Rapportbijlage II Onderwerp:
Bijlage met interviewverslagen, behorende bij eindrapportage werkpakket 1 Stepping Stones for Safety en Security
Datum:
7 maart 2011
Van:
Werkgroep werkpakket 1
Aan:
Stuurgroep
C.c.:
N.t.b.
Versie:
1.0 definitief
Referentie:
WP01_BII_10
Interviews
1
Namen respondent(en) Marcel van de Holst en Jeffrey Sommer Pieter van Nattem Gerard Laanen Berndt Rif Hans Jansen en Ton Gajadhar R.H.J Burema en A. Visser Bert Bambach Henny Schouten Herman Stemfoort Eelco Dijkstra Rob Brons Carel Tielenburg Ronald Reichert Bernetta Harting Mart Vergouwen Henk Stijntjes Mr. Max Kommer Jos Hartman Ellen van Hummel Iwan Mahadew Hans Mulder Henk Huisjes H.J. Oost Hidde Rang en Willem Dijkhuizen Fred Zaaier Hugo de Haan
Pagina
Naam organisatie ADO Den Haag Cofely DCC- V&W De Nederlandsche Bank De Tweede Kamer der Staten Generaal DKDB Fortress Group Gemeente Den Haag Gemeente Den Haag George Washington University De Haagse Hogeschool De Haagse Hogeschool Holiday Inn HTM I-Sec Nederland Ministerie BZK Ministerie van Justitie NAM Parnassia Bavo Groep Parnassia Bavo Groep Politieacademie Politieonderwijsraad Port of Amsterdam Productschap Pluimvee en Vlees en Eieren SERN Shell BV
Rapportbijlage
In deze bijlagen zijn de verslagen opgenomen van de interviews die in het kader van het project Stepping Stones for Safety en Security (werkpakket 1) afgenomen zijn. Het betreft de volgende verslagen:
2
Rapportbijlage
Ralph Bosveld G. Siep Ron Knaap Marleen Berk,Leonie Eggens Jan de Kreij en Vera Balledux Prof. mr. dr. E.R. Muller Erwin Schoemaker en Hans Leijendekkers Ino Kalker en Jeroen Koffijberg Martin Madern Tjeerd Neumann Nanda Deen
Pagina
Stena Line Streekziekenhuis Koningin Beatrix Trigion Beveiliging Trigion TU Delft en Master in Safety and Security Universiteit Leiden Vebon en Uneto Veiligheidshuis Den Haag Veiligheidsregio Haaglanden Veiligheidsregio Haaglanden Vestia
Inhoudsopgave Paragraaf
Pagina
Interviews ................................................................................................................................................ 1
ADO Den Haag ................................................................................................................................ 5
2
Cofely .............................................................................................................................................. 8
3
DCC- V&W ..................................................................................................................................... 10
4
De Haagse Hogeschool ................................................................................................................. 16
5
De Haagse Hogeschool ................................................................................................................. 20
6
De Nederlandsche Bank................................................................................................................ 26
7
De Tweede Kamer der Staten Generaal ....................................................................................... 30
8
DKDB ............................................................................................................................................. 34
9
Fortress Group .............................................................................................................................. 38
10
Gemeente Den Haag..................................................................................................................... 43
11
Gemeente Den Haag..................................................................................................................... 45
12
George Washington University..................................................................................................... 47
13
Holiday Inn .................................................................................................................................... 56
14
HTM .............................................................................................................................................. 59
15
I-Sec Nederland............................................................................................................................. 61
16
Ministerie BZK ............................................................................................................................... 65
17
Ministerie van Justitie ................................................................................................................... 68
18
NAM .............................................................................................................................................. 73
19
Parnassia Bavo Groep ................................................................................................................... 75
20
Parnassia Bavo Groep ................................................................................................................... 78
3
21
Politieacademie ............................................................................................................................ 81
22
Politieonderwijsraad ..................................................................................................................... 84
23
Port of Amsterdam ....................................................................................................................... 87
Rapportbijlage
1
Pagina
Inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 3
24
Productschap PVE ......................................................................................................................... 95
25
SERN .............................................................................................................................................. 99
26
Shell BV ....................................................................................................................................... 101
27
Stena Line ................................................................................................................................... 106
28
Streekziekenhuis Koningin Beatrix ............................................................................................. 110
29
Trigion Beveiliging ....................................................................................................................... 113
30
Trigion ......................................................................................................................................... 119
31
TU Delft en Master in Safety and Security.................................................................................. 122
32
Universiteit Leiden ...................................................................................................................... 127
33
Vebon en Uneto .......................................................................................................................... 131
34
Veiligheidshuis Den Haag ........................................................................................................... 133
35
Veiligheidsregio Haaglanden ...................................................................................................... 137
36
Veiligheidsregio Haaglanden ...................................................................................................... 142
37
Vestia .......................................................................................................................................... 147
Pagina
4
Rapportbijlage
Colofon ................................................................................................................................................ 150
1
ADO Den Haag
Datum:
10 december 2010
Interviewers:
Mitchell van Deelen en Kees Steenkamer
Gesprekspartners:
Marcel van der Holst en Jeffrey Sommer
Algemeen Marcel van der Holst en Jeffrey Sommer werken beide bij ADO Den Haag. Marcel is hier veiligheidscoördinator en Jeffrey medewerker Veiligheid Stadion, hij is plaatsvervangend veiligheidscoördinator. Werkzaamheden liggen op het gebied van Veiligheid en alles wat daarmee verband houdt. Denk hierbij aan overleg met politie, brandweer, GHOR, GGD, werving en selectie Stewards, organiseren evenementen, administratie Steward organisatie, veiligheids organisatie, calamiteiten oefeningen en organisatie hiervan, calamiteitenplannen, veiligheidsplannen, supportersvervoer, stadion verboden commissie, bekijken van camerabeelden, Ontwikkelen van het veiligheidsapparaat, innovatie van hulpmiddelen die ten dienste staan, veiligheid omtrent overige evenementen en overleg met overige BVO’s (Betaald Voetbal Organisatie). Tijdens de wedstrijden zelf wordt er preventief en repressief opgetreden. Dit gebeurt in samenwerking met de KNVB en politie. Stewards zijn van verschillende niveaus (marechaussees 3 en beveiligers 2). Jaarlijks worden er calamiteiten oefeningen georganiseerd. Op een wedstrijddag zijn er rond de 300 medewerkers actief. Er zijn meer dan 100 medewerkers op gebied van veiligheid in dienst van ADO Den Haag. Er zijn kwaliteitsdoelen, hier worden verbeteringen op ingezet. Er is samenwerking met
pas). Veiligheid ADO Den Haag is officieus het best beveiligde stadion van Nederland. officieus omdat het nooit objectief is vastgesteld, het is een uitspraak geweest van de KNVB. Om dit te realiseren heeft ADO Den Haag de biometrische gezichtsherkenning geïntroduceerd. De voetbalfans moeten een speciale foto laten maken, zodat de beveiligingscamera's in het geval van ongeregeldheden, onruststokers
5
wellicht wordt later een MBO traject ingezet. Verder bestaan er opleidingstrajecten beveiliger (grijze
Pagina
bieden. Deze krijgen cursussen (bijv. steward cursussen) en worden bij ADO Den Haag ingezet,
Rapportbijlage
Mondriaan en ID College. Er is een project om jonge mensen uit UWV bestanden cursussen aan te
kunnen identificeren. Het stadion kan daarom ‘hekkenvrij’ zijn. Tevens kunnen door dit systeem onruststokers buiten de deur gehouden worden. Spotshop: maken regelmatig foto’s en worden gekoppeld aan gezichtsherkenning. Er zijn 119 camera’s. Er zijn steward coördinators op MBO niveau, supervisors, tribune leiders en poortleiders, Stewards, Coördinator en veiligheidscoördinator. Er is ook een operationeel commandant stadion aanwezig, deze let op dat alle functies bezet zijn. Voor iedere sector is er een stand-by team. Binnen ADO Den Haag is Koos Roeg de supporters coördinator. Hij maakt deel uit van de afdeling Veiligheid, maar heeft wel een eigen rol. Hij is de contactpersoon tussen supporters, club en directie. ADO Den Haag werkt samen met de politie, er zitten hier vertegenwoordigers van in de commandokamer. De politie richt zich op strafbare feiten, terwijl medewerkers van ADO Den Haag aanhouden en overdragen aan de politie. Er is in het Kyocera een OM ruimte hier kan men ondervraagd worden. Verder is er celruimte, deze is echter nog nooit gebruikt. Trends Er is een project met TNO genaamd ADABTS (Automatic Detection of Abnormal Behaviour and Threats in crowded Spaces). Aan de hand van camera’s en geluidsopnames wordt verdacht gedrag getoond aan medewerkers die achter deze camera’s zitten. Er is dus sprake van criminaliteitsherkenning. Dit gaat van zakkenrollers tot terrorisme en van vechtpartijen tot vuurwerk. ADABTS is een Europees project wat op veel verschillende plekken inzetbaar is. Arrays is een geluidsherkenningssysteem, met geluidmiddelen worden personen uit een menigte
Idee is om meer naar een normalisatie van het voetbal te komen. Door de historie heeft ADO Den Haag een slechte naam gekregen en heeft hier nu nog last van. De ADO Den Haag supporters gedragen zich keurig de laatste jaren. Door de vele maatregelen die ADO Den Haag heeft genomen is
Rapportbijlage
gehaald die bijvoorbeeld beginnen met spreekkoren.
om zo de bewustwording te behouden. Verder wordt aangegeven dat stewards zich meer zouden moeten richten op het gastheer/vrouw schap. Men zou service gerichter te werk kunnen gaan.
Pagina
gedrag met zich meebrengen. Binnen het stadion hangen op diverse plekken wat deze gevolgen zijn
6
de bewustwording bij de supporters vergroot. Men is zich erg bewust van de gevolgen die ongewenst
Opleidingen De interne opleidingen zijn goedgekeurd door de KNVB en duren normaliter 4 dagdelen. Er zijn steward cursussen, herhalingscursussen, praktijk oefeningen. Cursussen die nog gegeven kunnen worden liggen op het gebied van gesprekstechnieken. Binnen ADO Den Haag zijn op het gebied van veiligheid voornamelijk MBO’ers werkzaam. E-learning en Serious gaming Hier wordt geen gebruik van gemaakt. Wel is P&O bezig met het opzetten van Serious Gaming. Dit is bedoeld voor leidinggevenden en is nog niet geïmplementeerd. Wellicht is Serious Gaming handig bij opfris cursussen. Men wil graag op de hoogte gehouden worden van de ontwikkelingen in het project Stepping Stones,
Pagina
7
Rapportbijlage
tevens wordt er ingestemd met het afleggen van een enquête onder een aantal medewerkers.
2
Cofely
Datum:
2 december 2010
Interviewer:
Frits Roelfsema
Gesprekspartners:
Pieter van Nattem en Ellen Mulder
Algemeen Het bedrijf is ontstaan uit GTI, Fabricon en Actima en heeft tussen 7000-7500 medewerkers. Het bedrijf levert integrale oplossing voor klanten op het gebied van Veiligheid en continuïteit, aanpak kantoorautomatisering en optimale omgeving en betere prestaties. Voor de opstelling van risicoscenario’s wordt gebruik gemaakt van de DHM methode. Pieter heeft via ons alle opleidingen op het gebied van Security Management gevolgd. Belangrijke randvoorwaarden om klanten veiligheidsoplossingen te bieden zijn de wet- en regelgeving en de detectie techniek. Trends De trends worden bepaald door veranderingen in wet- en regelgeving, IP technologie (draadloos “pluk en plug”), het nieuwe werken, steeds meer infra rood toepassen bij vitale infrastructuur, steeds meer toepassing van serious game in bijvoorbeeld medewerkers kundig houden en in de zorg wordt om verschillende redenen steeds meer gewerkt met de ïnteractieve zuster”(angst reductie) , meer aandacht ook in het onderwijs aan de menskant, psychologie en gedragswetenschappen. Opleidingen Met het Albeda college hebben ze een speciaal leerwerktraject genaamd Coflex. In deze combinatie
MBV (monteur) aangeboden door SOBA van Armond van Bergeiken (HHS docent)
•
TBV (technicus) wordt aangeboden door Kenteq
•
Op HBO Electro techniek en WB of tech. Bedrijfskunde
(zie website)
Toch zou een Bachelor opleiding op het gebied van Veiligheidstechniek zeer gewenst zijn.
8
•
Pagina
Voor technische functies op MBO en MBO plus niveau zijn de opleidingen :
Rapportbijlage
van werken en leren worden de tekorten op het gebied van veiligheidstechnische kennis bij gewerkt.
Nieuwe HBO opleiding Groningen Fire Safety Engenering (intergrale brandveiligheid) Om meer de gedragskant van de medewerkers te ontwikkelen wordt gebruik gemaakt van IRIS opleidingen (MBO). Een IVK opleiding zou goed kunnen aangevuld een specilatisatie security management . De IVK opleiding is te veel gericht op persoonlijke veiligheid volgens de heer van Nattem. De RSE en Msec opleiding worden vanuit criminologie ingestoken en zijn gefocust op ongewenste beïnvloeding van buitenaf. Deze opleidingen worden in samenwerking met andere aanbieders verzorgd. Cofely werkt met opleidingsbudgetten die de manager jaarlijks krijgt toegewezen. Jaarlijks een beoordelingsgesprek gevolgd in april/mei met het vragen naar de opleidingswensen van de medewerkers. Of Cofely de opleidingen betaalt is afhankelijk van de eisen die de organisatie stelt en
Pagina
9
Rapportbijlage
de norm die nodig is om aan de wensen van de klant te voldoen.
3
DCC- V&W
Datum:
28 september 2010
Interviewers:
Frits Roelfsema en Leen Kroon
Gesprekspartner:
Gerard Laanen
Inleiding op het interview Gerard geeft overzicht van de activiteiten van het Coördinatiecentrum Crisisbeheersing. De coördinatie betreft verschillende niveaus in het ministerie van Verkeer en Waterstaat en verschillende activiteiten. De betrokken niveaus zijn: de Minister en de Secretaris-generaal, de directoraten generaal (drie stuks te weten mobiliteit, luchtvaart en maritieme zaken, water), de Inspecties generaal en de Hoofden ingenieur directies.
Het crisiscentrum is gericht op coördinatie van deze diensten door
informatievoorziening binnen het ministerie en regie op het crisisbeheersingsproces tijdens actuele situaties en oefeningen. Het centrum heeft zelf geen uitvoerende taken. Te ondernemen stappen bij uitbreken van een crisis zijn: •
in kaart brengen van het probleem met operationele experts, hoe erg is het nu? plannen eerste actie;
•
verwachting formuleren, worst case analyse, actie;
•
omgevingsanalyse, informeren/ raadplegen ketenpartners;
•
oplossingsscenario naar de top.
Managementteams en
sleutelfunctionarissen binnen Hoofddirectie, Niveau 3: Regionale en Landelijke Diensten Rijkswaterstaat en Niveau 4: Uitvoerende diensten Rijkswaterstaat. Deze scholing betreft de instrumentele benadering en wordt extern uitgevoerd. De Europese aanbesteding is reeds uitgevoerd. In de scholing is nog weinig aandacht voor de verbreding naar bijvoorbeeld concepten en strategie, communicatie en politiek bestuurlijke sensiviteit. Aanvulling in deze richting is een uitdrukkelijke wens van Gerard en zou kunnen passen in het project Stepping Stones.
10
(niveaus) Niveau 1: Bestuursraad, directeuren-generaal, Niveau 2:
Pagina
opleiden (overdracht van kennis), trainen (verwerken) en oefenen (toetsen), en vier doelgroepen
Rapportbijlage
Scholing is een belangrijke taak van het centrum. Daarvoor onderscheidt het drie activiteiten:
In het kader van het laatstste maakt Gerard graag een scherp onderscheid tussen sturen op het proces: mission control en aansturen van projecten: command control. Categorie 1: Recente inzet van expertise in veiligheidsvraagstukken Heeft geïnterviewde specialisaties in het werkveld veiligheidsvraagstukken? Waar wordt dit in het beroepenveld geplaatst? (wellicht aanleiding voor een kleine semantische discussie over namen voor veiligheidgebieden, ideeën voor overkoepelende naam). Specialiteit is het regievoeren in crisisgerelateerde situaties over deskundigen in een veelheid van disciplines met meestal een masterniveau en hoger. Deze deskundigen zijn werkzaam in operationele, tactische en strategische functies op leidinggevend niveau. Opleiding, training en oefening van en met deze deskundigen beschouwt Gerard als zijn hoofdtaak. Welke algemene trends ziet u op het gebied van veiligheid? Veel zaken zijn onder controle, maar natuurlijk kunnen er nog steeds crises ontstaan. Die liggen niet meer in overstromingen of iets dergelijks. Ook terrorisme is niet de werkelijke dreiging waar ik de grootste crisis uit verwacht. Wat we niet in de hand hebben is energie en IT. Daar kunnen echt grote rampen in gaan optreden. En het wordt met de dag ingewikkelder. Welke onderdelen van de veiligheidsproblematiek zijn de kritische onderdelen? Energie en IT
Eigenlijk praten we in het coördinatiecentrum alleen maar over niveau 6. Het bachelorniveau HBO is hier toch eigenlijk wel het minimum en komst weinig voor. Welke aansluitingen zijn goed/ minder goed/ slecht? Waarom? Steeds weer blijkt het dat bachelors, direct uit de schoolbanken niet flexibel zijn. Zij kijken één kant op, die van hún oplossing. Veelal wordt vergeten dat de ketenpartners ook belangrijk zijn en dat het zeer belangrijk is hoe die benaderd moeten worden. In die benadering hapert het.
11
de inzet en inzetbaarheid van de verschillende niveaus in de verschillende veiligheidsfuncties?
Pagina
Het project betreft 4 van de 6 niveaus: vmbo(3), mbo(4), bachelor(5), master(6). Kunt u ingaan op
Rapportbijlage
Categorie 2: Functies/Beroepen in veiligheidsorganisatie en scholing
En dan natuurlijk de prioriteit die gegeven wordt aan de instrumenten, de handvatten in de uitvoering van de discipline, terwijl de sociale vaardigheden vaak belangrijker zijn. Belangrijk zijn ook de zelflerende capaciteiten. Daar zie ik weinig van. Eigenlijk ontbreekt het hen ook aan ervaring en dus directe inzetbaarheid. Een fout die we onszelf kunnen aanwrijven is het gevaar van vergrijzing en verkokering: er zijn situaties dat ik alleen maar mannelijke veertigers en vijftigers zie. Dat is gevaarlijk. Een juiste balans van mannen/vrouwen en leeftijd is belangrijk voor het functioneren van het centrum. Ingeval van verbeterbehoefte: wie moet hier wat aan gaan doen? Het crisiscentrum laat zelf de opleiding/training en oefening uitvoeren in de direct crisisgerelateerde vakkennis. Het kennisniveau is behoorlijk hoog. Nu gaan we verder verdiepen. Voor scholing in de algemenere vaardigheden in een veiligheids/crisiscontext zijn we zoekende. Misschien geeft het project Stepping Stones aanknopingspunten. Frits en Leen maken een afspraak met Gerard en een collega om een tweede sessie te besteden aan de onderwijsbehoefte van het crisiscentrum op niveau 5 en niveau 6. Moet
het
zittende
personeel
nageschoold
worden
overeenkomstig
geconstateerde
verbeterpunten? Wie moet hier wat aan gaan doen? Wie betaalt (in uren en/of geld)? Scholing?: ja natuurlijk! Daar moeten we natuurlijk zelf van alles aan doen, maar het is goed te
Onderwerp voor de volgende bijeenkomst
12
verbeterpunten/ etc. opnemen).
Pagina
Wijzen toekomstige ontwikkelingen op andere scholingsbehoefte? (per niveau ontwikkelingen en
Rapportbijlage
merken dat het reguliere onderwijs mee wil en kan denken.
Categorie 3: Detaillering naar programma/curriculumeisen in veiligheidsonderwijs WP02C: niveau 6 Is een update naar een boven-bachelorniveau in kennis / vaardigheden nodig voor doorgroei (naar ingewikkelder werk)? Wat voor werk is dat dan? De mensen hier hebben de vakkennis in de vingers en de update naar nieuwe kennis doen we zelf. Daar zit het probleem niet. Het probleem is de flexibiliteit, aandacht voor het grotere geheel, het verwerken van de ‘lessons learned’, het systeemdenken, het beseffen van rollen, enz. Bachelors uit de schoolbanken kan ik niet inzetten zonder een uitgebreide scholing in deze zaken, die overigens niet altijd het resultaat biedt dat je ervan verwacht. Genoemde scholing is nodig op alle 4 niveaus. Naarmate het niveau stijgt in een steeds complexere setting en steeds meer gericht op verandering van het concept dan op het goed uitvoeren daarvan. (niveau 4 maakt zich druk over het goed uitvoeren van het concept, niveau 1 vraagt zich af of ze het goede concept hebben) Hoe groot schat u de marktvraag in aantallen? Bij de Rijksoverheid zijn er 50 tot 60 gegadigden. Of die ook willen/moeten weet ik niet. Prefereert u dan een totaalopleiding (zoals een master <eventueel uitleggen wat dat precies is>) of
een mastertitel als de deelnemer dat graag wil, maar het gaat mij in ieder geval niet om de mastertitel. Als totaalopleiding: •
Waarom totaal?
Zie boven
13
onderwerpen, die de volgende dag in de praktijk toepasbaar zijn. Dit zou samen kunnen optellen tot
Pagina
Het mooiste zou zijn als de medewerkers naar behoefte masterclasses kunt volgen, met specifieke
Rapportbijlage
seminars?
•
Wat moet in het programma worden opgenomen als kritisch(e) kernthema(‘s)? Welke
thema’s/vakken/vaardigheden zijn ook belangrijk? o
rollen (Belbin, en andere);
o
politieke sensiviteit;
o
projectmanagement;
o
methoden en technieken;
o
informatie (zenden en ontvangen);
o
presentatietechnieken;
o
3600 Feedback;
o
bedrijfsculturen, omgevingsculturen;
o
regie voeren;
o
sociale vaardigheden;
o
academische nieuwsgierigheid en aanpak;
o
onderzoeksvaardigheden;
o
kennismanagement, zelflerend vermogen;
o
beslissen onder onvolledige info;
o
Rol sociale media bij informatie communicatie;
o
Schrijven van beleidsnotitie;
o
Flexibiliteit;
o
Concentrisch werken: alle info delen op het zelfde moment;
De tweede zitting gaan we hier meer in detail op in. Is een mastertitel belangrijk (voor de persoon, resp. voor de organisatie)?
Voorval de technische mensen hebben daar moeite mee. Categorie 4: Vervolg/afronding Met wie zouden we nog meer moeten spreken? De volgende keer neemt Gerard een collega mee, die verder ik kan gaan op de specifieke onderwijsbehoeften.
14
bovengenoemde vaardigheden hebben.
