REAB. Het REAB-programma wordt ondersteund en gefinancierd door het Koninkrijk België. Jaarrapport

REAB

Terugkeer en Emigratie van Asielzoekers vanuit België

Het REAB-programma wordt ondersteund en gefinancierd door het Koninkrijk België

2011 Jaarrapport

OIM IOM

6 19

5 1 - 2 011

Bureau voor België en Luxemburg Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) Montoyerstraat 40 • 1000 Brussel • België www.belgium.iom.int/avrr

OIM IOM

6 19

2

5 1 - 2 011

REAB Jaarrapport 2011

De in deze publicatie geuite meningen en gemaakte analyses komen niet noodzakelijk overeen met de opvattingen en het officiële beleid van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) of haar lidstaten. Tenzij anders vermeld, wordt zowel het mannelijke als het vrouwelijke geslacht bedoeld als enkel het mannelijke genus wordt gebruikt. Verantwoordelijke uitgever: Pascal Reyntjens Werkten mee aan deze publicatie: Sacha Chan Kam, Anne-Marie Da Silva, Jo De Backer, Géraldine D’Hoop, Valon Halimi, Jacqueline Hall, Vernesa Music, Pascal Reyntjens, Agnès Tillinac, Sophie Van Haasen en Evi Vermeulen. Lay-out: Crossmark, België - www.crossmark.be © Copyright Internationale Organisatie voor Migratie, 2012 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier worden verveelvoudigd of verspreid zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.


3

Inhoudstabel Lijst van figuren en tabellen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Voorwoord. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Hoofdstuk 1: Aanpak van IOM ten aanzien van bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie in Europa. . . . . . . 12 1.1. AVRR in de EU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1.2. Voluntary Return European Network (VREN) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Hoofdstuk 2: Overzicht van het migratiebeleid op Belgisch niveau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2.1. Belgisch wettelijk kader voor migratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2.1.1. Wijzigingen in de Belgische regering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2.1.2. De Belgische regeringsverklaring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2.1.3. Staatssecretaris voor Asiel, Migratie, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding – mevrouw Maggie De Block. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2.2. Migratiegerelateerde feiten op Belgisch niveau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2.2.1. Asielaanvragen in 2011. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 2.2.2. De opvangcrisis in 2011. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 2.2.3. Strengere wet betreffende de opvang van asielzoekers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 2.2.4. Omzendbrief van 10 juni 2011 betreffende de bevoegdheden van de burgemeester in het kader van de verwijdering van een onderdaan van een derde land (Belgisch Staatsblad van 16 juni 2011) en het SEFOR-project (Sensibilization, Follow-up and Return). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 2.2.5. Lijst van veilige landen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.2.6. Strengere procedures voor medische regularisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.2.7. België hervestigt vluchtelingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.2.8. Nederland en Vlaanderen werken samen op het gebied van migratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Hoofdstuk 3: Het REAB‑programma en bijstand bij re‑integratie door IOM Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 3.1. Het REAB‑programma: diensten, procedures en praktische aspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 3.1.1. AVRR in België: het REAB‑programma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 3.1.2. Begunstigden en criteria om in aanmerking te komen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 3.1.3. Indiening van een aanvraag voor AVRR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 3.1.4. Regeling van de terugkeer vóór vertrek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3.1.5. Reisbijstand na vertrek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3.2. Operationele kwesties in 2011. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 3.3. Door IOM Brussel verleende bijstand bij re‑integratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.3.1. Doelstellingen en belangrijkste punten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.3.2. Re‑integratiepremies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.3.3. In aanmerking komende kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 3.3.4. AVRR B-plus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 3.3.5. Begeleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 3.3.6. Stroomschema van bijstand bij re‑integratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 3.4. Operationele en re‑integratietrends en statistische analyses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 3.4.1. REAB‑aanvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 3.4.2. Bijstand bij re‑integratie van 2006 tot 2011. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 3.4.3. Geografische spreiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 3.5. Monitoring en evaluatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 3.5.1. Rapportage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 3.5.2. Monitoring- en evaluatiemissies in de terugkeerlanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Hoofdstuk 4: Analyse van de reisvoorbereidingen en ‑overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 4.1. Achtergrond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 4.2. Raamovereenkomsten met luchtvaartmaatschappijen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 4.3. Transitbijstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

4



Inhoudstabel

Hoofdstuk 5: REAB en bijstand bij re‑integratie aan kwetsbare groepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 5.1. Niet‑begeleide minderjarigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 5.1.1. AVRR voor niet‑begeleide minderjarigen als een van de duurzame oplossingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 5.1.2. Voorlichting, communicatie en opleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 5.1.3. AVRR in de praktijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 5.1.4. Trends en analyses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 5.2. Personen met medische noden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 5.2.1. AVRR voor personen met medische noden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 5.2.2. Uitgelicht: de reisbegeleiders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 5.2.3. Trends en analyses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 5.3. Slachtoffers van mensenhandel, uitbuiting en misbruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 5.3.1. Nationale en internationale samenwerking voor een veilige terugkeer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 5.3.2. AVRR voor slachtoffers van mensenhandel, uitbuiting en misbruik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Hoofdstuk 6: Voorlichtings- en outreachactiviteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 6.1. Voorlichtingsactiviteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 6.1.1. De REAB‑partners. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 6.1.2. Ambassades en consulaten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 6.1.3. Nieuw informatiemateriaal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 6.2. Outreachactiviteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 6.2.1. Maandelijkse vergaderingen van het Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 6.2.2. Informatiesessies voor SeTIS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 6.2.3. Informatiesessie in de gevangenissen van Sint-Gillis en Hasselt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 6.2.4. Informatiesessie in het Centre Régional d’Intégration de Charleroi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 6.2.5. Derde seminarie over AVRR voor kwetsbare personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Hoofdstuk 7: Evenementen en conferenties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 7.1. REAB‑partnervergadering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 7.2. Viering van de zestigste verjaardag van IOM – Belgisch evenement. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 7.3. 25 jaar Klein Kasteeltje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 7.4. Open dag bij het opvangcentrum in Sint-Pieters-Woluwe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 7.5. Derde seminarie met ambassades en consulaten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Hoofdstuk 8: Andere activiteiten van IOM Brussel in verband met terugkeer en re‑integratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 8.1. Europees Terugkeerfonds – Nationale Acties 2008–2009. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 8.1.1. Uitwisseling van informatie en praktijken in 6 EU‑lidstaten over AVRR voor personen met mentale en/of fysieke problemen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 8.1.2. Sensibilisering en Capaciteitsopbouw van medewerkers in verband met de Bijstand bij Vrijwillige Terugkeer en Re‑integratie in Gent, Luik en Brussel door middel van Innovatieve Informatiehulpmiddelen (het Stedenproject).96 8.1.3. Verbeterde Bijstand bij Vrijwillige Terugkeer en Re‑integratie vanuit België. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 8.1.4. Een alomvattende aanpak ten aanzien van bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie. . . . . . . . . . . . . 98 8.2. Europees Terugkeerfonds – Nationale Acties 2010. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Bijlagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Bijlage I: Vrijwillig teruggekeerde migranten per Continent. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Bijlage II: Vrijwillig teruggekeerde migranten per Provincie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Bijlage III: Verblijfplaats in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Bijlage IV: Vrijwilig teruggekeerde migranten per REAB-Partner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Bijlage V: Asielaanvragen, asielerkenningen en via REAB vrijwillig teruggekeerde migranten. . . . . . . . . . . . . . 111 Bijlage VI: Vrijwillig teruggekeerde migranten - Landen van bestemming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Bijlage VII: Lijst van IOM REAB-Partners. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Bijlage VIII: Woordenlijst met betrekking tot migratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

5

Lijst van figuren en tabellen Figuur 1: IOM Brussel: Type bijstand bij re‑integratie waarvoor begunstigden in 2011 kozen in het kader van het REAB‑programma en het project AVRR B‑plus Figuur 2: IOM Brussel: Migranten aan wie in 2011 bijstand werd verleend in het kader van het REAB‑programma en het project AVRR B‑plus Figuur 3: In België: Bij IOM ingediende aanvragen voor bijstand bij vrijwillige terugkeer / asielaanvragen / verwijderingen, 2005-2011 Figuur 4: IOM Brussel: Teruggekeerden met recht op bijstand bij re‑integratie, 2006-2011 Figuur 5: IOM Brussel: Aandeel van het totale aantal teruggekeerden die recht hadden op bijstand bij re‑integratie, 2006-2011 Figuur 6: IOM Brussel: Aandeel van migranten die terugkeerden met recht op bijstand bij re‑integratie, 2011 Figuur 7: IOM Brussel: Totaal aantal migranten aan wie bijstand bij terugkeer werd verleend, en het aandeel van hen dat recht had op bijstand bij re‑integratie, in 2011, per maand

Lijst van figuren en tabellen

Figuur 8: IOM Brussel: Migranten aan wie bijstand bij vrijwillige terugkeer werd verleend, per REAB‑categorie, 2010-2011 Figuur 9: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie per REAB‑categorie, 2010-2011 Figuur 10: IOM Brussel: Migranten aan wie bijstand bij vrijwillige terugkeer werd verleend, 2011: Doorverwijzingen door REAB‑partners Figuur 11: IOM Brussel: Aantal migranten aan wie bijstand bij re‑integratie werd verleend: doorverwijzingen door REAB‑partners, 2010-2011 Figuur 12: Migranten die in 2011 via IOM Brussel vrijwillig terugkeerden: uitsplitsing naar provincie van verblijf in België Figuur 13: IOM Brussel 2011: Uitsplitsing naar geslacht Figuur 14: Migranten die in 2011 via IOM Brussel vrijwillig terugkeerden: uitsplitsing naar leeftijd en gezinssituatie Figuur 15: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2011: gezinssituatie (per aanvraag) Figuur 16: Migranten die in 2011 via IOM Brussel vrijwillig terugkeerden: 10 belangrijkste terugkeerlanden Figuur 17: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2010-2011: 10 belangrijkste terugkeerlanden in 2011 Figuur 18: IOM Brussel: Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: continent van terugkeer Figuur 19: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2011: migranten aan wie bijstand werd verleend, per continent Figuur 20: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2007-2011: migranten aan wie bijstand werd verleend, per continent Figuur 21: IOM Brussel: Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: belangrijkste terugkeerlanden in Europa Tabel 1: IOM Brussel: Aanvragen voor vrijwillige terugkeer, 2005-2011: vertrekkers en ingetrokken aanvragen Tabel 2: IOM Brussel: Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: redenen voor intrekking van de aanvraag Tabel 3: IOM Brussel: Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2005-2011: gemiddelde verblijfsduur van aanvragers in België vóór het indienen van een REAB‑aanvraag Tabel 4: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2011: bijgestane kwetsbare migranten Tabel 5: IOM Brussel: Vrijwillig teruggekeerde migranten en bijstand bij re‑integratie, 2011: aanvragen / vertrekkers / bijstand bij re‑integratie per terugkeerland Tabel 6: IOM Brussel: Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2005-2011: 10 belangrijkste terugkeerlanden in Europa Tabel 7: IOM Brussel: Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: 10 belangrijkste terugkeerlanden in Latijns‑Amerika Tabel 8: IOM Brussel: Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: 10 belangrijkste terugkeerlanden in Afrika

6


Lijst van afkortingen AVR

Assisted Voluntary Return (Bijstand bij Vrijwillige Terugkeer)

AVRR

Assisted Voluntary Return and Reintegration (Bijstand bij Vrijwillige Terugkeer en Re‑integratie)

AVRR B‑plus

Assisted Voluntary Return and Reintegration from Belgium (Bijstand bij Vrijwillige Terugkeer en Re‑integratie vanuit België)

BCHV

Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen

BO

Belgische overheid

CBAR

Comité Belge d’Aide aux Réfugiés (Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen)

CGRA

Commissariat Général aux Réfugiés et aux Apatrides (Commissariaat‑Generaal voor

CGVS

Commissariaat‑Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen

CPAS

Centre Public d’Action Sociale (Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn)

DRC

Democratische Republiek Congo

EC

Europese Commissie

EU

Europese Unie

EU‑lidstaat Lidstaat van de Europese Unie Fedasil

Federaal Agentschap voor de Opvang van Asielzoekers

FOD

Federale overheidsdienst

FYROM

Former Yugoslav Republic of Macedonia (Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië)

GDS Global Distribution System

Lijst van afkortingen

de Vluchtelingen en de Staatlozen)

IOM Internationale Organisatie voor Migratie IRRiCO II

Enhanced and Integrated Approach Regarding Information on Return and Reintegration in Countries of Origin (Geoptimaliseerde en geïntegreerde informatie over de terugkeer naar en de re‑integratie in de landen van herkomst)

i‑GATOR Integrated Global Airline Ticket Order Record Kosovo/UNSC 1244 Kosovo beheerd volgens resolutie 1244 van de VN‑Veiligheidsraad LOI Lokaal opvanginitiatief LvH Land van herkomst MC Medical case (persoon met medische noden) NBM Niet‑begeleide minderjarige Ngo Niet‑gouvernementele organisatie OCMW

Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn

REAB

Return and Emigration of Asylum‑seekers ex Belgium (Terugkeer en Emigratie van Asielzoekers vanuit België)

RF

European Return Fund (Europees Terugkeerfonds)

RMM

Resettlement and Movement Management

TL Terugkeerland UNHCR United Nations High Commissioner for Refugees (Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen) UNSC United Nations Security Council (VN‑Veiligheidsraad) VoT Victim of Trafficking (slachtoffer van mensenhandel) VREN Voluntary Return European Network Vzw Vereniging zonder winstoogmerk


7

Voorwoord 2011 was het jaar waarin de AVRR‑aanpak (Bijstand

4.230 migranten die zich voor het REAB‑programma

bij Vrijwillige Terugkeer en Re‑integratie) in België

hadden ingeschreven, kregen bijstand bij terugkeer

werd geconsolideerd.

naar 92 landen, wat neerkomt op een stijging van 14% ten opzichte van 2010.

De groep van belanghebbenden die geïnteresseerd zijn en soms een actief aandeel hebben in bijstand

Dit REAB‑jaarrapport van 2011 geeft een overzicht

bij vrijwillige terugkeer naar de landen van her-

van al deze ontwikkelingen. Het bevat ook een fun-

komst is diverser geworden.

damentele analyse van de nieuwste trends, en kan idealiter worden gezien als basis voor verdere aan-

Deze diversiteit wordt weerspiegeld in de ontwikke-

bevelingen inzake AVRR en terugkeerbeleid, meer

ling en uitvoering van specifieke benaderingen die

in het bijzonder in België.

beantwoorden aan de behoeften van de kwetsbaarste migranten. Ze blijkt ook uit bepaalde benaderin-

Ik zou nogmaals mijn waardering willen uitspreken

gen ten aanzien van personen die in specifieke om-

voor alle partners die direct of indirect betrokken

standigheden in België verblijven, zoals migranten

zijn bij de uitvoering van het REAB‑programma om

die in de verschillende opvangvoorzieningen leven.

er een waardevolle optie van te maken voor migranten en voor de betrokken landen.

In 2011 kreeg een groot aantal migranten bijstand bij vrijwillige terugkeer naar hun land van her-

In naam van IOM Brussel wil ik ook Fedasil

komst via het programma Terugkeer en Emigratie

en de Belgische overheid bedanken voor hun

van Asielzoekers vanuit België (REAB). 3.358 van de

niet-aflatende steun aan dit initiatief.

Pascal Reyntjens Chief of Mission (OiC)

IOM Brussel Bureau voor België en Luxemburg Brussel, februari 2012

8


Voorwoord © IOM


9

© IOM - IOM 2009 - MLK0309

Hoofdstuk 1 A a n pa k v a n I O M te n aa n z i e n v a n b i j s ta n d b i j v r i jw i l l i g e ter u g k eer e n r e ‑ i n t e g r at i e i n E u ropa


11

Hoofdstuk 1 Aanpak van IOM ten aanzien van bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie in Europa

haar activiteiten te betrekken. De samenwerking op het gebied van vrijwillige terugkeer die aldus tot stand komt tussen de verschillende partijen die bij dit proces betrokken zijn, vormt een platform voor de bespreking van onder meer de mogelijkheden om gefaciliteerde reguliere migratiekanalen tussen deze landen op te zetten. Dit verhoogt de positieve

Bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie

waarde van een gecoördineerd migratiebeleid, met

(AVRR) is een kernactiviteit van de Internationale

inbegrip van de mogelijkheden van vrijwillige terug-

Organisatie voor Migratie (IOM), die jaarlijks tien-

keer, in tegenstelling tot een eenzijdige aanpak van

duizenden migranten bijstand verleent bij de te-

deze kwesties.

rugkeer naar hun land van herkomst. AVRR is een groeiend werkterrein, nu meer en meer landen –

1.1. AVRR in de EU

zowel landen die migranten ontvangen als landen van herkomst – de waarde erkennen van AVRR als

In de Europese Unie hebben de meeste AVR-pro-

een essentieel onderdeel van een doeltreffend en

gramma’s voornamelijk bijstand geboden aan ge-

menselijk migratiebeleid. IOM heeft tegenwoordig

weigerde asielzoekers en aan asielzoekers die tij-

AVRR‑programma’s lopen in alle continenten en in

delijke bescherming genieten. De terugval van het

verschillende richtingen: noord‑zuid en zuid‑zuid.

aantal asielaanvragen in de lidstaten van de Europese Unie (EU‑lidstaten), waar IOM traditioneel

Sinds 1979, met de start van het Duitse re‑integratie-

grote AVRR‑programma’s (zoals REAG, REAN en

en emigratieprogramma voor asielzoekers in Duits-

REAB) heeft lopen, heeft geleid tot een daling van

land, zijn de AVRR‑activiteiten van IOM uitgegroeid

het aantal terugkeerders. Bovendien zijn de trends

tot meer dan 100 projecten die migranten helpen

van deze algemene programma’s beïnvloed door

met hun terugkeer naar zo’n 160 landen wereldwijd.

een verandering in de grootste groep begunstig-

Alleen al in het afgelopen decennium heeft IOM

den. Deze neerwaartse trend doet zich gedeeltelijk

meer dan 400.000 migranten bijgestaan bij hun vrij-

ook voor bij andere terugkeercijfers, zoals het aan-

willige terugkeer naar hun land van herkomst.

tal gevallen van gedwongen terugkeer.

IOM beschouwt AVRR als een onmisbaar onderdeel

De toetreding van traditionele terugkeerlanden tot

van een alomvattend migratiebeleid. Een beleid dat

de EU heeft ook een effect gehad op het aantal te-

een efficiënt grensbeheer en effectieve structuren

ruggekeerden. Daarnaast heeft de regularisatie van

voor de behandeling van asielaanvragen combi-

bepaalde categorieën van migranten in een irregu-

neert met respect voor de rechten van de mens

liere situatie die in een EU‑lidstaat verblijven, of de

door het faciliteren van de veilige en waardige te-

hoop op een dergelijke regularisatie (bijvoorbeeld

rugkeer van migranten en het bevorderen van hun

als gevolg van een regeringswissel of een wijziging

duurzame re‑integratie in hun land van herkomst.

van de relevante wetgeving), een impact gehad op de beslissing van migranten om terug te keren.

IOM pleit ook voor het ontwikkelen van een geza-

12

menlijke aanpak en het oprichten van partnerschap-

De bijstand aan migranten in een irreguliere situatie

pen voor remigratiebeheer door de landen van her-

neemt echter toe, en een aantal missies voeren met

komst, de transitlanden en de terugkeerlanden bij

succes outreachactiviteiten en andere verbeterde


initiatieven uit die op deze categorie van migranten

gesteld voor de terugkeer van niet‑EU‑onderdanen

zijn afgestemd. Nieuwe of kleinere programma’s

die illegaal in de EU verblijven) en met het Europees

worden alsmaar uitgebreid en hebben geleid tot

Terugkeerfonds wil de EU de nationale inspannin-

een toename van het aantal teruggekeerden.

gen om de terugkeer van migranten beter te beheren en hun re‑integratie te faciliteren, harmonise-

Om in te spelen op de diversifiëring van de groep be-

ren en ondersteunen.

staten voor terugkeermaatregelen en de recente

Zoals hierboven vermeld zijn de programma’s als

trends zoals hierboven besproken, zijn er diverse ac-

gevolg van de voortdurend veranderende migratie-

tiviteiten opgezet ter verbetering van de AVRR, de bij-

patronen diverser geworden om rekening te hou-

stand op maat en het verlenen van terugkeeradvies.

den met de volgende factoren:

De behoefte aan projecten voor bijstand bij terugkeer

• Kinderen (met name niet‑begeleide minderja-

– hetzij algemene bijstand, hetzij bijstand afgestemd

rigen en andere kwetsbare migranten) hebben

op specifieke behoeften – groeit omdat de groep be-

een prominente plaats gekregen in de laatste

gunstigden diverser wordt (toename van het aantal

paar oproepen van de EU tot het indienen van

migranten in een irreguliere situatie / terugkeerlan-

voorstellen, en de Europese Commissie (EC)

den / kwetsbare migranten / verschijnsel van gemeng-

heeft onderzoek verricht naar de terugkeer van

de migratie in het Midden-Oosten en Noord-Afrika).

minderjarigen en heeft activiteiten uitgewerkt op het gebied van bijstand bij re‑integratie die

Binnen de context van de EU staan de EU‑lidstaten,

gericht is op kwetsbare groepen.

de internationale organisaties en de andere partijen die betrokken zijn bij AVRR voor de uitdaging om pro-

• Re‑integratiestrategieën gericht op specifieke

jecten die remigratie niet alleen vanuit een nationaal

terugkeerlanden en specifieke kwetsbare groe-

perspectief, maar ook vanuit een multilateraal en

pen worden ook steeds belangrijker. Voor ge-

EU‑perspectief benaderen verder te ontwikkelen.

zinnen met kinderen, niet‑begeleide minderjarigen, voormalig minderjarigen en andere

De EU is het geografische gebied met het groot-

kwetsbare categorieën van migranten worden

ste aantal landen waar IOM AVRR‑projecten heeft

specifieke en gepersonaliseerde pakketten voor

lopen voor migranten die naar hun land van her-

bijstand bij re‑integratie ontwikkeld.

komst willen terugkeren. De EU is ook de regio met het grootste aantal projecten. In 2011 had IOM 61

• Gemengde migratie, een verschijnsel dat zeer

AVRR‑projecten lopen in 26 EU‑lidstaten plus Noor-

sterk gelinkt is aan de EU en dat vraagt om een

wegen en Zwitserland. De EU is waar het concept

veelzijdig antwoord dat afgestemd is op de in-

van AVRR meer dan drie decennia geleden door

dividuele behoeften van migranten. In samen-

IOM werd geïntroduceerd, en waar het is uitge-

werking met haar partners werkt IOM volop

groeid tot een onmisbaar onderdeel van verschil-

aan een dergelijk antwoord. Migranten die voor

lende nationale migratiebeheersystemen en het

vrijwillige terugkeer kiezen, kunnen een beroep

kader voor het EU‑migratiebeleid.

doen op maatregelen die zijn genomen om de re‑integratie in het land van herkomst te bevor-

Met de Europese Terugkeerrichtlijn (waarin ge-

deren en de duurzaamheid van de terugkeer te

meenschappelijke normen en procedures zijn vast-

verbeteren.


Hoofdstuk 1: Aanpak van IOM ten aanzien van bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie in Europa

gunstigden, de toegenomen aandacht van de EU‑lid-

13

• Meer aanmoediging van de EU‑lidstaten om van elkaar te leren, studiebezoeken te organiseren en multilaterale gezamenlijke projecten te bevorderen binnen de EU. In 2011 trad IOM opnieuw op als gastheer voor het jaarlijkse EU‑overleg over AVRR, dat deze keer onder auspiciën van het Poolse EU‑voorzitterschap doorging in Warschau op 14 en 15 november 2011. De conferentie werd georganiseerd door IOM, de

© IOM

Poolse grenswacht, het Poolse ministerie van Binnenlandse Zaken en Bestuur, en de Poolse Dienst

lende belanghebbenden om met elkaar in contact

Vreemdelingenzaken. Deze bijeenkomst was een in-

te treden met het oog op AVRR-materies.

tegraal onderdeel van het project ‘Verbeteren van de doeltreffendheid van acties op het gebied van bijstand bij vrijwillige terugkeer’, dat werd medege-

1.2. Voluntary Return European Network (VREN)

financierd door het Europees Terugkeerfonds. Naar aanleiding van de diverser wordende behoeften De conferentie bood de gelegenheid om de huidige

werd in 2011 in het kader van het EU Terugkeerfonds

activiteiten op het gebied van AVRR te presenteren en

Werkprogramma 2010 gestart met het Voluntary

samen te vatten en om een gesprek aan te gaan over

Return European Network (VREN). In het kader van

hoe de AVRR‑programma’s op zowel nationaal als Eu-

het Terugkeerfonds Werkprogramma 2010 stelde

ropees niveau nog doeltreffender kunnen worden ge-

de Europese Commissie dat het nodig was om een

maakt. De vertegenwoordigers van alle 27 EU‑landen,

EU‑breed netwerk voor vrijwillige terugkeer op te

Zwitserland en Noorwegen, alsmede de vertegen-

richten teneinde de samenwerking tussen de be-

woordigers van instellingen die betrokken zijn bij het

trokken partijen te verbeteren. De daaropvolgende

verlenen van bijstand bij re‑integratie aan migranten

oproep tot het indienen van voorstellen resulteerde

die naar hun land van herkomst zijn teruggekeerd, wa-

in de keuze voor het door IOM opgezette Voluntary

ren uitgenodigd om de conferentie bij te wonen.

Return European Network (VREN). Het programma beoogt het bevorderen van de informatie-uitwisse-

België werd op de conferentie vertegenwoor-

ling tussen de betrokken partijen in de EU‑lidstaten,

digd door het federaal agentschap Fedasil en een

Zwitserland en Noorwegen over vrijwillige terugkeer

ngo‑partner van IOM (Protestants Sociaal Centrum

en re‑integratie van onderdanen van derde landen

Antwerpen, PSCA). Beide namen actief deel en stel-

naar hun land van herkomst.

den het Belgische AVRR‑model voor vanuit hun respectieve perspectief.

Het VREN is een twee jaar durend project met 16 andere EU‑lidstaten, en zal een Europees netwerk

14

De opkomst voor deze conferentie was zeer groot

voor vrijwillige terugkeer opzetten dat zich uitstrekt

en er vonden verschillende interventies plaats over

over de 27 EU‑lidstaten, Noorwegen, Zwitserland

onderwerpen als informatieverstrekking, onder-

en de belangrijkste transitlanden en landen van her-

zoek en re‑integratie, kwetsbare migranten, enz. De

komst die betrokken zijn bij activiteiten die verband

conferentie was ook een gelegenheid voor verschil-

houden met vrijwillige terugkeer en re‑integratie.


Dankzij zijn grote aantal leden en zijn veelvuldige

Een dergelijk initiatief door IOM onderstreept dui-

gebruik zal het VREN uitgroeien tot het belangrijk-

delijk haar voornemen om in te gaan op de oproep

ste referentie-instrument voor informatie-uitwisse-

van de EC om de communicatie, samenwerking en

ling en samenwerking tussen alle partijen die be-

informatie-uitwisseling tussen de lidstaten en de

trokken zijn bij vrijwillige terugkeer in Europa.

transitlanden en landen van herkomst verder te bevorderen en te vergemakkelijken. Daarbij wordt

De EC is zich ervan bewust dat een groot aantal ver-

bijzondere aandacht geschonken aan het verband

schillende belanghebbenden actief is op het gebied

tussen bijstand vóór vertrek en bijstand bij re‑in-

van vrijwillige terugkeer – waaronder nationale, re-

tegratie, en worden er duurzame en omvattende

gionale en lokale overheden, internationale organi-

AVRR‑programma’s voorgesteld die zullen dienen

saties en het maatschappelijke middenveld – en dat

als basis voor de aanpak van vrijwillige terugkeer

dit brede scala van belanghebbenden wordt weer-

door de autoriteiten in de EU‑lidstaten.

spiegeld in de landen van terugkeer.


Hoofdstuk 1: Aanpak van IOM ten aanzien van bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie in Europa

© IOM 2009 - MCO0875 (Foto Diego Samora)

15

© IOM - Cole Garside 2009 - MGE0061

Hoofdstuk 2 O v er v z i cht ew of the M i g rat i o n P o l i cy at l g i a n Le v e l v a nB ehet m i g rat i ebe l e i d op B e l g i s ch n i v ea u

Chapter2 REAB Jaarrapport 2011

17

Hoofdstuk 2.

van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Eu-

Overzicht van het migratiebeleid op Belgisch niveau

2.1.2. De Belgische regeringsverklaring

ropese Zaken onder de heer Didier Reynders.

Op 7 december 2011 presenteerde premier Elio Di

2.1. Belgisch wettelijk kader voor migratie

Rupo de regeringsverklaring. In de verklaring wordt de nadruk gelegd op een

2.1.1. Wijzigingen in de Belgische regering

strenger maar humaan asielbeleid en een beter beheer van het immigratiebeleid. Het akkoord over

Na 541 dagen van onderhandelen volgend op de

migratie en asiel was een van de laatste die wer-

parlementsverkiezingen van juni 2010 – een record

den bereikt als gevolg van de grote communautaire

– werd de Belgische regering op 6 december 2011

verschillen met betrekking tot dit onderwerp. De

beëdigd. De nieuwe regeringscoalitie wordt geleid

onderhandelaars kwamen overeen om één minis-

door premier Elio Di Rupo.

ter aan te stellen voor de coördinatie van alle onderwerpen met betrekking tot migratie en asiel,

De regering-Di Rupo I bestaat uit socialisten (sp.a/PS),

en om de samenwerking tussen de verschillende

christendemocraten (CD&V/cdH) en liberalen (Open

instellingen die zich bezighouden met migratie en

Vld/MR) van de Nederlandse en Franse taalgroep.

asiel (Fedasil, de Dienst Vreemdelingenzaken en het ministerie van Binnenlandse Zaken) te verbeteren.

De onderhandelingen waren erop gericht een einde te maken aan de Belgische politieke crisis van 2007-

Het nieuwe asiel- en migratiebeleid heeft onder meer

2011 en resulteerden in een zesde staatshervor-

tot doel om de termijn waarbinnen beslissingen over

ming, inclusief de splitsing van het kiesdistrict en

asielaanvragen worden genomen in te korten van

gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoor-

de huidige 13 maanden tot gemiddeld 6 maanden.

de en de overdracht van nieuwe bevoegdheden van

Deze termijn zal worden ingekort tot slechts 15 da-

het federale naar het regionale niveau.

gen voor aanvragen van onderdanen van zogenaamde ‘veilige landen’, zoals de EU-landen. Gemeenten

In de nieuwe legislatuur worden kwesties rond migra-

die momenteel geen asielzoekers huisvesten, zullen

tie in de eerste plaats behandeld door de staatssecre-

volgens de gemaakte afspraken verplicht zijn om dit

taris voor Asiel, Migratie en Maatschappelijke Inte-

te doen en zullen geen asielzoekers meer mogen af-

gratie, mevrouw Maggie De Block (Open Vld). Andere

wijzen door ze naar grotere steden door te sturen.

ministeries en staatssecretarissen die van bijzonder

18

belang zijn voor migratiegerelateerde onderwerpen

De overheid zal ook meer de nadruk leggen op terug-

zijn: het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezond-

keer, met nieuwe voorzieningen en maatregelen die

heid onder mevrouw Laurette Onkelinx, het ministerie

ervoor moeten zorgen dat afgewezen asielzoekers

van Justitie onder mevrouw Annemie Turtelboom, het

België effectief verlaten – vrijwillig als het kan, ge-

ministerie van Overheidsbedrijven, Wetenschapsbe-

dwongen als het moet. Vrijwillige terugkeer mag niet

leid en Ontwikkelingssamenwerking onder de heer

langer een laatste redmiddel zijn, en daarom moeten

Paul Magnette, het ministerie van Binnenlandse Za-

asielzoekers relevante informatie krijgen en moeten

ken onder mevrouw Joelle Milquet, en het ministerie

ze worden geholpen bij het nemen van een beslissing.


Wie de Belgische nationaliteit wil verwerven, moet

lingen en de Staatlozen (CGVS) dat de asielzoeker

meer dan vijf jaar in België hebben gewoond, zowel

effectief bescherming nodig had: 17% van deze be-

Nederlands als Frans spreken, een baan hebben, en

slissingen was gebaseerd op de erkenning als vluch-

feitelijk bewijzen dat hij goed geïntegreerd is.

teling, en in 6,5% van deze beslissingen werd subsidiaire bescherming toegekend. Asielaanvragen van

De regeringsverklaring is te vinden op: www.pre-

migranten uit Irak, Afghanistan en Guinee vertegen-

mier.be/nieuws/regeringsverklaring-de-kamer-van-

woordigden meer dan de helft van de gevallen waar-

volksvertegenwoordigers.

in de beschermingsstatus werd toegekend in 2011.

2.1.3. Staatssecretaris voor Asiel, Migratie, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding – mevrouw Maggie De Block

In maart 2011 sprak de commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, de heer Dirk Van den Bulck, zijn bezorgdheid uit over het feit dat de

Op 6 december 2011 werd mevrouw Maggie De

men volgens hem niet zouden volstaan om de asiel-

Block (Open Vld) benoemd tot staatssecretaris

situatie onder controle te krijgen. De maatregelen

voor Asiel, Migratie, Maatschappelijke Integratie

waren gebaseerd op de veronderstelling dat er

en Armoedebestrijding. Zij is als staatssecretaris

maandelijks 1.500 nieuwe asielaanvragen zouden

toegevoegd aan de minister van Justitie, mevrouw

worden ingediend. De heer Van den Bulck stelde

Annemie Turtelboom.

echter dat er sinds begin 2011 gemiddeld 1.800 nieuwe asielaanvragen per maand werden inge-

2.2. Migratiegerelateerde feiten op Belgisch niveau

diend, en dat in de maand maart 2.193 aanvragen

2.2.1. Asielaanvragen in 2011

Door deze hoge aantallen liep het aantal onver-

werden ontvangen, wat een nieuw record was.

werkte asielaanvragen op tot 7.500 dossiers, een In 2011 registreerde België 25.479 asielaanvragen,

stijging van 1.500 sinds eind 2010. De heer Van Den

of 27,8% meer dan in 2010 . Dit komt neer op een

Bulck benadrukte dat het CGVS wel in staat zou zijn

gemiddelde van 2.123 asielaanvragen per maand.

om de inkomende dossiers te behandelen, maar

1

niet om de achterstand weg te werken, ondanks de De meerderheid van de asielzoekers was afkomstig

personeelsuitbreidingen onder de regering-Leter-

uit Afghanistan (10,8%), Guinee (8,4%), Irak (7,6%),

me om de asielcrisis in 2010 het hoofd te bieden.

de Russische Federatie (6,4%) en Kosovo beheerd volgens resolutie 1244 van de VN-Veiligheids-

De toename van het aantal asielaanvragen ging

raad (5,7%). De Balkanlanden, namelijk Kosovo/

gepaard met een toename van het aantal aanvra-

UNSC 1244, Servië, Macedonië en Albanië, blijven

gen door onderdanen van Servië, de Voormalige

prominent aanwezig in de top 10 van landen waar-

Joegoslavische Republiek Macedonië en Kosovo/

uit het meeste asielaanvragen worden ontvangen.

UNSC 1244. Aangezien de burgers van deze landen

2

Hoofdstuk 2.: Overzicht van het migratiebeleid op Belgisch niveau

overheidsmaatregelen die in 2010 werden geno-

grotendeels economische migranten zijn, maken ze Bij bijna een op de vier (23,5%) asielaanvragen be-

heel weinig kans om asiel te krijgen. Daarom be-

sloot het Commissariaat-Generaal voor de Vluchte-

handelt het CGVS hun dossiers prioritair, zodat de

1

aanvragers binnen de twee maanden te horen krij-

2

CGVS: www.cgvs.be/nl/binaries/Asielstatistieken_december_2011_ extern_tcm127-158731.pdf (Nederlands) Hierna Kosovo/UNSC 1244.

gen of hun aanvraag al dan niet is goedgekeurd. De


19

personen die een negatief antwoord krijgen, kun-

alle asiel- en migratiezaken, omvatte het voorstel

nen dan het overvolle opvangnetwerk verlaten om

ook wijzigingen van de bestaande opvangwet,

plaats te maken voor anderen.

namelijk het stopzetten van de financiële steun voor asielzoekers en het verstrekken van alleen

2.2.2. De opvangcrisis in 2011

materiële hulp, en het aanbieden van een verblijfplaats alleen aan bonafide asielzoekers, en

In 2010 werden extra opvangplaatsen voor asiel-

niet aan hen die meerdere aanvragen indienen

zoekers ingericht. Daardoor werd de totale capaci-

enkel om hun verblijf in het land te verlengen.

teit van het opvangnetwerk uitgebreid tot 23.000

Ook werd er voorgesteld om EU‑burgers (behalve

plaatsen, wat volgens Fedasil volstond om alle aan-

zij die uit landen komen van waaruit er geen vrij

vragen te verwerken. Maar als gevolg van het gro-

verkeer van werknemers is, namelijk Bulgarije

te aantal nieuwe asielaanvragen had het opvang-

en Roemenië) en zij die de middelen hebben om

netwerk toch moeite om iedereen een geschikte

voor zichzelf te zorgen niet langer in het opvang-

verblijfplaats aan te bieden. Op 1 december 2011

netwerk op te vangen.

waren binnen het opvangnetwerk 22.724 mensen gehuisvest (inclusief de personen die in nood- of

De door het parlement goedgekeurde wijzigingen

transitstructuren en hotels waren ondergebracht),

van de wet zijn bedoeld om de opvangwet te ver-

wat neerkomt op een bezettingsgraad van 97%.3

strengen. Na ontvangst van een negatieve beslissing krijgen afgewezen asielzoekers het bevel om

Verwijzend naar vrijwillige of eventueel zelfs ge-

het grondgebied te verlaten en hebben ze 30 dagen

dwongen terugkeer, stelde de heer Peter De Roo,

de tijd om zich in te schrijven voor een programma

de door de regering benoemde en aan de eerste

voor vrijwillige terugkeer. Na die termijn volgt een

minister toegevoegde ambtenaar die de opvang van

gedwongen terugkeer. Bovendien zullen EU‑burgers

asielzoekers volgt, dat de oplossing voor de ‘crisis’

tijdens de eerste drie maanden na hun aankomst

niet lag in het creëren van meer opvangplaatsen,

niet langer steun genieten van het Openbaar Cen-

maar in een beter beheer van de in- en uitstroom

trum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW).

van asielzoekers.

2.2.3. Strengere wet betreffende de opvang van asielzoekers In oktober 2011 keurde het parlement wijzigingen van de wet betreffende de opvang van asielzoekers goed om asielinstellingen beter in staat te stellen de

2.2.4. Omzendbrief van 10 juni 2011 betreffende de bevoegdheden van de burgemeester in het kader van de verwijdering van een onderdaan van een derde land (Belgisch Staatsblad van 16 juni 2011) en het SEFOR-project (Sensibilization, Follow-up and Return)

asiel- en opvangcrisis het hoofd te bieden. Op 10 juni 2011 richtte de toenmalige staatsseHet voorstel voor deze wijzigingen werd in de-

cretaris voor Migratie- en Asielbeleid, de heer

cember 2010 ingediend door de heer Bart Somers

Melchior Wathelet, een omzendbrief aan alle bur-

(Open Vld). Naast de suggestie om een enkele

gemeesters. Hierin benadrukte hij de noodzaak van

minister aan te stellen die bevoegd zou zijn voor

samenwerking tussen de bevoegde autoriteiten

4

met het oog op een betere informatieverstrekking 3 4

20

Fedasil, www.fedasil.be/home/attachment/i/21163. www.dekamer.be/FLWB/PDF/53/0813/53K0813001.pdf.


over en opvolging van de terugkeer van onderda-

nen van derde landen die het Belgische grondge-

Onderdanen van landen die op de ‘veilige lijst’ staan,

bied moeten verlaten. Artikel 7 benadrukt het be-

maken weinig kans om in België asiel te krijgen, om-

staan van het programma voor vrijwillige terugkeer

dat ze niet worden geacht een ‘gegronde vrees voor

in België, inclusief de mogelijkheid voor onderda-

vervolging’ te hebben. De bewijslast voor asielaan-

nen van derde landen die niet over voldoende mid-

vragen van onderdanen van deze landen wordt om-

delen beschikken om bijstand bij terugkeer te krij-

gekeerd, en de aanvragen zullen via een spoedproce-

gen van IOM en – indien ze daarvoor in aanmerking

dure binnen de 15 dagen worden verwerkt.

komen – bijstand bij re‑integratie te ontvangen van IOM of Caritas.

2.2.6. Strengere procedures voor medische regularisatie

lingenzaken opgezet om nauwlettend toe te zien op

De parlementaire commissie Binnenlandse Zaken

de daadwerkelijke terugkeer van migranten en om

heeft beperkingen met betrekking tot de procedures

de betrokken gemeenschappen en politiediensten

voor medische regularisatie goedgekeurd,5 omdat de

informatiesessies te geven over de terugkeer van

bestaande wetgeving als te soepel werd beschouwd.

onderdanen van derde landen die het Belgische

In 2011 werden 7.959 aanvragen voor regularisatie op

grondgebied moeten verlaten. Fedasil en de Dienst

medische gronden ingediend, versus 7.046 aanvragen

Vreemdelingenzaken werken nauw samen op dit

op humanitaire gronden. Dit heeft waarschijnlijk te

gebied en zullen migranten ook informatie over

maken met het feit dat de procedure voor medische

hun terugkeeropties verstrekken via een netwerk

regularisatie zorgt voor onmiddellijke sociale steun

van terugkeerconsulenten in de steden.

en een tijdelijke verblijfsstatus zodra een aanvraag is toegelaten. De nieuwe procedure is bedoeld om valse

2.2.5. Lijst van veilige landen

aanvragen te filteren. Medische attesten moeten in een gestandaardiseerde vorm worden ingediend en

Op 16 november 2011 keurde de parlementaire

mogen niet ouder zijn dan drie maanden; de aange-

commissie Binnenlandse Zaken een lijst van ‘veilige

wezen arts kan een aanvraag onmiddellijk afwijzen

landen’ goed. Deze lijst omvat de EU‑landen alsme-

als geen ernstige ziekte (opgenomen onder artikel 9)

de de Balkanlanden Albanië, Bosnië-Hercegovina

wordt vastgesteld of als de aanvrager zonder opgave

en de Voormalige Joegoslavische Republiek Ma-

van een geldige reden een geplande medische af-

cedonië. De wettekst omvat ook de omzetting van

spraak in het kader van de procedure mist. Ten slotte

de Europese Terugkeerrichtlijn, die bepaalt dat af-

zullen aanvragen voor medische regularisatie worden

gewezen asielzoekers het land binnen de 30 dagen

afgewezen als de persoon in de tussentijd een ver-

moeten verlaten.

blijfsvergunning heeft ontvangen, bijvoorbeeld op hu-


Het SEFOR-project werd door de Dienst Vreemde-

manitaire gronden (artikel 9 bis).

