huidige hoge niveau te houden. En zelfs nog te verbeteren. De mensen in de praktijk kunnen ons vertellen hoe we dat voor hen kunnen doen. Lees ook: Help! Het ov ligt plat! (p. 16-17)

Zonder reizigers staat alles stil Zonder reizigers geen openbaar vervoer. Daarom hechten alle betrokken partijen erg aan de bijdrage van belangenbehartigers. Enorm waardevolle spelers in dit domein, want zij zijn gesprekspartners die als geen ander weten wat er speelt bij de doelgroep die zij vertegenwoordigen.

5

Tweets Volgens #9292 ligt Klazienaveen op loopafstand van Emmen. Op zich hebben ze gelijk. (Alles ligt op loopafstand als je er tijd voor neemt.)

6

Voorwoord

Inhoud

Wat de wensen zijn, waar deze doelgroep tegenaan loopt en wat er dus nodig is in het openbaar vervoer. Een belangenbehartiger heeft daarmee een belangrijke stem. In gesprekken met opdrachtgevers, vervoerders en de reizigers zelf. Het betekent ook dat een belangenbehartiger expertise nodig heeft op diverse terreinen, en weet waar hij terechtkan als het gaat om aanvullende kennis en ervaring, maar ook om betrokkenheid en ondersteuning op die terreinen. 9292 vindt deze wederzijdse uitwisseling van expertise dan ook erg belangrijk. De individuele reiziger laat ook ruim van zich horen. Via mail, telefoon, brief of het klantenfeedbacksysteem, en tegenwoordig ook steeds meer via social media zoals Twitter. Want of hij nou iedere dag naar zijn werk op en neer reist of met zijn kinderen naar de dierentuin gaat, elke reis is weer anders. Reizend op een bekend traject weet een reiziger vaak wel wat de reisfrequenties zijn en welke alternatieven hij heeft als er iets misgaat. Een nieuwe reis via onbekende locaties en overstappen roept andere vragen en wensen op. Daarnaast telt natuurlijk mee bY[\][Xgí]ai\aWgb`î\a^WbbegX_bcXa of het noodgedwongen wat rustiger aan moet doen. Kortom, iedere reiziger en elke reis is anders. Reisinformatie is voor alle doelgroepen in het openbaar vervoer van grote invloed op de beleving van het openbaar vervoer. De wensen en behoeften van reizigers lopen wat dat betreft ver uiteen. Ouderen, jongeren, mensen met een fysieke beperking, ervaren en onervaren reizigers, allemaal stellen zij zo hun (terechte) eisen aan reisinformatie. 9292 heeft daarom veel aan de input die reizigers en belangenbehartigers geven. Lees ook: Klant en reactie (p. 7) en Dé reiziger bestaat niet (p. 20).

In opkomst: zakelijke relaties Ie\]jX_X_^XbeZTa\fTg\XcebígXaaba cebíg[XXYggX`T^Xa`Xg`bU\_\gX\gf-

Waarom is de I.n.t.e.r.n.a.t.i.o.n.a.l.e #Skillshare eigenlijk in Elspeet? Zelfs ov9292 heeft er moeite mee; bedoelt u soms Nunspeet?

Achtergrond Achtergrond

vraagstukken voor woon-werkverkeer of zakelijke reizen. Maar ook: hoe houden we onze organisatie bereikbaar voor onze klanten? Hoeveel parkeergelegenheid willen we bieden? Wat doen we met îXkjXe^Xa28e`bXgXa^XhmXfZX`TT^g jbeWXaW\XXYYXVg[XUUXabcíaTaV\ƒa aantrekkingskracht op de arbeidsmarkt maar ook op imago en maatschappelijke betrokkenheid. Bij de meeste keuzes speelt reisinformatie een rol. Soms in de voorbereidende fase, bijvoorbeeld door rekenmodellen te maken op basis van reistijden en reiskosten. Vaak in de ‘marketingfase’ waar reisinformatie als keuze-instrument wordt aangeboden, onder meer via een planner voor bezoekers en werknemers. Maar reisinformatie kan ook als service worden aangeboden. Bijvoorbeeld door een ‘Vertrekwijzer’ in te zetten, een digitaal overzicht van de actuele vertrektijden van het openbaar vervoer vanaf haltes in de buurt van een onderneming. 9292 levert al jaren diverse diensten aan allerlei soorten organisaties. Van basisinformatie voor rekenmodellen tot eindproducten waarmee direct reisinformatie opgevraagd kan worden. Door mee te denken adviseert 9292 in mogelijke oplossingen. Dat kan een standaardproduct zijn, maar ook maatwerk. Het gaat erom het beste advies voor het speV\íX^XcebU_XX`gXi\aWXa!7XTYWX_\aZ Marketing en Sales adviseert en begeleidt organisaties die bij 9292 aankloppen. Zij zijn te bereiken via [email protected]. Lees ook: Reisinformatie als marketingtool (p. 22).

Open data openen nieuwe perspectieven Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is in 2008 het project ND-OV gestart met als doel dat afnemers over brongegevens voor reisinformatie in het openbaar vervoer kunnen beschikken. Het ministerie heeft marktpartijen uitgenodigd zich aan te melden als loket

Feedback Feedback

Kort nieuws

waar gegevens kunnen worden afgenomen. Inmiddels heeft 9292 zich hiervoor opgeworpen. 9292 is overigens in 2012 al begonnen met de uitgifte van open ovdata aan innovators, en daarvoor al aan ieder die erom vroeg. Volgens Wikipedia is open data “een term die wordt gebruikt om vrij beschikbare informatie te duiden. De voorwaarden waaronder deze data beschikbaar zijn, worden beschreven in licenties en gebruiksvoorwaarden. Bij open data wordt ernaar gestreefd om de beperkingen in hergebruik tot een minimum te beperken.” Bij open data in het openbaar vervoer gaat het om de ongewijzigde brongegevens. Het loket ontvangt de brongegevens op basis van afspraken tussen overheden en vervoerders en levert deze aan partijen op basis van een uniforme licentie of gebruiksovereenkomst. Dat is goed nieuws voor vernieuwende ondernemers en bedrijven die met deze data nieuwe vormen van reisinformatie gaan ontwikkelen. En goed voor de reiziger die steeds meer een eigen keuze kan maken in de aangeboden informatie. De ontwikkeling van reisinformatie komt hiermee op een hoger plan. Op dit moment levert 9292 open data aan verschillende partijen. Alle beschikbare koppelvlakken zijn verkrijgbaar via de site 9292opendata.org. 9292 neemt zelf ook ov-data af bij dit loket, zodat de vervoerders kunnen volstaan met aanleveren aan één adres. Lees ook: Open data als katalysator (p. 21).

Tweets @9292 ‘Mijn 9292’ is erg handig, maar is het mogelijk de volgorde van de locaties te wijzigen? Zowel op iPhone als site staat het onhandig.

Nieuws

Column

Suuuper chill ik zet een klacht over een bus lijn met #9292ov en dr wordt door hun meteen op gereageerd! Dat is nou service!

Overzicht

Reportage

Partnership

Klant en reactie

Bij de afdeling Consumentenservice van 9292 komen via telefoon, mail, Twitter en het klantfeedbacksysteem dagelijks vragen, opmerkingen en suggesties van reizigers binnen. Enorm waardevol, want daarmee kunnen we onze dienstverlening elke keer weer verbeteren. In deze vaste rubriek geven Natascha Houthuijzen en Marion Meijer, samen verantwoordelijk voor de beantwoording van alle reacties, steeds concrete voorbeelden. Deze keer: gTe\XíaYbe`Tg\X!

@Te\ba@X\]Xe-·GTe\XíaYbe`Tg\X\fXXa lastig onderdeel van onze dienstverlening. Ten eerste is het tarief altijd verbonden met de exacte reis. Neemt een reiziger een andere bus die nét via een andere route rijdt, dan verandert het tarief vaak direct mee. Daarnaast is er een veelheid aan regionale - tarieven en abonnementen die al dan niet in combinatie met elkaar geldig zijn. En, met het langzaam verdwijnen van de zones uit het tariefsysteem verschijnen er steeds meer nieuwe tarieven. Met ingang dit jaar is het tarievenlandschap in Nederland ingrijpend veranderd. Reizigers die op zoek zijn naar het beste abonnement voor hun reis, staan soms voor een lastige taak. Er zijn sterabonnementen, netabonnementen, producten en kortingsopties. Afhankelijk van regio en vervoerder moeten meer of minder soorten tarieven bekeken worden. Gelukkig hoeft de reiziger meestal niet met meerdere kaarten op zak te lopen; verschillende abonnementen kunnen allemaal netjes op de ov-chipkaart geladen worden.”

