3 Relatiemagazine van 9292 jaargang 19, juli 2013

3 Relatiemagazine van 9292 jaargang 19, juli 2013

Reisinformatie in internationaal perspectief InterActie 2013: relatiedag vol inspiratie Website breidt uit met handige pagina’s Help! Stress bij het overstappen

Tweets @9292: Werkzaamheden tussen Den Bosch en Utrecht en Den Bosch en Nijmegen. Plan je reis via de 9292 apps.Voor meer info zie: http://t.co/xbg6U7Dodz

2

Voorwoord Voorwoord

Inhoud Inhoud

Achtergrond

@over9292: Wij willen iedereen die heeft bijgedragen aan de relatiedag bedanken voor een zeer geslaagde dag #ia9292

Feedback

Voorwoord Internationaal verbonden Onlangs was in Genève voor de zestigste keer de World Congress and Exhibition van de UITP. Ik had de eer daar als spreker op te mogen treden, en was ook een paar dagen als bezoeker en toehoorder aanwezig. Een geweldige ervaring om wereldwijde ontwikkelingen en

thema’s op het gebied van openbaar vervoer te zien en te horen! Zo staat men in Zuid-Afrika voor de moeilijke opgave om de krottenwijken van openbaar vervoer te voorzien, zodat inwoners eropuit kunnen, bijvoorbeeld voor scholing en om werk te zoeken. Aan de andere kant van het spectrum bevinden zich steden en landen als Singapore, Hong Kong en Australië, waar fantastische IT-ontwikkelingen plaatsvinden.

7XXYíV\XaVlW\X`XgZbXWX
Om ook even in eigen huis te blijven; op 20 juni ontvingen we in het Geldmuseum in Utrecht zo’n 100 relaties op onze relatiedag ‘9292 InterActie 2013’. De dag stond in het teken van inspiratie en inspirerend was het zeker! Wie er niet bij kon zijn kan in deze Reiswijzerr een beeldend verslag lezen. Ik hoop dat het u inspireert om volgend jaar zeker aanwezig te zijn. Rest mij u allen een goede zomer toe te wensen in binnen- of buitenland!

t @StefanHulman m [email protected]

Kort nieuws

Tweets @StefanHulman: Wie wil er bijdragen aan de ontwikkeling van het reisadvies? #9292 http://t.co/kPs4A16bF8

Nieuws

Column

Overzicht

@over9292: De video van 9292 en toegankelijkheid staat online op http://t.co/4yntPcZUAL #ia9292 #ncdt

Reportage

Partnership

Colofon Reiswijzer is het relatieblad van 9292. Het verschijnt vier keer per jaar. Dit blad is bestemd voor relaties en personeel van 9292. Artikelen overnemen mag met vermelding van de bron.

Redactie: Stefan Hulman, hoofdredacteur, Atty Visch, Annemieke Bartholomeus

In dit nummer 4 Reisinformatie in internationaal perspectief 7 Klant en reactie 8 H
16 Kort nieuws 17 De website groeit! 20 Kort nieuws: Ce\]mXaYXfg\iT_ 21 6b_h`a-7TgT\fjbeg[ `beXj[XalbhZ\iX g[X`TjTl 22 7XcflV[b_bZ\XiTa het overstappen

Medewerking werd verleend door: Johan van Ieperen Alain Flausch (column) Tonny Wildvank Melanie Loontjes René van den Pas Eline Bijveld Gerard Tertoolen (XTNT) Marjon Kaper (NS Hispeed) Ontwerp & vormgeving: Fabrique [merken, design & interactie] 9bgbZeTíXJack Tillmanns Erik Borst UITP NS Hispeed Goteborg Cartoon: Ed Koenders Drukker: Mediacenter Rotterdam Reiswijzer is gedrukt op papier dat het milieu zo min mogelijk belast. 9292 | Reisinformatiegroep bv Catharijnesingel 39 3511 GC Utrecht Postbus 19319 3501 DH UTRECHT t. 088 076 06 00 f. 088 076 06 99 e. [email protected] i. 9292.nl | m.9292.nl | 0900-9292 Abonnementen en adreswijzigingen: secretariaat 9292. Volgende Reiswijzer komt uit in oktober 2013. ISSN-nummer: 1572-1582.

3

Tweets @MLageirse: @openOV @StefanHulman #concurrentie heeft inderdaad extra impuls gegeven. Maar #9292 was al goed bezig.

4

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond Achtergrond

Mb7X,%,%BITcc\fî\a^iXeUXgXeW`XgWXhcWTgX van zojuist. Goed hoor!

Feedback

Kort nieuws

Reisinformatie in internationaal perspectief Hoe kom ik met het openbaar vervoer zo snel mogelijk van de Hart Nibbrigkade 12 in Den ;TTZbcWXCTV^U\XefgeTTg\aFV[\aaXa2
Agenda 8hebcXfX\@bU\_\gl6[T__XaZXI_\XZiX_WIT_^XaUheZ$$fXcgX`UXe!BiXeXYíV\ƒagX coöperative, slimme en veilige mobiliteit. Meer info en aanmelden op imobilitychallenge.eu.

Nieuws

Column

“Nederland is met 9292 een van de koplopers in multimodale reisinformatie van deur tot deur met een landelijke dekking”, zegt Johan van Ieperen. Als manager IT Solutions for Public Transport bij de UITP, de International Association of Public Transport, volgt hij de internationale ontwikkelingen op de voet en kent hij de verantwoordelijken vaak persoonlijk. “Sowieso is Noordwest-Europa toonaangevend in de wereld. Vooral Noorwegen met GeTí^TagXaXa[XgIXeXa\ZW>ba\a^e\]^ met Transport Direct gooien hoge ogen. Andere landen als Denemarken, Zweden en Nederland staan ongeveer op eenzelfde hoogstaand niveau. De planners van de nationale spoorwegen in Oostenrijk en Zwitserland zijn ook van topniveau. ;XX_`bb\T_fVbaVXcg\fWTTeaTTfg7X_í in Duitsland, een ‘distributed journey planner’, maar dat heeft als nadeel dat het moeilijk te vinden is omdat het soms wel, soms niet in lokale planners is opgenomen.”

Verder in de achterhoede Buiten Noordwest-Europa is de situatie minder gunstig. “Grofweg ‘onder de oude Romeinse grens’ wordt het snel minder met deur-tot-deurinformatie. Er zijn wel een paar goede planners te vinden, maar niet op nationaal niveau. In België heeft Vlaanderen via De Lijn een uitstekende moderne planner, maar Brussel en Wallonië lopen nog ver achter. Wel is de NMBS met een snelle inhaalslag bezig. Ook in de rest van Europa zie ik langzaam positieve ontwikkelingen uit de hoek

Overzicht

van ‘derde’ partijen die de beschikbaar gemaakte data voortvarend oppakken. Google Transit timmert hard aan de weg in Europa, maar is daarbij wel afhankelijk van de kwaliteit en beschikbaarheid van data. Als je bijvoorbeeld van Vlaanderen naar Brussel wilt, krijg je wonderlijke resultaten. Maar Google Transit is weer fantastisch in New York of elders in Noord Amerika – bij gebrek aan beter.”