Pagina
sociologen, noem maar op. Die werken allemaal samen in crisisbestrijding en moeten allen de
Rapportbijlage
Bij ons is dat eigenlijk de ‘minimum’ opleiding. We hebben scheikundigen, ingenieurs, economen,
Heeft u nog vragen gemist? Zijn er bij u nog vragen? Er komt een tweede zitting. Bedankt voor u bereidheid tot dit interview.
Pagina
15
Rapportbijlage
Alsjeblieft. Ik heb het zelf ook erg leuk gevonden.
4
De Haagse Hogeschool
Datum:
15 november 2010
Interviewers:
Frits Roelfsema en Tom van Dasler
Gesprekspartner:
Rob Brons
Algemeen Rob Brons is sinds maart 2010 voorzitter van het college van bestuur van De Haagse Hogeschool. In zijn werk bij de politie en als Regionaal Brandweer Commandant is hij o.a. bezig geweest met het fuseren van kleinere korpsen tot een groter korps. Rob Brons merkt op dat de opleidingsniveaus die Stepping Stones hanteert afwijken van die van de Politie. Hij is van mening dat de positionering zoals de politie dat nu heeft gedaan, veel beter zou passen voor het project Stepping Stones. Daarnaast gebruikt de Europese unie een standaard voor opleidingsniveaus, en Nederland wijkt daar vanaf. Leidinggevende functionarissen binnen de politie komen nu bij het reguliere deeltijd onderwijs terecht om een HBO diploma te halen. Een associate degree ( kort-HBO)zou hier volgens Rob Brons beter voor zijn. Het politie onderwijs in Nederland zou misschien beter het Zweedse model kunnen volgen waar politieagenten worden opgeleid vanuit sociaal pedagogische hoek. Functies/beroepen in veiligheidsorganisaties Als Rob Brons ingaat op de inzet en inzetbaarheid van de verschillende niveaus in veiligheidsfuncties valt hem op dat naarmate je hoger in functie komt, er bredere competenties worden verwacht.
Na 6 tot 12 jaar ervaring ‘in het veld’ mag je best bijgeschoold worden. Bijvoorbeeld een professional master zou best interessant zijn voor bepaalde strategische functies binnen de politie en/of brandweer. Mensen met een universitaire studie, die voornamelijk bij de brandweer voorkomen, leren het vak in de praktijk. Voor politiemensen geldt meer dat als je doorgroeit in je functie je toegerust bent om een professionele master te volgen.
16
functie komt moet je gevoel hebben voor structuren en leiding geven.
Pagina
functie te ver van het werk af te staan. Als je als echte vakman door ervaring doorgroeit en hoger in
Rapportbijlage
Functionarissen die ooit met veel interesse hebben gekozen voor een vak, komen in een hogere
Doorlopende leerlijn In de praktijk komt Rob Brons veel mensen tegen die veel moeite doen om door te leren en door te groeien. Een doorlopende leerlijn zou volgens hem dan ook een goed resultaat zijn. Technologie (ICT) Qua technologie is de brandweer verder in haar ontwikkeling dan de politie. Trends Rob Brons ziet een verschuiving in de uitvoering van het politiewerk. Wanneer los je het privaat op, en wanneer komt de zwaardmacht aan de orde? Sinds de jaren tachtig rijdt er veel meer ‘particuliere politie’ rond. Onderzoek Rob Brons heeft veel rapporten over optredens van de Brandweer en de Politie langs zien komen. Deze rapportages zouden tot verbetering van de uitvoering moeten leiden, maar dat gebeurt maar mondjesmatig. Er gebeurt te weinig mee. In 2006 werd de laatste apparatuur geleverd voor het nieuwe communicatiesysteem van de hulpdiensten. De doelstelling was echter 2000. Het systeem dat toegepast werd was gemaakt op basis van eisen en wensen uit 1990 – 1995. Technologisch zijn we nu echter veel verder. Door de lange aanschafprocedure voldoet het gebruikte systeem niet aan de eisen van deze tijd.
De politie hanteert de niveaus: •
Uitvoerend
niveau 2/3
•
Senior
niveau 4
•
Operationele leiding
associate degree (MBO +)
•
Tactische leiding
HBO niveau
•
Strategische leiding
Master niveau
17
toegepast op alle niveaus.
Pagina
De positionering van de politie en het huidige onderwijs binnen de politie zou kunnen worden
Rapportbijlage
Onderwijs
Rob Brons is van mening dat de huidige onderwijskolommen binnen defensie/politie/brandweer afgeschaft moeten worden. Momenteel is bijvoorbeeld het politie onderwijs exclusief voor politiepersoneel. Daarmee sluit je heel het reguliere onderwijs uit. De onderwijskolommen moeten in het reguliere onderwijs worden ondergebracht. Dit zou voor de regering tot grote besparingen leiden. E-learning en Serious gaming Over serious gaming en e-learning in deze sector is Rob Brons erg enthousiast. Het is volgens hem de oplossing voor het onderwijs in deze sector. Mensen zouden jaarlijks getoetst moeten worden om te kijken of deze persoon nog steeds geschikt is voor zijn functie/werkzaamheden. Als voorbeeld noemt hij de jaarlijkse bijscholing van piloten, waardoor passagiers met vertrouwen per vliegtuig kunnen reizen. De veiligheidssector is voortdurend in ontwikkeling. Ook bij een opsporingsambtenaar moet je kunnen vertrouwen op de kwaliteit van zijn werk. Om die bijscholing optimaal te houden is een digitale leeromgeving zeker een goede oplossing. Kennisdeling Het huidige kennismanagement is niet goed georganiseerd. Het zou meer sector gewijs moeten gebeuren. Rob Brons is van mening dat je als kennisinstituut absoluut seminars moet organiseren. Het liefst iedere maand één. Vooral als je je wilt internationaliseren en wereldburgers wilt opleiden. Brons is het dan ook volstrekt eens met de doelstelling een Engelstalige opleiding/master op het gebied van safety en security te realiseren. Nederland is maar een heel klein deel van de wereld.
-Peter Bos, General director veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid. Voorheen Regionaal Brandweer Commandant Zuid-Holland Zuid. Onder andere opvolger van Rob Brons als National Commander van USAR. - Bert Molenkamp, Voorzitter College van Bestuur, Amarantis Onderwijsgroep.
18
Rob Brons adviseert ons nog te spreken met;
Pagina
Suggesties voor het onderzoek
Rapportbijlage
Naarmate je hoger in functie komt moet je gewoon je talen kunnen spreken.
- Martijn Boosman, Director of business Strategy, E-Semble - Hoogleraar die het onderzoek van de politieacademie heeft geleid. (Rapport en naam te verkrijgen
Pagina
19
Rapportbijlage
bij Tim van Tongeren.) NB Met de inhoud van het rapport wordt rekening gehouden in dit onderzoek.
5
De Haagse Hogeschool
Datum:
1 februari 2010
Interviewers:
Leen Kroon
Gesprekspartner:
Carel T. Tielenburg
Algemeen De heer Tielenburg (Carel), politicoloog/bestuurskundige, is hogeschooldocent in Safety en Security aan de opleiding Integrale Veiligheidskunde van de Haagse Hogeschool. Carel was redacteur respectievelijk coauteur van het Basisboek Integrale Veiligheid (BIV) en het boek Inleiding criminaliteit en opsporing met een beschouwing. Hij doet een dissertatieonderzoek naar de omgang van de politiek met het thema veiligheid en de gevolgen hiervan voor het politieke systeem. Het beroepenveld “Ja, er is een duidelijk verschil in de werkzaamheden van safety en security. Security is het beschermen van mensen, organisatie en voorzieningen tegen opzettelijke inbreuken op de veiligheid. Safety is meer bescherming van mensen, organisaties, transportmiddelen, productieprocessen, etc. tegen (de gevolgen van) onvoorziene gebeurtenissen, zoals ongelukken en incidenten. Aan studenten maak ik dit altijd duidelijk aan de hand van de luchtvaart. Voor je vertrekt moet je door poortjes, scanners, interviews, paspoortcontrole, enzovoort. Dat is allemaal security. Als je een keer in het vliegtuig zit krijg je voorlichting op een noodsituatie. Dat is safety.” Het beroepenveld is nog wat onoverzichtelijk. “We komen nog maar net uit een tijd dat iemand die
om in een team mee te denken over de aanpak van de veiligheidsproblematiek, en die zelfstandig deeltaken kunnen uitvoeren. Maar het conceptuele, het holistische, het denken en werken in systemen1, het ontwerpen en implementeren van systemen in het beroepenveld is onderontwikkeld.
1
Carel haalt hier Peter Senge in het boek The Fifth Discipline aan. Wikipedia zegt hierover: Dit boek beschrijft vijf essentiële disciplines: Persoonlijk meesterschap, mentale modellen, gemeenschappelijke visie, teamleren en systeemdenken. De vijfde discipline is het meest belangrijk omdat het de voorgaande vier combineert en daarmee zelf de Vijfde Discipline wordt genoemd. In Senge's visie is een discipline opgebouwd uit "allerhande kennis en kunde die men zich in de praktijk eigen maakt en waar men gedurende zijn loopbaan permanent mee bezig blijft. Een lerende organisatie is alleen te
20
operationele veiligheidswerk, er is de HBO-opleiding Integrale Veiligheidskunde, die mensen opleidt
Pagina
wordt volgens Carel beter. Nu zijn er wat opleidingen op het MBO, die vooral gericht zijn op het
Rapportbijlage
afkomstig was van de politie, de marine of de brandweer zich securityspecialist kon noemen.” Het
“Aanvankelijk zag men veiligheid als een ‘technisch’ vraagstuk. Veiligheidsvraagstukken blijken echter vaak lastige en weerbarstige problemen, waarmee de ‘technische’ specialisten moeilijk kunnen omgaan, zij missen dan het systeemdenken.” Een mooi verhaal over zeepiraterij ondersteunt dit. “Laatst hoorde ik dat piraten losgeld hadden gekregen van een zeevaartmaatschappij. Zij werden vervolgens beroofd door andere piraten. De marine die in de buurt was heeft de tweede groep piraten achtervolgd en hen gedwongen het geld terug te geven aan de eerste groep.” “Zo kun je niet doorgaan, hier moet een meer integrale aanpak voor komen, iemand moet de regie nemen.” De beroepsbeoefenaar op dit conceptuele niveau is volgens Carel dagelijks bezig met de regiefunctie. “Het systeemdenken en de regie voeren, dat is het dagelijks werk van de door mij bedoelde functionaris. Die functionarissen moeten worden opgeleid, daar is erg veel behoefte aan op ieder gebied.”. Hij noemt als belangrijke domeinen de politie, de overheid, de ministeries, de veiligheidsregio’s, de brandweer, bedrijven, en meer. Het kan daarbinnen dan gaan om integrale veiligheid,
sociale
veiligheid,
veiligheid
op
wijk
en
buurtniveau,
crisisbeheersing
en
rampenbestrijding, enzovoort. “Wat betreft de beroepseisen maakt het in grote lijn op dat holistisch niveau niet zoveel uit op wel terrein van het beroepenveld deze functie wordt uitgevoerd. Dat kan security, safety of emergency
Senge (1992) stelt zelf dat systeemdenken ons leert "dat ook kleine, gerichte acties soms belangrijke, blijvende verbeteringen tot gevolg kunnen hebben, als ze op de juiste plaats uitgevoerd worden". Voor het systeemdenken "zijn de andere disciplines nodig. Zo laten mentale modellen de openheid zien die nodig is om de tekortkomingen in de bestaande opvattingen bloot te leggen. Teamleren ontwikkelt de vaardigheden van mensen om breder te kijken dan zij als individuen zouden doen. Persoonlijk meesterschap voedt de motivatie om te leren hoe onze daden de wereld om ons heen beïnvloeden".
21
De essentie van systeemdenken bestaat volgens Senge uit twee zaken: • het zien van onderlinge verbanden in plaats van een lineaire opeenvolging van oorzaak en gevolg, en • het zien van processen van verandering in plaats van momentopnames. Hierbij staat volgens Senge het concept van terugkoppeling centraal en laat zien hoe acties elkaar kunnen versterken of dempen.
Pagina
bereiken met lerende medewerkers. Leren wordt door Senge breder gedefinieerd dan het opdoen van kennis en kunde in formele leersystemen. Het betreft het cumuleren van kennis en kunde in algemene zin, met inzet van allerhande media en interacties. Formele leersystemen zoals cursussen kunnen hierbij een onderdeel zijn, maar zijn zeker niet toereikend. Voor het bereiken van verbeteringen waar het bij leren in wezen om gaat is de inzet van vijf disciplines nodig."
Rapportbijlage
zijn. Ook disastermanagement hoort daaronder.”
Masterniveau “De beroepskolom van veiligheid in de ruimste zin van het woord moet reiken van lager beroepsonderwijs tot en met masterniveau. Dit omdat in het beroep behoefte is aan mensen op al deze niveaus. Het gehele veld is een groeisector, er is veel belangstelling, ook internationaal, bij zowel overheden als bij bedrijven, en behoefte aan wederzijdse afstemming.” “Er moeten masteropleidingen zijn of komen omdat het beroep vraagt om verdere professionalisering, om de sterke veranderingen in de samenleving te volgen, omdat het gaat om samenhang van disciplines, om integratie, om het bedenken van oplossingen onder onvolledige informatie, om sterke communicatie.” Carel denkt daarbij specifiek aan een professional master omdat deze bij uitstek geschikt is voor wat het veld zoekt: de functionaris gaat de regie moet voeren over een hele business. “Dat is dus een manager.” Deze functionaris moet naar de praktijk kunnen vertalen en toepassen wat het wetenschappelijk onderzoek heeft opgeleverd. “Het verschil tussen bachelor en master is dat een bachelor zich vooral bezighoudt met de proactie-, preventie- en preparatiefasen in de integrale veiligheidsketen, terwijl het masterniveau daar bovenuit stijgt door holistisch denken, door samenhang, door coördineren, door het regisseren van de gehele veiligheidsketen, door het netwerkperspectief, en door het (laten) verrichten van multidisciplinair onderzoek.” “En laten we eerlijk zijn: Een master geeft ook wel wat meer status aan het beroep, en ik ben ervan overtuigd dat heel wat beroepsgenoten deze status ook graag zelf willen verwerven.” Eindkwalificaties
bestuurskunde.” “Dat is echter niet de hoofdzaak van deze master.” Uiteraard werk je volgens Carel ook aan kennisverrijking, maar het draait om vaardigheden, contextuele en strategische competenties. In de Bacheloropleiding Integrale Veiligheidskunde (IVK) is kennisverwerving belangrijk. Daarnaast is er ruime aandacht voor vaardigheden en wordt bijvoorbeeld een begin gemaakt met het fenomeen van het accepteren van diverse werkelijkheden (meerduidigheid). “Studenten moeten niet uit het
22
bacheloropleiding en/of in de praktijk.” “Ik denk bijvoorbeeld aan recht, politiek, technologie, ICT,
Pagina
dat een rol speelt op het terrein van de werkzaamheden. Deze zijn vaak verworven in de
Rapportbijlage
“De functionaris die de regie voert moet kennis hebben van (de principes) van een aantal disciplines
veld geslagen worden door andere gezichtspunten.“ Verder kennen zij de principes van risicoanalyses en hebben ze vaardigheden geoefend als bijvoorbeeld netwerkmanagement. De masters moeten hier een vervolg op geven vindt Carel: zij moeten in staat zijn tot systeemdenken, system design en het aansturen van bijbehorende processen; zij moeten ontwerpen kunnen maken van een keten of een netwerk, samen met anderen, niet meer op deelterreinen, maar overall ; zij moeten ketenmanager zijn. Dit vraagt ondermeer aandacht voor de volgende disciplines en vaardigheden: •
communicatieve vaardigheden in alle facetten. De master moet de verworvenheden eenduidig kunnen overbrengen aan burgers, professionals en bestuurders. Ook risico communicatie;
•
reflectieve vaardigheden.
•
crowd management & control, massapsychologie, gedragswetenschappen;
•
criminologie;
•
regie voeren, inzichten in bestuurskunde en beleid;
•
risicobeheersing en risicomanagement;
•
omgaan met meerduidigheid en verschillende verwachtingen, i.c. structureren van
•
netwerken;
•
keten management;
•
verander management.
“Dit vraagt een didactisch model met een sterke wisselwerking met de praktijk: een vraaggestuurd of –probleem gestuurd vraagmodel. Korte stages, opdrachten uit eigen organisatie en casuïstiek uit de werkomgeving van de deelnemers.” “Er zijn vast nog wat meer belangrijke kwalificaties, maar deze lijken mij de belangrijkste. Ik ga er nog eens verder over denken en praten.” “We maken later nog een afspraak.”
23
omgaan met de complexe omgeving, de context;
Pagina
•
Rapportbijlage
onoverzichtelijke probleemsitutaties;
“Het curriculum zou naar mijn idee gebaseerd moeten zijn op thema’s. Bijvoorbeeld burgerschap, professionals en bestuurders, met respectievelijk bijvoorbeeld aandacht voor zelfredzaamheid en gemeenschappelijkheid, technische deskundigheid en een holistische of systemische aanpak, wetgeving, beleid en regeldruk.” Eindkwalificaties Internationaal is de belangstelling voor de ontwikkelingen in het vakgebied erg sterk. Veel vraagstukken vragen ook om een internationale aanpak. Internationale samenwerking zou voor deze master een goede zaak zijn. Doelgroep Uiteraard moeten de deelnemers een bachelor opleiding hebben en zij moeten ervaring hebben als beroepsbeoefenaar in een relevant beroep op minimaal het niveau van eindverantwoordelijkheid voor een deelgebied van veiligheidsvraagstukken. Dit kunnen bachelors zijn uit meerder disciplines: facilitymanagement, bedrijfseconomie, juristen, enzovoort. De startcompetenties van de master moeten volgens Carel de eindcompetenties van de IVK bachelor weerspiegelen. “Je moet een startniveau definiëren.” Natuurlijk zullen IVK bachelors een voorsprong hebben op bachelors met een andere opleiding als zij willen deelnemen in de nieuwe master. De andere deelnemers zullen een inhaalslag moeten hebben gemaakt door praktijkervaring en/of aanvullende cursussen. “Mogelijk kan de opleiding IVK een rol
Marktbehoefte “Aantallen tot 20 deelnemers per jaar moet kunnen. Ik vermoed dat een masteropleiding in dit
Rapportbijlage
spelen in het bijspijkeren van deficiënties?”
opleiding van twee jaar. “Het is een belangrijk punt dat ze zich tijdens de bijeenkomsten geheel kunnen toeleggen op de colleges. Het gevaar van verstoring door het werk via de mobieltjes lijkt me kleiner als je de cursusdagen concentreert naar bijvoorbeeld 2,5 à 3 dagen achterelkaar per maand. Daar is dus ook wat voor te zeggen.”
Pagina
De beroepsgroep is volgens Carel in staat een tweetal avonden in de week vrij te maken voor een
24
beroepenveld erg populair zal zijn in de beroepsgroep.”
Vervolg Carel wil graag een rol spelen in de verdere ontwikkeling en toekomst van deze master. Dat kan door mee te denken over het verdere ontwerp, als adviseur, maar ook als docent, enzovoort. Mogelijke contacten •
Martin Madern (veiligheidshuis Den Haag)
•
NIFV (Nederlands Instituut voor Fysieke Veiligheid)
•
De heer Ira Helsloot, werkzaam bij NIFV en hoogleraar aan de VU
•
Ben Ale, hoogleraar aan de TU-Delft
•
Bob de Graaff, hoogleraar aan de Campus Den Haag van de Universiteit Leiden
•
Peter Senge: Fifth Discipline
•
Christiaan Blom, Complexiteit en contingentie
25
Ulrich Beck, Risikogesellschaft
Pagina
•
Rapportbijlage
Belangrijke literatuur
6
De Nederlandsche Bank
Datum:
15 november 2010
Interviewer:
Leen Kroon
Gesprekspartner:
Berndt Rif
Algemeen Na achtereenvolgens ING en het ministerie van Binnenlandse Zaken, maakte Berndt in 2007 de overstap naar de functie van senior beleidsmedewerker beveiliging bij De Nederlandsche Bank. Hij is belast met beleidsmatige taken en maakt dreigingsanalyses. “Dat betekent dat ik de boze buitenwereld in kaart breng en aangeef welke maatregelen we daar tegenover zouden kunnen stellen. Die buitenwereld verandert continu en wordt steeds slimmer en intelligenter. Meegroeien met de buitenwereld, daarin ligt voor mij - en ik denk voor de security manager - de uitdaging.” In 2010 werd Berndt verkozen tot Security Manager van het Jaar. De Nederlandsche Bank is verantwoordelijk voor het bewaken van de financiële stabiliteit in Nederland. Drie zaken zijn daarbij van belang: lage inflatie, veilig betalingsverkeer en soliditeit en integriteit van financiële instellingen. De Bank is een naamloze vennootschap die deels als zelfstandig bestuursorgaan opereert en ook 2
deel uitmaakt van het Europees Stelsel van Centrale Banken (ESCB) .
“Onze core business heeft te maken met waarde en geld, waardoor security hier bij iedereen in de genen zit.”
en security appelleren aan volstrekt verschillende oorzaken. Safety heeft te maken met het handelen zonder opzet van de mens en security bemoeit zich met het bewuste menselijk handelen. Dat vraagt dus om een volstrekt verschillende aanpak.”
Pagina
“Het probleem in security is dat we zo weinig weten rond het bewust crimineel handelen.”
26
“Vaak is het zo dat safety en security als elkaars gelijken worden behandeld. Dat is verkeerd. Safety
Rapportbijlage
Veiligheid
2
web-site De Nederlandsche Bank
“In deze kunde gaat het er in de eerste plaats om vast te stellen wat de tegenstander gaat doen en vervolgens vraag je jezelf dan af hoe dat gaat gebeuren.” “Het maakt dus niet uit welke instrumenten je uit de kast haalt als je de afwijking van de mensen niet kunt voorzien.” “To nu toe is er nog geen onderwijsinstelling geweest die deze slag heeft gemaakt, niet in het Hbo, niet in het post-hbo.” “Misschien gebeurt er wat in het WO, maar dat landt in ieder geval niet in het beroepenveld. De weg naar de toepassing lijkt moeilijk.” “Het WO zit ook erg op het procesniveau.” “Toch loopt Nederland ver voorop in veiligheid- en beveiligingsbenadering. Het buitenland heeft nog steeds de standaard reactie van het inzetten van (meer) politie of het leger.” “Ik geloof in predictive profiling als één van de belangrijkste instrumenten.” “Het zou mooi zijn als jullie project een rol zou kunnen spelen als ‘profile agents’ in verspreiding van deze inzichten. Vooral het Hbo en de eventuele master hebben hier een taak het proces in goede banen te leiden.” “De Nederlandsche bank is inmiddels zelf begonnen met scholing in profiling in een expertisecentrum. “Dan vallen we ook zelf de organisatie aan.” “In het algemeen zij er in feite zijn er twee soorten mensen werkzaam in de veiligheidsberoepen: de werknemers met een lagere opleiding die zich hebben opgewerkt naar het management en die veel moeite hebben met abstractie;
hoe het gewerkt heeft: de evaluatie.” “Bij beveiliging nemen we nog niet eens de eerste stap. We weten niet hoe de mensen in elkaar zitten.” “We doen maar wat zonder het effect te meten.” “We leren niks in dit vak.” “De belangrijkste leerstelling moet zijn dat als iets anders begint, het vervolg ook anders is.” “Security en Safety moeten dus gescheiden worden behandeld, hoewel er natuurlijk wel een overlap is.” “Maar er is ook tegenspraak tussen de twee gebieden.” “Hier op de bank hebben we uit safety overwegingen het liefst alle deuren open. De security vindt dat alle deuren dicht moeten zijn.”
