Mededelingenblad Heemkundekring Son en Breugel Jaargang 40 ---------------juli 2014
UITNODIGING VOOR ONZE ZOMEREXCURSIE NAAR AKEN (DUITSLAND) OP ZONDAG 17 AUGUSTUS 2014
Na deze wandeling wordt het tijd voor de lunch. Na de lunch krijgen we onder begeleiding van gidsen een rondleiding van ± 45 minuten in de Aachener Dom. We beginnen daar met het bekijken van een inleidende film in het Domkapitel, Klosterplatz. De Dom van Aken is een van de beroemdste bouwwerken van het oude europa. De Dom is voortgekomen uit de hofkerk van Karel de Grote, die hofkerk maakte deel uit van de oorspronkelijke Akener koningspalts. Het centrale achthoekige gedeelte, dat thans als het schip van de kerk fungeert, werd tussen 796 en 804 gebouwd naar Byzantijnse voorbeelden. De bouw werd voltooid door de bouwmeester Odo van Metz. De kerk werd ingewijd in 804 op Driekoningendag. Later hebben er belangrijke gotische en barokke uitbreidingen plaatsgevonden. Het is de kerk waar meer dan 30 Duitse koningen zijn gekroond en de begraafplaats van Karel de Grote. Het is ook een belangrijke bedevaartskerk en sedert 1930 kathedraal van het bisdom Aken. De Dom was 1978 het eerste Duitse bouwwerk dat van de UNESCO de status van bijzonder cultuurgoed verkreeg.
Bij voldoende belangstelling gaat dit jaar onze zomerexcursie naar Aken in Duitsland. Aken (Duits Aachen), is een stad in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen met ca 240.000 inwoners. De stad ligt dicht bij de grens met Nederland en België, vlak bij het Limburgse Vaals.
Het is inmiddels zo rond drie uur geworden. Onze gidsen zijn vertrokken. Het excursie programma na de rondleiding in de Dom kan men zelf invullen. We hebben de keus uit drie mogelijkheden, waarvoor de kosten voor eigen rekening zijn.
Bestuurlijk vormt Aken een ‘Kreisfreie Stadt’ binnen de Stadsregio Aken in het ‘Regierungsbezirk’ Keulen. De agglomeratie van Aken is grensoverschrijdend en omvat ook plaatsen als het Nederlandse Vaals en Kerkrade en het Belgische Kelmis.
a. b.
Aken is een stad met een lange geschiedenis met als middelpunt een beroemde Dom. Het is tevens een industrieel centrum in een steenkoolgebied en een belangrijk spoorwegknooppunt met aansluiting op de hogesnelheidslijn (Thalys) en de Montzenroute naar de Antwerpse haven. Het vliegveld van Aken, Maastricht Aachen Airport, ligt op Nederlands grondgebied, zo’n 30 km van de stad, nabij het Limburgse Beek.
c.
De Dom schatkamer (entree € 5,00 p.p., meer dan 10 pers. € 3,50 p.p.) Of de Karel de Grote tentoonstelling in het stadhuis (entree € 6,00 meer dan 10 pers. € 4,00 p.p.) Of terrasbezoek op een van de vele gezellige terrassen op de Markt en omgeving.
DE SCHATKAMER De schatkamer van de Akense Dom geldt als de belangrijkste kerkelijke schatkamer ten noorden van de Alpen. De schatkamer bezit sacrale kunstschatten uit het laat-antieke, het Karolingische, het Ottoonse tijdperk en dat van de Staufen. Daaronder zijn unieke voorwerpen zoals het Lotharkruis, de Karelsbuste en de Proserpinasarcofaag. Deze en nog vele andere objecten zijn mede bepalend voor de grote betekenis van de dom als plaats van de middeleeuwse heiligdomskamer.