2.2.7. België hervestigt vluchtelingen In 2011 ging België in op het verzoek van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen (UNHCR) om Afrikaanse vluchtelingen uit 5

© IOM - An Michiels CGVS-CGRA

Artikel 9 ter van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen.


21

Libië te hervestigen in de EU. Op 18 juli 2011 landden 25 vluchtelingen in België. Allen waren ze Li-

2.2.8. Nederland en Vlaanderen werken samen op het gebied van migratie

bië ontvlucht nadat er in dat land begin 2011 een conflict uitbrak. Na tijdelijk onderdak te hebben ge-

Op 17 oktober 2011 ondertekenden de ministers

kregen in het Shousha-kamp in Tunesië, hadden ze

van Maatschappelijke Integratie van Nederland en

dringend nood aan hervestiging in een derde land.

Vlaanderen en de burgemeesters van een aantal

IOM hielp hen met hun reis van Shousha naar Tunis

belangrijke steden (Antwerpen, Sint-Niklaas, Genk,

en van Tunis naar de luchthaven Brussel Nationaal

Gent, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam, Breda en

(Zaventem).

Dordrecht) een memorandum van overeenstemming over de problemen met betrekking tot het be-

Na een besluit van de ministeriële commissie in

heer van de instroom van personen uit Midden- en

maart 2011 zette de toenmalige staatssecretaris

Oost-Europa naar de Benelux. Deze instroom is het

voor Migratie- en Asielbeleid het licht op groen om

gevolg van het recht op vrij verkeer van personen

de 25 vluchtelingen zo snel mogelijk in België te

en vrije keuze van de plaats van verblijf in de EU,

hervestigen. “Deze personen hebben bescherming

en komt voort uit verschillen in welvaart, werkge-

nodig. Ik ben er trots op dat België, net als sommige

legenheid en welzijn binnen de EU, maar ook uit

andere Europese landen, zijn verantwoordelijkheid

bepaalde vormen van uitsluiting. Deze instroom

neemt. De bescherming van mensen in nood is niet

brengt economische en demografische ontwikke-

alleen onze internationale plicht, maar ook een mo-

lingsmogelijkheden met zich mee, maar legt tevens

rele plicht”, stelde de heer Melchior Wathelet.

een zware last op de grote steden in de Benelux en brengt de garantie van een menswaardig bestaan

De commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en

in deze steden en in de Benelux in het algemeen

de Staatlozen koos de vluchtelingen op basis van de

in gevaar. Via deze Benelux-samenwerking willen

aanbevelingen van UNHCR en de dossiers die voor

de steden en centrale overheden hun autoriteit ge-

elke persoon waren opgesteld. Tot de vluchtelingen

bruiken om ervoor te zorgen dat kansen en uitda-

die werden gekozen, behoorden gezinnen en al-

gingen goed worden beheerd.

leenstaande vluchtelingen die onderdanen waren

22

van Eritrea en de Democratische Republiek Congo.

Zonder het recht op vrij verkeer van personen in

De commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en

de EU in vraag te stellen, willen de partners die het

de Staatlozen, de heer Dirk Van den Bulck, verwel-

memorandum van overeenstemming hebben on-

komde hen en zei: “Hervestiging is de beste en eni-

dertekend de migratie binnen de EU in kaart bren-

ge oplossing voor deze mensen. Een terugkeer naar

gen, informatie uitwisselen over de beste praktijken

Eritrea of Congo is geen optie. Een langer verblijf in

met betrekking tot integratie, het veel te rooskleu-

het vluchtelingenkamp in Tunesië was ondraaglijk

rige beeld van de Benelux in de landen van her-

geweest. Deze 25 mannen, vrouwen en kinderen

komst bijstellen, en ervoor pleiten dat bestaande

verkeerden in een uiterst kwetsbare situatie. Nu

EU‑fondsen worden gebruikt voor de integratie van

kunnen ze een nieuw leven opbouwen in ons land”.

migranten binnen de EU.



© IOM 2008 - MCO0864


23

© IOM - IOM 2010 - MSD0258 (Foto Andreea Campeanu)

Hoofdstuk 3 Het REAB‑programma en bijstand bij re‑integratie door IOM Brussel


25

Hoofdstuk 3. Het REAB‑programma en bijstand bij re‑integratie door IOM Brussel

Via het REAB‑programma en zijn IOM‑team van AVRR‑consulenten kunnen aanvragers het volgende krijgen: terugkeerbegeleiding, hulp bij het aanvragen van reisdocumenten, een vliegticket naar hun terugkeerland, financiële steun voor het vervoer binnen België naar de internationale luchthaven

3.1. Het REAB‑programma: dien‑ sten, procedures en praktische aspecten

Brussel-Nationaal, financiële steun voor overbagage, en bijstand tijdens de volledige terugreis (REAB‑ondersteuning van niveau I). Om de goede uitvoering van het REAB‑programma te waarbor-

3.1.1. AVRR in België: het REAB‑programma

gen en de bijstand aan migranten te optimaliseren, zorgt IOM ervoor dat hun terugkeer veilig en waar-

Het programma ‘Return and Emigration of Asylum-

dig verloopt.

seekers ex Belgium (REAB, Terugkeer en Emigratie van Asielzoekers vanuit België)’ ging in 1984 van start

Als ze in aanmerking komen, kunnen aanvragers

na een overeenkomst met de Belgische Federale

ook een re-installatiepremie vóór vertrek (REAB‑on-

Overheidsdienst (FOD) Maatschappelijke Integratie.

dersteuning van niveau II) krijgen alsmede extra

Sinds 2000 wordt het programma beheerd door Fe-

bijstand om hun re‑integratie in hun land van her-

dasil, terwijl IOM Brussel instaat voor de uitvoering

komst te vergemakkelijken (hervestigingspremie

en de logistieke organisatie van de terugreis. Sinds

niveau III, en ondersteuning van niveau IV). Deze

2006 verleent IOM ook bijstand bij re‑integratie

begeleide en opgevolgde bijstand bij re‑integratie

die wordt gefinancierd door het Re‑integratiefonds

in natura verhoogt de kans op re‑integratie van de

en het Fonds voor Kwetsbare Groepen. Bijstand bij

teruggekeerde in zijn terugkeerland en verhoogt de

re‑integratie is bedoeld om de duurzaamheid van

duurzaamheid van zijn terugkeer. Bijstand bij re‑in-

de terugkeer te bevorderen door teruggekeerden te

tegratie kan verschillende vormen aannemen, zoals

helpen met het opzetten van inkomstengenererende

bijstand bij het opstarten van een micro-business of

activiteiten in hun terugkeerland of door in hun di-

financiering van een beroepsopleiding, onderwijs,

recte meest dringende behoeften te voorzien.

tijdelijke huisvesting of medische kosten. Omdat de behoeften en verwachtingen van terugkerende

Migranten die vrijwillig naar hun land van herkomst

migranten divers zijn, zijn IOM‑projecten maximaal

willen terugkeren maar niet de financiële middelen

afgestemd op de individuele omstandigheden.

hebben om dat te doen, kunnen bijstand bij vrijwillige terugkeer en, als ze daarvoor in aanmerking komen, bijstand bij re‑integratie krijgen door een

3.1.2. Begunstigden en criteria om in aanmerking te komen

aanvraag in te dienen bij het REAB‑programma.

26

Asielzoekers, asielzoekers van wie de asielaanvraag

Het humanitaire REAB‑programma voor AVRR richt

is afgewezen en migranten in een irreguliere situ-

zich tot elke persoon, of elke persoon die ten laste

atie kunnen allen een aanvraag indienen bij dit

is van een persoon, die vrijwillig wil terugkeren naar

terugkeerprogramma. Migranten kunnen een aan-

zijn land van herkomst of naar een derde land waar-

vraag voor bijstand bij vrijwillige terugkeer indienen

voor hij een permanente verblijfsvergunning heeft,

via een netwerk van organisaties, REAB‑partners

maar die niet over de nodige middelen beschikt om

genoemd, die over het hele land verspreid zijn.

dit te doen en:


• zijn asielaanvraag heeft ingetrokken of subsidi-

België, Denemarken, Spanje, Finland, Frankrijk,

aire bescherming geniet: REAB‑categorie A;

Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Noorwegen, Nederland, Portugal, Zweden en Zwit-

• wiens asielaanvraag geweigerd is: REAB‑categorie B;

serland.

• een migrant in een irreguliere situatie is (dat wil

• Onderdanen van Albanië, Bosnië-Hercegovina,

zeggen zonder geldige verblijfsvergunning) die

de Voormalige Joegoslavische Republiek Ma-

de financiële steun van de Belgische overheid

cedonië en Servië die na 1 januari 2010 de EU

nodig heeft zoals bevestigd in het sociaal ver-

zijn binnengekomen, komen niet in aanmerking

slag: REAB‑categorie C.

voor enige vorm van AVRR, gezien de visumliberalisering voor deze landen.

Groepen die niet in aanmerking komen Naast de bovengenoemde criteria is het belangrijk

garije, Cyprus, Tsjechië, Estland, Hongarije, Let-

om te benadrukken dat REAB bedoeld is voor mi-

land, Litouwen, Malta, Polen, Roemenië, Slova-

granten die niet beschikken over de financiële mid-

kije en Slovenië) die asiel hebben aangevraagd

delen of de documenten die nodig zijn om vrijwillig

maar nog geen maand op Belgisch grondgebied

en voor lange tijd naar hun land van herkomst terug

verblijven, en zij die geen asiel hebben aan-

te keren.

gevraagd en nog geen drie maanden op Belgisch grondgebied verblijven. Merk op dat in

Begunstigden die al eens hebben deelgenomen aan

aanmerking komende onderdanen van de 12

REAB zijn uitgesloten van een tweede deelname

nieuwe EU‑landen uitsluitend REAB‑begelei-

wanneer ze binnen een periode van vijf jaar naar

ding en bijstand bij terugkeer kunnen krijgen,

België terugkeren, tenzij ze de kosten van hun eer-

maar geen hervestigingspremie noch bijstand

ste REAB‑procedure terugbetalen. Om ervoor te

bij re‑integratie.

zorgen dat dit beleid wordt nageleefd, moet elke aanvrager een document ondertekenen waarin hij

• Een aanvrager die een onderdaan van een

verklaart dat hij alle uitgaven in verband met zijn

derde land is en onder REAB‑categorie C valt,

vertrek zal terugbetalen mochten hij of zijn gezins-

kan pas bijstand bij re‑integratie krijgen als hij

leden ten laste België weer binnenkomen binnen

kan aantonen dat hij al ten minste 12 maanden

vijf jaar na hun vertrekdatum.

ononderbroken op Belgisch grondgebied verblijft of dat hij het bevel heeft gekregen om het

Het REAB‑programma is niet toegankelijk voor:

grondgebied te verlaten.

• Personen aan wie de vluchtelingenstatus is toe-

De REAB‑partners en IOM zullen de aanvraag

gekend (dat wil zeggen personen die erkende

van een migrant die niet in aanmerking komt

vluchtelingen zijn).

doorverwijzen naar de meest geschikte dienst‑

Hoofdstuk 3: Het REAB‑programma en bijstand bij re‑integratie door IOM Brussel

• Onderdanen van de 12 nieuwe EU‑landen (Bul-

verlener, op basis van de persoonlijke en ge‑ • Personen die legaal in België verblijven.

zinssituatie van de migrant en zijn specifieke behoeften.

• Onderdanen van de volgende EU‑landen en/ of Schengenlanden: Duitsland, Oostenrijk,


27

3.1.3. Indiening van een aanvraag voor AVRR Belangrijkste actoren: REAB‑partner en de migrant

De migrant heeft bijstand nodig en dient hiervoor een aanvraag in bij een REAB-partner

De REAB-partner informeert de migrant over de mogelijkheden rond vrijwillige terugkeer

De migrant wil niet terugkeren

De migrant neemt de beslissing om terug te keren en verzoekt REAB-bijstand

De REAB-Partner checkt of the migrant in aanmer‑ king komt voor het REAB-programma. De REAB-Partner vult het REAB-aanvraagformulier A, B of C in met de migrant. De migrant en de REAB-Partner verzamelen kopijen van alle benodigde documenten (bv. ID, Annex 25, 26, 26 bis, SP/OV no.) De REAB-partner staat de migrant bij teneinde de nodige reisdocumenten te bekomen. De REAB-partner evalueert de noden van de migrant en bepaalt de geschikte re-installatiepremie. De REAB-partner stuurt het volledige en ondertekende REAB-aanvraagformulier naar de IOM AVRR-counsellor.

28


3.1.4. Regeling van de terugkeer vóór vertrek

IOM regelen dat de migranten op de transitluchthaven worden onthaald en bijgestaan door IOM‑personeel

Regeling van de terugreis en logistieke aspecten: IOM

om ervoor te zorgen dat hun doorreis veilig verloopt en

staat als enige in voor het regelen van de terugreis van

dat ze hun aansluitende vlucht halen. Indien nodig kan

aanvragers en hun personen ten laste van België naar

de transitbijstand worden uitgebreid met het afleveren

hun eindbestemming. Het regelen van de terugreis

van visums en het regelen van maaltijden en logies. In

houdt in:

specifieke gevallen kan IOM er ook voor zorgen dat een

• vliegtickets boeken;

begeleider de migrant in transit begeleidt.

• tickets aankopen tegen gunsttarieven; • contact opnemen met transportbedrijven;

In de terugkeerlanden: Op verzoek van de begunstigde

• eventueel de vertrekdatum wijzigen.

kan IOM bijstand verlenen in de vorm van opvang en

Aandacht voor speciale behoeften van kwetsbare be‑

keerland, alsmede bijstand voor de verdere reis naar de

gunstigden: IOM houdt bij het verlenen van bijstand op

eindbestemming (door informatie te verstrekken over

maat en het doorverwijzen van kwetsbare begunstigden

het beschikbare lokale vervoer en over de prijzen en de

rekening met de individuele omstandigheden, profielen

dienstregeling van het openbaar vervoer, en door de

en behoeften van de migrant. Personen met medische

kosten te dekken). In bepaalde landen kan het IOM‑per-

noden, niet‑begeleide buitenlandse minderjarigen en

soneel teruggekeerden helpen met het passeren van

slachtoffers van mensenhandel worden sowieso als

de personencontrole en douane, en hen verwijzen naar

kwetsbaar beschouwd. Indien nodig zal IOM regelingen

lokale partners of andere lokale belanghebbenden die

treffen voor het meesturen van een reisbegeleider of

verdere bijstand kunnen verlenen. Deze IOM‑diensten

voor verdere medische bijstand aan kwetsbare perso-

die in het terugkeerland worden verleend, zorgen er-

nen. Zie hoofdstuk 5, ‘REAB en bijstand bij re‑integratie

voor dat de migranten veilig en waardig op hun eind-

aan kwetsbare groepen’, voor meer informatie.

bestemming aankomen. Om de rechten en de privacy van de migranten te beschermen, zijn deze diensten

Tijdschema: IOM tracht altijd in de behoeften van te-

beschikbaar op uitdrukkelijk verzoek aan IOM ten min-

rugkeerders te voorzien en de meest geschikte wijze

ste vijf werkdagen vóór vertrek.

van terugkeer te vinden. Het tijdschema voor de terugkeer is afhankelijk van verschillende factoren, zoals het verkrijgen van reisdocumenten, de beschikbaarheid van commerciële vluchten, en eventuele speciale behoeften die in aanmerking moeten worden genomen voor de terugreis. In dringende gevallen waarbij de migrant over geldige reisdocumenten beschikt en zo snel mogelijk wenst terug te reizen, kan hij binnen een paar dagen worden geholpen met het regelen van de reis.


oriëntatie bij aankomst op de luchthaven van het terug-

3.1.5. Reisbijstand na vertrek Tijdens de doorreis: Waar mogelijk regelt IOM een rechtstreekse vlucht voor de terugkeer van migranten. Indien geen rechtstreekse vlucht beschikbaar is, zal

© IOM


29

Belangrijkste actoren: AVR-consulent van IOM Brussel met migrant en partner

IOM controleert het dossier, zorgt ervoor dat alle documenten in orde zijn, en boekt een vliegticket volgens het verzoek van de migrant IOM verstrekt informatie over bijstand bij terugkeer en re‑integratie: re‑integratieplan opgesteld en overeenkomst ondertekend (zie hoofdstuk 3.3.6, ‘Stroomschema van bijstand bij re‑integratie’, voor meer informatie) IOM stuurt de vluchtgegevens en de boekingsbevestiging naar P samen met informatie over de ontmoetingspunten op de luchthaven en de toegelaten bagage P geeft de gegevens van de door IOM geboekte vlucht door aan M en zorgt ervoor dat M de ontvangst ervan bevestigt en de gegevens begrijpt P informeert IOM zo snel mogelijk als M de terugvlucht wenst te annuleren of de datum van terugkeer wenst te wijzigen Financiële bijstand van maximaal EUR 50 ter dekking van: vervoer binnen het land van de verblijfplaats naar de luchthaven van vertrek en/of extra bagage (wordt door IOM rechtstreeks aan de luchtvaartmaatschappij betaald) Bijstand op de luchthaven (op de dag van vertrek) M wordt door IOM onthaald aan het ontmoetingspunt op de luchthaven van Zaventem twee of drie uur vóór vertrek van de vlucht M krijgt een hervestigingspremie M wordt door IOM bijgestaan met de nodige procedures vóór het boarden: inchecken van de bagage, veiligheidscontrole en douane

30


3.2. Operationele kwesties in 2011

Melchior Wathelet, staatssecretaris voor Migratieen Asielbeleid, waarin hij de gemeenten verzocht

In 2011 hield IOM Brussel twee bijeenkomsten

om toezicht te houden op migranten die het bevel

waarop alle REAB‑partners werden samengebracht

hebben gekregen om het grondgebied te verlaten

om hen op de hoogte te houden van de REAB‑acti-

en hen goed op te volgen6 Om die reden heeft IOM

viteiten, -projecten en ‑ontwikkelingen, en ervoor

informatie verstrekt over de operationele proce-

te zorgen dat ze alle relevante procedures begre-

dures in verband met aanvragen voor bijstand bij

pen. Tijdens deze bijeenkomsten was er ook gele-

vrijwillige terugkeer door migranten die het bevel

genheid om informatie over operationele kwesties

hebben gekregen om het land te verlaten.

en praktische zaken uit te wisselen, alsmede ideeën en voorstellen omtrent beste praktijken.

Wijzigingen van de criteria waaraan onderdanen

De operationele kwesties die werden besproken,

in aanmerking te komen voor bijstand bij re‑inte‑

hadden betrekking op de procedure voor het in-

gratie:

dienen van REAB‑aanvragen bij IOM en op de toegelaten bagage. REAB‑aanvragen moeten per post

In februari 2011 werd een aanzienlijke toename

worden verstuurd. IOM kan alleen originele dos-

van het aantal Braziliaanse aanvragers vastgesteld.

siers behandelen, omdat ze in het bezit moet zijn

Deze toename was het gevolg van de start van het

van de handtekening waarmee de migrant zijn vrij-

nieuwe re‑integratieproject AVRR B-plus, dat toe-

willige terugkeer bevestigt alvorens IOM overgaat

gankelijk was voor Brazilianen die konden bewijzen

tot het regelen van de terugreis. Voor dringende

dat ze al 12 maanden of langer op Belgisch grond-

gevallen moet de partner direct vóór de indiening

gebied verbleven of voor Brazilianen die het bevel

van een aanvraag contact opnemen met IOM en

hadden gekregen om het grondgebied te verlaten.

moet hij samenwerken met de AVRR‑consulent die

In maart 2011 werden de criteria om in aanmerking

verantwoordelijk is voor het dossier. Verzendingen

te komen echter gewijzigd, waarbij alleen Brazili-

per fax moeten tot een minimum worden beperkt

aanse terugkeerders die tot een kwetsbare groep

en mogen alleen plaatsvinden met voorafgaande

behoorden bijstand bij re‑integratie konden krijgen.

goedkeuring van de AVRR‑consulent. IOM heeft

Het gevolg was dat het aantal Braziliaanse re‑inte-

met een aantal luchtvaartmaatschappijen afspra-

gratiedossiers vanaf maart in dalende lijn ging.

ken gemaakt in verband met extra bagage en heeft haar partners een lijst bezorgd met de contactge-

In november 2011 besloot de Belgische regering

gevens van luchtvaartmaatschappijen en de toe-

dat de toegang tot het REAB‑programma en bij-

gestane bagage per luchtvaartmaatschappij om er-

stand bij re‑integratie tot nader order zou worden

voor te zorgen dat de check-in op de luchthaven van

opgeschort voor alle onderdanen van Albanië,

vertrek vlot kan verlopen en om te vermijden dat

Bosnië-Hercegovina, Montenegro, de Voormalige

migranten bagage moeten achterlaten.

Joegoslavische Republiek Macedonië en Servië die België na 1 januari 2010 binnenkwamen. Zij die de

IOM heeft haar partners op de hoogte gebracht

EU vóór 1 januari 2010 binnenkwamen, komen nog

van het nieuwe SEFOR-project dat wordt beheerd

steeds in aanmerking voor ondersteuning van ni-

door de Belgische Dienst Vreemdelingenzaken. Het

veau I, II en III.


van Brazilië en Balkanlanden moeten voldoen om

SEFOR-project werd uitgewerkt naar aanleiding van een omzendbrief (10 juni 2011) van de heer

6

Voor meer informatie over deze omzendbrief verwijzen we naar hoofdstuk 2.2.4.


31

3.3. Door IOM Brussel verleende bijstand bij re‑integratie

• Alle begunstigden worden door AVRR‑consulenten van IOM Brussel bijgestaan bij het opstellen van een individueel re‑integratieplan vóór vertrek.

3.3.1. Doelstellingen en belangrijkste punten

• De begunstigden kunnen kiezen uit diverse vormen van bijstand: het opstarten van een microbusiness,

Sinds juni 2006 verleent IOM Brussel in het kader van

arbeidsbemiddeling, onderwijs en beroepsopleiding.

het REAB‑programma ‘bijstand bij re‑integratie in na-

• De begunstigden kunnen hun premies aan-

tura’. Deze bijstand wordt door het Belgische ministe-

wenden voor de kosten van overbagage, huis-

rie van Justitie gefinancierd via het door Fedasil be-

vesting, medische kosten, materiaal, juridische

heerde Re‑integratiefonds en Fonds voor Kwetsbare

bijstand en het zoeken naar werk.

Groepen. Met als algemene doelstelling de bijstand

• Bijstand bij re‑integratie wordt alleen verleend in de

bij re‑integratie zo doeltreffend en volledig mogelijk te

eerste zes maanden na terugkeer en niet daarna.

maken, werkt het IOM‑team van consulenten samen met IOM‑missies in de terugkeerlanden die AVRR‑pro-

3.3.2. Re‑integratiepremies

gramma’s van over de hele wereld uitvoeren. De waarde van de individuele re‑integratiepremies Gestructureerde bijstand bij re‑integratie is be‑

wordt in België bepaald op basis van een beoorde-

doeld om:

ling van de behoeften vóór vertrek door een RE-

• de duurzame terugkeer van migranten naar

AB‑partner, en zal niet groter zijn dan de limiet van

hun terugkeerland en hun re‑integratie aldaar

de re‑integratiepremie. Deze limiet bedraagt:

te ondersteunen;

• 700 euro voor de hoofdaanvrager;

• zowel de behoeften op korte termijn als de bijstand op langere termijn te dekken; • bijstand te verlenen op basis van individuele

• 700 euro voor elke volwassene ten laste; • 350 euro voor elke minderjarige ten laste; • 500 euro extra voor elke kwetsbare persoon.

behoeften; • elke teruggekeerde op de best mogelijke manier te helpen; • teruggekeerden te helpen het hoofd te bieden

In het kader van het REAB‑programma worden ‘kwetsbare migranten’ gedefinieerd als: • migranten met medische noden;

aan de sociale en economische problemen die

• niet‑begeleide minderjarigen;

gepaard gaan met hun terugkeer.

• ontvoogde niet‑begeleide minderjarigen jonger dan 21 (die voorheen niet‑begeleide minderja-

Belangrijkste punten met betrekking tot bijstand bij re‑integratie: • Bijstand bij re‑integratie wordt verleend aan alle in

rigen onder voogdij waren); • slachtoffers van mensenhandel die om bescherming hebben verzocht;

aanmerking komende migranten die tot REAB‑ca-

• zwangere vrouwen die naar verwachting binnen

tegorie A, B of C behoren (afhankelijk van hun mi-

de zes maanden na hun terugkeer zullen bevallen.

gratiestatus en de duur van hun verblijf op Belgisch

32

grondgebied), en aan bepaalde teruggekeerden

Ouderen en alleenstaande ouders worden in het ka-

die als bijzonder kwetsbaar worden beschouwd.

der van het REAB‑programma niet als kwetsbaar be-

• Bijstand bij re‑integratie wordt in natura ver-

schouwd. Op basis van een grondige beoordeling van

leend (met uitzondering van de geldelijke her-

de behoeften vóór vertrek kan het echter gerechtvaar-

vestigingspremie vóór vertrek).

digd zijn om hen toegang te geven tot de aanvullende


bijstand van het Fonds voor Kwetsbare Groepen, in

→ Een beroepsopleiding of onderwijs:

welk geval IOM de donor om toestemming zal vragen.

• Kosten van beroepsgerichte vakken, zoals informatietechnologie, haarverzorging en loodgieterij.

3.3.3. In aanmerking komende kosten

• Voorschoolse educatie of opvang voor kleuters en peuters: de bijstand bij re‑integratie kan wor-

Het Re‑integratiefonds biedt bijstand na terugkeer.

den gebruikt voor de kosten van voorschoolse

Migranten die in het kader van het REAB‑program-

educatie of opvang (bijvoorbeeld een crèche of

ma zijn teruggekeerd, kunnen hun re‑integratiepre-

kinderdagverblijf) in een openbare instelling.

mie gebruiken ter financiering van:

• Inschrijvingsgeld voor een openbare school / hoge-

→ Een microbusiness: Deze optie is voor teruggekeerden

De kosten van schooluniformen, boeken en andere

die een nieuw bedrijfje willen opzetten of een bestaand

uitrusting kunnen ook worden gedekt. Alle begun-

bedrijfje willen uitbouwen. Ze kunnen partnerschappen

stigden van het REAB‑programma worden door

aangaan met de eigenaar van een lokaal bedrijf. De bij-

AVRR‑consulenten van IOM Brussel bijgestaan bij

stand wordt verleend in natura (aankoop van uitrusting,

het opstellen van een individueel re‑integratieplan.

goederen en materialen) en door de bedrijfsgerelateerde kosten te dekken (kosten verbonden aan de registra-

→ Tijdelijke huisvesting of redelijke huisvesting

tie van de microbusiness, huur van een pand, lonen van

(huur): de kosten moeten overeenkomen met de

het personeel, en andere relevante kosten).

gemiddelde, redelijke kosten in het terugkeerland.

Figuur 1: IOM Brussel:Type bijstand bij re‑integratie waarvoor begunstigden in 2011 kozen in het kader van het REABprogramma en het project AVRR B-plus

→ Aankoop van beroepsuitrusting. → Materiaal en juridische bijstand. → Zoeken naar werk.

32 = 4% 33 = 4%

271 = 36%

→ Medische bijstand: teruggekeerden kunnen de re‑integratiepremie gebruiken om medicijnen te kopen of om een behandeling of psychosociale be-

2 = 0% 2 = 0% 194 = 26 %

61 = 8% 3 = 1%

35 = 5%

119 = 16%

geleiding te betalen, afhankelijk van hun behoeften. Alle bijstand wordt verleend in natura (er wordt dus geen geld gegeven) en moet door het IOM‑kantoor in het terugkeerland worden goedgekeurd met instemming van het kantoor in Brussel. Alleen kosten waarbij er een duidelijk verband is met de sociaaleconomische

Microbusiness

Medische bijstand

Beroepsuitrusting

Legale bijstand

Job Placement

Huisvesting

Materiële bijstand

Additional Luggage

Beroepsopleiding

Andere

re‑integratie van de begunstigde komen in aanmerking.


school / universiteit voor kinderen of volwassenen:

De begunstigden moeten binnen de termijn van één maand na aankomst contact opnemen met het IOM‑kantoor in het terugkeerland. Ze hebben maximaal zes maanden na aankomst in het terug-


33

keerland om de aan hen toegekende bijstand bij re‑integratie te gebruiken.

Inkomstengenererende activiteiten Microbusiness: het opstarten of uitbouwen

De begunstigden moeten aan het IOM‑kantoor in

van een microbusiness.

het terugkeerland bewijsstukken (bijvoorbeeld facturen, betalingsbewijzen en bankafschriften) voor-

Loonsubsidieregeling/arbeidsbemiddeling:

leggen van de kosten die ze in het kader van hun

Bijstand kan worden verleend in de vorm van loon-

individuele re‑integratieplan hebben gemaakt.

supplementen gedurende een beperkte periode als de migrant door een welbepaalde werkgever is

Nadat aan de door de REAB‑donor bepaalde voor-

aangeworven voor een specifieke periode. IOM kan

waarden voor AVRR is voldaan, is IOM Brussel

het loon van de teruggekeerde rechtstreeks aan de

verantwoordelijk voor het goedkeuren van uitzon-

werkgever betalen, die dan met de begunstigde een

derlijke bijstand bij re‑integratie. Uitzonderingen

arbeidsovereenkomst moet sluiten. De bijstand bij

worden geval per geval en op basis van voldoende

re‑integratie kan ook worden gebruikt voor beno-

informatie beoordeeld. Alle uitzonderingsaanvra-

digde materialen en uitrusting en voor vervoer.

gen worden aan de donor gemeld. De meerderheid van de teruggekeerden (37%) koos

Kwetsbare personen Uitgebreide bijstand voor kwetsbare personen.

ervoor om de bijstand bij re‑integratie te gebruiken voor hun microbusiness – een trend die zich ook

Van alle migranten die in 2011 terugkeerden en in

in de voorgaande jaren aftekende. De vraag naar

het kader van het project AVRR B-plus extra bijstand

bijstand voor de aankoop van materiaal was ook

van niveau IV ontvingen, koos 83% voor een micro-

hoog (26% van de teruggekeerden koos voor deze optie), gevolgd door medische bijstand (16% van de teruggekeerden opteerde ervoor om de bijstand bij re‑integratie aan te wenden voor de betaling van medische kosten).

Figuur 2: IOM Brussel: Migranten aan wie in 2011 bijstand werd verleend in het kader van het REAB-programma en het project AVRR B-plus

3.3.4. AVRR B-plus 47 %

Sinds 2010 kunnen migranten die een REAB‑aanvraag indienen meer bijstand bij re‑integratie krijgen voor inkomstengenererende activiteiten of indien ze kwetsbare personen zijn. Het gaat dan om een extra premie van 1.500 euro per persoon die wordt toegekend in het kader van het project AVRR B-plus. Dit project wordt door het Europees Terug-

53 %

keerfonds en de Belgische overheid gefinancierd. In het kader van AVRR B-plus ontvangen begunstigden van het REAB‑programma extra bijstand bij re‑integratie als het gaat om:

34


AVRR B+ REAB

business, 8% voor loonsubsidie/arbeidsbemidde-

van systemen ter ondersteuning van kwetsbare

ling, en 9% voor bijstand voor medische noden van

migranten die terugkeren naar Armenië, Afgha-

kwetsbare personen.

nistan, de Democratische Republiek Congo, Georgië, Irak, Kosovo/UNSC 1244, Marokko, Paki-

3.3.5. Begeleiding

stan, de Russische Federatie en Oekraïne.

AVRR‑begeleiding vóór vertrek is bedoeld om bijstand

Daarnaast hebben aanvragers toegang tot infor‑

bij re‑integratie duidelijk uit te leggen aan terugkeer-

matie die wordt verstrekt door:

gezinsleden te beoordelen. Dit wordt gedaan door ac-

• de IRRiCO II-website (Enhanced and Integrated

curate en objectieve informatie over het terugkeer- en

Approach Regarding Information on Return and

re‑integratieproces te verstrekken, zodat de terugkeer-

Reintegration in Countries of Origin; Geoptima-

ders beter in staat zijn een onderbouwde beslissing te

liseerde en geïntegreerde informatie over de

nemen. Het is essentieel dat het re‑integratieproces

terugkeer naar en de re‑integratie in de landen

volledig wordt uitgelegd aan de terugkeerder en dat

van herkomst) (http://irrico.belgium.iom.int),

de flexibiliteit van het programma wordt benadrukt.

die geactualiseerde landenfiches bevat met informatie over de terugkeer- en re‑integratie-

Om ervoor te zorgen dat de migrant een onafhan-

mogelijkheden en de sociaaleconomische om-

kelijke en vrijwillige beslissing neemt, is het nodig

standigheden in 20 terugkeerlanden;

om hem relevante actuele informatie over het terugkeerland te geven. Migranten die allang niet

• IOM‑missies in landen van herkomst: de

meer in hun terugkeerland zijn geweest, hebben

AVRR‑consulenten van IOM Brussel vragen ook

mogelijk geen betrouwbare informatiebronnen.

specifieke informatie op bij IOM‑missies in de lan-

De volgende re‑integratie-instrumenten werden in

den van herkomst (indien daar een IOM‑missie be-

2011 ontwikkeld om aanvragers te helpen een wel-

staat) om vragen van begunstigden te beantwoor-

overwogen beslissing te nemen over wat ze bij hun

den en in hun speciale behoeften te voorzien.

terugkeer kunnen doen: AVRR‑begeleiding na vertrek is bedoeld om terug• Re‑integratiebrochure: De brochure richt zich

gekeerden te helpen hun bijstand bij re‑integratie zo

tot sociale diensten en geeft voorbeelden van

snel mogelijk volledig te ontvangen en om ervoor te

re‑integratieprojecten die zijn opgezet door

zorgen dat alle verleende bijstand wordt vastgelegd

teruggekeerden die bijstand bij re‑integratie

en geregistreerd. Dit wordt gedaan in samenwer-

genoten in Afrika, Azië en het Midden-Oosten,

king met IOM‑missie in het terugkeerland (indien

Europa en Latijns-Amerika. De brochure is be-

daar een IOM‑missie bestaat), waarbij rekening

schikbaar in het Nederlands, Frans en Engels.

wordt gehouden met landspecifieke factoren. De verleende bijstand moet in overeenstemming zijn

• Boekje over het opstarten van een microbusiness:

met de lokale wetten en met de procedures van de

het boekje geeft informatie en advies aan terug-

lokale missie, en moet binnen de opdracht van het

keerders die een klein bedrijfje willen opstarten.

re‑integratieprogramma blijven. Het onderliggende


ders en om hun individuele behoeften en die van hun

principe van de bijstand is echter flexibiliteit, om • Landenfiches met een specifieke focus op microbusinessactiviteiten en de beschikbaarheid

ervoor te zorgen dat teruggekeerden zo veel en zo snel mogelijk bijstand ontvangen.


35

3.3.6. Stroomschema van bijstand bij re‑integratie De planning van en voorbereiding op de terugkeer is cruciaal voor een duurzame terugkeer: re‑integratiebegeleiding in België De doorverwijzende partner bepaalt de re‑integratiepremie per aanvrager Directe terugkeerbegeleiding door IOM IOM en de aanvrager werken het re‑integratieplan uit IOM Brussel neemt contact op met IOM‑missie in het land van herkomst voor een haalbaarheidsonderzoek en voor informatie over het land van herkomst Bevestiging of wijziging van het re‑integratieplan De aanvrager tekent de re‑integratieovereenkomst Na vertrek – in het terugkeerland Aankomst in het terugkeerland De teruggekeerde heeft één maand na aankomst om contact op te nemen met IOM‑missie in het land van herkomst om zijn bijstand te bespreken De bijstand bij re‑integratie moet binnen de zes maanden na terugkeer worden ‘opge‑ bruikt’ (na die termijn komen teruggekeerden niet langer in aanmerking voor bijstand) De missie en de teruggekeerde bespreken en bepalen de uiteindelijke re‑integratieactiviteit De missie stuurt alle documenten ter goedkeuring naar IOM Brussel IOM Brussel keurt de bijstand goed of vraagt bijkomende documenten ter onderbouwing van de aanvraag OPVOLGING EN CONTROLE Gedurende zes maanden, met opstelling van een rapport EVALUATIE Eindrapport één jaar na terugkeer Resultaat: waardige en duurzame terugkeer en re‑integratie van de AVRR‑begunstigde

36


3.4. Operationele en re‑integratietrends en statistische analyses 3.4.1. REAB‑aanvragen In 2011 schreven 4.230 migranten zich in voor de door IOM Brussel uitgevoerde REAB‑programma’s voor bijstand bij vrijwillige terugkeer, van wie er 3.358 (79% van alle aanvragers) effectief vertrokken. Het aantal migranten die in 2011 terugkeerden, lag 14% hoger geregistreerd in de maanden maart, september en november, met kleinere pieken in mei en juni.

© IOM

Tabel 1: IOM Brussel: Aanvragen voor vrijwillige terugkeer, 2005-2011: vertrekkers en ingetrokken aanvragen jaar

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

TOTAAL

IOM terugkeeraanvragen – vertrokken (per jaar)

3.755

2.811

2.593

2.669

2.659

2.957

3.358

20.802

Evolutie per jaar (in %)

15

-25

-8

3

0

11

14

-

REAB geannuleerd (per jaar)

812

766

657

557

703

1.193

872

5.560

15

-25

-8

3

0

11

14

26.362

-

22

9

-1

4

1.193

872

-

Totaal aantal REAB -aanvragen (per jaar) Evolutie per jaar (in %)



dan in 2010. Het grootste aantal terugkeerders werd

37

25 471 3030 3358 872

19 941 3270 2957 1193

17 186 3443 2659 703

12 252 3644 2669 557

11 115 4313 2593 657

11 587 6629 2811 766

15 957 8525 3755 812

Figuur 3: In België: Bij IOM ingediende aanvragen voor bijstand bij vrijwillige terugkeer / asielaanvragen / verwijderingen, 2005-2011

Asielaanvragen bij de Belgische overheid Verwijderingen Aantal IOM terugkeeraanvragen – vertrokken (per dossier) Aantal IOM terugkeeraanvragen – geannuleerd (per dossier)

Het REAB‑programma is een vrijwillig programma

van herkomst zitten. In 2011 ontving en verwerkte

dat zich baseert op de vrije beslissing van elke aan-

IOM 4.230 aanvragen voor het REAB‑programma,

vrager. Dit betekent dat migranten op elk moment

waarvan er 872 (21% van alle REAB‑aanvragen)

tijdens de verschillende fasen van het proces vóór

werden ingetrokken om de in tabel 2 vermelde re-

vertrek kunnen terugkomen op hun besluit om in

denen. Het aantal ingetrokken aanvragen lag 25%

het kader van het REAB‑programma terug te keren

lager dan in 2010, toen 28% van de aanvragen werd

en hun aanvraag kunnen intrekken, tot het moment

ingetrokken. In 2011 vertrok dus 79% van alle per-

dat ze daadwerkelijk op het vliegtuig naar hun land

sonen die een REAB‑aanvraag hadden ingediend.

© IOM

38


Tabel 2: IOM Brussel:Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: redenen voor intrekking van de aanvraag Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: redenen voor intrekking van de aanvraag

Redenen voor intrekking

Ingetrokken vόόr vlucht-reservering

Ingetrokken na vlucht-reservering

Wenst niet langer terug te keren

96

113

209

24

-

191

191

22

Geen tweede afspraak met de partner, of het opvangcentrum verlaten

67

84

151

17

Andere reden, privé

21

77

98

11

Geen reisdocumenten

57

12

69

8

Met eigen middelen teruggekeerd

30

37

67

8

Voortzetting van de asielprocedure

3

19

22

3

Medische reden

11

6

17

2

Aanvraag geweigerd door de partner

17

0

17

2

Teruggestuurd door de Belgische autoriteiten

5

10

15

2

Re-integratie in het land van terugkeer onmogelijk

9

2

11

1

Operationeel

5

0

5

1

321

551

872

100

TOTAAL

Aandeel (in %)



Niet komen opdagen op de luchthaven

Totaal

39

3.4.2. Bijstand bij re‑integratie van 2006 tot 2011 In de periode van 2006 tot 2011 kreeg 16% van alle

Figuur 4: IOM Brussel:Teruggekeerden met recht op bijstand bij re‑integratie, 2006-2011

teruggekeerden bijstand bij re‑integratie van IOM.