27
de tegenstander het doen.” “Daar ga je jezelf dan op voorbereiden en trainen.” “En vervolgens kijk je
Pagina
In vrijwel alle bezigheden wordt in eerste instantie onderzocht waarvoor je kwetsbaar bent. “hoe kan
Rapportbijlage
de werknemers met een hoge opleiding die het vakgebied van veiligheid niet kennen.”
“Bij security gaat het om bewust crimineel gedrag. Voor mensen, door mensen en met mensen.” “Bij safety gaat het om zaken als: wanneer ga je in de fout?, wanneer slaat de stress toe en wat doet dat?, en ook de cultuur van bijvoorbeeld als de directie er met de pet naar gooit waarom zou ik me dan druk maken?” Scholing “We moeten nou eens niet gaan kiezen voor nog meer techniek, maar voor het menselijk gedrag.” MBO MBO-ers zitten in de uitvoering. “Je kunt je afvragen of deze mensen nog wel geschikt zijn voor de beveiligingsfuncties door de nieuwe ontwikkelingen in het beroepenveld.” “Een algemeen beveiligingsdiploma zegt natuurlijk niks en vertelt mij alleen dat ze goed geoefend hebben voor het examen.” “Het draait om de denkende mens en de training daarin, de afwijking van de procedure.” “Ik weet zeker als je aan een willekeurige beveiliger vraagt wat hij op dat moment aan het doen is, dat hij daar geen idee van heeft.” “Het kan ook niet anders omdat hij niet volledig is ingelicht. “mijn beveiligingszorgen hang ik immers liever niet aan de grote klok. Waarom zou ik een willekeurige particuliere beveiliger dan wel inlichten?” “MBO-4 hoeft niet van mij. Na niveau 3 gaat het om training ter plekke.” HBO “Hbo-ers zijn generalisten en dat is goed. Die komen in staffuncties en in de ‘doe kant’ van het
naïef van school komen.” “Dan hoor je bijvoorbeeld van hen dat Engelsen aardige mensen zijn en dat die dus niks in hun schild zullen voeren.” “Voorts merk ik dat ze niet in staat zijn de MBO-ers behoorlijk te instrueren.”
Rapportbijlage
managen.” “Het kennisniveau van de afgestudeerden IVK vind ik mager.” “Ook merk ik dat ze nogal
rotten.” Een erg grote doelgroep voor een IVK in het Engels zal er volgens Berndt niet zijn. Master “Zoals eerder gemeld is er een duidelijk verschil tussen Safety en Security.”
Pagina
afspraken te houden.” “Zij zitten niet op de zware vakinhoudelijke plekken: dat is voor de oude
28
“Bij gemeentes is het hun functie de mensen bij elkaar te houden en bij bedrijven zich aan de
“Safety leunt zwaar op de acts of God.” “Security op bewust menselijk handelen.” “ Een master in Security moet dan ook opgebouwd worden rond de menswetenschappen.” “Zo’n master moet leren denken in concepten en moet een visie ontwikkelen. Hij/zij moet de knelpunten van beneden naar boven brengen. Hij/zij moet de situatie en nieuwe inzichten kritisch beoordelen. De belangrijkste vraag bij die master moet zijn ‘waar ben ik mee bezig?’.”Daarna is de master verantwoordelijk voor de vertaalslag van het beleid naar de uitvoering.” “Ik zou kiezen voor een master security, opgebouwd rond profiling.” Belangrijke aandachtspunten in de master moeten dan zijn: (bedrijfs)cultuur; sociologie; psychologie; criminologie; profiling; data mining tools; trainen van de denkende mens. E-learning Berndt adviseert voor E-learning contact op te nemen met Chameleon Associates. Zij zijn gespecialiseerd in on-line studiemateriaal in security onderwerpen als predictive profiling, terrorisme Op http://www.chameleonassociates.com/flashdemo/player.html staat een demo van hun predictive profiling e-learning tool. Afsluiting
is
specialist
in
methodes
en
vaardigheden
in
veiligheid-
inlichtingenstudies aan onder andere de UVA. Berndt is van harte bereid zijn visie op de details van een eventueel masterprogramma in security in een volgend gesprek verder toe te lichten.” Graag heeft Berndt een rol in de eventuele ontwikkeling van een master.
29
Hij
Pagina
veiligheidsprogramma’s.
Rapportbijlage
Berndt adviseert contact te zoeken met dr. G.G. de Valk (o.a. UVA). Voor de methodische kant van
7
De Tweede Kamer der Staten Generaal
Datum:
28 september 2010
Interviewers:
Leen Kroon en Tom van Dasler
Gesprekspartners:
Hans Jansen en Ton Gajadhar
Algemeen Ton Gajadhar heeft meer dan 20 jaar ervaring in de beveiliging. Sinds 2006 is hij coördinator training en opleiding bij de tweede kamer. Hij regelt onder andere de stages voor leerlingen die binnen de beveiligingsdienst van de Tweede kamer stage gaan lopen. Ton heeft een tijd lang de functie van BVA, Beveiligingsambtenaar, uitgeoefend. Ieder ministerie dient te beschikken over een BVA. De BVA regelt het beleid en de strategische ontwerpen op het gebied van beveiliging. Hans Jansen heeft 20 jaar ervaring binnen de politieorganisatie. Daarna is hij ca. 14 jaar werkzaam geweest voor Shell waar hij zich bezig heeft gehouden met reorganisatie. Via een eigen bedrijf is hij binnengekomen bij de tweede kamer als ad-interim. Hij heeft de dagelijkse leiding over de beveiligingsdienst van de tweede kamer. Het werk van de beveiligingsdienst bestaat hoofdzakelijk uit toegangscontrole en preventieve surveillance. De incidenten organisatie is geïntegreerd in de bedrijfsbeveiligingsdienst. Ook regelt de bedrijfsbeveiligingsdienst de beveiliging bij externe evenementen als Prinsjesdag. Het kamercomplex staat op nummer 1 qua beveiligingsnoodzaak. Voorheen was het zo dat iedereen bij binnenkomst een screening moest ondergaan, ongeacht het bezoek. Nu zijn er vier aparte
overbodig en onredelijk ervaren om vertrouwd en/of bekend personeel/bezoek nog volledig te screenen. Categorie 1 is het eigen personeel. Het eigen personeel beschikt allen over een eigen sleutel. Categorie 2 is het vertrouwde, bekende, genodigde bezoek. Deze worden niet gescand. Categorie 3 is het volk/bezoek dat niet bekend is binnen de tweede kamer. Deze worden volledig
Rapportbijlage
stromingen, met elk een aparte ingang. Iedere stroming heeft zijn eigen risicogroep. Het werd als
langskomt bij de Tweede kamer. Wat opviel was dat het type bezoeker vaak aan afhankelijk type was. De gemiddelde bezoeker heeft iemand nodig in het gebouw. Bij deze bezoeker zijn de risico’s relatief laag.
Pagina
geleden is er bij de risico-inventarisatie van de Tweede kamer gekeken naar het type bezoeker dat
30
gescreend. Onder categorie 4 worden alle evenementen verstaan en alle groepsbezoeken. Twee jaar
Veiligheid De beveiliging is goed geregeld, maar een gek die fout wil vindt heus wel een weg. Het fysieke complex
van
de
tweede
kamer
is
groot.
De
beveiligingsdienst
heeft
ongeveer
70
beveiligingsmedewerkers in eigen dienst. Hiernaast leveren 2 externe bedrijven, waaronder Trigion, nog ca. 10 beveiligers. In 2006 heeft de kamer er voor gekozen om het beveiligingspersoneel op de eigen loonlijst te hebben. De betrokkenheid met de organisatie is zo veel groter. Ook is het nuttig in het kader van vertrouwelijkheid. Medewerkers van de beveiligingsdienst moeten een eed afleggen als ze in dienst komen. Hans Jansen is goed bekend met profilen. Het wordt nog niet toegepast binnen de bedrijfsbeveiligingsdienst maar ze zijn er wel mee bezig. Samen met een extern bedrijf zijn ze leerprogramma’s aan het ontwikkelen. Echter ga je het volgens Hans Jansen met alleen profilen ook niet redden. Er moet meer aan de voorkant gewerkt worden, minder aan de achterkant. Trends Hans Jansen ziet een duidelijke verschuiving van aandacht. Waar eerst voornamelijk aandacht was voor terrorisme en aanslagen e.d. blijkt nu dat het risico van het individu veel groter is. Op dit individu hebben we weinig grip maar zouden we wel grip op moeten/kunnen hebben. Hans Jansen verwijst naar het rapport over individuele bedreigers van publieke personen in Nederland, van de NCTb. Van belang is nu de ‘fenomeenanalyse’. Deze richt zich op de ‘gek’, op de ‘gestoorde’. “Security via de voorkant wordt de trend.” Scholing MBO
omdat het een overheidsinstelling is. Het is belangrijker om mensen aan te nemen op basis van het type mens. Volgens Jansen en Gajadhar zou dit overal zo moeten zijn. De invoering van de grijze pas komt door het slechte niveau van de beveiliging zelf. Daardoor is het nodig geworden de beveiligers te toetsen, en een antecedentenonderzoek te laten ondergaan alvorens een grijze pas uit te geven. MBO 2/beveiliger2 heeft volgens Hans Jansen geen zin. Ze nemen het type mens aan dat niets van beveiligen weet. Het gaat om de bekwaamheid en om het gedrag. Voor de invulling van de beveiligingsfuncties nemen ze liever MBO’ers met niveau 3 aan.
31
bedrijfsbeveiligingsdienst van de tweede kamer hoeft niet te beschikken over een grijze pas. Dit
Pagina
beveiligingspersoneel met papieren verder niet nodig. Het beveiligingspersoneel bij de
Rapportbijlage
Een grote zorg is het beveiligingspersoneel op zichzelf. Wat Hans Jansen betreft is
Ton en Hans doen zelf de selectie van de stagiaires. Per jaar heeft de beveiligingsdienst ongeveer 25 stagiaires onder hun hoede. Dit zijn voornamelijk mbo leerlingen, maar ook enkele IVK studenten. Het gebruik van stagiaires binnen deze overheidsinstelling komt voort uit de wens dat het rijk zelf ook maatschappelijk betroken moet zijn door stagiaires in dienst te nemen. Daarnaast is bij werken met stagiaires interessant om jonge mensen binnen te halen die een totaal andere kijk hebben op bepaalde aspecten. Bij het MBO zou meer aandacht besteedt moeten worden aan de gedragscomponenten en aan leren in de praktijk. Het gaat om passie voor het vak, en betrokkenheid met een organisatie. Voor MBO stagiaires moet een leerbedrijf echter wel een serieus bedrijf zijn, met serieuze leiding. HBO De ervaring is dat IVK’ers na het afstuderen slecht aan werk komen. De markt is nog niet op de hoogte van de studie. De breedte van de studie is tevens ook een valkuil. Afgestudeerde hebben weinig inhoudelijke kennis het vakgebied waar ze terecht kunnen komen. De studie zou bijvoorbeeld gesplitst kunnen worden in 2 jaar algemeen, en 2 jaar specificeren. Echter is de cultuur en de normen en waarden van een organisatie nooit te onderwijzen door een onderwijsinstelling. Master In essentie is Hans Jansen te spreken over een master in veiligheid. Als je bezig bent met een doorlopende leerlijn, van vmbo tot het hoogste niveau, dan moet er een master in veiligheid komen. Wel bewijst de markt vaak dat er geen vraag naar is. De markt mist echter mensen op het hoogste niveau, mensen die boven de materie kunnen uitstreven en op landelijk niveau beleid en strategie
in staat om de tools van profilen zich eigen te maken. Dan heeft Hans Jansen het over meer dan 50% van de mensen. Het zou opgenomen moeten worden in een combinatie van instrumenten. 2 jaar geleden is er bij de risico inventarisatie van de Tweede kamer gekeken naar het type bezoeker dat langskomt bij de Tweede kamer. Wat opviel was dat het type bezoeker vaak aan afhankelijk type was. De gemiddelde bezoeker heeft iemand nodig in het gebouw.
32
kreet te vaak geroepen wordt. Alleen profilen gaat hem ook niet worden. De gemiddelde mens is niet
Pagina
Profiling zou zeker een onderdeel in een master moeten zijn. Je moet er echter voor waken dat de
Rapportbijlage
moeten kunnen maken. Daar hoort ook bij inschattingen van de toekomst.
Het Stepping Stones team is van harte welkom om bij een volgende gelegenheid dieper in te gaan op de gevraagde competenties van het masterniveau beveiliging. E-learning en Serious gaming Voor serious gaming worden we verwezen naar Broadfield Security Services (BSS) en Eric van der Veer. De core business van BSS is Security Consulting, inclusief security risk management, integriteit onderzoek en response, Training en Security Technology. BSS heeft een integrale aanpak voor veiligheidsvraagstukken ontwikkeld die de brug slaat tussen security visie en beleidsvorming enerzijds en de uitvoering van analyse, preventie tot en met operationele response anderzijds. Een voorbeeld van serious gaming, gebruikt door BSS, is: ‘Security Ontwerp in 3D virtual reality’
Pagina
33
Rapportbijlage
(http://www.bssholland.com/youtube.html).
8
DKDB
Datum:
8 april 2010
Interviewer:
Leen Kroon
Gesprekspartners:
Rob H.J. Burema en Bram Visser
Algemeen De heer Burema (Rob) is unithoofd diplomatieke beveiliging bij de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) en de heer Visser (Bram) is bij dezelfde dienst Senior Beleidsadviseur. De DKDB maakt deel uit van het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD). De DKDB is specialist op het gebied van persoonsbeveiliging voor diplomatieke diensten en het Koninklijk Huis. Het beroepenveld De dienst is een klein segment, ontstaan in het stelsel van bewaken en beveiliging, dat ingericht werd na de moord op Pim Fortuyn. Er staan ongeveer 1000 mensen op de lijst die in aanmerking kunnen komen voor beveiliging. Volgens Rob en Bram is de operationele kant van de werkzaamheden prima in orde. De werknemers worden opgeleid op de Politie Academie (tot MBO-4 niveau). Daarna volgt een specialisatie in de opleiding postinitiële persoonsbeveiliger. Deze medewerkers vormen de ‘back-bone’ van de dienst. Er is binnen deze politieopleiding geen eigen aanbod op hbo of universitair niveau. Wel is er een opleiding voor politiekundige, maar die is nog in moeizame ontwikkeling. “Het operationele managementniveau vraagt andere denkkracht dan de doeners mentaliteit van de MBO-ers. Eigenlijk
De dienst heeft misschien wel om die reden te maken hebben met coördinatieproblematiek. Er zijn geen of nauwelijks mensen die weten wat het is om regie te voeren. “De coördinatieproblematiek gaat door tot in de ministeries toe. Zij werken niet samen in de veiligheidsvraagstukken. Zij spelen machts- en positiespelletjes. Daar hebben we tot op het uitvoerend niveau last van.“ “We zitten nog steeds opgezadeld met de inrichting van Thorbecke in rijk, provincies en gemeenten. Dat is toch een vreemde zaak in deze tijd met heel andere
34
hebben gestaan om het vak te snappen.”
Pagina
moeilijk geaccepteerd omdat de mensen in het corps vinden dat je met de voeten in de klei moet
Rapportbijlage
moeten we dus de leidinggevenden aantrekken van buiten als zij-instromers. Dat wordt weer
vraagstukken?” “Een ministerie van veiligheid dat het initiatief zou kunnen nemen wordt tegengehouden omdat men bang is macht in de eigen koninkrijkjes te verliezen.” Intrigerend is dat de geïnterviewden zich niettemin desgevraagd afvragen wat ze in de dienst aanmoeten met mensen op masterniveau die opgeleid worden om in veiligheidsvraagstukken te verbinden en regie te voeren. “Waar zet je dat soort mensen neer?” “Daar zijn we denk ik te klein voor.” Niettemin zien zij het binnen de dienst en bij de politie in ruimere zin mislopen op conceptueel niveau. “Wij zijn niet in staat de problemen aan te pakken vanuit de breedte.” “Er is zelfs een tegenovergestelde tendens: de politietop wordt in de uitvoering gedrukt. Als er wat aan de hand is op het strand van Hoek van Holland wordt de politietop ondervraagd en verantwoordelijk gesteld tot in de kleinste details. Dan ga je jezelf als toppolitieman toch uit zelfbescherming met de uitvoeringstaken in detail bemoeien?” “Het gaat in de samenwerking met andere diensten vooral mis vanwege de grote ego’s. Brandweer en politie bijvoorbeeld liggen elkaar niet zo. Dat komt door de strakke sturingsprincipes bij de geuniformeerde diensten.” “We zijn mensen uit gesloten structuren. Met mensen van buiten, daar hebben we moeite mee.” “Dat is toch raar? In ieder bedrijf kijkt niemand er vreemd van op dat er een nieuwe manager komt uit een compleet andere branche: dat geeft frisse inzichten.” “Bij ons kan dat niet: wij blijven naar binnen kijken.” “Ook communiceren we bij de politie bijvoorbeeld niet graag met particuliere beveiligingsdiensten. Dat vinden we eigenlijk maar simpele diknekken die er geen verstand van hebben.” “Iedere gek kan
“Eigenlijk is het heel simpel: we moeten leren luisteren naar elkaar. Zit dat ook in die nieuwe master?”
35
opklimmen in de organisatie en dat dan met een verkokerde blik gaan besturen.”
Pagina
“Het probleem van het beroepenveld veiligheid is, dat de mensen met relatief beperkte opleiding
Rapportbijlage
een bureautje in security beginnen.”
Masterniveau Het vakgebied heeft zeker behoefte aan mensen die de breedte kunnen en willen zien. Daar heb je deskundigen voor nodig die kunnen omgaan met meerdere visies, met meerdere disciplines, met onbevooroordeeld beoordelingsvermogen. Mensen die ontsnappen kunnen uit hun eigen structuren. “ Maar ik zou niet weten waar we deze mensen moeten plaatsen in onze organisatie.” Eindkwalificaties De eindkwalificaties die de revue passeren wijzen alle op de regiefunctie in het beroep. •
communiceren met alle lagen;
•
verbindingen leggen;
•
denken en handelen vanuit de breedte;
•
invloed van veiligheidsmaatregelen op individuen;
•
massapsychologie;
•
media;
•
rol van de aanjager invullen.
Verder opleiden in specifieke operationele veiligheidskennis en -kunde wordt niet belangrijk geacht: “dat heeft de doelgroep al geleerd in vorige opleidingen en de praktijk”. De heren zien geen vraag naar een opleiding op masterniveau in veiligheid bij hun dienst. Na geïnformeerd te zijn over een mogelijke opzet van de master in de vorm van seminars blijkt het
belangstelling kunnen rekenen.” “Twee jaar studie is eigenlijk gewoon te lang in deze dienst. En dat moet de baas natuurlijk faciliteren. Dat kost te veel operationele activiteit. En dat staat toch voorop.”
36
veiligheidsoverkill op de individuele angst’ of ‘leiderschap in veiligheid’ zou zeker op onze warme
Pagina
“Een seminar over bijvoorbeeld ‘politiek gevoel, politieke invloed en macht’, of ‘invloed van
Rapportbijlage
professionele enthousiasme voor een aanzienlijk aantal seminars echter groot.
Internationaal “Er zijn internationaal belangrijke ontwikkelingen. Die moeten zeker in een opleiding veiligheid worden geïntegreerd.” Er ontstaat een discussie over de Israëlische psychologische aanpak. Doelgroep/Marktbehoefte “Bij de DKDB zal de belangstelling niet groot zijn. Ik zou niet weten wat we met die mensen moeten.” “Bij de overige onderdelen van de politie heb je te maken met concurrentie van de eigen opleidingen.” “Kijk bijvoorbeeld eens naar de leerstoel NCTB bij de universiteit van Leiden.” “Zelfs als afgestudeerde master zal je voor acceptatie in politiediensten in ieder een stevige ervaring moeten hebben in het beroep.” “In een organisatie als de politie wordt je niet snel voor vol aangezien als je de taal niet spreekt.” Rob en Bram wijzen erop dat huns inziens de politieacademie invloed zal claimen als de Haagse Hogeschool mensen wil gaan opleiden voor functies bij de politie. Vervolg Bram en Rob zien zichzelf niet als (gast)docent of in de rol van lid van de adviesraad. “Daarvoor is de
Pagina
37
Rapportbijlage
praktijk van onze kleine dienst toch te specifiek.”
9
Fortress Group
Datum:
17 november 2010
Interviewers:
Leen Kroon en Tom van Dasler
Gesprekspartner:
Bert Bambach
Algemeen Bert Bambach heeft heeft een Master inBusiness and Organizational Security Management?...) van Webster University in Leiden. Voor zijn functie bij Fortress was hij docent en opleidingscoordinator bij de opleiding Integrale Veiligheid aan de Avans Hogeschool. Fortress Group verzorgt werving & selectie, advies, interim management, en opleidingen in security risk management & integrale veiligheid. Fortress is ooit begonnen vanuit Staffing. Recruitment van personeel in riskmanagement en security is vooral een netwerkbezigheid: “je ziet zelden personeelsadvertenties voor deze functies.” Fortress is een spin in dit netwerk. Later zijn er 2 activiteiten toegevoegd: Advisory en de Acadamy. “Recruitment verschaft toegang tot het bedrijf, daarna volgt vaak de vraag om advies of een vraag om opleiding. .” Advisory richt zich op risicomanagement, security, calamiteiten en incidenten, en is voornamelijk
HBO en HBO+ functies: de toekomstige managers. Wellicht komt er in de toekomst coaching bij, omdat veel jonge professionals gebruik maken van de studies. De opleidingen van Fortress zijn niet geaccrediteerd omdat het maatwerk incompany opleidingen zijn.
38
opleiden van werknemers in de securitybranche op basisniveau die moeten gaan doorgroeien naar
Pagina
In de Academy worden professional courses aangeboden. Vooral maatwerk. De kernactiviteit is het
Rapportbijlage
gericht op tactisch en strategisch niveau.