Verschillende standaarden De landen die hun reisinformatie het beste op orde hebben, zijn precies de landen die hun datastromen het meest verregaand hebben gestandaardiseerd, constateert Van Ieperen. “Maar de standaarden lopen per land uiteen. Nederland heeft bijvoorbeeld BISON voor dynamische reisinformatie, andere landen gebruiken naast hun eigen formaat soms het internationale SIRI - Service Interface for Real-time Information. Als je die systemen aan elkaar wilt koppelen, zul je moeten zoeken naar custom made oplossingen, die verschillende standaarden faciliteren. Op zich behoeft dat geen barrière meer te zijn; het ligt in de natuur van open data dat die juist relatief makkelijk de benodigde lokale conversies doorvoeren.”

Internationale initiatieven Van Ieperen zou graag meer internationale samenwerking zien, en was betrokken bij verschillende initiatieven om iets op dat vlak van de grond te krijgen. “Een jaar of zeven geleden klopte een grote kaartenmaker bij ons aan met het

Reportage

Partnership

“ Als je bijvoorbeeld van Vlaanderen naar Brussel wilt, krijg je wonderlijke resultaten” verzoek te helpen bij hun plan om alle ov-informatie in hun kaarten te krijgen. Ze hadden toen nog het idee dat dat voor Europa binnen zes maanden moest kunnen, en wereldwijd binnen een jaar. 9292 en Google waren daar toen ook al bij betrokken. We hebben samen bekeken hoe dat zou kunnen werken, en kwamen tot de conclusie dat dit het beste zou lukken als je eerst zo veel mogelijk informatie lokaal, regionaal, misschien zelfs nationaal verzamelt en dan deze verdeelde systemen koppelt. Het werd ook snel duidelijk dat vooral realtime data vanwege updatesnelheid en bandbreedte nauwelijks te centraliseren zijn, laat staan op Europees niveau. Wel zijn toen de hoekstenen voor open data vanuit een ov-perspectief opgesteld: waar zijn welke data? Welke kwaliteit hebben ze? Hoe mogen ze gebruikt worden? En hoe kan toegang worden verleend of gesperd?” In dat proces kristalliseerden zich ook andere principes uit: “Bijvoorbeeld over het eigenaarschap van data, privacy, online kosten, de mate waarin open data in een contract tussen autoriteit en operator zouden moeten worden vastgelegd,

5

Tweets @rkerkhof: Tijdens de relatiedag van 9292 #ia9292 kunt u ook meeluisteren met 0900-9292 in de belbox #geldmuseum. http://t.co/idIiinPd4k

6

Voorwoord

Inhoud

@treinreiziger: Zilveren European Design award voor 9292 app http://t.co/7LY0pizLL4

Achtergrond

Feedback Feedback

Kort nieuws

“ Als een student een potje maakt van jouw data en dat als dienst gaat leveren, wat doe je dan?” De Lijn, Belgie

Rejseplanen, Denemarken

enzovoort. Al deze punten worden in de aankomende EU-regelgeving over het spoor opgenomen.”

Uitwisseling van data, hoe doe je dat? De UITP heeft zelf herhaaldelijk geprobeerd projecten voor een ‘Europese reisplanner met bookingservice’ op te starten via de Europese Commissie, maar die heeft besloten dit over te laten aan een consortium met Amadeus, een luchtvaartreserveringssysteem. Van Ieperen vindt dat moeilijk te begrijpen. Ondertussen is er nog altijd geen bevredigend internationaal systeem, ondanks alle inspanningen die de UITP heeft geleverd. “We hebben met allerlei partijen gesproken over de uitwisseling van data. Waar praten we eigenlijk over als we het over data hebben? Je kunt het opvatten als ruwe data, nulletjes en enen, als informatie, dus als twee soorten data die samen een meerwaarde opleveren, of als service, daar waar informatie fysiek geleverd wordt. Daarvan is bijvoorbeeld sprake

Transport Direct, Engeland

als Nokia reisinformatie aanbiedt direct van de website van 9292. De vraag is dus: hoe willen we het hebben? En wie is de eigenaar van die data? Wat gaan zij ermee doen? Hoe houden we controle over de kwaliteit? Als een student een potje maakt van jouw data en dat als dienst gaat leveren, wat doe je dan? Je wil dan niet dat mensen direct gaan klagen bij de operator. Je ziet ook veel angst bij operators, vooral als je verder afdaalt naar het zuiden, dat ze business gingen verliezen als ze hun data zouden vrijgeven. Terwijl in landen die nu open data hebben, juist grote stappen zijn gemaakt. Bovendien vereist de Europese regelgeving straks ook dat alle ov-data beschikbaar zijn. Dan kun je maar beter voorbereid zijn.”

Open data leiden tot verbetering Van Ieperen denkt dat als alle data vrijgegeven zijn, er vanzelf goede methodes zullen ontstaan om reisinformatie nog beter toegankelijk te maken, ook internationaal. “Bemoedigend zijn

bijvoorbeeld de ervaringen van Transport Ybe?baWbaXaGeTí^TagXaW\XWTgTYXXWf vrijgeven in ruil voor een e-mailadres. TfL heeft nu ruim 5000 ontwikkelaars en 300 applicaties en er komen nauwelijks klachten binnen over slechte applicaties. Kennelijk kan de moderne klant er goed mee omgaan. Maar mensen moeten zich wel realiseren dat open data geld kosten. Je moet vooraf goed regelen wie daarvoor opdraait. Ook de kwaliteit van de data blijft een punt van zorg. Verregaande standaardisatie staat daar niet garant voor. En als je geen indicatie van de kwaliteit van de data krijgt, kun je er in feite niks mee. In Nederland is dat nu per concessie geregeld en ik heb er vertrouwen in dat de systemen uiteindelijk steeds beter worden. 9292 is daar een goed voorbeeld van.”

Tweets

Agenda

@9292 de bus rijd gewoon langs ons heen !

Internationale bijeenkomst: 11-12 september, InformNorden Conference in Helsinki. Meer informatie op informnorden.org.

Nieuws

Column

Overzicht

Reportage Reportage

Partnership

Klant en reactie 5\]WXTYWX_\aZ6bafh`XagXafXei\VXiTa,%,%^b`Xai\T gX_XYbba`T\_Gj\ggXeXa[Xg^_TagYXXWUTV^flfgXX`WTZX_\]^f ieTZXabc`Xe^\aZXaXafhZZXfg\XfiTaeX\m\ZXefU\aaXa! Af en toe bellen of mailen mensen ook over internationaal eX\mXa!JTg^bfgXXa^TTeg]XaTTeCTe\]fU\]ibbeUXX_WbY-^Ta\^ eXfXeiXeXaibbeWX<68aTTe>Xh_Xa2 Melanie Loontjens, medewerkster van de Servicedesk van 9292: “Omdat 9292 er echt is voor reisinformatie binnen Nederland, kunnen we die informatie helaas niet geven. We verwijzen mensen die reisadvies zoeken voor bestemmingen over de grens dan ook altijd door naar NS Hispeed. Wat soms tot verwarring leidt, is dat je met de ov-planner van 9292 wel een reisadvies op kunt vragen naar bijvoorbeeld Antwerpen of Luik. Omdat daar Nederlandse treinen naartoe rijden. Maar informatie over tarieven hebben we dan niet. En daar komt ook nog weleens een vraag over. Ook in die gevallen verwijzen we door naar NS Hispeed.”