Fouten hersteld Jammer genoeg gaat de advisering ook weleens mis. Een klant had op 9292.nl gelezen dat ze voor het bus/treintraject Wijk bij Duurstede – Den Bosch kon kiezen voor

een Altijd Vrij-abonnement voor € 295,per maand. Om te controleren of dit abonnement inderdaad geldig was voor de totale reis belde ze 0900 9292. De reisadviseur antwoordde bevestigend, maar noemde een hoger maandbedrag van € 364,90. De klant vroeg waarom deze informatie afweek van die op de website, een vraag waarop de medewerker geen antwoord paraat had. De klant besloot toch een Altijd Vrij-abonnement aan te schaffen. Maar al de eerste reisdag ontdekte ze dat haar abonnement op de bus niet werd geaccepteerd en dat er saldo van haar ov-chipkaart werd afgeschreven. Ze nam direct contact op met Consumentenservice van 9292. Meijer: “We hebben het onderzocht en constateerden dat onze website niet de juiste prijs gaf van het Altijd Vrij-abonnement. De medewerker bij 0900 9292 gaf wel de juiste prijs maar helaas ook verkeerde informatie over de geldigheid. Bij de klant bleef vooral hangen: 9292 had haar twee keer onjuist geïnformeerd. Heel vervelend. We hebben uitgezocht wat het voordeligste abonnement voor haar was. Het prijsverschil hebben we vergoed, uiteraard met onze welgemeende excuses. En de informatie op onze site en voor onze telefonische medewerkers is onmiddellijk aangepast.”

7

Tweets Doet 9292 dat buiten de provincie ook trouwens? De optie ‘lopen, 55 minuten’ en dan trots doen dat je maar één keer hoeft over te stappen?

8

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond

Mag ik even zeggen dat de (nieuwe) website van 9292ov met de bijbehorende App echt supervet vind werken!

Feedback

Kort nieuws

Na de laatste verkiezingen hebben we in Nederland 51 nieuwe Kamerleden gekregen. In november, toen het nieuwe kabinet aantrad, kwamen er nog eens tien bij. De portefeuilles zijn opnieuw verdeeld. Wie kregen Openbaar Vervoer? Wat zijn hun ambities voor de komende jaren, wat vinden ze belangrijk en wat verwachten ze op het gebied van reisinformatie? Een rondvraag.

Rondje Tweede Kamer Portefeuille Reisinformatie

Tip Handige weetjes over de 9292-website vindt u op 9292.nl/over-9292/ diensten/deze-website.

Nieuws

Overzicht Overzicht

Column

Reportage

Partnership

Betty de Boer (VVD)

Duco Hoogland (PvdA)

In de Tweede Kamer sinds juni 2010

In de Tweede Kamer sinds november 2012

Portefeuille: vervoer (spoor, water, havens, zeevaart)

Portefeuille: openbaar vervoer

Twitter: @bgdeboer

Twitter: @ducohoogland

“De komende jaren ga ik mij vooral bezighouden met de vraag hoe het vervoer in AXWXe_TaWUXgXeXYíV\ƒagXeXaZbXW^b per kan. Nederland is altijd sterk in

“Openbaar vervoer is een geweldige portefeuille. Het is een onderwerp dat veel mensen raakt. Natuurlijk staan wij ibbeXXaXYíV\ƒagXagbXZTa^X_\]^bi!

transport en logistiek geweest, we zijn een echt transportland. Om die

Het belangrijkste is dat het een volwaardig alternatief wordt voor de auto. Dat er goede verbindingen zijn

positie te behouden, moeten we naar `\aWXeí_Xf!7bbejXZXaTTagX_XZZXa maar ook door het vervoer van mensen en goederen via onder meer het spoor en water te bevorderen en de infrastructuur te verbeteren. In de vaart zijn we bijvoorbeeld goed op weg met de extra kolk in Eefde en de uitdieping van de vaarweg bij Harlingen. Voor het spoor zijn de verbindingen in het westen goed, maar in de regio’s kan een dekkend spoornet niet uit. Maar daar heb je ook nauwelijks iXegeTZ\aZWbbeí_XfZX_h^^\Z!4_f\^\a het noorden moet zijn pak ik, nadat ik mijn reisinformatie-app heb geraadpleegd, toch nog weleens de auto. Het ov ^TaUXgXeXaXYíV\ƒagXeXaWTTemT_\^U\] aanbestedingstrajecten op blijven letten.

Over de reisinformatie in Nederland ben ik eigenlijk wel tevreden, behalve bij storingen. Dan blijft vaak onduidelijk wat er gebeurd is en of er omleidingen zijn ingesteld. Terwijl die informatie er wel zou moeten zijn.”

en dat overstappen van het ene op het andere vervoersmiddel snel en eenvoudig gaat. Concreet denk ik bijvoorbeeld aan reizen zonder spoorboekje – het programma Hoogfrequent Spoor. In de Randstad moet dat haalbaar zijn. Dat betekent niet dat reisinformatie overbodig wordt. In grote delen van het land kunnen we nog lang niet zonder. En bij reizen zonder spoorboekje wordt actuele informatie op de perrons en op schermen in de treinen belangrijker. Reisinformatie is ook

de sleutel om meer mensen in het openbaar vervoer te krijgen. Als ik met de tram naar het centrum van Den Haag reis vanuit mijn woonplaats Rotterdam, is dat in de spits veel sneller dan met de auto. Maar de perceptie in Nederland is nog steeds dat de auto efíV\ƒagXe\f!JX`bXgXaXV[gXXab`f_TZ in het denken zien te bereiken. Reisinformatie, ook langs de snelwegen, over de verbinding naar de binnensteden en de beschikbaarheid van P+R-steden, kan daar een grote bijdrage aan leveren.”

9

Tweets Handig bedacht, die 9292 accounts met bookmarking. Wel jammer dat je steeds opnieuw handmatig moet inloggen. Kind of beats the purpose.

10

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond

Ik hou van die app 9292, m’n redding

Feedback

Kort nieuws

Sander de Rouwe (CDA)

Stientje van Veldhoven (D’66)

In de Tweede Kamer sinds maart 2007

In de Tweede Kamer sinds juni 2010

In de Tweede Kamer sinds september 2012

Portefeuille: onder meer Hoger Onderwijs en Infra-

Portefeuille: Infrastructuur & Milieu, Natuur, Energie

Portefeuille: Landbouw en Natuur, Energie, Infra-

structuur & Milieu

Twitter: @SvVeldhoven

structuur & Milieu, Cultuur, Volksgezondheid

Twitter: @Sanderderouwe

“Mijn belangrijkste wens voor de komende jaren is dat we, in Nederland maar ook in politiek Den Haag, de ouderwetse cb_Te\fTg\XghffXaThgbXaíXgfbYbcXa baar vervoer achter ons laten. Dat soort contrastdenken is niet van deze tijd, past niet bij de nieuwe generatie en werkt contraproductief bij mobiliteitsvraagstukken. Waar het om gaat is dat mensen zich veilig en snel van A naar B kunnen bewegen, en daarbij is de auto of het ov geen doel maar een middel. Mensen

nemen zelf de regie in handen, maken hun eigen keuzes. Om dat goed te kunnen doen, zouden ze moeten beschikken over reisinformatie die net zo multimodaal is als vervoer zelf. Ik vind ook dat reisinformatiedata om niet beschikbaar gesteld moet worden. Zelfs in de voornemens van de minister om een NDOV in te richten, gaat de discussie nog te veel over het beschermen van gegevens en over vergoedingen. Terwijl het maatschappelijke belang juist de boventoon zou moeten voeren. Op dit

moment voldoet reisinformatie nog niet aan mijn beeld van de toekomst. Voor 9292, maar ook voor andere maatschappelijke en commerciele organisaties, is het niet zomaar een kans om daar in te duiken, maar echt een noodzaak. Werp die oogkleppen met links ‘o’ en rechts ‘v’ van je af.”