Veiligheid Hoewel safety en security verschillende kundigheden vereisen liggen ze vaak ook dicht bij elkaar. Voor uitvoering van zowel safety als securityfuncties is uiteindelijk kennis van menselijk gedrag het belangrijkste. De apparatuur is maar een middel. Omdat safety en security in een verschillende context spelen ontstaan er verschillen in aanpak. De veiligheid en beveiliging van Fortress is geen issue van belang. Kwaliteiten personeel Signalering in de markt van vragers naar opleidingen bij Fortress: Scholing van personeel met minimaal HBO-niveau die vanuit andere disciplines in het veiligheidsveld zijn komen te werken. Personeel dat functioneert op tactisch en strategisch niveau. Personeel werkzaam op minimaal HBO niveau is nu meestal afkomstig uit andere disciplines en hebben veiligheidskennis in cursussen verworven. “Dat is eigenlijk in Fortress ook zo.” “Die cursussen naar de aanpak van de Haagse school (HHS postHBO veiligheidskunde), hebben zichzelf overleefd. Het beroepenveld hoeft dat niet meer.” Men mist professionalisering van het vakgebied door uitwisseling van kennis en kunde. Trends Beveiligingsbedrijven concurreren op de prijs. Dit betekent dat ze laag geschoolde mensen inzetten.
weer duur wordt. Dit is een raar soort paradox. Omdat die versnipperde scholing toch vaak duurder uitkomt dan een collectieve aanpak ziet Bert de scholing weer terugkomen bij de beveiligingsbedrijven.
De aanbiedingsprijzen van de
beveiligingsbedrijven zullen dan stijgen evenals hopelijk de kwaliteit. Een andere trend is dat kennis en kunde rond security zal toenemen. “We staan nog maar aan het begin”. “Helaas is het zo dat tot nu toe iedereen extra verworven kennis en kunde voor zichzelf lijkt
39
echter zelf verder opleiden om hen optimaal te laten functioneren, waardoor de beveiliging toch
Pagina
bedrijf accepteert de tender met de laagste prijs. Het bedrijf dat inhuurt moet deze werknemers
Rapportbijlage
Ieder diploma in de beveiligingsbranche maakt de medewerkers immers duurder. Het inhurende
te willen houden.” “Uitwisseling van kennis en kunde moet in de veiligheidsbranche een net zo normale zaak worden als in andere vakgebieden.” “Als je bijvoorbeeld kijkt naar het enige standaardwerk Basisboek Integrale Veiligheidskunde van Stol dan is er nauwelijks aandacht voor concepten en strategie op academisch niveau. In vakliteratuur van andere disicplines die management gerelateerd zijn
worden daar boekenkasten vol over
geschreven.” Er komt behoefte aan steeds hogere opleidingsniveaus in veiligheidskunde omdat de problematiek steeds complexer wordt. Of het onderwijs zich moet richten op alle aspecten van safety en security, zoals crisis, risk management, of één opleiding moet verzorgen met alle aspecten erin is Bert Bambach niet uitgesproken over. Voor HBO lijkt de generieke aanpak - een brede oriëntatie - voor de hand te liggen. De plannen van Veerman: HBO’s die zich profileren lijken hiermee in tegenspraak. Dit is mede ingegeven door de het feit dat studenten aan het HBO niet zozeer op profilering kiezen maar op reisafstand.“De mensen moeten vooral meer business georiënteerd opgeleid worden.” Op HBO+ niveau moet het gaan om menselijk gedrag, concepten en strategie. “Dan lijkt specialisatie meer voor de hand te liggen.” Bert bambach ziet een toekomst waarin professionals een integraal verbanden kunnen leggen. Waarin professionals veel meer in processen kunnen denken, en mee kunnen denken op het niveau van het bestuur. Net als bedrijfseconomen, sociologen, ingenieurs maken veiligheidsdeskundigen deel uit van raden
Kwaliteit MBO opleidingen en verbeterpunten: ?????? (Bert, valt hier nog iets over te zeggen?) De beveiligingsbedrijven hebben nu een grote invloed op de inrichting van het onderwijs op MBO-niveau en aangezien zij geen ‘brood’ zien in een MBO4 beveiliging zal deze er ook niet komen. Om te komen tot een betere doorstroming van MBO3 beveiliging naar HBO IV/IVK zal serieus moeten worden nagedacht of een opleiding MBO4 beveiliging wel binnen deze kolom moet worden verzorgd,
40
Scholing
Pagina
Fortress staat open voor uitwisseling van ideeën met elke belangstellende.
Rapportbijlage
van bestuur en directies. Veiligheid wordt in het bedrijfsbeleid betrokken.
of dat het een specialisatie kan zijn van bijvoorbeeld de MBO4 opleiding facilitair management of van een MBO4 technische opleiding waar dan vooral aan de safety kant wordt gewerkt. Kwaliteit Bachelor en verbeterpunten: Het HBO onderwijs voldoet volgens Bert Bambach aan de wens. Mensen moet je kolom overstijgend laten denken. Momenteel is het zo dat aan het eind van de HBO studie Integrale veiligheidskunde het safety & security studiemateriaal aardig op lijkt te zijn. Bert Bambach is van mening dat er meer is, en dat er meer moet komen. Hij is sterk voorstander om meer kennis en kunde te delen met elkaar. Het gaat om ideeën uitwisselen. Het HBO deelt momenteel geen kennis en kunde. Er is wel degelijk behoefte tot samenwerking om het beroepenveld te verbeteren. Behalve extra kennis is het gedragsaspect onder andere ook erg belangrijk. Bert Bambach vindt dat functies van HBO’ers tussen het tactische en operationele niveau in een organisatie terecht moeten komen. Master: Op safety en security gebied is wel behoefte aan master afgestudeerde. Hierbij gaat het om mensen die op safety en security gebieden op strategisch niveau mee kunnen denken. Personeel dat conceptueel kan meedenken over beleid. Bij een master verdienen aspecten als management, sociologie, psychologie zeker de aandacht.
De master die Bert Bambach aan de Webster university in Leiden heeft gevolgd was zo goed als volledig E-learning. Hij heeft hier goede ervaringen mee, je kan namelijk flexibel aan het werk. Echter komen er door de afstand moeilijk discussies tussen studenten tot stand. “Eigenlijk is dat wel een noodzakelijk aspect, dat ik gemist heb.” Een opleiding via E-learning zou goed zijn. Maar voor maximaal 90% digitaal. Voor de andere 10% moet je de mensen terug laten komen voor een spannend thema.
41
E-learning en Serious gaming
Pagina
waar je op moet letten. Prefiling en profiling is in ieder geval een belangrijke poot.
Rapportbijlage
Ook profiling zou een aspect moeten zijn van een master. Er zijn tegenwoordig veel meer processen
Suggesties Bij het ontwikkelen van een master kan zeker nog een keer gesproken worden met Leen Kroon om kennis te delen.
Pagina
42
Rapportbijlage
Bert wil graag ideeën blijven delen in verdere ontwikkelingen van programma’s.
10
Gemeente Den Haag
Datum:
2 november 2010
Interviewers:
Kees Steenkamer en Mitchell van Deelen
Gesprekspartner:
Henny Schouten
Algemeen Henny is waterbouwkundige en is na diverse civiele projecten bij de Rijkswaterstaat en de Rijksluchtvaartdienst bij de gemeente Den Haag gaan werken om de bouw van politiebureaus en brandweerkazernes bestuurlijk mogelijk te maken. Het daarvoor benodigde zicht op het functioneren van beide organisaties maakte dat hij de burgemeester kon bijstaan in zijn overlegsituaties met de betrokken diensthoofden. Daardoor kwam hij meer algemeen in de openbare orde en veiligheidsproblematiek terecht, waar de projectmatige en doelgerichte aanpak als in de waterbouw bleek te werken. Uiteindelijk werd hij bestuursadviseur OOV bij de Bestuurdienst. Omdat latere burgmeesters minder behoefte hadden aan adviezen over openbare orde en veiligheid is het karakter van de Bestuursdienst sterk veranderd. Nu wordt bij de dienst ook veel uitvoerend werk gedaan onder directe verantwoordelijkheid van de burgemeester. Henny adviseert op hun verzoek diverse collega’s en het hoofd van de afdeling: Hans van der Vet. In dat verband is hij ook betrokken bij DHIS. Veiligheid De burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid in zijn gemeente en heeft daartoe het gezag over de politie (en de brandweer). We hebben in Nederland geen politiestaat en
begrip openbare orde is niet steeds hetzelfde: het is naar tijd (dag/nacht), plaats (kerkhof/binnenstad) en omstandigheden (herdenking/demonstratie) gedifferentieerd. Om bij verstoringen van de openbare orde direct adequaat te kunnen handelen, is het zinvol dat de politie en de OOV- medewerkers van de Bestuursdienst goed zicht hebben op de maatschappelijke processen. Alleen dan kunnen zij goed reageren bij verstoringen van de openbare orde. Toen er in de stadsdelen directeuren kwamen met meer bevoegdheden, reageerde de burgemeester hierop met het benoemen van accounthouders veiligheid. Deze moesten aan hem rapporteren over
43
heeft de politie de bevoegdheid om handhavend op te treden onder gezag van de burgmeester. Het
Pagina
orde maar niet wordt verstoord. Pas als de openbare orde wordt, of dreigt te worden verstoord,
Rapportbijlage
binnen de grenzen van de wet kan iedereen in de maatschappij zijn gang gaan, zolang de openbare
de uitwerking van het handelen van de stadsdeeldirecteuren op de openbare orde en veiligheid. Omdat het eigenlijk ook een taak is van de politie om de burgemeester te rapporteren over de openbare orde en veiligheidssituatie, ontstaat daardoor soms enige onduidelijkheid. Soms laat bijvoorbeeld de politie na een signaal af te geven in de verwachting dat de accounthouder dat wel doet. In de komende tijd wordt dit mogelijk nog versterkt omdat de politie steeds meer landelijk lijkt te worden aangestuurd. Henny constateert dat de politie bijvoorbeeld steeds meer handhavingstaken overlaat aan gemeentelijke toezichthouders en bijvoorbeeld al niet meer komt bij aanrijdingen zonder letsel. Hij maakt zich zorgen over de wijze waarop de politie straks nog informatie van de burgers uit de maatschappij kan vergaren. Dit is wel heel hard nodig om verstoringen van de openbare orde voor te zijn en om opsporingstaken goed te kunnen uitvoeren. Nu de brandweer en de GHOR zijn opgegaan in de veiligheidsregio komen in feite alle hulpdiensten op grotere afstand van de gemeente te staan en daarmee van de burgemeester als bevoegd gezag. De burgemeester en de gemeente zullen zich hiervan bewust moeten zijn en hun organisatie daarop moeten afstemmen. Opleidingen Van belang is dat medewerkers OOV van de Bestuursdienst zich bewust zijn van de hiervoor omschreven situatie waarin zij zich bevinden. Bij zich voordoende openbare ordeproblemen zullen zij zich er rekenschap van moeten geven van dat het oplossen ervan doorgaans meer op de weg van anderen ligt, omdat zij ter zake meer verantwoordelijkheden hebben. Coördineren, stimuleren en het wegnemen van obstakels is vooral een competentie van de OOV-medewerker. Te grote betrokkenheid leidt er gemakkelijk toe dat andere diensten zaken niet meer oppakken.
44
contact opnemen (
[email protected]).
Pagina
beter beeld van de verdere competenties en opleidingsbehoeften. Interviewers zullen met hem
Rapportbijlage
Collega Herman Stemfoort is coördinator van de accounthouders OOV in de stadsdelen en heeft een
11
Gemeente Den Haag
Datum:
3 december 2010
Interviewers:
Kees Steenkamer en Mitchell van Deelen
Gesprekspartner:
Herman Stemfoort
Algemeen Herman Stemfoort is werkzaam bij de gemeente Den Haag op de afdeling Openbare Orde en Veiligheid als clustercoördinator. De medewerkers van het cluster waar hij leiding aan geeft zijn de ogen en oren van de burgemeester in de Haagse stadsdelen. Het interview heeft niet zozeer betrekking op het gebied van Veiligheid. Dit onderdeel is eerder aan de orde geweest tijdens een gesprek met Henny Schouten. Het gesprek met Herman zoomt verder in op opleiding en training en E-learning. Opleidingen Binnen de gemeente Den Haag/afdeling Openbare Orde en Veiligheid werken vooral mensen op HBO en WO niveau. Er zijn wel MBO‘ers in dienst, maar dan vooral in de juridische dienstverlening AJM. Deze werken vooral bij de afdeling Vergunningen Verder is er een samenwerkingsovereenkomst met ROC Mondriaan Veiligheid op het gebied van criminaliteitspreventie Hierbij gaat het vooral om Beveiliger 2 studenten. Er zijn een aantal LAP (Leer Arbeids Plaats)medewerkers van de opleiding integrale veiligheidskunde van de Haagse Hogeschool werkzaam bij de dienst. HBO’ers en WO‘ers werken binnen de dienst meestal als bestuurlijk beleidmedewerkers. Beide
rondom Oud&Nieuw en voetbalevenementen. Deze projecten worden veelal getrokken door projectleiders en adviseurs. Deze functionarissen zijn veelal op HBO/WO niveau werkzaam. Binnen de gemeente zijn genoeg doorgroeimogelijkheden. Via POP’s of Functioneringsgesprekken kan de medewerker aangeven waar de behoeften liggen. De dienst zelf heeft behoefte aan cursussen ‘klantgericht schrijven’ met als doel moeilijk toegankelijke juridische documenten leesbaarder te
45
In het cluster wordt regelmatig projectmatig gewerkt, voorbeelden hiervan zijn de activiteiten
Pagina
aangesteld op WO+ niveau.
Rapportbijlage
categorieën zijn vaak juridisch geschoold. Bij de afdeling zijn ook doordouwers (Stadsmarinier)
maken. Medewerkers kunnen zich specialiseren of breed ontwikkelen. Er zijn HBO‘ers die een Master op bestuurskundig of juridisch vlak volgen of willen volgen. Op dit moment is er weinig vraag naar medewerkers op niveau 4, wellicht dat in de toekomst vraag komt naar een coördinerende BOA. Er worden MBO’ers ingehuurd als straatcoaches, deze worden o.a. ingehuurd bij het SMJT (Stedelijk Mobiel Jongeren Team) welke onderdeel is van de stichting Zebra3. Deze personen komen vaak van de opleiding SCW (niveau 4). . Bij medewerkers met een IVK opleiding, worden een aantal competenties gemist als netwerkvaardigheden en politiek/bestuurlijke vaardigheden, waarbij dit laatste vertaald kan worden als: “aanvoelen” en omgaan met belangen als College akkoord en partijbelangen. E-learning en Serious gaming De gemeente sluit aan bij landelijke initiatieven op het gebied van E-learning, geïnitieerd door de veiligheidsregio’s. Het gaat hierbij om crises nabootsing en simulatie. Verder werkt de VNG met Elearning, maar deze hebben meer betrekking op het gebied van burgerzaken en bijvoorbeeld de invoering van de voetbalwet. Herman stemt in met het houden van een schriftelijke enquête die hij zelf uitzet binnen de organisatie, aangeleverd door Stepping Stones. Tevens wil hij graag de uitkomsten van het
Pagina
46
Rapportbijlage
Arbeidsmarktonderzoek ontvangen.
3
Het Stedelijk Mobiel Jongerenteam (SMJT) is gespecialiseerd in het verminderen en voorkomen van overlast veroorzaakt door jongeren. SMJT-ers spreken jongeren aan, creëren een band, geven informatie over zaken als werk, school en hulpverlening en verwijzen desgewenst door naar andere instanties.
12
George Washington University
Datum:
26 januari 2010
Interviewer:
Leen Kroon
Gesprekspartner:
Eelco H. Dyksra
Algemeen De heer Eelco Dykstra (“zeg alsjeblieft Eelco”) is visiting professor van George Washington University (U.S.A.) in International Emergency Management. Hij heeft meer dan twintig jaar ervaring met International Emergency Management in zowel de gezondheidszorg als daarbuiten en is auteur van diverse artikelen en boeken over dit onderwerp. In diverse nieuwsrubrieken, actualiteiten programma’s en geschreven media gaf en geeft hij zijn visie over rampen. Het beroepenveld De gebruikte terminologie in het domein is niet eenduidig en niet helder. Typeringen als ramp, incident,
crisis,
(integrale)
veiligheidskunde,
safety
management,
securitymanagement,
crisismanagement, enzovoort rollen over elkaar heen. Het domein is erg breed en betreft vrijwel alle maatschappelijke functies. Een gemeenschappelijk kenmerk lijkt te zijn dat we niks lijken leren van onze fouten. De lessons learned zouden niet alleen moeten worden verzameld maar in de praktijk worden gebracht. Dit is de laatste 20-30 jaar, tot grote frustratie van de wetenschap(pers), te weinig gebeurt. In dat laatste zou /moet het HBO een grote rol spelen: het WO verzamelt en analyseert en het HBO is de brug naar de
“Het totaalbeeld in dit domein is van levensbelang en wordt als ‘Critical Infrastructure omschreven. . Want als die omvalt, is het eind zoek, iedereen heeft dan een problemen en kunnen we niks meer.” “Er moet regie zijn in een overkoepelende functie.” Hij noemt dit de ‘critical infrastructure & (international) Emergency management’. Eelco pleit zelfs voor een ‘Centre of Excellence for Critical Infrastructure & (international) Emergency Management’ dat deze taak op zich neemt. Hierin zou de HHS als bruggenhoofd kan optreden, ook om de rest van Europa erbij te betrekken. “Als
47
“Emergency management is de liaison tussen de eilandjes, is een systeembenadering.”
Pagina
optimaal, en samen is het niks. Het communiceert niet met elkaar”. En dus:
Rapportbijlage
praktijk. Daarnaast is de versnippering en verkokering een probleem. “Ieder doet zijn eigen dingetje
internationale stad is Den Haag hier heel erg geschikt voor.” Hij noemt daarbij ook de voorgenomen samenwerking tussen de HHS, de Veiligheidsregio Haaglanden en de Gemeente om samen te gaan fungeren als een soort demonstratiesite, een ‘proeftuin’, binnen het “International Katrina Project” (zie www.stormovereurope.org). Het zou mooi zijn als de te ontwikkelen master zich ook zou kunnen richten op dit werkgebied. “Een mooie synergie onder één dak.” Een master Infrastructure & Emergency Management is interessant omdat de HHS een unieke positie zal innemen. “In de Anglo-Amerikaanse wereld is Emergency Management als wetenschappelijke discipline erkend. De rest van de wereld doet er nog niet aan.” Drie zaken zijn volgens Dykstra belangrijk om met elkaar te verbinden: risk management, response management, and, consequence management. En om dit ook werkelijk bij de mensen binnen te brengen moet je geen wetenschappelijke grafieken en tabellen presenteren maar een ‘in-your-face”, confronterend verhaal. Want wat voor problemen krijg je bijv. als er een ramp van de omvang ‘Katrina’ op je afkomt? Je krijgt te maken met de uitval van energie, met beweging van grote groepen mensen, met grote logistieke problemen. Er zijn bijvoorbeeld boten nodig. Weet je hoeveel er zijn in jouw regio? Er zijn helikopters nodig. Heb je die ter beschikking? Er ontstaat verkeersdrukte in de lucht. Wie coördineert dat? Waar begraaf je de doden? Hoe ruim je de rommel op? Wat doe je met de media? Allemaal vragen die een bestuurder in een crisissituatie moet kunnen beantwoorden maar die daar wel een ‘emergency manager’ voor nodig heeft, iemand die de taal van de beleidsmakers, de operationele hulpdiensten en de media spreekt en begrijpt. Dat kunnen alleen mensen die verstand hebben van zowel het beleid als de praktijk en die ogenschijnlijk moeiteloos tussen die twee heen en weer kunnen pendelen. Kortom mensen met een
ministerie, bij de provincies, in de veiligheidsregio’s, bij de waterschappen, bij politie, brandweer, defensie en bij gemeenten. Maar ook in het bedrijfsleven: transport, communicatie, energie, chemische industrie, enzovoort. De bedoelde functionaris is dag in dag uit bezig beleid en operations met elkaar te verbinden, op de gebieden van de pre-impact risico management, respons management, en de postimpact management van consequenties. Dit alles om de veerkracht (Resilience) van kritische infrastructuur
48
niet daarbuiten. Zo’n functie kan worden geplaatst bij bijvoorbeeld de overheid: het Rijk, op ieder
Pagina
De Emergency manager als beroep bestaat al wel in Anglo-Amerikaanse landen maar formeel nog
Rapportbijlage
HBO-master Emergency Management.
van organisatie, stad, regio of land zo goed mogelijk te regisseren t.a.v. dreigingen en een zo spoedig mogelijke (her)ingebruikname nadat er schade is ontstaan. In Anglo-Amerikaanse landen wordt deze functie uitgevoerd door de C.E.M.: De Certified Emergency Manager. “In het bedrijfsleven is de Emergency manager trouwens ook al een bestaande functie, wederom vooral in de Anglo-Amerikaanse landen van de wereld, alleen heet deze persoon dan geen Emergency manager, maar Business Continuity manager.” Als toegift geeft Eelco nog een eerste aanzet voor een meer eenduidige nomenclatuur van het vakgebied. “Security betreft bedreigingen die meestal van buitenaf op je afkomen Bij Safety ligt het accent vooral op bedreigingen van binnenuit, vanuit de organisatie zelf. Emergency management is een dakbegrip dat ervoor moet zorgen dat relatief geïsoleerde vakgebieden als safety management, security management, risicomanagement, crisismanagement, rampenmanagement etc., beter met elkaar gaan communiceren en samenwerken.” Een mooie one-liner om te definieren wat ‘Emergency management’ is: ‘We own nothing, yet are responsible for everything.” Masterniveau De Emergency Manager moet het masterniveau hebben, en juist een HBO master is erg geschikt voor
het beroep erg multidisciplinair is. “Je moet op Masterniveau de diverse disciplines van de Bachelors met elkaar verbinden.”
•
het masterniveau respect afdwingt. Dat is nodig om de regie te voeren in onbekende nieuwe omstandigheden in een brede context.
•
“De Anglo-Amerikaanse wereld waarmee je zult moeten samenwerken, neemt een masteropleiding serieuzer dan een Bacheloropleiding. Dit vergroot de kansen op de noodzakelijke samenwerking.”
49
•
Pagina
Het moet een master zijn omdat
Rapportbijlage
uitvoering van dit beroep.
•
de master het vak aanzien moet geven en verder moet professionaliseren.
•
het beroep integratie, oordeelsvorming -ook onder beperkte informatie -, en perfecte communicatie verlangt met specialisten en niet-specialisten.