Fyra in het reisadvies Verwarring was er ook vorige maand over de Fyra. Loontjens: “Dat NS met de Fyra stopt, is natuurlijk uitgebreid in [Xga\XhjfZXjXXfg!@TTe\aWXbYíV\ƒ_X dienstregeling, en dus ook in onze reisadviezen, staat soms nog de merknaam ‘Fyra’ vermeld waar inmiddels andere treinen rijden. Dat geldt bijvoorbeeld voor het traject van Amsterdam naar Breda. Dat leverde de nodige telefoontjes, mailtjes en tweets op. We hebben toen in overleg met NS Hispeed besloten aan reizigers die hier vragen over hebben, uit te leggen dat NS stopt met het treintype V250 dat bekend staat als Fyra, maar dat er andere treinen rijden op het traject en dat de dienstregeling gewoon klopt.”

7

Tweets 9292 app, mijn liefje, wat moest ik toch zonder jou.

8

Voorwoord

Inhoud

De Fyra tussen Breda and Amsterdam rijdt nog wel. De informatie op 9292.nl klopt. U kunt met de Fyra reizen naar R’dam! Gr.@9292^RF

Achtergrond

Feedback

Kort nieuws

UITP Congres: inspireren en geïnspireerd worden Eind mei reisden uit alle windstreken afgevaardigden uit de ov-sector af naar :XaiXjTTe[XgmXfg\ZfgXH
mensen over de hele wereld bezig zijn met het openbaar vervoer”, vertelt Tonny Wildvank. “Je ziet grote verschillen. Zo worstelt Zuid-Afrika met de vraag: hoe zorg je voor openbaar vervoer in snel groeiende krottenwijken zodat mensen daar de gelegenheid krijgen werk te zoeken en zich te ontwikkelen? Dan zie je weer in perspectief wat het openbaar vervoer hier al heeft gedaan. Tegelijkertijd zijn er landen die verder zijn dan wij, zoals Singapore, waar alle datastromen in het ov volledig open zijn, en de informatievoorziening alleen aan derden wordt overgelaten die apps maken met deze data. En Zwitserland, waar inmiddels de rijkere klasse juist veel gebruik maakt van het ov, omdat het milieu daar zo belangrijk wordt gevonden.”

Achterstand inlopen Hulman: “Een ander verschil zit in de rol van IT in het openbaar vervoer. In sommige landen gaan de ontwikkelingen nu met reuzenstappen; daar kunnen we in

Tweets

Tips

9292 me wereld gaat open

De Drempelvrije xs.9292.nl is opgeheven nu 9292.nl zelf ook het (oranje) Drempelvrij-logo mag voeren.

Nieuws Nieuws

Column

met z’n allen voor zorgen dat we de achterstand inlopen nu het nog kan. In mijn presentatie heb ik laten zien dat 9292 een innovatieve organisatie is die voortdurend bezig is met nieuwe ontwikkelingen en producten. We zijn bereid minder traditionele wegen in te slaan. De manier waarop wij met open data omgaan is daar een goed voorbeeld van.”

Eilandautomatisering Hulman is ook gesterkt in zijn overtuiging dat er in Nederland meer aan de markt kan worden overgelaten. “In landen waar het ov het meest succesvol is, zie je dat overheden en opdrachtgevers de kaders bepalen, maar dat de uitvoering door private bedrijven wordt geregeld.” Wildvank valt hem bij: “De huidige manier van aanbesteden in

Overzicht

Nederland staat innovaties in de informatisering van het ov in de weg. Het leidt ook tot ‘eilandautomatisering’: iedereen regelt zijn eigen IT, de integraliteit raakt zoek.” Beiden zien hier een rol voor 9292 weggelegd. Hulman: “Wij zijn een geschikte partij om als intermediair op te treden, iedereen in het ov te ontzorgen maar ook aan te spreken op hun verantwoordelijkheden. Door vervoerders bijvoorbeeld te laten zien hoe ze goedkoper meer bussen kunnen laten rijden. Of overheden hoe ze XYíV\ƒagXeXaUXgXe^haaXaTTaUXfgXWXa!¸ Wildvank: “We blijven werken aan het verlagen van de kosten van de informatievoorziening van het ov, juist door datastromen samen te voegen en één keer te ontwikkelen in plaats van twintig keer. Dat komt iedereen, ov, overheden maar vooral de reiziger ten goede.”

Reportage

Partnership

“Het was indrukwekkend te zien hoe mensen over de hele wereld bezig zijn met het openbaar vervoer”

9

Tweets @over9292: RT @mlangendam: Mooi!!!! RT @MedeaMelana: Hey... een bekende app gefeatured op de grote app wall bij #WWDC. :-) @9292 http://t.co/zqygHjzffk

10

Voorwoord

Inhoud

Volgens 9292 is er in Siddeburen een psychiatrisch ziekenhuis. En ik maar denken dat we dat Eemsdeltacollege noemen.

Achtergrond Achtergrond

Feedback

Kort Nieuws nieuws Kort

Hoe kom ik van Heerlen naar Innsbrück? Zo nu en dan krijgt 9292 telefoontjes van mensen die een treinreis naar het buitenland willen plannen. Zij worden dan steevast doorverwezen naar NS ;\fcXXWWXXa\ZXbeZTa\fTg\X\aAXWXe_TaWW\XVb`c_XgX\agXeaTg\baT_X geX\aeX\f\aYbe`Tg\XZXXYg!5\]ibbeUXX_WU\]\agXeaTg\baT_XUT_\XfbcWXfgTg\baf gX_XYba\fV[bcWXjXUf\gXiTaAF;\fcXXWXai\TXXa[TaW\ZXTcc!8Xa^\]^]X\a de keuken van deze internationale spooraanbieder.

Reisinformatie staat voor NS Hispeed hoog op de prioriteitenlijst. Marjon Kaper, commercieel directeur NS Hispeed: “Wij geloven heilig in de trein als alternatief voor de auto of het vliegtuig voor internationale reizen. Zeker binnen straal van 600 kilometer is de trein vaak minstens even snel, en anders dan in de auto heb je er je handen vrij en is het zeer comfortabel. Maar goede informatie is cruciaal. Een internationale reis plannen is altijd een beetje spannend, vooral in de vrijetijdsmarkt: het gaat toch om een traject dat ]Xa\XgiTT^TîXZg]X^XagWXb`ZXi\aZ niet, er zijn vaak minder verbindingen. Onze klanten willen dus goed voorbereid zijn en oriënteren zich meestal weken van tevoren, ook omdat de tickets dan vaak goedkoper zijn en reserveren soms noodzakelijk is.”