2006 2007 2008 2009 2010 2011 TOTAL

bij terugkeer hebben gekregen in het kader van het

2.745 1.766

835 525

659 454

444 301

512 302

251 155

taal van 17.047 migranten die sinds 2006 bijstand

44 29

Dit komt overeen met 2.745 migranten op een to-

REAB‑programma. Het aantal migranten die in 2011 in het kader van het REAB‑programma bijstand bij re‑integratie kregen, vertegenwoordigde 30% van alle migranten die sinds 2006 in het kader van het REAB‑programma bijstand bij re‑integratie hebben gekregen. De belangrijkste terugkeerlanden voor de migranten die bijstand bij re‑integratie kregen, waren de Rus-

Migranten

Dossiers

sische Federatie (197 teruggekeerden), Kosovo/ UNSC 1244 (171 teruggekeerden), Irak (104 terug-

835 van de 3.358 migranten aan wie IOM in 2011 bijstand bij terugkeer naar hun land van herkomst of land van verblijf verleende, kregen van IOM ook

2.957 659 22% 3.358 835 25%

lië (40 teruggekeerden).

Figuur 5: IOM Brussel: Aandeel van het totale aantal teruggekeerden die recht hadden op bijstand bij re‑integratie, 2006-2011 2.811 44 2% 2.593 251 10% 2.669 512 19% 2.659 444 17%

gekeerden), Armenië (79 teruggekeerden) en Brazi-

bijstand bij re‑integratie. Dit komt neer op 25% van de teruggekeerden. Sinds 2006 neemt het percentage teruggekeerden die bijstand bij re‑integratie kunnen krijgen elk jaar gestaag toe. In 2011 had 25% van de teruggekeerden recht op bijstand bij re‑integratie van IOM, wat 3% meer is dan het percentage teruggekeerden aan wie IOM in 2010 bijstand bij re‑integratie verleende. Total returns Returns with reintegration assistance Proportion of returns with reintegration

40


Figuur 6: IOM Brussel: Aandeel van migranten die terugkeerden met recht op bijstand bij re‑integratie, 2011

Van de 3.358 migranten aan wie IOM in 2011 bijstand verleende, kreeg 62% (2.098 migranten) alleen bijstand bij terugkeer en had 38% ook recht op bijstand bij re‑integratie van IOM of Caritas. Van alle teruggekeerden die recht hadden op deze bijstand bij re‑integratie (835 migranten), krijgt 66% bijstand van IOM en 34% van Caritas.

62 %

13%


25 %

Bijstand bij terugkeer door de IOM en bijstand bij re-integratie door Caritas Bijstand bij terugkeer en re-integratie door de IOM Geen bijstand bij re-integratie (alleen bijstand bij terugkeer door de IOM)

© IOM


41

Figuur 7: IOM Brussel:Totaal aantal migranten aan wie bijstand bij terugkeer werd verleend, en het aandeel van hen dat recht had op bijstand bij re‑integratie, in 2011, per maand 294

207 206 158

162

155

192 150

149

112

91 73

44 19 Jan

28 Feb

202

64

59

18 Maa

14 Apr

74

89

85

34 Mei

29 Juni

34 Juli

70 Aug

84

96 Sep

106 59

77

48 Okt

26 Nov

36 14 Dec

Bijstand bij terugkeer door IOM (geen re-integratie) Bijstand bij terugkeer en re-integratie door IOM Bijstand bij terugkeer door IOM en re-integratie door Caritas

In 2011 keerden elke maand gemiddeld 105 begun-

De REAB‑begunstigden die in 2011 terugkeerden,

stigden van het REAB‑programma terug met recht

hadden een ander profiel dan zij die in 2010 terug-

op bijstand bij re‑integratie. 70 van hen krijgen die

keerden, gelet op het feit dat 50% van de terug-

bijstand van IOM en 36 van Caritas (maandelijks ge-

gekeerden (1.683 migranten) al contact had gehad

middelde voor 2011).

met het asielsysteem nog voor ze een aanvraag voor bijstand bij terugkeer indienden. 16% van de

De daling van het aantal teruggekeerden in decem-

aanvragers viel onder REAB‑categorie A en 34% on-

ber 2011 is uitsluitend toe te schrijven aan het feit

der REAB‑categorie B. Hiermee lag het aantal aan-

dat er in die maand geen terugkeer kon worden uit-

vragen van migranten die tot REAB‑categorie A en

gevoerd.

REAB‑categorie B behoren 12% hoger dan in 2010.

528 1155 1675

527 604 1826

Figuur 8: IOM Brussel: Migranten aan wie bijstand bij vrijwillige terugkeer werd verleend, per REAB‑categorie, 2010-2011

Sinds 2005 neemt het aantal aanvragen van migranten die tot REAB‑categorie C behoren elk jaar gestaag toe. In 2011 lag dit aantal echter 8% lager dan in 2010.

REAB categorie A

Deze daling was het gevolg van wijzigingen in de

REAB categorie B

criteria waaraan Braziliaanse, Kosovaarse en Servische

REAB categorie C

onderdanen, die in het verleden voornamelijk tot REAB‑categorie C behoorden, moeten voldoen om voor bijstand in aanmerking te komen. De teruggekeerden die tot REAB‑categorie C behoorden, vertegenwoordigden toch nog 50% van het totale aantal teruggekeerden in 2011. In 2011 was er een opvallende toename (onge-

2010

42

2011


veer +33%) van het aantal teruggekeerden die tot

Figuur 9: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie per REAB‑categorie, 2010-2011

128= 24 %

103 = 23 %

255= 49 %

2010

142= 27 %

213 = 47 %

REAB categorie A

2011

REAB categorie B

REAB categorie C

REAB‑categorie B behoorden en recht hadden op

voor de terugkeer is afhankelijk van verschillende

bijstand bij re‑integratie. De begunstigden die afge-

factoren, zoals het verkrijgen van reisdocumenten,

wezen asielzoekers waren, vertegenwoordigden 49%

de beschikbaarheid van commerciële vluchten, en

van het totale aantal. Het percentage migranten die

eventuele speciale behoeften die in aanmerking

tot REAB‑categorie A behoorden (asielzoekers die op

moeten worden genomen voor de terugreis. In

een beslissing wachten) bleef in 2011 stabiel ten op-

dringende gevallen waarbij de migrant over geldige

zichte van 2010. Bijgevolg kan men stellen dat een

reisdocumenten beschikt en zo snel mogelijk wenst

grote meerderheid (73%) van de migranten die in

terug te reizen, kan hij echter binnen een paar da-

2011 recht op bijstand bij re‑integratie had, al eens

gen worden geholpen met het regelen van de reis.

contact had gehad met het asielsysteem. De gemiddelde behandelingstijd is de tijd tussen de daHet aantal teruggekeerden die tot REAB‑categorie C

tum waarop de REAB‑aanvraag bij IOM wordt ingediend

behoorden en bijstand bij re‑integratie kregen, lag

en de datum waarop de begunstigde van het REAB‑pro-

in 2011 maar liefst 42% lager dan in 2010. Deze da-

gramma effectief vertrekt. In 2011 werd 52% van de aan-

ling is toe te schrijven aan wijzigingen van de crite-

vragen binnen de 20 dagen behandeld. Aanvragen van

ria waaraan Brazilianen en migranten afkomstig uit

REAB‑begunstigden die uitsluitend bijstand bij terugkeer

Balkanlanden, die gewoonlijk tot REAB‑categorie C

kregen, werden gemiddeld binnen de 25 dagen behan-

behoren, moeten voldoen om voor bijstand bij

deld. Aanvragen van REAB‑begunstigden die ook bijstand

re‑integratie in aanmerking te komen.

bij re‑integratie kregen, werden gemiddeld binnen de 33 dagen behandeld. De gemiddelde behandelingstijd

3.4.2.1. Behandelingstijd

van alle REAB‑aanvragen bedroeg dus 27 dagen.

IOM streeft er altijd naar om tijdig in de behoeften

De behandelingstijd is afhankelijk van hoe volledig de

van terugkeerders te voorzien en de meest geschik-

aanvraag is wanneer ze bij IOM aankomt, en van de

te wijze van terugkeer te vinden. Het tijdschema

behoeften en verzoeken van de betrokken migrant. Bij



138 = 30 %

43

sommige complexe gevallen van kwetsbare personen,

re‑integratie in te dienen. Tijdens de begeleiding van

zoals personen met medische noden, slachtoffers van

migranten stellen de partners het REAB‑programma

mensenhandel en niet‑begeleide minderjarigen voor

voor als een duurzame optie waarover ze beschikken

wie specifieke documenten en toestemmingen nodig

om een migratieprobleem op te lossen.

zijn en specifieke operationele procedures moeten worden gevolgd, kan de behandelingstijd oplopen

Veel entiteiten die diensten verlenen aan migranten

tot vijf weken (zie hoofdstuk 5, ‘REAB en bijstand bij

zijn op de hoogte van het REAB‑programma en ver-

re‑integratie aan kwetsbare groepen’, voor meer in-

wijzen geïnteresseerden door naar IOM. Tot deze en-

formatie). Een andere factor die de behandelingstijd

titeiten behoren migrantenorganisaties, ngo’s, dias-

beïnvloedt, is hoe lang het voor aanvragers duurt om

poragemeenschappen, buitenlandse ambassades en/

geldige reisdocumenten te verkrijgen. Sommige aan-

of consulaten, lokale en federale politiediensten, en

vragers zijn immers niet in het bezit van documenten

het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en

waaruit hun identiteit blijkt.

de Staatlozen. Hun aantal groeit elk jaar naarmate de AVRR‑programma’s van IOM bredere erkenning krij-

Daarnaast moet de begeleiding op het gebied van bij-

gen en de vraag naar AVRR‑diensten toeneemt.

stand bij re‑integratie grondig zijn en worden gecoördineerd met de verschillende actoren in België en in

De mate waarin de REAB‑partners het REAB‑pro-

het terugkeerland, wat enige tijd in beslag kan nemen.

gramma ondersteunen, varieert: sommige partners bieden alleen informatie- en begeleidingsdiensten

3.4.2.2. Doorverwijzende partners

aan, terwijl een kleiner aantal ook REAB‑aanvragen kan registreren. Partners die geen REAB‑aanvraag

Een uitstekende samenwerking tussen de belang-

kunnen registreren, zullen de geïnteresseerde mi-

rijkste partners is van essentieel belang voor het

grant doorverwijzen naar IOM Brussel of naar een

goed functioneren van het REAB‑programma. In

lid van het REAB‑registratienetwerk (zie bijlage VII,

meer dan 28 jaar heeft IOM België een uitgebreid

‘Lijst van de REAB‑partners van IOM’).

netwerk van 87 REAB‑partners uitgebouwd dat het hele Belgische grondgebied bestrijkt. Dit decentrale en duurzame begeleidings- en voorlichtingssysteem zorgt ervoor dat migranten tijdens elke fase van hun verblijf in België gemakkelijk toegang hebben tot het REAB‑programma. Het uitgebreide en toegankelijke netwerk van partners laat migranten ook kiezen op welke manier ze toegang willen tot het REAB‑programma. Aangezien de REAB‑partners een breed scala van diensten aanbieden aan immigranten, zorgt het netwerk ervoor dat elke potentiële aanvrager tijdens elke fase van zijn verblijf in België informatie kan krijgen over zijn opties om in het kader van het REAB‑programma terug te keren. De partners helpen migranten met uiteenlopende wettelijke immigratiestatus die mogelijk geïnteresseerd zijn om een REAB‑aanvraag en een aanvraag voor bijstand bij

44


© IOM - IOM 2007 MZW0007 (Foto Jenniffer Dew)

Figuur 10: IOM Brussel: Migranten aan wie bijstand bij vrijwillige terugkeer werd verleend, 2011: Doorverwijzingen door partners

• In 2011 werd het merendeel van de kandidaten voor vrijwillige terugkeer (2.616 kandidaten, van wie er 2.139 vertrokken) naar IOM doorverwezen door ngo’s, wat neerkomt op een lichte stijging van 3% ten opzichte van 2010. • De op een na grootste doorverwijzer waren de

2139= 64 %

federale opvangcentra. Zij verwezen 799 migranten door, van wie er 606 effectief vertrok72 = 2 %

ken zijn. Dit is 9% minder dan in 2010.

172 = 5 %

606 = 18 %

112 = 3 %

IOM Steden Rode Kruis-centra Dienst Vreemdelingenzaken Opvangcentra van FEDASIL NGO’s

• De belangrijkste verandering in de doorverwijzingen door partners ten opzichte van voorgaande jaren, was de toename van het aantal doorverwijzingen door Rode Kruis‑centra met 24%. • Het percentage aanvragers die hun dossier rechtstreeks bij het IOM‑kantoor openden, zonder doorverwijzing van andere partners, lag op hetzelfde niveau als in 2007: 2% van het totale aantal aanvragen. Het ging om 106 kandidaten, van wie er 72 vertrokken.


257 = 8 %

© IOM - IOM 2008 MTH0320 (Foto Pindie Stephen)


45

2010

7 26

47

33

78

Verblijfsstatus

vanaf 2000 gestaag toe tot een piek van 27 maanden in 2007, maar neemt sinds 2008 af en bedraagt momenteel 22 maanden. 41% van de REAB‑kandidaten verklaarde bij inSteden

schrijving voor vrijwillige terugkeer dat ze in BrusIOM

Rode Kruis Centra

63

97 Centra van de Dienst Vreemdelingenzaken 72

Open federale opvangcentra

NGO

155

332

De verblijfsduur van REAB‑kandidaten in België nam

127

3.4.2.3. Profielen van de aanvragers

457

Figuur 11: IOM Brussel: Aantal migranten aan wie bijstand bij re‑integratie werd verleend: Doorverwijzingen door partners, 2010-2011

2011

Geïnteresseerden kunnen niet alleen terecht bij het netwerk van partners, maar kunnen ook direct contact opnemen met IOM Brussel om er een REAB‑aanvraag in te dienen en re‑integratiebegeleiding en volledige bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie te krijgen. De AVRR‑consulenten van IOM ondersteunen en hel-

Tabel 3: IOM Brussel: Vrijwillig teruggekeerde migranten, 20052011: gemiddelde verblijfsduur van aanvragers in België vóór het indienen van een REAB‑aanvraag Verblijfsduur van aanvragers in België vóór het indienen van een REAB‑aanvraag

pen partners met REAB‑procedures en -mechanismen tijdens de hele terugkeerbegeleiding van migranten. Bij vergelijking van de doorverwijzingen door partners in 2010 en 2011, stellen we het volgende vast:

Jaar

gemiddeld (in maand)

2005

21

2006

24

2007

27

2008

25

2009

24

2010

21

2011

22

• Meer migranten dienen hun aanvraag direct bij IOM in, zonder doorverwijzing door een partner: het aantal migranten die bijstand kregen zonder tussenkomst van een IOM-partner steeg met 42%. • Steden verwezen drie keer meer migranten door naar IOM, wat een gevolg kan zijn van de outreachactiviteiten en informatie-initiatieven van IOM. • Het aantal doorverwijzingen door ngo’s steeg met 38%; het aantal doorverwijzingen door Rode Kruis-centra met 4%. • Het aantal doorverwijzingen door federale opvangcentra (Fedasil) steeg met 22%, terwijl het aantal doorverwijzingen door centra van de Dienst Vreemdelingenzaken met 26% terugliep.

46


Figuur 12: Migranten die in 2011 via IOM Brussel vrijwillig terugkeerden: uitsplitsing naar provincie van verblijf in België 1390

Antwerpen

839

Liege

195

Oost-Vlaanderen

194

West-Vlaanderen

187

Namur

156

Luxembourg

99

Vlaams Brabant

95

Limburg

93

Hainaut

82

Brabant Wallon

28

1.397 = 42 %

Vrijwillige terugkeer 1.961 = 58 %


Regio Brussel

Figuur 13: IOM Brussel 2011: Begunstigden uitgesplitst naar geslacht

290 = 35 %

sel verbleven, terwijl 25% Antwerpen opgaf als

Bijstand bij re-integratie

verblijfplaats. De aanvragers verblijven dus meestal in grote steden, waar er meer werk te vinden is en waar ze hun diasporagemeenschappen, soci-

545 = 65 %

ale netwerken en persoonlijke relaties hebben. De andere kandidaten waren min of meer gelijkmatig verspreid over de negen andere provincies, al was Waals-Brabant ondervertegenwoordigd met minder dan 1% van de begunstigden.

Vrouw

Man

Uitsplitsing naar geslacht en gezinssituatie In het verleden waren er altijd meer mannen dan vrouwen die in het kader van het REAB‑programma terugkeerden. Deze trend zette zich in 2011 voort: 58% van de teruggekeerden waren mannen, 42% vrouwen. Zo ook waren de teruggekeerden die bijstand bij re‑integratie kregen grotendeels mannen (65%).


47

Figuur 15: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2011: gezinssituatie (per aanvraag)

19 29

69 142

255 447

408 588

211 440

120 24

604 2

Figuur 14: Migranten die in 2011 via IOM Brussel vrijwillig terugkeerden: uitsplitsing naar leeftijd en gezinssituatie

124= 24 %

401= 76 %

0-11 12-17 18-25 26-35 36-50 51-65 65+ Familie

Familie

Alleenstaand

Alleenstaand

• In 2011 waren er bijna evenveel personen

Van alle teruggekeerden die bij vertrek recht op bijstand

die alleen terugkeerden (alleenstaanden) als

bij re‑integratie hadden, was 76% alleenstaand en keer-

personen die met hun gezin terugkeerden

de bijna een kwart samen met leden van hun gezin terug.

(gezinnen): respectievelijk 1.672 en 1.686 Kwetsbare personen: Van de migranten die in 2011

migranten. • 73% van alle teruggekeerden behoorde tot de

vertrokken en recht op bijstand bij re‑integratie

leeftijdscategorie 18-50 jaar, dat wil zeggen de

hadden, bestond 18% (147 personen) uit kwetsbare

economisch actieve bevolking.

personen. De grote meerderheid (71%) was kwets-

• Tijdens de verslagperiode keerden 750 kinde-

baar op grond van medische noden. Zie hoofdstuk

ren terug, onder wie 26 niet‑begeleide minder-

5, ‘REAB en bijstand bij re‑integratie aan kwetsbare

jarigen.

groepen’, voor meer informatie.

Tabel 4: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2011: kwetsbare migranten IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2011: kwetsbare migranten medical

elderly persons

single parents

pregnant women

unaccom‑ panied minors

assisted migrants

104

12

11

9

8

3

147

proportion of total migrants assisted (in %)

13

2

1

1

1

0

18

type of vuinerability

48


victims of Grand Total trafficking

3.4.3. Geografische spreiding 3.4.3.1. Per land

Figuur 16: Migranten die in 2011 via IOM Brussel vrijwillig terugkeerden: 10 belangrijkste terugkeerlanden

Van 1984 tot eind 2011 hielp het REAB‑programma 51.805 migranten met hun vrijwillige terugkeer

770 = 29%

457 = 17%

naar 147 verschillende landen. In 2011 hielp IOM Brussel 3.358 migranten met hun terugkeer naar 92 verschillende terugkeerlanden. De belangrijkste Brazilië (770 teruggekeerden), Kosovo/UNSC 1244

270 = 10%

47 = 2% 138 = 5%

(457 teruggekeerden), de Russische Federatie (270 teruggekeerden), Oekraïne (262 teruggekeerden) en de Voormalige Joegoslavische Republiek

143 = 5%

262 = 10%

Macedonië (219 teruggekeerden). De top 10 van

219 = 8%

terugkeerlanden was goed voor 80% van het totale

203 = 8%

167 = 6%

aantal teruggekeerden. Brazilië

Armenië

Slovakije

FYROM

Mongolië

Oekraïne

Servië

Russische Federatie

Irak

Kosovo, UNSC 1244


terugkeerlanden tijdens de verslagperiode waren

© IOM


49

2011

3

Bosnië

12

4

15 Kazachstan

29

17 Georgië

22

18 Pakistan

3

18 Afghanistan

Brazilië

39

40

55

48

79 Armenië

Irak

104

98

Kosovo, Servië

171

98

Russische Federatie

197

Figuur 17: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2010-2011: 10 belangrijkste terugkeerlanden in 2011

2010

In 2011 verleende IOM bijstand bij re‑integratie in

+117% voor Irak en +44% voor Armenië. In 2011

64 terugkeerlanden. De top 10 van landen waar

was er ook een zeer sterke toename van het aan-

teruggekeerden recht op bijstand bij re‑integratie

tal terugkeerders naar Kazachstan (van 4 naar 15

hadden, was in 2011 goed voor 80% van het totale

migranten), Afghanistan (van 5 naar 18 migranten)

aantal (671 van de 835 migranten). In vergelijking

en Bosnië-Hercegovina (van 3 naar 12 migranten).

met 2010 nam het aantal migranten die in de vier

In de top 10 van terugkeerlanden nam alleen het

belangrijkste terugkeerlanden bijstand bij re‑in-

aantal teruggekeerden naar Pakistan (-18%) en Ge-

tegratie kregen duidelijk toe: +100% voor de Rus-

orgië (‑59%) af.

sische Federatie, +74% voor Kosovo/UNSC 1244;

Tabel 5: IOM Brussel:Vrijwillig teruggekeerde migranten en bijstand bij re‑integratie, 2011: aanvragen / vertrekkers / bijstand bij re‑integratie per terugkeerland IOM Vrijwillige terugkeren 2011: Aanvragen and vertrekken per Terugkeerlanden Aanvragen

Vertrekkers

Bijstand bij re-integratie door de IOM

Afghanistan

42

25

18

Albanië

16

10

4

Algerije

24

20

-

Angola

6

1

-

Argentinië

4

2

2

Armenië

234

203

79

Azerbeidzjan

14

11

1

Bangladesh

11

8

2

Wit-rusland

7

4

1

Terugkeerland

50


Vertrekkers


Benin

3

3

1

Bhutan

3

0

-

Bolivië

3

2

-

Bosnië-Herzegovina

33

26

12

Brazilië

906

770

40

Bulgarije

26

18

1

Burkina Faso

4

4

3

Burundi

7

5

2

Kameroen

13

10

2

Kaapverdië

1

1

1

Chili

7

5

1

China

18

14

-

Colombië

3

3

-

Congo (democratische republiek)

9

5

1

Costa Rica

1

1

1

Ivoorkust

2

1

-

Kroatië

2

2

1

Cuba

1

1

-

Tsjechië

14

1

-

Djibouti

2

1

-

Ecuador

20

15

7

Egypte

12

7

3

El Salvador

5

4

-

Ethiopië

5

5

3

Gabon

2

2

-

Gambia

3

1

1

Georgië

52

44

17

Ghana

15

11

4

Guatemala

4

4

3

Geinea

27

22

5

Geinea-Bissau

1

0

-

Haïti

1

1

1

Hungarije

2

1

-

India

40

32

8



Aanvragen

Terugkeerland

51

Aanvragen

Vertrekkers


Indonesië

2

2

1

Iran

24

15

2

Irak

206

167

104

Israël

1

0

-

Jamaica

1

1

1

Jordanië

3

2

-

Kazachstan

26

25

15

Kenia

4

3

1

Kosovo, UNSC 1244

541

457

171

Kirgizië

14

12

5

Libanon

7

3

1

Lesotho

1

0

-

Litouwen

1

1

-

296

219

11

Madagaskar

1

1

-

Malawi

1

1

-

Maleisië

2

0

-

Mali

1

0

-

Mauritanië

2

2

2

Mauritius

6

5

-

Moldovië

47

39

3

Mongolië

155

138

3

Montenegro

4

4

3

Marokko

49

32

10

Nepal

19

17

6

Nicaragua

3

3

-

Niger

8

6

5

Nigeria

17

15

6

Pakistan

28

24

18

(Bezette) Palestijnse gebieden Panama

6

3

-

1

0

-

Paraguay

11

9

1

Peru

8

7

2

Terugkeerland

Macedonia, de voorm. joegosl. republiek

52


Vertrekkers


Filippijnen

3

0

-

Poland

1

0

-

Roemenië

46

35

-

Russische Federatie

389

270

197

Rwanda

19

17

4

Senegal

18

13

5

Servië

186

143

5

Sierra Leone

2

1

-

Slovakije

60

47

-

Somalië

5

0

-

Zuid-Afrika

1

1

1

Sri Lanka

19

9

4

Soedan

1

1

-

Suriname

1

0

-

Syrië

6

4

2

Tadzjikistan

1

1

-

Tanzania

11

7

1

Thailand

1

1

-

Togo

7

4

3

Tunesië

11

6

4

Turkije

14

9

4

Oeganda

4

1

1

Oekraïne

315

262

7

Verenigde staten van Amerika Uruguay

1

0

-

2

2

1

Oezbekistan

1

1

-

Venezuela

2

2

-

Vietnam

2

2

-

4230

3358

835

ALGEMEEN TOTAAL



Aanvragen

Terugkeerland

53

3.4.3.2. Per continent Net als in de afgelopen jaren was Europa in 2011 het

IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2007-2011: migranten, per continent

belangrijkste continent van bestemming, met 1.539 teruggekeerden (46% van alle teruggekeerden). De andere belangrijke continenten van bestemming

Europa

1210

Azie

835

Latijns-Amerika

294

Afrika

362

TOTAAL

2701

waren Latijns-Amerika met 25% van alle teruggekeerden (als gevolg van het aanzienlijke aantal Braziliaanse teruggekeerden: 832 personen), op de voet gevolgd door Azië met 23% van alle teruggekeerden. Afrika was ondervertegenwoordigd, met slechts 6% van het totale aantal teruggekeerden. Als we kijken naar het totale aantal migranten die in 2011 terugkeerden en recht op bijstand bij re‑integratie hadden, dan zien we dat op jaarbasis het aandeel migranten die naar: • een Europees land terugkeerden met 16% steeg; • een Latijns-Amerikaans land terugkeerden met 30% daalde;

• een Afrikaans land terugkeerden met 22% daalde. • Het aandeel migranten die naar een Aziatisch land terugkeerden bleef stabiel.

© IOM 2008 MML0003 (Foto Michele Bombassei)

54


Figuur 18: IOM Brussel:Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: continent van terugkeer

Figuur 19: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2011: migranten aan wie bijstand werd verleend, per continent

772= 23 %

60 = 7%

832= 25 %

69 = 8%

215= 6%

416= 50 %

1539= 46 %

Europa

Europa

Latijns-Amerika & de Caraïben

Latijns-Amerika & de Caraïben

Azië

Azië

Afrika

Afrika

416 290 60 69

284 224 63 88

146 136 88 74

262 111 72 67

102 74 11 64

Figuur 20: IOM Brussel: Bijstand bij re‑integratie, 2007-2011: migranten aan wie bijstand werd verleend, per continent

Europa


290 = 35 %

Latijns-Amerika & de Caraïben Azië Afrika

2007

2008

2009

2010

2011


55

Vrijwillig teruggekeerde migranten per continent,

Figuur 21: IOM Brussel:Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: belangrijkste terugkeerlanden in Europa

in 2011 In 2011 hielp IOM 1.541 migranten met de terugkeer naar hun land van herkomst in Europa. Dit is 40% meer dan in 2010, toen 1.100 migranten werden geholpen met hun terugkeer naar een Europees land. Tabel 6 geeft een overzicht van de belangrijkste Europese terugkeerlanden in de afgelopen zeven jaar. In 2011 was Kosovo/UNSC 1244 veruit het belang-

Kosovo, UNSC 1244

457

Russische Federatie

270

Oekraïne

262

FYROM

219

Servië

143

Slovakije

47

Moldavië

39

Federatie (18%), Oekraïne (17%) en de Voormalige

Roemenië

35

Joegoslavische Republiek Macedonië (14%).

Bosnië-Hercegovina

26

Bulgarije

18

rijkste Europese terugkeerland (30% van alle Europese teruggekeerden), gevolgd door de Russische

In 2011 steeg het aantal migranten die naar Servië terugkeerden met maar liefst 99% op jaarbasis, het aantal migranten die naar Kosovo/UNSC 1244

Macedonië terugkeerden met 22%. Dat is een ge-

terugkeerden met 78% en het aantal migranten

volg van de instroom van migranten uit Servië en

die naar de Voormalige Joegoslavische Republiek

de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedo-

Tabel 6: IOM Brussel:Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2005-2011: 10 belangrijkste terugkeerlanden in Europa 10 belangrijkste terugkeerlanden in Europa Terugkeerland

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

TOTAAL

Oekraïne

346

286

244

217

279

289

262

1923

Slovakije

679

127

131

390

147

100

47

1621

Russische FED.

210

159

158

260

134

163

270

1354

Kosovo, UNSC 1244

105

72

63

80

81

257

457

1115

Fyrom

33

32

21

23

25

179

219

532

Bulgarije

151

89

62

41

47

32

18

440

Moldavië

77

62

41

44

67

34

39

364

Servië

30

22

38

10

37

72

143

352

Roemenia

45

28

47

20

16

25

35

216

Tsjechië

50

3

9

30

28

1

1

122

1726

880

814

1115

861

1152

1491

8039

TOTAAL (PER JAAR)

56


nië naar België na de visumliberalisering in januari

bijstand bij terugkeer naar de Voormalige Joego-

2010. Veel Kosovaarse onderdanen hebben een

slavische Republiek Macedonië, Servië en Kosovo/

paspoort uit Servië of de Voormalige Joegoslavi-

UNSC 1244.

sche Republiek Macedonië en vragen onder deze nationaliteiten asiel aan. Door de snelle behande-

In 2011 keerden 832 migranten terug naar Latijns-

ling van hun asielaanvraag krijgen ze geen sociale

Amerika, of 14% minder dan in 2010, toen 963 mi-

bijstand of andere uitkeringen die asielzoekers ge-

granten naar een Latijns-Amerikaans land terug-

woonlijk ontvangen. Dit heeft geresulteerd in een

keerden. Deze lichte daling was een gevolg van de

grote vraag van deze Kosovaarse migranten naar

afname van het aantal migranten die naar Brazilië

Tabel 7: IOM Brussel:Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: 10 belangrijkste terugkeerlanden in Latijns-Amerika 10 belangrijkste terugkeerlanden in Latijns-Amerika Terugkeerland

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

TOTAAL

Brazilië

714

708

805

697

886

915

770

4725

Ecuador

91

41

40

37

28

17

15

254

Bolivia

19

16

17

8

15

4

2

79

Chili

20

13

8

15

11

12

5

79

Colombia

7

8

6

5

9

2

3

37

Peru

4

4

5

6

7

4

7

30

Paraguay

1

4

4

1

12

2

9

24

El Salvador

8

4

4

1

3

2

4

20

Guatemala

-

1

-

3

7

3

4

14

Argentinië

9

1

-

-

1

2

2

13

873

800

887

773

979

963

821

5275

TOTAAL (PER JAAR)



© IOM

57

Tabel 8: IOM Brussel:Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: 10 belangrijkste terugkeerlanden in Afrika 10 belangrijkste terugkeerlanden in Afrika Terugkeerland

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

TOTAAL

Morokko

17

13

19

18

23

35

32

157

Guinee

12

13

6

8

7

10

22

78

Algerije

30

37

28

18

34

25

20

192

Rwanda

6

19

14

14

6

1

17

77

Nigeria

26

24

12

5

8

11

15

101

Ghana

9

14

12

8

6

12

11

72

Kameroen

24

20

9

14

11

14

10

102

Niger

23

14

15

3

5

3

2

69

Congo-Kinshasa

39

31

34

26

8

21

5

164

Angola

23

10

20

8

15

8

1

85

TOTAAL (PER JAAR)

209

195

169

112

123

140

139

1097

terugkeerden met 15%. Dat kwam omdat de crite-

het aantal teruggekeerden naar Guinee (van 10 in

ria waaraan Brazilianen moeten voldoen om in aan-

2010 tot 22 in 2011: +120%) en Rwanda (van 1 in

merking te komen voor bijstand bij re‑integratie

2010 tot 17 in 2011).

in maart 2011 werden gewijzigd, waardoor het voor Brazilianen minder interessant werd om een

Het aantal teruggekeerden naar de Democratische

REAB‑aanvraag in te dienen. Toch keerde 93% van

Republiek Congo steeg in 2010 met 162% op

alle migranten die naar Latijns-Amerika terugkeer-

jaarbasis als gevolg van de uitvoering van het

den, naar Brazilië terug. We hebben ook vastge-

specifieke re‑integratieproject voor Congo en

steld dat het aantal migranten die naar Ecuador

Marokko, met een sterke daling in 2011 als gevolg

terugkeerden de afgelopen vier jaar licht is gedaald.

van het einde van het programma. Bovendien waren er in november 2011 presidentsverkiezingen in de

58

Het aantal migranten die bijstand kregen bij hun

Democratische Republiek Congo, en heeft de vrees

vrijwillige terugkeer naar Afrika gaat sinds 2005 in

voor de gevolgen van deze verkiezingen mogelijk

dalende lijn: van 274 migranten in 2005 tot 215 mi-

invloed gehad op de beslissing van migranten om

granten in 2011. In 2011 zagen we een stijging van

hun terugkeer uit te stellen.


Tabel 9: IOM Brussel:Vrijwillig teruggekeerde migranten, 2011: 10 belangrijkste terugkeerlanden in Azië

Terugkeerland

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

TOTAAL

Armenië

193

184

127

135

79

121

203

1042

1

34

17

10

21

81

167

331

Mogolië

134

177

142

119

159

96

138

965

Georgië

66

66

44

41

60

81

44

402

India

28

26

24

23

29

32

32

194

Kazachstan

26

40

25

24

6

6

25

152

Pakistan

28

15

26

12

23

36

24

164

Nepal

9

24

28

45

32

15

17

170

Iran

65

44

31

20

22

5

15

202

China

5

9

28

15

19

18

14

108

555

619

492

444

450

491

679

3730

Irak

TOTAAL (PER JAAR)

Het aantal migranten die bijstand bij vrijwillige

3.5.1. Rapportage

terugkeer naar Azië kregen, nam met maar liefst 34% toe: van 572 migranten in 2010 tot 765 mi-

IOM‑kantoren in de terugkeerlanden brengen

granten in 2011. Het belangrijkste Aziatische te-

bij IOM Brussel verslag uit over de voortgang van

rugkeerland was Armenië (27%), gevolgd door

re‑integratieactiviteiten en de uitvoering van het

Irak (22%) en Mongolië (18%).

re‑integratieplan van elke teruggekeerde (ongeacht de gekozen re‑integratieoptie of het stadium van de

3.5. Monitoring en evaluatie

bijstand), in drie inhoudelijke rapporten:

Monitoring en evaluaties zijn bedoeld om de

1. Het initiële rapport (één maand na terugkeer).

voortgang van de re‑integratieactiviteiten te

Dit rapport geeft een synthetisch overzicht van het

volgen en de ervaringen van teruggekeerden te

verleende type bijstand bij re‑integratie en het indi-

documenteren. De bevindingen worden door

catieve budget één maand na de terugkeer van de

IOM Brussel verzameld en geanalyseerd voor

begunstigde.

rapportagedoeleinden en om de effectiviteit en duurzaamheid van de bijstand bij re‑integratie

2. Het tussentijdse rapport (zes maanden na terug‑

te beoordelen. Daarnaast bieden monitoring en

keer). Dit rapport geeft een globaal overzicht van

evaluaties de mogelijkheid om informatie te ver-

de verleende bijstand en het uiteindelijke budget

zamelen voor terugkeerverhalen, die dan kunnen

dat zes maanden na terugkeer is uitgegeven. Dit

worden gebruikt voor voorlichtings- en commu-

rapport bevat een interview met de teruggekeerde,

nicatiedoeleinden.

op basis waarvan de verleende bijstand bij re‑in-


10 belangrijkste terugkeerlanden in Azië

tegratie globaal kan worden beoordeeld. Indien


59

mogelijk zal de missie in het terugkeerland een

helpt om op een duurzame manier een plaats te

inspectiebezoek brengen en de nodige informatie

vinden in hun eigen samenleving en arbeidsmarkt,

verzamelen met behulp van de controle- en evalu-

en informatie te verstrekken over gebieden in het

atieformulieren.

systeem van bijstandsverlening die moeten worden herzien of versterkt om de efficiëntie op landspeci-

3. Het eindrapport (één jaar na terugkeer). Dit rap-

fieke basis te verhogen. Daarnaast geven deze mis-

port bevat een evaluatie en algemene beoordeling

sies IOM‑donoren een beter inzicht in de realiteit

van de verleende bijstand bij re‑integratie per be-

van zowel emigratie als remigratie, en bieden ze de

gunstigde en de impact ervan op de lokale gemeen-

gelegenheid om te netwerken.

schap van de teruggekeerde, en wordt gebruikt voor rapportagedoeleinden.

Oekraïne, september 2011

3.5.2. Monitoring- en evaluatiemissies in de terugkeerlanden

De delegatie van de monitoring- en evaluatiemissie ontmoette drie teruggekeerden die van IOM Brussel bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie

In samenwerking met IOM‑kantoren in de terug-

hadden gekregen, alsmede vertegenwoordigers

keerlanden en hun AVRR‑personeel heeft IOM Brus-

van de overheidsdienst ter bestrijding van mensen-

sel vier missies georganiseerd en uitgevoerd om de

handel, de Belgische ambassade en Road to Life,

bijstand bij re‑integratie te controleren en evalueren

een ngo die bijstand aan teruggekeerden verleent.

in zes landen: Oekraïne, Servië, Kosovo/UNSC 1244, Georgië, Armenië en Nigeria. Vertegenwoordigers van de Dienst Vreemdelingenzaken en Fedasil namen ook deel aan de missies om verdere feedback te geven en een overzicht te krijgen van de diensten die IOM in de terugkeerlanden verleent. Sinds 2007 heeft IOM aldus uit eerste hand verslag kunnen uitbrengen over de bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie die is verleend aan migranten die zijn teruggekeerd naar Angola, Armenië (drie missies),

© IOM - Marina’s taverne in

Brazilië, Bulgarije, Bosnië-Hercegovina, Kameroen,

de regio Doenajevetsk

de Democratische Republiek Congo (twee missies), Ecuador, Georgië, Ghana, Kazachstan, Marokko, Nepal, Nigeria, Roemenië, de Russische Federatie, Servië, Oekraïne en Kosovo/UNSC 1244. Deze missies vormen een belangrijk onderdeel van het programma. Ze bieden het IOM‑personeel dat lokaal bijstand verleent de mogelijkheid om samen te komen en de problemen waarmee ze worden geconfronteerd te bespreken, informatie over beste praktijken uit te wisselen, te analyseren in welke mate bijstand bij re‑integratie teruggekeerden

60


© IOM - Viktoria’s serre in de regio Ivanivtsi

Daarnaast had de delegatie de gelegenheid om in

bezocht naast teruggekeerden die al werk hadden

het kader van het SIERADA-project (‘Support the

gevonden ook lokale instellingen met het oog op

Implementation of EC Readmission Agreements

het ontwikkelen van mogelijke partnerschappen

with the Republic of Moldova, the Russian Federa-

om teruggekeerden bij te staan. IOM deed aanbe-

tion and Ukraine: Facilitation of Assisted Voluntary

velingen voor verdere realisaties op dit gebied. De

Return and Reintegration’) vertegenwoordigers van

delegatie kon zien hoe de re‑integratieassistent van

de overheid en officiële instanties (Overheidsdienst

IOM Pristina de samenwerking met de Kosovaarse

voor migratie van de Dienst Vluchtelingen, Dienst

regionale diensten voor arbeidsbemiddeling onder-

internationale betrekkingen en overheidscommu-

houdt en uitbreidt om teruggekeerde Kosovaren

nicatie, opvangcentra voor migranten) te ontmoe-

meer mogelijkheden te bieden om zich in de lokale

ten en met hen zaken te bespreken die relevant zijn

publieke en private arbeidsmarkt te integreren. Er

voor AVRR.

werd vastgesteld dat IOM Pristina samenwerking

Servië en Kosovo/UNSC 1244, september 2011

organisaties zoals overheidsbedrijven, opleidingsin-

Deze missie was gericht op de recent ingevoerde

Armenië en Georgië, oktober 2011

stellingen en entiteiten uit de private sector.

loonsubsidieregeling, die een proefproject was binnen het project AVRR B-plus in 2011. De delegatie

Omdat de meerderheid van de Armeense teruggekeerden medische noden heeft, had de delegatie een ontmoeting met het Ministerie van Volksgezondheid voor een gedetailleerde briefing over overheidsprogramma’s en de toegankelijkheid van de gezondheidszorg in het land. De bijstand bij re‑integratie wordt voornamelijk gebruikt voor het opstarten van een microbusiness, en daarom kreeg de delegatie informatie over het IOM Micro Enter-

© IOM - Fuat op de boerderij van zijn familie in de buurt van Presevo (Servië)

© IOM - De aardappelboerderij van Hysen in Pestov (Kosovo/UNSC 1244)

prise Development Project dat door IOM Jerevan wordt aangeboden aan teruggekeerde Armeniërs en waarbij een bedrijfsadviseur advies verstrekt.


cultiveert en samenwerkingsverbanden opzet met

© IOM - Schoenmakerswinkeltje van Zurab in Rustavi


61

© IOM - Merabs uitrusting voor zijn koeboerderij

In Georgië bracht de delegatie een bezoek aan het

nen op de plek waar ze werkten (een marktkraam

Job Counselling and Referral Centre van IOM Tbilisi

met babykleding op de markt in het centrum van

dat extra steun biedt aan teruggekeerden die een

Lagos, en een winkel die stroomgeneratoren ver-

baan zoeken. De delegatie kreeg hierdoor een volle-

koopt), en één persoon die zijn bijstand bij re‑in-

dig overzicht van de lokale arbeidsmarkt. In het ka-

tegratie had gebruikt om de huur van zijn huis te

der van de beoordeling van de lokale voorzieningen

betalen. Daarnaast bracht de Belgische delegatie

voor gezondheidszorg, bezocht de delegatie een ge-

een bezoek aan de microbusiness van twee mi-

renoveerde gespecialiseerde kliniek die deels door

granten die uit Zwitserland waren teruggekeerd,

IOM Tbilisi werd gefinancierd en waar heroïnever-

voor een vergelijkende analyse van de bijstand bij

slaafden zich voor een zeer lage vergoeding kunnen

re‑integratie die zij kregen. Verder vergaderde de

laten behandelen.

