Redengevende omschrijving Opgesteld door de Monumentencommissie van Son en Breugel
Hendrik Veenemanstraat 7
2014 MC Son en Breugel
Afb. 1 Kadastrale kaart gemeente Son en Breugel Sectie C 4135
2014 MC Son en Breugel
Son, Hendrik Veenemanstraat 7 Algemene gegevens: Gemeente Plaats en postcode Straat en huisnummer
: Son en Breugel : Son, 5691 BA : Hendrik Veenemanstraat 7
Naam Kadastrale aanduiding Gemeentelijke aanduiding Eigenaar object Aard object Oorspronkelijke functie Huidige functie Opdrachtgever Architect Bouwjaar Bouwtype Bouwstijl
: “Henk’s-Home” : C4135 : Cws 16 : De heer S. van Kooten : Erf met gebouw : Woonhuis : Woonhuis : J.F. Veeneman en E. Veeneman-Couwenberg : : 1934 : Vrijstaand woonhuis : Jaren 1930 huis
Datum opname
: 10 januari 2014
Situering: De woning bevindt zich op een diep kavel. Er is geen voortuin, de voorgevel grenst direct aan de straat. Het appartementengebouw ter linker zijde staat enkele meters naar achteren, waardoor de linker zijgevel, samen met de voorgevel prominent en beeldbepalend in het zicht staat. Het huis was vroeger gelegen aan de doorgaande weg van Nijmegen naar Eindhoven.
Geschiedenis: De bewoningsgeschiedenis van het huis aan de Hendrik Veenemanstraat is verbonden met een zwarte bladzijde uit onze Nederlandse geschiedenis namelijk de Tweede Wereldoorlog. Het huis werd in 1934 gebouwd in opdracht van de ouders van Henk Veeneman 1. Zij waren in 1926 vanuit Woensel verhuisd naar Son. Henk woont samen met zijn ouders in het huis. Op 4 oktober 1936 vraagt Henk een vergunning aan voor de bouw van een huis aan de Dommelstraat. De vergunning wordt verleend maar de bouw gaat niet door. De waarschijnlijke oorzaak hiervoor is het overlijden van de vader van Henk Veeneman in 1936, waardoor Henk in het ouderlijk huis blijft wonen. De architect en aannemer van het huis zijn onbekend. Hendrikus (Henk) Antonius Johannes Veeneman wordt op 9 september 1909 geboren te Woensel als zoon van Johannes Franciscus Veeneman en Elisabeth Couwenberg. Henk trouwt op 22 juni 1938 met Alphonsina (Zus) Wilhelmina Maria Winters (Son 14 februari 1915 – Son 25 juni 2007). Het jonge paar gaat wonen in het huis waarvan het adres dan is Rooijseweg A30a. Het echtpaar krijgt drie kinderen, twee dochters en een zoon.
1
Gegevens van mevrouw Lisette Nienhaus-Veeneman, jongste dochter van Henk Veeneman.
2014 MC Son en Breugel
Na de lagere school brengt Henk enige tijd door op het Sint Louis pensionaat in Weert, een uitgebreide schoolopleiding volgt hij niet. Op 1 augustus 1924, als veertienjarige, komt hij als volontair (onbezoldigd ambtenaar, leerling) werken op het gemeentehuis van Son en Breugel en op 1 januari 1929 volgt zijn aanstelling als bezoldigd ambtenaar. Op 8 augustus 1941 wordt hij gemeentesecretaris onder burgemeester R.A.L.M.H. Schoepp. In 1943 moet Schoepp meewerken aan de te werkstelling van inwoners van Son en Breugel. Omdat dit meewerken, in de ogen van de Duitse bezetter, onvoldoende is wordt Schoepp op 31 december 1943 gegijzeld en in Vught gevangen gezet. Henk wordt benoemd als waarnemend burgemeester. Hij is nog maar kort in functie als de bezetter wederom een aantal mannelijke inwoners opeist die grondverzetwerkzaamheden moeten verrichten in Zeeland. Henk en zes collega-burgemeesters uit de omgeving weigeren mee te werken. Ze worden per telegram opgeroepen om zich op 5 juli 1944 te melden bij de Beauftragte Sellmer te Vught. Na hun verhoor worden ze gearresteerd en gevangen gezet in kamp Vught. Op 6 september 1944, twee weken voor de bevrijding van Son en Breugel, wordt Henk op transport gezet naar kamp Sachsenhausen in Oranienburg. Eind februari 1945 wordt hij overgebracht naar kamp Mauthausen waar hij op 14 april 1945 overlijdt. Het duurt nog bijna een jaar voordat de familie zekerheid krijgt over het lot van Henk. Op 8 januari 1946 ontvangt men een brief waarin het overlijden van Henk wordt medegedeeld. Toen het duidelijk was dat Henk niet meer terug zou komen liet zijn vrouw in 1947 de tekst “Henk’s-Home” op het huis plaatsen. Mevrouw Veeneman blijft achter met drie kinderen, de jongste is geboren enkele weken nadat Henk in Vught gevangen is gezet. Henk Veeneman was zich bewust dat het weigeren van een opdracht ernstige gevolgen kon hebben. Dat weerhield hem er niet van een beslissing te nemen die hem het leven heeft gekost. Om hem te eren en de herinnering aan hem levend te houden wordt in 1947 de straat, waar zijn vrouw en kinderen dan nog wonen, de Hendrik Veenemanstraat genoemd.