Carla Dik (ChristenUnie)

Twitter: @carladikfaber

“D66 staat voor groene groei. In een duurzame samenleving is een goed ov onmisbaar voor de mobiliteit. De grenzen van ons wegennet zijn wel bereikt. Het

ov moet een toegankelijk alternatief bieden, van hoge kwaliteit, met hoge frequenties en betere verbindingen. Grote uitdagingen voor de komende tijd zijn onder andere de invoering van het beveiligingssysteem ERTMS waarmee de frequentie van geX\aXaî\a^b`[bbZ^TaXaXXaUXgXeX samenwerking tussen NS en ProRail.

Reisinformatie speelt ook een belangrijke rol in het toegankelijker maken van het ov. Wat ik als stip op de horizon zie is dat je elk moment kunt kiezen of je de auto of het ov neemt. Waarbij je ook een eerlijk beeld hebt van je vertraging binnen de stad. En dat je kunt zien of je de bus net wel of niet gaat halen. Of waar de dichtstbijzijnde Greenwheelsauto staat. In die combinatie van eigen en openbaar vervoer liggen kansen voor 9292. Mensen zijn gewoontedieren, we stappen niet makkelijk in de trein als we de auto gewend zijn. Maar nog betere ontsluiting van reisinformatie kan dat veranderen. D66 is er overigens voorstander van dat ook andere partijen met reisinformatiedata aan de slag kunnen. Ons gaat het erom dat er oplossingen komen die de kwaliteit van het ov verhogen.”

“De eerste maanden als Kamerlid komt er veel informatie over je heen. Het is een sprong in het diepe, en dan heel hard zwemmen. Maar ik voel me bevoorrecht. Mijn dossiers gaan veel mensen aan. Zoals de zorg en het openbaar vervoer. Wij vinden dat er snel een

langetermijnvisie moet komen op regionaal ov. Een initiatief als R-Net, waarin klanten echt centraal staan, spreekt mij aan. Dat is een model dat elders navolging verdient. Zelf reis ik dagelijks per trein naar Den Haag vanuit Veenendaal, een prima verbinding. Goed voor het milieu en ik pik ook nog wat lichaamsbeweging mee. Van 9292 maak ik vooral gebruik voor trajecten die ik niet ken. Ik vind het een goede dienst: je krijgt de looproutes en -tijden erbij. Zo hoort het: mensen reizen niet van

station tot station, maar van adres naar adres. Ik zou het toejuichen als er ook meer informatie voor automobilisten via 9292 beschikbaar kwam, bijvoorbeeld over P+R-plekken. Is er plaats? Wanneer gaat de bus naar de binnenstad? Om de mobiliteit in Nederland te verduurzamen, moet ov een volwaardig, concurrerend alternatief zijn. En moeten ook ver-

stokte automobilisten met actuele reisinformatie verleid worden om eens te kiezen voor de tram. Laat ze maar zien dat het ov vaak sneller is!”

Tweets Volgens mij is de kunst van een goede app dat het slechts 1 functie heeft. Maar daar moet hij dan wel heel goed in zijn. Zie bijv 9292 #DZG

Nieuws

Column

Oke ga gestructureerd reizen vandaag! Zonder in paniek te raken, 3 haltes te laat uit te stappen of te verdwalen #voorbereiden #9292

Overzicht Overzicht

Liesbeth van Tongeren (GroenLinks)

Roelof Bisschop (SGP)

In de Tweede Kamer sinds juni 2010

In de Tweede Kamer sinds september 2012

Reportage

Partnership

Norbert Klein (50Plus)

Portefeuille: Economische Zaken (Economie, Energie,

Portefeuille: o.a. Onderwijs, Binnenlandse Zaken,

Portefeuille: onder meer Binnenlandse Zaken,

Innovatie), Infrastructuur & Milieu, Veiligheid &

Infrastructuur & Milieu, Wonen

Defensie, Financiën, Pensioenen, Economische Zaken,

Justitie

Twitter: @BisschopRoelof

OC&W, Infrastructuur & Milieu

Twitter: @Groenliesbeth

“Dit wordt de eeuw van de duurzame economie. GroenLinks streeft naar een ontspannen samenleving die in balans is met de planeet. Daarbij hoort een goed openbaar vervoer dat gebruikmaakt van schone energie. En dat dankzij actuele reisinformatie aantrekkelijker wordt. Ik zie ongelofelijk veel verbetermogelijkheden. Neem internationaal reizen. In een kwartiertje heb ik een vlucht naar Madrid geboekt. Maar als ik met de trein wil gaan, weet ik niet eens waar ik moet beginnen! De trein vertrekt overal,

je kunt er comfortabel zitten en lekker werken, maar wil je als openbaar vervoer echt concurrerend zijn, dan moet je zorgen dat er veel informatie beschikbaar is. Ben ik nog op tijd voor de bus? Waar vind ik een taxi? Ooit zag ik in Zwitserland een demo van een systeem dat voor Europese trajecten moeiteloos alle opties liet zien: hoeveel tijd scheelt het, wat kost het met de auto, met het vliegtuig, met de trein, de bus? En wat is de milieubelasting? Prachtig, alles op één site bij elkaar. Je kon ook direct boeken. Die kant moet het op. Het maakt mij niet uit welke aanbieder die diensten gaat leveren, of dat nou 9292 is of een ander, maar er ligt nog veel terrein braak.”

Twitter: @Norbert_Klein

“Als kleine fractie kunnen we niet op alle beleidsterreinen een initiatiefrol vervullen. Op het gebied van transport kiezen we er daarom voor ons vooral hard te maken voor verkeersveiligheid en de binnenvaart. Wij dragen het openbaar vervoer natuurlijk een warm hart toe en volgen nauwgezet wat daar gebeurt, maar gaan niet voor op de bok zitten.

“Het ligt voor de hand dat 50Plus zich hardmaakt voor een betaalbaar, bereikbaar en toegankelijk openbaar vervoer, ook voor mensen die wat minder mobiel zijn. Dat betekent onder meer dat we vinden dat er goede voorzieningen moeten zijn, zoals toiletten in alle treinen en op de stations. Die toegankelijkheid zit ‘m ook in de informatievoorziening.

In principe ondersteunen we het bestaande beleid. Al twijfel ik wel of

Mensen moeten makkelijk hun weg kunnen vinden in het openbaar vervoer. Daarvoor is veel informa-

marktwerking altijd het gewenste effect oplevert. Ik kom uit het onderwijs en heb daar zelf ervaren dat politieke maatregelen en besluiten vaak langs de problemen heen scheren en niet opleveren wat ze beogen. Dat gevoel heb ik bij marktwerking ook weleens. Als gebruiker van het ov merk ik niet dat het echt beter geworden is. En daar was het toch allemaal om begonnen? Soms is een strakke, centrale regie niet verkeerd. Ik houd daarom bijvoorbeeld ontwikkelingen in de concessieverlening kritisch bij. Reisin-

tie nodig, niet alleen in treinen, trams, bussen en op haltes en stations, maar ook online. Ook ouderen in Nederland zijn massaal aangesloten op internet en maken gebruik van alle mogelijke online hulpmiddelen. We willen dan ook blijven investeren in nieuwe ontwikkelingen, gebruiksvriendelijke apps en andere gbXcTff\aZXa!Mbi\aW\^í_Xj\ffX_!a_XXa site waarop je je treinreis kunt vergelijken met hetzelfde traject per auto, een heel goed initiatief. Maar er is nog veel

formatie zie ik als een voorziening die helpt het ov aantrekkelijker te maken. Mijn ervaring is dat die steeds

winst te behalen, bijvoorbeeld in de informatievoorziening bij calamiteiten. Laat mensen weten wat er aan de

betrouwbaarder is geworden, ook zonder marktwerking.”

hand is en wat de alternatieven zijn. Ook de informatie over het gebruik van het ov-chipsysteem kan beter. Dat zijn punten die onze achterban bezighouden. Maar we denken ook aan de generaties ná ons: zo zijn we tegen het afschaffen van de ovjaarkaart voor studenten.”