Belgische delegatie met agentschappen en dienstverleners die gespecialiseerd zijn in bijstand aan

In zowel Armenië als Georgië spraken de terugge-

kwetsbare personen, zoals het door de staat ge-

keerden hun waardering uit voor de ervaring van

runde National Agency for the Prohibition of Traf-

de medewerkers en voor de kwaliteit van de oriën-

fic in Persons (NAPTIP), het Committee for the

tatie- en begeleidingsdiensten. Ze benadrukten dat

Support of the Dignity of Women (COSUDOW) dat

hun succesvolle re‑integratie in belangrijke mate te

onderdak en bescherming biedt aan slachtoffers

danken was aan de steun die ze hadden gekregen.

van mensenhandel, de KAMORASS Specialist Clinic waarnaar IOM Lagos personen met medische

Nigeria, november 2011

noden verwijst, en een mogelijke toekomstige partner die teruggekeerden zou kunnen oplei-

62

In november ontmoette IOM Brussel 60% van de

den en adviseren met betrekking tot het opstar-

migranten die in het kader van het REAB‑program-

ten van een microbusiness, het Centre for Youth

ma naar Nigeria waren teruggekeerd: twee perso-

Integrated Development (CYID).



© IOM


63

© IOM - Chandragadi Airport

HOOFDSTUK 4 A n a ly s e va n d e r e i s voorbere i d i n g e n e n ‑ ov e r e e n ko m s t e n


65

Hoofdstuk 4. Analyse van de reisvoorbereidingen en ‑overeenkomsten

zoals de Movement Management Manual (MMM), het Handbook of IOM Tariffs (HIT) en de Integrated Global Airline Ticket Order Record (i-GATOR). IOM‑kantoren zijn uitgerust met het computerreserveringssysteem AMADEUS, waarmee het

4.1. Achtergrond

IOM‑personeel direct toegang heeft tot routes en tarieven. Tickets worden rechtstreeks besteld bij de

Een van de belangrijkste thema’s waarop IOM zich

luchtvaartmaatschappijen waarmee IOM overeen-

toelegt, is de reisbegeleiding van mensen. Daarom is

komsten heeft gesloten of, bij gebrek aan een over-

er op het hoofdkantoor van IOM een afdeling die zich

eenkomst tussen IOM en de betrokken luchtvaart-

specifiek bezighoudt met migratieprocedures en on-

maatschappij, bij een lokaal reisbureau.

derhandelingen met luchtvaartmaatschappijen: de Resettlement and Movement Management (RMM) Division. De RMM Division onderhandelt recht-

4.2. Raamovereenkomsten met luchtvaartmaatschappijen

streeks met een aantal luchtvaartmaatschappijen om voor migranten betere tarieven en voorwaarden

IOM heeft op dit moment raamovereenkomsten

te bedingen en om IOM wereldwijd toegang te ge-

met de volgende luchtvaartmaatschappijen: British

ven tot luchtvaartmaatschappijen waarvan het net-

Airways, Swiss, American Airlines, British Midland

werk en de samenwerkingsverbanden (via allianties

International, Continental Airlines, Air France, Air

van luchtvaartmaatschappijen) het grootst mogelijke

Canada, Qatar Airways, SAS Scandinavian Airlines,

aantal bestemmingen en routes omvatten.

Royal Jordanian, Malaysia Airlines, Austrian Airlines, Etihad Airways, Qantas Airways, KLM, Kenya

De RMM Division heeft procedures opgesteld en

Airways, Emirates, Jet Airways, Ukraine Internatio-

webtools ontwikkeld die toegankelijk zijn voor alle

nal Airlines, Cathay Pacific, Avianca, Japan Airlines,

operationele medewerkers van IOM wereldwijd,

Lufthansa, Air Algérie, TAP Portugal, Ethiopian Airlines, Cimber Sterling, Malev Hungarian Airlines, Gulf Air, Skyways, Icelandair, Nextjet, Iberia, Egyptair, TACA International Airlines en Turkish Airlines. Om financiële redenen gebruikt IOM Brussel indien mogelijk de algemene overeenkomsten met luchtvaartmaatschappijen die door de RMM Division in Genève zijn gesloten. Daarnaast tracht IOM Brussel met luchtvaartmaatschappijen en reisbureaus lokale overeenkomsten te sluiten die afgestemd zijn op de Belgische situatie en realiteit. Hierdoor kan IOM Brussel proactief de goedkoopste vluchten met de beste routes zoeken, in aanvulling op de transitbijstand en de bijstand bij aankomst die IOM‑missies aan de begunstigden kunnen verlenen.

© IOM

66


De belangrijkste luchtvaartmaatschappijen die IOM

4.3.Transitbijstand

Brussel in 2011 gebruikte, waren: In 2011 werden in het kader van het REAB‑program1. Austrian Airlines;

ma 2.620 migranten tijdens hun transit in Europa ge-

2. Brussels Airlines;

holpen om naar hun land van herkomst terug te ke-

3. Iberia;

ren. Dit komt overeen met bijna 83% van het totale

4. KLM;

aantal personen die in het kader van het REAB‑pro-

5. Royal Jordanian.

gramma in 2011 werden geholpen. Het IOM‑per-

69% van de uitgegeven tickets werd uitgegeven via

grote luchthavens: Wenen, Moskou, Boedapest,

een van de raamovereenkomsten van IOM, en de

Amsterdam en Amman. IOM heeft met de meeste

vijf luchtvaartmaatschappijen die het meest wer-

Europese grensautoriteiten en/of immigratiedien-

den gebruikt, waren alle maatschappijen waarmee

sten overeenkomsten gesloten op grond waarvan

IOM een overeenkomst heeft.

passagiers het Schengengebied kunnen doorkruisen zonder een transitvisum te moeten voorleggen.

Voor 2012 werkt IOM aan de verdere beperking van de niet‑terugbetaalbare kosten van vliegtickets die

Er werd aan migranten ook bijstand bij aankomst

veroorzaakt worden doordat begunstigden niet ko-

verleend, ofwel op hun verzoek, ofwel op verzoek

men opdagen voor hun vlucht en nalaten om IOM

van de luchthavenautoriteiten in het land van her-

hiervan op de hoogte te brengen vóór de geplande

komst.

vertrekdatum. Deze niet‑terugbetaalbare kosten kunnen worden beperkt door zoveel mogelijk ge-

IOM Brussel zelf heeft 5.587 passagiers geholpen

bruik te maken van luchtvaartmaatschappijen die

met hun overstap in Brussel. Deze hulp werd ver-

geen kosten aanrekenen wanneer mensen niet

gemakkelijkt door een overeenkomst tussen IOM

komen opdagen voor hun vlucht (bijvoorbeeld Air

Brussel en de Belgische Dienst Vreemdelingenza-

France, KLM, Etihad Airways en Ukraine Internati-

ken die de visumplicht voor migranten in transit

onal Airlines).

ophief.

Hoofdstuk 4: Analyse van de reisvoorbereidingen en ‑overeenkomsten

soneel verleende transitbijstand in de volgende

© IOM


67

© IOM - IOM 2010 - MEG0034 - Ahmed Rady

HOOFDSTUK 5 R E A B e n b i j s ta n d b i j r e ‑ i n t e g r at i e aa n k wet s bare g roepe n


69

Hoofdstuk 5. REAB en bijstand bij re‑integratie aan kwetsbare groepen

• voorlichting; • begeleiding; • capaciteitsopbouw van gespecialiseerde partners; • networking met partners en tegenhangers. IOM werkt op het niveau van de gastlanden, de

In het kader van haar activiteiten op het gebied

transitlanden en de landen van herkomst.

van bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie (AVRR) helpt IOM kwetsbare groepen en biedt ze hen

5.1. Niet‑begeleide minderjarigen

extra ondersteuning die is afgestemd op hun behoeften (‘bijstand aan kwetsbare groepen’ genoemd).

Definitie Een niet‑begeleide minderjarige vreemdeling is

Deze extra steun wordt specifiek afgestemd op de

een persoon jonger dan 18 die niet door een van

individuele situatie van elke begunstigde van bij-

zijn ouders of door een wettelijke voogd wordt

stand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie, waar-

begeleid en die afkomstig is uit een land dat geen

bij ervoor wordt gezorgd dat de betrokken persoon

lid is van de Europese Economische Ruimte. Een

in menswaardige en veilige omstandigheden naar

niet‑begeleide minderjarige uit een lidstaat van

zijn land van herkomst kan terugkeren.

de Europese Unie wordt dus niet als een niet‑begeleide minderjarige vreemdeling beschouwd.

Kwetsbare groepen kunnen bestaan uit: • personen met gezondheidsproblemen;

Kinderen die reizen met ten minste één ouder of

• slachtoffers van mensenhandel;

voogd, of van wie een van de ouders in het land

• zwangere vrouwen;

van bestemming verblijft, worden niet als niet‑be-

• alleenstaande ouders (vader of moeder die al-

geleide minderjarige vreemdelingen beschouwd.

leen met zijn/haar kind(eren) terugkeert); • ouderen;

Worden ze echter begeleid door een gezinslid dat

• minderjarigen;

niet hun wettelijke voogd is, dan worden ze wel

• niet‑begeleide minderjarigen.

als niet‑begeleide minderjarige vreemdelingen beschouwd.

De expertise van IOM op dit gebied richt zich op: • operationele planning van de terugkeer en re‑integratie;

5.1.1. AVRR voor niet‑begeleide minderjarigen als een van de duurzame oplossingen IOM‑ondersteuning bij het bepalen van het belang van het kind Samen met bijstand bij lokale integratie en hervestiging is bijstand bij vrijwillige terugkeer een van de drie duurzame oplossingen die op internationaal niveau kunnen worden aangeboden aan niet‑begeleide minderjarigen. Beslissingen over individuele gevallen moeten altijd worden genomen rekening


70


houdend met het beginsel van ‘het belang van het

kind’. In overeenstemming met de internationale

UNSC 1244, de Voormalige Joegoslavische Repu-

normen en om voor elke niet‑begeleide minderjarige

bliek Macedonië. Totaal: 8

een passende duurzame oplossing te vinden, biedt

Gemenebest van Onafhankelijke Staten (de

IOM specifieke bijstand bij vrijwillige terugkeer en

GOS-landen): Russische Federatie, Oekraïne. To-

re‑integratie (AVRR) aan. Dit omvat de behandeling

taal: 7

van verzoeken om informatie door wettelijke voog-

Azië en Centraal-Azië: Afghanistan, Bangladesh,

den met als doel het belang van het kind te bepa-

China, India, Mongolië, Pakistan, Oezbekistan

len, directe begeleidingssessies, de opstelling van

Totaal: 12

re‑integratieplannen, de operationele terugkeer en

Amerika: Brazilië. Totaal: 5

de nauwgezette opvolging van de re‑integratie. Individuele verzoeken om informatie

In 2011 werden ongeveer 20 individuele begelei-

In het kader van haar dagelijkse activiteiten beant-

dingssessies gehouden met niet‑begeleide minder-

woordde IOM Brussel in 2011 meer dan 50 terug-

jarigen die naar huis wilden terugkeren. Gewoonlijk

keergerelateerde verzoeken om informatie met be-

zijn hun wettelijke voogden de belangrijkste ge-

trekking tot niet‑begeleide minderjarigen afkomstig

sprekspartners van IOM, maar sommige voogden

uit 28 verschillende landen.

brengen hun voogdijkind mee zodat het kind zelf vragen kan stellen en het proces beter kan begrij-

Het antwoord van IOM op deze verzoeken helpt

pen. Ook REAB‑partners en maatschappelijk wer-

voogden, REAB‑partners, niet‑begeleide minderja-

kers van gespecialiseerde opvangfaciliteiten heb-

rigen en voormalige niet‑begeleide minderjarigen

ben contact gehad met een AVRR‑consulent om

om een gefundeerde beslissing te nemen over de

concrete gevallen te bespreken of om meer gede-

duurzaamheid van een eventuele terugkeer en om

tailleerde informatie over het proces te krijgen.

te bepalen of een terugkeer het kind ten goede zou komen op het gebied van veiligheid, heropname in

5.1.2.Voorlichting, communicatie en opleiding

de familie, en sociale en economische leefbaarheid. Verzoeken om informatie leiden niet noodzakelijk tot

Een te dichten kloof: Voorlichting en communicatie

een effectieve terugkeer, maar dragen bij aan het be-

Op basis van de vaststelling dat er behoefte was aan

palen van het belang van een niet‑begeleide minder-

meer informatie over AVRR voor niet‑begeleide min-

jarige die de mogelijkheid van bijstand bij vrijwillige

derjarigen, bevatte het project AVRR B-plus in 2011

terugkeer overweegt. Deze verzoeken om informatie

een specifiek onderdeel met betrekking tot deze

zijn vaak de eerste stap naar een formeel verzoek om

kwetsbare categorie. In dit verband organiseerde IOM

bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie.

op 15 september 2011 twee informatiesessies over AVRR voor niet‑begeleide minderjarigen. Het doel

Verzoeken om informatie per regio in 2011

was om maatschappelijk werkers, wettelijke voogden

Afrika: Angola, Eritrea, Gambia, Guinee, Liberia,

en andere praktijkmensen die in contact staan met

de Democratische Republiek Congo, Senegal, So-

niet‑begeleide minderjarigen te informeren over de

malië, Tanzania. Totaal: 10

AVRR‑optie en ‑procedure. IOM, Fedasil, de Dienst

Noord-Afrika en het Nabije Oosten / Midden-

Voogdij en Caritas behoorden tot de gespreksleiders.

Oosten: Algerije, Irak, Marokko, Tunesië, Turkije.

Meer dan 90 personen woonden de evenementen bij,

Totaal: 9

wat een bevestiging was van de behoefte aan uitge-

EU en Oost-Europa: Albanië, Bulgarije, Kosovo/

breidere communicatie over het onderwerp.


Hoofdstuk 5: REAB en bijstand bij re‑integratie aan kwetsbare groepen

Directe begeleiding

71

Op dezelfde dag stelde IOM een nieuwe brochure over

• voormalige niet‑begeleide minderjarigen jonger

AVRR voor niet‑begeleide minderjarigen voor. De bro-

dan 25 van wie de wettelijke voogdij is verlengd;

chure werd ontwikkeld in samenwerking met Fedasil,

• voormalige niet‑begeleide minderjarigen tot de

de Dienst Voogdij en Caritas, en is bedoeld om concrete

leeftijd van 21 – op voorwaarde dat ze in België

informatie te verstrekken aan personen die beroeps-

verbleven en onder de wettelijke aansprakelijkheid

matig werken met niet‑begeleide minderjarigen en die

van een voogd stonden toen ze minderjarig waren.

de AVRR‑optie willen bespreken met niet‑begeleide minderjarigen of die specifieke verzoeken van niet‑be-

In 2011 organiseerde IOM bijstand bij vrijwillige

geleide minderjarigen zelf willen beantwoorden.

terugkeer voor 12 niet‑begeleide minderjarigen

7

en voormalige niet‑begeleide minderjarigen. Zij Voorlichting van wettelijke voogden:

keerden terug naar de volgende landen: Afghani-

opleidingssessie van de Dienst Voogdij

stan (1), Brazilië (2), de Voormalige Joegoslavische

Nog steeds met het oog op het verbeteren van de ken-

Republiek Macedonië (3), Kosovo/UNSC 1244 (2),

nis van professionals over AVRR voor niet‑begeleide

Mongolië (1), de Russische Federatie (2), en Ser-

minderjarigen en het voorlichten van wettelijke voog-

vië (1). Acht van de teruggekeerde niet‑begeleide

den die verantwoordelijk zijn voor de bepaling van het

minderjarigen kregen bijstand bij re‑integratie.

belang van het kind, nam IOM Brussel deel aan een

Vooral scholing, beroepsopleidingen en inkomsten-

basisopleiding voor nieuwe wettelijke voogden. De

genererende initiatieven werden aangemoedigd.

opleidingssessie werd georganiseerd door de Dienst Voogdij, vond plaats op 20 december 2011 en werd

In 2011 ontving IOM Brussels in totaal 33 AVRR‑aan-

door een twintigtal praktijkmensen bijgewoond.

vragen voor niet‑begeleide minderjarigen uit 17 verschillende landen: Afghanistan, Albanië, Angola,

Om dezelfde redenen gaf IOM Brussel ook capaci-

Brazilië, Ivoorkust, Gambia, Ghana, Guinee, Irak,

teitsopbouwsessies voor wettelijke voogden van

Kosovo/UNSC 1244, de Voormalige Joegoslavische

andere partner-ngo’s (zoals Caritas) om te garan-

Republiek Macedonië, Mongolië, Marokko, de Rus-

deren dat niet‑begeleide minderjarigen die de

sische Federatie, Senegal, Servië en Oekraïne.

AVRR‑optie overwegen een eerlijke en geharmoniVan die 33 AVRR‑aanvragen:

seerde behandeling krijgen.

• waren er 12 voor niet‑begeleide minderjarige

5.1.3. AVRR in de praktijk

meisjes en 21 voor niet‑begeleide minderjarige jongens;

AVRR‑aanvragen en teruggekeerden die AVRR kregen AVRR en NMBs

2009

2010

2011

aantal AVRR aanvragen

17

23

33

Aantal teruggekeerden

11

11

12

• werden er 8 ingediend door asielzoekers en 5 door afgewezen asielzoekers, terwijl 19 zich in een irreguliere situatie bevonden; • werd 1 niet‑begeleide minderjarige als een

Afgezien van niet‑begeleide minderjarigen waren er

slachtoffer van mensenhandel beschouwd;

in 2011 nog twee andere groepen die in aanmerking

• waren 25 aanvragen voor personen ouder dan 15;

kwamen voor bijstand aan kwetsbare personen:

• keerden 2 personen terug als voormalige niet‑begeleide minderjarigen.

7

72

De brochure is beschikbaar in drie talen en kan gratis worden gedownload in het deel 72 Unaccompanied minors op de AVRRwebsite van IOM Brussel: http://avrr.belgium.iom.int/en/for-partners/howcan-you-help-migrants-belonging-to-a-vulnerable-group/unaccompanied-minors.html


16 van de 33 aanvragen werden uiteindelijk ingetrokken, terwijl 5 aanvragen nog niet waren afge-

rond op 31 december 2011. Meerdere niet‑bege-

bied van informatieverstrekking en communicatie

leide minderjarigen veranderden van gedachten

over AVRR voor niet‑begeleide minderjarigen gericht

en waren niet langer bereid om naar huis terug te

tot een breder publiek, de erkenning van AVRR als

keren. Twee niet‑begeleide minderjarigen keerden

een mogelijke duurzame oplossing voor niet‑begelei-

met eigen middelen en/of met de steun van hun

de minderjarigen in België, de garanties die worden

familieleden terug. Eén niet‑begeleide minderjarige

geboden door bijstand bij re‑integratie en het ope-

veranderde van gedachten onder druk van haar fa-

nen van REAB‑bijstand aan kwetsbare groepen voor

milie om in België te blijven. Een andere niet‑bege-

voormalige niet‑begeleide minderjarigen.

leide minderjarige kon zijn familieleden niet langer bereiken en diende daarom via het Rode Kruis een

5.2. Personen met medische noden

verzoek in om zijn familie op te sporen.

5.2.1. AVRR voor personen met medische noden Alle niet‑begeleide minderjarigen jonger dan 15

Om de behoeften van kwetsbare migranten met

krijgen systematisch een persoon toegewezen

een mentaal en/of fysiek probleem te beoorde-

die hen tijdens hun terugreis begeleidt.

len, heeft IOM Brussel in samenwerking met haar partners specifieke richtlijnen voor de terugkeer en

Voor minderjarigen ouder dan 15 wordt geval

re‑integratie van deze groep migranten opgesteld.

per geval een beslissing genomen op basis van de kwetsbaarheid van de niet‑begeleide minder-

Daarom kan IOM Brussel met de steun van de be-

jarige, de duur van de reis, enz.

trokken partners de terugkeer en re‑integratie van personen met medische noden naar om het even

In 2011 waren drie reisbegeleiders nodig (1 wettelijke

welk land snel beoordelen en effectief plannen.

voogd, 1 professionele reisbegeleider uit het IOM‑be-

IOM Brussel kan daarbij zorgen voor:

stand van reisbegeleiders en 1 IOM‑medewerker).

• begeleiding vóór vertrek;

8

• vervoer en bijstand na aankomst;

5.1.4. Trends en analyses

• het verzamelen en verstrekken van adequate, objectieve en tijdige informatie over de moge-

Het is vermeldenswaard dat de rol van IOM Brussel

lijkheden van re‑integratie;

steeds meer erkenning krijgt wat betreft de bepa-

• het opzetten van aangepaste re‑integratieme-

ling van ‘het belang van het kind’ bij het overwe-

chanismen ter ondersteuning van de re‑inte-

gen van duurzame oplossingen voor niet‑begeleide

gratieactiviteiten;

minderjarigen in België. De toename van het aantal verzoeken om informatie (+20% op jaarbasis) en

• het monitoren en opvolgen van de re‑integratieprojecten van teruggekeerden.


IOM‑beleid inzake begeleiding tijdens de terugreis

van het aantal formele REAB‑aanvragen (+75% op jaarbasis) in 2011 geeft aan dat professionals steeds

Indien wordt vastgesteld dat een migrant die om bijstand

meer een beroep doen op de diensten van IOM.

bij terugkeer verzoekt gezondheidsproblemen heeft, moet daar terdege rekening mee worden gehouden.

Deze trend kan worden verklaard door verschillende factoren, zoals de inspanningen van IOM op het ge-

Een consulent voor personen met medische noden interpreteert het vereiste verslag van de behandelende

8

Voor meer informatie over reisbegeleiders verwijzen we naar hoofdstuk 5.2.2 over reisbegeleiders voor personen met medische noden.

arts en neemt de uiteindelijke beslissing of de migrant


73

al dan niet voor het programma in aanmerking komt.

De reisbegeleiders die voor de hierboven genoemde op-

Indien nodig kan de consulent de IRRiCO II-landenfi-

drachten werden aangesteld, kwamen uit een IOM‑be-

ches raadplegen voor meer gedetailleerde informatie

stand van reisbegeleiders. Dit bestand werd in 2010

over de gezondheidssystemen van terugkeerlanden.

aangelegd in het kader van het project ‘Uitwisseling van

9

informatie en praktijken in 6 EU‑lidstaten over AVRR voor IOM Brussel bepaalt de speciale behoeften van de mi-

personen met mentale en/of fysieke problemen’. Het be-

grant tijdens de reis (bijvoorbeeld een brancard, zuurstof-

stand bevat momenteel 76 professionals die klaarstaan

fles, rolstoel en/of reisbegeleider) en organiseert de reis

om te worden opgeroepen om de veilige terugreis van

volgens de aanbevelingen van de luchtvaartmaatschap-

REAB‑begunstigden te garanderen. Het bestand wordt

pij en de arts die de betrokken migrant heeft onderzocht.

regelmatig uitgebreid met geschikte nieuwe kandidaten.

5.2.2. Uitgelicht: de reisbegeleiders

Bij de selectie van een reisbegeleider wordt rekening gehouden met zijn professionele achtergrond en kwa-

Op verzoek van de medische autoriteiten van de lucht-

lificaties en met de vastgestelde behoeften van de be-

vaartmaatschappij en/of op aanbeveling van de behan-

trokken migrant. Het bestand omvat onder meer artsen

delende arts wordt een reisbegeleider meegestuurd. Af-

(huisartsen en specialisten), verpleegkundigen, psycho-

hankelijk van het verzoek van de luchtvaartmaatschappij

logen, maatschappelijk werkers, wettelijke voogden en

en de behoeften van de migrant, stelt de medisch consu-

een ex-stewardess. Er wordt ook rekening gehouden

lent van IOM een reisbegeleider aan en zorgt hij ervoor

met hun talenkennis, zodat ze tijdens de gehele terug-

dat deze persoon geschikt is voor de opdracht.

reis de best mogelijke bijstand kunnen verlenen.

- Aantal medische reisbegeleiders die in 2011 mi-

5.2.3. Trends en analyses

granten op hun terugreis hebben begeleid: 7 In 2011 verleende IOM Brussel bijstand aan 119 miAantal migranten

Land

Mentaal probleem

2

Armenië

Mentaal probleem

1

Tunesië

Hyperventilatie/angst

1

Armenië

Diabetes

1

Russische Federatie

Cerebrovasculair accident (CVA)

1

Mauritius

Migranten aan wie medische bijstand werd verleend

Polytrauma (met brancard)

1

Bulgarije

Aantal ontvangen verzoeken

30

Migranten die terugkeerden met medische bijstand

15

Gezondheidstoestand

- Aantal niet‑medische reisbegeleiders die in 2011

granten met medische noden. 104 van hen kregen bijstand bij re‑integratie, en 15 van hen vertrokken met de standaardbijstand bij terugkeer (REAB). REAB: medische bijstand, 2011 2011

Re‑integratie: medische bijstand, 2011

migranten op hun terugreis hebben begeleid: 3 Gezondheidstoestand

Aantal migranten

Land

Mentaal probleem

1

Costa Rica

Respiratory disease

1

Serbia

Hepatitis

1

Serbia

Migranten aan wie medische bijstand werd verleend

2011

Aantal ontvangen verzoeken

120

Migranten die terugkeerden met medische bijstand

104

Het is vermeldenswaard dat het aantal personen met medische noden aan wie in 2011 bijstand werd ver-

9

74

De IRRiCO II-informatiefiches zijn te vinden op de IRRiCO II-website: www.iom.int/irrico.


leend iets hoger lag dan in 2010. Het aantal ontvan-

gen aanvragen lag in 2011 op hetzelfde niveau als in

De types bijstand bij re‑integratie die in 2011 wer-

2010, maar er werden meer aanvragen ingetrokken:

den verleend, waren heel divers. Dit blijkt uit de

31 in totaal, of 20,7% van het totale aantal ontvangen

volgende tabel: Type bijstand (re‑integratiepakket) per migrant met medische noden aan wie bijstand werd verleend

2011

juiste medische attesten, ‘fit-to-fly’-verklaringen (for-

Bijstand bij re‑integratie en bijstand aan kwets‑ bare personen (via het NP )

62

mulieren waarin een arts bevestigt dat de betrokken

Alleen bijstand aan kwetsbare personen (via het NP)

1

persoon vanuit medisch oogpunt in staat is de vlieg-

Medisch project

2

reis te maken) die door de luchtvaartmaatschappijen

Bijstand aan kwetsbare personen (via AVRR B-plus )

21

Ondersteuning met het opstarten van een mi‑ cro‑business (via AVRR B-plus) en bijstand aan kwetsbare personen (via het NP)

18

Loonsubsidie (via AVRR B-plus) en bijstand aan kwetsbare personen (via het NP)

-

verband met het feit dat de betrokken migranten niet de vereiste documenten konden voorleggen: de

worden gevraagd, of reisdocumenten. Sommige migranten trokken hun aanvraag in omdat ze met eigen middelen konden terugkeren, of omdat ze de terugreis niet langer konden aanvatten als gevolg van het

Algemeen totaal

104

feit dat hun gezondheidsproblemen te ernstig waren. Wat de AVRR B-plus-premie voor kwetsbare persoDe vier belangrijkste landen van bestemming waren

nen (21 in totaal) betreft, werd er prioriteit gegeven

dezelfde als in 2010: Armenië, de Russische Federa-

aan de kwetsbaarste migranten (migranten die een

tie, Kosovo/UNSC 1244 en Brazilië. Net als in 2010

zware medische behandeling en/of follow-up nodig

betrof in 2011 de grote meerderheid van de medi-

hadden), terwijl de bijstand bij re‑integratie via het

sche dossiers mannen.

Fonds voor Kwetsbare Groepen van het Nationaal Programma werd toegekend aan migranten die aan

Een nieuwe trend die in 2011 werd vastgesteld, heeft

kleine of lichtere problemen leden (62 premies).

betrekking op de REAB‑categorie waartoe terugge-

Er waren nog twee premies beschikbaar van het

keerde migranten met medische noden behoorden. In

in 2010 gelanceerde project ‘Uitwisseling van in-

2010 bestond de meerderheid van hen uit migranten in

formatie en praktijken in 6 EU‑lidstaten over AVRR

een irreguliere situatie (categorie C), terwijl het in 2011

voor personen met mentale en/of fysieke proble-

meestal om afgewezen asielzoekers (categorie B) ging.

men’. Migranten met medische noden konden ook een combinatie van verschillende soorten bijstand

REAB‑categorie – personen met medische noden

krijgen, bijvoorbeeld AVRR B-plus-ondersteuning bij

2010

2011

A

29

18

B

37

57

C

55

29

onaal Programma. Migranten met medische noden

Algemeen totaal

121

104

hebben het gewoonlijk moeilijker om als zelfstan-

het opstarten van een microbusiness in combinatie met bijstand aan kwetsbare personen via het Nati-


aanvragen. Deze intrekkingen hielden voornamelijk

dige aan de slag te gaan of om de arbeidsmarkt te betreden. Bijgevolg kunnen ze zeer gebaat zijn met ondersteuning bij het opstarten van een microbusiness. Deze gecombineerde bijstand werd toegekend aan slechts 18 van de 104 migranten die een re‑integratiepremie kregen. © IOM


75

Casestudy van een migrant met medische noden Een 35-jarige mannelijke migrant kwam in juli 2010

Nadat vele luchtvaartmaatschappijen geweigerd had-

in België aan. Hij bevond zich in een irreguliere situ-

den om de man te vervoeren, was er uiteindelijk één

atie. Twee maanden later werd hij aangereden door

luchtvaartmaatschappij die de door IOM voorgelegde

een autobestuurder die vluchtmisdrijf pleegde. De

‘fit-to-fly’-verklaring aanvaardde, zij het onder een

man werd met een ernstig polytrauma opgenomen

aantal strikte voorwaarden. De medisch consulent

in het ziekenhuis. Hij had een bilaterale longcontusie,

van IOM stelde een medische reisbegeleider aan die

abdominaal trauma en hersenletsel. Naast deze in-

voldeed aan de voorwaarden van de luchtvaartmaat-

wendige verwondingen had hij ook een open scheen-

schappij en van de behandelende arts in het Belgi-

beenbreuk, een slagaderbreuk en complexe breuken

sche ziekenhuis. De reisbegeleider nam contact op

van de linkse gezichtsstructuren. Hij lag tot november

met de medische afdeling om te informeren naar de

2010 in coma.

medische noden van de migrant tijdens de reis. IOM regelde het vervoer per ziekenwagen, uitgerust met

De vrouw en twee kinderen van de man woonden in

alle benodigde apparatuur, van het ziekenhuis naar de

zijn land van herkomst. De vrouw gaf toestemming

luchthaven Brussel-Nationaal, en van de luchthaven in

om de repatriëring van haar man te regelen. Eind

het land van herkomst naar het plaatselijke ziekenhuis.

april 2011 werd het REAB‑dossier (categorie C) aan

Om complicaties tijdens de reis te voorkomen, regel-

IOM overgemaakt. Begin mei 2011 begon IOM met

den de op de luchthaven aanwezige IOM‑collega’s dat

de medische voorbereiding van de terugreis en de co-

de luchthavenautoriteiten de migrant en zijn reisbege-

ördinatie met een lokaal ziekenhuis. Begin juni 2011

leider aan boord van het vliegtuig zouden helpen, om

verklaarde het ziekenhuis dat de migrant inmiddels

onnodige verplaatsingen van de patiënt en de proble-

in staat was om mensen die in zijn eigen taal spraken

men die daarmee gepaard gaan te vermijden.

te begrijpen. Hij kon nog niet praten, maar was wel in staat om kleine opdrachten uit te voeren. Acute of in-

Aankomst in het land van herkomst: Hoewel de me-

tensieve zorg was niet langer nodig, maar de man had

dische structuur en de medische verzorging van de

wel een uitgebreide revalidatie nodig, bij voorkeur in

patiënt niet zo goed waren als in België, deed het de

zijn eigen taal.

patiënt duidelijk deugd om met zijn familie te worden herenigd.

De patiënt moest liggend reizen en daarbij constant zuurstof krijgen, van het ziekenhuis in België tot het

Situatie na vijf maanden: De gezondheid van de

ziekenhuis in zijn land van herkomst.

patiënt was stabiel, hoewel hij nog steeds niet kon spreken en zich nog niet kon bewegen. Zijn familie

76

Organisatie van de medische repatriëring: Het

overweegt om naar de hoofdstad te gaan, waar de

IOM‑kantoor in het terugkeerland legde alle nodige

patiënt in gespecialiseerde ziekenhuizen kan revali-

contacten met het ziekenhuis in de hoofdstad om er-

deren met de hulp van IOM. De door IOM verleende

voor te zorgen dat de ziekenhuisopname van de mi-

medische bijstand dekte een bijkomende medische

grant meteen na aankomst in zijn thuisland vlot zou

behandeling in een ziekenhuis die niet werd gedekt

verlopen. Het lokale kantoor nam ook contact op met

door de nationale ziektekostenverzekering, evenals

de familie van de migrant om te verzekeren dat er ook

de transportkosten met een gespecialiseerd voer-

een medische follow-up zou gebeuren buiten het ka-

tuig van en naar het ziekenhuis en de kosten voor

der van de door het ziekenhuis aangeboden zorg.

medische benodigdheden.


5.3. Slachtoffers van mensenhandel, uitbuiting en misbruik In het kader van het AVRR‑programma voor kwetsbare personen organiseert IOM Brussel bijstand bij vrijwillige terugkeer en verleent het bijstand bij re‑integratie aan slachtoffers van mensenhandel die in België verblijven of geïdentificeerd zijn en die naar hun land van herkomst willen terugkeren. IOM Brussel heeft geen specifiek programma voor deze groep, en de toegankelijkheidscriteria zijn gebaseerd op de © IOM

Definitie Het dient opgemerkt dat de definitie van

misbruik, en die voor bescherming en opvolging

‘slachtoffer van mensenhandel’ zoals die in het

zijn doorverwezen naar gespecialiseerde ngo’s;

AVRR‑programma van IOM Brussel wordt ge-

• niet‑begeleide minderjarigen van wie vermoed

bruikt, breder is dan de officiële definitie zoals

wordt dat ze slachtoffer van mensenhandel zijn

die in internationale protocollen, EU‑richtlijnen

en die onder toezicht zijn geplaatst.

en de Belgische wetgeving wordt gebruikt. Het AVRR-programma begrijpt onder slachtoffers van

Meer in het algemeen verleent het REAB‑program-

mensenhandel ook andere kwetsbare personen

ma bijstand aan elke migrant van wie redelijkerwijs

bij wie elementen van mensenhandel, misbruik

vermoed wordt dat hij het slachtoffer van men-

en/of uitbuiting zijn vastgesteld.

senhandel, uitbuiting of misbruik is geworden en die om bescherming heeft verzocht en door een

Tot op heden heeft IOM nog geen aanvragen voor

REAB‑partner, een gespecialiseerde ngo, een wets-

bijstand bij vrijwillige terugkeer ontvangen voor

handhavingsinstantie of een andere gespecialiseer-

personen die volgens de strikt juridische definitie

de instantie is doorverwezen naar IOM.

slachtoffer van mensenhandel zijn, dat wil zeggen aanvragen voor personen die in België wettelijk als slachtoffer van mensenhandel worden beschouwd.

5.3.1. Nationale en internationale samenwerking voor een veilige terugkeer

Wel heeft IOM bijstand verleend aan: Mensenhandel is per definitie een transversaal the• migranten die in België een juridische procedu-

ma en vereist dus een aanpak waarbij de meeste

re voor erkenning als slachtoffer van mensen-

nationale beleidsdomeinen en actoren betrok-

handel hebben opgestart, en van wie de aan-

ken worden. Aangezien IOM focust op AVRR voor

vraag nog loopt maar die hebben besloten om

slachtoffers van mensenhandel en andere kwetsba-

zich uit het proces terug te trekken;

re migranten die het slachtoffer zijn van mishande-

• migranten van wie de aanvraag tot erkenning als

ling of uitbuiting, hanteert zij deze globale aanpak

slachtoffer van mensenhandel in België is afgewezen;

en werkt ze nauw samen met een brede waaier van

• migranten die bij de politie een klacht hebben

cruciale actoren op nationaal en internationaal vlak

neergelegd wegens mishandeling, uitbuiting of


criteria die gelden voor het REAB‑programma.

om een veilig terugkeerproces te waarborgen.


77

Op Belgisch niveau verdienen de volgende gespe-

te zorgen dat de migranten snel hun waardigheid

cialiseerde ngo’s die essentiële REAB‑partners zijn

terugkrijgen. Sociale opvolging is vaak nodig om te

een speciale vermelding: Pagasa, Surya, Payoke

vermijden dat migranten opnieuw het slachtoffer

en Esperanto, een gespecialiseerd centrum voor

van mensenhandel worden. Tot slot worden mi-

niet‑begeleide minderjarigen die slachtoffer van

crobusinessinitiatieven en inkomstengenererende

mensenhandel zijn. Daarnaast werkt IOM ook

activiteiten ook sterk aangemoedigd om ervoor te

samen met de cel Mensenhandel van de Dienst

zorgen dat slachtoffers financieel veilig zijn en om

Vreemdelingenzaken, nationale wetshandhavings-

te voorkomen dat ze met andere negatieve migra-

instanties voor zover relevant, andere leden van

tie-ervaringen worden geconfronteerd.

het REAB‑netwerk, en andere maatschappelijke actoren zoals gezondheidswerkers.

Cijfers met betrekking tot AVRR voor slachtof‑ fers van mensenhandel, uitbuiting en misbruik,

Op internationaal niveau werkt IOM Brussel samen

2010-2011

met de IOM‑missies in de landen van herkomst.

2010: 7 teruggekeerden. Landen: Brazilië, Roe-

Daarnaast werkt IOM Brussel geval per geval sa-

menië, Bulgarije, de Russische Federatie.

men met gespecialiseerde internationale organisa-

2011: 5 teruggekeerden. Landen: Brazilië, de

ties zoals Interpol voor zaken van grensoverschrij-

Voormalige Joegoslavische Republiek Macedo-

dende criminaliteit, en met nationale autoriteiten

nië, Nigeria, Zuid-Afrika.

om risicobeoordelingen uit te voeren en een veilig AVRR‑proces te verzekeren. Ten slotte hebben de

Het is interessant om op te merken dat alle begun-

ambassades en consulaten in België ook een cru-

stigden aan wie IOM bijstand verleende vrouwen

ciale rol te spelen in het doorverwijzen van slacht-

waren. De meesten van hen waren alleenstaand,

offers, het verlenen van bijstand en internationale

al hadden sommigen kinderen ten laste. Een van

samenwerking.

hen was een niet‑begeleide minderjarige. Sommigen waren economisch uitgebuit (vaak werden ze

5.3.2. AVRR voor slachtoffers van mensenhandel, uitbuiting en misbruik

verplicht om onbetaald huishoudelijke taken te verrichten), anderen seksueel. Sommigen waren het slachtoffer geworden van een gedwongen huwelijk.

Slachtoffers van mensenhandel hebben op gelijke voet recht op bijstand bij vrijwillige terugkeer (AVR)

Drie slachtoffers van mensenhandel kregen bij-

als andere begunstigden van het programma. De

stand bij re‑integratie samen met hun familieleden:

potentiële risico’s die slachtoffers van mensenhan-

het eerste slachtoffer kreeg bijstand in het kader

del na hun terugkeer in het land van herkomst lopen, vereisen echter dat specifieke voorzorgen worden genomen. Zoals hierboven vermeld, werkt IOM Brussel nauw samen met partners, IOM‑missies en andere relevante actoren om ervoor te zorgen dat voldaan wordt aan de voorwaarden om de veilige terugkeer van migranten te organiseren. Wat bijstand bij re‑integratie betreft, ligt de nadruk op medische en psychosociale noden om ervoor

78


© IOM - IOM 2007



van het project AVRR B-plus voor kwetsbare personen, de twee anderen kregen bijstand van het Fonds voor Kwetsbare Groepen van het Nationaal Programma. De toegekende premies werden gebruikt voor diverse zaken, van materiële kosten tot de financiering van een beroepsopleiding. De twee overige begunstigden waren niet geïnteresseerd in extra steun en wilden zo snel mogelijk terug naar huis nadat ze om ‘verkeerde redenen’ naar België waren gebracht.


79

© IOM

HOOFDSTUK 6 Voorlichtingse n o u t r e a c hact i v i te i te n


81

Hoofdstuk 6. Voorlichtings- en outreachactiviteiten

systeem op te zetten waarbij elke migrant toegang kan krijgen tot het programma op de manier die voor hem het meest geschikt is. Vanuit deze premisse werkt IOM sinds 1984 aan de uitbouw van een netwerk van partners bij wie verschillende categorieën

6.1.Voorlichtingsactiviteiten

van migranten terecht kunnen om toegang te krijgen tot het REAB-programma. Het REAB‑netwerk bestaat

Het REAB‑programma is een programma voor vrijwil-

uit een combinatie van ngo’s, lokale overheden (een

lige terugkeer dat zich richt tot migranten die vrij be-

aantal steden en gemeenten), overheidsstructuren

slissen om naar hun land van herkomst terug te keren.

voor de opvang van asielzoekers (opvangcentra van

Opdat migranten deze vrije en vrijwillige beslissing zou-

Fedasil en het Rode Kruis), migrantenorganisaties en

den kunnen nemen, moet ervoor worden gezorgd dat

de Dienst Vreemdelingenzaken.

ze juist worden geïnformeerd over de mogelijkheid van vrijwillige terugkeer en re‑integratie en dat ze de proce-

Dit flexibele en uitgebreide REAB‑systeem heeft tot

dure en mogelijke voordelen volledig begrijpen.

doel een dienstverlening te bieden die is afgestemd op de verschillende behoeften van migranten,

Om deze migranten adequate informatie te kunnen

waarbij iedere aanvrager toegang kan krijgen tot

verstrekken, heeft IOM Brussel sinds 1984 een uit-

het REAB‑programma op de manier die voor hem

gebreid netwerk van partners in België uitgebouwd.

het meest geschikt is. Om dit systeem verder te

Deze REAB‑partners, die over het hele land ver-

verbeteren, heeft IOM er ook voor gezorgd dat

spreid zijn, zorgen ervoor dat migranten tijdens elke

migranten die niet in een opvangcentrum worden

fase van hun verblijf in België gemakkelijk toegang

opgevangen toegang kunnen krijgen tot het

kunnen krijgen tot het REAB‑programma.

programma op verschillende plaatsen in het land, zodat ze niet naar Brussel hoeven te reizen. Dit

In 2011 zette IOM haar voorlichtings- en communica-

netwerk van REAB‑partners bestrijkt de belangrijkste

tieactiviteiten in het kader van het REAB‑programma

gebieden in België waar migranten verblijven.

voort. Dit programma is gericht op REAB‑partners, ambassades, consulaten, steden en gemeenten (project

Abraço, een nieuwe REAB‑partner

AVRR B-plus), en dan meer specifiek op hun sociale

Abraço ASBL is een organisatie die de Latijns-

netwerken, immigratieambtenaren en politiemensen.