Beschrijving: Exterieur: Noordgevel (rechter zijgevel): De rechter zijgevel is uitgevoerd in eenvoudig schoon metselwerk van lichtrode baksteen in klezoorverband met staande tand, volplat gevoegd met een steens rollaag op plinthoogte en een onder de dakgoot. In een opgaand gemetseld bouwvolume is de verdiepingstrap gelegen. De getimmerde bakgoot eindigt op korte afstand van de voorgevel om over te gaan in een eenvoudige zinken mastgoot. In de trapopbouw bevinden zich 2 fraaie glas-inloodramen.
Afb. 2 Noordgevel
2014 MC Son en Breugel
Oostgevel (voorgevel): De voorgevel is uitgevoerd in rijk gedetailleerd schoon metselwerk. De plint is opgetrokken in gesinterde roodbruine baksteen gemetseld in klezoorverband met staande tand, beëindigd met een steens rollaag. Het voegwerk is licht verdiept. Aansluitend hierop is de diepgeplaatste voordeur gevat in een boog van een anderhalfsteense rollaag. De plint steekt links en rechts door tot buiten het bouwvolume, waar hij is afgedekt met een subtiel vervaardigde cementrand. De iets teruggemetseld opgaande gevel is uitgevoerd in lichtrode baksteen in klezoorverband met staande tand en knipvoegwerk. Een vlak dat strookt met de gevelopeningen van de verdieping is in blokverband gemetseld. Het metselwerk eindigt onder de goot met een steens rollaag. Vier stuks betonnen spekbanden, strokend met de indeling van het fraaie glas-in-loodraam naast de voordeur, accentueren de hoek aan de rechterzijde. Aan de linkerzijde bevinden zich twee in het gevelvlak geplaatste hoekramen, een op de begane grond en een op de verdieping, uitgevoerd in houten kozijnen met ingeplaatste stalen ramen en een met verticale houten delen beklede hoekkolom. De overkragende bakgoten zijn aan de onderzijde bekleed met houten delen. Het dak is gedekt met keramische pannen, tuille du nord, en eindigt aan de voorzijde met een dakschild. Een bijzonderheid is de naam van de woning, die op de voorgevel is geschilderd. “Henk’s Home” verwijst naar de oorspronkelijke bewoner Hendrik Veeneman.
Afb. 3 Oostgevel
Afb. 4 Betonnen spekbanden met glas-in- loodraam
Zuidgevel (linker zijgevel): Evenals de voorgevel is de linker zijgevel uitgevoerd in rijk gedetailleerd metselwerk. De plint is opgetrokken in gesinterde roodbruine baksteen gemetseld in klezoorverband met staande tand, beëindigd met een steens rollaag. Het voegwerk is licht verdiept. De plint steekt links door tot buiten het bouwvolume, waar hij is afgedekt met een subtiel vervaardigde cementrand. De iets teruggemetseld opgaande gevel is uitgevoerd in lichtrode baksteen in klezoorverband met staande tand en knipvoegwerk. Een vlak dat strookt met de gevelopeningen van de verdieping is in blokverband gemetseld. In het midden van de gevel is een fraai gedetailleerde schoorsteen opgetrokken in metselwerk. Aan de bovenzijde zijn twee uitkragende betonplaten ingewerkt, waarboven een hoek van het metselwerk is ingesneden. De schoorsteen is geplaatst op een in het gevelvlak geplaatst hoekraam, uitgevoerd in houten kozijnen met ingeplaatste stalen ramen en een met verticale houten delen beklede hoekkolom. Het metselwerk eindigt onder de goot met een steens rollaag. Rechts van de schoorsteen eindigt het dak in een overkragende bakgoot, die aan de onderzijde is bekleed met houten delen. 2014 MC Son en Breugel
Links van de schoorsteen is het een eenvoudige zinken mastgoot. Het dak is gedekt met keramische pannen, tuille du nord. Links van de schoorsteen is een eenvoudige dakkapel met twee ramen voorzien van bovenlichten geplaatst.
Afb. 5 Zuidgevel
Afb. 6 Blokverband metselwerk
Westgevel (achtergevel): De achtergevel is uitgevoerd in eenvoudig schoon metselwerk van lichtrode baksteen in klezoorverband met staande tand, volplat gevoegd met een steens rollaag op plinthoogte en onder de dakgoot en dakrand. Het dakschild loopt uit in een eenvoudige zinken mastgoot; de aansluiting van het pannendak aan de kopgevel is vlak afgewerkt met een cementrand. De oorspronkelijke openslaande deuren zijn vervangen door een aluminium raamkozijn. Op de verdieping bevinden zich een raamkozijn met bovenlicht en een deurkozijn. De gevels van de eenvoudige aanbouw met plat dak aan de achterzijde zijn uitgevoerd in overeenstemming met de achtergevel. Een aanbouw aan de aanbouw lijkt niet oorspronkelijk of anderszins van monumentale waarde.