40.000 adviezen per dag De vraag naar internationale reisinformatie is groot: dagelijks vragen alleen al via de website zo’n 40.000 mensen reisgegevens op. Kaper: “Online verkopen wij tickets naar meer dan duizend bestemmingen in tien landen. En de ambitie is om dat aantal op te schroeven. Het gaat dan vooral om landen direct om ons heen, waar mensen vanuit Nederland vaak naartoe gaan, zoals België, Duitsland,

Frankrijk, Zwitserland, Denemarken. Maar de informatie die we verstrekken gaat veel verder: wij kunnen treinreizen plannen voor alle stations in 29 landen, dus ook van Franeker naar Istanbul.”

Realtime en persoonlijk Die reisinformatie vergaren en toegankelijk maken is voor NS Hispeed, net als voor 9292, een uitdaging. “We werken samen met internationale partners, bijvoorbeeld binnen RailTeam waarin verschillende spoorwegbedrijven vertegenwoordigd zijn. Om de gegevens van al die vervoerders aan elkaar te knopen, zijn goede afspraken en heel veel coördinatie nodig.” Ook in de wensen voor de nabije toekomst vertoont NS Hispeed duidelijke parallellen met 9292: “Wat we bijvoorbeeld willen verbeteren, is de realtime informatie tijdens een reis. Dat mensen op hun smartphone kunnen volgen of ze vertraging oplopen of hun verbinding nog halen. Waar we naartoe willen, is dat we mensen proactief kunnen ondersteunen. Neem die overstromingen vorige maand in Duitsland. Hierdoor is de IC van Amsterdam naar Berlijn wekenlang omgeleid. Wij geven hierover informatie op onze website, maar het liefst zouden we een melding uitsturen aan iedereen die een reis door Duitsland heeft gereserveerd, met de consequenties voor zijn reis.”

Tweets ik heb vandaag zoveel gesocial-media’t dat ik bij 9292 routeplanner als straat Facebookstraat intyp.

Nieuws

European Transport Conference, Frankfurt, 30 september. Internationale conferentie voor onderzoekers, beleidsmakers en praktijkmensen. etcproceedings.org

Column

Overzicht

Reportage

Partnership

Internationaal Gratis ov in GT_\aa In de Estse hoofdstad Tallinn is het openbaar vervoer sinds begin dit jaar gratis. Naar eigen zeggen is de stad daarmee nu met 400.000 inwoners de grootste stad ter wereld waar dit het geval is. Met forse verschuivingen tot gevolg: na zo’n vier maanden had de helft van de inwoners gebruikgemaakt van het gratis ov. Het gebruik van het ov nam met 14 procent toe. Bovendien leidde gratis ov tot 15 procent minder wegverkeer: er rijden dagelijks ongeveer 7600 auto’s minder de stad binnen. (Bron: Verkeersnet)

Grow with ChU_\V GeTafcbeg

Moovit Internationaal succes

De UITP initieert dit jaar een Europese campagne voor het openbaar vervoer tijdens de Week van de Mobiliteit in september 2013. Met kant-en-klare billboards, teksten en beelden kan het openbaar vervoer in elk land aan de campagne deelnemen. Het doel van de campagne is om te laten zien dat er op verschillende terreinen groei te behalen is met openbaar vervoer. Bijvoorbeeld op het gebied van economie of milieu. Kijk voor meer informatie op http://growpublictransport.org/ gbb_f TaW VTfX fghW\Xf"íaTaV\aZ toolbox/

Moovit, de crowdsourced app voor realtime ov-navigatie, groeit hand over hand. In juni werd de miljoenste gebruiker begroet, na een ruime verdubbeling van het aantal downloads in vier maanden. Deze mijlpaal kwam tegelijk met de aankondiging van de samenwerking met mobiele provider Vodafone Spanje en transit operator van EMT-Madrid. Moovit is beschikbaar in stedelijke gebieden in verschillende delen van de wereld – waaronder heel Nederland. Gebruikers van de app geven via gps realtime informatie door over het vervoermiddel waarin ze reizen.

Geluidloze bussen in Göteborg Bussen die geruisloos en zonder uitstoot langsglijden. Waar passagiers vanuit overdekte haltes instappen en die aangedreven worden door oplaadbare elektriciteit. Dit wordt werkelijkheid in 2015, door de lancering van een ultramoderne bus in Göteborg, Zweden. De nieuwe technologie maakt compleet nieuwe ontwikkelingen mogelijk voor het openbaar vervoer in de toekomst. Achter het initiatief voor de nieuwe bus zitten Volvo Groep, het Zweedse agentschap voor energie, de stad Göteborg, I|fggeTí^?\aW[b_`XaFV\XaVX Park en Johanneberg Science Park.

11

Tweets Hoe kan het toch dat @9292 berekent dat je 1.5 kilometer naar een bushalte kunt lopen in 6 minuten? Moet ik sprinten?

12

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond

Verwarrende @9292 pagina vandaag, dankzij @HEMA achtergrond.

Feedback

Kort nieuws

Interactie voor inspiratie in het Geldmuseum 7baWXeWTZ%#]ha\[T_Y$#-\aWX[T_iTa[Xg:X_W`hfXh`\a Utrecht stromen de bezoekers binnen voor 9292 InterActie 2013. De jaarlijkse relatiedag is inmiddels traditie en staat W\g^XXe\a[XggX^XaiTa\afc\eTg\X!JTag\fWXZXWTV[gX \afc\eTg\X\fWXf_XhgX_gbgiXea\Xhj\aZgbgVeXTg\i\gX\ggbg de koppen bij elkaar steken om samen mooie producten XaW\XafgXabcgXmXggXa!7XceTV[g\ZX_bVTg\XWXcXeYXVgX organisatie en vooral de sprekers van buiten en binnen de fXVgbej\fgXa[Xg[X\_\Zihheî\a^bcgXfgb^Xa!

Inspiratie is hard werken In de aanloop naar de euro bedacht Esther Jacobs Coins for Care: als we nou eens al die vakantiemarken, -francs en –lires die in Nederlandse laatjes liggen, inzamelen en de opbrengst aan goede doelen schenken! Een eenvoudig idee, sympathiek en goed getimed. Toch was er heel wat doorzettingsvermogen, inventiviteit, moeite en geluk nodig om het van de grond te krijgen. Ze brengt het met een aanstekelijk enthousiasme.

Tweets De RET app is gewoon een iets aangepaste versie van de 9292 app lijkt het.

Nieuws

Column

Overzicht

Reportage Reportage

Partnership

Beginnen met de Bolero Uit de boxen schalt de Bolero van Ravel. Voor gastheer Stefan Hulman illustreert dit muziekstuk het thema van de dag: het charmeert in al zijn eenvoud, het is het resultaat van inspiratie en heeft op zijn beurt weer anderen geïnspireerd. Het was bijvoorbeeld WX`hm\X^baWXeí_`fmbiXefV[\__XaWT_f Ten met Bo Derek en Les Uns et les Autres. “Vandaag willen we jullie een buffet aan inspiratie voorschotelen”, besluit hij zijn welkomstwoord.