Amerikaanse

gemeenschap

in

Brussel

ondersteuning biedt. Abraço werkt al enkele jaren

6.1.1. De REAB‑partners

samen met IOM, meer bepaald in het kader van het onderzoek van Braziliaanse migratiepatronen.

Het REAB‑systeem is gebaseerd op het principe dat vrijwillige terugkeer een optie is die moet worden

Op 4 februari kwamen IOM en Abraço ASBL bijeen

aangeboden aan de drie categorieën van migran-

in het kader van het REAB‑programma. Het alge-

ten die in het REAB‑programma worden genoemd.

mene doel van deze bijeenkomst was om te praten

Deze categorieën zijn asielzoekers binnen en buiten

over concrete samenwerkingsvormen tussen de

de procedure en gestrande migranten.

twee organisaties. IOM gaf een uitgebreid overzicht van het REAB‑programma en de REAB‑part-

82

Om deze verschillende categorieën van begunstig-

nerschapsovereenkomst. IOM benadrukte dat het

den adequaat te helpen, is het nodig een flexibel

programma er een voor vrijwillige terugkeer en


re‑integratie is en dat de rol van de REAB‑partners

verstrekking van terugkeer- en re‑integratiegerelateerde

van het grootste belang is.

informatie. De landen worden geselecteerd op basis van het hoge aantal teruggekeerden vanuit de opvangvoor-

IOM verstrekte ook informatie over het netwerk van

zieningen en de grote behoefte aan actuele informatie

REAB‑partners en de rol van de REAB‑partners. Ze

over re‑integratiemogelijkheden om tijdens gesprekken

presenteerde de verschillende operationele stappen

over toekomstmogelijkheden een diepgaander contact

van het terugkeer‑ en re‑integratieproces, en vestig-

met de potentiële begunstigden mogelijk te maken. De

de daarbij de aandacht op enkele praktische zaken,

drie geselecteerde landen of regio’s voor 2011 waren Ar-

zoals het gebruik van de REAB‑aanvraagformulieren.

menië, de Russische Federatie (Noordelijke Kaukasus) en Kosovo/UNSC 1244.

te worden. Nog dezelfde dag sloten IOM en Abraço

De regionale werkgroepen (per land: één sessie

ASBL hun partnerschap officieel af.

voor de Nederlandstalige groep en één sessie voor de Franstalige groep) kwamen bijeen in het op-

Sindsdien kunnen migranten informatie ontvangen,

vangcentrum of de hoofdzetel van Fedasil op de

REAB‑begeleiding krijgen en een REAB‑dossier ope-

volgende data: 9 mei en 16 mei 2011 (Armenië); 29

nen op het volgende adres:

september en 6 oktober 2011 (de Russische Federatie – Noordelijke Kaukasus) en 16 december 2011

Abraço ASBL

en 12 januari 2012 (Kosovo/UNSC 1244). De inhoud

Mevr. Monica Pereira

van de drie werkgroepvergaderingen werd gestruc-

Vorstsesteenweg 199

tureerd volgens een vooraf vastgesteld kader:

1060 Brussel www.abraco-asbl.be

• de situatie van het bestudeerde land, met inbegrip van belangrijke historische elementen, de

Regionale werkgroepen

sociaaleconomische ontwikkeling en de huidige

Vanwege het succes in de voorgaande jaren en de

uitdagingen op het gebied van migratie;

duidelijke behoefte aan dit soort informatiesessies

• de voorstelling van de re‑integratiepartners in

voor terugkeerconsulenten van Fedasil, organiseer-

de bestudeerde landen (lokale Caritas-partner

de IOM in 2011 weer drie regionale werkgroepen in

en lokaal IOM‑kantoor), inclusief hun structuur

nauwe samenwerking met Caritas en Fedasil.

en lopende projecten die interessant zijn voor

Hoofdstuk 6: Voorlichtings- en outreachactiviteiten

Abraço ASBL bevestigde zijn wens om REAB‑partner

terugkerende migranten die bijstand bij vrijwilGezien de ontwikkeling van de bijstand bij re‑integratie

lige terugkeer en re‑integratie krijgen;

sinds medio 2006 en gelet op het feit dat geleidelijk meer

• de situatie van de bijstand bij vrijwillige terug-

en meer migranten in het federale opvangnetwerk kie-

keer naar en re‑integratie in het bestudeerde

zen voor vrijwillige terugkeer in combinatie met bijstand

land via een grondige statistische analyse op

bij re‑integratie, gaven de terugkeerconsulenten van Fe-

basis van de REAB‑ en re‑integratiedatabases;

dasil aan bijzonder geïnteresseerd te zijn in actuele en

• praktische tips en trucs die verband houden

gedetailleerde informatie over bepaalde landen waarvan

met de terugkeer naar en re‑integratie in het

een relatief groot aantal onderdanen in opvangcentra

bestudeerde land;

voor migranten verblijven. De werkgroepen zijn bedoeld

• de huidige economische en arbeidsmarktsituatie;

om de capaciteiten van de terugkeerconsulenten van Fe-

• mogelijkheden om een microbusiness op te

dasil te versterken op het gebied van begeleiding en de

starten (vereisten, voorwaarden, enz.);


83

• bestaande beroepsopleidingen;

praktische informatie over de procedure voor het ver-

• algemene informatie over de gezondheidszorg;

krijgen van reisdocumenten om naar Irak terug te ke-

• voorwaarden voor kwetsbare migranten om

ren.

toegang te krijgen tot stelsels van gezondheidszorg, onderwijsstelsels, pensioenstelsels en

Op 21 december had IOM Brussel een ontmoeting met

huisvestingssystemen;

de consul van Tunesië en met de persoon die verant-

• terugkeerverhalen: een overzicht van de be-

woordelijk is voor sociale zaken. IOM toonde een video

langrijkste re‑integratiedossiers van IOM Brus-

over AVRR en stelde de verschillende soorten bijstand

sel en Caritas met de bedoeling er lessen uit

voor die in het kader van het REAB‑ en het re‑integratie-

te trekken op het gebied van begeleiding vóór

programma worden verleend, inclusief de criteria om

vertrek en voorbereiding van het terugkeer‑ en

voor die bijstand in aanmerking te komen. De consul en

re‑integratieprogramma;

zijn attaché deden een aantal voorstellen, waaronder

• informatie met betrekking tot de reis, met inbe-

het aanbieden van een opleiding in België vóór het op-

grip van de route, de transit, de bijstand bij aan-

starten van een microbusiness in het land van herkomst

komst, de vereiste reisdocumenten en de contac-

en het opzetten van een specifiek terugkeerproject

ten met de ambassades en consulaten in België.

voor gekwalificeerde Tunesische onderdanen.

Aangezien de feedback over deze werkgroepen zeer

Op verzoek van IOM Den Haag bezocht IOM Brussel

positief was, zijn voor 2012 nieuwe werkgroepver-

meerdere consulaten samen met terugkeerkandida-

gaderingen gepland.

ten die in Nederland verbleven en die afkomstig waren van landen zonder diplomatieke vertegenwoor-

6.1.2. Ambassades en consulaten

diging in Nederland. Het doel van deze bezoeken was een interview tussen de consulaire diensten en de

Met het oog op de versterking van de banden en de sa-

betrokken kandidaat die een reisdocument wenste

menwerking met ambassades en consulaten worden

om naar zijn land van herkomst terug te keren.

er sinds 2003 regelmatig informatiesessies en formele bijeenkomsten met verschillende ambassades georga-

Op 13 december organiseerde IOM Brussel een

niseerd om (1) het REAB‑programma en de bijstand in

derde seminarie voor ambassades en consulaten.

het kader van dit programma voor te stellen en (2) na

Voor meer informatie over dit seminarie verwijzen

te gaan hoe de samenwerking met het personeel van

we naar hoofdstuk 7.5.

de ambassades en consulaten kan worden verbeterd.

6.1.3. Nieuw informatiemateriaal In dit verband had IOM Brussel op 9 juni een ontmoeting met het consulaat van Irak om het AVR- en het RE-

• Luchthavenfolders in 20 talen

AB‑programma voor te stellen. IOM gaf het consulaat

IOM heeft een luchthavenfolder gemaakt waarin

algemene informatie over haar activiteiten wereld-

de luchthavenprocedures bij vertrek, in transit en

wijd, met nadruk op AVR-programma’s en ‑projecten.

bij aankomst nauwkeurig en eenvoudig worden uitgelegd aan migranten die in het kader van het RE-

84

IOM gaf uitleg over de specifieke bijstand die in het

AB‑programma naar hun land van herkomst terugke-

kader van het REAB‑ en het re‑integratieprogramma

ren. Sinds 2011 is deze folder beschikbaar in 20 talen,

wordt verleend, en vermeldde daarbij een aantal al-

namelijk: Albanees, Arabisch, Chinees, Kroatisch, Ne-

gemene trends en statistieken. Het consulaat gaf IOM

derlands, Engels, Farsi, Frans, Duits, Hindi, Mongools,


Portugees, Punjabi, Roemeens, Russisch, Servisch,

6.2. Outreachactiviteiten

Spaans, Turks, Oekraïens en Urdu. Om nieuwe contacten te leggen met organisaties • AVRR‑folders in 21 talen

die mogelijk geïnteresseerd zijn in AVR en het RE-

In het kader van het project AVRR B-Plus heeft IOM

AB‑programma, werkte IOM Brussel haar outreach-

Brussel een folder gemaakt over het AVRR‑proces

benadering en -activiteiten in 2011 verder uit.

nees, Arabisch, Armeens, Chinees, Nederlands, En-

Deze activiteiten bestonden uit informatiesessies

gels, Frans, Georgisch, Hindi, Kurmanci, Mongools,

en bijeenkomsten met het Belgisch Comité voor

Pasjtoe, Perzisch, Portugees, Punjabi, Russisch, Ser-

Hulp aan Vluchtelingen (BCHV) en met het perso-

visch, Spaans, Turks, Oekraïens en Urdu. IOM Brus-

neel van ziekenhuizen, psychiatrische instellingen

sel heeft ook een brochure gemaakt over AVRR

en andere gespecialiseerde organisaties die zich

voor niet‑begeleide minderjarigen. Deze brochure is

inzetten voor en bijstand verlenen aan kwetsbare

verkrijgbaar in het Nederlands, Engels en Frans. De

migranten met medische noden in België.

folder richt zich tot potentiële terugkeerkandidaten, terwijl de brochure zich richt tot elke persoon die in

Het doel van deze verschillende outreachactiviteiten is

contact staat met niet‑begeleide minderjarigen.

het vergroten van de zichtbaarheid van het REAB‑programma, het verbeteren van de kennis over de moge-

• Brochures voor NBM in 3 talen

lijkheden die het REAB‑programma biedt, het bewust

In het kader van het project AVRR B-Plus heeft IOM

maken van wat vrijwillige terugkeer precies inhoudt,

Brussel een brochure gemaakt die zich richt tot wet-

het regelmatig informeren over de re‑integratiecom-

telijke voogden en maatschappelijk werkers die re-

ponent van het programma, en het verstrekken van

gelmatig in contact staan met niet‑begeleide minder-

informatie over hoe migranten die geïnteresseerd zijn

jarigen. In deze brochure wordt de procedure voor

in vrijwillige terugkeer kunnen worden geholpen en

vrijwillige terugkeer in detail uitgelegd voor deze

goed kunnen worden geïnformeerd.

kwetsbare groep. De brochure bevat ook een aantal terugkeerverhalen. Deze brochure is ontwikkeld in nauwe samenwerking met Caritas en Fedasil, en be-

6.2.1. Maandelijkse vergaderingen van het Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen


vanuit België. Deze folder is beschikbaar in het Alba-

vat ook informatiemateriaal van de Dienst Voogdij. Ze is beschikbaar in het Frans, Engels en Nederlands.

In 2011 heeft IOM Brussel deelgenomen aan de maandelijkse vergaderingen van het Belgisch Comité

• Brochures met re‑integratieverhalen

voor Hulp aan Vluchtelingen (BCHV).10 Het BCHV is

Deze brochures bevatten re‑integratie-informatie

een vereniging zonder winstoogmerk die de organi-

per continent (inclusief gegevens van IOM en Ca-

satie coördineert van diverse organisaties, zoals het

ritas) en een brede waaier van terugkeerverhalen.

Commissariaat‑Generaal voor de Vluchtelingen en

Deze brochures zijn beschikbaar in het Frans, Engels

de Staatlozen (CGVS), Caritas, het Rode Kruis, het

en Nederlands, en zijn bedoeld om maatschappelijk

Protestants Sociaal Centrum en Solidarité Socialiste

werkers een concreet instrument te geven voor hun

die betrokken zijn bij asielkwesties in België. Elke

terugkeergerelateerde begeleidingsactiviteiten.

maand organiseert het BCHV een forum voor dialoog waar de belangrijkste ngo’s en de Belgische autoritei-

Alle folders en brochures kunnen worden gedownload van de AVRR‑website: http://avrr.belgium.iom. int/en/resources/publications.html.

10 Meer informatie over het Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen (BCHV) is te vinden op www.cbar-bchv.be/.


85

ten (de commissaris‑generaal voor de Vluchtelingen

Deze informatiesessies waren afgestemd op de speci-

en de Staatlozen, de Dienst Vreemdelingenzaken,

fieke behoeften en vragen van maatschappelijk wer-

Fedasil en de Dienst Voogdij, enz.) bijeenkomen om

kers in beide gevangenissen. De sessie in Sint-Gillis

van gedachten te wisselen en informatie uit te wis-

werd ook bijgewoond door een aantal ngo’s die wer-

selen over recente ontwikkelingen op het gebied van

ken met gedetineerden in de regio van Brussel. Deze

asiel en migratie. Internationale organisaties, zoals

sessies waren bedoeld om algemene informatie over

UNHCR en IOM, zijn ook vertegenwoordigd.

vrijwillige terugkeer en re‑integratie te verstrekken, met extra aandacht voor kwetsbare personen. IOM

Op deze bijeenkomsten heeft IOM maandelijkse sta-

gaf een overzicht van haar REAB‑activiteiten, de mo-

tistische AVRR‑gegevens meegedeeld en informatie

gelijkheden voor de doelgroep in beide gevangenis-

verstrekt over lopende projecten en evenementen

sen na het uitzitten van hun straf, en de criteria om

die het publiek interesseerden. Deze bijeenkom-

voor bijstand in aanmerking te komen.

sten waren ook een gelegenheid om bepaalde praktische kwesties in verband met AVRR, zoals reisprocedures en reisdocumenten en de precieze rol van

6.2.4. Informatiesessie in het Centre Régional d’Intégration de Charleroi

IOM in het AVRR‑proces, te verduidelijken. In nauwe samenwerking met Fedasil werd op

6.2.2. Informatiesessies voor SeTIS

17 mei een informatiesessie voor de sociale diensten van Charleroi gehouden in het Centre Régional

In maart 2011 organiseerde IOM Brussel vier infor-

d’Intégration de Charleroi (CRIC).

matiesessies voor vertalers en tolken die werken voor SeTIS (Service de Traduction et Interprétariat

IOM gaf concrete voorbeelden van migranten die

en Milieu Social en Communauté française de Belgi-

bijstand bij re‑integratie hadden gekregen, en be-

que) in de volgende provincies: Namen (12 deelne-

antwoordde een hele reeks uiteenlopende vragen

mers), Henegouwen (10 deelnemers), Luik-Verviers

die verband hielden met het organiseren van bij-

(17 deelnemers) en Luxemburg (8 deelnemers).

stand bij re‑integratie in de landen van herkomst.

Deze sessies moesten de deelnemers in staat stel-

Voor deze gelegenheid had het CRIC een bestand

len om aan potentiële kandidaten adequate en ac-

met een overzicht van AVRR opgesteld, dat alle be-

tuele informatie te verstrekken over de diensten die

schikbare materiaal op dit gebied bevatte.

binnen het REAB‑ en het re‑integratieprogramma beschikbaar zijn. De deelnemers toonden zich zeer geïnteresseerd in het voorlichtingsmateriaal en de landenfiches in verschillende talen die tot hun beschikking lagen.

6.2.3. Informatiesessie in de gevangenissen van Sint-Gillis en Hasselt Op 26 april en 3 mei organiseerde IOM informatiesessies in de gevangenissen van respectievelijk SintGillis (15 deelnemers) en Hasselt (30 deelnemers).

86


© IOM

6.2.5. Derde seminarie over AVRR voor kwetsbare personen

bijgewoond door diverse medewerkers van ziekenhuizen, psychiatrische instellingen, opvangcentra en andere gespecialiseerde organisaties die zich

De afgelopen jaren zien we een gestage stijging van

inzetten voor en bijstand verlenen aan kwetsbare

het percentage migranten met lichamelijke en/of

migranten met medische noden in België.


© IOM - Brochure collection

psychische gezondheidsproblemen die bijstand bij vrijwillige terugkeer vragen. De huidige uitdaging

De activiteiten van IOM op het gebied van migranten

bestaat erin om in de groeiende behoeften van

met medische noden werden voorgesteld, en er werd

deze bijzonder kwetsbare groep migranten te voor-

gedetailleerde informatie verstrekt over de specifie-

zien en tegelijk te zorgen voor een doeltreffende en

ke kenmerken van het REAB‑programma – namelijk

op hun specifieke behoeften afgestemde opvolging

de brede toegankelijkheid van het programma en de

van hun dossiers.

gestroomlijnde procedure – en over de actoren en specifieke begunstigden van het programma.

Na het succes van de twee voorgaande bijeenkomsten organiseerde IOM Brussel op 16 juni een derde

Het seminarie omvatte ook een videoconferentie

seminarie over AVRR voor personen met medische

met migranten die waren teruggekeerd naar Koso-

noden. Dit seminarie was een gezamenlijk initiatief

vo/UNSC 1244 en die in het kader van het REAB‑pro-

in het kader van het project AVRR B-Plus, en werd

gramma medische bijstand hadden ontvangen.


87

© IOM - Information Stands

HOOFDsTUK 7 E v e n e m e n te n e n co n fere n t i e s


89

Hoofdstuk 7. Evenementen en conferenties In 2011 organiseerde en nam IOM Brussel deel aan een aantal evenementen en conferenties ter bevorde-

© IOM - Caritas IOM Fedasil Vluchtelingenwerk

ring van de expertise, samenwerking en efficiëntie van het proces van vrijwillige terugkeer en re‑integratie.

gerelateerde projecten voor 2011 voor. IOM stelde ook een nieuw handboek voor met de titel Review of

Dit hoofdstuk geeft informatie over terugkeergerelateer-

Procedures on Handling Assisted Voluntary Returns

de evenementen en conferenties die door IOM Brussel

of Medical Cases from Selected European Union

werden georganiseerd of waaraan IOM Brussel deelnam.

Member States (‘Herziening van de procedures voor bijstand bij vrijwillige terugkeer van personen met

7.1. REAB‑partnervergadering

medische noden uit welbepaalde EU‑lidstaten’). Op 20 oktober vond de tweede REAB‑partnervergadering van het jaar plaats. Dankzij de vorming van verschillende werkgroepen was deze vergadering een geschikte gelegenheid om IOM‑collega’s uit 10 landen van herkomst te ontmoeten en om expertise en waardevolle informatie met betrekking

© IOM - Kabul and Embassy of Afghanistan

tot AVRR in de landen van herkomst uit te wisselen.

IOM Brussel houdt regelmatig contact met zijn REAB‑partners en beantwoordt hun vragen op adhocbasis. Daarnaast nodigt IOM alle REAB‑partners twee keer per jaar uit om operationele kwesties, diverse onderwerpen die van belang zijn en afgelopen, lopende en toekomstige activiteiten en projecten te bespreken.

© IOM - Participants working group Kosovo

Deze REAB‑partnervergaderingen bieden IOM en informatie uit te wisselen.

7.2.Viering van de zestigste ver‑ jaardag van IOM – Belgisch evenement

Op 5 mei vond de eerste partnervergadering van het

Op 20 oktober vierde IOM haar zestigste verjaardag

jaar plaats. IOM gaf een overzicht van de algemene

op het Belgische niveau. Dit evenement werd bijge-

trends van het REAB‑ en re‑integratieprogramma in

woond door hoge Belgische ambtenaren en verte-

2010 en sinds begin 2011. Fedasil, Vluchtelingen-

genwoordigers van ambassades, consulaten, organi-

werk Vlaanderen, Caritas en IOM stelden hun AVR-

saties van de Verenigde Naties in België, een aantal

haar partners de gelegenheid om te debatteren en

90


© IOM - Information stands

© IOM - Participants

IOM‑kantoren uit verschillende landen van herkomst,

De heer Reyntjens gaf een algemene presentatie over

het Belgische maatschappelijke middenveld en an-

de activiteiten en belangrijkste verwezenlijkingen van

dere IOM‑partnerorganisaties die in België actief zijn.

IOM in België sinds 1951, met de nadruk op drie grote

Dit evenement vond plaats in de gebouwen van het

(1951-1964); regionale en nationale conflicten en

Belgisch Ontwikkelingsagentschap in de Hoogstraat

programma’s voor de hervestiging van vluchtelingen

in Brussel.

(1965-1989); en de globaliseringsfase (1990-heden): migratie en ontwikkeling, migratie en gezondheid, ar-

Pascal Reyntjens, hoofd van het IOM‑kantoor voor

beidsmigratie en terugkeer en re‑integratie.

België en Luxemburg, opende het evenement. Hij wees onder meer op de noodzaak van een nieuwe

De heer Claude Rijmenans (ambassadeur voor mi-

geest van partnerschap tussen de overheden, waarbij

gratie en asiel) en de heer Bernd Hemingway (re-

de landen van herkomst, de landen van bestemming

gionaal vertegenwoordiger, regionaal IOM‑kantoor

en de migranten en hun gezinnen centraal staan.

voor de Europese Economische Ruimte) sloten het evenement af met een woord van dank aan de

Aan het eind van zijn toespraak toonde hij de video

deelnemers voor hun aanwezigheid.

We Are IOM: 60 Years of Assisting Migrants Worldwide, die het werk van IOM wereldwijd belicht van-

Er volgde een cocktailreceptie met informatie-

uit het perspectief van het IOM‑personeel.

stands van IOM en partnerorganisaties in België, en

Hoofdstuk 7: Evenementen en conferenties

fasen: massale migratie van ontheemde Europeanen

met de vertoning van films, bewustmakingspanelen Verschillende gastsprekers, die de belangrijkste part-

en een fototentoonstelling met als titel Stemmen

nerorganisaties vertegenwoordigden, waren uitgeno-

van Migranten.

digd om te vertellen over de sleutelmomenten van hun samenwerking met IOM in België en in het buitenland:

Om dit belangrijke evenement aan te kondigen en

• de heer Melchior Wathelet, staatssecretaris

er meer zichtbaarheid aan te geven, werd op 18 ok-

voor Migratie- en Asielbeleid, FOD Maatschap-

tober een persbericht gepubliceerd.

pelijke Integratie; • deskundigen van MIDA (Migration for Develop-

7.3. 25 jaar Klein Kasteeltje

ment in Africa); • mevrouw Patsy Sörensen, directrice, Payoke;

Op 10 november nam IOM Brussel deel aan de vie-

• de heer Paolo Artini, plaatsvervangend regi-

ring van de vijfentwintigste verjaardag van het Fed-

onaal vertegenwoordiger voor West-Europa,

asil-opvangcentrum Klein Kasteeltje. Dit centrum is

UNHCR Brussel.

het eerste en grootste opvangcentrum in België. Van


91

overzicht gaf van de activiteiten van IOM in België en wereldwijd. Meer informatie over dit centrum is te vinden op http://fedasilwsp.unblog.fr/.

© Fedasil - Petit-Château

7.5. Derde seminarie met ambas‑ sades en consulaten Op 13 december 2011 organiseerde IOM Brussel

1986 tot eind 2011 zijn 614 migranten vanuit dit cen-

een derde seminarie over AVRR voor ambassades

trum naar hun land van herkomst teruggekeerd. 62

en consulaten in België. Dit seminarie werd bijge-

van hen kregen bijstand bij re‑integratie in de peri-

woond door een 40-tal deelnemers die 38 landen

ode van 2006 tot eind 2011. De belangrijkste landen

vertegenwoordigden.

van bestemming in de afgelopen vijf jaren waren Slovakije, Kosovo/UNSC 1244, de Voormalige Joegosla-

Het doel van dit seminarie was om de praktische sa-

vische Republiek Macedonië, Servië en Armenië.

menwerking tussen IOM en de diplomatieke vertegenwoordigingen verder te verbeteren, met name de sa-

Meer informatie over het Klein Kasteeltje is te vin-

menwerking in het kader van het REAB‑programma, een

den op www.fedasil.be/Klein%20Kasteeltje/news.

AVRR‑programma dat IOM Brussel sinds 1984 uitvoert.

7.4. Open dag bij het opvangcen‑ trum in Sint-Pieters-Woluwe

Pascal Reyntjens, hoofd van het IOM‑kantoor voor België en Luxemburg, onderstreepte de noodzaak van

© IOM - IOM Stand

Op 10 december organiseerde het transitcentrum van Fedasil in Sint-Pieters-Woluwe voor de derde keer een open dag. Deze dag was bedoeld om de contacten tussen het centrum en zijn buren te versterken, en om de buren informatie te geven over de werking van het centrum via een bezoek aan het centrum, een toneelstuk, een filmvertoning en een multiculturele maaltijd. IOM Brussel nam deel aan deze vreugdevolle dag en voorzag een stand die een

92


© IOM - IOM The Hague and IOM Brussels

een alomvattende en gezamenlijke aanpak voor het

aanvullende bijstand bij re‑integratie. Ook werden

beheren van internationale migratie (beleid en pro-

praktische details gegeven over de informatie-uit-

gramma’s voor migratie en ontwikkeling, facilitering

wisseling tussen IOM en consulaten.

van migratie, regulering van migratie en gedwongen migratie) om de migratiedruk aan te pakken.

Mevrouw Eva Koornstra, projectcoördinator, IOM Den Haag, presenteerde het REAN-programma

De heer Reyntjens gaf een presentatie van de belang-

(Return and Emigration of Aliens from the Nether-

rijkste aandachtsgebieden en actieve projecten van

lands) en de samenwerking met diplomatieke ver-

IOM per regio en per activiteitsgebied. Vervolgens

tegenwoordigingen, in het bijzonder met consula-

gaf hij een overzicht van de belangrijkste mondiale

ten in België, met betrekking tot reisdocumenten

migratietrends (hoog aantal migranten wereldwijd,

voor kandidaten die in Nederland verblijven.

Hoofdstuk 7: Evenementen en conferenties

© IOM

verstedelijking, vervrouwelijking, prognoses). Hij presenteerde ook de belangrijkste kenmerken, be-

Daarna volgde een cocktailreceptie, die een gele-

ginselen en begunstigden van AVRR. De heer Reyn-

genheid was voor informele contacten tussen de

tjens besloot met te wijzen op de noodzaak om de

deelnemers en tussen de AVR-regioconsulenten

dialoog en partnerschappen tussen de landen van

van IOM Brussel en de respectieve ambassades en

herkomst, doorreis en bestemming te bevorderen.

consulaten.

Mevrouw Géraldine d’Hoop, informatie- en com-

Voor gedetailleerde informatie over activiteiten,

municatieconsulente van het IOM‑kantoor voor

zoals evenementen en conferenties, met betrek-

België en Luxemburg, lichtte het REAB‑programma

king tot het project AVRR B-plus verwijzen we naar

toe, inclusief de re‑integratiecomponent en de

hoofdstuk 8.2.


93

© IOM

HOOFDSTUK 8 A n dere act i v i te i te n v a n IOM Brussel in v erba n d m et ter u g k eer e n r e ‑ i n t e g r at i e


95

Hoofdstuk 8. Andere activiteiten van IOM Brussel in verband met terugkeer en re‑integratie 8.1. Europees Terugkeerfonds – Na‑ tionale Acties 2008–2009 8.1.1. Uitwisseling van informatie en praktijken in 6 EU‑lidstaten over AVRR voor personen met mentale en/of fysieke problemen

seerd. De migrant leed aan hepatitis en wilde een behandeling volgen in zijn land van herkomst. In dezelfde maand keerde een laatste begunstigde met maagproblemen terug naar Armenië.

8.1.2. Sensibilisering en Capaciteitsopbouw van medewerkers in verband met de Bijstand bij Vrijwillige Terugkeer en Re‑integratie in Gent, Luik en Brussel door middel van Innovatieve Informatiehulpmiddelen (het Stedenproject) Dit project werd ontwikkeld in het kader van het Europees Terugkeerfonds – Nationale Acties 2008–2009.

Dit project werd opgezet in het kader van het Europees Terugkeerfonds – Nationale Acties 2008–2009,

Het project werd van februari tot december 2010

en werd van februari 2010 tot maart 2011 door IOM

door IOM Brussel beheerd en uitgevoerd, en werd

Brussel beheerd en uitgevoerd. Het project stelde een

zonder extra kosten met drie maanden verlengd (ja-

geïntegreerd kader voor voor het beheer van de vrij-

nuari–maart 2011) wegens een algemene vertraging

willige terugkeer en re‑integratie van migranten met

in de uitvoering ervan. Enkele van de activiteiten lie-

mentale en/of fysieke problemen.

pen daarom door tot in 2011. Hieronder wordt een beschrijving van deze activiteiten gegeven.

Het project was gericht op de beoordeling van de bestaande procedures in de zes deelnemende EU‑lidsta-

In het kader van het project werd in elk van de drie be-

ten (IOM Brussel, Berlijn, Dublin, Londen, Den Haag

trokken steden (Gent, Luik en Brussel) een centrale re-

en Warschau) voor AVRR aan personen met medische

ferentiepersoon voor bijstand bij vrijwillige terugkeer

noden. Het project moest verder bijdragen aan de

aangeduid. Deze persoon fungeerde voor de betrok-

inspanningen van deze EU‑lidstaten om de AVRR‑be-

ken stakeholders in de respectieve steden als consu-

hoeften van personen met medische noden beter

lent inzake vrijwillige terugkeer, en was verantwoorde-

vast te stellen, te beoordelen en eraan tegemoet te

lijk voor het in kaart brengen van de maatschappelijke

komen. Het project definieerde een aantal aanbeve-

organisaties in elk van de steden.

lingen en beste praktijken op basis van de ervaringen van de EU‑lidstaten en empirische gegevens.

Op de maandelijkse vergaderingen met de referentiepersonen voor bijstand bij vrijwillige terugkeer werden

Via het project kregen 17 personen met medische no-

de belangrijkste kwesties met betrekking tot vrijwillige

den gerichte bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑in-

terugkeer en de concrete uitvoering van het project be-

tegratie, gevolgd door een nauwgezette follow‑up en

sproken. De laatste van deze vergaderingen vond plaats

medische bijstand in het land van herkomst. Naast

op 24 maart 2011. Tegen het einde van de verlengde

de 15 migranten die in 2010 terugkeerden, waren er

projectperiode waren meer dan 190 organisaties ge-

twee migranten die begin 2011 terugkeerden.

vonden, in kaart gebracht en opgenomen in een database. Hierdoor heeft IOM een duidelijk overzicht van de

96

In januari 2011 werd de vrijwillige terugkeer van een

betrokken partijen die in contact staan met mogelijke

persoon met medische noden naar Georgië georgani-

terugkeerders.


In het kader van het project werden een interactieve

Union des Villes et des Communes de Wallonie, de

dvd en een folder voor de stadsdiensten ontwikkeld.

Stad Gent, de Stad Brussel, de Stad Luik (CPAS), IOM

Dit informatiemateriaal werd van september 2010 tot

Brussel, de Vereniging van Vlaamse Steden en Ge-

het einde van het project verspreid via bilaterale en

meenten, en het Vlaams Minderhedencentrum. Deze

collectieve informatiesessies.

stuurgroep had voornamelijk tot doel de belangrijkste

Er werden informatiesessies georganiseerd in het ge-

men te brengen om veelgestelde vragen en uitdagin-

hele sociale netwerk dat in de drie steden in kaart was

gen in het kader van AVRR te bespreken. De inbreng

gebracht. Op basis van een beoordeling van de be-

tijdens deze bijeenkomsten was van essentieel belang

hoeften die door REAB‑partners in de drie steden werd

bij het vaststellen van effectieve maatregelen om ste-

uitgevoerd, werden deze informatiesessies afgestemd

den en gemeenten beter op de hoogte te brengen van

op de specifieke behoeften van het netwerk. IOM or-

AVRR en om capaciteitsopbouwactiviteiten uit te voe-

ganiseerde sessies over vrijwillige terugkeer voor maat-

ren in het kader van dit project. De laatste vergadering

schappelijk werkers en schakelde ervaren ngo’s in bij de

van de stuurgroep vond plaats op 24 maart.

voorbereiding en presentatie van de sessies. De laatste van deze sessies vond plaats op 8 februari.

8.1.3.Verbeterde Bijstand bij Vrijwillige Terugkeer en Re‑integratie vanuit België

Via videoconferenties werd het sociale netwerk geïnformeerd over de terugkeer naar specifieke landen

Het project ‘Verbeterde Bijstand bij Vrijwillige Terugkeer

van herkomst. De landen werden geselecteerd op ba-

en Re‑integratie vanuit België’ werd van maart 2010 tot

sis van REAB- en asielstatistieken die door de doelste-

maart 2011 door IOM Brussel beheerd en uitgevoerd

den werden verzameld. Daardoor kon IOM de inhoud

in het kader van het Europees Terugkeerfonds – Natio-

van culturele evenementen aanpassen aan de migra-

nale Acties 2008–2009. Het Terugkeerfonds steunt de

tierealiteit in elke stad. Op drie evenementen werd

inspanningen van de Belgische overheid ter versterking

een lunch met traditionele gerechten uit het betref-

van bestaande mechanismen om asielzoekers en mi-

fende land geserveerd.

granten in een irreguliere situatie te helpen met hun vrijwillige terugkeer naar en re‑integratie in hun land

In 2011 werden twee informatiesessies die specifiek

van herkomst, en dat op een duurzame wijze en via een

gericht waren op het bestaande netwerk van IOM‑part-

alomvattende en verbeterde benadering van AVRR.

ners in Luik (27 januari) en in Brussel (28 januari) georganiseerd om specifieke technieken voor de behande-

Het project was voornamelijk bedoeld om een duur-

ling van dossiers te bespreken. Daarnaast vonden twee

zame AVRR te bevorderen en te promoten via de vol-

videoconferenties plaats: de eerste over terugkeer naar

gende acties:

Armenië (Brussel, 4 februari), de tweede over terugkeer naar Marokko (Luik, 17 februari). Tot slot werd op

1. Zorgen voor een verbeterde bijstand bij re‑integra-

8 februari een opleidingssessie gehouden voor het so-

tie aan begunstigden uit alle terugkeerlanden, in

ciale netwerk in Luik. Tijdens deze sessie lag de nadruk

aanvulling op de hervestigingspremie die bij ver-

op de aanbevolen manier om over vrijwillige terugkeer

trek op de luchthaven van België wordt gegeven:

te praten en op praktische voorbeelden.

• meer bijstand in de vorm van financiële premies voor het aankopen van materiaal en het opstar-

Er werd een stuurgroep opgericht die driemaandelijks bijeenkwam met de volgende organisaties: Fedasil, de

Hoofdstuk 8: Andere activiteiten van IOM Brussel in verband met terugkeer en re‑integratie

personen en organisaties op het gebied van AVRR sa-

ten van een microbusiness; • meer psychosociale ondersteuning;


97

• een meer persoonsgerichte aanpak;

Informatiesessies in de gebouwen van diverse RE-

• meer flexibiliteit in de uitvoering van het pro-

AB‑partners.

gramma. Monitoring van begunstigden na terugkeer en re‑in2. Verstrekken van informatie over verbeterde bijstand

tegratie.

aan Belgische terugkeerconsulenten en partnerorganisaties in de vorm van informatiesessies.

Belangrijke cijfers over de begunstigden De meerderheid (54%) werd door ngo‑partners door-

Het project resulteerde in de volgende verwezen-

verwezen naar IOM Brussel. 80% van de begunstigden

lijkingen:

waren alleenstaande migranten, en 77% waren mannen. 51% van de begunstigden keerde terug naar een

De ontwikkeling en uitvoering van een verbeterde

van de volgende drie landen: de Russische Federatie,

bijstand bij re‑integratie met een substantiëlere re‑in-

Kosovo/UNSC 1244 en Irak. De andere belangrijkste

tegratiepremie voor materiële hulp (tot 1.500 euro

begunstigden van dit project waren Armeniërs, Oe-

per persoon en tot 2.000 euro per gezin), een pre-

kraïners, Georgiërs, Libanezen en onderdanen van de

mie van 1.500 euro voor het opstarten van een mi-

Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië.

crobusiness, en een extra premie van 500 euro voor kwetsbare personen.

De migranten die bijstand kregen van het Fonds voor Kwetsbare Groepen kregen die bijstand voorname-

Verbeterde bijstand bij re‑integratie door IOM ver-

lijk om medische redenen (51%) of wegens hun hoge

leend aan 300 migranten (wat overeenkomt met

leeftijd (27%).

200 dossiers) in 40 terugkeerlanden: allen (100%) kregen ze materiële bijstand, en 183 van hen (65%) kre-

Alle begunstigden vertrokken in 2010, maar de

gen bijstand bij het opstarten van een microbusiness,

IOM‑missies in de terugkeerlanden verleenden nog

waarvan 30% (39 dossiers) ook de premie voor kwets-

tot juni 2011 verbeterde bijstand bij re‑integratie.

bare personen ontvingen. Het ontwerp en de verspreiding van een nieuw aan-

8.1.4. Een alomvattende aanpak ten aanzien van bijstand bij vrijwillige terugkeer en re‑integratie

vraagformulier voor bijstand bij re‑integratie. Het nieuwe formulier omvat de optie van bijstand voor

Dit project werd ontwikkeld in het kader van het Eu-

het opstarten van een microbusiness en een lijst van

ropees Terugkeerfonds – Nationale Acties 2008–2009.

zaken die de migrant moet doen om bijstand bij re‑in-

Het werd door IOM Brussel beheerd en uitgevoerd

tegratie te ontvangen.

van maart 2010 tot juni 2011 (zonder extra kosten verlengd van maart 2011 tot juni 2011).

De ontwikkeling van een gedetailleerde financiële matrix

98

in nauwe samenwerking met Fedasil. De matrix geeft

Het project was gericht op het verbeteren van de bij-

een duidelijk overzicht van de uitgekeerde maximum-

stand bij re‑integratie door de ontwikkeling van een

bedragen voor bijstand bij re‑integratie aan elke persoon

verfijnde methode voor het verlenen van bijstand bij

in een dossier (hoofdaanvrager en gezinslid ten laste) na

re‑integratie in België. In de twee geselecteerde terug-

vaststelling van hun individuele behoeften, een eventue-

keerlanden (Marokko en de Democratische Republiek

le kwetsbaarheid, en het vermogen om na terugkeer een

Congo) werden in de laatste fase extra activiteiten ge-

inkomstengenererende activiteit te beginnen.

ïmplementeerd.


Op 28 en 29 juni 2010 vond in Brussel een eerste tech-

De opleidingssessie voor terugkeerconsulenten van

nische vergadering en videoconferentie plaats gericht

Fedasil over de begeleidingsaanpak in de fase vóór ver-

op de uitwisseling van beste praktijken en expertise op

trek, die specifieke elementen van de introductieop-

het gebied van de voorbereiding, uitvoering en moni-

leiding voor het opstarten van een microbusiness om-

toring van bijstand bij re‑integratie in de landen van

vatte, vond plaats op 28 juni 2011. De sessie vormde

terugkeer. Naar aanleiding van de resultaten daarvan

een gelegenheid om ervaringen en aanbevelingen uit

vond op 17 februari 2011 een tweede videoconferen-

te wisselen op het gebied van begeleidingstechnieken

tie plaats in combinatie met een informatiesessie met

in verband met de voorbereiding van re‑integratiebij-

REAB‑partners. De vergadering was bedoeld om het

stand bij het opstarten van een microbusiness, en om

resultaat van dit proefproject voor te stellen en om

het belang te onderstrepen van de contactmechanis-

aanbevelingen uit te wisselen op basis van praktijken

men tussen alle actoren die bij het re‑integratieproces

en expertise inzake het verlenen van een verbeterde

betrokken zijn.

met IOM Rabat nam IOM Brussel vanuit twee plaat-

Tot slot kregen 19 begunstigden uit de twee landen van

sen deel: vanuit Brussel in het kader van dit project

herkomst verbeterde bijstand bij re‑integratie, die be-

en vanuit Luik in het kader van het Stedenproject, in

staat uit een opleidingscomponent, hogere financiële

verband waarmee er een cultureel evenement in Ma-

premies en bijstand op maat voor kwetsbare migran-

rokko werd georganiseerd.

ten. De uitgebreide expertise op het gebied van bijstand vóór vertrek en monitoring na terugkeer resulteerde in

Er werd een methodehandleiding opgesteld en gedrukt.

een betere dienstverlening aan de begunstigden.