Afb. 7 Westgevel met aanbouw
Interieur: Begane grond Achter de voordeur bevindt zich een vestibule die uitkomt in een gang, waarin de eenvoudig gedetailleerde verdiepingstrap. Ter linkerzijde van de gang is de woonkamer. De vermoedelijke ensuite deuren tussen voor- en achterkamer zijn verdwenen, de haardpartij is niet oorspronkelijk. In de aanbouw aan de achterzijde zijn de keuken, de bijkeuken en een douche en wc. gelegen. De oorspronkelijke wand- en plafondafwerkingen zijn niet meer aanwezig. Wel zijn enkele oorspronkelijke deuren met deurkrukken nog aanwezig. Verdieping De kleine overloop heeft 2 fraaie glas-in-loodramen aan de noordzijde. Er komen drie slaapkamers en een kast op uit. De oorspronkelijke deuren met deurkrukken zijn nog aanwezig. Aan de noordzijde zijn twee geschilderde spantbenen met gording gedeeltelijk zichtbaar.
2014 MC Son en Breugel
Afb. 8 Oorspronkelijke deur met deurkruk
Afb. 9 Spantbeen met gording
Afb. 10 Glas-in-lood op overloop
Tijdens het opstellen van de redengevende omschrijving is er een vergunning verleend voor de verbouw van de woning. De aanpassingen hebben ondermeer betrekking op: -sloop vrijstaande garage links van de woning; -sloop binnenmuren aanbouw achterzijde; -andere indeling aanbouw achterzijde; -kap plaatsen op aanbouw achterzijde t.b.v. extra slaapkamer; -aanbouw kantoor en tussenlid aan de linkerzijde van de woning. De aanpassingen vallen buiten de bescherming. Bijgebouwen, erf en beplanting: Er zijn geen bijgebouwen of beplantingen van belang aanwezig.
Waardering: Cultuurhistorische waarde: De bewoningsgeschiedenis van het huis aan de Hendrik Veenemanstraat is verbonden met een zwarte bladzijde uit onze Nederlandse geschiedenis namelijk de Tweede Wereldoorlog. Het woonhuis heeft bijzondere betekenis als herinneringsmonument aan Hendrik Veeneman, de bewoner ten tijde van deze oorlog. Hendrik Veeneman was zich in WOII bewust dat het weigeren van een opdracht ernstige gevolgen kon hebben. Dat weerhield hem er niet van een beslissing te nemen die hem het leven heeft gekost. Hendrik Veeneman heeft hiermee een belangrijke rol in de geschiedenis van Son en Breugel gespeeld. Het past dan ook om Hendrik Veeneman te eren en de herinnering aan hem levend te houden. Architectuur- en bouwhistorische waarde: Het woonhuis is architectuurhistorisch van belang als voorbeeld van een unieke dertigerjarenwoning met alle bijbehorende kenmerken uit deze tijd. Het is van belang wegens de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp. Welke zich uiten in onder meer de fraai gedetailleerde schoorsteen, het metselwerk met blokverband versieringen, spekbanden en de glas-in-loodramen.
Stedenbouwkundige waarde: n.v.t. 2014 MC Son en Breugel
Situationele- en ensemblewaarde: De positionering van de woning direct aan de straat en de omstandigheid dat het belendende pand aan de linkerzijde is teruggeplaatst, laat ruim zicht vanuit de straat op de rijk gedetailleerde voor- en linkerzijgevel van de woning.
Gaafheid en herkenbaarheid: Exterieur: Met uitzondering van een kozijn aan de achtergevel is het exterieur architectonisch geheel gaaf en zeer herkenbaar. De bouwkundige staat is goed, maar wel toe aan onderhoud. De glas-in-loodramen vertonen enkele beschadigingen die hersteld kunnen worden. Interieur De ruimtelijke indeling van de woning lijkt grotendeels gehandhaafd. Vermoedelijk zijn de ensuite deuren verdwenen en is de haardpartij gewijzigd. Detailleringen van deuren en kozijnen zijn oorspronkelijk. Het gebouw is van belang als perfect bewaard gebleven jaren dertig van de twintigste eeuw woning. Het is een zeldzaamheid een woning van dit kaliber te hebben voor de gemeente Son en Breugel. Literatuur: Coenen, J., Son en Breugel. Van oudsher een kruispunt van wegen. Son en Breugel, 1999, 302-304. Meeren, W. van der, H.A.J. Veeneman, gemeentesecretaris en waarnemend burgemeester. Heem Son en Breugel, 1993, 1, 2-10. Stoks, F., De FKM in de oorlog. St. Caecilia, Maandblad van de R.K. Federatie van Muziekgezelschappen in Nederland, Jubileumuitgave september 1988, 243-247.
2014 MC Son en Breugel