De stad Aken ligt in een mooi keteldal, omringd door uitgestrekte velden, bossen en heuvels. Aken is letterlijk een bruisende stad. Er zijn verschillende warme zwavelwaterbronnen die al meer dan tweeduizend jaar in gebruik zijn. De stad zelf is echt een genoegen voor voetgangers. Vooral de historische binnenstad is uitnodigend voor een rondwandeling. We gaan dan ook met onze gidsen door de smalle straatjes en over historische pleinen, die ons door de 2000 jaar oude Akener geschiedenis voeren. Zo leren we Aken in alle facetten kennen, zowel de oude als de moderne stad, de mooie herenhuizen evenals de vele oude bezienswaardigheden. We luisteren naar de verhalen rond de Dom en de stad. Over de geschiedenis, de sages en de anekdotes, van vroeger en nu. 1
DE KAREL DE GROTE TENTOONSTELLING IN HET RAADHUIS
(2003) vonden met een vergelijkbaar rijke samenstelling in deze 800 m2 grote zaal op de bovenverdieping van het stadhuis plaats. TERRASBEZOEK AAN EEN VAN DE VELE TERRASSEN OP DE MARKT EN OMGEVING Als laatste hoogtepunt, vooral bij mooi weer, geldt een bezoek aan een van de vele terrassen in de stad. Een excursie is slenteren, stilstaan, enz. enz. en dan ook nog opletten. Er wordt ‘sowieso’ in korte tijd een massa informatie overgedragen en dat willen we ook, we zijn tenslotte niet zomaar naar Aken gereisd. Maar na dat alles is een leuk terras dan als een oase. Een koel drankje smaakt dan veel lekkerder dan normaal. We duimen dus allemaal voor goed weer, niet te warm, niet te koud en geen regen. Deze excursie gaat definitief door bij deelname van minstens 35 en maximaal 50 personen. Leden van de HKK hebben een inschrijvingsformulier ontvangen bij de papieren versie van dit mededelingenblad. De deelnemersprijs is € 42,50 voor leden en € 47,50 voor introducés. Belangstellenden kunnen inlichtingen opvragen bij de secretaris van de HKK: zie tel. nr. en e-mail adres op pag. 5. Aanmelden kan tot uiterlijk 9 augustus 2014.
Ook het bijzonder mooie raadhuis is een bezoek waard. Aan het begin van de 14e eeuw kreeg de Akense burgerij de resten van de keizerpalts in handen. Op de fundamenten daarvan werd het gotische raadhuis gebouwd. Dit werd in de 17e en de 18e eeuw wederom verbouwd tot een stadspaleis in barokke stijl. Bij de twee grote stadsbranden in 1656 en 1883 werd het raadhuis zwaar beschadigd maar vakkundig hersteld. De noordgevel wordt gesierd door de beelden van 50 Duitse heersers. Van deze koningen werden er 31 in Aken gekroond. Binnen in het stadhuis kunnen bezoekers de Rijkszaal met de 19e-eeuwse fresco’s van Alfred Rethel bezichtigen. Verder is er het gotische en barokke interieur van het gebouw te bezien.
ââââ VERSLAG VAN DE FIETSTOCHT OP HEMELVAARTSDAG 29 MEI 2014 Ondanks de lage temperatuur en frisse wind startten er toch 48 fietsers vanuit het Oude Raadhuisje aan de Markt. Eerst de tentoonstelling in onze eigen toren bekijken en daarna op weg. Via de Stakenburgstraat, het fietspad langs het kanaal, de Deense Hoek in Lieshout naar ’t Hof in Lieshout. Hier kwamen we het eerste informatiebord tegen met een beschrijving van de eerste kerk die hier ooit gestaan heeft. Vanaf hier de Laarbeekroute volgend kwamen we uit bij het Hagelkruis in Aarle-Rixtel. Dit hagelkruis staat al sinds begin 15e eeuw hier in de akkers en diende ter bescherming tegen onweer en hagelschade van de gewassen. Even daarna zagen we het informatiebord over de vroegere kerk van Aarle. Verder via de Laarweg en de Baileybrug op weg naar de oude De onlangs teruggekregen wijzer van het torenuurwerk in Beek en toren van Beek, die na Donk, één wijzer met contragerestauratie voor de eerste wicht in de vorm van een halve keer toegankelijk was en maan. beklommen kon worden.