De handleiding beschrijft de verbeterde methode doorheen het re‑integratieproces, met nadruk op de specifieke mechanismen en instrumenten voor de voor-

8.2. Europees Terugkeerfonds – Na‑ tionale Acties 2010

bereiding van de terugkeer en met inbegrip van een opleiding voor het opstarten van een microbusiness die

Project AVRR B‑plus

zich richt op migranten uit de Democratische Republiek

Dit project werd ontwikkeld in het kader van het Euro-

Congo en Marokko. De handleiding geeft informatie

pees Terugkeerfonds – Nationale Acties 2010.

over de verbetering van de contactmechanismen en de mate van integratie tussen de fase vóór vertrek en de

Het project, dat van 1 januari tot 31 december 2011 door

fase na terugkeer door intensieve contacten tussen de

IOM Brussel werd beheerd en uitgevoerd, was gericht op

verschillende actoren die bij deze fasen betrokken zijn.

de versterking en verdere ontwikkeling van bestaande

Daarnaast bevat de handleiding een definitie van de

AVR‑ en AVRR‑programma’s in België (die sinds respec-

belangrijkste indicatoren en kwaliteitsnormen voor de

tievelijk 1984 en 2006 bestaan) en gelieerde projecten

monitoring en evaluatie van bijstand bij re‑integratie en

die in het kader van het Europees Terugkeerfonds – Nati-

de uitvoering van de specifieke bijstand bij re‑integratie

onale Acties 2008 en 2009 worden uitgevoerd.

die aan migranten uit de geselecteerde landen wordt aangeboden. Tot slot geeft het hoofdstuk over het op-

De belangrijkste activiteiten van dit project zijn het

starten van een microbusiness een overzicht van de be-

verstrekken van informatie en het communiceren over

geleidingsaanpak die specifiek wordt gehanteerd voor

de AVRR‑mogelijkheden en de AVRR‑aanpak in België

migranten die hun eigen microbusiness willen opstar-

voor alle partijen die bij het terugkeerbeleid betrokken

ten. De handleiding bevat ook de introductieopleiding

zijn, het opstellen en verspreiden van AVRR‑materiaal

voor het opstarten van een microbusiness.

en het organiseren van gerichte informatiesessies en



bijstand bij re‑integratie. Tijdens de videoconferentie

99

opleidingen, het begeleiden van migranten die geïn-

in 21 talen, voor migranten die naar hun land van her-

teresseerd zijn in het indienen van een aanvraag voor

komst willen terugkeren. Er werd een tweede brochure

vrijwillige terugkeer, en het faciliteren van de terug-

over bijstand bij re‑integratie vanuit België opgesteld met

keer en re‑integratie door het verlenen van bijstand

specifieke informatie over de verschillende continenten

die afgestemd is op de behoeften van de migrant en

en een aantal verhalen over migranten die naar verschil-

die rekening houdt met de specifieke situatie in de

lende landen waren teruggekeerd. Deze brochure was

landen van herkomst.

bedoeld als instrument voor maatschappelijk werkers in heel België die migranten begeleiden. Er werd een derde

Er werden drie soorten bijstand bij re‑integratie verleend

brochure opgesteld over de terugkeer en re‑integratie

voor de begunstigden van het project: bijstand bij het op-

van niet‑begeleide minderjarigen. Deze brochure was

starten van een microbusiness, bijstand aan kwetsbare

bedoeld als instrument voor wettelijke voogden, maat-

personen, en bijstand in de vorm van loonsubsidies. De

schappelijk werkers en andere organisaties die in contact

loonsubsidieregeling was een proefproject in zes landen:

staan met niet‑begeleide minderjarigen.

Kosovo/UNSC 1244, Armenië, Georgië, Marokko, Irak en de Democratische Republiek Congo. In elk land werden

Verder werd er een jaarrapport opgesteld over de bij-

IOM‑consulenten voor de loonsubsidieregeling aange-

stand bij vrijwillige terugkeer die in 2011 vanuit België

steld om bijstand te verlenen aan de begunstigden van

werd verleend (met inbegrip van de activiteiten van

dit proefproject. Deze consulenten waren ook betrokken

alle actoren op het gebied van AVR in België). Dit is

bij het opzetten van een samenwerking met lokale part-

een beknopt document dat gericht is op een breed

ners die de migrant na zijn terugkeer een opleiding geven

publiek (bijvoorbeeld journalisten, leden van het Eu-

voor het opstarten van een microbusiness.

ropees Parlement en studenten).

442 begunstigden kregen verbeterde bijstand bij re‑in-

Er werd een breed scala aan informatiesessies geor-

tegratie inclusief hogere financiële premies. De speci-

ganiseerd die bestemd waren voor sociale diensten,

fieke bijstand bij re‑integratie werd afgestemd op de

immigratieambtenaren en politieagenten, wettelijke

specifieke behoeften van de begunstigden.

voogden en medisch personeel. Op 16 juni werd een seminarie over migranten met medische problemen georganiseerd. Dit seminarie omvatte een videocon-

Project B‑plus

Aantal personen aan wie bijstand werd verleend

Aantal bijstandsdossiers

Microbusiness

368

250

reisbegeleiders er hun activiteiten en verantwoorde-

Kwetsbare personen

38

26

lijkheden voor.

Loonsubsidie

36

24

Totaal

442

300

ferentie met IOM Pristina. Verder stelden medische

Op 15 september werd in nauwe samenwerking met de Dienst Voogdij een vergelijkbaar seminarie over

100

Voorlichting en communicatie

niet‑begeleide minderjarigen georganiseerd voor wet-

In het kader van dit project werd nieuw voorlichtingsma-

telijke voogden en maatschappelijk werkers. De ge-

teriaal ontwikkeld, en voor het eerst werd dat gedaan in

detailleerde procedure en re‑integratieaspecten van

samenwerking met de andere actoren op het gebied van

AVRR aan niet‑begeleide minderjarigen werden uit-

vrijwillige terugkeer in België (Fedasil en Caritas).

voerig toegelicht.

De eerste publicatie is een algemene brochure over vrij-

Er werden informatiesessies voor sociale diensten

willige terugkeer en re‑integratie vanuit België, opgesteld

georganiseerd in verschillende steden in heel België


(Roeselare: 22 september; Antwerpen: 3, 10, 17 en

Seminarie over het project AVRR B‑plus

29 oktober; Brussel: 20 december).

Op 19 oktober 2011 organiseerde IOM Brussel een seminarie over de bijstand bij re‑integratie die door

Informatiesessies voor immigratieambtenaren en po-

IOM wordt verleend. Via het project AVRR B‑plus is de

litieagenten werden georganiseerd in Bergen (24 mei),

re‑integratieaanpak in België versterkt en verder ont-

Mechelen (20 juni), Namen (13 oktober) en Oostende

wikkeld door het verbeteren van, en voortbouwen op,

(18 oktober).

bestaande expertise op het gebied van begeleiding vóór vertrek en individuele bijstand bij re‑integratie.

behoeften in het kader van het project ‘Sensibilisering en

Het seminarie was bedoeld om ervaringen en expertise

Capaciteitsopbouw van medewerkers in verband met de

uit te wisselen op het gebied van terugkeer en re‑inte-

Bijstand bij Vrijwillige Terugkeer en Re‑integratie in Gent,

gratie van teruggekeerden vanuit het perspectief van

Luik en Brussel door middel van Innovatieve Informatie-

een land van herkomst, en om aanbevelingen te doen

hulpmiddelen’, voerde de IOM een beoordeling en eva-

voor de verdere uitvoering van bijstand bij re‑integra-

luatie van alle bestaande REAB‑partners uit. De IOM keek

tie. De belangrijkste gespreksonderwerpen waren de

daarbij naar de rol van de REAB‑partners, het werk dat ze

twee nieuwe aspecten van het project AVRR B‑plus: de

hebben verricht op het gebied van vrijwillige terugkeer,

loonsubsidieregeling en de bijstand in de vorm van een

hun sterke en zwakke punten, en de relevantie van elke

opleiding voor het opstarten van een microbusiness

partner binnen het netwerk. Het doel van de beoorde-

na aankomst. Het seminarie was ook een gelegenheid

ling is het actualiseren van de huidige aanpak.

voor de IOM‑missies die bij dit project betrokken waren om informatie uit te wisselen, met name over de moge-

Landenfiches met informatie over de lokale econo-

lijke versterking van de activiteiten en de aanpak op het

mie, de mogelijkheden op het gebied van het op-

gebied van terugkeer en re‑integratie.

starten van een microbusiness, professionele en beroepsopleidingen, en de beschikbaarheid van bijstand

Dit seminarie werd bijgewoond door vertegenwoor-

voor kwetsbare migranten in de landen van herkomst

digers van de Belgische Dienst Vreemdelingenzaken,

werden opgesteld, gedrukt en op de AVRR‑website

Fedasil en Caritas; IOM‑collega’s uit Armenië, de De-

van IOM Brussel gepubliceerd. De landenfiches be-

mocratische Republiek Congo, Georgië, Irak, Kosovo/

vatten algemene informatie over de mogelijkheden

UNSC 1244, Marokko, de Russische Federatie, Oekra-

om een microbusiness op te starten, de voorwaarden

ïne, Afghanistan, en Pakistan; en re‑integratiemede-

die daarvoor gelden en de namen van instellingen die

werkers van IOM Brussel.

professionele en beroepsopleidingen aanbieden. Er werd een boekje over het opstarten van een microbusiness opgesteld om de microbusinessopleiding die

© IOM - Deelnemers aan het seminarie over het project AVRR B‑plus

wordt aangeboden aan begunstigden die hierin geïnteresseerd zijn verder te verbeteren. Het boekje geeft een overzicht van de verschillende fasen, gaande van de voorbereiding tot de start van een microbusiness. Het bouwt voort op de bevindingen van de IOM Mi-


Voortbouwend op de resultaten van de evaluatie van de

crobusiness Training Manual 2010 en is aangepast voor migranten.


101

© IOM

BijlageN


103

Bijlage 1: Vrijwillig teruggekeerde migranten per Continent

105

Bijlage II: Vrijwillig teruggekeerde migranten per Provincie

106

Bijlage III: Verblijfplaats in België

107

Bijlage IV: Vrijwilig teruggekeerde migranten per REAB-Partner

108

Bijlage V: 109 Asielaanvragen, asielerkenningen en via REAB vrijwillig terug‑ gekeerde migranten Bijlage VI: 110 Vrijwillig teruggekeerde migranten - Landen van bestemming

104

Bijlage VII: Lijst van IOM REAB-Partners

111

Bijlage VIII: Woordenlijst met betrekking tot Migratie

112


Bijlage I: Vrijwillig teruggekeerde migranten per Continent

Continent

2007

2008

2009

2010

2011

Afrika

228

165

183

205

215

Azië

585

558

550

572

772

Europa

878

1166

935

1203

1539

Latijns-Amerika en het Caribisch gebied

892

779

990

972

832

Noord Amerika

10

-

1

5

-

-

1

-

-

-

2593

2669

2659

2957

3358

Oceanië Totaal


Bijlagen

Bijlage 1:Vrijwillig teruggekeerde migranten per continent in de afgelopen 5 jaar

105

Bijlage II: Vrijwillig teruggekeerde migranten per Provincie Bijlage 11: Vrijwillig teruggekeerde migranten per provincie Provincie

2007

2008

2009

2010

2011

Antwerpen

499

573

544

572

839

Waals-Brabant

38

13

33

43

28

1358

1249

1440

1664

1390

Henegouwen

51

33

42

69

80

Luik

127

140

66

110

195

Limburg

57

90

57

62

93

Luxemburg

48

32

52

41

99

Namen

69

157

114

88

156

Oost-Vlaanderen

110

123

136

97

194

Vlaams Brabant

114

122

69

96

95

West-Vlaanderen

122

137

106

115

187

Totaal

2593

2669

2659

2957

3358

Brussels Gewest

106


Bijlage III: Verblijfplaats in België Annex 1I1: Vrijwillige terugkeer per verblijfplaats in België Terugkeerders

Brussel

1389

Antwerpen

548

Gent

79

Arendonk

56

Liège

42

Broechem

40

Brugge

40

Namen

37

Kortrijk

30

Mechelen

30

Merksplas

29

Yvoir

27

Charleroi

25

Sint-niklaas

25

Sint-truiden

25

Oostende

23

Dinant

22

Kapellen

19

Leuven

19

Vottem

19

Pondrome

18

Steenokkerzeel

17

Hotton

16

Andere

783

Totaal

3358

Bijlagen

Verblijfplaats in België


107

Bijlage IV: Vrijwilig teruggekeerde migranten per REAB-Partner Bijlage 1V: Vrijwilig teruggekeerde migranten per REAB-partner REAB partner

2007

2008

2009

2010

2011

Abraço ASBL

-

-

-

-

42

Accueil et Promotion - Charleroi

16

7

8

7

16

Advies Centrum Allochtonen - Oostende (ACA)

13

27

15

17

24

Aide aux Personnes Déplacées - Braine-le-Comte

10

1

3

5

3

Aide aux Personnes Déplacées - Huy

-

-

13

1

-

Aide aux Personnes Déplacées - Liège

33

18

-

15

45

ARENDONK*

32

34

25

37

55

-

-

-

-

-

81

167

174

234

283

Assoc. Joseph de Namur - Gembloux

-

-

-

-

-

Association Européenne Russophone

50

24

23

17

16

BOVIGNY*

4

7

28

9

6

BROECHEM*

32

49

19

13

38

Buurt Initiatieve Kuurne (BIK)

17

18

18

12

58

Cadens (Leuven)

12

10

8

13

25

Cap Migrants - Liège

18

19

7

27

17

Caritas - Bruxelles

719

683

864

933

809

CAW De Mare - Antwerpen

9

9

26

19

25

CAW ‘De Viersprong’ - Brugge

8

7

14

16

6

CAW Sonar Hasselt

6

3

4

5

12

CAW Sonar Maasmechelen

6

-

-

3

6

CAW Sonar Overpelt

2

-

1

3

5

CAW Sonar Sint-Truiden

19

9

9

11

4

CAW Sonar Tongeren

1

5

1

-

3

Centre Croix Rouge Yvoir Le Bocq

-

-

-

-

10

Centre Croix Rouge Yvoir Pierre bleue

-

-

-

-

3

Centre Croix-Rouge Banneux La Trienale

-

-

-

-

4

Centre Croix-Rouge Bastogne Caserne de Bastogne

-

-

-

-

2

ARLON* ASBL Progrès - Bruxelles

108


REAB partner

2007

2008

2009

2010

2011

Centre Croix-Rouge de Fraipont Le Merisier

-

-

-

-

3

Centre Croix-Rouge Gembloux

-

-

-

-

1

Centre Croix-Rouge Hotton Henry Dunant

-

-

-

-

11

Centre Croix-Rouge Manderfeld

-

-

-

-

2

Centre Croix-Rouge Natoye Relais du Monde

-

-

-

-

1

Centre Croix-Rouge Nonceveux

-

-

-

-

6

Centre Croix-Rouge Oignies Chantecler

-

-

-

-

1

Centre Croix-Rouge Rendeux Couleurs du Monde

-

-

-

-

7

Centre Croix-Rouge Uccle

-

-

-

-

3

Centre des Immigrés Namur-Luxembourg

18

15

11

23

41

Centre Esperanto

2

2

3

-

-

Centre pour Illégaux - Vottem

49

25

1

31

25

Centre Social Protestant - Bruxelles

9

38

5

9

1

Centrum voor Illegalen - Brugge

62

42

25

30

33

Centrum voor Illegalen - Merksplas

39

38

27

37

32

Centrum voor Illegalen - Steenokkerzeel

65

30

18

40

16

Croix-Rouge de Belgique

76

147

76

48

121

Croix-Rouge Manhay

-

-

-

-

5

EKEREN*

3

16

21

3

-

Fedasil - Luxembourg, Liége, Brabant- Wallon

-

-

-

40

81

Fedasil Antwerpen

-

-

-

-

25

Fedasil Limburg en Vlaams-Brabant

-

-

-

40

47

Fedasil FR

-

26

21

78

56

Fedasil Gent

106

87

169

155

159

FLORENNES*

10

33

36

27

-

HOUTHALEN*

-

-

-

-

-

Immigration Office - Open Houses

-

6

30

12

7

Infoasyl Rotes Kreuz

-

-

-

-

1

IOM Brussels

44

41

50

55

72

JODOIGNE*

8

-

11

9

-

JUMET*

2

3

-

5

3

KAPPELEN*

31

20

10

41

18

Latijns Amerikaanse Federatie

3

11

16

1

3


Bijlagen

Bijlage 1V: Vrijwilig teruggekeerde migranten per REAB-partner

109

Bijlage 1V: Vrijwilig teruggekeerde migranten per REAB-partner REAB partner

2007

2008

2009

2010

2011

Les Amis du Monde Entier

-

-

-

-

-

MINOR N DAKO*

-

-

1

-

-

MORLANWELZ*

2

3

18

5

4

210

126

134

102

172

OCMW Tienen

-

-

-

-

-

Payoke - Antwerpen

4

3

1

1

-

PETIT CHATEAU/KLEIN KASTEELTJE*

19

48

17

38

34

POELKAPELLE*

-

-

-

1

12

PONDROME

2

24

9

6

18

Protestant Sociaal Centrum - Antwerpen (PSCA)

111

204

243

283

437

RIXENSART*

18

5

1

13

4

Rode Kruis Vlaanderen

89

169

49

94

76

SINT TRUIDEN*

3

39

23

10

21

Sociaal Centrum - Sint-Niklaas

3

11

5

5

24

Solidarité Socialiste - Bruxelles

489

337

335

301

201

STOUMONT*

-

-

-

-

6

SUGNY*

5

4

10

3

-

Surya - Liège

3

1

5

1

1

t Huis - Aalst

-

-

-

-

-

Transitcentrum 127

4

1

-

4

6

VIRTON*

6

2

2

2

12

Werkgroep Integratie Vluchtelingen Mechelen

10

15

16

7

32

3834

2669

2659

2957

3358

OCMW Antwerpen

Algemeen totaal *Federale opvangcentra

110


Bijlage V: Asielaanvragen, asielerkenningen en via REAB vrijwillig teruggekeerde migranten

Jaren

Aantal asielaanvragen

%

Asielerkenningen

%

REAB

%

1988

4784

-

308

-

443

-

1989

8112

70%

505

64%

229

-48%

1990

12964

60%

500

-1%

360

57%

1991

15173

17%

595

19%

363

1%

1992

17647

16%

757

27%

820

126%

1993

26882

52%

1025

35%

1222

49%

1994

14363

-47%

1492

46%

1888

55%

1995

11420

-20%

1294

-13%

1904

1%

1996

12430

9%

1561

21%

1905

0%

1997

11787

-5%

1712

10%

1569

-18%

1998

21964

86%

1450

-15%

1166

-26%

1999

35776

63%

1238

-15%

2068

77%

2000

42691

19%

1205

-3%

3182

54%

2001

24549

-42%

901

-25%

3546

11%

2002

18805

-23%

1164

29%

3221

-9%

2003

16940

-10%

1201

3%

2814

-13%

2004

15537

-8%

2275

89%

3275

16%

2005

15957

3%

3059

34%

3755

15%

2006

11587

-27%

1914

-37%

2811

-25%

2007

11115

-4%

1841

-4%

2593

-8%

2008

12252

10%

2143

16%

2669

3%

2009

17186

40%

1887

-12%

2659

0%

2010

19941

16%

2107

12%

2957

14%

2011

25471

28%

2857

36%

3358

14%


Bijlagen

Bijlage V: Asielaanvragen, asielerkenningen en via REAB vrijwillig teruggekeerde migranten

111

112


AT

KAAPVERDIË

TSJAAD

CHILI

CHINA

COLOMBIA

COMOREN

CONGO-BRAZZAVILLE

CONGO-KINSHASA

COSTA RICA

26

27

28

29

30

31

32

33

REPUBLIEK

CENTRAAL-AFRIKAANSE

25

24

CANADA

BURUNDI

23

BURKINA FASO

19

20

CAMBODJA

BULGARIJE

18

KAMEROEN

BRAZILIË

22

BOTSWANA

16

17

21

BOLIVIA

BOSNIË-HERZEGOVINA

13

15

BENIN

12

14

BANGLADESH

WIT-RUSLAND

11

OOSTENRIJK

AZERBEIDZJAN

AUSTRALIË

8

9

ARUBA

7

10

AU

ARMENIË

6

CR

ZR

CG

KM

CO

CN

CL

TD

CV

CF

CA

CM

CD

BI

BF

BG

BR

BW

BA

BO

BJ

BY

BD

AZ

AW

AM

AR

AO

ANGOLA

DZ

ARGENTINIË

ALGERIJE

3

AL

AF

5

ALBANIË

2

Code

4

AFGHANISTAN

1

Land van Terugkeer

23

5

6

1

1

9

2

84

4

43

2

5

4

4

1

1

85

1

29

1

1

4

2

5

2

4

7

86

35

1

3

4

1

9

4

3

87

39

2

9

1

2

2

5

1

19

9

88

32

1

2

6

5

1

3

1

2

1

89

17

4

9

13

1

4

7

4

7

90

19

3

5

14

33

1

1

19

3

2

9

1

6

1

3

91

28

8

12

1

155

1

1

33

4

1

9

1

7

12

92

36

1

38

25

1

202

4

4

2

58

1

4

2

15

10

5

3

2

4

93

33

4

52

30

1

157

8

2

106

8

43

34

5

60

7

1

3

5 3

129

2

3

3

15

5

20

8

5

6

12

3

20

95

169

1

1

1

19

20

3

6

4

8

3

28

94

157

5

35

13

1

25

2

4

2

102

18

60

3

19

1

10

92

6

17

3

57

96

100

2

35

1

16

11

8

4

1

89

8

67

4

12

12

5

1

211

7

6

4

61

97

69

2

30

8

1

6

19

6

2

28

28

32

8

7

6

3

4

71

1

7

1

51

98

23

2

34

4

10

8

16

1

3

2

36

23

10

7

2

18

2

83

5

2

34

99

14

1

14

8

8

14

4

1

143

14

7

1

2

23

1

3

7

108

2

8

80

10

1

14

8

4

4

1

2

283

77

79

3

1

58

1

12

4

140

2

5

19

153

13

18

3

15

1

24

3

5

4

2

456

120

63

6

1

29

6

3

19

121

1

2

33

107

8

27

1

17

5

19

1

12

9

12

1

133

365

64

13

3

35

1

9

2

168

2

7

18

83

11

25

1

12

4

25

1

21

16

4

3

107

637

54

14

2

32

6

14

9

188

3

23

24

36

10

39

2

7

5

20

33

24

6

151

714

35

19

1

18

4

16

3

193

9

23

30

52

14

31

1

8

9

13

17

20

8

2

89

708

40

16

26

1

10

184

1

10

37

27

6

1

34

6

28

8

3

10

9

5

62

805

17

17

14

5

8

127

20

28

11

7

26

1

5

15

15

14

3

1

41

697

19

8

10

6

7

1

135

8

18

6

17

2

8

3

9

19

11

1

1

11

1

2

47

886

19

15

9

6

12

79

1

15

34

4

5

21

2

18

12

5

14

3

3

32

915

21

4

2

1

4

7

1

121

2

8

25

12

11

1

5

3

14

5

1

10

5

4

18

770

26

2

3

4

8

11

203

2

1

20

10

25

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Bijlage VI: Vrijwillig teruggekeerde migranten - Landen van bestemming

11

1042

40

2

410

125

363

4

4

11

822

221

7

86

43

2229

6798

1

616

162

103

303

187

112

1

86

2

2240

62

194

313

851

114

Totaal


113

HONGKONG

HONGARIJE

INDIA

INDONESIË

IRAN

IRAK

60

62

63

64

65

GUYANA

57

61

GUINEA

56

HAÏTI

GUATEMALA

55

HONDURAS

GUAM

54

58

GUADELOUPE

53

59

GHANA

GABON

49

52

MACEDONIË

48

GAMBIA

ETHIOPIË

47

GEORGIË

ESTLAND

46

51

EQUATORIAAL-GUINEA

45

50

ERITREA

EL SALVADOR

43

EGYPTE

44

ECUADOR

42

REPUBLIEK

DOMINICAANSE

DJIBOUTI

(84-91)

TSJECHO-SLOWAKIJE

41

40

39

38

CY

CYPRUS

TSJECHIË

36

37

IQ

IR

ID

IN

HU

HK

HN

HT

GY

GN

GT

GU

GP

GH

GE

GM

GA

MK

ET

EE

GQ

SV

ER

EG

EC

DO

DJ

CS

CZ

CU

CUBA

35

HR

Code

KROATIË

Land van Terugkeer

34

5

1

2

2

1

84

7

1

25

1

1

85

1

27

116

1

1

86

7

18

1

1

130

1

1

1

87

2

21

2

1

130

1

5

6

88

2

21

4

1

49

1

89

10

29

10

1

45

1

2

1

90

6

17

5

3

1

2

37

3

2

1

91

13

41

6

122

2

1

7

1

92

19

57

6

1

6

102

32

3

2

11

7

93

17

153

23

1

168

1

1

123

2

3

1

22

11

4

94

95

8

116

5

1

25

127

18

1

438

3

1

47

1

17

11

3

54

1

1

1

21

81

43

386

5

4

36

1

1

8

96

16

37

1

1

12

1

2

64

43

1

107

2

1

41

19

9

97

3

27

2

9

1

26

37

1

16

2

1

1

61

2

39

2

98

4

3

12

2

29

2

12

68

15

4

1

60

29

1

1

99

201

1

4

27

16

1

3

37

1

14

2

3

115

1

228

1

6

119

10

12

9

6

31

1

37

1

2

89

1

1

302

1

Bijlagen

37

2

8

12

27

2

6

58

15

3

3

69

1

177

4

2

87

22

23

1

1

15

6

47

2

35

3

184

1

1

71

1

11

68

30

39

2

34

10

12

78

1

72

7

7

1

4

154

1

16

2

1

65

28

24

12

9

66

1

2

33

2

2

8

6

91

3

50

4

34

44

26

6

1

13

1

14

66

1

32

2

1

4

1

41

3

2

3

17

31

1

24

7

1

6

12

44

3

21

6

2

1

40

1

9

4

10

20

1

23

3

1

1

8

3

8

41

23

7

1

3

37

30

1

7

21

22

2

29

39

1

7

7

6

60

25

3

3

13

28

28

1

81

5

32

4

1

10

3

12

81

1

179

7

2

10

17

1

1

11

167

15

2

32

1

1

22

4

11

44

1

2

219

5

4

7

15

1

1

1

2

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

344

825

12

910

240

3

9

10

3

310

34

1

4

1341

863

15

10

1822

65

14

1

40

6

59

1169

9

10

3

1038

7

9

80

Totaal

114


MONTENEGRO

95

NAMIBIË

MONGOLIË

98

REPUBLIEK MOLDAVIË

93

94

MAROKKO

MEXICO

91

92

MOZAMBIQUE

MAURITIUS

90

97

MAURITANIË

89

96

MALI

MALTA

88

MALAWI

MALEISIË

86

MADAGASKAR

85

87

LIBIË

LITOUWEN

LIBERIA

84

LESOTHO

81

82

83

LIBANON

80

KIRGIZIË

77

LAOS

KOSOVO (UNSC 1244)

76

LETLAND

ZUID-KOREA

75

78

KENIA

74

79

KAZACHSTAN

73

JAMAICA

70

JAPAN

IVOORKUST

69

JORDANIË

ITALIË

68

71

ISRAËL

67

72

IERLAND

66

Land van Terugkeer

NA

MZ

MA

MN

MD

MX

MR

MR

MT

ML

MY

MG

LT

LY

LR

LS

LB

LV

LA

KG

YU

KP

KE

KZ

JO

JP

JM

CI

IT

IL

IE

Code

1

1

1

1

84

1

2

85

2

2

86

3

1

2

2

87

1

1

1

1

12

1

88

4

1

3

1

1

89

1

1

1

2

8

2

90

1

1

9

7

91

2

2

1

1

35

1

22

1

4

92

4

2

3

2

1

37

1

4

3

2

93

1

1

1

3

1

6

11

3

7

7

7

94

2

5

3

2

1

2

15

4

1

4

16

9

1

95

3

7

1

1

8

6

2

7

14

6

96

1

1

2

5

4

1

4

2

1

1

1

6

2

2

97

1

3

9

1

1

2

2

4

4

3

1

3

98

4

6

33

3

3

4

557

1

6

1

1

7

1

99

2

20

37

1

1

12

5

2

69

711

5

142

1

1

2

68

29

1

1

31

15

3

96

134

166

2

3

7

46

33

1

16

1

5

7

2

32

193

1

87

2

9

43

67

1

1

1

7

1

2

16

18

29

129

5

57

3

6

1

20

84

123

1

7

3

1

3

46

1

10

69

21

136

2

60

2

1

2

17

134

77

2

2

8

2

14

10

15

105

9

26

4

1

7

13

177

62

2

1

6

3

1

13

12

26

72

3

40

2

2

19

142

41

1

1

1

1

1

2

2

7

9

8

63

1

1

25

4

2

5

18

3

119

44

1

4

3

1

1

15

9

80

1

24

6

1

6

23

159

67

1

2

1

2

1

8

1

1

81

2

6

13

1

3

9

35

96

34

3

2

2

1

2

16

3

257

1

6

1

3

6

32

4

138

39

5

2

1

1

1

3

12

457

3

25

2

1

1

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

1

1

229

7

1237

715

10

33

19

1

16

8

1

15

144

7

21

1

275

147

2

321

2975

2

43

686

99

1

5

84

1

58

1

Totaal


115

PERU

FILIPPIJNEN

POLEN

PORTUGAL

ROEMENIË

RUSLAND

RWANDA

SENEGAL

110

111

112

113

114

115

116

ZUID-AFRIKA

SRI LANKA

124

125

126

ZWEDEN

SOMALIË

123

129

SLOVENIË

122

SUDAN

SLOWAKIJE

121

SURINAME

SINGAPORE

120

127

SIERRA LEONE

119

128

SERVIË

SEYCHELLEN

118

(EX–FRY)

SERVIË-MONTENEGRO

PARAGUAY

108

109

117

PANAMA

TORY, OCCUPIED

107

106

PAKISTAN

105

PALESTINIAN TERRI‑

NIGERIA

NIGER

102

NOORWEGEN

NICARAGUA

101

104

NIEUW-ZEELAND

100

103

NEPAL

Land van Terugkeer

99

SE

SR

SD

LK

ZA

SO

SI

SK

SG

SL

SC

RS

YU

SN

RW

RU

RO

PT

PL

PH

PE

PY

PA

PK

NO

NG

NE

NI

NZ

NP

Code

1

1

6

1

84

2

1

2

28

2

85

4

1

7

1

3

1

4

41

12

86

2

1

27

7

2

87

1

1

2

23

12

88

1

3

1

1

1

30

13

89

3

8

14

1

26

31

1

90

1

2

3

54

8

18

19

91

3

1

4

5

119

5

1

37

53

1

7

92

1

1

1

1

2

5

299

5

1

7

68

50

1

9

5

93

94

1

2

49

6

6

1

15

13

293

25

11

95

135

5

2

17

1

1

1

5

5

9

2

13

8

192

3

10

1

61

93

1

1

7

95

96

4

1

14

4

30

9

7

33

259

5

2

13

2

13

1

70

3

10

1

2

1

94

4

51

12

10

39

162

2

25

21

31

7

97

1

1

207

7

6

7

23

109

1

15

15

25

1

5

98

1

1

444

5

7

29

239

5

6

14

16

5

6

99

1

525

9

1

3

402

133

21

3

1

11

1

2

6

9

2

341

20

4

3

285

112

37

1

7

1

15

1

14

16

Bijlagen

688

8

2

4

194

184

8

1

6

6

3

3

2

6

1

0

225

1

2

49

3

8

272

51

18

1

3

1

7

9

10

10

3

5

1

2

166

34

2

8

205

53

7

6

1

22

9

33

5

2

10

1

1

679

3

30

9

6

210

45

2

4

1

28

26

23

9

2

2

1

127

1

2

22

9

19

159

28

4

1

4

4

1

15

24

14

24

1

1

1

131

4

2

38

4

14

158

47

1

9

5

4

26

12

15

28

3

2

390

2

10

3

14

260

20

2

1

6

1

1

12

5

3

45

1

147

3

37

10

6

134

16

1

7

12

4

23

8

5

1

32

1

2

7

1

100

1

72

9

1

162

25

2

4

2

2

36

11

3

1

15

1

9

1

47

1

143

13

17

270

35

7

9

3

24

15

6

3

17

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

5

3

22

57

25

7

3

4332

49

47

3

119

456

106

162

2613

2718

36

175

23

143

38

20

3

748

1

697

150

9

9

274

Totaal

116


THAILAND

134

139

ZIMBABWE

150

TOTAAL

ZAMBIA

149

146

JEMEN

VIETNAM

145

JOEGOSLAVIË (84-92)

VENEZUELA

144

148

OEZBEKISTAN

143

147

VERENIGDE STATEN

SOVJET-UNIE (84-91)

142

URUGUAY

141

EMIRATEN

VERENIGDE ARABISCHE

OEKRAÏNE

138

140

TURKIJE

OEGANDA

137

TOGO

TANZANIA

TUNESIË

TADZJIKISTAN

132

133

136

SYRIË

131

135

ZWITSERLAND

130

Land van Terugkeer

ZW

ZM

YU

YE

VN

VE

UZ

US

UY

AE

UA

UG

TR

TN

TG

TH

TZ

TJ

SY

CH

Code

109

18

9

7

4

84

172

28

6

1

85

371

71

19

1

86

376

90

9

7

2

1

87

443

1

118

8

2

1

88

229

1

7

22

3

2

1

1

89

360

14

69

3

1

3

6

90

363

1

1

4

4

24

7

2

91

1

1

6

18

9

1

1

7

93

4

2

1

14

1

6

4

23

20

2

1

94

2

1

13

4

14

18

1

26

1

20

2

4

95

4

1

2

27

20

4

13

18

2

1

96

17

14

2

11

5

3

97

4

7

35

21

2

6

10

2

1

1

98

2

1

5

20

1

36

1

12

1

2

14

99

1

1

30

31

96

9

6

5

1

2

45

94

171

16

4

1

1

2

34

12

155

3

17

3

3

5

1

2

10

18

166

16

4

1

1

3

2

4

3

4

232

1

29

1

2

9

1

10

1

1

1

1

4

5

2

346

28

2

6

1

10

1

3

2

4

7

1

286

4

23

5

6

3

9

1

1

2

4

244

1

11

4

7

1

7

3

15

1

3

1

217

17

5

4

2

22

6

1

5

279

3

9

9

1

1

8

14

1

1

1

3

1

1

289

1

6

6

2

6

12

2

2

1

2

262

1

9

6

4

1

7

1

4

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

820 1222 1888 1904 1905 1569 1166 2068 3182 3546 3221 2814 3275 3755 2811 2593 2669 2659 2957 3358

2

1

25

11

10

92

51805

9

10

352

5

48

36

148

5

489

5

3

2602

289

326

53

152

19

40

11

148

5

Totaal

Bijlage VII. Lijst van IOM REAB-Partners Immigration Office- Return Coaches Immigration Office (IMFR)

0473/ 501 976

Website:

Mrs. Florence Jacquemin

0473/ 502 625

http://www.dofi.fgov.be E-mail:

Tubize

[email protected]

Immigration Office (IMNL)

0473/501 162

Website:

Mrs. Annick Verhaeghe

0473/502 928

http://www.dofi.fgov.be

Mrs. Kathleen Aerts

E-mail:

Zulte

[email protected]

Bijlagen

[email protected]

[email protected]

FEDASIL Return Cell - Return Counsellors Fedasil Zone Gent (FEGE)

09/235.48.64

Website:

Dhr Jo Cools

0495/58.16.51

http://www.fedasil.be

Tenderstraat 14

E-mail:

9000 GENT

[email protected] [email protected] Fax: 09/235.48.69

Fedasil Antwerpen (FEAN)

02/213.43.89

Website:

Antwerpen

http://www.fedasil.be/

Mrs. Sofie Neel

E-mail:

Kartuizenstraat, 21

[email protected]

1000 Brussel

Fax: 02/213.44.22

Fedasil (FEFR)

02/213.43.78

Website:

Namur, Hainaut, Brabant- Wallon


Mr. Christophe Krirem

E-mail:

Rue des Chartreux, 21

[email protected]

1000 Bruxelles

Fax: 02/213.44.22


117

Fedasil (FEV)

02/213.43.40

Website:

Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant

0495/58 16 59


Dhr. Giovanni Heyde

E-mail:

Kartuizenstraat, 21

[email protected]

1000 Brussel

Fax: 09/235.48.69

Fedasil (FEW)

02/213.43.40

Website:

Luxembourg, Liége, Brabant- Wallon

0486/34 54 76


Mr. Nicolas Di Pinto

E-mail:


[email protected]

1000 Bruxelles

Fax: 02/213.44.22

Provincie Oost-Vlaanderen/Province de la Flandre Orientale Sociaal Centrum (CMWS)

03/776.82.71

Website:

Mevr. Cappaert / Dhr. Ortwin Lioen

http://www.cawwaasland.be

Gasmeterstraat 81 b

E-mail:

9100 ST. NIKLAAS

[email protected] Fax: 03/766.20.18

Provincie West-Vlaanderen/Province de la Flandre Occidentale Federaal Opvangcentrum

051/48 06 20

E-mail: [email protected]

Poelkappelle (PKPL) Dhr. Wim Lips Stadensteenweg 68 8920 Poelkapelle Buurt Initiatieven Kuurne v.z.w.(BIKK)

056/32.53.12

Website:

Dhr Besim Vitija

0486/931 525

http://www.vzwbik.be/

Gen. Eisenhowerstraat, 93

E-mail:

8520 KUURNE

[email protected]

Bezoekuren (8-12u + 13.30-17u)

118


C.A.W. ‘Adviescentrum

059/40.25.24

Website:

Allochtonen’ (ACA)

http://www.cawjz.be/public/aca.asp

Mevr. Doris Gielen

E-mail:

Huize Willy Kooy

[email protected]

Hospitaalstraat 35 b14

[email protected]

8400 OOSTENDE

Fax: 059/40.25.06

C.A.W. Regio Brugge

050/47 10 47

Website: http://deviersprong.be/

Mevr. Yasmine Karaman

E-mail:

Garenmarkt 3

[email protected]

8000 BRUGGE

Fax:

Bijlagen

Onthaal Allochtonen (CMWB)

050/47 10 57 Centrum voor Illegalen (CIB)

050/45.10.40

Website:

Mevr. Cindy Vanhaecke


Zandstraat 150

E-mail:

8200 BRUGGE


Provincie Antwerpen/Province d’Anvers C.A.W. De Mare

03/247.88.20

E-mail:

Vluchtelingendienst (CARA)

[email protected]

Mevr. Brigitte Beeckmans

[email protected]

Maurits Sabbelaan 57

Fax:

2020 ANTWERPEN-KIEL

03/247.88.92

Centrum voor Illegalen (CIM)

014/63.91.10

Website:

Mevr. Meir / Mevr. Mullens /


Mevr. Moons / Mevr. D’Hooghe

E-mail:

Steenweg op Wortel 1A

[email protected]

2330 MERKSPLAS



119

Latijns Amerikaanse Federatie (LAFA)

03/290.01.80

Website:

Di: 10-16u / Do: 10-16u

09/267.65.85

http://www.lafederacion.be

Zuster Miriam Vega Munoz

0486/91.25.14

E-mail:

Lange Lozanastraat 14

[email protected]

2018 ANTWERPEN


Federaal Opvangcentrum

014/67.25.27

Website:

Arendonk (AREN)

014/40.52.62


Dhr Remi Van Hees / Mevr. Linda Seeuws Mevr.

E-mail:

Ellen Ververken / Mevr. Annemie Sneyers

[email protected]

Grens 77

Fax:

2370 ARENDONK

014/40.52.68


03/727.12.60

Website:

Broechem (BROE)


Mevr. Eveline Gubbels

E-mail:

Van den Nestlaan 104

[email protected]

2520 BROECHEM

Fax: 03/727 12 68


03/660.19.54

Website:

Kapellen (KPLM)


Dhr Lieven Van Peteghem

E-mail:

Kazerneweg 35

[email protected]

2950 KAPELLEN

Fax: 03/660.19.41

Payoke vzw (PAYO)

03/201.16.90

Website:

Mevr. Patsy Sörensen

http://www.payoke.be

Mevr. Solange Cluydts

E-mail:

Leguit 4

[email protected]

2000 Antwerpen

Fax: 03/233 23 24

Protestants Sociaal

03/235.34.05

Website:

Centrum Antwerpen(PSCA)

http://www.cawdeterp.be/deel_psc.html

Vluchtelingenwerk

E-mail:

Mevr. Tetty Rooze/Dhr. Benguin Mohamed

[email protected]

Lange Stuivenbergstraat 54-56

[email protected]

2060 ANTWERPEN


120


Rode Kruis Vlaanderen (RCV)

015/44. 35. 52

Website:

Dhr. Bart Vanderstraeten

http://tracing.rodekruis.be

Motstraat 40

E-mail:

2800 MECHELEN

[email protected] [email protected] Fax:

Stad Antwerpen (OCAN)

03/292.83.30

Website:

Mevr. Dalaa, Mevr. Ryngaert,

03/292.83.39

http://www.ocmw.antwerpen.be

Mevr. Zotaj

E-mail:

Sociaal centrum Plein

[email protected]

Lamorinièrestraat 137

[email protected]

2018 Antwerpen


Werkgroep Integratie

015/34.07.88

Bijlagen

015/44. 33.06

Website:

Vluchtelingen vzw (WIVM)

www.vluchtelingendienst.be

Mevr. Leen Geys

E-mail:

St-Romboutskerkhof, 1

[email protected]

2800 MECHELEN

Fax: 015/34.07.90

Provincie Vlaams Brabant/Province du Brabant Flamand C.A.W. Regio Leuven (CDNS)

016/46.49.61

Website:

Vluchtelingenonthaal

http://www.cawleuven.be

Mevr. Ilse Uyttenhove

E-mail:

Diestsesteenweg 42

[email protected]

3010 KESSEL-LO

Fax: 016/47.43.79

O.C.M.W. Tienen (CART)

016/80.11..66

Website:

Mevr. Anneleen Theunis

016/80. 11. 52

http://www.tienen.be/showpage

Mevr. Sabina Timmermans

.aspx?id=319

Veldbornstraat 114

E-mail:

3300 TIENEN



121

Repatriëringscentrum 127bis (CIS)

02/755.00.00

Website:

Dhr Smekens / Mevr. De Koster


Mevr. Vandezande / Mevr.Grieten

E-mail:

Mevr. De Paep / Mevr. Gielen

[email protected]

Mevr.Leyssens

Fax:

Sociale Dienst

02/759.81.68

Tervuursesteenweg 300 1820 STEENOKKERZEEL Transitcentrum 127 (CIT)

02/753.53.61

Website:

Mevr. R. Goethaels - Directrice

02/753.53.56


Dhr Robin Roels

02/753 53 64

E-mail:

Haachtsesteenweg z.n.