De hal een marktplaats Bezoekers konden hun licht opsteken bij verschillende stands. Van 9292, maar ook van GoOV, de app die een grote groep mensen met een verstandelijke of cognitieve beperking de mogelijkheid biedt zelfstandig van deur tot deur te reizen. Daarnaast liet Magic View de mogelijkheden zien van een revolutionaire ov-tag. Van tickets betalen tot stoelen reserveren en kaartjes controleren.

13

14

Tip

Tweet

Elke halte heeft een eigen informatiepagina bij 9292.nl. Daar kun je bijvoorbeeld de omgeving van de halte op kaart zien..

Mooi dit nieuwsbericht op treinreiziger.nl over de zilveren European Design Award voor de @9292 app: http://bit.ly/18xRuyY cc @Fabrique

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond

Feedback

Kort nieuws

Inspirerende workshops Bij binnenkomst hebben alle bezoekers van Interactie een keuze kunnen maken uit allerlei workshops. In vogelvlucht:

Ikwileentestrit.nl

Trends

Sit back and enjoy the ride

‘Zo mooi dat je ‘m elke dag zou willen wassen.’ ‘0% bijtelling. 100% elektrisch.’ Met de multimediale campagne rondom de Citadis II-trams is RET erin geslaagd de tram te verkopen als cool, hip en happening. Rosan Chinnoe en Suzanne Knegt van RET zijn terecht trots. De campagne bereikte ruim 52% van de doelgroep, 41% kreeg een positiever beeld van de RET én het ov en 20% overweegt een tramrit die hij/zij anders niet gemaakt had.

“Wat heb ik op mijn hoofd?” Jan Henk Bouman, ondernemer in Admium en Fountainheads en founder van Permanent Beta en Amersfoort academie, raast door de wereld van vandaag en morgen. Hij draagt een bril uit een 3D-printer en op zijn hoofd een slaapmeter. Tegen de achtergrond van ‘Delen is het nieuwe hebben’ en ‘Gunnen is het nieuwe krijgen’ belicht hij trends als de dhTag\íXWfX_YbcXafbheVXWXiX_bc`Xag en google glass. En hint hij naar implicaties voor het ov en reisinformatie.

Jaarlijks stappen 1,5 miljoen passagiers op de schepen van Aquabus en dat aantal groeit. De klantwaardering is volgens de OV-monitor een 8,0 of hoger. Hoe doen ze dat? Marketingdirecteur Jan Minnee vertelt over het streven van Aquabus om het beste ov van Nederland te bieden. En blikt vooruit naar de duurzame schepen en waterbushaltes van de toekomst.

Tweets Hey... een bekende app gefeatured op de grote app wall met de wereldwijde top 20.000 iOS apps bij #WWDC. :-) @9292 pic.twitter.com/toQTsAzTze

Nieuws

Column

Het is duidelijk dat Google maps voor wandelingen nog in beta is. Mij een beetje naar een andere straat sturen #9292

Overzicht

Reportage Reportage

Partnership

En verder: l

l

l

l

l

Tonny Wildvank (9292) gaf een interactieve presentatie over digitale toegankelijkheid. Over de drijfveren van 9292 om de website drempelvrij te maken, `XgWXí_`iTa4VVXff\U\_\gljTTe\a mensen met een visuele handicap reizen met hulp van 9292. ‘Samen op Reis. OpStap naar een beter OV.’ Stichting Urgenda was samen met Rover initiatiefnemer van dit manifest. Met vijftien concrete actiepunten. Hoe gaat het daar nu mee? Geert Kloppenburg van Urgenda gaf een update. Multimediale knooppunten in ons brein. Gerard Tertoolen van XTNT over de psychologie van het overstappen. Zie ook pagina 22-23. Wat zijn er voor voorzieningen op een halte? Is er een lift en doet die het ook? Susan Zethof van 9292 presenteerde het nieuwe ontwerp van de haltepagina’s. Zie ook pagina 17-19. Met het project ‘MEE op weg’ wil MEE IJsseloevers mensen met een beperking laten meedoen aan het (maatschappelijk) verkeer. Emmely Lefèvre van MEE en Patrick Schmidt die in een rolstoel zit vertelden hoe Patrick dankzij dit project nu zelfstandig kan reizen met het openbaar vervoer in plaats van met speciaal vervoer.

Food for thought De catering is dik in orde. Van de ochtend^bYíXgbgWX_haV[XaWXUbeeX_`Xg_X^^XeX hapjes.

Luistervinken

Tijd voor muziek De dag begint en eindigt met muziek: het duo Jolly Mangos begeleidt de borrel met een gevarieerde, prettige sound.

In de Belcel in de lobby handelt Tineke van der Laar, medewerker van het MobiliteitsContactCenter van 9292, de hele dag telefoontjes af die binnenkomen. Via een headset kunnen geïnteresseerden meeluisteren. “Ik wil graag weten wanneer bus 53 gaat.” “Bij de halte voor de deur zijn werkzaamheden. Hoe ver is het lopen naar de volgende halte?” Met engelengeduld helpt Tineke de bellers verder.

15

Tweets Nee, station centraal. Check voor de zekerheid anders ff http://9292.nl/ . Kun je het precies uitrekenen. #538radio

16

Voorwoord

Inhoud

Volgens 9292 moet ik straks met sneltram ‘ST’ naar mijn interview met Great Minds. #ToevalBestaatSoms

Achtergrond

Sterrenrol voor site en apps

Op de drempel van Drempelvrij

Stichting Accessibility, het expertisecentrum op het gebied van kwaliteit en toegankelijkheid van ICT, heeft XXaí_`ZX`TT^gbiXe[XgUX_TaZ van toegankelijke informatie. Hierin spelen 9292.nl en de apps van 9292 XXa`bb\Xeb_!MXíZheXeXaT_f_\V[tend voorbeeld van wat je als bedrijf kunt doen om je dienstverlening en informatie daarover zo toegankelijk mogelijk te maken. Uiteraard werkte 9292 graag aan de totstandkoming van deze productie mee. Hij is te bekijken op http://9292.nl/over9292/diensten/deze-website (onder ‘toegankelijkheid’) en http://www. ncdt.nl/presentaties/9292-en-toegankelijkheid/.

Al sinds de live-gang van 9292.nl aast 9292 op het Drempelvrij-keurmerk voor de website en het bijbehorende groene logo. Een belangrijk etiket, want daar`XXjbeWgbYíV\XX_UXiXfg\ZWWTg,%,% er echt voor iedereen is. De site mag nu het oranje Drempelvrij-logo voeren. Tonny Wildvank, Manager Operations bij 9292: “Eigenlijk hebben we groen: de site zelf is helemaal goedgekeurd. Het enige wat het groene logo in de weg staat, zijn de advertenties. Helaas hebben we weinig tot geen invloed op de toegankelijkheid daarvan, al doen we wat we kunnen. Maar zonder advertenties krijgen we onze begroting niet rond.” 9292 heeft tijdens het Drempelvrij maken van 9292.nl een ‘uitgeklede’ geheel toegankelijke variant in de lucht gehouden: xs9292.nl. Deze is per 1 juli opgeheven.