11

Tweets bijna al december en de dienstregeling v.a. 9 december openbaarvervoer is nog niet bekend ... lekker bezig weer #ns #9292ov

12

Voorwoord

De 9292-applicatie vindt dat ik best naar huis kan lopen vanaf Rotterdam centraal. Sportieve hint?

Achtergrond Achtergrond

Inhoud

Feedback

Kort nieuws

Reisinformatie in alle windstreken Openbaar vervoer staat niet alleen op de agenda van de landelijke politiek, maar zeker ook op die van decentrale overheden. Die daar allemaal op hun eigen manier en vanuit hun eigen situatie naar kijken. Op het platteland spelen bijvoorbeeld heel andere vervoersproblemen dan in sterk verstedelijkte gebieden. En daar horen voor een deel ook andere vraagstukken bij als het gaat om reisinformatie. Wat vinden de regio’s voor de komende tijd belangrijk? Waar werken ze aan en welke rol speelt reisinformatie in hun beleid?

Het hoge noorden Informatie op haltes en in voertuigen De provincies Groningen en Drenthe en de stad Groningen hebben de krachten gebundeld in OV-bureau Groningen-Drenthe. Deze organisatie zorgt voor één gezamenlijke aanpak van het busvervoer in een straal van zo’n 50 kilometer rondom de stad Groningen, een stedelijke kern en daaromheen een relatief dunbevolkt gebied. Managing director Jan van Selm: “Wij schrijven aanbestedingen uit en beheren de concessies, in nauw overleg met gemeenten. Het bijzondere is dat de inkomsten naar ons terugvloeien, zodat we zeker weten dat die ook weer worden ingezet om het ov in het gebied verder te verbeteren. Opbrengstverantwoordelijkheid dwingt je om een product te bieden waar de reiziger gebruik van wil maken. Dat lukt: ondanks de krimp in delen van de regio is het gebruik van de bussen de laatste jaren met 20% toegenomen en is de klanttevredenheid hoog. De scores van onze concessies staan in de landelijke

top10. Zulke mooie resultaten beginnen bij de basis: een doordachte dienstregeling, comfortabele voertuigen, haltes en overstappunten, snelle, veilige routes, vriendelijke chauffeurs, gebruiksvriendelijke betaalsystemen en actuele reisinformatie. Die is beschikbaar via 9292, maar we bieden ook steeds meer dynamische informatie in voertuigen en op haltes. Zo kun je in de bus al zien of je je overstap nog haalt en waar je precies moet zijn. We plaatsen op strategische punten DRIS-panelen en zorgen dat reizigers op alle 6000 haltes via een sms-service direct kunnen zien hoe lang ze nog

moeten wachten. Dat soort informatie wordt steeds geavanceerder, zeker als we een NDOV hebben waar iedereen uit kan putten. Wat nu bijvoorbeeld nog niet goed werkt, is vergelijkbare informatie over tarieven. Daardoor lijkt het ov relatief duur; betere informatie zou dat beeld kunnen bijstellen. We denken ook aan toepassingen die informatie over ov en privévervoer combineren, zoals onder meer gebeurt in Sensor City. Wij juichen de komst van een NDOV dan ook toe, we zitten zelfs in de werkgroep die NDOV voorbereidt.”

Tweets

Tip

@9292 jullie zijn goed bezig! De app is een shiner sinds de laatste update, geen crashes of database errors meer. #awesome

Mobiliteitsvraagstuk? Neem eens contact op met een van de relatiemanagers van 9292: [email protected].

Nieuws

Column

Overzicht

Reportage

Groningen/Drenthe 497.437 km² 1.072.073 inwoners 8 concessies 8 vervoerders* oerd 5600 00 0h haltes

Stadsregio Amsterdam 1.025 km² 1.427.921 inwoners 4 concessies 3 vervoerders** 1900 haltes

Gelderland 497.176 km² 22.0 2. ..0 013.903 inwoners 0 6 co cconcessies 2 vervoerders*** 3750 haltes 37 *

Qbuzz, Arriva Tourng, UVO-van Dijk vervoer, de Grooth, Nuis, VMNN, DVG-Doorenbosch, Connexxion Taxi

**

GVB, EBS, Connexxion

*** Arriva, Connexxion

Partnership

13

14

Tweets

Agenda

9292: “de ingevoerde locaties liggen op loopafstand.” Okee ik ben lui!

Nationaal Congres Openbaar Vervoer, 13-14 maart in Breukelen. Alle ov-perspectieven komen aan bod. Inschrijven: sbo.nl/milieu-ro/nationaal-congres-openbaar-vervoer/

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond Achtergrond

Feedback

Kort Nieuws nieuws Kort

Amsterdam en omstreken “Onze data zijn al vrijgegeven” De Randstad is een van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld en daarbinnen is de eXZ\b4`fgXeWT`XkgeTWeh^!;XgiXeibXefaXgjXe^\fU\]mbaWXeí]a`Tm\Z`XgW\iXefX vervoerders die hun diensten allemaal zo goed mogelijk op elkaar moeten aansluiten. De stadsregio stopt dan ook veel energie in het op orde krijgen van alle reisinformatiedata. En heeft in afwachting van de NDOV zijn eigen gegevens alvast vrijgegeven. Nico van Paridon, manager openbaar vervoer voor de Stadsregio Amsterdam: “Wij vinden dynamische reisinformatie heel belangrijk. Daarom zijn we indertijd ook als een van de eerste partijen met GOVI gaan werken. In onze concessievoorwaarden stellen we ook verplicht dat vervoerders hun koppelvlakken op orde hebben, zodat we op onze DRIS-panelen ook echt actuele informatie aan reizigers kunnen geven. Op dit moment zijn we bezig die in ons hele gebied te plaatsen, dus niet alleen in Amsterdam. Ook omdat we weten dat

het ontbreken van die borden, zeker bij verstoringen, tot veel onvrede onder reizigers leidt. De aanvankelijke doelstelling van 90% bereik met dynamische panelen is misschien wat minder heilig, ook omdat dat beleidsvoornemen is geformuleerd in een tijd dat er nog niet zo veel apps waren. Nu kunnen reizigers actuele reisinformatie opzoeken. Bijvoorbeeld via 9292. Ik heb bewondering voor het enorme gebruik van de website en de apps van 9292; dat geeft aan dat die organisatie heel goed is in het beschikbaar stellen van informatie

aan reizigers. Waarmee niet gezegd is dat ik vind dat 9292 ook het NDOV-loket moet gaan verzorgen. Daar zie ik een risico in dat er rollen door elkaar gaan lopen. Een goede governance zou dat oplossen Wij verwachten trouwens veel van de innovatiekracht die van open data uitgaat. Zo veel zelfs, dat we hebben besloten onze eigen data vanaf 1 januari dit jaar helemaal vrij te geven. Met minder voorwaarden dan tot nu toe in de NDOV-plannen zijn opgenomen. Laat die slimme studenten maar nieuwe toepassingen bedenken.”

Van alles wat Openbaar vervoer Gelderland De provincie Gelderland verleent concessies voor buslijnen, maar ook voor een aantal regionale treindiensten. Grote delen zijn dunbevolkt, met alle bereikbaarheidsvraagstukken die daarbij spelen van dien, maar tegelijkertijd kent het ov ook stadse problemen, zoals bijvoorbeeld in Arnhem, Nijmegen, Ede en Apeldoorn. Conny Bieze, gedeputeerde voor de VVD in Gelderland, heeft het openbaar vervoer in de regio in haar portefeuille. “Voor reizigers is het van wezenlijk belang dat bussen en treinen op tijd vertrekken en aankomen. Maar ook dat de verschillende vervoermiddelen waar ze gebruik van maken, goed op elkaar aansluiten. Wij verwachten van Connexxion, Arriva en Syntus dat ze hun dienstregelingen op elkaar afstemmen. En vervolgens is het weer heel belangrijk dat er goede informatiesystemen zijn die reizigers op weg helpen. In onze regio zijn we bezig het aantal informatiepanelen op de hal-

tes weloverwogen verder uit te breiden. Dat die in ons land voor een deel worden gevoed door GOVI en voor een deel door 9292, komt de kwaliteit van de informatie ten goede; beide leveranciers willen de beste zijn. Maar er zijn altijd nog meer verbeteringen mogelijk. Onze regio loopt in de voorhoede mee; we hebben bijvoorbeeld samen met Zuid-Holland net een succesvolle pilot afgesloten met een gebruiksvriendelijke applicatie voor blinden en slechtzienden. Er zit nog veel ontwikkeling in. Ik denk zelfs dat door goede reisinformatie uiteindelijk vaste structuren kunnen veranderen. We zijn

nu gewend dat de bussen op vaste tijden rijden en gebruiken reisinformatie om ons op die tijden te kunnen richten. We weten dat de bus om 7 over het uur komt en zorgen dat we dan bij de halte staan. Maar je kunt het ook omdraaien. Mijn toekomstvisie is dat je, vooral in dunbevolkte gebieden, door steeds betere reisinformatie echt andere systemen krijgt, waarin mensen zich bijvoorbeeld aanmelden voor busritten en het busvervoer ieder moment op de reizigersvraag wordt afgestemd. Daarmee voorkom je ook dat je op bepaalde tijden bijna altijd met lege bussen rijdt.”