[email protected]

1820 MELSBROEK

Fax: 02/753.53.60 02/753.53.65

Provincie Limburg/Province du Limbourg C.A.W. ‘Sonar’ (CWLH)

011/28.46.49

Website:

Mevr. Abrams

http://www.cawsonar.be

Mevr. Baptist

E-mail:

Rozenstraat 28

integraal.welzijnswerk.hasselt

3500 HASSELT

@cawsonar.be Fax: 011/28.46.42

C.A.W. ‘Sonar’ (CWLM)

089/57.31.04

Website:

Mevr. Linda Van Dael


Noordlaan 157

E-mail:

3600 GENK

Integraal.welzijnswerk.genk @cawsonar.be Fax: 089/57.31.01

C.A.W. ‘Sonar’ (CWLO)

011/64.05.00

Website:

Mevr. Verhees


Burgemeester Laenenstraat 7 b14

E-mail:

3900 OVERPELT

Integraal.welzijnswerk.overpelt @cawsonar.be Fax: 011/64.13.50

122


C.A.W. ‘Sonar’ (CWLS)

011/68.86.00

Website:

Mevr. Bonné / Mevr. De Winter


Mevr. Briers

E-mail:

Ursulinenstraat 7 b6

Integraal.welzijnswerk.sinttruiden

3800 SINT-TRUIDEN

@cawsonar.be Fax: 011/68.86.00

C.A.W. ‘Sonar’ (CWLT)

012/23.07.82

Website:

Mevr. Mantels / Mevr.De Winter


Henisstraat, 84

E-mail:

3700 TONGEREN

Integraal.welzijnswerk.tongeren@ cawsonar.be

Bijlagen

Fax: 012/39.33.20 Onthaalcentrum voor

011/69.75.00

E-mail:

Vluchtelingen (STRD)

[email protected]

Dhr. Simon Vanmechelen

Fax:

(hoofd Sociale Dienst)

011/69.75.56

Montenakenweg 145 3800 SINT-TRUIDEN

Brussel/Bruxelles (y compris le Brabant wallon/inbegrepen Waals – Brabant) ASBL Abraço (ABRO)

0494/99 78 97


Mrs. Monica Pereira Chausée de Forest 199 1060 Bruxelles ASBL Progrès (PROG)

02/280.09.46

Website:

Lu-Dim : 8h30-22/23h

02/732.07.99

http://www.asblprogres.be

Mr Levon Muradyan

E-mail:

Rue de la Pacification, 2

[email protected]

(Galerie Pacifique 18-19)

Fax:

1210 Saint-Josse

02/280.09.45

Caritas (CARI) Service social / Sociale dienst Liefdadigheidstraat Rue de la Charité 43 1210 BRUSSEL / BRUXELLES

02/229.36.11 gen 02/229.36.00 CP 02/229.36.01 ES 02/229.36.03 SL 02/229.36.05 WV 02/229.36.06 MB 02/229.36.10 MM

Website: http://www.caritas.be E-mail: [email protected] Fax: 02/229.35.85 / 02/229 36 36


123

Centre Social Protestant (WCC)

02/500.10.11

Website:

Mme Leroux / Mevr. Vanderhaegen

02/500.10.12

http://www.csp-psc.be

Mevr. Grafé

02/500.10.13

E-mail:

Rue Cans 12

[email protected]

1050 BRUXELLES


Croix-Rouge de Belgique (CRB)

084/36 00 81

Website:

Mme Kerstenne

http://www.croix-rouge.be

Rue de Durbuy 140

E-mail:

6990 Melreux

[email protected] [email protected] Fax: 084/36 00 88

Fedasil (FEFR)

02/213.43.78

Website:

Christophe Krirem



E-mail:

1000 Bruxelles


Klein Kasteeltje/Petit Château (KKPC)

02/250.05.31 SF

Website:

Mr Steven Francq

02/250.04.62 HW


Mevr. Helfride Willems

E-mail:

9de Linielaan/Avenue 9ème de Ligne 27

[email protected]

1000 BRUSSEL/BRUXELLES

Fax: 02/250.05.03

Minor Ndako vzw (MNDK)

02/503.56.29

Website:

Dhr. David Lowyck

http://www.minor-ndako.be

Vogelenzangstraat 76

E-mail:

1070 ANDERLECHT


Service Social Juif (SSJB)

02/538.81.80

Website:

Mr Daniel Berman

http://www.servicesocialjuif.be

Avenue Ducpétiaux 68

E-mail:

1060 BRUXELLES


124


Solidarité Socialiste (SESO)

02/533.39.84

E-mail:

Mme Rosa Fuentes

[email protected]

Rue de Parme 26-28

Fax:

1060 BRUXELLES

02/534.62.26

Province du Hainaut /Provincie Henegouwen Accueil et Promotion

071/31.33.70

E-mail:

des Immigrés (APIC)

[email protected]

Mme Bastin / Mme Loist / Mr Hgislain

Fax:

Rue Léon Bernus 35

071/31.33.70

Aide aux Personnes Déplacées -

067/55.59.67

Website:

Braine - le – Comte (APDC)

http://www.aideauxpersonnesdepla-

Mme Roulet

cees.be/accueil.html

Rue Père Damien 14

E-mail:

7090 BRAINE-LE-COMTE

[email protected]

Permanence à Mons:

Fax:

Lundi de 9h30 à 12h30

067/55.59.67

Bijlagen

6000 CHARLEROI

065/33 53 23 Centre d’Accueil pour Demandeurs

071/68.11.42

Website:

d’Asile Florennes(FLOR)

071/68.11.43


Mme Dromelet / Mme Maroit

071/68.11.44

E-mail:

Mme Motte / Mme Dognies

071/68.11.45

[email protected]

Mme Quere / Mme Toussaint

071/68.11.46

[email protected]

Mme Georges / Mme Verstraete

071/68.11.47

Fax:

Rue H. Rohan de Chabot 120

071/68.11.95

071/68.11.05

010/47.66.10

Website:

5620 FLORENNES Centre d’Accueil pour Demandeurs d’Asile Jodoigne(JODO)


Mr Eric Van Overbeeke / Mme Goffin

E-mail:

Mme Fronville

[email protected]

Chaussée de Hannut 141

Fax:

1370 JODOIGNE

010/47.66.70

Centre d’Accueil pour Demandeurs

02/634 06 12

Website:

d’Asile Rixensart (RIX)


Ms Anne Scheuren

E-mail:

Rue du Plagniau 1

[email protected]

1330 RIXENSART

Fax: 02/652 34 69


125


071/34.90.80

Website:

d’Asile Jumet (JUMT)


Mme Lo Jacono / Mme Schmitz

E-mail:

Mr Valenza

[email protected]

Parc Industriel

Fax:

2ème rue 24

071/34.90.97

6040 JUMET (CHARLEROI) Centre d’Accueil pour Demandeurs

064/23.96.53

Website:

d’Asile Morlanwelz (CARM)

064/23.96.55


Mme Laurence Delhalle / Mme Jauniau

064/23.96.56

E-mail:

Mr Deschamps / Mme Buttner

[email protected]

Mr Lee Bastin / Mme Roxane Charles

[email protected]

Chaussée de Mariemont 92

Fax:

7140 MORLANWELZ

064/23.96.60 064/23.96.52

Esperanto (ESPE) Mme Stéphanie Bravo BP 25

078/15 38 91 Portable : 0473/40 00 66

Website: http://www.esperantomena.org E-mail: [email protected]

6500 BEAUMONT

[email protected] Fax: 078/15 15 46

Province de Namur /Provincie Namen Aide aux Personnes Déplacées

085/21.34.81

Website:

Huy (APDH)


Mme Marina Ruiz Alcedo


Rue du Marché 33

E-mail:

4500 HUY


Association Européenne

0496/ 96.75.15

Website:

Russophone (AER)

www.bfro.be

Mr Petrossov Sergueï

E-mail:

Rue du Sceptre 30

[email protected]

1050 Bruxelles

Fax: 02/644.01.46

126


Association Joseph Denamur (MENA)

081/62.55.00

Website:

Centre d’Accueil El Paso

081/62.55.05

http://www.guidesocial.be/associati-

Mr Jean Michel (dir.) / Mme Charlet

ondenamur/

Mme Fizaine

E-mail:

Rue de Mazy 1

[email protected]

5030 GEMBLOUX

[email protected] [email protected] [email protected] Fax: 081/61.17.66 081/62.55.09 (dir.) 081/22.42.86

Website:

Mme Roulet

www.cinl.be

Marylene Van Laethem

E-mail:

Marie-Pierre Poncin

[email protected]

Rue Rupplémont 18

Fax:

5000 NAMUR

081/41.48.98

Bijlagen

Centre des Immigrés Namur (CINL)

Province de Liège /Provincie Luik Aide aux Personnes Déplacées -

04/342.14.44

Website:

Liège (APDL)


Mme Marina Ruiz Alcedo


Rue Jean D’outremeuse 93

E-mail:

4020 LIEGE


ASBL Sürya (SURY) Mr Christian Meulders (head)

04/232.40.30 02/229.36.10 MM


Mme Sahloul

[email protected]

Rue Rouveroy 2

Fax:

4000 LIEGE

04/232.40.39

CAP MIGRANTS (CARL)

04/222.36.16

E-mail:

Mme A.C.Ghysens / Mme Marie Paule

[email protected]

Collinge/ Mme Aude Cartigny

Fax:

Rue des Anglais 33

04/221.16.09

4000 LIEGE


127

Centre Fermé pour Etrangers

04/228.89.00

Website:

Illégaux de Vottem (CIV)

04/228.89.04


Mme Karine Grandmaire

04/228.89.02

E-mail:

Mr JF Lefebvre

04/228.89.03

[email protected]

Mme Martine Delhougne

04/228.89.25

Fax:

Mme Valérie Groesmans

04/228.89.26

04/228.89.05

Mme Clara Carta

04/228.89.27

Rue Visé – Voie 1 4041 Vottem

Ville de Liège (CPLI)

04/221.35.24

Website:

Mr Sprenghetti

http://www.cpasdeliege.be

Rue Hors Château 42

E-mail:

4000 LIEGE


Province du Luxembourg /Provincie Luxemburg Centre d’Accueil pour Demandeurs

080/28.20.43 (VM)

Website:

d’Asile Bovigny (CARB)

080/28.20.52 (VT)


Mr Carvelli (dir.)

E-mail:

Mme Vanessa Mention

[email protected]

Mme Vanessa Thunus

[email protected]

Chemin de Courtil, 71X

[email protected]

6671 GOUVY-BOVIGNY

Fax: 080/28.20.53


061/27.57.70

Website:

d’Asile Sugny (CRES)

061/27.57.80


Mme Céline Dumarey

061/27.57.81

E-mail:

Mme Carole Duterme

[email protected]

Voies de Bohan 245

[email protected]

5550 SUGNY

Fax: 061/27.57.79 - 061/27.57.89

128



063/58.98.90

Website:

d’Asile Virton (VIRT)

063/58.98.98


Mr Liegois / Mme Lacroix / Mme Lahure

063/58.98.97

E-mail:

Mme Grandjean

063/58.98.72

[email protected]

Rue Croix-le-Maire 9

Fax:

6760 VIRTON

063/58.98.99 063/58.98.79


082/68.70.60

Website:

d’Asile Pondrôme (POND)

082/68.70..61


Mme Catherine Dalebroux

E-mail:

Rue du Tombois 4

[email protected]

5574 PONDROME

Fax:

Centre des Immigrés

061/29.25.18

Bijlagen

082/68.70.59 Website:

Luxembourg (CINL)

http://www.cinl.be

Permanence à Libramont le mercredi

E-mail:

de 13h30 à 15h30

[email protected]

Marylene Van Laethem

Fax:

Marie-Pierre Poncin

061/29.25.19

Rue du Vicinal 7 6800 LIBRAMONT Permanence à Marche le mercredi de 9h à 12h Marylene Van Laethem Marie-Pierre Poncin Place aux Foires, 21 6900 MARCHE-EN-FAMENNE Permanence à Arlon le lundi de 13h30 à 15h30 Marylene Van Laethem Marie-Pierre Poncin (Tel 061/29.25.18) Rue de Diekirch / L’espace Didier 6700 ARLON


129

Bijlage VIII: Woordenlijst met betrekking tot migratie

vereisten of gronden van niet-ontvankelijkheid niet worden toegepast in bepaalde dwingende gevallen, waarbij de bevoegde instantie wordt gemachtigd om te oordelen of de vereisten al dan niet moet worden opgeheven in een bepaalde zaak.

Hoe langer hoe meer wordt erkend dat migratie een globale en gecoördineerde aanpak vereist. Landen bespreken migratievraagstukken niet alleen op bila-

afstotings- en aantrekkingsfactoren

teraal niveau, maar ook op regionaal en de laatste tijd op mondiaal vlak.

Migratie wordt vaak geanalyseerd in termen van afstotingsfactoren, die mensen ertoe aanzetten hun

Een taal die door iedereen wordt begrepen is onont-

land te verlaten (zoals economische, sociale of poli-

beerlijk voor het succes van de gecoördineerde aan-

tieke problemen), en aantrekkingsfactoren, die men-

pak en internationale samenwerking.

sen aantrekken naar een ander land.

Deze woordenlijst is bedoeld als leidraad voor de

Akkoord en Verdrag van Schengen

meeste relevante termen en begrippen die in dit jaarrapport worden gebruikt, en als een nuttig instrument voor het bevorderen van internationale sa-

Met de ondertekening van het Akkoord van Schengen

menwerking en een gemeenschappelijk begrip van

op 14 juni 1985 kwamen België, Frankrijk, Duitsland,

migratievraagstukken.

Luxemburg en Nederland overeen dat ze de controles aan de gemeenschappelijke grenzen geleidelijk zouden

aanvrager

opheffen en dat ze vrijheid van verkeer zouden invoeren voor alle onderdanen van de ondertekenende lid-

Een persoon die formeel verzoekt om een bepaalde

staten, andere lidstaten of derde landen. Het Verdrag

overheids- of juridische actie, zoals de toekenning

van Schengen vormt een aanvulling op het Akkoord en

van de vluchtelingenstatus, een visum of een werk-

bepaalt de modaliteiten en waarborgen voor de uit-

vergunning.

voering van vrijheid van verkeer. Het Akkoord en het

Zie ook: vluchteling, visum

Verdrag, de regels die op basis daarvan zijn aangenomen, en de daarmee verband houdende overeenkom-

aanvraag

sten vormen samen het ‘Schengen-acquis’. Sinds 1999 maakt het Schengen-acquis deel uit van het institutio-

In de migratiecontext, een door een persoon of orga-

nele en juridische kader van de Europese Unie krach-

nisatie bij de overheid ingediend verzoek (gewoonlijk

tens een protocol bij het Verdrag van Amsterdam.

schriftelijk) om een bepaalde overheids- of juridische

Zie ook: Dublin II-verordening

actie.

afstand

alleenstaand kind Kind dat gescheiden is van beide ouders, of van zijn vroe-

130

Het vrijwillig opgeven of afstand doen, expliciet of

gere wettelijke of gebruikelijke primaire verzorger, maar

impliciet, van een wettelijk recht of voordeel. Een

niet noodzakelijkerwijs van andere familieleden. Dit kan

migratiewet kan bepalen dat specifieke wettelijke

dus onder meer een kind zijn dat door andere familie-


leden wordt begeleid. In de Statement of Good Practice

situatie het land worden uitgezet, tenzij hij om hu-

(2004) in het Separated Children in Europe Programme

manitaire of andere gerelateerde redenen toestem-

(SCEP) worden alleenstaande kinderen gedefinieerd als

ming krijgt om te blijven.

“children under 18 years of age who are outside their

Zie ook: aanvraag, vluchteling

country of origin and separated from both parents or their previous legal/customary primary caregiver” (‘kin-

begeleide migratie

deren onder de 18 die zich buiten hun land van herkomst bevinden en die gescheiden zijn van beide ouders of van

De migratie van migranten met de bijstand van een

hun vroegere wettelijke/gebruikelijke primaire verzor-

overheid, overheden of een internationale organisa-

ger’). In het SCEP wordt de term ‘separated’ (‘geschei-

tie, in tegenstelling tot een spontane migratie zonder

den’) gebruikt in plaats van de term ‘unaccompanied’

bijstand.

(‘niet-begeleid’) omdat “hoewel sommige alleenstaande

Zie ook: bijstand bij vrijwillige terugkeer

pa aankomen, de begeleidende volwassenen niet nood-

Bijlagen

kinderen lijken te worden ‘begeleid’ wanneer ze in Euro-

beleid

zakelijkerwijs in staat of geschikt zijn om de verantwoordelijkheid voor hun verzorging op zich te nemen”.

Algemene principes die fungeren als leidraad voor

Zie ook: kind, minderjarige, niet-begeleid kind

het openbaar bestuur door een overheid. Zie ook: migratiebeheer

asiel

bescherming

Een vorm van bescherming die door een staat op zijn grondgebied wordt geboden op basis van het

“Het begrip ‘bescherming’ omvat alle activiteiten die

beginsel van non-refoulement en internationaal of

gericht zijn op het garanderen van respect voor de

nationaal erkende rechten van vluchtelingen. Asiel

rechten van het individu in overeenstemming met de

wordt verleend aan een persoon die geen bescher-

letter en geest van het toepasselijke recht, namelijk

ming kan vinden in het land van zijn nationaliteit

het humanitair recht, het internationaal humanitair

en/of verblijfplaats, in het bijzonder uit angst voor

recht en het vluchtelingenrecht. Mensenrechten- en

vervolging wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit

humanitaire organisaties moeten deze activiteiten

of politieke overtuiging of omdat hij tot een bepaal-

op een onpartijdige manier voeren (niet op basis van

de sociale groep behoort.

ras, nationale of etnische afkomst, taal of geslacht)”

Zie ook: asielzoeker

(Inter-Agency Standing Committee). Bescherming verleend aan een persoon of een groep door een or-

asielzoeker

ganisatie, in overeenstemming met een mandaat dat gebaseerd is op internationale rechtsinstrumenten,

Een persoon die zich in een land dat niet zijn eigen

in toepassing van het internationaal gewoonterecht,

land is in veiligheid wil brengen voor vervolging of

of op de activiteiten van de organisatie. Deze be-

ernstig gevaar en die wacht op een beslissing over

scherming heeft als doel het garanderen van respect

zijn aanvraag om als vluchteling te worden erkend

voor rechten die zijn vermeld in rechtsinstrumenten

overeenkomstig de geldende internationale en na-

als het Vluchtelingenverdrag van 1951, de Verdragen

tionale rechtsinstrumenten. Als zijn aanvraag wordt

van Genève van 1949 en de Aanvullende Protocollen

afgewezen, moet hij het land verlaten en kan hij zoals

van 1977, het initiatiefrecht van het Internationaal

elke niet-onderdaan in een irreguliere of onwettige

Comité van het Rode Kruis, de de facto bescherming


131

door de Internationale Organisatie voor Migratie,

de onderdanen en andere migranten die niet in het

het Verdrag van de Internationale Arbeidsorganisa-

gastland mogen of willen blijven en die vrijwillig naar

tie, en de mensenrechteninstrumenten.

hun land van herkomst willen terugkeren. Zie ook: repatriëring, terugkeer, vrijwillige terugkeer

beste (effectieve) praktijken

buitenlander

Methoden om de toepassing van bestaande normen en principes op zowel internationaal als nationaal ni-

Een persoon die behoort tot of loyaliteit verschul-

veau te bevorderen. Beste praktijken kunnen worden

digd is aan een andere staat.

omgezet in operationele richtlijnen, gedragscodes of andere vormen van zachte wetgeving, maar mogen

capaciteitsopbouw

niet leiden tot een verzwakking of uitholling van het positief recht. Beste praktijken worden gekenmerkt

Het ontwikkelen van de capaciteit van regeringen

door het feit dat ze innovatieve en creatieve oplos-

en het maatschappelijke middenveld door hun ken-

singen zijn; een positief effect hebben op het niveau

nis te vergroten en hun vaardigheden te verbeteren.

van de uitvoering van de rechten van migranten; een

Capaciteitsopbouw kan de vorm aannemen van het

duurzaam effect hebben, met name door migranten

inhoudelijk ontwerpen en uitvoeren van projecten

zelf te betrekken; en kunnen worden gerepliceerd.

met een partnerregering, het geven van opleidingen

Zie ook: capaciteitsopbouw

of in andere omstandigheden het faciliteren van een bilaterale of multilaterale agenda voor dialoogont-

bewijs van identiteit

wikkeling die door de betrokken autoriteiten is opgesteld. Capaciteitsopbouw is in alle gevallen erop

Een document (niet zijnde een paspoort) dat door een

gericht om algemeen aanvaardbare maatstaven voor

overheid aan een persoon wordt afgegeven om zijn

managementpraktijken te ontwikkelen.

toegang tot of vertrek uit het land te vergemakkelijken.

Zie ook: beste (effectieve) praktijken

Zie ook: reisdocumenten

bezoeker

conventie Zie: verdrag

In de context van migratie wordt de term in sommige nationale wetgevingen gebruikt om te verwijzen

culturele oriëntatie

naar een niet-onderdaan die tijdelijk op het grond-

132

gebied van een staat mag verblijven zonder er deel

Opleidingen verstrekt aan migranten om hen kennis

te nemen aan een beroepsactiviteit.

van het gastland bij te brengen, zoals zijn geschiede-

Zie ook: permanente verblijfsvergunning, toerisme,

nis, geografie en taal.

reiziger

Zie ook: cultuur, integratie

bijstand bij vrijwillige terugkeer

cultuur

Administratieve, logistieke, financiële en re‑integra-

Term die wordt gebruikt om de symbolische orga-

tiesteun aan afgewezen asielzoekers, slachtoffers van

nisatie van een sociale groep en de waarden die de

mensenhandel, gestrande migranten, gekwalificeer-

groep voor zichzelf kiest in haar relaties met andere


groepen te beschrijven. De term cultuur kan ook ver-

maar nog contacten onderhouden met het thuisland.

wijzen naar het geheel van gebruiken, overtuigingen,

Dit concept omvat meer gesettelde expatgemeen-

taal, ideeën, esthetische smaak, technische kennis,

schappen, migrerende werknemers die tijdelijk in het

waardesystemen en levensstijlen.

buitenland gevestigd zijn, expats met de nationaliteit

Zie ook: culturele oriëntatie

van het gastland of een dubbele nationaliteit, en migranten van de tweede en derde generatie.

derde land

Dublin II-verordening

Een land of grondgebied dat niet in de Europese Unie ligt. Verordening (EG) nr. 343/2003 van 18 februari 2003

detentie

tot vaststelling van de criteria en instrumenten om

Beperking van de bewegingsvrijheid door opsluiting

de behandeling van een asielverzoek dat door een

op bevel van een administratieve of gerechtelijke

onderdaan van een derde land bij een van de lid-

autoriteit. Er zijn twee soorten detentie: strafrechte-

staten wordt ingediend (PB 2003 L 50/1), ‘Dublin II’

lijke detentie met als doel het bestraffen van een ge-

genoemd, die de bepalingen in de Overeenkomst

pleegde misdaad, en administratieve detentie om te

van Dublin (Overeenkomst betreffende de vaststel-

garanderen dat een administratieve maatregel (zoals

ling van de staat die verantwoordelijk is voor de be-

uitzetting of uitwijzing) kan worden uitgevoerd. In de

handeling van een asielverzoek dat bij een van de

meeste landen riskeren migranten in een irreguliere

lidstaten van de Europese Gemeenschappen wordt

situatie administratieve detentie omdat ze immi-

ingediend, ondertekend te Dublin op 15 juni 1990)

gratiewetten en ‑voorschriften hebben overtreden,

vervangt. Volgens de Dublin II-verordening moeten

wat echter niet als een misdaad wordt beschouwd.

de lidstaten op basis van objectieve en hiërarchische

In veel landen kan een niet-onderdaan ook adminis-

criteria bepalen welke lidstaat verantwoordelijk is

tratief worden vastgehouden in afwachting van een

voor de behandeling van een asielverzoek dat op zijn

beslissing over de vluchtelingenstatus of over de toe-

grondgebied wordt ingediend. Het systeem moet

lating tot of verwijdering uit het land.

‘asielshoppen’ (waarbij een asielzoeker in verschil-

Bijlagen

te bepalen welke lidstaat verantwoordelijk is voor

lende landen asiel aanvraagt) voorkomen en er tege-

detentiecentrum

lijkertijd voor zorgen dat elke aanvraag van een asielzoeker door slechts één lidstaat wordt behandeld.

Een centrum waar asielzoekers of migranten in een

Zie ook: asiel, asielzoeker, vluchteling, Akkoord van

irreguliere situatie bij aankomst in het ontvangende

Schengen

land worden ondergebracht in afwachting van de bepaling van hun status; in de praktijk is een dergelijk

duurzame oplossing

centrum heel vaak een gesloten centrum. Wordt ook een opvangcentrum genoemd.

Alle middelen waarmee de situatie van vluchtelingen op bevredigende en permanente wijze kan worden

diaspora

opgelost om hen in staat te stellen een normaal leven te leiden. Traditioneel gaat het om vrijwillige re-

Diaspora wordt in ruime zin gedefinieerd als individu-

patriëring, lokale integratie of hervestiging.

en en leden van netwerken, verenigingen of gemeen-

Zie ook: integratie, vluchteling (erkende), repatrië-

schappen die hun land van herkomst hebben verlaten

ring, hervestiging, vrijwillige repatriëring


133

dwang

art. 16 van het Europees Sociaal Handvest (herziene versie), 1996; art. 17 en art. 23 van het Interna-

Dwang, al dan niet gewettigd, door fysiek geweld of

tionaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke

dreiging met fysiek geweld. Dwang kan ook econo-

Rechten, 1966; art. 1 van het Internationaal Verdrag

misch van aard zijn, namelijk wanneer iemand zijn

inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten,

controle over bepaalde middelen gebruikt om het

1966; art. 17 van het Amerikaans Verdrag inzake de

gedrag van een andere persoon te beïnvloeden.

Rechten van de Mens, 1969; art. 18 van het Afrikaans

Zie ook: gedwongen migratie

Handvest voor de rechten van de mens en de volkeren, 1981). Dit recht omvat niet het recht op gezins-

economisch migrant

hereniging, en is evenmin een absoluut recht om in een land naar keuze samen te leven als een gezins-

Een persoon die zijn gewone verblijfplaats verlaat om

eenheid, met name als het voor de gezinsleden mo-

zich buiten zijn land van herkomst te vestigen ten-

gelijk is om in een ander land te gaan wonen.

einde zijn levenskwaliteit te verbeteren. Deze term

Zie ook: mensenrechten, gezinshereniging, leden van

wordt vaak nogal snel gebruikt om een onderscheid

het gezin

te maken met migranten die gevlucht zijn voor vervolging, en wordt ook op dezelfde wijze gebruikt om

fundamentele mensenrechten

te verwijzen naar personen die een land proberen binnen te komen zonder wettelijke toestemming en/

Binnen het grote aantal mensenrechten zijn bepaal-

of door de asielprocedures niet te goeder trouw te

de mensenrechten van bijzonder belang. Dat blijkt

gebruiken. De term ‘economisch migrant’ is ook van

uit het feit dat van bepaalde rechten niet mag wor-

toepassing op personen die hun land van herkomst

den afgeweken. Zo staat artikel 4(1) van het Inter-

verlaten om in een ander land werk te zoeken.

nationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (1966) een afwijking toe “bij een algemene

emigratie

noodtoestand die een bedreiging vormt voor het bestaan van het volk”, maar verbiedt het elke afwij-

Het verlaten van, of vertrekken uit, een land om zich

king van artikel 6 (recht op leven), 7 (foltering), 8(1)

in een ander land te vestigen.

en (2) (slavernij en onderdanigheid), 11 (“Niemand

Zie ook: immigratie, remigratie, recht op vertrek

mag gevangen worden genomen uitsluitend omdat hij niet in staat is een uit een overeenkomst voort-

eenheid van het gezin

vloeiende verplichting na te komen”), 15 (“Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of

134

Het recht van een gezin om samen te leven en, als

nalaten dat geen strafbaar feit naar nationaal of in-

een fundamentele eenheid van een samenleving,

ternationaal recht uitmaakte ten tijde dat het hande-

respect, bescherming, hulp en ondersteuning te krij-

len of nalaten geschiedde”, 16 (het recht als persoon

gen. Dit recht is niet beperkt tot onderdanen die in

erkend te worden voor de wet) en 18 (vrijheid van

hun eigen land wonen, en wordt beschermd door

denken, geweten en godsdienst). Desondanks is er

het internationaal recht (bijvoorbeeld art. 16 van de

een tendens om alle mensenrechten te beschouwen

Universele Verklaring Rechten van de Mens, 1948;

als universele, ondeelbare, onderling afhankelijke en

art. 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten

aan elkaar gerelateerde rechten die op billijke en ge-

van de Mens en de Fundamentele Vrijheden, 1950;

lijke wijze, op dezelfde voet en met dezelfde nadruk

art. 16 van het Europees Sociaal Handvest, 1961;

moeten worden behandeld.


gender

gefaciliteerde migratie

Verwijst naar de rollen, verantwoordelijkheden, be-

Bevorderen of aanmoedigen van legitieme migratie

perkingen, mogelijkheden en voorrechten van man-

door reizen eenvoudiger en comfortabeler te maken.

nen en vrouwen in een bepaalde context. Deze ken-

Dit kan de vorm aannemen van een gestroomlijnde

merken worden geleerd en sociaal geconstrueerd,

procedure voor het aanvragen van een visum, of ef-

kunnen veranderen in de tijd en kunnen verschillen

ficiënte procedures voor de controle van passagiers

binnen en tussen culturen. Het concept ‘gender’ is

door competent personeel.

vrouwen, maar ook naar de relatie tussen hen.

gekwalificeerde migrant

geboorteakte

Een migrerende werknemer die op grond van zijn vaardigheden of opgedane werkervaring meestal een

Een origineel document, meestal afgegeven door een

voorkeursbehandeling krijgt wat betreft de toelating

overheidsinstantie of religieuze autoriteit, waarin onder

tot een gastland (en dus onderworpen is aan minder

meer is vermeld wanneer en waar iemand geboren is.

beperkingen met betrekking tot de duur van het ver-

Zie ook: identiteitsbewijs

blijf, de verandering van werk en gezinshereniging).

gedwongen migratie

gezinsleden

Een migratiestroom waarbij een element van dwang

Zie: leden van het gezin

Bijlagen

relationeel en verwijst niet alleen naar mannen of

bestaat, inclusief levensbedreigende situaties en dreigende armoede, dat voortvloeit uit natuurlijke

gezinshereniging

of menselijke oorzaken (bijv. migratie van vluchtelingen en intern ontheemden alsmede personen die

Proces waarbij gezinsleden die als gevolg van ge-

zijn ontheemd door een natuurramp, milieuramp,

dwongen of vrijwillige migratie van elkaar geschei-

chemische ramp, kernramp, hongersnood of ontwik-

den werden, weer samenkomen in een ander land

kelingsproject).

dan hun land van herkomst.

Zie ook: intern ontheemde, vluchteling

Zie ook: personen ten laste, eenheid van het gezin, recht op

gedwongen repatriëring

gezondheid

Zie: onvrijwillige repatriëring Volgens de preambule van het Statuut van de We-

gedwongen terugkeer

reldgezondheidsorganisatie (1946) is gezondheid een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en

De verplichte terugkeer van een persoon naar het land

maatschappelijk welzijn, en niet slechts de afwezig-

van herkomst, een transitland of derde land op basis

heid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.

van een administratieve of gerechtelijke handeling. Zie ook: uitzetting, uitwijzing, onvrijwillige repatrië-

grens

ring, refoulement, repatriëring, terugkeer, vrijwillige repatriëring, vrijwillige terugkeer

Een lijn die het grondgebied of de maritieme zones


135

van een staat scheidt van die van een andere staat.

In de migratiecontext, het beperken en beter beheren

Kan ook verwijzen naar een regio die zich aan de

van het volksgezondheidseffect van bevolkingsmobili-

rand van een bevolkt en ontwikkeld gebied bevindt.

teit op ontvangende landen, en de bevordering van de integratie van migranten door het opsporen en kosten-

grensbeheer

effectief beheren van gezondheidsproblemen en door medische documentatie. Medische keuringen vóór

Facilitering van toegestane stromen van zakenmen-

vertrek maken het mogelijk om de gezondheid van mi-

sen, toeristen, migranten en vluchtelingen die een

granten die bijstand krijgen te bevorderen, omdat deze

grens overschrijden, en de opsporing en preventie

keuringen de gelegenheid bieden tot preventieve en

van de illegale binnenkomst van niet-onderdanen in

curatieve ingrepen voor problemen die, als ze niet wor-

een bepaald land. Maatregelen om de grenzen te be-

den behandeld, een negatief effect kunnen hebben op

heren zijn onder meer het opleggen door landen van

de gezondheidstoestand van de migrant en/of op de

een visumplicht, sancties tegen vervoersbedrijven die

volksgezondheid in de ontvangende landen.

migranten in een irreguliere situatie naar het grondgebied vervoeren, en patrouilles op zee. Internatio-

migrant met papieren

nale standaarden vereisen dat een evenwicht wordt gevonden tussen het faciliteren van de toegang van

Een migrant die een land legaal is binnengekomen en

reizigers die de wet respecteren en het tegenhouden

er blijft in overeenstemming met de toelatingscrite-

van reizigers die om ongepaste redenen of met ongel-

ria van dat land.

dige documenten een land trachten binnen te komen.

Zie ook: migrant in een irreguliere situatie, migrant zonder papieren

kind

gastland

“Ieder mens jonger dan achttien jaar, tenzij volgens het op een kind van toepassing zijnde recht de meer-

Zie: land van bestemming, ontvangend land

derjarigheid eerder wordt bereikt” (Art. 1, VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind, 1989).

gekwalificeerde onderdaan

Zie ook: minderjarige In de migratiecontext, een uitgeweken onderdaan

land van bestemming

met specifieke professionele vaardigheden die in het land of de regio van herkomst worden gevraagd.

Een land waar (legale of illegale) migratiestromen

Zie ook: braindrain, diaspora, hooggekwalificeerde

aankomen.

migrant, gekwalificeerde migrant

Zie ook: gastland, ontvangend land, derde land

land van herkomst

gemengde stromen Complexe migraties van onder meer vluchtelingen,

Een land van waaruit (legale of illegale) migratiestro-

asielzoekers, economische migranten en andere mi-

men vertrekken.

granten, in tegenstelling tot migraties die volledig uit één categorie van migranten bestaan.hoofdaanvrager

medische keuring

In de migratiecontext, de persoon die een aanvraag voor de vluchtelingenstatus of een andere immigra-

136


tiestatus indient. De algemene internationale praktijk

bijstand moet worden verleend zonder onderscheid

is dat personen ten laste (meestal een echtgeno(o)t(e)

ten aanzien van etnische afkomst, geslacht, nationa-

en minderjarige kinderen) als afgeleide aanvragers

liteit, politieke overtuiging, ras of godsdienst. Bij het

worden beschouwd en dezelfde status krijgen die aan

verlichten van lijden moet men zich uitsluitend laten

de hoofdaanvrager wordt toegekend.

leiden door noden, en moet prioriteit worden gege-

Zie ook: migrant, vluchteling

ven aan de dringendste noodgevallen). Zie ook: humanitaire beginselen

hervestiging

humanitaire beginselen

gen, intern ontheemden, enz.) in een ander geogra-

Ethische normen die voor alle humanitaire actoren

fisch gebied en een andere omgeving, gewoonlijk in

gelden en die steunen op internationale mensen-

een derde land. In de context van vluchtelingen, de

rechten en het humanitair recht en de integriteit

overplaatsing van vluchtelingen van het land waar ze

van humanitaire acties trachten te beschermen. De

hun toevlucht hebben gezocht naar een ander land

eerste uitdrukkelijke vermelding van humanitaire

dat bereid is hen toe te laten. De vluchtelingen krij-

beginselen is te vinden in de in 1965 goedgekeurde

gen doorgaans asiel of een andere vorm van langdu-

‘Fundamental Principles of the Red Cross and Red

rige rechten als ingezetenen, en zullen in veel geval-

Crescent’ (‘Grondbeginselen van het Rode Kruis en

len de kans hebben om zich te laten naturaliseren.

de Rode Halve Maan’).

Bijlagen

De verhuizing en integratie van mensen (vluchtelin-

Zie ook: duurzame oplossing, integratie, vluchteling (mandaat), repatriëring

identiteitsbewijs

humanitaire bijstand

Een door de bevoegde autoriteit van een land afgegeven document om de identiteit van de persoon die

Bijstand die zich richt op de behoeften van personen

het bij zich draagt te bewijzen.

die door een crisis getroffen zijn. Humanitaire bij-

Zie ook: geboorteakte, reisdocumenten

stand is in eerste instantie de verantwoordelijkheid van een staat, maar wordt ook gesteund door interna-

illegale binnenkomst

tionale organisaties, niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) en het Rode Kruis / de Rode Halve Maan.

“Het overschrijden van grenzen zonder te voldoen

Deze bijstand wordt verstrekt in overeenstemming

aan de vereisten voor legale binnenkomst in de ont-

met de humanitaire beginselen, in het bijzonder de

vangende staat” (art. 3(b) van het Protocol tegen de

beginselen van menselijkheid (menselijk lijden moet

smokkel van migranten over land, over zee en door

worden aangepakt, ongeacht waar, met bijzondere

de lucht, tot aanvulling van het Verdrag van de Ver-

aandacht voor de kwetsbaarste personen van de

enigde Naties tegen grensoverschrijdende georgani-

bevolking, zoals kinderen, vrouwen en ouderen; de

seerde misdaad, 2000).

waardigheid en rechten van alle slachtoffers moet

Zie ook: illegale migratie, migrant zonder papieren,

worden geëerbiedigd en beschermd), neutraliteit

smokkel, illegale binnenkomst

(humanitaire bijstand moet worden verleend zonder deelname aan vijandelijkheden en zonder partij

illegale migratie

te kiezen in controverses van politieke, religieuze of ideologische aard), en onpartijdigheid (humanitaire

Migratie die plaatsvindt buiten de wettelijke nor-


137

men van het land van herkomst, het transitland en

integratie

het ontvangende land. Er bestaat geen duidelijke of universeel aanvaarde definitie van illegale migratie.

Hoewel de term in verschillende landen en contexten

Vanuit het oogpunt van het land van bestemming

anders wordt gebruikt en begrepen, kan ‘integratie’

gaat het om het illegaal binnenkomen, verblijven of

worden gedefinieerd als het proces waarbij migran-

werken in een land, wat betekent dat de migrant

ten als individuen én als groepen geaccepteerd raken

niet beschikt over de toestemming of de documen-

in de samenleving. Integratie verwijst meestal naar

ten die op grond van de immigratiewetgeving ver-

een tweerichtingsproces van aanpassing door migran-

eist zijn om in een bepaald land binnen te komen,

ten en de ontvangende samenlevingen. De specifieke

te verblijven of te werken. Vanuit het oogpunt van

voorwaarden voor aanvaarding door een ontvangende

het land van herkomst is er bijvoorbeeld sprake van

samenleving verschillen van land tot land. Integratie

illegaliteit als een persoon een internationale grens

impliceert niet noodzakelijkerwijs een permanente ves-

oversteekt zonder een geldig paspoort of reisdocu-

tiging. Het impliceert echter wel dat rekening wordt ge-

ment of als een persoon niet voldoet aan de admi-

houden met de rechten en plichten van migranten en

nistratieve vereisten om het land te mogen verla-

de ontvangende samenlevingen, de rechten en plichten

ten. Er is echter een tendens om het gebruik van de

inzake de toegang tot verschillende soorten diensten en

term ‘illegale migratie’ te beperken tot smokkel van

de arbeidsmarkt, en de rechten en plichten inzake iden-

migranten en mensenhandel.

tificatie van en respect voor een aantal kernwaarden

Zie ook: migrant in een irreguliere situatie, reguliere

die migranten en de ontvangende samenlevingen aan

migratie

een gemeenschappelijk doel binden. Lokale integratie is een van de drie duurzame oplossingen om de benar-

immigratie

de toestand van vluchtelingen aan te pakken. Lokale integratie kan ook worden toegepast op slachtoffers van

Een proces waarbij niet-onderdanen naar een ander

mensenhandel en niet-begeleide kinderen.

land verhuizen om er zich te vestigen.