GXT`,%,%UXWj\aZg4_cXW¹;hMXf 9292-collega’s Bram Munnik en Peter-Coen Koppert reisden begin ]ha\fT`Xa`XggjXXíXgf`TTg]Xf af naar Frankrijk om deel te nemen aan de Alpe d’HuZes. Met dank aan de intensieve training maar zeker ook aan het enthousiaste publiek slaagden ze er alle vier in om drie keer de etappe te voltooien. Daar`XXíXgfgXamXeh\`Ù*!%## U\] elkaar voor het KWF. Munnik: “Het was zwaar, mooi en vooral ontroerend. Kinderen op kleine eTVXíXgf]XfcTg\XagXaW\XWbbe`XX gXíXgfXaXXaZebgXjXaf\aiXeih_ling zien gaan, heel bijzonder.”

Feedback

Kort Nieuws nieuws Kort

LbhaZET\_jTl CebYXff\baT_f op bezoek Hoe doet Nederland het? Op 16 mei bracht een delegatie van de Young Railway Professionals (YRP), de Engelse evenknie van de Jonge Veranderaars, een bezoek aan een aantal opvallende ov-projecten binnen onze landsgrenzen. Op het programma mocht 9292 als multimodale reisinformatieplanner en dataleverancier niet ontbreken. Directeur Stefan Hulman praatte de jongerenclub bij over de werkwijze van 9292. Na zijn inspirerende presentatie kwamen de bitterballen en haringen op tafel en was het tijd voor een oer-Hollandse borrel. Behalve bij 9292 nam de delegatie onder andere een kijkje bij RET, HTM, ProRail en OCCR.

Tweets Irritant: dat 9292-app zegt dat trein vertraging heeft, maar dat die toch gewoon op tijd rijdt en dat je ‘m daardoor mist...

Nieuws Nieuws

Column

Net op de Q10 Whatsapp, Skype, Weather, 9292 http://Crackberry.com geinstalleerd. Wat gaat dat snel en makkelijk. Top

Overzicht

Reportage

Partnership

De website groeit! Nog dit jaar heel veel extra informatie De hoeveelheid informatie op 9292.nl gaat voor het einde van het jaar fors toenemen. Achter de schermen werkt de organisatie met allerlei partijen samen om de reiziger nog meer relevante gegevens te verstrekken op aparte pagina’s. BiXem\V[gX_\]^Xa`T^^X_\]^gXi\aWXa!JTgm\gXembT_\aWXc\]c_\]a26b``XeV\XX_ `TaTZXeEXa€iTaWXaCTf^\]^gibbeh\g! Servicepagina’s voor overheden: alle concessiegebieden in kaart Van den Pas: “Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, decentrale overheden en stadsregio’s krijgen allemaal hun eigen pagina op 9292.nl. Hier kunnen ze, volgens een vast stramien, hun visie op het openbaar vervoer toelichten, iets vertellen over hun doelstellingen, hun concessiegebieden, de vervoerders die daar actief zijn. En wat vooral belangrijk is voor de reiziger: op deze pagina’s komt heldere informatie over de tarieven in de verschillende concessiegebieden en de abonnementen die er te krijgen zijn. Daar is echt behoefte aan.” Het ontwerp voor de ‘Overheidspagina’s’ ligt klaar en de eerste overheden zijn al bezig de benodigde content samen te stellen.

P+R-pagina’s: voor wie ook een stuk met de auto gaat “Ook heel belangrijk”, aldus Van den Pas. “Mensen kiezen niet meer allemaal óf voor de auto, óf voor het openbaar vervoer. De gecombineerde reis wordt steeds populairder. En dus is er ook vraag naar informatie over P+R-plekken: waar bevinden ze zich, hoeveel parkeerplekken zijn er, wat betaal je daarvoor, welke treinen, trams, metro’s en bussen vertrekken er in de buurt? Samen

17

18

Agenda

Tweets

Nationaal Verkeerskundecongres, vakdag voor de verkeerskundesector op 6 november in ‘s-Hertogenbosch. Kijk op nationaalverkeerskundecongres.nl.

Met de 9292 OV-gegevens in Google Maps geïntegreerd wordt Google maps gewoonweg onsterfelijk!

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond

Feedback

Kort nieuws

“Belangrijk is ook dat de reiziger via onze site feedback kan geven op die informatie, bijvoorbeeld als als een lift niet werkt.”

Milieu, NS en de ANWB zijn we al deze informatie in kaart aan het brengen zodat we die kunnen integreren in onze reisadviezen en we per P+R-plek extra informatie kunnen geven. Daarmee voeren we niet alleen een belangrijk onderdeel uit van de beleidsnota ‘Groen op het spoor’, maar ook van het manifest ‘Samen op Reis’ dat de ov-sector heeft opgesteld om de onderlinge samenwerking te verbeteren.” De P+R-pagina’s komen eind 2013 beschikbaar.

Haltes en stations: actueel en interactief over toegankelijkheid Op 9292.nl hebben alle haltes en stations in Nederland ook nu al een eigen pagina. “Maar de informatie over die haltes gaan we verder uitbreiden”, zegt Van den Pas. “Wat we toevoegen is met name informatie over toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Dan gaat het bijvoorbeeld over de breedte en de hellingshoek van de aanlooproute, of er een geleidelijn is en wat de kenmerken van het perron of de halten zijn. Die informatie is altijd erg versnipperd geweest, maar we zijn al een heel eind met de inventarisatie.” Wie een beperking heeft die vraagt om speciale voorzieningen in het ov, kan straks via 9292.nl reisadvies opvragen dat op zijn persoonlijke situatie is afgestemd. “Belangrijk is ook dat de reiziger via onze site feedback kan geven op die informatie, bijvoorbeeld als iets niet klopt, of als een lift niet werkt.

Tweets Voor de mensen uit regio den haag: BUS 30 & 86 stoppen allebei naast het Teejater! Laatste bus terug: 00:15! Bron: http://www.9292ov.nl

Nieuws Nieuws

Column

Overzicht

Reportage

Partnership

Continu verbeteren

Wij geven die klacht dan door aan de eigenaar van de halte of het station. Zo snijdt het mes aan twee kanten: anderen met een beperking kunnen zo te weten komen dat een halte – tijdelijk – minder toegankelijk is, en problemen worden sneller verholpen.” 9292 gaat de toegankelijkheidsinformatie van de haltes en stations gefaseerd online brengen.