Tweets True fact: 9292ov is qua plannen veel beter, makkelijker en gebruiksvriendelijker dan NS

Nieuws

Column

Remmende trein als energiebron De treinen van NS en Veolia leveren energie die vrijkomt bij het remmen terug aan de bovenleiding zodat die opnieuw kan worden gebruikt. Daarmee besparen de vervoerders zo’n 6% aan energie per jaar. Dat percentage kan met aangepaste \afgX__\aZXaabZî\a^b`[bbZmb is uit onderzoek gebleken. NS en Veolia gaan nu de proef op de som nemen in Limburg. Dit hebben ze met de overheid afgesproken in de ‘greendeal’ die ze tijdens het jaarcongres van Railforum hebben ondertekend. De verwachting is dat als het systeem in het hele land wordt ingevoerd, een jaarlijkse besparing mogelijk is van zeventig gigawattuur en een CO2-reductie van dertig kiloton. (Bron: treinreiziger.nl)

Moet zeggen dat ik de 9292 site-takeover (door ditzo) best wel cool geïmplementeerd vind :) Zie http://www.9292.nl

Overzicht

Spoorprijs 2012 Reisinformatie kan beter. Maar hoe? Die vraag vormde de inzet voor de Spoorprijs 2012, een initiatief van Treinreiziger.nl: wie heeft het beste voorstel voor praktische verbeteringen die zonder miljoeneninvesteringen op korte termijn uit te voeren zijn? Ruim 130 creatievelingen dienden hun idee in. De hoofdprijs van € 500,- ging naar student mobiliteit Dennis Jongen. Hij stelde voor ook actuele reisinformatie te verstrekken via de kaartautomaten op de stations. Op die manier kunnen ook reizigers zonder smartphone zich laten informeren. Bovendien kunnen ze hun hele treinreis overzien, niet alleen tot aan hun eerste overstap zoals op de blauwe borden. (Bron: treinreiziger.nl)

Reportage

Partnership

Parkeren en íXgfXaaTTe hoger plan Park & Bike – parkeren en verder eX\mXa`XgWXíXgf [XXYgiXX_ potentie als het gaat om het verbeteren van de bereikbaarheid van stadscentra en bedrijven. De ANWB en de kennisplatforms KpVV en CROW gaan nu helpen dit concept een nieuwe impuls te geven. In de regio’s Maastricht, Leeuwarden en Amsterdam wordt Park & Bike voor bedrijven en werknemers binnenkort aanbesteed. In een later stadium komen er ook aanbestedingen voor Park & Bike voor winkelend publiek en dagrecreatie. (Bron: Kpvv)

Eigen trein voor Ellen ten Damme en Flipje De in de Achterhoek geboren voetbaltrainer Guus Hiddink, zangeres Ellen ten Damme en Flipje uit Tiel hebben sinds kort hun eigen trein op regionale Gelderse spoorlijnen. Net als Simon Tahamata, Piet Mondriaan, Mary Dresselhuys en nog twintig Nederlanders die belangrijk zijn of zijn geweest voor de regio Achterhoek Rivierenland. Hun namen, gekozen uit 600 inzendingen op een namenwedstrijd die Arriva hiervoor had uitgeschreven, sieren de buitenzijde van de 24 nieuwe treinen de vervoerder hier op 9 december in gebruik nam. (Bron: arriva.nl)

15

Tweets Mannetje met uitgeprinte 9292 blaadjes? Tis 2012! #smartphones

16

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond Achtergrond

9292 houdt geen rekening met toiletbezoek.

Feedback

Kort nieuws

Help, het ov ligt plat! Reizigers informeren als alles anders loopt dan gepland Een sneeuwstorm raast over het land, een stroomstoring legt een deel van het _TaW_T`Wbbe\]mX_m\]aWXjXZXabaUXZTTaUTTe!4__X`TT_f\ghTg\XfW\Xî\a^X gevolgen hebben voor het openbaar vervoer. Juist dan hebben reizigers behoefte aan informatie: wat rijdt er nog wel? Wat niet? Kan ik vandaag thuiskomen? In alle hectiek lukt het nog niet altijd om die vragen voor iedereen goed te beantwoorden. Vervoerders en 9292 werken er met man en macht aan om de informatievoorziening tijdens ingrijpende verstoringen te verbeteren. Intern en gezamenlijk.

Tweets Door dier op het spoor rijden er geen sneltreinen op traject Heerlen-Maastricht vv. Stoptreinen rijden wel.

Nieuws

Column

Sinds twee jaar vindt regelmatig calamiteitenoverleg plaats tussen vervoerders, ProRail en 9292. Daarbij zijn allerlei afspraken gemaakt, ook over de communicatie tijdens verstoringen. “Het is belangrijk dat de informatie die naar buiten komt, consistent is”, zegt Paulien Schouten, regisseur Reisinformatie bij NS. “Dat alle vervoerders hetzelfde verhaal vertellen en we voorkomen dat er bijvoorbeeld op Teletekst iets anders staat dan op ns.nl of de radio.” Roos Zevenboom, woordvoerder bij Arriva vult aan: “Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat NS met een aangepaste dienstregeling rijdt terwijl de Arriva-treinen gewoon volgens de normale dienstregeling rijden. Het is belangrijk dat dit duidelijk gecommuniceerd wordt, want Arriva verzorgt inmiddels op 13 spoorlijnen in Nederland het treinvervoer. Het is voorgekomen dat in het nieuws werd gezegd dat in het hele land de treinen niet reden, terwijl onze treinen gewoon reden. Ondanks een dik pak sneeuw. Dit is verwarrend voor onze reizigers en zorgt er ook voor dat minder mensen met onze treinen reizen, en dat kan niet de bedoeling zijn.” Per 1 november 2012 is NS als eindverantwoordelijke aangewezen om al die informatie te coördineren. Alle vervoerders geven hun informatie ook zo snel mogelijk door aan 9292, zodat die deze ook in hun adviezen kunnen verwerken.

Draaiboeken Alle verstoringen worden tussen 6.00 en 24.00 uur bij de leiding van het callcenter van 9292 gemeld. Bij grote verstoringen lichten zij direct de calamiteitencoördinator in. Deze beoordeelt samen met de communicatiemanager welk draaiboek in werking treedt. Alle betrokken afdelingen en wachtdiensten weten aan de hand daarvan wat ze moeten doen. Bijvoorbeeld planners aanpassen, internetteksten regelen, extra capaciteit aan mensen en techniek regelen, social media bijhouden enzovoort. Communicatie houdt contact met de betrokken externe partijen en staat waar nodig de pers te woord. Na de cala`\gX\gjbeWg[XgcebVXfZXƒiT_hXXeWXa worden draaiboeken eventueel aangepast.

Haten op @9292 “De ingevoerde locaties liggen op loopafstand”. Wie zegt dat ik niet toevallig een been mis?