Zie ook: culturele oriëntatie, cultuur, duurzame oplos-

Zie ook: emigratie

sing, opname, re-integratie, re-integratie (cultureel), re-integratie (economisch), re-integratie (sociaal),

immigratiestatus

hervestiging, vrijwillige repatriëring

Status van een migrant overeenkomstig de immigra-

intern ontheemden

tiewetgeving van het gastland. Personen of groepen van personen die gedwongen

individuele migratie

of verplicht zijn geweest om hun huis of gewone verblijfplaats te ontvluchten of te verlaten, in het bijzon-

Gevallen waarin mensen individueel of als gezin of

der als gevolg van, of om de gevolgen te vermijden

familie migreren. Dergelijke migraties worden over

van, gewapende conflicten, situaties van algemeen

het algemeen zelf gefinancierd of worden financieel

geweld, schendingen van de mensenrechten, na-

gesteund door een persoon, organisatie of overheid,

tuurrampen of door de mens veroorzaakte rampen,

in tegenstelling tot massamigratie.

en die geen internationaal erkende staatsgrens heb-

Zie ook: massamigratie

ben overschreden (Guiding Principles on Internal Displacement, UN Doc E/CN.4/1998/53/Add.2.). Zie ook: ontheemde

138


internationale luchthaven

te laten, vast te houden en uit te wijzen, het recht

Een luchthaven die door het land op het grondgebied

recht om de grenzen te beschermen en het recht

waarvan ze zich bevindt is aangewezen als een lucht-

om de nationaliteit te verlenen – en uit mensenrech-

haven van aankomst en vertrek voor het internatio-

teninstrumenten. Deze twee elementen vormen de

nale luchtverkeer, waar de formaliteiten in verband

belangrijkste pijlers van het internationaal migra-

met douane, immigratie, volksgezondheid, quaran-

tierecht. Instrumenten van internationaal migratie-

taine van dieren en planten en soortgelijke proce-

recht zijn verspreid over verschillende takken van

dures worden uitgevoerd (bijlage 9 van het Verdrag

het recht, zoals de mensenrechtenwetgeving en het

inzake de internationale burgerluchtvaart, 1944).

humanitair recht, arbeidsrecht, vluchtelingenrecht,

consulair recht, handelsrecht en zeerecht.

internationale bijstand

Zie ook: internationaal (publiek) recht, migratie

Steun door de internationale gemeenschap, zoals

internationale minimumnormen

bijstand in natura, financiële bijdragen en diensten van opgeleid personeel.

Bijlagen

om mensenhandel en smokkel te bestrijden, het

Het rechtsbeginsel volgens hetwelke niet-onderdanen een aantal direct door het internationaal pu-

internationaal (publiek) recht

bliek recht bepaalde rechten genieten, onafhankelijk van de rechten die intern zijn bepaald door het land

De juridische beginselen die van toepassing zijn op

waarin de niet-onderdaan zich bevindt. Een staat is

de betrekkingen tussen staten. Het hedendaagse

verplicht om door het internationale recht vastgeleg-

recht van internationale betrekkingen dat niet alleen

de minimumnormen met betrekking tot de behan-

op staten van toepassing is maar bijvoorbeeld ook op

deling van niet-onderdanen (of hun eigendom) op

internationale organisaties en zelfs personen (zoals

zijn grondgebied in acht te nemen (bijv. rechtsweige-

personen die zich op hun mensenrechten beroepen

ring, ongerechtvaardigde vertraging en belemmering

of die oorlogsmisdaden begaan). Ook volkenrecht,

van de toegang tot de rechter zijn in strijd met inter-

internationaal publiek recht en, in het verleden, jus

nationale minimumnormen die door internationaal

gentium genoemd.

recht zijn vastgelegd). In sommige gevallen is het mogelijk dat de internationale minimumnormen meer

internationale migratie

bescherming bieden dan de standaardbescherming die een land zijn eigen onderdanen biedt.

Migratie van personen die hun land van herkomst of

Zie ook: recht op vertrek

het land van de gewone verblijfplaats verlaten om zich permanent of tijdelijk in een ander land te vestigen.

internationale bescherming

Er wordt dus een internationale grens overschreden. Zie ook: interne migratie

Zie ook: bescherming

internationaal migratierecht

interview

Internationale normen en beginselen met betrek-

Vragen stellen aan, of praten met, een persoon om

king tot migratie die voortkomen uit de soevereini-

informatie te verkrijgen of de persoonlijke kwalitei-

teit van een land – zoals het recht om migranten toe

ten van de persoon te bepalen. Meestal wordt bij de


139

aanvraag van de vluchtelingenstatus of een andere

betrokken staten (art. 4 van het Internationaal Ver-

immigratiestatus een interview afgenomen.

drag ter bescherming van alle arbeidsmigranten en

Zie ook: aanvraag

hun gezinsleden, 1990). Zie ook: kind, persoon ten laste

intrekking, van een aanvraag

mensenhandel

Het verzoek om een eerder ingediende aanvraag in te trekken of te annuleren, of de melding aan de be-

“Het werven, vervoeren, overbrengen van en het

trokken ambtenaren dat de indiener van de aanvraag

bieden van onderdak aan of het opnemen van per-

niet langer het gevraagde voordeel of de gevraagde

sonen, door dreiging met of gebruik van geweld of

status wenst.

andere vormen van dwang, van ontvoering, bedrog,

Zie ook: aanvrager, aanvraag

misleiding, machtsmisbruik of misbruik van een kwetsbare positie of het verstrekken of in ontvangst

kwetsbare groep

nemen van betalingen of voordelen teneinde de instemming van een persoon te verkrijgen die zeg-

Elke groep in de samenleving die, of elk deel van

genschap heeft over een andere persoon, ten be-

de samenleving dat, een groter risico loopt om het

hoeve van uitbuiting” (art. 3(a) van het VN-Protocol

slachtoffer te worden van discriminerende praktij-

inzake de preventie, bestrijding en bestraffing van

ken, geweld, natuurrampen, milieurampen of eco-

mensenhandel, in het bijzonder vrouwenhandel en

nomische tegenspoed dan andere groepen binnen

kinderhandel, tot aanvulling van het Verdrag van de

de staat; elke groep in de samenleving die, of elk

Verenigde Naties tegen grensoverschrijdende ge-

deel van de samenleving (zoals vrouwen, kinderen,

organiseerde misdaad, 2000). Mensenhandel kan

ouderen, personen met een handicap, inheemse be-

plaatsvinden binnen de grenzen van een staat of kan

volkingsgroepen of migranten) dat een groter risico

een transnationaal karakter hebben.

loopt in tijden van conflict en crisis.

Zie ook: dwang, uitbuiting, smokkel, slachtoffer van

Zie ook: minderheid

mensenhandel

land van vertrek

mensensmokkel

Een land van waaruit mensen vertrekken om zich

Het bewerkstelligen, teneinde rechtstreeks of indi-

permanent of tijdelijk in het buitenland te vestigen.

rect een financieel of ander materieel voordeel te be-

Zie ook: land van herkomst

halen, van de illegale binnenkomst van een persoon in een verdragsluitende staat waarvan de betrokke-

leden van het gezin

ne geen onderdaan of ingezetene is (art. 3(a) van het VN-protocol tegen de smokkel van migranten over

140

Personen die met een arbeidsmigrant gehuwd zijn

land, over zee en door de lucht, tot aanvulling van

of een relatie hebben die volgens de toepasselijke

het Verdrag van de Verenigde Naties tegen grens-

wetgeving het equivalent is van het huwelijk, even-

overschrijdende georganiseerde misdaad, 2000).

als hun kinderen ten laste en andere personen ten

In tegenstelling tot mensenhandel vereist smokkel

laste die als gezinsleden worden erkend door de

geen element van uitbuiting, dwang of schending

toepasselijke wetgeving of de toepasselijke bila-

van de mensenrechten.

terale of multilaterale overeenkomsten tussen de

Zie ook: illegale binnenkomst, mensenhandel


migrant

komen maar die erin slaagt om clandestien binnen te komen; (b) die een land binnenkomt of er verblijft op

Op internationaal niveau bestaat er geen universeel

basis van frauduleuze documenten; (c) die na binnen-

aanvaarde definitie van ‘migrant’. Onder de term

komst van een land met wettelijke documenten lan-

‘migrant’ wordt gewoonlijk verstaan elke persoon

ger is gebleven dan toegestaan of anderszins de voor-

die uit vrije wil en om ‘persoonlijke redenen’ besluit

waarden voor toegang tot het land heeft geschonden

te migreren zonder dat er een externe dwingende

en zonder toestemming in het land is gebleven.

factor meespeelt. De term ‘migrant’ is dus van toe-

Zie ook: illegale binnenkomst, illegale migratie

passing op personen en gezinsleden die naar een ander land of een andere regio verhuizen om hun ma-

migratie

voor zichzelf of hun gezin te verbeteren.

Het proces van verhuizing van een persoon of een

Zie ook: administratieve detentie, migrant in een ir-

groep personen over een internationale grens of bin-

reguliere situatie, migrerende werknemer zonder

nen een staat. Het omvat elke soort verhuizing van

papieren / migrerende werknemer in een irreguliere

mensen, ongeacht de duur, samenstelling en oorza-

situatie

ken van die verhuizing; dit omvat migratie van vluch-

Bijlagen

teriële of sociale situatie alsmede de vooruitzichten

telingen, ontheemden, economische migranten en

migrant in een irreguliere situatie

personen die om andere redenen verhuizen, met inbegrip van gezinshereniging.

Iemand die geen juridisch statuut heeft in een transit-

migratiebeheer

land of gastland omdat hij het land illegaal is binnengekomen of een toegangsregel van het land overtreden

Een term die wordt gebruikt om te verwijzen naar tal

heeft, of omdat zijn visum verlopen is. Deze definitie

van overheidsfuncties binnen een nationaal systeem

omvat onder meer ook personen die een transitland

van ordelijk en menselijk beheer van grensover-

of gastland legaal zijn binnengekomen maar langer

schrijdende migratie, met name het beheer van de

gebleven zijn dan toegestaan, of die naderhand ille-

binnenkomst en aanwezigheid van vreemdelingen

gaal aan het werk zijn gegaan (ook wel clandestiene

binnen de grenzen van een staat en de bescherming

migrant, migrant zonder papieren of migrant in een

van vluchtelingen en anderen die bescherming nodig

irreguliere situatie genoemd). De term ‘in een irregu-

hebben. Migratiebeheer verwijst naar een geplande

liere situatie’ is te verkiezen boven ‘illegaal’, omdat die

aanpak voor het ontwikkelen van beleids-, juridische

laatste term een criminele connotatie heeft en de mi-

en bestuurlijke reacties op de belangrijkste migratie-

grant in zijn waardigheid aantast.

vraagstukken.

Zie ook: migrant met papieren, illegale binnenkomst,

Zie ook: ordelijke migratie

illegale migratie, migrant zonder papieren

migrant zonder papieren

minimumnorm Zie: internationale minimumnorm

Een niet-onderdaan die een land binnenkomt of er verblijft zonder over de nodige documenten te beschik-

minderjarige

ken. Dit omvat onder meer: een persoon (a) die geen wettelijke documenten heeft om een land binnen te

Een persoon die volgens het recht van het betrokken


141

land nog niet de meerderjarigheidsleeftijd heeft be-

naturalisatie

reikt, en dus nog niet het recht heeft om specifieke burgerrechten en politieke rechten uit te oefenen.

Het verlenen door een staat van zijn nationaliteit aan

Zie ook: kind, alleenstaand kind, niet-begeleid kind

een niet-onderdaan via een formeel besluit met betrekking tot de aanvraag van de betrokken persoon.

nationaliteit

Het internationaal recht voorziet niet in gedetailleerde regels voor naturalisatie, maar erkent de bevoegd-

Juridische band tussen een persoon en een staat. Het

heid van elke staat om een persoon die niet zijn on-

Internationale Gerechtshof definieerde nationaliteit

derdaan is en die een aanvraag heeft ingediend om

in de zaak‑Nottebohm (1955) als “… a legal bond ha-

zijn onderdaan te worden, te naturaliseren.

ving as its basis a social fact of attachment, a genuine

Zie ook: onderdaan, nationaliteit

connection of existence, interests and sentiments, together with the existence of reciprocal rights and

niet-begeleid kind

duties… the individual upon whom it is conferred, either directly by law or as a result of the act of the

Persoon die nog niet de meerderjarigheidsleeftijd

authorities, is in fact more closely connected with the

heeft bereikt in een ander land dan het land waar-

population of the State conferring the nationality than

van hij de nationaliteit bezit en die niet wordt be-

with any other State.” Art. 1 van het Haags Verdrag no-

geleid door een ouder, een voogd of een andere

pens zekere vragen betreffende wetsconflicten inzake

volwassene die krachtens de wet of het gewoonte-

nationaliteit (1930) stelt het volgende: “Het behoort

recht voor die persoon verantwoordelijk is. Niet-be-

tot de bevoegdheid van iedere Staat in zijn wetgeving

geleide kinderen vormen een bijzondere uitdaging

te bepalen, wie zijn onderdanen zijn. Deze wetgeving

voor grensbewakingsambtenaren, omdat detentie

moet door de andere Staten worden erkend, voor zo-

en andere praktijken die bij volwassen niet-onder-

ver zij in overeenstemming is met de internationale

danen zonder papieren worden toegepast niet al-

verdragen, de internationale gewoonte, en de alge-

tijd geschikt zijn voor kinderen.

meen erkende rechtsbeginselen inzake nationaliteit.”

Zie ook: kind, minderjarige, gescheiden kind

De band van nationaliteit verleent individuele rechten en legt verplichtingen op die een staat voorbehoudt

niet-begeleide minderjarige

voor zijn bevolking. Op basis van het principe van persoonlijke jurisdictie van een staat, houdt nationaliteit

Zie: niet-begeleid kind

bepaalde consequenties met betrekking tot migratie in, zoals het recht van een staat om zijn onderdanen

niet-discriminatie

te beschermen tegen schendingen van hun individu-

142

ele rechten door buitenlandse autoriteiten (met name

De weigering om een onderscheid van negatieve aard

door middel van diplomatieke bescherming), de plicht

toe te passen op mensen louter en alleen omdat ze

om zijn onderdanen op zijn grondgebied te aanvaar-

tot een bepaalde categorie behoren. Het internatio-

den, en het verbod om ze uit te wijzen.

naal recht verbiedt discriminatie. Bijvoorbeeld art. 26

Zie ook: verwerving van nationaliteit, de facto staatloos-

van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten

heid, diplomatieke bescherming, dubbele/meervoudige

en Politieke Rechten (1966) stelt: “Allen zijn gelijk voor

nationaliteit, verlies van nationaliteit, nationaal, natu-

de wet en hebben zonder discriminatie aanspraak

ralisatie, persoonlijke jurisdictie, staatloosheid.

op gelijke bescherming door de wet. In dit verband

Zie ook: staatsburgerschap, onderdaan

verbiedt de wet discriminatie van welke aard ook en


garandeert eenieder gelijke en doelmatige bescher-

onderdaan van een derde land

ming tegen discriminatie op welke grond ook, zoals ras, huidskleur, geslacht, taal, godsdienst, politieke of

Eenieder die geen burger is van de Unie in de zin van

andere overtuiging, nationale of maatschappelijke af-

art. 17(1) van het Verdrag tot oprichting van de Eu-

komst, eigendom, geboorte of andere status.”

ropese Gemeenschap, met inbegrip van staatlozen.

Zie ook: discriminatie, humanitaire beginselen

niet-toelating

ontheemde

Weigering door een staat om toegang tot zijn grond-

vlucht als gevolg van angst of gevaar om andere

gebied te verlenen.

redenen dan degene die van hem een vluchteling

Zie ook: toegang, binnenkomst

zouden maken. Een ontheemde wordt vaak gedwongen om te vluchten als gevolg van een intern

niet-onderdaan

conflict, een natuurramp of een door de mens veroorzaakte ramp.

Een persoon die geen onderdaan of burger van een

Bijlagen

Een persoon die zijn land of gemeenschap ont-

Zie ook: intern ontheemde, vluchteling

bepaalde staat is. Zie ook: buitenlander, onderdaan van een derde land

onvrijwillige repatriëring

non-refoulement

De terugkeer van vluchtelingen, krijgsgevangenen en burgergevangenen naar het grondgebied van

Principe van het internationale vluchtelingenrecht

hun land van herkomst door omstandigheden te

dat staten verbiedt van vluchtelingen op welke wij-

creëren waarbij geen alternatief meer overblijft.

ze dan ook terug te sturen naar landen of gebieden

Aangezien repatriëring een persoonlijk recht is

waar hun leven of vrijheid mogelijk wordt bedreigd.

(in tegenstelling tot uitwijzing en uitzetting, die

Veel auteurs beschouwen het principe van non-re-

voornamelijk binnen het domein van de nationale

foulement als onderdeel van het internationaal ge-

soevereiniteit vallen), is noch de staat waarvan de

woonterecht, terwijl volgens andere auteurs niet is

betrokkene onderdaan is, noch de staat waar hij

voldaan aan de twee voorwaarden voor het bestaan

tijdelijk verblijft of in hechtenis wordt gehouden,

van een norm van het gewoonterecht.

gerechtigd om repatriëring op te leggen tegen de

Zie ook: asiel

wil van een in aanmerking komende persoon, of het nu een vluchteling, een krijgsgevangene of een

onderdaan

burgergevangene betreft. Volgens het hedendaagse internationale recht moeten krijgsgevangenen,

Een persoon die door geboorte of naturalisatie be-

burgergevangenen of vluchtelingen die repatrië-

hoort tot een politieke gemeenschap, loyaliteit ver-

ring weigeren, vooral als die weigering is ingegeven

schuldigd is aan die gemeenschap en het recht heeft

door angst voor politieke vervolging in hun eigen

om al zijn burgerrechten en politieke rechten uit te

land, tegen refoulement worden beschermd en in-

oefenen en bescherming te genieten; een lid van een

dien mogelijk tijdelijk of permanent asiel krijgen.

staat dat recht heeft op al zijn privileges. Een persoon

Zie ook: uitzetting, uitwijzing, gedwongen terugkeer,

die de nationaliteit van een bepaalde staat heeft.

refoulement, repatriëring, terugkeer, vrijwillige repa-

Zie ook: nationaliteit, onderdaan van een derde land

triëring, vrijwillige terugkeer


143

overname

overeenkomst

Handeling door een staat waarbij een persoon (die

Een wederzijdse (al dan niet schriftelijke) afspraak

een onderdaan van die staat, een onderdaan van een

tussen twee of meer partijen die juridisch bindend is.

andere staat of een staatloze persoon is) opnieuw wordt toegelaten.

overmaking

Zie ook: overnameovereenkomst Geldbedrag dat door een niet-onderdaan is verdiend

overnameovereenkomst

of verworven en wordt overgemaakt naar zijn land van herkomst.

Internationale overeenkomst inzake procedures, op basis van wederkerigheid, met betrekking tot het

passagier

terugsturen van niet-onderdanen in een irreguliere situatie naar hun land van herkomst of naar een land

Een persoon die zich verplaatst in een voertuig (boot,

dat ze hebben doorkruist.

bus, auto, vliegtuig, trein, enz.) dat hij niet bestuurt.

Zie ook: overeenkomst, terugkeer

ontvangend land

paspoort Een door een bevoegde instantie in een staat afgege-

Land van bestemming of een derde land. In het ge-

ven document dat een persoon identificeert als een

val van terugkeer of repatriëring, ook het land van

onderdaan van die staat en waaruit het recht van de

herkomst. Land dat ermee heeft ingestemd om op

houder blijkt om naar die staat terug te keren. In de

jaarlijkse basis een bepaald aantal vluchtelingen en

westerse landen worden paspoorten gebruikt voor

migranten te ontvangen op grond van een presiden-

buitenlandse reizen, niet als binnenlandse identi-

tieel, ministerieel of parlementair besluit.

teitsdocumenten. Het paspoort is het aanvaarde in-

Zie ook: land van bestemming, land van herkomst,

ternationale attest of bewijs van nationaliteit, maar

derde land

vormt slechts een prima facie bewijs. Zie ook: identiteitsbewijs, reisdocumenten, visum

opvangcentrum

permanente verblijfsvergunning

Zie: detentiecentrum Het door de autoriteiten van een gastland aan een

ordelijke migratie

niet-onderdaan verleende recht om permanent (onbeperkt of voor onbepaalde tijd) in dat land te wo-

De verhuizing van een persoon van zijn gewone ver-

nen en te werken.

blijfplaats naar een nieuwe verblijfplaats in overeenstemming met de wet en regelgeving die van toepassing is op het verlaten van het land van herkomst en

houder van een permanente verblijfsvergunning

op de reis naar, transit in en toegang tot het land van

144

bestemming of het gastland.

Een niet-onderdaan die het recht geniet om perma-

Zie ook: migratiebeheer, reguliere migratie

nent in een gastland te verblijven.


persoon ten laste

terugkeer kan al dan niet op vrijwillige basis plaatsvinden. Remigratie omvat ook vrijwillige repatriëring.

In het algemene gebruik, iemand die voor zijn le-

Zie ook: gedwongen terugkeer, re-integratie, re-in-

vensonderhoud van iemand anders afhankelijk is. In

tegratie (cultureel), re-integratie (economisch), re-

de migratiecontext worden een echtgenote en min-

integratie (sociaal), vrijwillige terugkeer

derjarige kinderen doorgaans als personen ten laste beschouwd, ook als de echtgenote niet financieel

recht op vertrek

afhankelijk is. Zie ook: kind, minderjarige

Eenieder heeft het recht welk land ook, met inbegrip van het zijne, te verlaten (art. 13(2) van de Universe-

quotum

le Verklaring van de Rechten van de Mens, 1948). Dit

Een kwantitatieve beperking in de migratie- of asiel-

strumenten, bijvoorbeeld in art. 12(2) van het Inter-

context. Veel landen leggen quota of bovengrenzen

nationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke

vast wat betreft het aantal migranten die jaarlijks

Rechten (1966) dat stelt: Eenieder heeft het recht

worden toegelaten.

welk land ook, met inbegrip van het eigen land, te

Zie ook: migratiebeheer

verlaten. Het recht op vertrek is een aspect van het

Bijlagen

recht is vastgelegd in andere internationale rechtsin-

recht op vrij verkeer en geldt voor alle personen zon-

rechten van de mens

der onderscheid. Er is echter geen bijbehorend recht om het grondgebied van een land te betreden over-

Die op menselijke waardigheid gebaseerde vrijheden

eenkomstig het internationale recht.

en voordelen die, volgens aanvaarde hedendaagse

Zie ook: emigratie, vrijheid van verkeer, mensenrech-

waarden, alle mensen ‘van rechtswege’ zouden

ten, internationale minimumnorm, repatriëring, te-

moeten kunnen opeisen in de maatschappij waarin

rugkeer

ze leven. Deze rechten zijn opgenomen in de International Bill of Rights (Internationaal statuut van de

recht op terugkeer

rechten van de mens), bestaande uit de Universele verklaring van de rechten van de mens (1948), het

Een ander aspect van het recht op vrij verkeer.

Internationaal verdrag inzake economische, sociale

Art. 13(2) van de Universele Verklaring van de Rech-

en culturele rechten en het Internationaal verdrag

ten van de Mens (1948) stelt: Eenieder heeft het

inzake burgerrechten en politieke rechten (1966), en

recht ... naar zijn land terug te keren . Artikel 12(4)

zijn verder uitgewerkt in andere verdragen (bijv. het

van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten

Verdrag inzake de bescherming van de rechten van

en Politieke Rechten (1966) stelt: Aan niemand mag

alle migrerende werknemers en hun gezinsleden,

willekeurig het recht worden ontnomen naar zijn ei-

1990).

gen land terug te keren .

Zie ook: fundamentele mensenrechten

Zie ook: vrijheid van verkeer, mensenrechten, repatriëring, vrijwillige repatriëring

remigratie

refoulement

De terugkeer van een persoon naar zijn land van herkomst of normale verblijfplaats, meestal na een ver-

Zie: uitzetting, uitwijzing, gedwongen terugkeer, on-

blijf van ten minste één jaar in een ander land. Deze

vrijwillige repatriëring, non-refoulement, terugkeer


145

reguliere migratie

wordt gesteld om in zijn eigen levensonderhoud te voorzien. In termen van ontwikkeling is economi-

Migratie die langs de erkende, wettelijke kanalen

sche re-integratie ook gericht op het gebruik van in

verloopt.

het buitenland verworven knowhow om de econo-

Zie ook: illegale migratie

mische en sociale ontwikkeling van het land van herkomst te bevorderen.

regularisatie

Zie ook: braingain, integratie, re-integratie, terugkeer, remigratie

Elk proces of programma waarbij de autoriteiten in een land niet-onderdanen in een irreguliere situatie

re-integratie (sociaal)

of zonder papieren de mogelijkheid bieden om wettig in het land te verblijven. Typische praktijken zijn

In de context van remigratie, het proces waardoor

onder meer het verlenen van amnestie (ook wel le-

een migrant wordt heropgenomen in de sociale

galisering genoemd) aan niet-onderdanen die al een

structuren van zijn land van herkomst. Dit omvat

bepaalde tijd illegaal in het land verblijven en voor

enerzijds het creëren van een persoonlijk netwerk

wie er geen andere redenen bestaan om hen de toe-

(vrienden, familieleden, buren) en anderzijds de ont-

gang tot het land te ontzeggen.

wikkeling van maatschappelijke structuren (vereni-

gingen, zelfhulpgroepen en andere organisaties).

re-integratie

reisdocumenten

Re-integratie of heropname van een persoon in een groep of een proces, bijv. van een migrant in de sa-

Algemene term die alle documenten omvat die een

menleving van zijn land van herkomst of het land van

aanvaardbaar bewijs van identiteit vormen om een

zijn gewone verblijfplaats.

ander land binnen te komen. Paspoorten en visa zijn

Zie ook: assimilatie, integratie, re-integratie (cultu-

de meest gebruikte vormen van reisdocumenten.

reel), re-integratie (economisch), re-integratie (soci-

Sommige landen aanvaarden ook bepaalde identi-

aal)

teitskaarten of andere documenten zoals verblijfsvergunningen.

re-integratie (cultureel)

Zie ook: bewijs van identiteit, laissez passer, paspoort, visum

In de context van remigratie, het opnieuw aannemen door een teruggekeerde migrant van de waarden, le-

reiziger

venswijze, taal, morele principes, ideologie en tradi-

146

ties van de samenleving van het land van herkomst.

Een persoon die om welke reden dan ook van een

Zie ook: integratie, re-integratie, terugkeer, remigra-

bepaalde plaats naar een andere plaats gaat.

tie

Zie ook: migrant, toerisme, bezoeker

re-integratie (economisch)

repatriëring

In de context van remigratie, het proces waardoor

Het persoonlijke recht van een vluchteling of krijgsge-

een migrant wordt heropgenomen in het economi-

vangene om naar het land van zijn nationaliteit terug

sche systeem van zijn land van herkomst en in staat

te keren onder specifieke voorwaarden die zijn vast-


gelegd in diverse internationale rechtsinstrumenten

te onderhouden, met andere entiteiten. De criteria

(Verdragen van Genève (1949) en de Aanvullende

om door het internationale recht als staat te worden

Protocollen van 1977, het Reglement betreffende de

beschouwd, zijn doorgaans het bezit van een perma-

wetten en gebruiken van den oorlog te land, gehecht

nente bevolking, een vastgesteld grondgebied, een

aan het Vierde Verdrag van Den Haag (1907), de in-

regering en de capaciteit om internationale relaties

strumenten op het gebied van mensenrechten alsme-

aan te gaan met andere staten (Art. 1 van het Ver-

de het internationale gewoonterecht). De optie van

drag van Montevideo inzake de Rechten en Plichten

repatriëring wordt verleend aan de betrokken per-

van Staten, 1933).

soon zelf, niet aan de gevangenhoudende mogendheid. In het internationaal recht der gewapende con-

staatloze

gevangenhoudende mogendheid om in aanmerking

Een persoon die door geen enkele staat krachtens

komende personen (militairen en burgers) vrij te la-

de eigen wetgeving als onderdaan wordt beschouwd

ten, alsmede de plicht van het land van herkomst om

(art. 1 van het VN-Verdrag betreffende de status van

zijn eigen onderdanen aan het eind van de vijandelijk-

staatlozen, 1954). Als zodanig heeft een staatloze

heden te ontvangen. Hoewel het verdragsrecht geen

niet de rechten die aan een bepaalde nationaliteit

algemene regel met betrekking tot dit punt bevat,

verbonden zijn: de diplomatieke bescherming van

wordt vandaag algemeen aanvaard dat de betrokken

een staat, geen inherent recht van verblijf in het land

partijen impliciet instemmen met de repatriëring van

van verblijf en geen recht van terugkeer na een reis.

krijgsgevangenen en burgergevangenen. De term 147

Zie ook: nationaliteit

Bijlagen

flicten omvat repatriëring ook de verplichting van de

repatriëring is ook van toepassing op diplomatieke gezanten en internationale functionarissen in tijden

staatsburger

van internationale crisis en op expats en migranten. Zie ook: bijstand bij vrijwillige terugkeer, onvrijwillige

Zie: onderdaan

repatriëring, terugkeer, recht op terugkeer, vrijwillige terugkeer

staatsburgerschap

slachtoffer van mensenhandel

Zie: nationaliteit

Elke natuurlijke persoon die het slachtoffer is van

terugkeer

mensenhandel. Zie ook: mensenhandel

Verwijst in ruime zin naar de handeling of het proces van terugkeer naar het punt van vertrek. Dit kan zijn

staat

binnen de territoriale grenzen van een land, zoals in het geval van de terugkeer van intern ontheemden

Een politieke entiteit die rechtsbevoegdheid en ef-

en gedemobiliseerde strijders; of vanuit een gastland

fectieve zeggenschap over een bepaald grondgebied

(hetzij transitland of land van bestemming) naar het

heeft, alsmede de bevoegdheid om collectieve be-

land van herkomst, zoals in het geval van migrerende

slissingen te nemen voor een permanente bevolking;

werknemers, vluchtelingen, asielzoekers en gekwali-

een monopolie op het legitieme gebruik van geweld;

ficeerde onderdanen. Er zijn subcategorieën van te-

en een internationaal erkende regering die formele

rugkeer die beschrijven op welke wijze de terugkeer

relaties onderhoudt, of in staat is formele relaties

plaatsvindt (bijv. vrijwillige, gedwongen, begeleide


147

en spontane terugkeer), en subcategorieën die be-

transit

schrijven wie aan de terugkeer deelneemt (bijv. repatriëring (voor vluchtelingen)).

Een tussenstop, van uiteenlopende duur, tijdens een

Zie ook: bijstand bij vrijwillige terugkeer, uitzetting,

reis tussen twee of meer landen.

uitwijzing, overnameovereenkomst, remigratie, re-

Zie ook: transitland, vluchteling in transit, transitpas-

foulement, re-integratie, re-integratie (cultureel), re-

sagier, doorreisvisum/transitvisum

integratie (economisch), re-integratie (sociaal), repatriëring, vrijwillige repatriëring, vrijwillige terugkeer

transitpassagier

tijdelijke reisdocumenten

Persoon die per vliegtuig of per boot vanuit een staat aankomt in de luchthaven of haven van een tweede

Documenten die worden afgegeven aan personen

staat met het uitsluitende doel de voortzetting van

die meestal geen paspoort bezitten, om hen in staat

zijn reis naar een derde staat.

te stellen naar hun land van herkomst terug te ke-

Zie ook: transit

ren. Dergelijke documenten worden doorgaans afgegeven voor een korte periode en vervallen zodra de

transitvisum

houder ervan zijn land van herkomst betreedt. Zie ook: bewijs van identiteit, laissez passer, pas-

Een visum afgegeven aan een niet-onderdaan die

poort, reisdocumenten, visum

door het land reist op weg naar een derde bestemming. Een transitvisum machtigt de houder ervan

tijdelijke bescherming

om het grondgebied van de staat die het visum heeft afgegeven te doorkruisen of er gedurende een zeer

Een door staten ontwikkelde regeling om bescher-

korte tijd, meestal 24 of 48 uur, te blijven.

ming van tijdelijke aard te bieden aan personen die

Zie ook: transit, transitpassagier, visum

in groten getale aankomen uit situaties van conflict of algemeen geweld, zonder voorafgaande bepaling

transport

van hun individuele status.

Het vervoer van goederen of personen van de ene

toerisme

plaats naar de andere door een vervoerder. Zie ook: vervoer

Verplaatsing van een persoon of een groep personen, hetzij internationaal hetzij binnen een land,

toestroom

met het oog op recreatie, sport of ontdekking. Toerisme impliceert geen verandering van normale

Een plotse instroom van grote aantallen niet-onder-

verblijfplaats voor de deelnemers, en is geen vorm

danen in een land.

van migratie in de strikte zin. Zie ook: migratie, reiziger, bezoeker

uitzetting

transitland

De verwijdering van een niet-onderdaan, door een land dat zijn soevereiniteit uitoefent, van het grond-

148

Het land waardoor (legale of illegale) migratiestro-

gebied van dat land naar zijn land van herkomst of

men passeren.

een derde land nadat hem de toegang tot het land is


geweigerd of nadat zijn toestemming om in het land

krijgsgevangenen en burgergevangenen. Ook een

te blijven is beëindigd.

van de drie duurzame oplossingen om de problema-

Zie ook: uitwijzing, refoulement, verwijdering

tische toestand van vluchtelingen aan te pakken. Zie ook: bijstand bij vrijwillige terugkeer, duurzame

uitbuiting

oplossing, integratie, onvrijwillige repatriëring, repatriëring, hervestiging, terugkeer, recht op terugkeer

Het profiteren van iets of iemand, in het bijzonder het op onrechtvaardige wijze profiteren van iemand

vrijwillige terugkeer

gedwongen arbeid of diensten, slavernij of praktijken

De terugkeer, met of zonder bijstand, naar het land

die daarmee vergelijkbaar zijn, dwangarbeid of de

van herkomst, het transitland of een ander land op

verwijdering van organen).

basis van de vrije wil van de terugkeerder.

Zie ook: mensenhandel

Zie ook: bijstand bij vrijwillige terugkeer, gedwongen terugkeer, onvrijwillige repatriëring, terugkeer, remi-

uitwijzing

gratie, repatriëring, vrijwillige repatriëring

Een handeling door een autoriteit van een land met

vergunning

Bijlagen

anders voor eigen voordeel (bijv. seksuele uitbuiting,

de bedoeling en met het effect een of meer personen (niet-onderdanen of staatlozen) tegen hun wil te

Een document, gewoonlijk uitgegeven door een

verwijderen van het grondgebied van dat land.

overheidsinstantie, dat toestaat dat iets bestaat of

Zie ook: uitzetting, uitwijzingsbevel, refoulement,

dat iemand bepaalde handelingen of diensten uit-

verwijdering

voert. In de migratiecontext wordt vaak verwezen naar verblijfsvergunningen of werkvergunningen.

uitwijzingsbevel

Zie ook: verblijfsvergunning, visum

Het rechterlijke of administratieve bevel van een

vluchteling

land dat een niet-onderdaan verplicht om het grondgebied van dat land te verlaten.

Een persoon die uit gegronde vrees voor vervolging

Zie ook: uitzetting, uitwijzing, refoulement

wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke

voogd

overtuiging, zich bevindt buiten het land waarvan hij de nationaliteit bezit, en die de bescherming van dat

Iemand die de wettelijke bevoegdheid en plicht heeft

land niet kan of, uit hoofde van bovenbedoelde vrees,

om voor een andere persoon, of voor eigendommen

niet wil inroepen (art. 1A(2), Verdrag betreffende de

van een andere persoon, te zorgen, gewoonlijk van-

status van vluchtelingen, 1951, zoals gewijzigd bij het

wege het onvermogen, de invaliditeit of de minderja-

Protocol van 1967). In aanvulling op de definitie van

righeid van die persoon. Een voogd kan worden aan-

vluchteling in het Vluchtelingenverdrag van 1951 de-

gesteld voor alle doeleinden of voor een bepaald doel.

finieert art. 1(2) van het Verdrag van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid van 1969 een vluchteling als

vrijwillige repatriëring

een persoon die gedwongen is geweest zijn land te verlaten ten gevolge van externe agressie, bezetting,

Meestal gebruikt in de context van vluchtelingen,

buitenlandse overheersing of gebeurtenissen die de


149

openbare orde ernstig verstoren in een deel van, of

verwijdering

in het hele land waar deze persoon woont of waarvan hij de nationaliteit bezit . Zo ook stelt de Verkla-

Handhaving van de verplichting om terug te keren;

ring van Cartagena van 1984 dat vluchtelingen ook

fysieke verwijdering uit het land.

personen omvatten die hun land ontvluchten om-

Zie ook: uitzetting, uitwijzing, refoulement

dat hun leven, veiligheid of vrijheid in gevaar zijn gebracht door algemeen geweld, buitenlandse agres-

verblijf

sie, interne conflicten, massale schendingen van de mensenrechten of andere omstandigheden die de

Het gedurende enige tijd op een bepaalde plaats

openbare orde ernstig hebben verstoord .

verblijven; de plaats waar men feitelijk verblijft, in

Zie ook: aanvrager, ontheemde, gedwongen migra-

onderscheid tot de woonplaats. 150 Verblijf bete-

tie, bepaling van de vluchtelingenstatus

kent meestal gewoon lichamelijke aanwezigheid als bewoner op een bepaalde plaats, terwijl 150 woon-

vluchteling (mandaat)

plaats gewoonlijk niet alleen een lichamelijke aanwezigheid vereist maar ook de intentie om van de

Een persoon die voldoet aan de criteria van het

plaats zijn thuis te maken. Iemand kan dus meer

UNHCR-statuut en in aanmerking komt voor de

dan één verblijfplaats tegelijk hebben, maar slechts

door de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties

één woonplaats.

geboden bescherming, ongeacht of die persoon

Zie ook: verblijfsvergunning

zich bevindt in een land dat lid is van het Verdrag betreffende de status van vluchtelingen (1951) of

verblijfsvergunning

het Protocol betreffende de status van vluchtelingen (1967), en ongeacht of die persoon door het

Een document, afgegeven door de bevoegde au-

ontvangende land is erkend als vluchteling over-

toriteiten van een land aan een niet-onderdaan,

eenkomstig dat Verdrag of Protocol.

waaruit blijkt dat die persoon het recht heeft om

Zie ook: vluchteling

tijdens de geldigheidsduur van de vergunning in dat land te wonen.

bepaling van de vluchtelingenstatus

Zie ook: overschrijding van de toegestane verblijfs-

Een proces (uitgevoerd door staten en/of UNHCR)

veilig land van herkomst

duur, vergunning, verblijf

om te bepalen of een persoon moet worden erkend als vluchteling in overeenstemming met het gelden-

Een land van herkomst van asielzoekers wordt

de nationale en internationale recht.

als veilig beschouwd als het geen of over het al-

Zie ook: asiel, vluchteling

gemeen geen vluchtelingen voortbrengt. Ontvangende landen gebruiken vaak het begrip 150 veilig

vluchteling in transit

land van herkomst als basis om de asielaanvraag van bepaalde groepen of categorieën van asielzoe-

Vluchteling die tijdelijk op het grondgebied van een

kers zonder onderzoek naar de gegrondheid van

staat is toegelaten onder de voorwaarde dat hij el-

hun aanvraag af te wijzen.

ders wordt hergevestigd.

Zie ook: land van herkomst, veilig derde land

Zie ook: vluchteling, hervestiging, transit

150


veilig derde land

vervoerder

Een land waar een asielzoeker toegang had kunnen

In de context van vervoer verstaan we onder 151

hebben tot een effectieve asielregeling en waar hij

vervoerder

persoonlijk aanwezig is geweest voorafgaand aan

voermiddel. De vervoerder is meestal een lucht-

de aankomst in het land waar hij asiel aanvraagt.

vaart-, bus-, spoorweg- of cruisemaatschappij.

Zie ook: land van herkomst, eerste land van asiel,

Overeenkomstig de wetten van sommige landen

ontvangend land, veilig land van herkomst

omvat de term 151 waarmee een persoon op zijn

de eigenaar of huurder van het ver-

verdrag

Zie ook: vervoer

Een internationale overeenkomst in geschrifte tus-

visum

sen Staten gesloten en beheerst door het volkenrecht, hetzij nedergelegd in een enkele akte, hetzij

Een goedkeuring door de bevoegde autoriteiten van

in twee of meer samenhangende akten, en onge-

een land in een paspoort of in een bewijs van iden-

acht haar bijzondere benaming (artikel 2.1(a) van

titeit van een niet-onderdaan die dat land wenst

het Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht,

binnen te komen, te verlaten of te doorkruisen

1969).

waarmee die autoriteiten aangeven dat ze op het

Zie ook: overeenkomst

moment van afgifte van mening zijn dat de houder

Bijlagen

grondgebied wordt vervoerd.

behoort tot een categorie van niet-onderdanen die

vrijheid van verkeer

overeenkomstig de wetten van de betrokken staat het land mogen binnenkomen, verlaten of door-

Een mensenrecht bestaande uit drie basiselemen-

kruisen. Een visum bepaalt de criteria voor toela-

ten: bewegingsvrijheid binnen het grondgebied van

ting tot een staat. Er is een internationale trend om

een land (art. 13(1), Universele Verklaring van de

machineleesbare visa af te geven, gedrukt op labels

Rechten van de Mens, 1948: Eenieder heeft het

met beveiligingsvoorzieningen, die voldoen aan de

recht zich vrijelijk te verplaatsen en te vertoeven

normen van de Internationale Burgerluchtvaartor-

binnen de grenzen van elke Staat ), het recht om

ganisatie.

een land te verlaten en het recht om naar zijn eigen

Zie ook: aanvrager, bewijs van identiteit, paspoort,

land terug te keren (art. 13(2), Universele Verklaring

vergunning, tijdelijke reisdocumenten, doorreisvi-

van de Rechten van de Mens, 1948: Eenieder heeft

sum, reisdocumenten

het recht welk land ook, met inbegrip van het zijne, te verlaten en naar zijn land terug te keren ). Zie ook: art. 12 van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten. Er wordt ook naar vrijheid van verkeer verwezen in de context van regelingen die voorzien in vrij verkeer tussen staten op regionaal niveau (bijv. de Europese Unie). Zie ook: mensenrechten, recht op vertrek, recht op terugkeer, Akkoord en Verdrag van Schengen


151

2011 R E A B jaarrapport

OIM IOM

6 19

5 1 - 2 011

Bureau voor België en Luxemburg Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) Montoyerstraat 40 • 1000 Brussel • België Internet: http://www.belgium.iom.int/avrr M OIM IO

6

REAB. Het REAB-programma wordt ondersteund en gefinancierd door het Koninkrijk België. Jaarrapport

Recommend Documents