“Het moet een HBO master zijn omdat de Emergency manager de liaison is van wetenschap naar de praktijk.” “ Deze HBO master moet sterk zijn in de vertaling van concept, strategie naar praktijk.” “Hoewel de Emergency manager meestal terecht zal komen in een beleidsfunctie moet deze voorzichtig zijn met beleid. De HBO master vertrouw ik het toe zuiniger te zijn met beleid dan de WO-er. Je moet niet in beleid verzuipen. De HBO-master moet de meerwaarde in de gaten houden van de lessons learned.” Eindkwalificaties Eelco verbindt de eindkwalificaties met de uitvoering van het beroep. Er zijn vijf doelgroepen in het beroep Emergency manager:
•
overheid
•
private sector
•
knowledge brokers
•
media
•
bevolking
Deze doelgroepen moeten bij elkaar betrokken worden, wat sterke communicatie verlangt, regie en
logistiek, energie, de storm, de aanslag, enzovoort. Uivoeren van de verbinding voor ieder thema vereist het samenkomen van beleid en het operationele door:
•
het samen opstellen van een gemeenschappelijk referentiekader, beginnend met de semantiek en terminologie, eindigend met een gemeenschappelijk systeem model;
50
categorieën van de ‘Critical Infrastructure’ zoals communicatie, transport, gezondheid, voedsel,
Pagina
Het beroep wordt uitgeoefend op een veelheid van thema’s. Voorbeelden daarvan zijn de
Rapportbijlage
aandacht voor drijfveren van de groep, individuen daarin en van zichzelf.
•
het inbrengen van een scenario; waar hebben we het over. Denken in scenario’s die beginnen met ‘Wat als…?’ wat is het verhaal?, de reflectie op de praktijk, de lessons learned, stories vs. science;
•
conversie; de verwerking van de strategische overwegingen naar de operationele gevolgen in de vorm van conclusies en aanbevelingen.
Dit leidt tot vier pijlers van een masters opleiding: 1.
het verbinden van pre-impact risico management, peri-impact respons management en postimpact gevolgen management
2.
Daarna moet om deze drie fasen een functionele doos gebouwd worden via een aantal kernfuncties die een centrale rol spelen in elk van de fasen. Bijvoorbeeld, ICT en de psychologische dimensie. ;
3.
De drie fasen en de functionele doos moeten dan omgeslagen worden naar de categorieën van de Critical Infrastructure toe. Na de strategische overwegingen, het toevoegen van ‘what if’ scenario’s en conversie naar operationele consequenties rollen er dan conclusies en aanbevelingen uit, PER CATEGORIE van de critical infrastructure
4.
Uit het totaal aan datasets kan dan een blauwdruk, een masterplan ontstaan voor sectoraal, lokaal, regionaal, landelijk of internationaal niveau.
Eelco adviseert eens te zoeken naar de competenties van Amerikaanse opleidingen. Zij zijn al wat verder. “Maar houdt oog voor je eigen cultuur en gewoonten.” “Ik ken geen beroepsverenigingen die hier iets verstandigs over kunnen zeggen.”
University of Colorado @ Boulder, University of North Carolina chapel Hill, en The George Washington University. Graag is hij bereid hierbij te bemiddelen. Ook enige Britse universiteiten kunnen interessant zijn.
51
management’. Eelco adviseert samenwerking te zoeken met bijvoorbeeld Georgia State University,
Pagina
De Anglo-Amerikaanse universiteiten hebben ervaring met de ‘critical infrastructure & Emergency
Rapportbijlage
Internationaal
Doelgroep De Master moet geschikt zijn voor deelnemers uit vele disciplines. Emergency management speelt zich immers in vele disciplines en combinaties daarvan af. Om dat allemaal aan elkaar te knopen is minimaal een bachelordiploma nodig. Er zijn vervolgens twee mogelijke ingangen en dus twee doelgroepen. 1. De door de wol geverfde praktijkmensen, die altijd in hun eigen dingetje hebben gewerkt en die beseffen dat de zaken holistisch moeten worden aangepakt en die een brug willen slaan tussen beleid en praktijk, en 2. de pas afgestudeerde bachelors die meer willen weten over het instrumentarium van Emergency management om daarmee een startfunctie te verwerven in een beleidsfunctie bij de overheid. Eelco pleit voor een Engelstalige opleiding voor doelgroep 1 als vervolg op de eerder aangegeven gewenste internationale samenwerking. Voor groep 2 sluit hij een Nederlandstalige naast een Engelstalige niet uit. Deze (voltijd)opleiding zou dan wel veel stagemomenten moeten hebben zodat de studenten zich kunnen inleven in veel functies. Marktbehoefte
Vervolg Eelco zegt graag zijn medewerking te willen verlenen aan de verdere ontwikkeling en uitvoering van een HHS master Emergency Management. “En niet te vergeten het ‘Centre of Excellence’”. “Denk ook eens aan workshops of ‘mini-masters’ in dit vakgebied. Ik weet zeker dat er vele (buitenlandse) studenten erg veel belangstelling hebben voor een korte cursus in dit vakgebied. Dat
52
“Of ze ook inderdaad naar de master komen? In Amerika wel, maar ja, daar hadden we 9-11.”
Pagina
minimaal één Emergency manager nodig is dan kom ik uit op een niet te behappen aantal.”
Rapportbijlage
“Daar moet je eens rustig op gaan zitten rekenen. Als je beseft in hoeveel (overheids)organisaties er
heb ik bij voorbeeld vanuit China gemerkt tijdens mijn werk als visiting professor aan George Washington University.” “Dit is op heel erg korte termijn te realiseren.” Bijlage Pas in Haïti geleerde lessen ook toe 26-01-2010 09:58
http://www.refdag.nl/media/foto/2010/98318-a.jpg Het is zaak uit de ramp in Haïti niet alleen lessen te leren, maar die ook in praktijk te brengen, betoogt prof. dr. Eelco Dykstra. Dat kan door de bevolking mee te laten denken over wat er moet gebeuren bij een volgende ramp.
respons- en herstelfase? Welke maatregelen en investeringen op langere termijn zijn nodig om de veerkracht van zowel mensen als vitale infrastructuur te verbeteren? Waarom moeten we steeds weer dezelfde lessen leren terwijl het recente verleden er vol van zit? Had niet veel van het leed voorkomen kunnen worden, wie heeft z’n verantwoordelijkheden laten liggen en hoe moet het in de toekomst anders? Vele, vele vragen waarop de antwoorden wel degelijk bestaan maar die lang niet altijd in de praktijk gebracht worden.
53
en de emotie. Maar hoe zit het met het nadenken over wat volgt op de nu alles overheersende
Pagina
niet alleen hartverwarmend, maar bewijst eens temeer de enorme kracht van menselijk mededogen
Rapportbijlage
De wereldwijde vloedgolf aan sympathie en steun voor de slachtoffers van de aardbeving in Haïti is
Hoe komt dat? Enerzijds heeft dit te maken met de vloedgolven van schrik, ontzetting en emotie door het onvoorstelbare leed en de immense verwoesting. We weten allemaal dat je niet zo goed kunt nadenken als je emotioneel bent aangedaan. Als chirurgen zouden gaan huilen tijdens hun werk, zouden er geen operaties meer ten einde gebracht kunnen worden. Huilen mag pas wanneer het werk voorbij is. Leiderschap Maar het is ook een kwestie van leiderschap, want helaas maar al te vaak spelen politici en bestuurders tijdens grote rampen in op de emoties van de bevolking om eigen bekendheid en populariteit te vergroten. Als regeren vooruitzien is maar ministers van Ontwikkelingssamenwerking in Europa nu plots heel veel geld uitgeven aan noodhulp, dan had men ook moeten erkennen dat hun beleid wat het risicomanagement betreft gefaald heeft. Want de risico’s waren wel degelijk van tevoren bekend. Massale investeringen in acute noodhulp betekenen simpelweg dat je te laat bent. Dat moet dus anders. Maar ook de wetenschappers in hun ivoren torens hebben gefaald om de informatie en de ”lessons learned” –die er wel degelijk zijn– naar buiten te brengen op zo’n manier dat ook nietwetenschappers er iets mee willen en kunnen doen. Wetenschappelijk gelijk hebben betekent lang niet altijd ook gelijk krijgen. Ook dat moet dus anders. Kritische vragen dienen niet alleen om de problemen in een helder licht te stellen en verantwoordelijke mensen te beschuldigen, maar ook om oplossingen te bieden waarnaar gehandeld
”Centres of Excellences”? In zo’n structuur of organisatie komen alle lagen van de bevolking bijeen met het doel niet alleen alle geleerde lessen te verzamelen, maar er ook voor te zorgen dat deze gebruikt worden voordat de volgende verbijsterende ramp zich aandoet. Terugredenerend vanuit de gevolgen die we in Haïti hebben gezien, kunnen we wellicht betere en meer specifieke maatregelen nemen om oorzaken daadwerkelijk te beperken dan wel te elimineren. Hierbij reik ik alvast wat ideeën aan:
54
Als we een klein gedeelte van het zo gul gegeven geld nu eens besteden aan het opzetten van
Pagina
anders doen.
Rapportbijlage
kan worden. We hebben het met z’n allen in het verleden verkeerd aangepakt en moeten het nu dus
Het zijn niet aardbevingen, maar instortende gebouwen die mensen doden, dus kunnen we anders bouwen. Noodhulp kan in of dicht bij risicovolle gebieden reeds klaarstaan, zodat we niet ongecoördineerd en tegen hoge kosten allerlei middelen hoeven in te vliegen die soms ongebruikt blijven omdat ze niet getransporteerd kunnen worden over wegen die onbegaanbaar zijn. De lokale vitale infrastructuur, zoals voorzieningen voor energie, transport, voedsel, gezondheid, water, communicatie, tijdelijke behuizing enzovoort, kan echt wel op een zodanige manier ontworpen en gebouwd worden dat zij minder kwetsbaar is. Bewustwording en zelfredzaamheid van mensen kunnen getraind worden. In slaap sussen Deze en andere maatregelen kosten een fractie van al het geld dat nu –nu het te laat is– zal worden besteed aan noodhulp en wederopbouw. We gaan dus meer denken in scenario’s die beginnen met ”Wat als…?” Er gebeurt een ramp in uw dorp, stad, regio of land – wat zou u dan willen dat de overheid deed en wat zou u zelf (kunnen) doen? En we stoppen met het denken vanuit de gevolgen en sussen onszelf en anderen niet in slaap met: „Ach, het zal toch niet gebeuren.” Want dat dacht iedereen ook in en over Haïti. De auteur is gasthoogleraar international emergency management aan de George Washington Universiteit in Washington. Hij is betrokken bij een internationaal project, dat ook in Nederland zal worden opgestart, waarbij de bevolking actief betrokken wordt bij het formuleren van conclusies en
Pagina
55
Rapportbijlage
aanbevelingen die gebaseerd zijn op ”wat als…”-scenario’s.
13
Holiday Inn
Datum:
5 november 2010
Interviewers:
Kees Steenkamer en Tom van Dasler
Gesprekspartner:
Ronald Reichert
Algemeen Ronald is General Manager van Holiday Inn Leiden en verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van het hotel. Hij oefent deze functie al een aantal jaren uit. Hij heeft de Middelbare en Hogere Hotelschool doorlopen. Holiday Inn is een franchise keten. Holiday Inn Leiden is een BV, deze fungeert als Franchisenemer, Ronald is hierbij in dienst. Holiday Inn Leiden bestaat uit 3 poten: de hotelpoot met 200 kamers, de Food en Beverage poot en een vergadercentrum, die uit 14 zalen bestaat. Tenslotte is er nog een racket centrum. Het personeelsbestand bestaat uit totaal 70 Fte. Het hotel bestaat sinds 1968, Leiden was de eerste Holiday Inn = buiten Amerika. Veiligheid Safety & Security is een belangrijk punt binnen Holiday Inn. Zowel van binnen als van buiten uit wordt veel belang gehecht aan dit onderwerp. De organisatie Holiday Inn heeft een heel pakket van richtlijnen en procedures op dit gebied die leidend zijn voor het handelen van alle hotels over de hele wereld. Holiday Inn Leiden voldoet voor 100% aan deze eisen, dat is tevens de norm. Daarnaast heeft
dagelijks gecontroleerd. Een risk manager draagt er zorg voor dat de rapportages op dit gebied (door anderen) worden opgeleverd. Deze rapportages belanden uiteindelijk op het bureau van Ronald die hierop, indien noodzakelijk, actie onderneemt. Overigens scoort Holiday inn 100% op het gebied van Veiligheid. Holiday Inn Leiden heeft zelf geen mensen in dienst voor het specifieke aandachtsgebied Safety & Security, meerdere mensen hebben dit op een of andere manier in hun werkpakket zitten. Zo is er, naast de eerder genoemde risk manager, een surveillant die ’s nachts rondes loopt.
56
daarvoor gelden hoge eisen aan temperatuur, chemische samenstelling van het water enz. Dit wordt
Pagina
ARBO, HACCP, brandveiligheid en waterhuishouding. Een goed voorbeeld hiervan is het zwembad,
Rapportbijlage
Holiday Inn te maken met wettelijke (nationaal en regionaal) vastgelegde eisen op het gebied van
Safety & Security is voor de Holiday Inn keten van groot belang. Immers een calamiteit in een hotel slaat direct terug op alle hotels in de wereld die tot de keten behoren. Holiday Inn zit dan ook hoog in het veiligheidsgebied, er wordt door in- en externe instanties gecontroleerd (provincie, keuringsdienst van waren, ARBO, vreemdelingenpolitie, mystery guests etc). Voorbeelden op het gebied van Safety & Security zijn aandacht voor brandwerende materialen, brandmeldingen, hoe vaak train je, ontruimingsoefeningen, hoe warm moet het water van de afwasmachine zijn, waterveiligheidssysteem (Legionella) ovenbrand, beveiliging afzuigkappen, etc. Ook het veiligheidsgevoel van gasten is van groot belang: Een aantal jaren geleden werd er in een hotel in Amerika bijv. een kijkgaatje in een spiegel gevonden wat leidde tot ophef in de hele wereld. Dit soort zaken wil Holiday Inn voorkomen. Omdat er vanuit de Holiday Inn keten eisen worden gesteld en vanuit de nationale wetgeving komt het soms voor dat bepaalde eisen tegengesteld zijn. Er wordt dan een waiver aangevraagd voor die regel. Trends Calamiteiten als de brand in Volendam tijdens nieuwjaarsnacht een aantal jaren geleden zijn aanleiding om nog scherper naar fysieke veiligheid te kijken evenals risicogebieden. De eisen op het gebied van HACCP zijn wat teruggenomen, toch blijft de verantwoordelijkheid bij de ondernemer. Holiday Inn moet altijd op een calamiteit voorbereid zijn. Ook preventie van calamiteiten is van
signaal op de kamer, noodverlichting aan de buitenkant). Wanneer nieuwbouw gepleegd wordt, heb je weer met nieuwe eisen te maken (bijv. het aanleggen van sprinkler installaties). Personeel wordt op de hoogte gehouden van de veiligheidsprotocollen via overlegstructuren, bijeenkomsten, en mededelingen door afdelingshoofden. Holiday Inn ligt op het gebied van Safety & Security voor op de concurrenten. Dit heeft te maken met de internationale (Amerikaanse) aard van het bedrijf, hoe internationaler hoe stringenter de eisen.
57
Wanneer er nieuwe richtlijnen komen wordt het veiligheidsprotocol aangepast (bijv. een akoestisch
Pagina
Gasten hebben een groot veiligheidsgevoel. Dit blijkt uit regelmatig afgenomen enquêtes.
Rapportbijlage
essentieel belang Denk bijvoorbeeld aan voedselvergiftiging.
Holiday Inn staat dan ook behoorlijk aan de top. Ook op het gebied van fysieke veiligheid (denk aan overvallen) wordt aandacht besteed. Overvallen op naburige concurrenten waren aanleiding voor Holiday Inn Leiden de protocollen op dit gebied nog eens aan te scherpen. Er zijn maatregelen getroffen en alles is nog eens strenger aangetrokken. Opleidingen Er is geen opleidingsplan, medewerkers worden naar behoefte geschoold. Alle mensen in de keuken hebben een HACCP training gehad welke ook intern afgenomen mag worden. Ook zijn er herhalingsoefeningen BHV/EHBO. Geld is een cruciale factor bij het al dan niet toekennen van opleidingen. In krappe tijden vervallen opleidingen als eerste. In principe gaat het afdelingshoofd of overkoepelend management over de aangevraagde opleidingen. Er is geen gealloceerd budget voor scholing. Scholingsbehoeften worden bijna altijd gehonoreerd mits functie gerelateerd. Opleidingen op het gebied van Veiligheid zijn ARBO, BHV, HACCP, risk management. Medewerkers zijn voldoende geschoold en hebben vaak een langdurig dienstverband. De kennis blijft dan ook in huis. Medewerkers functioneren van de niveaus ongeschoold tot HBO. Een Masteropleiding is niet interessant voor Holiday Inn. Opleidingen Er worden congressen georganiseerd, maar niet specifiek op gebied van S&S, wel als onderdeel. Een kenniscentrum is niet nodig, vanuit de keten Holiday Inn is er al een enorm aanbod. Als er een calamiteit is kan er altijd gebeld worden naar risk management.
DVD’s. Bij Holiday Inn Amsterdam Crowne Plaza zou het zinvol zijn de Risk manager te benaderen of de overkoepelende keten in Engeland.
58
online aangeboden overigens niet op het gebied van veiligheid. Verder wordt gebruik gemaakt van
Pagina
Er wordt steeds meer van E-learning gebruik gemaakt. Steeds meer (educatief) materiaal wordt
Rapportbijlage
E-learning en Serious gaming
14
HTM
Datum:
7 december 2010
Interviewers:
Mitchell van Deelen en Kees Steenkamer
Gesprekspartner:
Bernetta Harting
Algemeen Bernetta Harting is werkzaam bij HTM als coördinator sociale veiligheid en security, waarin ook crisismanagement
is
begrepen.
Dit
doet
zij
sinds
2004.
Verder
zorgt
ze
voor
trainingen/cursussen/workshops binnen HTM op het gebied van veiligheid. Zij houdt zich vooral bezig met het sociale aspect van veiligheid. De Arbo houdt zich bezig op het gebied van safety. Doordat er tussen deze twee onderdelen veel overlap is wordt er nauw samengewerkt. De organisatie kent tussen de 2200 en 2300 medewerkers. De helft hiervan zijn operationele medewerkers oftewel direct personeel en de overige helft indirect personeel. De afdeling telt ongeveer 450 man, denk hierbij aan beveiligers, BOA’s, servicemedewerkers etc. Veiligheid Binnen een bedrijf als HTM wordt veel aan veiligheid gedaan. Denk hierbij aan de veiligheid van het personeel en de passagiers. Zo zijn er beveiligers die meereizen met tram en/of bus om de veiligheid te kunnen waarborgen. Er is een gebiedsobservatiesysteem, welke met cameratoezicht binnen bepaalde gebiedsdelen toezicht houdt. Er zijn ongeveer 40 monitors in een cameratoezichtruimte, die pro-actief worden
cameratoezicht op wordt gezet en volgt zo nodig extra inzet ter plaatse. Aan de hand van dit systeem houden de cameraobservanten alles in de gaten op die haltes waar cameratoezicht wordt toegepast. De inzet van cameratoezicht wordt tevens geregistreerd. Zo kan er zo efficiënt mogelijk gewerkt worden. Er zijn projecten geïnitieerd met o.m. stichting De Jutters om beter te leren omgaan jongeren met ernstige gedragsproblemen.
59
dat wanneer er bijvoorbeeld herhaaldelijk incidenten plaatsvinden bij een tramhalte hier extra
Pagina
video, direct doorlinken van beelden naar politie en in het maken van trend analyses. Dit wil zeggen
Rapportbijlage
uitgelezen door gecertificeerde cameraobservanten. Het systeem voorziet in opslag van fot- en
Verder worden problemen opgelost in overleg met lokale partijen bijv. scholen die tegelijkertijd uitkomen of bij veelvoorkomend incidenten. Uitgangspunt van HTM IS ALTIJD: De-escalatie Scholing Binnen HTM werken veel werknemers op MBO niveau. De vraag naar deze personen is dan ook groot. HTM beschikt over eigen opleiders. Werknemers worden veelal intern opgeleid. Tevens start binnenkort een IVK’er als stagiair bij HTM. Deze zal onderzoek naar de wijze waarop probleemjongeren beter bereikt kunnen worden en welke middelen daaraan bijdragen. Er gebeurt veel vanuit HTM op het gebied van scholing. Zo zijn er veel trainingen, cursussen en workshops die gegeven worden voor de medewerkers. De trainingen worden in eigen beheer ontwikkeld. Deze trainingen zijn praktijk gerichte trainingen. Denk hierbij aan oefeningen binnen het HTM-net. Ook wordt er samen met de NS geoefend. Binnen HTM zijn er een aantal opleidingen, denk hierbij aan een BOA opleiding (niveaus 1 en 3; en een pilot BOA 4) of een cameratoezicht opleiding. Dit wordt apart gezien omdat men vindt dat dit een opleiding op zich is. Een BOA moet elk jaar opnieuw examen doen om zijn/haar werkzaamheden te blijven mogen uitvoeren. Medewerkers kunnen (wanneer de vraag daar naar is) zichzelf verder ontwikkelen, dit wordt aangeboden vanuit HTM. Er zijn bijvoorbeeld op dit moment een aantal medewerkers bezig met de post-HBO Security & Recht.
het erg interessant is voor een organisatie als deze. Het financiële aspect speelt hierbij een grote rol. Van overheidswege wordt gekort op het budget sociale veiligheid en verdere taakstelling volgt. Ook aanbesteding van het openbaar vervoer draagt niet bij aan extra budget ruimte. Hoewel HTM openstaat voor innovatie, is investeren in Serious Gaming momenteel niet aan de orde. Mevrouw Harting wil graag de uitkomsten van het Arbeidsmarktonderzoek ontvangen. Enquêtes worden binnen HTM veel uitgezet, er is dan ook geen ruimte voor Stepping Stones om een enquête uit te zetten.
60
Serious Games op het gebied van veiligheid zijn nog niet ter sprake gekomen binnen HTM, hoewel
Pagina
HTM heeft zelf e-learning tools ontwikkeld. Er worden aan de hand hiervan ook trainingen verzorgd.
Rapportbijlage
E-learning en Serious gaming
15
I-Sec Nederland
Datum:
7 december 2010
Interviewers:
Tom van Dasler en Leen Kroon
Gesprekspartner:
Mart Vergouwen
Algemeen Mart is general manager van I-SEC Nederland B.V. en dus eindverantwoordelijk voor alle activiteiten, inclusief opleidingen. Hij heeft een MBA opleiding en heeft zich onlangs ingeschreven voor de Master Security Management van de TU Delft. Zijn lijfspreuk over opleidingen: “je opleiding bij ons begint vandaag weer en eindigt als je vertrekt”. I-SEC Nederland B.V. is opgericht op 23 april 2007 als onderdeel van I-SEC International Security B.V. Bij I-SEC Nederland B.V. werken 550 mensen. Hoewel beveiliging van meerdere activiteiten in het bedrijfsprofiel staan is er een concentratie op luchtvaartbeveiliging. I-Sec Nederland B.V. is onder andere verantwoordelijk voor beveiliging van alle Schengen passagiers, de ‘grenswisseldeur’ (splitsing van Schengen en niet-Schengen passagiers) en beveiliging van de passagiers van vijf buitenlandse luchtvaartbedrijven waaronder El-Al. De beveiligingsopdrachten voor luchthaven Schiphol worden verkregen via openbaar aanbod. Veiligheid
nadeel is dat men weet dat je erop wordt aangekeken en afgerekend als je fouten maakt. Je moet dus oppassen voor een mentaliteit van ‘cover your ass’.” Trends De belangrijkste trend is dat we binnen afzienbare tijd de verlangde activiteiten niet meer kunnen bemensen. Er zullen dus andere middelen moeten komen dan de bekende poortjes. De laatste tijd wordt profiling als serieuze optie bestudeerd.