Overzicht

Creatief zijn Ook vervoerders hebben draaiboeken klaarliggen. Zevenboom (Arriva): “Het uitgangspunt is dat we – indien veilig voor passagiers en medewerkers – zo veel mogelijk de gewone dienstregeling aanhouden. Het is dus niet zo dat wij op basis van een weersverwachting onze dienstregeling gaan aanpassen. Ons materieel is ingericht op extreme weersomstandigheden en als het nodig is, zetten we extra materieel en personeel in. Zodra we een melding hebben gekregen van een verstoring gaan we aan de slag om de reiziger zo goed mogelijk te informeren. Dit doen we via de website, het personeel, Twitter en onze klantenservice.” Schouten (NS): “Vaak zie je verstoringen aankomen, bijvoorbeeld bij werkzaamheden aan het spoor of als er veel sneeuw is voorspeld. We brengen dan de gevolgen in kaart en passen waar nodig de dienstregeling aan. Als er op een traject geen treinverkeer mogelijk is, zoeken we met andere vervoerders naar alternatieven. Al zijn er bij slecht weer vaak ook problemen met ander vervoer. En elke storingssituatie weer anders. Zo hadden we laatst te maken met een stroomstoring in Utrecht waarbij bijvoorbeeld ook de centrale halaanwijzer uitviel en de informatiepanelen op de perrons. Op zo’n moment moet je creatief te werk gaan om te zorgen dat reizigers geïnformeerd blijven. Gelukkig hadden we een bord dat op een accu was aangesloten en verder hebben we medewerkers de perrons op gestuurd om inlichtingen te verschaffen.”

Van acht kanalen naar één snelbericht Bij RET is het doel net als bij Arriva: zo veel mogelijk blijven rijden. Bij sneeuw wordt bijvoorbeeld de hele nacht doorgereden om de rails en wissels berijdbaar te houden. “We hebben onze werkwijze bij onverwachte storingen onlangs aangepast”, vertelt Patricia van Caubergh, productmanager Reisinformatie bij RET. “Als er bijvoorbeeld ergens een aanrijding is, geeft de centrale verkeersleiding dat direct door aan de reizigersinformanten in plaats van dat we eerst een oplossing proberen te

Reportage

Partnership

vinden. We vertellen reizigers onmiddellijk dat er iets aan de hand is, ook als we nog niet precies weten wat dat is en hoe we het op gaan lossen. En we proberen altijd een reisadvies te geven, zodat reizigers weer snel op weg kunnen. Daarnaast hebben we al onze informatiekanalen aan elkaar gekoppeld. Tot een paar maanden terug moesten we verstoringen in acht aparte systemen verwerken. Nu maken we één bericht dat direct overal verspreid wordt. Van omroep, Twitter en 9292 tot de schermen in de voertuigen. Ons metropersoneel is zelfs uitgerust met een tablet waarop de laatste reisinformatie te zien is; zo kunnen zij ter plekke reizigers informeren.”

Op naar betere cijfers NS is net als RET druk bezig vooral in de eerste fase van een verstoring de informatievoorziening te verbeteren. “Vlak na een aanrijding bijvoorbeeld, dan weten mensen op het perron niet waarom hun trein niet komt. En we horen natuurlijk vaak dat ze dat heel vervelend vinden. We hebben nu een nieuwe werkwijze ingevoerd om de alarmering over dat soort gevallen te versnellen. Reizigers willen liever weten dat er iets aan de hand is, maar dat nog niet bekend is wát, dan dat ze niks horen. De verkeersleiding krijgt daarin een belangrijkere rol. En we hopen en verwachten dat we dat terug gaan zien in de tevredenheidscijfers.”

Gezamenlijk doel De samenwerking tussen de verschillende partijen, intern en extern, verloopt inmiddels voor alle betrokkenen naar wens. “We weten elkaar goed te vinden en kunnen samen snel schakelen”, zegt Van Caubergh. “Maar informatievoorziening over verstoringen is nog altijd aanvullend, boven op de reguliere informatie. Je zou willen dat die meer in de systemen geïntegreerd zou worden. Daar zie ik nog wel een rol voor 9292.” Er zijn natuurlijk altijd verbeteringen mogelijk en daar is iedereen alert op. Uiteindelijk streven alle partijen één doel na en dat is de reizigers naar hun bestemming brengen, ook onder moeilijke omstandigheden.

17

18

Tip

Tweets

Sluit u aan bij de 9292 Community en denk met ons mee via Twitter (twitter.com/9292) of Facebook (facebook.com/9292#!/9292reisinfo).

Wel leuk dat je met 9292 kan plannen hoe je gister ergens heen had kunnen gaan

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond Achtergrond

Feedback

Kort nieuws

Reisinformatie als managementtool

Tweets Op 9292 krijg je alleen mogelijkheden met de fyra te zien als je van Amsterdam naar Rotterdam wil. Alsof andere treinen niet meer bestaan.

Nieuws

Column

Volgens dat bord gaat mijn bus niet langs de halte voor mijn huis. Maar dat hoort die wel :S en 9292.nl zegt ook dat die erlangs komt.

Overzicht

Reportage

Partnership

Wekelijks winnen miljoenen reizigers in het openbaar vervoer informatie in bij 9292. Maar uitzoeken hoe je het snelst van A naar B komt, is lang niet het enige wat je met de ov-reisplanner kunt doen. Steeds meer organisaties brengen creatieve en innovatieve toepassingen op de markt die gebruikmaken van de reisinformatie van 9292. Een mooi en succesvol voorbeeld is de Mobiliteitsscan van de Regiecentrale, waarmee werkgevers in een handomdraai alle vervoersopties van hun complete personeelsbestand in kaart brengen.

Eén druk op de knop loze grote mobiliteitsprojecten opgestart, van Utrecht Bereikbaar tot Twente Mobiel. Aan adviseurs geen gebrek, maar het uitvoerende werk bleek in de praktijk soms moeilijk onder te brengen. Om dit gat in de markt te dichten, is de Regiecentrale opgericht. “Wij verzorgen bij dit soort projecten de complete back bYíVXiTa
Paradepaardje ;XgUXWe\]Yg\``Xegî\a^TTaWXjXZ\amiddels niet alleen meer met ondersteuning bij mobiliteitsprojecten, maar ook met nieuwe diensten uit eigen koker. Het paradepaardje is de Mobiliteitsscan. “We zagen dat er behoefte was aan betrouwbare en overzichtelijke managementinformatie over mobiliteit. Werkgevers streven steeds meer naar duurzaamheid. Het woon-werkverkeer van hun medewerkers is daarin een belangrijke factor. Maar hoe stimuleer je je medewerkers b``XgWXíXgfbY[XgbcXaUTTeiXeibXe te reizen? En heeft dat eigenlijk wel zin? Als werkgevers helder inzicht hebben in de mogelijkheden die hun medewerkers hebben om naar hun werk te komen, kunnen ze ook betere en verantwoordere beleidskeuzes maken.”

De Mobiliteitsscan geeft dat inzicht. “De Mobiliteitsscan maakt gebruik van de reisplanner van 9292, maar bijvoorbeeld bb^iTaThgb XaíXgfWTgTiTaiXefV[\_lende leveranciers. Allemaal partijen die hun data goed doorleveren, zodat wij die kunnen vertalen naar persoonlijke reisadviezen per werknemer. Hoe het werkt: je voert alle adresgegevens van al je medewerkers in, en met één druk op de knop rollen alle reisopties voor alle individuele medewerkers eruit. Inclusief reistijd, CO2-uitstoot, kosten en lichaamsbeweging. En daar kun je dan weer allerlei analyses op loslaten. Wat daar voor beleid uitrolt, hangt natuurlijk af van wat de werkgever belangrijk vindt: snelheid, duurzaamheid, gezondheid, kosten of een gulden middenweg.”

Keuzes maken De Mobiliteitsscan maakt in één oogopslag inzichtelijk welke medewerkers best met het openbaar vervoer naar hun werk kunnen komen, en voor wie dat echt een mijl op zeven is. Die informatie geeft werkgevers handvatten om met hun medewerkers in gesprek te gaan. “Mobiliteit geldt als een belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde. Denk TTa_XTfXThgbºfíXgfXaiTaWXmTT^ en reiskostenvergoedingen. Maar de verantwoordelijkheid voor de kosten

verschuift steeds meer naar de medewerkers, bijvoorbeeld met mobiliteitsbudgetten. Met de Mobiliteitsscan bij de hand kan een werkgever een werknemer bijvoorbeeld de keuze geven: je krijgt iets minder reiskostenvergoeding, maar mag in ruil daarvoor wel een dag thuis werken. Of voorstellen aan een werknemer om zijn leaseauto in te leveren voor een aanzienlijk hoger salaris. Werkgevers kunnen er ook hun eigen beslissingen door laten beïnvloeden, bijvoorbeeld als ze overwegen te verhuizen naar een andere vestiging. Wat is dan voor de medewerkers de beste locatie?”