Nu in het ‘Jaar van Karel de Grote’ is de qua oppervlakte zeer grote tentoonstelling op een historische plek te bezichtigen n.l. in de kroningszaal van het stadhuis.
De plattegrond van deze basiliekvormige ruimte, gebaseerd op voorbeelden uit de klassieke oudheid, is ook vandaag nog te herkennen. Een deel van de buitenmuren en de erop aansluitende Granustoren zijn behouden gebleven. In de koningshal, de latere kroningszaal, kwamen sinds de 10de eeuw na de kroning van een nieuwe koning de machtigen van het rijk bijeen voor een feestmaal. Tegenwoordig wordt hier de Internationale Karlspreis van de stad Aken voor bijzondere verdiensten voor de Europese eenheid uitgereikt. Het onderwerp van de tentoonstelling wordt dus door de functie van de ruimte nog eens benadrukt. Ook al was de zaal in de 14de eeuw niet voor tentoonstellingen gedacht, toch is deze uitstekend voor dit doel geschikt gebleken. De ‘Millenniumtentoonstelling’ van 1925, de tentoonstelling ‘Karel de Grote’, georganiseerd door de Raad van Europa in 1965, en ook de tentoonstellingen ‘Kroningen in Aken’ (2000) en ‘Ex oriente’ 2
i. De kerk en toren in Mierlo; j. De oude toren in Beek en Donk. U kunt de volledige informatie over deze objecten nakijken en nalezen op www.kerkenindepeel.nl Wij vinden onze toren en kerk in dit rijtje zeker thuis horen waarbij onze tentoonstelling in de toren dit jaar zeker een pluspunt was.
Helaas….door grote drukte was de wachttijd twee uur. Die tijd hadden we niet!! Wel de mooie tentoonstelling in de hal bekeken, hier was veel aandacht aan de geschiedenis van de vroegere Michaelkerk. Ook de onlangs terug gekregen wijzer van het vroegere uurwerk kreeg extra aandacht. Daarna verder door naar beltmolen ‘De Leest’ waar een kleine tentoonstelling ingericht was over de vroegere kerken in Lieshout. In Lieshout is nu de 7e kerk in gebruik! Vanaf daar was er een mooie verbindingsweg naar de andere Lieshoutse molen ‘De Vogelenzang’ uit 1819. Via het mooie Pionierspad reden we naar het Knapersven richting Mariahout en richting Rooijseweg. Tweede weg links via het militair terrein naar de Rijtvenweg en Mosbulten. Bij de Kuilen zijn we weer op Sonen Breugels grondgebied en via Kometenlaan, van Gentlaan en Beemdstraat komen we aan bij Den Bauw, waar al een hele boel fietsers gastvrij ontvangen zijn door Carel en zijn vrouw Jeanne. Even opwarmen met een lekker glaasje en gezellig napraten over de mooie tocht. Het was weer een informatieve dag, helaas zonder zon, volgende keer beter!! Met dank aan Carel en Jeanne Verdonschot, zij hebben deze tocht uitgezet.
Beiaardier Cor Nooijen zegde zijn medewerking toe, zodat op 29 mei de toren beklommen kon worden en men de beiaardier aan het werk kon zien. Met 110 bezoekers voor de eerste keer dat we deelnamen aan dit project zijn we zeer tevreden. Velen hebben de toren beklommen en van het uitzicht genoten. Met dank aan Anja, Betty, Henk en Jan voor de bemensing van de toren en de rondleiding die zij hier gaven. ââââ SCHENKING VAN : Dhr. A. Ruis: documentatiemateriaal onder meer over het gijzelaarskamp in Sint-Michielsgestel 1942-1944; Dhr. F. de Vries: oude jaargang van Brabants Heem en andere documentatie; Dhr. J. van den Hurk: familieboek Vermeeren; Hartelijk dank voor deze aanvullingen van onze verzameling.