61
enkele keer dat iemand met slechte bedoelingen ons te slim af is.” “Dan schamen we ons.” “Het
Pagina
eigen systeem en de eigen procedures te doorbreken met mystery guests. “Toch lukt het een heel
Rapportbijlage
We hebben een eigen auditing voor veiligheid. Met grote regelmaat proberen onze medewerkers het
Organisatie en borging van veiligheid De(V)MBO-ers niveau 2 doen het uitvoerende werk aan de ‘lane’. Hiervoor neemt I-SEC ook mensen zonder diploma in dienst. “Kan je staan, dan heb je een baan.” Was in de tijd van krapte een gevleugeld credo. Nu is de recruitment meer op kwaliteit gefocust. “In feite hebben we niks aan die beveiligingsdiploma’s. Dat sluit helemaal niet aan en hebben helemaal geen meer waarde.” “Eigenlijk zouden de scholen de beveiligingsopleidingen moet indelen naar sectoren.” Om dit gebrek goed te maken heeft I-SEC heeft eigen opleidingen in eigen beheer. Iedere nieuwe medewerker moet het diploma BOSS halen: Basis Opleiding Schiphol Security met onderwerpen als bedrijfsnormen & waarden, basisbegrippen in de luchtvaart, risico-evaluaties, basiskennis terrorisme, en eigen gedrag. “Dan volgt de opleiding beveiliger II. Dat duurt een jaar, waarvan de eerste twee weken fulltime.” “Daarna kan je bij ons de coördinatoropleiding volgen. Dit is het MBO-3 niveau.” De MBO-ers moeten echter ook eerst de eerder genoemde opleidingen in. Het volgende niveau is teamleader. “Dat zou je dan niveau MBO-4 kunnen noemen.” Die stuurt de medewerkers (beveiligers en coördinatoren) aan “zonder pappen en nathouden”. “Dat betekent zoiets als je doet of dat niet goed en wel hierom…” Ieder teamleider krijgt eerst een interne opleiding van 5 dagen. Een teamleider kan vervolgens supervisor worden, ook weer na een opleiding van 5 dagen. De supervisor stuurt verschillende teamleiders aan en is gericht op “beter maken van de mensen,
“Dit is wel HBO-niveau.” De Hbo’er brengt de theorie naar de praktijk. “Wat we van Hbo’ers vragen is dat ze onder druk met mensen kunnen omgaan.” In hun I-SEC opleiding krijgen ze te maken met dingen als sociologie, risicoanalyse, balans in de beveiliging tussen kosten, moeite en opbrengst, krachtvelden, enz.
62
over de hele club.
Pagina
Het laatste niveau op de vloer is de dutymanager. Deze heeft gedurende 8 uur achtereen de leiding
Rapportbijlage
verzuim minimaliseren, kwaliteit van het werk, etc.”
Er zijn ook Masters in dienst Op de 100 medewerkers zijn er bij I-SEC 85 (V)MBO-ers, 10 Hbo’ers en 5 Masters werkzaam. “Beveiligingsmasters zijn er (nog) niet. De I-SEC Masters hebben opleidingen in bijvoorbeeld finance, HRM, enz. Bij de beschreven carrièrelijn maakt I-SEC gebruik van assessments MBO+ niveau en assessments HBO-niveau. I-SEC steekt veel geld en moeite in opleidingen. Het bedrijf is ervan overtuigd dat met de opleiding de motivatie evenredig toeneemt. De opleidingssystematiek bestaat uit Theorie opleiding, training in the job, briefings, refreshment, evaluaties en persoonlijk ontwikkelingsplan. Wat mist u op veiligheidsgebied Er spelen drie belangrijke zaken die opgelost moetwen worden: a> het haasje over springen van kwaliteit en prijs. Een bedrijf vraagt om beveiliging, die kiest uit het aanbod voor de laagste prijs, waardoor de beveiligingsleverancier minder kwaliteit kan bieden, enz. b> bewustzijn bij de politiek/ overheid wat de implicaties zijn van de regels en regeltjes. Dat bewustzijn is er niet en daar hebben we veel last van. c> tekort aan menskracht en hoe je de mensen aan je bedrijf bindt. Opleidingsaanbod
belangrijkste doel daarvan nog niet eens kennisvermeerdering, maar meer het netwerken met collega’s.” “Per jaar besteden we ongeveer Euro 90.000 aan opleidingen.” “Iedere werknemer die daarvoor geschikt is en die in de procedures past, krijgt de gelegenheid een opleiding te gaan volgen.”
63
“Zelf ga ik nu de Master in Security Management doen aan de TU in Delft.” “Eigenlijk is het
Pagina
bevorderingen te krijgen moet je interne opleidingen volgen en door de assessments komen.”
Rapportbijlage
“Iedereen die zich bij ons wil scholen wordt die gelegenheid ruimschoots geboden. Om
Nog te checken: Engels is niet van groot belang voor ons beroep. Over masteropleidingen: “Eigenlijk is een master in veiligheid veel te breed. Dat zouden ze moeten ‘narrowen’ naar bijvoorbeeld publiek transport, luchtvaart, enz.” “Maar dan heb je kleine doelgroen en dat wordt natuurlijk te duur.” “Misschien is een soort specialisatiefase aan het eind van de studie een idee?” “Volgens mij ga je een goede slag staan als je een masteropleiding master in securityprofiling in de markt zet.” E-learning en Serious gaming “Daar doen we niet aan, de nood is er (nog) niet.” “Ik besef wel dat al s je gebruik maakt van cases, dan komt dat veel beter over en dat blijft ook langer hangen. Die gebruiken we dus wel in de opleidingen.” “Misschien is E-learning wel wat voor de theorievakken. Dan kunnen de mensen in hun eigen tempo
Pagina
64
Rapportbijlage
op voor hen geschikte tijden leren.”
16
Ministerie BZK
Datum:
3 december 2010
Interviewers:
Tom van Dasler en Kees Steenkamer
Gesprekspartners:
Henk Stijntjes
Algemeen Henk Stijntjes is al 30 jaar in dienst bij BZK. Hij heeft de eerste. 12,5 jaar gewerkt voor de binnenlandse veiligheidsdienst. Henk Stijntjes heeft zich daarna bezig gehouden met radiocommunicatie voor de hulpverleningsdiensten, met de organisatie van interceptie en met informatiestroom rond terrorismebestrijding. Nu heeft hij als aandachtsgebied de ontwikkeling van beleid op het gebied van fysieke en sociale veiligheid. Henk heeft Nederlandse taal- en letterkunde gestudeerd. Trends Nadruk op zelfredzaamheid van burgers en de verantwoordelijkheid voor de eigen veiligheid is een duidelijke trend. Burgers zijn redelijk zelfredzaam en kunnen prima bijdragen aan zaken als sociale zelfredzaamheid, te denken valt aan alarmsystemen voor bejaarden, gehandicapten, het inzetten van burgers bij inbraken en het “elkaar helpen”. Dus niet direct 112 bellen, maar eerst kijken wat burgers zelf kunnen doen.. Het ministerie van BZK heeft afgelopen jaren enkele pilots gefinancierd op het gebied van veiligheid. Zo is er een pilot waarbij wordt gekeken naar de inzet van BHV’ers, een pilot waar wordt gekeken
Een andere trend die BZK ziet is Veilig Leven. Mensen moeten bewust zijn van bijvoorbeeld brandveiligheid in huis. Kennis over een vluchtplan, beschikken over een brandmelder, een blusdeken, en de route om het huis uit te komen bij brand moet bekend zijn. BZK zet hierop in met het Thema ‘Veilig leven’ om de veiligheid van mensen groter te maken. Hierin heeft de brandweer een centrale rol. Ook de politie, woningbouwcorporaties en de burgers hebben hierbij een belangrijke inbreng. Aspecten van dit thema kunnen verschillende initiatieven zijn die het veiligheidsbewustzijn en de zelfredzaamheid van burgers vergroten, zoals voorlichting op scholen,
65
bij een hoop taken inzetten. Hier is literatuur over (zie bijlage).
Pagina
burgers. Burgers verwachten wellicht te veel van de overheid. De overheid kan de burger echter ook
Rapportbijlage
naar de ergst denkbare overstromingen. Een ander pilot gaat over Zelfredzaamheidbevordering van
huisbezoeken, rookmelderacties, brandveiligheid checks e.d. Zo worden bijvoorbeeld in Amsterdam leerlingen van ‘zwarte en witte’ scholen ingezet die bij de mensen aan de deur informatie geven over brandveiligheid. Vooral door te praten met mensen vergaar je veel informatie, Henk heeft vaak gesprekken gehad met mensen met een handicap en hier veel van opgestoken. Deze informatie gebruikt hij weer bij het ontwikkelen van nieuw beleid. Een andere trend is het verbeteren van de informatiepositie rond calamiteiten. Wat moet men weten bij een calamiteit? Wat moet een brandweer commandant weten? Ten behoeve van de brandweer is er een digitaal instrument bij de NIFV in de vorm van een Serious Game wat sinds korte tijd vertaald is naar de veiligheidswereld. In dit informatie instrument geeft bijvoorbeeld een commandant een strategie op een virtuele manier door. Vervolgens kan iedere functionaris in de omgeving beschikken over deze informatie. Ook andere organisaties en instellingen kunnen beschikken over de vrijgegeven informatie en strategie. Er wordt geoefend op het vóórkomen van grote calamiteiten. Voorbeelden hiervan zijn oefeningen bij de Moerdijk, grote overstromingen, uitslaande branden. Tenslotte geeft Henk aan dat er ook wordt nagedacht over het clusteren van het aantal meldkamers. Er zijn véél meldkamers in Nederland, zeker wanneer je dit vergelijkt met bijv. de VS of UK. Om goed beleid te kunnen ontwikkelen is adequate kennisvergaring van groot belang. Kennisvergaring verandert, nu gaat dit veel meer via de nieuwe digitale (sociale) media als Twitter. BZK participeert in projecten op het gebied van zelfredzaamheid. Er is weinig budget om dergelijke projecten te financieren. er wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van bestaande regelingen voor innovatienetwerken. Voor een pilot rond veiligheidsbevordering van gehandicapten heeft BZK een
BZK ontwikkelt samen met partijen als TNO, hogeschool voor Kunsten Utrecht en Zach bata, games. Deze games worden voornamelijk gebruikt voor lagere overheden. (www.gate.game-research.nl) Samen met TNO en Thales is er een oefeninstrument opgezet in de vorm van een game waarbij een kandidaat, bijvoorbeeld burgemeesters, hun rol kunnen oefenen bij rampen en crisis. De burgemeester wordt geconfronteerd met bestuurlijke dilemma’s en dient hier in een simulatie naar te handelen. Vervolgens wordt de kandidaat ook geconfronteerd met de gevolgen van zijn
66
E-learning en Serious gaming
Pagina
kunnen worden.
Rapportbijlage
film laten maken met partners. Verder is er een participatieportal waar partijen tot elkaar gebracht
beslissingen. De kandidaat kan gebruik maken van verscheidene adviezen van de hulpdiensten. Ook wordt inzichtelijk of de kandidaat kan rekenen op instemming of weerstand van de bevolking bij bepaalde keuzes. Sagbata is een game/database met alle beschikbare informatie over grote wateroverstromingen. In deze game zijn duizenden vragen en antwoorden geïmplementeerd. Opleidingen Binnen BZK werken in beleidsfuncties voornamelijk mensen met een WO achtergrond. Wanneer een kandidaat bij het rijk wordt aangenomen volgt hij eerst een trainee programma van twee jaar. Hierna worden de kandidaten over de departementen verdeeld. In volume gaat het om rond de 150 mensen per jaar. Er zijn budgetten voor scholing beschikbaar, onbekend is om hoeveel geld het gaat. Wanneer er opleidingen gevolgd worden, gaat het vooral om beleidsstudies, vaak in samenwerking met stichting de Baak. Verder is de gevolgde studie niet zozeer van belang, maar meer de wijze van denken: creatief, out of the box denken is van belang. Het is dan ook moeilijk aan te geven hoe een master vormgegeven zou moeten worden: breed of diep. Aanbevolen literatuur I. Helsloot, B. Van ’t Padje (red.) (2010). ‘Zelfredzaamheid. Concepten, thema’s en voorbeelden nader beschouwd.’ Boom Juridische Uitgevers: Den Haag Ira Helsloot en Barry van ’t Padje (2010). ‘Zelfredzaamheid bij crises in de fysieke veiligheid’, in: I. Helsloot, B. Van ’t Padje (red.). ‘Zelfredzaamheid. Concepten, thema’s en voorbeelden nader
67 Pagina
Astrid Schutte: corporate stories
Rapportbijlage
beschouwd.’ Boom Juridische Uitgevers: Den Haag
17
Ministerie van Justitie
Datum:
15 september 2010
Interviewers:
Leen Kroon
Gesprekspartners:
Max Kommer
Categorie 1: Recente inzet van expertise in veiligheid vraagstukken Heeft geïnterviewde specialisaties in het werkveld veiligheidsvraagstukken? Waar wordt dit in het beroepenveld geplaatst? (wellicht aanleiding voor een kleine semantische discussie over namen voor veiligheidgebieden, ideeën voor overkoepelende naam). Max heeft geen speciale expertise in veiligheidsvraagstukken: strategie in het algemeen is zijn terrein. Doel van het gesprek is in eerste instantie een inventarisatie van mogelijk te interviewen deskundigen bij justitie. Niettemin geeft hij in een notendop een interessante analyse van de veiligheidsvraagstukken bij justitie. Veiligheid bij justitie kent twee kanten: A> de eigen veiligheidsbehoefte B> de verantwoordelijkheid voor maatschappelijke veiligheid. Ad a> deze kant is nauwelijks anders dan bij andere organisaties. Het gaat hier om het gebouw (voorkomen van brand, receptie, benadering van onbevoegden, veiligheidspoortjes, etc.), om de informatiebeveiliging (belangrijk voor de overheid omdat veel openbaar moet zijn, er toch veel
is een samenwerking met IVK HHS). De zorg voor de gedetineerden is een veiligheidsvraagstuk dat exclusief is voor justitie. Hier speelt zowel de veiligheid van gedetineerden (denk aan de Schipholbrand) als de maatschappelijke veiligheid (bijvoorbeeld vestigingsvrijheid ex-delinquenten). Ad b> deze kant is de zorg voor veiligheid in de samenleving en draait om preventie, repressie en recuperatie. Kenmerkend voor de overheid is dat deze verantwoordelijkheid bijzonder gelaagd is
68
“integrale beveiliging” (trekker: Dick van Lingen) dat gaat over een nieuw concept van beveiliging (er
Pagina
beveiligingsambtenaar justitie (Dick Bos). Onder zijn verantwoordelijkheid loopt er een project
Rapportbijlage
geheim is en vaak rekening moet worden gehouden met privacy). Om dit te organiseren is er de
georganiseerd
in
bijvoorbeeld
rijksoverheid,
provincies,
gemeenten,
waterschappen,
veiligheidsregio’s, ieder met eigen verantwoordelijkheden en prioriteiten. Belangrijke verantwoordelijkheden van de Rijksoverheid zijn: Opstellen van regels en toezicht daarop (voorbeeld voedsel/waren, verkeer, arbo/veiligheid, bouw, gevaarlijke stoffen zijn belangrijke taken binnen ministeries als VROM, V&W en SZ); Justitie en Binnenlandse Zaken hebben een taak bij het tegengaan van misdaad, terrorisme en aantasting van de staatsveiligheid, en ook bij rampenbestrijding. Belangrijk daarin zijn opsporing, vervolging, rechtspraak en sanctietoepassing (ministerie van justitie), nationaal coördinator terrorismebestrijding (Justitie en BZK) en borging van openbare orde en veiligheid / hulpverlening bij aantasting van de veiligheid (politie, AIVD, brandweer, ambulances, nationaal crisis centrum; BZK ) Projecten/ onderzoek in veiligheid waarbij geïnterviewde betrokken is geweest. “programma nationale veiligheid”, zie onder. Belangrijkste bevinden/ conclusies daaruit. Zie onder. Welke algemene trends ziet u op het gebied van veiligheid? Bij justitie is veiligheid niet een centraal begrip. Volgens mij komt het woord veiligheid zelfstandig niet voor in het Ministerie. “We zijn meer van het rechtvaardige dan van het veilige.” “Veiligheid is
wetgeving, openbaar ministerie, gevangeniswezen, kinderbescherming, enz., ieder met een eigen verantwoordelijkheid voor veiligheid. Tot acht jaar geleden liep alles wat veiligheid betreft binnen en tussen de ministeries door elkaar heen met veel overlap en daardoor veel afstemmingsoverleg. VROM maakt bijvoorbeeld regels voor vergunningen, politie doet de opsporing bij overtreding en
Rapportbijlage
een mooi nevenresultaat.” De organisatie in justitie is opgehangen aan taken. Zo is er de afdeling
consequenties heeft voor alles. Heel vaak hebben kleine oorzaken grote gevolgen voor nationale en/of internationale veiligheid. Denk bijvoorbeeld aan de Deense Cartoonrellen.
Pagina
Kort na 11/09/2001 kwam de herkenning van de noodzaak tot samenwerken en het besef dat alles
69
justitie de strafbaarheid.
Daarom is het Ministerie van BZK bezig met het “programma nationale veiligheid”, dat alle aspecten van veiligheid ook in onderling verband bestudeert. Als je wilt weten aan welke onwaarschijnlijkheden je dan moet denken, kijk dan eens naar de BBC serie “spooks”. Max werkt ook in dit project en kan ons introduceren bij de directeur Ruth Clabbers. Welke onderdelen van de veiligheidsproblematiek zijn de kritische onderdelen?/ Welk onderzoek zou u graag ter hand nemen (als er tijd en geld was)? Onderlinge afhankelijkheid binnen de veiligheidsproblematiek: het systeemdenken. Categorie 2: Functies/ Beroepen in veiligheidorganisatie en scholing Het project betreft 4 van de 6 niveaus: vmbo(3), mbo(4), bachelor(5), master(6). Kunt u ingaan op de inzet en inzetbaarheid van de verschillende niveaus in de verschillende veiligheidsfuncties? In het bewaken van de eigen veiligheidsbehoeften komen alle mogelijke vormen van scholing voor, van VMBO, MBO, HBO tot WO. VMBO en MBO vaak in operationele functies als bijvoorbeeld en beveiliger. Hbo’ers komen in functies waarin zij handelen in bestaande concepten: de “managers”. WO (en ook jullie masters) richten zich op nieuw beleid. Zij moeten werken aan nieuwe concepten en nadenken over alternatieven. Aan “Master +” zou ik strategie willen toedichten. De verantwoordelijkheid voor de maatschappelijke veiligheid vraagt in het kader van het ministerie van justitie vooral beleidsmakers, dus de hogere opleidingen. Welke aansluitingen zijn goed/ minder goed/ slecht? Waarom?
Aan de ene kant de aanpak op nationaal (internationaal) niveau, grootschalig georganiseerd, zoals drugsbestrijding en bestrijding van mensenhandel en aan de andere kant het niveau van de veiligheidshuizen met lokale criminaliteit die voor betrokkenen behoorlijk storend kan zijn zoals inbraak, fietsendiefstal, winkeldiefstal enz. maar ook allerlei vormen van overlast die niet direct criminaliteit zijn.
70
Er is een duidelijke tweedeling in de veiligheidsaanpak bij de overheid.
Pagina
Wel zie ik het volgende:
Rapportbijlage
Hiervoor moet je contact hebben met Dick van Lingen, dat is zijn specialiteit.
Als er geen nieuwe concepten worden bedacht zie ik de problematiek alleen maar groter worden. Er zijn veiligheidsdenkers nodig. Die functie wordt bij ons nu bekleed door juristen, omdat die nu eenmaal op die functies zitten. Dat moeten speciaal daarvoor opgeleide mensen zijn. Neem als voorbeeld vernieuwend denken rond de pedofielen. Juristen, reclassering, burgemeester en maatschappij hebben daar verschillende opvattingen over. De één wil die mensen niet terug in de omgeving en de ander wel, allemaal met goede motieven. Een nieuwe ontwikkeling is dat er acceptatie is bij strakke begeleiding van ex-gedetineerden door mensen (niet-professionals) uit de eigen maatschappelijke omgeving, die dagelijks contact zoeken en moeilijke onderwerpen niet uit de weg gaan en ter discussie stellen. Dit worden supercirkels genoemd, een initiatief van de lector criminaliteit van de AVANS Hogeschool. Wijzen toekomstige ontwikkelingen op andere scholingsbehoefte? (per niveau ontwikkelingen en verbeterpunten/ etc. opnemen) Graag verwijs ik weer naar de heer van Lingen of mevrouw Clabbers Categorie 3: detaillering naar programma/curriculumeisen in veiligheidsonderwijs Is een update naar een boven-bachelorniveau in kennis / vaardigheden nodig voor doorgroei (naar ingewikkelder werk)? Wat voor werk is dat dan? Ja, zoals gemeld moet voor conceptvernieuwing en strategisch inzicht het zittende en toekomstige managementniveau worden (bij)geschoold.
Categorie 4: Vervolg/afronding Met wie zouden we nog meer moeten spreken? Zoals genoemd Dick van Lingen, Ruth Clabbers, misschien Erwin Muller (Prof dr. mr. E.R. Muller, hoogleraar strafrecht en directeur COT (Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement). Ik kan jullie desgewenst introduceren.
71
deskundigheid
Pagina
Hier wordt gewezen op het aantal diensten/afdelingen/lagen waar behoefte is aan dit soort
Rapportbijlage
Hoe groot schat u de marktvraag in aantallen?