Points of interest: ruimte voor drukbezochte plekken Ten slotte werkt 9292 aan speciale pagina’s voor points of interest. “Als mensen naar Artis willen, om maar een voorbeeld te noemen, kunnen ze hun reis plannen via onze site, maar ook meteen zien wat de openingstijden zijn, wat kaartjes kosten, of er bijzondere activiteiten plaatsvinden, wat de weersverwachting is. Er is ruimte voor veel gestelde vragen en we geven ook informatie over de omgeving: welke haltes en P+R-plekken zijn er in de buurt, zijn er oplaadpunten voor je ov-chipkaart? Zo kun je straks op 9292.nl informatie vinden over de meest uiteenlopende points of interest: van ziekenhuizen tot musea en van pretparken tot begraafplaatsen. Points of interest die meedoen, leveren zelf de inhoud van de pagina, ook weer volgens een vast stramien. Daarmee bieden ze hun bezoekers extra service via onze site.” Het ontwerp van de POI-pagina’s is klaar. Een aantal geïnteresseerde bedrijven is inmiddels bezig met het opstellen van de content.

Behalve met extra informatie is 9292 Weh^UXm\Z`Xg[Xg[XeWXía\ƒeXa van de manier waarop mensen reisinformatie tot zich nemen. Dat leidt tot een verschuiving: minder redeneren vanuit het reisadvies, en meer vanuit individuele behoeften van reizigers. Daarnaast wordt continu gewerkt aan de toegankelijkheid van alle producten en informatie, ook voor mensen met een beperking, zoals dyslexie of blindheid. Fabrique helpt mee met het verder ontwikkelen van de strategie en het ontwerpen van producten en diensten. Q42 zorgt voor de technische realisatie van de website.

19

Tips De bereikbaarheid van uw bedrijfslocatie in kaart brengen? Neem contact op met [email protected]

20

Voorwoord

Inhoud

Meepraten met 9292? Word lid van de 9292 LinkedIn groep.

Achtergrond

Feedback

Kort Nieuws nieuws Kort

Ce\]mXaYXfg\iT_ GX_XVb` Manager Award 2013

Nominatie Dutch Interactive Awards

Zilveren European Design Award

Tonny Wildvank, Manager Operations bij 9292, is na verschillende voorrondes met veel afvallers, WbbeZXWebaZXagbgWXíaT_XiTa de Telecom Manager of the Yearverkiezing. Reden daarvoor was de vernieuwingsslag die zij bij 9292 heeft geïnitieerd en gerealiseerd. De nieuwe website en apps zijn daarvan in het oog vallende resultaten. Maar ook achter de schermen is zij hard bezig geweest. Zo is bijvoorbeeld de hele ICT-infrastructuur van 9292 herzien en heeft zij de organisatie rondom de levering van ov-data ingericht. Met een prachtige presentatie en een aansprekend resultaat won UMC Utrecht uiteindelijk de award. Namens 9292: Van harte gefeliciteerd!

De 9292-apps kregen dit voorjaar een nominatie voor de felbegeerde Dutch Interactive Awards in de categorie Best Online Service B2C. Vooral dat de app voor elk platform – iOS, Android en Windows Phone – apart is ontwikkeld, maar met een overkoepelende stijl en strategie, oogstte waardering. Ook de nieuwe toepassing Mijn9292 gooide hoge ogen. KLM ging uiteindelijk met de award naar huis, namens 9292: Van harte gefeliciteerd! Directeur Stefan Hulman: “Helaas niet gewonnen, maar we zijn heel trots op de nominatie.”

Begin juni werden in Belgrado de European Design Awards uitgereikt. In de categorie Mobile apps sleepten de apps 9292, ontworpen door Fabrique Merken, Design en Interactie, een zilveren award in de wacht. Een uitzonderlijke prestatie, want een Design Award is een zeer prestigieuze prijs die uitgaat van de hoofdredacties van de grootste en beroemdste designmagazines van Europa. Het aantal inzendingen is enorm en de concurrentie groot. Dat de mobiele apps van 9292 in de prijzen zijn gevallen, is dan ook een grote eer en een bijzondere opsteker voor ontwerper én opdrachtgever.

Beste app Een mooi compliment: begin mei riep NuTech.nl, onderdeel van nu.nl, de nieuwe apps van 9292 uit tot de beste van ons land. In het beknopte juryrapport staat: “Een strakke \agXeYTVXX\ZXaeX\fcebíX_Xa[TaW\Z overzicht van de vertrektijden van alle haltes in de buurt horen tot de grote veranderingen. 9292 is voor alle platformen beschikbaar en is tevens voorzien van een kaart waar alle haltes en belangrijke locaties worden weergegeven. Zo wordt het mogelijk om vanuit de app direct naar het eindpunt te navigeren.” In de toptien stonden onder meer ook de Appie van Albert Heijn, de Buienalarm-, Reckon- en Thuisbezorgd-app. (Bron: NuTech.nl)

Tweets Goed stuk over de toepassing van de nieuwe webrichtlijnen oa. bij @9292 Frankwatching http://www.frankwatching.com/?p=244921 via @frankwatching

Nieuws

6b_h`a Column

Overzicht

Reportage

Data are worth more j[XalbhZ\iXg[X`TjTl 8iXelbaXge\XfgbeXWhVXg[XYXX_\aZbYTak\XglXiXelj[XeXTaWT__bYg[Xg\`X! This is true when using public transport. A means to achieve this is through supporting data, information and services: everywhere and all of the time!

G[XTiT\_TU_XfbheVXfTeXab_baZXe_\`\gXWgbce\agXWg\`XgTU_XfbefV[XWh_Xf posted at each bus stop. Today, the ‘Smart Traveler’ expects customized ‘online and realtime’ data on his personal mobile devices. He also wants more than just departure times of a single bus line. The sources must be inter-, multi- and even co-modal; but also cross-border and multi-operator, on a local, regional and national or even higher level, from walking to aviation. In addition he wants to know the price, how to pay, get the tickets and how to validate them. In fact, he wants to merely navigate the Urban Fabric - the activity is the purpose, transport is just the means. GbWTlg[XV[b\VXbY`bWX\fUTfXWba\aYbe`XWWXV\f\baf!4_TV^g[XeXbY

`TliXeljX__eXfh_g\aTV[b\VXYbeT`bWXbg[Xeg[TachU_\VgeTafcbeg!!! Thus, we need to answer to the needs of the Smart Travelers. They expect intelligence in public transport like they have come to expect it everywhere else, not in the least in their private cars. It will be very hard for single operators and authorities to provide this level of intelligence! And they probably should not. This is perhaps better left to third party whiz kids who create amazing apps using the latest platforms and innovations, and ... our sources! All we need to do - simply said - is make our data, information or services accessible through simple feeds, if possible, integrated and aggregated on a national level. Best practice has proven the

enormous effectiveness of Open Data a hundred fold. There is a lot of very positive experience on Open Data in the Scandinavian countries and substantial evidence has been published by TfL (Transport for London). They have over 5.000 developers and 300 applications. 6hfgb`XefWbabgVb`c_T\aj\g[g[XgeTafcbeg cebi\WXefUhgf\`c_lV[TaZXTccf!In the Netherlands, it seems only logical that 9292 takes g[Xeb_XbYTGeTí^TagXabeGY?cebi\W\aZg[X4C<ºfTaWg[\eWcTegleXZ\fgeTg\ba!9beg[Xcebi\f\babY realtime feeds it may be better to have a cloud for each local source. Even if Open Data generally does cost more than what the taxpayer has already paid for - to use the words of Neelie Kroes - data are worth more when you give them away.