Unieke database Duizenden bedrijven plukken inmiddels de vruchten van de Mobiliteitsscan. En daarmee is voor honderdduizenden werknemers precies bekend wat hun reisopties zijn. Cuijpers: “Dat betekent dat wij over een meer dan representatieve database beschikken voor heel Nederland. Nog nooit konden we putten uit zo veel gegevens. Wij kunnen daardoor bijvoorbeeld ook vrij exact, landelijk en per regio, boven tafel krijgen wat de potentie is voor het openbaar vervoer, en hoeveel `XafXa`XgWXíXgfmbhWXa^haaXa reizen. Met dat soort informatie kunnen ook vervoerders en overheden weer hun voordeel doen.”

19

Tweets @9292 Ik heb een vraag aan jullie >> hebben jullie ook iets van een 9292 widget??

20

Voorwoord

Inhoud

Beste #9292 als u mij een reisadvies geeft, geef dan de GOEIE en niet dat ik 5min te laat ben voor m’n bus, dat is teveel namelijk!

Achtergrond Achtergrond

Dé reiziger bestaat niet Sinds jaar en dag doet 9292 onderzoek naar de ervaringen van gebruikers met onze diensten. Wat vinden reizigers van de reisinformatie, welke wensen leven er en wat moeten we juist absoluut niet veranderen?

Feedback

Kort nieuws

Recente resultaten

70%

75%

naamsbekendheid 9292

daarvan gebruikt 9292

20%

7,8

heavy users

rapportcijfer

belangrijkste voorkeurreden

compleet reisadvies Iedere dag verstrekt 9292 ruim een miljoen reisadviezen. Via de telefoon, internet en een snel groeiend aantal via de apps. Zoveel reisadviezen, zoveel gebruikers en dus ook … zoveel meningen. 9292 staat voor een persoonlijke benadering en een persoonlijk reisadvies. Geen sinecure bij deze aantallen. Want hoe hou je contact met zo’n grote doelgroep? Sjoerd Buitinga en Neil van der Veer van Bureau Newcom Research staan 9292 bij als het gaat om onderzoeken. Tevredenheidsonderzoeken, positioneringsonderzoeken en kwaliteitsmetingen wisselen elkaar af om een zo goed mogelijk totaalbeeld te krijgen. Buitinga: “Over de jaren heen hebben we een redelijk constant beeld van de 9292-gebruiker kunnen vaststellen. Ook de wensen van de gebruikers veranderen niet echt, al zie je natuurlijk wel dat die zich aanpassen aan de nieuwe mogelijkheden die geboden worden. Maar laten we eerlijk zijn, dé reiziger bestaat natuurlijk niet. Het gaat om de grote gemene deler en het \fWX^hafgb`WTTefcXV\íX^XZXUeh\^Xa behoeften en wensen uit te halen.”

Veranderend verwachtingspatroon De ‘gemiddelde’ 9292-gebruiker reist frequent met het openbaar vervoer, is relatief hoogopgeleid en de gemiddelde leeftijd ligt rond de 35 jaar. Met het

groeien van het aanbod in reisinformatie, groeit ook het gebruik van de verschillende kanalen. Waar pakweg tien jaar geleden nog een groep bellers en een groep internetters te zien was, kiest de gebruiker nu het kanaal dat op het moment van informatiebehoefte het beste uitkomt. Tegelijkertijd verandert ook het verwachtingspatroon. De gebruiker gaat er (terecht) vanuit dat reisinformatie via alle beschikbare kanalen op te vragen is.

belangrijkste imagokernmerken

snel, makkelijk en betrouwbaar belangrijkste wensen

actuele informatie en persoonlijke informatie

Verlanglijstje

De betekenis van cijfers

Van der Veer: “Met alle technische mogelijkheden die er zijn, verwachten gebruikers ook veel meer. Voor hen is het logisch dat je op ieder moment informatie moet kunnen krijgen over de actuele stand van zaken in het openbaar vervoer bijvoorbeeld. Die wens staat bovenaan het lijstje en je ziet ook dat de waardering stijgt als die informatie geboden wordt. Een andere wens is persoonlijke reisinformatie en een mogelijkheid om je eigen \afgX__\aZXagXVeXƒeXa!BcW\g`b`Xag meten we de waardering voor Mijn9292, de ‘persoonlijke site’ voor 9292-gebruikers. Ik verwacht dat deze dienst goed zal scoren.” Hij voegt er lachend aan toe: “Tegelijkertijd zal deze dienst opnieuw extra behoeftes en wensen oproepen, en dat biedt 9292 weer aanknopingspunten voor verdere ontwikkeling.”

Stefan Hulman, Algemeen Directeur van 9292, hecht veel waarde aan goed onderzoek. “Cijfers, data, gegevens zijn belangrijk, maar vragen ook een goede analyse. Het gaat erom wat je ermee doet. Wat betekenen die cijfers en hoe staan ze in verhouding tot onze visie en plannen? 9292 wil graag de persoonlijke reisvriend van de reiziger zijn. Hoe ervaart de reiziger dat zelf en hoe kunnen we die propositie verbeteren? Naast al deze onderzoeken hebben we nog een schat aan andere gebruikerscontacten. Via de telefoon, via e-mail en via ons klantfeedbacksysteem bijvoorbeeld. We verzamelen al die informatie en maken mede op basis daarvan onze keuzes. Zo proberen we contact te houden met al die miljoenen gebruikers en aan hun wensen tegemoet te komen.”

Tweets 9292 lost plotseling ontstane problemen snel op Lees het hier: tinyurl.com/c8w8jos

Nieuws

Column Column

De hele tijd op 9292ov kijken omdat je ergens heengaat waar je nog nooit geweest bent en het best eng vindt.

Overzicht

Reportage

Open data als katalysator Wie wil dat nu niet: in de huidige economische tijden geld verdienen? Innovatie met ICT biedt hiervoor de benodigde impuls. ICT vergroot de productiviteit, maakt innovatie van producten en processen `bZX_\]^iXeUXgXegXYíV\ƒag\XXaiXefgXe^g[XgVbaVheeXag\XiXe`bZXa!;Xg`TT^ga\XhjXibe`XaiTa (samen)werken mogelijk en verbindt mensen, bedrijven, overheden, markten én data. Data vormen in de meeste gevallen een belangrijke voorwaarde en katalysator om te komen tot ICT-innovaties. Door

het gebruik, het combineren of het verbinden van data ontstaan nieuwe producten en diensten die aangeboden kunnen worden via populaire platforms als smartphone en tablet. Het lijkt kinderlijk eenvoudig. Maar als het echt zo zou zijn, waarom verdienen we in Nederland dan niet allang bakken met geld aan deze innovaties? We bezitten een zee aan informatie, maar deze data staan niet op één plaats. Er is geen winkel of loods waar bedrijven, burgers, instellingen en overheden zelf data halen en brengen. Redenen: data zijn waardevol – vooral realtime data – dus waarom delen? Data zijn vanwege verschillen in technische standaarden soms lastig te (her)gebruiken. En wat als data verkeerd gebruikt worden en (imago)schade toebrengen aan de leverancier? De beweging is echter wel op gang gekomen. Steeds meer overheden en instellingen geven data vrij. Iedereen kent inmiddels Buienradar, met aan de basis open data van KNMI. Koplopers zijn de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Inmiddels staan open data op steeds meer innovatieagenda’s zoals die van eurocommissaris Kroes. Zij noemt open data terecht een goudmijn die in totaal zo’n 140 miljard euro zou kunnen bevatten!