Zijn er bij u nog vragen? Ja, ik begrijp dat jullie ook aan de gang gaan met een kenniscentrum. Let erop dat er al heel wat van deze kennis ligt, verspreid over instituten als NICIS (kennisinstituut van, voor en door steden in Nederland), CCV (Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid). Zou u een functie in onze opleiding willen / kunnen vervullen, bijvoorbeeld als (gast)docent / lid van de raad van advies / etc.? Ja, natuurlijk, maar het moet me van het hart dat ik het niet leuk vind niets meer te horen van jullie master in Sociale Architectuur, waar ik formeel lid ben van de raad van advies. Bedankt voor u bereidheid tot dit interview. Tot slot krijg ik nog een lesje strategisch denken. Een bakker bakt brood en doet dat goed. Hij denkt maximaal of bruin brood misschien beter loopt dan wit brood. Deze bakker doet zo goed mogelijk zijn werk binnen een gegeven concept. Een strategisch denkende bakker ziet zijn omzet verdwijnen naar de supermarkt en bindt de klanten door de broodjes te beleggen, er koffie bij te serveren en gezellige tafeltjes bij te zetten. Hij verkoopt nu zijn brood als delicatesse en bijproduct en maakt daar soms een winkelketen van. Leen: dat is innovatief denken, dat is weinig mensen gegeven. Max: zelfs als je dit beleid kopieert, ben je strategisch bezig omdat je concepten aanpast.
72
doen.“
Pagina
“De bachelor gaat over het bestrijden van brand en de master denkt erover hoe dit het beste te
Rapportbijlage
“Strategie is: hoe doe ik dat wat ik ben zo goed mogelijk en waar ben ik eigenlijk voor?”
18
NAM
Datum:
3 december 2010
Interviewers:
Frits Roelfsema
Gesprekspartners:
Jos Hartman
Jos Hartman is manager gedrag en veiligheid en coördineert alle HSE opleidingen en geeft zelf interventie workshops. Hij heeft een bachelor Bedrijfskunde gedaan en daarna bij Top Tech Delft Hogere Veiligheidskundige en de Master of Safety, Health & Environment. In de organisatiecultuur van de NAM staat Veiligheid aantoonbaar centraal. Alle medewerkers moeten maandelijks een cursus of training volgen op het gebied van veiligheid. Voor iedere nieuwe werknemer ook externen is het kijken naar de introductie film over veiligheid verplicht. Als je bij anderen onveilig gedrag ziet moet je dit corrigeren. Ik werd onmiddellijk aan gesproken toen ik op de trap liep zonder de trapleuning vast te houden. De organisatie streeft naar nul % incidenten. Dit is voor een organisatie waar olie en gaswinning centraal staat vanzelfsprekend. Vijfhonderd locaties op het land en vijftig locaties op zee. Op iedere NAM medewerker werken er drie externen. Ook externen worden geschoold op veiligheid en moeten aan alle eisen voldoen. Toch vormen de inleenkrachten een extra risico. Ook het hebben van een “te”veilige organisatie vormt op zich een risico. Alle incidenten worden vastgelegd. Op een groot bord voor het kantoor( met 1200 medewerkers) wordt de huidige stand en de ontwikkeling van het aantal incidenten weer gegeven. In Assen zijn 40
Adviseurs: MVK verplicht
2.
Operationele managers : HVK verplicht
3.
Managementfunctie: Master of Safety, Health & Environment verplicht
Het hogere management wordt “doorlopend”opgeleid in samenwerking met TUD en Top Tech Delft. In locaties op het land is VCA gevaarlijke stoffen verplicht voor iedereen op zeelocaties is VCA offshore verplicht.
73
1.
Pagina
De NAM stelt de volgende opleidingseisen:
Rapportbijlage
werknemers full-time met veiligheid bezig.
Er wordt op dit moment nog niet veel samengewerkt met een ROC als het gaat om opleidingen op het gebied van veiligheid. Sinds kort werken er enkele IVK”ers en lopen er twee stagairs rond. Een Engelstalige Bachelor IVK kan voor de NAM belangrijk zijn. Engels is in dit soort organisaties bijna de voertaal. Voor de NAM (SHELL en Esso) is een Masteropleiding op het gebied van veiligheid onmisbaar. Mogelijke onderwerpen voor een nieuwe master: 1.Datamanagement 2. Incidentenonderzoek 3. Invloed van medicijnen, drugs en alcoholgebruik op gedrag 4. Integriteit en menselijk gedrag 5. Bench marking procesveiligheid bijvoorbeeld Defensie, Luchtvaart en Ziekenhuizen Voor een flexibele inzet van mensen zouden op opleidingen binnen de olie en gasindustrie volledig moeten worden geharmoniseerd. NOGEPA maakt hiermee al een begin. E-learning, blended learning en serious gamming worden al toegepast. Serious gamming is erg geschikt om te gebruiken om de kennis en kunde van de medewerkers op peil te houden. Bij NAM wil/moet men leren van incidenten. Ook hierbij kan seriousgamming worden toegepast.
Pagina
74
Rapportbijlage
Jos wil graag een samenvatting van het onderzoeksrapport ontvangen.
19
Parnassia Bavo Groep
Datum:
23 november 2010
Interviewers:
Mitchell van Deelen en Frits Roelfsema
Gesprekspartners:
Ellen van Hummel
Algemeen Ellen van Hummel is werkzaam binnen de directie van Parnassia, tevens zit zij ook in het raad van bestuur. Zij is projectleider binnen het project E-works, Hier zal onder het kopje E-learning verder op ingegaan worden. Naast deze werkzaamheden is zij ook een contactpersoon voor de politie. Dit gaat dan vooral over fysieke veiligheid, denk hierbij aan bijvoorbeeld vechtpartijen. Parnassia bestaat uit acht zorgbedrijven die onder Parnassia vallen, het wordt dan ook wel een keten zorgbedrijf genoemd. Binnen ons zorgbedrijf zijn ongeveer 40 afdelingsmanagers en ongeveer 38 teamcoördinatoren werkzaam. Veiligheid Belangrijke punten op het gebied van veiligheid zijn informatieveiligheid, omgevingsveiligheid en patiëntveiligheid. Bij informatieveiligheid zijn soms wat knelpunten tegenover bijvoorbeeld de politie. Wanneer een patiënt bijvoorbeeld boetes, celstraffen etc. heeft openstaan moet men dit dan melden bij de politie. De privacy van de patiënt speelt hier dan een rol bij. Op dit moment worden dit soort punten niet doorgespeeld naar de politie. De omgeving speelt natuurlijk ook een rol op het gebied van veiligheid. De vestiging aan de Alberderstraat te Den Haag ligt bijvoorbeeld tussen een aantal woonwijken in. De veiligheid voor de omgeving heeft dan ook een hoge prioriteit. Bij
Bij Parnassia bestaat er een integraal veiligheidsplan, dit is echter per regio(3) verschillend. Men werkt met kwaliteitssystemen, hierin staan alle protocollen voor o.a. incidenten. Een kritisch punt hierbij is dat niet iedereen deze protocollen naleeft. Wanneer er een incident plaatsvindt, vergeet
Rapportbijlage
patiëntveiligheid, waaronder ook gezondheidsveiligheid valt, ligt uiteraard ook een hoge prioriteit.
Per regio is er één veiligheidscoördinator waarvan verwacht wordt dat hij de hele scope van veiligheid beheerst. Veiligheid wordt opgedeeld in ‘groepen’, per groep is er iemand nodig die daar op operationeel/tactisch niveau mee aan de slag kan (HBO niveau).
Pagina
protocollen.
75
men soms dit systeem te raadplegen en handelt op basis van de situatie en niet op basis van de
Beveiligers zijn alleen te vinden op het terrein niet in de gebouwen op het terrein. De functie van de beveiligers verschilt per regio. In de regio Haaglanden treden beveiligers op bij een incident (verpleging belt beveiliging voor hulp) terwijl elders eerst de verplegers ingrijpen. Wanneer zij de situatie niet onder controle hebben bellen zij de beveiliging voor assistentie. De veiligheid omtrent milieu is opgenomen in het veiligheidsplan, dit valt onder de facilitair coördinatoren die per terrein aanwezig zijn. Leerpunten op het gebied van veiligheid zijn o.a. het samenwerken tussen werkvloer en operationeel- tactisch niveau, hier wordt echter aan gewerkt. Er wordt samengewerkt met gelijkwaardige instanties (b.v. in het IBMZ) Hier kunnen situaties besproken worden waar voorheen knelpunten uit voort kwamen. Parnassia werkt samen met het Veiligheidshuis in Den Haag. Dit verloopt goed, zij hebben een goed beeld van o.a. jongeren die bij Parnassia terecht komen die met het ‘criminele circuit’ in aanraking zijn geweest. Parnassia speelt ook een grote rol voor het GHOR, zij bieden vaak psychische hulp en werken samen bij bijvoorbeeld pandemieën, vliegtuig crashes etc. Opleidingen Er is binnen Parnassia behoefte aan mensen die specifiek bezig zijn met veiligheid. In de overige functies die bemand worden zie je veiligheid in terug. Dit moet wel bij een instantie als Parnassia. Ellen van Hummel vindt dat er in het MBO en het HBO Verpleegkundige te weinig wordt gedaan aan
duidelijker moeten zijn. Dit zou als belangrijk leerpunt door interne trainingen worden opgepakt. Workshops zijn altijd handig, ook voor een organisatie als Parnassia. De punten die besproken zouden moeten worden zijn de volgende: •
Informatieveiligheid
•
Patiëntveiligheid
•
Brandbeveiliging
76
Onder managers en teamcoördinatoren zou de focus op veiligheid binnen de werkomgeving
Pagina
voor kan komen.
Rapportbijlage
agressietraining/hantering. Dit zou een stuk beter moeten aangezien er bij instanties als Parnassia dit
Een seminar over de brede kijk op veiligheid zou ook interessant zijn. E-learning en Serious gaming E-learning zit bij Parnassia in de beginfase, er zijn drie onderdelen: •
E-learning
•
E-works
•
E-health
Deze programma’s zijn in het kader van patiëntveiligheid. Voor meer informatie over het E-learning binnen Parnassia kan contact opgenomen worden met Marjan Verschuure zij is bestuurder van het zorgbedrijf Palier. E-works is een vorm van profiling die gebruikt gaat worden binnen Parnassia. De Ehealth gaat over de verslavingszorg, hierin staan (online) programma’s waarmee gewerkt kan worden. Parnassia is ook bezig met serious gaming, dit gaat in samenwerking met TU Delft. Dit is nog in de
Pagina
77
Rapportbijlage
beginfase.
20
Parnassia Bavo Groep
Datum:
23 november 2010
Interviewers:
Mitchell van Deelen en Frits Roelfsema
Gesprekspartners:
Iwan Mahadew
Algemeen Voorheen werkte Iwan Mahadew in het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam. Hij hield zich hier bezig met het opzetten van processen en procedures waarmee men moest werken. Het maken van een vertaalslag van strategisch naar tactisch niveau. Daarnaast was hij verantwoordelijk voor de ondersteunende diensten.
De uitvoering werd overgelaten aan anderen. Iwan is nu vijf jaar
werkzaam bij parnassia als veiligheidscoördinator. Dit houdt in dat hij zich bezig houdt met alles op het gebied van veiligheid binnen Parnassia. Verder is hij parttime docent bij HBO Nederland. Veiligheid Binnen Parnassia zijn er een aantal afdelingen die zich bezig houden met veiligheid o.a. de afdeling Bedrijfsbeveiliging. Zij houden zich voornamelijk bezig met medische veiligheid, brandveiligheid, focus op medewerkers en terrein veiligheid. Iwan Mahadew houdt zich op het gebied van brandveiligheid vooral bezig met het vertalen van beleidsvoorstellen. De afdeling Vastgoed helpt hierbij, zij zijn tevens ook verantwoordelijk voor het verhuren van brandveilige panden. De ICT houdt zich verder voornamelijk bezig met veiligheid op het gebied van informatisering. Dit wil o.a. zeggen het veilig omgaan met wachtwoorden en gebruikersnamen.
voor de patiënten. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld brand. Wanneer er brand is vangen de BHV’ers iedereen op tot de hulpdiensten arriveren. Soms kan dit wat verwarrend zijn, Iwan Mahadew is bezig met het schrijven van een evacuatieplan. Er zijn er een aantal kritische onderdelen in het hedendaagse veiligheidsbeleid, waaarvan wetgeving de belangrijkste is. De drie punten die hij noemt zijn het materiele aspect, persoonlijke aspect en de eisen die zorgverzekeringen stellen. De persoonsveiligheid is hierbij een belangrijk aspect. In de
78
De BHV speelt een belangrijke en bijzondere rol binnen Parnassia. Zij zijn primair verantwoordelijk
Pagina
ondersteunde diensten. Er zijn ook centra’s opgericht per regio.
Rapportbijlage
Elke Parnassia vestiging heeft een eigen servicecentrum. Deze centra houden zich bezig met alle
toekomst zullen veiligheidsaspecten een steeds belangrijke rol spelen bij de keuze van de patiënten maken om voor een zorginstelling te kiezen. Binnen Parnassia is er sprake van een integraal veiligheidsmanagement. Dit
betekent dat
veiligheidsaspecten in samenhang moeten worden bezien. Iwan Mahadew vindt echter dat dit beter kan. De bestaande organisatorische structuur kan soms op gespannen voet staan met de doelstellingen t.a.v. het samenwerken op het gebied van de veiligheid. Parnassia bestaat namelijk uit verschillende BV’s. Hierdoor is men minder kwetsbaar wanneer de bedrijfsdoelen niet gehaald worden. Opleidingen Er zijn binnen het bedrijf +/- 40 MBO’ers in dienst. Er is op dit moment een discussie gaande of dit wel of geen externe MBO’ers moeten worden. Eigen mensen versus inhuur. Daarnaast wordt ook gekeken naar efficiëncy van deze dienst. In overige vestigingen van Parnassia is dit namelijk niet zo, het is daar een stuk minder bemand. Er zijn binnen Parnassia MBO’ers werkzaam op verschillende niveaus. Dit zijn niveau 2 beveiligers, niveau 3 ploegleiders en niveau 3/4 hoofdbeveiligers. Volgens Iwan Mahadew moeten de laatstgenoemde op HBO niveau worden ingevuld. Denk hierbij aan kennis hebben over o.a. prestatiemodellen en daarnaast spelen ook bedrijfsvoering op het gebied van de veiligheid een steeds meer een belangrijke rol. Op HBO niveau zijn er ook mensen die functies bezetten binnen Parnassia, denk hierbij aan afdelingshoofden. Willen deze mensen hogerop komen dan moeten zij volgens Iwan hun opleidingsniveau verhogen. Te danken valt aan veiligheidsopleidingen op het niveau van een
kunnen werken en concepten kunnen ontwikkelen. Men moet steeds verbindingen kunnen zien met externe factoren. Iwan Mahadew vindt dat bij een opleiding als Integrale Veiligheidskunde (HBO) dit te weinig aanbod komt. Zij missen de bedrijfskundige benadering en bijvoorbeeld inzicht in het veranderingsmanagement. Dit is één van de redenen waarom hij graag een opleiding op WO niveau ziet. Een professionele Master zou ook in de behoefte voorzien.
79
hebben met een groot accent op bedrijfskundige achtergrond. Men moet verder beleidsmatig
Pagina
Er is zeker een vraag naar WO afgestudeerden binnen deze branche. Zij moeten een specialisatie
Rapportbijlage
professionele Master.
Verder wordt er veel gesproken over de kosten vs. baten analyse. Hoe garandeer je veiligheid en tegelijkertijd zo laag mogelijk kosten. Hier komt natuurlijk ook bij kijken hoe maak je de veiligheid ‘beter’ zonder dat het meer kost. Dit is natuurlijk voor elke branche van belang. Iwan Mahadew merkt een probleem op bij het intern opleiding van medewerkers. Zijn ervaring met de MBO medewerkers is dat men ‘blijft zitten’ er is geen uitdaging. Men gaat weg wanneer er elders meer verdiend kan worden, ze missen de ‘carrière stap’. Op dit niveau is het misschien interessant om bedrijfsmatige opleidingen te geven, zo kunnen zij ook hogerop komen. MPC zou een maatwerkopleiding kunnen aanbieden. Suggesties Iwan Mahadew heeft een aantal suggesties gegeven voor thema’s die op een seminar besproken zouden moeten worden. Dit zijn de volgende: •
Efficiëntie op het gebied van veiligheid.
•
Bedrijfsmatige benadering op het gebied van veiligheid.
•
Integrale benadering op het gebied van veiligheid met als hoofdpunten preventie en repressie.
•
ICT in relatie tot veiligheid.
E-learning en Serious gaming De situatie nu is dat men cursussen krijgt (klassikaal) en hiervoor een certificaat krijgt. Binnen Parnassia zijn ze op dit moment bezig met de voorbereidingen voor E-learning dit zal binnenkort
gaan spelen binnen de gezondheidzorg en dus ook bij Parnassia. Hierbij kunnen de patiënten op een slimmere manier “ in de gaten “ gehouden worden. Dit verhoogt de patiëntveiligheid en maakt een effectieve inzet van personeel mogelijk.
80
Het gebruik van de automatisering en andere e-achtige toepassingen kunnen in de toekomst een rol
Pagina
sommige oefeningen gewoon moet doen. Als voorbeeld geeft hij hierbij een ontruimingsoefening.
Rapportbijlage
starten. Iwan Mahadew is zelf geen voorstander van serious gaming. Hij is van mening dat je
21
Politieacademie
Datum:
9 december 2010
Interviewers:
Kees Steenkamer
Gesprekspartners:
Hans Mulder
Veiligheid Hans is verbonden aan de Politie Academie en doceert in de leergang recherchekunde, deze leergang is belast met het opleiden van door- en zij-instromers. De leergang houdt zich bezig met complexe vraagstukken op het gebied van zware criminaliteit, bijv. moordzaken of een vermissing. Er is weinig theorie, maar veel praktijkkennis bij rechercheurs aanwezig, de theoriecomponent zou versterkt moeten worden. Via het elektronisch vergadersysteem wordt hierop ingezet, zo wordt de praktijkkennis geëxpliciteerd en geïnduceerd naar de theorie. De overheid wenst een hoger niveau in de politie organisatie (1300 instromers per jaar op minimaal HBO niveau). Verder zijn er zijinstromers als economen, psychologen e.d. deze stromen ook bij de politie in. De politie kenmerkt zich door een hoog MBO gehalte. Door de complexiteit ligt er een druk zich verder te ontwikkelen naar HBO niveau. Criminaliteit verplaatst zich van nationaal naar internationaal, contacten zijn steeds vluchtiger en ad hoc, waardoor criminaliteit minder grijpbaar wordt. De “ui” strategie werkt dan ook niet meer. Hierdoor wordt de traditionele criminaliteitsbestrijding minder effectief. De wereld is met allerlei sociale netwerken veel complexer geworden, tappen van de telefoons is door deze beweging minder effectief. Nederland is tapland nr. 1. Het denken vanuit orde en veiligheid is nu gericht op capaciteit, hoeveel mensen zet ik in? Dit is een achterhaalde strategie. Het gaat om slim, werken ipv harder werken. Hans is adviseur van een aantal korpsen (Midden West Brabant, Twente en NO
Een ander terrein waar Hans zich mee bezig houdt heeft te maken met de gevolgen van het ontbreken van beveiliging. Dit traject loopt via de rechtbank. Hans geeft daar aan waar het fout is gegaan in het onderzoek, waar is digitaal ingebroken en kan iemand hierop worden veroordeeld. Dit gaat heel
ver, er komen zelfs arbeidszaken in verband met digitale criminaliteit voor (bijv.
bespioneren van eigen werknemers, het gaat dan om het aantonen dat werknemers in strijd met de regels (internet, mail enz) hebben gehandeld). Hij houdt zich bezig met uitglijders van grote instanties als gemeenten e.d. Hans ziet de volgende trend: Mensen zijn allang niet meer werkzaam binnen het bedrijfsnetwerk, maar ook via de eigen telefoon, G3 netwerk en de Cloud enz. De
81
nemen. Voorbeelden zijn drugs, fraude (internet), klassieke zaken als inbraak enz.
Pagina
wordt bekeken welke dreigingen zijn er, hoeveel impact heeft dit en welke maatregelen moeten we
Rapportbijlage
Gelderland). Hans draait ook veel CBA sessies (Criminaliteit Beeld Analyse) met een groep experts
informatie die werknemers via deze weg binnen halen is lang niet altijd te traceren. Het zicht van de werkgever op de medewerker vermindert dan ook. Het gevaar van digitale opslag is het “mee kunnen kijken” van aanbieders als Google Docs, Dropbox en MobileMe. In de voorwaarden van deze provider staat dat zij mee kunnen kijken in jouw documenten. Dit is een reëel beveiligingsgevaar. Hans is professor in Antwerpen (UA) en Antwerp Management School, UA (sinds 2007). Deze leidt studenten op. Verder is hij verbonden aan AMS (sinds 2008) deze opleiding is gericht op managers (TEW) Technische Economische Wetenschappen. Hij werkt samen met prof van Grembergen en prof. De Haes, deze houden zich bezig met business security, deze hebben COBIT ontworpen. COBIT meet de volwassenheid van organisaties op het gebied van Veiligheid. Ook werkt Hans voor de AIVD, CIOD en FIOD. Bekend voorbeeld is Fraude in Beeld: Fraude gaat verder dan traditionele fraude. Samenwerken met ketenpartners als gemeenten en instanties ipv politie. Het project “Fraude in beeld” gaat over waar fraude gaat ontstaan. Vooral in de Zorg neemt de fraude toe:een voorbeeld is besturen die zichzelf bonussen gaan toekennen. De “pluk ze wet” wordt steeds belangrijker om digitaal en frauduleus verkregen gelden terug te vorderen. Wat zijn nu de spelers die zich op het gebied van veiligheid begeven. Dit wordt steeds diverser, politie alleen is niet de enige partij, er zijn allerlei beveiligingsbureaus ontstaan, niet alleen beveiligers in winkels, maar ook in bedrijven die de beveiliging vertegenwoordigd. Hans is ook verbonden aan de Utrecht, Master of Informatics faculteit, opgezet vanuit de Hogeschool Utrecht. FEM en Natuurwetenschappen. Deze hebben een gezamenlijke master opgezet: 2 jarige opleiding Master of Informatics, waarbij security een onderdeel is. Een van de onderzoeken (uitgevoerd door Yuri Bobbert Msc van het business security adviesbureau B-Able) had betrekking op de beveiliging van bedrijven tot 2500 medewerkers. Wat is beveiliging voor deze bedrijven, wat doen
(als je bijv in de krant komt). Beveiliging is een horizontaal gegeven en gaat dwars door de organisatie heen en moet goed belegd zijn bij een bepaald persoon/en Opleidingen • Hans noemt een aantal voorbeelden van beroepen die op MBO 4 binnen het veiligheidsdomein zinvol zouden kunnen zijn.
82
bedrijven wordt hier te weinig aan gedaan terwijl er voldoende budget is. De faalkosten zijn hoog.