ââââ TORENDAG 2014 Al enkele jaren stoorde het ons dat onze mooie kerktoren niet opgenomen was in de fietsroute van de ‘Middeleeuwse Kerktoren Route’ van het project ‘Kerken in Peelland’. En jawel,
ââââ SLUITING RAADHUISJE TIJDENS DE VAKANTIETIJD Wegens vakantie kunnen wij geen bezoekers ontvangen op de maandagen tussen 1 juli en 10 augustus. Vanaf 11 augustus zijn we er weer en is iedereen welkom. ââââ AANKONDIGING VAN DE ACTIVITEITEN VAN HET SEIZOEN 2014 ZODAT U DEZE IN UW AGENDA KUNT OPNEMEN (Wijzigingen voorbehouden) bij de laatste Regiovergadering lukte het ons om aansluiting te krijgen. Dit project bestaat al sinds 2012 en dit jaar maakt de toren van de voormalige Sint Petrus’ Bandenkerk voor de eerste maal deel uit van dit project. Voor 2015 hopen wij daar de Sint Genovevakerk bij te kunnen betrekken, als we bemensing genoeg hebben!!
Zondag 14 september 2014 Open Monumentendag, thema: “Op Reis”;
De navolgende middeleeuwse kerken en torens, zowel alleenstaand als onderdeel van een nog bestaande kerk of een locatie waar ooit een kerk met toren gestaan heeft, maken in 2014 hier deel van uit: a. De toren van de voormalige Sint Petrus’ Bandenkerk te Son; b. De oude toren van Nederwetten; c. De voormalige oude kerk aan de Tomakker in Nuenen; d. De kerk en toren van Nederwetten; e. De oude toren van Stiphout; f. De plaats van de voormalige kerk aan ’t Hof in Lieshout; g. De locatie van de voormalige kerk in Rixtel; h. De locatie van de voormalige kerk in Aarle;
Zaterdag 25 oktober 2014 Jubileumavond i.v.m. 40-jarig bestaan HKK Son en Breugel;
Woensdag 17 september 2014 Lezing door Fien van Dijk-Rakels en Henk Hutten: September 1944, Son en Breugel vier dagen frontgebied. Luchtlandingen en bevrijding, zeventig jaar geleden;
Woensdag 26 november 2014 Lezing door Ad van Etten: Pieter Bruegel den Oude (ca. 15151569). ââââ
3
HET JUBILEUMBOEK IS IN AANTOCHT Bij een jubileum hoort een boek. Vijftien jaar geleden, in 1999 bij het 25-jarig jubileum van de Heemkundekring, verscheen het door Jean Coenen geschreven boek: “Son en Breugel. Een kruispunt van wegen”. Dit boek beschrijft de geschiedenis van Son en Breugel tot circa 1960. Nu, bij het 40-jarig jubileum van de kring zal een nieuw boek worden gepubliceerd, dat op het boek van Coenen aansluit. Het boek krijgt de titel “Son en Breugel 1960-1970. Tien woelige jaren beschreven en verbeeld”. Zoals de titel van het boek al aangeeft, gaat het boek over de jaren 60 van de vorige eeuw. In Nederland en de landen om ons heen werden oude structuren vervangen door nieuwe. Uiteraard ging dit niet altijd zonder slag of stoot. Ook Son en Breugel kreeg met die veranderende tijdgeest te maken. Maar hier speelde nog een aantal andere zaken een rol. Son en Breugel had te maken met een enorme aanwas van de bevolking door de komst van mensen van buitenaf. Bovendien werd de aanblik van Son door de reconstructie van de provinciale weg gewijzigd van een boerendorp in een soort nieuwe stadswijk. De geschiedenis van die boeiende jaren 60 is in deel 1 van het boek vakkundig beschreven door een team van vier leden van onze kring, te weten: Joop Dijsselbloem-Visser, Betty en Henk Hutten, en Dione Nozza. De tekst wordt verluchtigd door een honderdtal afbeeldingen. Deel 2 bevat 224 foto’s van Piet Vriens. Het is een selectie uit de meer dan 1200 dorpsfoto’s die Piet in de genoemde periode heeft gemaakt. Al met al belooft het een bijzonder interessante uitgave te worden. Op dit moment is de vormgever bezig het boek een fraai uiterlijk te geven. Het is de bedoeling dat het eerste exemplaar van het boek op de jubileumavond (25 oktober a.s.) zal worden aangeboden. Binnenkort verschijnt een folder met meer gedetailleerde gegevens over het boek. Tevens wordt dan de mogelijkheid geboden om bij voorintekening een exemplaar van het boek te bemachtigen. Misschien een mooi cadeau voor de dan naderende feestdagen. Frans Wilbrink, secretaris.