Alain Flausch Secretary General UITP

CTegaXef[\c

21

22

Agenda

Tweets

Ecomobiel, vakbeurs voor duurzame mobiliteit. Ahoy Rotterdam, 8 en 9 oktober. Kijk op ecomobiel.nl.

Je bent pas een echte student als je goed weet te anticiperen op storingen in het ov/of je hebt 992ov

Voorwoord

Inhoud

Achtergrond Achtergrond

Feedback

Kort nieuws

7XcflV[b_bZ\XiTa[Xg overstappen Hoe komt het dat brave huisvaders in de auto soms veranderen in agressieve tijdbommen? Wat gebeurt er met mensen als ze elke dag als een haring in een ton in overvolle metro’s of treinen gepakt zitten? IXe^XXefcflV[b_bbZ:XeTeW GXegbb_XaiTaKGAG\f gefascineerd door gedrag van mensen in het verkeer. G\]WXaf,%,%
Tweets @xxx, via @9292 krijg je het beste reisadvies. Succes en alvast een goede reis.

Nieuws

Column

Prachtige levensvraag op de site van 9292 … ‘Waar wil je heen?’

Overzicht

Reportage

Partnership

Over XTNT

“Onze hersenen zijn gebouwd om gedrag zo veel mogelijk te automatiseren”, vertelt Tertoolen. “Dat geeft zekerheid, rust. Het maakt ook dat we ons altijd even onprettig voelen als we van de ene trein op de andere moeten overstappen. Of van de bus op de tram. De overstap is de zwakste schakel in de ov-keten, vooral als we het traject niet goed kennen. De hang naar zekerheid verklaart ook waarom het zo lastig is om verstokte automobilisten in het openbaar vervoer te krijgen. Als je mensen aanspoort hun gedrag te veranderen, geef je ze per WXía\g\XXXaZXibX_iTabamX^Xe[X\W! En net als bij een hert dat geritsel in de struiken hoort, bereiden onze hersenen ons als het ware voor om vluchtgedrag te vertonen. In zo’n vluchtmodus staan we niet open voor relaxed nieuwe dingen ontdekken. Als we niet gewend zijn om over te stappen, zullen we al snel weerstand vertonen en vooroordelen bevestigd zien. Daartegenin gaan, zeggen dat het wel meevalt, werkt dan averechts. Dat is een van de valkuilen bij pogingen om mensen tot gedragsverandering te brengen: je moet bezwaren niet ontkennen, maar mensen aangenaam verrassen en duidelijk zijn.”

Gedragsprincipes Eén pasklare oplossing heeft Tertoolen niet op zak, die is er ook niet, “maar de psychologie biedt legio interessante aanknopingspunten. Meer dan er tot nu toe worden benut. Zo gelden bij overstapgelegenheden verschillende gedragsprincipes waarmee bij de inrichting rekening kan worden gehouden. Bij de verbouwing van Den Haag Hollands Spoor hebben we een aantal algemeen toepasbare gedragsprincipes opgesteld.

Simpele vuistregels die de overstap prettiger kunnen maken: bied geen tegenstrijdige informatie aan bijvoorbeeld, houd rekening met verschillende groepen reizigers bij het overstappen, sluit aan bij wat reizigers verwachten en bedenk bij de inrichting en informatievoorziening dat hij niet alles tegelijk kan. Niet zo ingewikkeld, maar je moet het wel allemaal doen.”

Onmogelijke hoek Reisinformatie nam een nadrukkelijke plaats in op de lijst. “Goede reisinformatie draagt bij aan het welbevinden van de reiziger. Die moet wat je hem voorschotelt dan wel vinden, begrijpen, kunnen en willen. Dus bijvoorbeeld geen hele korte overstappen aanraden als je daarvoor naar een ander perron moet.” Uit eigen onderzoek en ervaring weet Tertoolen dat het op al die fronten weleens misgaat. “Een tijd terug moest ik op station Nijmegen overstappen op een bus. Mij was verteld dat er een bord hing waar precies op stond welke bussen waar vertrokken. Dat was ook zo, maar dat bord bleek in een onmogelijke hoek te hangen, bijna onvindbaar. Als er treinen uitvallen, gaat het vaak helemaal mis met de informatievoorziening. Hele kuddes reizigers raken in vertwijfeling.”

:XXaTîX\W\aZ Een van de zwakke punten, vindt Tertoolen, is dat systemen vaak gebaseerd zijn op de mensen die goed weten hoe het werkt. “Wat je zou willen, is dat juist mensen die niet gewend zijn met het openbaar vervoer te reizen, de spelregels ook meteen begrijpen. Ook op dat vlak is er meer mogelijk. Ik denk dan aan ‘functional ambiance’, een integrale

Gerard Tertoolen is werkzaam bij KGAG8kcXegf\aGeTYíVTaWGeTafcbeg! Dit bureau onderzoekt en ontwikkelt oplossingen voor de huidige en te verwachten verkeers- en vervoersproblemen en begeleidt de invoering van deze oplossingen. Met en voor opdrachtgevers, bestuurders, verkeersdeelnemers en (andere) belanghebbenden. www.xtnt.nl

ontwerpmethodiek waarbij je in een omgeving de inrichting, informatie en looproutes in samenhang ontwikkelt. ‘Functional ambiance’ is ontworpen voor straten, maar het is ook goed toepasbaar op overstaphaltes. Hoe leid je mensen XYíV\ƒagiTaWXXaXc_X^aTTeWXTaWXeX2 Loopgedeelten mogen saai en onpersoonlijk zijn zodat iedereen doorloopt en niet wordt afgeleid. Waar mensen moeten wachten, daar moet het gezellig en warm zijn. Nu heb je op de grotere Nederlandse stations meestal veel eettentjes, maar geen plek om rustig te werken. Terwijl daar wel behoefte aan is. Het maakt de wachttijd niet korter, maar wel aangenamer.”

Wereld te winnen Ook op het gebied van reisinformatie ziet Tertoolen grote mogelijkheden. “Het is natuurlijk al enorm verbeterd ten opzichte van de tijd van de ‘busboekjes’. Maar als het bijvoorbeeld gaat om realtime, op de individuele reiziger toegesneden informatie, of om multimodale systemen jTTe\abb^íXgf XaThgbiXe^XXejbeWXa meegenomen, dan is er nog een wereld te winnen. Ik weet dat er in die hoek allerlei ontwikkelingen gaande zijn, dat iedereen ermee bezig is, maar de mensen thuis zien daar nog te weinig van. Ik ben benieuwd!”

23

van nergenshuizen naar waardanook