In Nederland lopen onder andere gemeentes voorop. Amsterdam is recent winnaar geworden van de World Smart Cities Awards 2012. In maart begon de stad alle beschikbare verkeers- en vervoersdata open te stellen: over parkeertarieven, parkeergebieden, strooiroutes, taxistandplaatsen, íXgfcTWXaíXgfXafgT__\aZXaXaí_Xfbc[bbYWebhgXf!MXjXe^XaTTa[XgeXT_g\`XUXfV[\^UTTefgX__Xa van open data over beschikbare parkeerplekken in parkeergarages, wegwerkzaamheden en bereikbaarheid van de stad. De katalysator die open data kunnen zijn voor innovatie is nog lang niet op volle kracht. ECP, onafhankelijk platform voor de informatiesamenleving, werkt met zijn deelnemers aan het benutten van dit soort kansen en het wegnemen van belemmeringen. Het hergebruik van open data biedt veel potentie en daarom heeft ECP, mede op verzoek van het Ministerie van EZ, eind 2011 het Platform Open Data opgericht. Hier delen bedrijven en overheid hun visie over de toekomst van open data, het verlagen van drempels voor hergebruik en het stimuleren van investeren in hergebruik. In 2013 organiseert het Platform Open Data diverse bijeenkomsten. Verder gaat het de kansen van open data te belichten en het hergebruik actief te stimuleren. In dit verband werkt ECP ook samen met 9292 als innovatieve partij op het gebied van open data. Alleen door samen op te trekken kunnen open data als katalysator tot volledige bloei komen.

Arie van Bellen Directeur ECP

Partnership

21

Tweets Hoi 9292, waarom zou ik lopen naar de kerklaan als er een bushalte in mn straat staat.

22

Voorwoord

Inhoud

Verkeerd gekeken op.9292ov dus nu 40 minuten wachten op de trein, maar wel met starbucks

Achtergrond

Feedback

Kort Nieuws nieuws Kort

Aangenaam kennismaken René van den Pas Voor wie hem de afgelopen maanden nog niet heeft ontmoet: de afdeling Commercie van 9292 heeft een nieuwe manager. René van den Pas ging begin oktober 2012 fris van start, na een lange leerschool bij CapGemini. Inmiddels heeft hij zich ondergedompeld in de wereld van het openbaar vervoer en de reisinformatie. Wat zijn zijn eerste indrukken en hoe gaat hij zijn taken aanpakken?

“Bij CapGemini werkte ik vooral voor banken, telecombedrijven en de overheid”, vertelt Van den Pas. “De laatste paar jaar als projectmanager op de afdeling Business Intelligence. Ik hield me onder meer bezig met het onderwijsadministratiesysteem van de Politieacademie. Heel andere koek dan 9292, maar qua automatisering zijn er toch wel overeenkomsten. In beide gevallen gaat het om heel veel data die verwerkt en beschikbaar gesteld moeten worden. Verder heb bb^Vb``XeV\ƒ_XYhaVg\XfiXeih_W!<^[XU dus kennis van ICT én van klantrelaties en dat komt nu goed van pas.”

ling van elf medewerkers betekent dit onder meer dat we onze relaties met de vervoerders goed verzorgen. We blijven in gesprek over hoe we onze basisdienstverlening verder kunnen verbeteren en komen bijvoorbeeld ook in actie als er aanvullende vragen en wensen zijn bij nieuwe concessies. We onderhouden daarnaast contacten met overheden en een groeiende groep zakelijke klanten voor wie wij interessante diensten in ons assortiment hebben. Denk bijvoorbeeld aan reisinformatie op hun eigen website.”

Blijven vernieuwen Goede relaties Van den Pas vond zijn nieuwe werkomgeving direct prettig. “Iedereen is sociaal, vriendelijk, enthousiast en goedwillend is. Ze hebben allemaal de ambitie om de informatie over het openbaar vervoer zo goed mogelijk te regelen. Voor mijn afde-

Het grote aantal diensten dat 9292 te bieden heeft, is mede te danken aan de innovatiekracht van de organisatie. “Dat heeft er altijd in gezeten en de ambities om te vernieuwen zijn er nog steeds. Zo fgTTgah[Xg\agXZeXeXaiTaWXíXgf\aWX planner hoog op de agenda en draaien

we mee in Sensor City en andere proeven waarbij we informatie over vervoer per auto combineren met ov-reisinformatie. Dat wordt misschien wel dé grote ontwikkeling voor de komende jaren. Ik verwacht dat er steeds meer ov-reisinformatie beschikbaar komt langs de wegen en via het navigatiesysteem in de auto. Dan verschijnt bijvoorbeeld op je display: ¹He\]WgbiXe*^\_b`XgXeWXí_X\aW\gm\]a de alternatieven.’ Daar liggen commerV\ƒ_X^TafXaibbe,%,%!¸ITaWXaCTfZTTg er werk van maken. Maar hij ziet ook een uitdaging in adverteerders werven. “Wie via onze site of apps adverteert, lift mee op miljoenen hits per dag. Bedrijven als Telfort en Ditzo hebben daar al de vruchten van geplukt. Die mogelijkheid willen we meer onder de aandacht brengen. Want met de omzet van onze advertentieruimte kunnen we onze diensten voor vervoerders weer goedkoper maken.”

Agenda

Tweets

Zet in uw agenda: 10 oktober 2013, Europees Kenniscongres voor de verkeers-, vervoersen mobiliteitsmarkt. Locatie High Tech Campus Helmond. Kijk op mobycon.nl.

Toffe wall op 9292.nl#telfort

Nieuws Nieuws

Column

Overzicht

Amsterdam in de prijzen met open data

9292-apps razend populair

Amsterdam heeft de World Smart Cities Awards 2012 gewonnen met het opendataprogramma voor een beter bereikbare stad van de Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer (DIVV). Marktpartijen kunnen met de informatie die deze dienst beschikbaar stelt, applicaties ontwikkelen waarmee gebruikers bijvoorbeeld de goedkoopste parkeerplaatsen kunnen vinden of realtime í_Xfm\XabcWX[bbYWebhgXf\aWX stad. DIVV is begonnen met het kopcX_XaiTabcXaWTgTibbeThgbíXgf en ov voor een toekomstige app met actuele reisinformatie van alle vervoersopties. Zo kan de reiziger een keuze maken uit vervoer op basis van reistijd en kosten. (Bron: Metro)

Sinds de introductie van de nieuwe 9292-apps - voor Windows Phone in juli 2012 en de Android- en iPhoneversies in september - zijn ze in totaal meer dan een miljoen keer gedownload. Op 2 december 2012 werd dit magische getal overschreden. Ook de oude apps worden door een kleine groep reizigers nog wel gebruikt. Alle apps van 9292 samen zijn inmiddels goed voor gemiddeld 40% van de 1,3 miljoen reisadviezen per dag.

Ov-chipkaart voor blinden en slechtzienden Blinden en slechtzienden kunnen vanaf begin dit jaar ook in de trein gebruikmaken van een speciale ovchipkaart. Ze hoeven dan niet meer in- en uit te checken op de perrons, maar kunnen hun reis thuis online of telefonisch boeken. Blinden en slechtzienden konden voor € 10,per maand al met de ov-chipkaart reizen met bus, tram en metro. Alle vervoerders op het spoor voeren nu ook een aparte chipkaart voor deze doelgroep in. (Bron: AD)

App voor iPhone weer verbeterd Net voor de kerst ging een update live van de 9292-app voor iPhones. Met onder meer een betere prijsweergave en een verbeterde voice-overfunctie. Daar is Viziris, de netwerkorganisatie van en voor mensen met een visuele beperking, alvast blij mee. “U kunt dus weer voor alle vervoermiddelen een reis van deur tot deur plannen”, staat in hun nieuwsbrief. “Ter plekke kunt u de dichtstbijzijnde halte zoeken en beluisteren welke lijn daar stopt en hoe laat. Een probleem met de invoervelden bij ‘Mijn 9292’ werd zelfs op de laatste dag voor verzending naar de App-store van Apple nog opgelost.”

Reportage

Partnership

Studenten vallen in de prijzen De Eerstejaarsloterij is een initiatief van 9292 en ASA om eerstejaarsstudenten een vliegende start van hun studie te bezorgen. Onderdeel hiervan is de kennismaking met 9292 en de gratis 9292-app waarmee ze moeiteloos de weg vinden naar de collegebanken of hun studentenbaan. Op 2 november zijn in Utrecht de prijzen uitgereikt. De hoofdprijs, € 1.500,- collegegeld, ging naar Thomas Kooi uit Zoetermeer. Zijn reactie was enthousiast: “Door deze prijs hoef ik minder te werken, waardoor ik me beter op mijn studie kan richten.”

23

van ijsbaan naar boerenkool