4
HET BESTUUR VAN DE KRING BESTAAT UIT:
WERKGROEPEN in het Oude Raadhuis:
Voorzitter:
De heer J.C. den Uijl Walcherenlaan 13, 5691 ZV Son Tel. 0499-473160
Secretaris:
De heer F.H.A. Wilbrink Zeelandlaan 1, 5691 KM Son Tel. 0499-473049
De werkgroepen houden zich bezig met: - Ontsluiting van archiefstukken, - Documentatie, - Genealogie, - Foto’s, bidprentjes en familieberichten, - Het project ‘Kadastrale Atlas’, - Archeologie, - Monumenten. Tijden: Op de maandagen van 9.00-16.00 uur. Op de maandagavonden van 19.30-21.30 uur. Op de donderdagmiddagen van 13.30-16.00 uur. Op de donderdagavonden van 19.30-21.30 uur.
Penningmeester: De heer C. Verdonschot Schorpioenlaan 3, 5694 VA Breugel Tel. 0499-475680 Archeologie:
De heer B. van Gils Grote Beerlaan 15, 5694 LJ Breugel Tel. 06 22953848
Mevr. D. Cooijmans-Engels Kloosterstraat 36, 5691 BZ Son Tel. 0499-460974
Mevr. J. Dijsselbloem-Visser Rijnlaan 23, 5691 JG Son Tel. 0499-473331
De heer D.S. van Hattum Aziëlaan 40, 5691 LC Son Tel. 0499-471008
De heer J.B.M. de Vries Leeuwenbeklaan 1, 5691 WT Son Tel. 0499-472546
Coördinator: mw. J. Dijsselbloem-Visser Tijdens bovengenoemde uren zijn we bereikbaar onder telefoonnummer 0499-323359. Openingstijd Heemkamer voor publiek: Iedere maandag van 9.00-16.00 uur is de heemkamer in het Oude Raadhuis, Markt 1 Son, open voor belangstellenden. De bibliotheek, de documentatie en de fotocollectie zijn ter inzage. Voor stamboomonderzoekers is er veel informatie beschikbaar. Er wordt niets uitgeleend!! Verspreiding publicaties: Coördinator: mevr. J. Verdonschot-Brewel Schorpioenlaan 3, 5694 VA Breugel Tel. 0499-475680
Inlichtingen over het werk van de Kring kunt u krijgen bij alle bovengenoemde personen. Indien u op enig gebied actief wenst mee te doen bent u van harte welkom. Ons adres is: Markt 1, 5691 AR Son. Ons Internet adres is: http://hkksonenbreugel.nl of: http://hkksonenbreugel.net.tf Als u het laatste (oude) adres kiest wordt u binnen enkele seconden doorgelinkt. Ons e-mail adres is:
[email protected] De website van de Film- en fotobank is: http://sonenbreugel.filmenfotobank-nb.nl U kunt zich als lid opgeven bij de secretaris. De contributie is € 19,- per jaar, hierin zijn begrepen: - Lidmaatschap, - Tijdschrift ‘Heem Son en Breugel’, - Mededelingenblad, - Lezingen en organisatie excursie. Contributie verdere gezinsleden: € 11,- p/jr. U kunt zich via de Kring abonneren op het tijdschrift ‘In Brabant’ voor het gereduceerde tarief van € 25,- p/jr. Ons postgironummer is: NL26 INGB 0004076074 Ons rekeningnummer bij de Rabobank is: NL95 RABO 0148285058 t.n.v. ‘Heemkundekring, Son’. 5