Pagina
bedrijven. (100%!!) response. Deze bedrijven willen graag iets doen aan beveiliging, binnen deze
Rapportbijlage
zij aan beveiliging? Veelal wordt hier (te) weinig aan gedaan. Er is een survey geweest binnen 40
• Systeembeheer die zich bezig houdt met beveiliging. Deze zou modules moeten volgen over wets en rechtskennis op gebied van privacy e.d. (het is bijv niet verstandig om zo maar log files aan de werkgever te geven). • MBO ers die verantwoordelijk zijn voor de beveiliging van in – en uitgaande goederen (vb is Apple I Phones die van de “vrachtwagen” vallen) • Beveiliging dat zich bezig houdt met fraude SIOD en FIOD. MBO 4 is dan het instroomniveau. MBO ers zouden ook kunnen posten en onderzoeken. De MBO ‘er zou zich moeten laten bijspijkeren in het bedrijf. Als het tot een rechtszaak komt moet hij voldoende juridische bagage hebben. • SIOD en FIOD hebben te maken met opsporing, hier zouden MBO ers kunnen acteren. Permanente educatie blijft van groot belang. E-learning en Serious gaming In Engeland heeft de politie een eigen ruimte waar simulaties uitgevoerd worden. Doel hiervan is trainen in het omgaan met hoe je je bronnen weet te vinden. Hierin gaat gaming een steeds grotere rol spelen. Via camera analyse op de snelwegen kijk je bijv wie er steeds op een bepaalde tijd aanwezig is. In Engeland wordt het verrijken vanDNA analyses belangrijker, hieraan worden bijv. vingerafdrukken gekoppeld. Gaming op het gebied van terrorisme, is in opkomst met name in de
Pagina
83
Rapportbijlage
U.S.A..
22
Politieonderwijsraad
Datum:
28 oktober 2010
Interviewers:
Tom van Dasler en Kees Steenkamer
Gesprekspartners:
Henk Huisjes
Algemeen Henk Huisjes is al jaren secretaris van de Politie Onderwijs Raad. Hij is afkomstig uit het onderwijs en voorheen directeur bij ROC Albeda. De Veiligheid sector heeft hem altijd geïntrigeerd. De POR is een adviesorgaan van de minister van Binnenlandse zaken, nu Ministerie van Veiligheid. De POR heeft een stakeholderachtige benadering. Alle geledingen die te maken hebben met het politie onderwijs zijn vertegenwoordigd. De POR bestaat uit 13 leden: drie korpschefs, één korpsbeheerder, een hoofd officier van justitie, vakbondsvertegenwoordigers en een vertegenwoordiger vanuit het MBO (Lid CvB van een ROC). Veiligheid De primaire taak van de POR heeft weinig te maken met het begrip Veiligheid. Wel heeft zij een taak in de voorwaardelijke (secundaire) sfeer. Dit heeft te maken met het toezicht op de Politie Academie en de relatie met het regulier onderwijs wat daar op aansluit. De POR ziet een aantal trends op het gebied van Veiligheid. Er worden steeds meer taken onttrokken aan de politie en overgenomen of mede overgenomen door handhavers en andere toezichthouders in het publieke domein. De trend is dan ook dat de politie niet de enige is die toezicht houdt en
waarneembaar waarbij de politie meer op nationaal niveau gaat werken in plaats van lokaal. POR is een instelling die toezicht houdt op het politie onderwijs, daar zijn meer trends waar te nemen. Wat gemist wordt bij de medewerkers in het veiligheidsdomein is het richten op de hoofdtaak. Zo hebben NS medewerkers die als conducteur zijn aangesteld ook een opsporingsbevoegdheid en mogen zij verbaliserend optreden. Zij doen “politie achtige” taken. Henk ziet dit als ongewenst, hou je bij je kerntaak. De politietaak is unieke taak in Nederland.
84
Een andere trend in het veiligheidsdomein is bepaald door de politiek: er is nu een trend
Pagina
samenwerken.
Rapportbijlage
handhaaft in het publieke domein. Politie en bijvoorbeeld stadstoezicht moeten met elkaar
Opleidingsbehoefte inclusief innovatie (e-learning) Binnen het politie onderwijs vindt veel scholing plaats. De politie academie is vooral gericht op het afleveren van medewerkers in uitvoerende functies. Dit geldt voor alle niveaus. Wanneer mensen een aantal jaren in de uitvoerende dienst hebben gewerkt, kunnen zij doorstromen naar management functies. Er zijn binnen het politie onderwijs (volgens het Europees kader) acht niveaus te onderscheiden, waarbij niveaus 6 t/m 8 vergeleken kunnen worden met Bachelor en Master niveau. Het politie onderwijs zou volgens Henk wel wat intellectueler mogen, het onderwijs is nu erg gericht op vaardigheden en uitvoering. Iedereen kan een verbaal uitschrijven en kent de regeltjes, maar de dieperliggende achtergrond is vaak minder bekend. Sociale vaardigheden zijn belangrijk voor de politie functionaris: hoe los je bijvoorbeeld een buren ruzie op: met een verbaal of een gesprek. Er zou meer aandacht mogen zijn voor intelligence. Ook generieke vakkennis (juridische kennis bijvoorbeeld) zou meer aan de orde mogen komen. Hier ligt ook een signalerende taak voor de POR. Politie en Handhavers komen elkaar steeds meer tegen in het publieke domein. Dit heeft ook een weerslag op het onderwijs. Wanneer handhavers meer taken krijgen en of overnemen van de politie, moet het onderwijs hierop aangepast worden. Handhavers zouden dan meer kennis van het politievak moeten hebben. Binnen het politie onderwijs is er veel geld voor post initiële opleidingen. Het budget hiervoor ligt rond de €40 miljoen. Het politie onderwijs zit volgens Henk op dit gebied dan ook ruim in haar jasje. Politie
medewerkers
hebben
hierdoor
ook
de
kans
over
te
stappen
naar
andere
Kennisnetwerken zijn van belang voor het politieonderwijs. Binnen de Politie Academie zijn lectoren werkzaam die deel uitmaken van een kenniskring. Op deze wijze houden zij hun kennis up to date Binnen het politie onderwijs wordt veel gedaan aan E-learning en ICT. Ook Serious Games komen veel voor in het onderwijs, simulatie games komen veel voor, evenals andere ICT toepassingen.
85
opleidingsmogelijkheden.
Pagina
gaan volgen. Onderzoek wijst uit dat medewerkers in het algemeen tevreden zijn over hun
Rapportbijlage
disciplines/onderdelen van het politievak. De korpsen bepalen zelf wie welke opleidingen volgen of
De samenleving wordt steeds gecompliceerder met meer groepen en verbindingen onderling, meer culturen binnen Nederland. Dit zorgt ervoor dat de opleiding van de politie functionaris steeds weer aangepast wordt. De opleidingen worden dan ook herijkt. Op deze wijze hoopt de POR dat de politie functionaris meer inzicht krijgt in de diffuse spelregels van de samenleving. Door deze
Pagina
86
Rapportbijlage
ondoorzichtigheid trekt de politie beambte zicht meer en meer terug op de wet als anker.
23
Port of Amsterdam
Datum:
28 oktober 2010
Interviewers:
Leen Kroon
Gesprekspartners:
Hendrik-Jan Oost
Algemeen De heer Oost (zeg a.u.b. Hendrik-Jan) is groepsmanager van TMV en is MSC Integral Port Management. Zijn carrière loopt van binnenvaart via de marine naar de port of Amsterdam. De haven van Amsterdam is georganiseerd rond vier afdelingen: Infrastructuur en milieu, Commerciële Sector, Nautische Sector en stafdiensten. De nautische afdeling is verantwoordelijk voor veilige, vlotte en milieuverantwoorde afwikkeling van het scheepvaartverkeer. Er is een overkoepelend Centraal Nautisch Beheer dat de gemeenten Beverwijk, Velsen, Zaanstad en Amsterdam omvat. Onder het nautisch beheer vallen het Toezicht, Milieu en Veiligheid (TMV) op het water. Het beheer van het droge gebied ligt bij de afdeling infrastructuur en milieu. De afdeling toezicht omvat het nautisch beheer van de natte sector, toezicht & handhaving/ mobiele verkeershandhaving en opleiding / training / oefenen en onderhoud.
De preventieve kant van security in de havens wordt vastgelegd in het wereldwijd geldende protocol ISPS code International Ship and Port facility Security code (zie annex I). Dit betekent dat alle terminals en schepen (zeegaand > 500 BT) in de haven een veiligheidsplan moeten hebben. Omdat invoering van ISPS nogal overhaast moest worden ingevoerd is er landelijk een toolkit ontworpen in een goede samenwerking tussen de havens het ministerie van V&W. Hierdoor was het voor de (100!) bedrijven in de Noordzeekanaal regio gemakkelijker om te controleren wat er was en wat er ontbrak in hun veiligheidsplan (ist und soll). De heer Oost had een leidende rol bij de invoering van ISPS in
87
Veiligheid
Pagina
nazorg.
Rapportbijlage
Het beheer geschiedt volgens de klassieke indeling pro-actie, preventie, preparatie, repressie en
het NZK gebied.De toolkit is landelijk ingezet, waarbij Haven Amsterdam faciliterend optrad voor alle Nederlandse zeehavens met uitzondering van Rotterdam.. In eerste instantie was er nogal wat weerstand bij de bedrijven die eraan gewend waren dat iedereen ‘gezellig’ naar binnen en naar buiten liep. Nu als neveneffect blijkt dat de criminaliteit aanmerkelijk is afgenomen door de uitvoering van het veiligheidsplan is de support aanmerkelijk groter. Uitgangspunt bij alle veiligheidsactiviteiten van de havendienst Amsterdam is de continuïteit in de haven. “Op de achtergrond speelt echter wel steeds de vraag welke prijs veiligheid mag hebben en wat we dus accepteren aan onveiligheid.” Sail De havendienst is ook verantwoordelijk voor de veiligheid (scheepvaartafhandeling) op het water bij het Sail evenement. Crowd management op het water (denk aan de invloed van het weer) is de verantwoordelijkheid van de havendienst ism het KLPD. Op de wal is dat de verantwoordelijkheid van de organisatie Sail, zij moeten bij de gemeente (Openbare Orde en Veiligheid) aantonen hoe zij omgaan met Crowd management. “De grote truc is de samenwerking tussen water en wal, het koppelen van droog en nat.” Bij Sail moeten bovendien de verschillende veiligheidsregio’s Kennemerland, Zaanstreek Waterland, en Amsterdam-Amstelland ook nog samenwerken. “Dat is allemaal regiogrensoverschrijdend. We proberen dat te stroomlijnen in het incidentbestrijdingsplan noordzeekanaal”
-
beleid 10 FTE;
-
vertegenwoordigers hulpdiensten (rood, wit en blauw) 9 FTE;
-
havendienst 15 FTE;
-
en dan nog een onbekend aantal van de marechaussee en de KLPD.
88
buitendienst 120 FTE;
Pagina
-
Rapportbijlage
De organisatie te ‘Water’ omvat nogal wat mensen:
Trends Hendrik-Jan ziet een aantal belangrijke trends in veiligheid in de haven (“maar ook daarbuiten”): -
het risicogestuurde werken neemt toe. “Het risk based management met de daaraan verbonden vraag wat dat mag kosten en wat dat betekent voor de continuïteit profileert zich steeds meer.”;
-
profiling en de daarmee verwante data-mining worden nieuwe belangrijke instrumenten;
-
communicatie met netwerken wordt steeds ingewikkelder. Denk bijvoorbeeld aan de E.U.;
-
informele communicatie via bijvoorbeeld Twitter heeft nieuwe risico’s. Voorbeelden daarvan zijn gevaren dat aannamen worden behandeld als waarheid en dat het nieuws eerder bij de mensen is als bij de hulpdiensten.
Organisatie en borging van veiligheid Het veiligheidsbesef zit in de genen van onze mensen. De meesten komen immers van scholen met nautische bindingen. “Veiligheid neemt op de scholen een prominente plaats in op het programma. Veiligheid is daar de rode draad.” Als voorbeeld van deze scholen worden genoemd: Het (V)MBO Scheepvaart en Transport College
Over de opleidingsbehoeften, onderscheiden naar onderwijstype, geeft Hendrik-Jan de volgende kenmerken en aandachtspunten:
89
Opleidingsactiviteiten- en behoefte
Pagina
De Master of Science in Port management
Rapportbijlage
De Hogere Zeevaartscholen (=HBO)
MBO Mensen met deze opleiding zitten veelal op de vaartuigen, aan receptie balies enz. Vaak hebben zij in hun opleiding de nautische richting gevolgd. “Een belangrijke competentie bij deze mensen is het kunnen omgaan met agressie.” HBO Deze opleidingen vragen we voor mensen die projectmatig of procesmatig moeten werken. “Binnen concepten gaan zij van A naar B.” “Zij moeten omgevingsbewust zijn.” “Inhoudelijk moeten zij gevoel hebben voor de haven en uiteraard een sterk gevoel voor veiligheid.” “We verwachten bij hen wel degelijk ook het overzicht, de ’helikopterview’, het systeemdenken.” “Zij moeten kunnen denken en voelen in het INK model.” Als belangrijke elementen noemt HendrikJan, meten van het resultaat, oordelen, besluiten, omgevingsbewustzijn, samenwerken en leiding geven. Master “Deze mensen hebben we nodig nu alles nog complexer wordt.” “We worstelen bijvoorbeeld met de vraag hoe het nou verder moet met bijvoorbeeld de samenwerking met veiligheidsregio’s, de ministeries, enz.” “Van deze werknemers verwachten we het generieke procesmatige denken en de vertaling daarvan naar het specifieke.” “Als bestuurder hier en nu moet je naar morgen kijken.”
incidentbestrijding. Daar zou je eens naar toe moeten.” Opvolging Hendrik-Jan is bereid op een later moment dieper in te gaan op detailinhoud van een eventuele master in veiligheid. In principe is hij voorstander van een algemene basis daarin en specialisaties in keuzeprojecten en afstudeertrajecten.
90
“Het bestuurschap Openbare Orde en Veiligheid is daarmee bezig rond het onderwerp
Pagina
e-learning
Rapportbijlage
“Het kernpunt in het handelen van de master (veiligheid) is de continuïteit van de bedrijfsvoering.”
Annex I, Het boren van olie Port Security Terroristische bedreigingen kunnen de maatschappij ernstig ontwrichten. Niet alleen door directe terreur zoals aanslagen maar ook door indirecte bedreigingen. Internationale zeehavens en grote goederenstromen vormen daarbij een kwetsbaar doelwit. ISPS-code De ISPS Code is een internationaal voorschrift dat verplicht tot maatregelen voor de beveiliging van schepen en havenvoorzieningen. Uitgangspunten alle partijen die betrokken zijn bij het gebruik van schepen en havenvoorzieningen moeten effectief samenwerken en onderling overeenstemming bereiken; in een veiligheidsplan staan de maatregelen beschreven die men ten tijde van dreiging moet nemen; alle bedrijven die aan de ISPS-Code moeten voldoen, hebben een veiligheidsofficier. Doelstellingen ISPS een internationaal raamwerk opzetten tussen regeringen en de scheepvaartindustrie;
plannen en procedures beschikbaar hebben om te reageren op incidenten; beschikbaar en gerelateerde informatie uitwisselen en verzamelen. Voorbeelden van veiligheidsmaatregelen verhinderen dat personen die daar niet gerechtigd toe zijn, toegang krijgen tot schepen of haventerreinen;
91
een methode hebben om de veiligheidssituatie te beoordelen;
Pagina
taken en verantwoordelijkheden vaststellen voor de bescherming van de maritieme veiligheid;
Rapportbijlage
preventieve maatregelen nemen tegen veiligheidsincidenten;
verhinderen dat ontoelaatbare wapens en explosieven aan boord van schepen of op de haventerreinen worden gebracht; eisen dat de (verplichte) veiligheidsplannen voor de schepen en de haventerreinen gebaseerd zijn op een (verplichte) beoordeling van de veiligheidssituatie; training en oefeningen voorschrijven om alle betrokkenen met de veiligheidsplannen vertrouwd te maken. Security levels ISPS Security level 1: basisniveau, geldt altijd, het handhaven van een minimum aan passende, beschermende veiligheidsmaatregelen; Security level 2: het gedurende een bepaalde tijd handhaven van bijkomende beschermende veiligheidsmaatregelen. Dit door een verhoogd risico op een veiligheidsincident; Security level 3: het gedurende een beperkte tijd handhaven van verdere speciale beschermende veiligheidsmaatregelen. Dit als een veiligheidsincident waarschijnlijk of ophanden is (hoewel het precieze doel misschien niet kan worden vastgesteld). Veiligheidsplan ISPS Regeringen zijn verplicht om de mate van veiligheid van schepen en haventerreinen te beoordelen en vast te stellen. Op basis van deze analyse moet een veiligheidsplan worden opgesteld en de vastgestelde maatregelen uitgevoerd. Alle maatregelen moeten schriftelijk worden vastgesteld, in
identificatie van mogelijke bedreigingen; beschrijving en prioritering van de te nemen maatregelen; identificatie van de zwakheden in de infrastructuur, beleid en procedures.
92
evaluatie en identificatie van de goederen, gebouwen en infrastructuur;
Pagina
De beoordeling moet de volgende elementen bevatten
Rapportbijlage
één van de door het IMO vastgestelde talen: Engels, Frans of Spaans.
Deze beoordeling kan worden uitgevoerd door een erkende veiligheidsorganisatie, alleen een regering heeft de bevoegdheid deze aan te wijzen. Onderdelen van het veiligheidsplan maatregelen die moeten verhinderen dat wapens of andere gevaarlijke goederen en instrumenten op het haventerrein of aan boord van het schip worden gebracht; maatregelen die ongeoorloofde toegang tot het haventerrein, schepen en verboden delen van terreinen moeten verhinderen; procedures die moeten worden gevolgd bij bedreiging van de veiligheid; procedures voor de evacuatie van een haventerrein bij een bedreiging van de veiligheid; procedures voor de rapportage van gebeurtenissen die de veiligheid raken; identificatie van de veiligheidsofficier, inclusief zijn/haar bereikbaarheid gedurende 24 uur per dag; procedures voor het aan de wal gaan van scheepspersoneel, het wisselen van bemanningen, bezoekers van een schip en vertegenwoordigers van vakorganisaties van zeelieden. Veiligheidsofficier Elke havenvoorziening dient een veiligheidsofficier aan te stellen.
veiligheidsinspecties uitvoeren; verbeteringen op het veiligheidsplan aanbevelen en uitvoeren; trainingen voor het personeel verzorgen; zorgdragen voor veiligheidsapparatuur.
93
het veiligheidsplan laten uitvoeren en bijhouden;
Pagina
een eerste onderzoek naar de veiligheidssituatie uitvoeren;
Rapportbijlage
Taken veiligheidsofficier
Goedgekeurde terminals Een lijst met goedgekeurde terminals is te vinden op de site van de IMO. U kunt hier kosteloos een account aanmaken. Oefenen De ISPS-code stelt het oefenen van veiligheidsplannen van zowel schepen als havenfaciliteiten verplicht. Deze verplichting is opgenomen in artikel 18 van de ISPS-Code. In de eerste helft van 2008 is een leidraad oefenen opgesteld waarmee duidelijkheid wordt geven wat in het kader van oefenen wordt verwacht en op welke manier voldaan kan worden aan de oefenverplichting. Deze notitie beperkt zich tot de oefenverplichting van de havenfaciliteiten en kunt u lezen in de Leidraad ISPS oefening. Incidentenrapportage Conform artikel 17.2 lid 7 van deel A van de ISPS-Code heeft de Port Facility Security Officer onder andere de verplichting tot "het rapporteren aan de bevoegde autoriteiten en het opstellen van rapporten betreffende voorvallen die de beveiliging van de voorziening in gevaar brengen". Acute melding Beveiligingsincidenten (zoals het doorknippen van een hek) worden door de PFSO in de eerste plaats zo spoedig mogelijk gemeld aan de plaatselijke politie. Op het moment dat een faciliteit niet meer kan handelen conform de procedures zoals beschreven in het beveiligingsplan, meldt de PFSO dat via
kunnen vinden. Indien het gevolgen heeft voor de verkeersstroom, wordt tevens het Sluis Leiding Centrum ingelicht. Kwartaalrapportage Eens per kwartaal aggregeert de PSO de informatie uit de incidentrapportages, en rapporteert deze volgens een vast format in een viertal rapportages aan de betrokken burgemeesters
94
overlegt vervolgens met de handhavende instantie in hoeverre de laad/ en losactiviteiten doorgang
Pagina
gebied wordt de functie van PSO vooralsnog vervuld door de fungerend Rijkshavenmeester. De PSO
Rapportbijlage
het PSO meldpunt op de Kapiteinskamer tevens aan de Port Security Officer (PSO). Voor het NZK
24
Productschap PVE
Datum:
13 december 2010
Interviewers:
Tom van Dasler en Kees Steenkamer
Gesprekspartners:
Willem Dijkhuizen en Hidde Rang
Algemeen Willem is sociaal secretaris (hij houdt zich bezig met “de mens” in het productschap. Een aantal projecten: de relatie met EU: gaat voornamelijk over Polen; welke rechten hebben zij, huisvesting ARBO, stof enz). Willem heeft een vakbondsachtergrond in de scheepvaart. Willem adviseert niet alleen, maar initieert ook, bijv. bij het implementeren van de ARBO catalogus. Hidde Rang houdt zich bezig met voedselveiligheid in verband met levensmiddelen. Hidde is voedingskundige. Het productschap bestaat sinds 1948 en heeft als doel om alles in de agrarische sector zo soepel mogelijk te laten verlopen. Het productschap kent een paritair bestuur: werknemers en werkgevers organisaties. Taken van het productschap zijn zoal; mededinging (productschap is gerechtigd boetes op te leggen), Dierenwelzijn en gezondheid (bijv. inentingsbeleid). Productschappen houden zich met de hele keten bezig op horizontaal gebied (“van zaadje tot karbonaadje”). Een bedrijfschap werkt verticaal, en bekijkt slechts één schakel uit een keten. Productschappen zijn rond voedsel georganiseerd. Het gaat om een werkveld dat zeer gereguleerd is. De overheid heeft hierin een grote rol. 90 tot 95 % van de wet- en regelgeving rond levensmiddelen
Als je in een Productschap praat over veiligheid, dan gaat dat over veiligheid op de werkvloer. Verder is aan de orde welke richtlijnen en verordeningen er zijn op het gebied van voedselveiligheid. Hier dient goed toezicht op gehouden te worden. Het Productschap adviseert op het gebied van hoe men tot veilige voedingsmiddelen kan komen. Het Productschap probeert een match te leggen tussen ARBO en onderwijs. Veiligheid hoort al in het onderwijs te beginnen.
95
Veiligheid
Pagina
regelgeving met de bedrijven in de keten.
Rapportbijlage
wordt vanuit de EU bepaald. Het Productschap communiceert de kennis en informatie rond wet- en
Op het gebied van ARBO zijn er bijvoorbeeld modules over fijn stof. Helaas staat het onderwijs hier niet altijd voor open. Binnen de levensmiddelen industrie zijn er diverse factoren: veiligheid op de werkvloer, voedselveiligheid (chemisch, biologisch, fysiologisch), maatregelen om terrorisme te weren. Wanneer je naar Amerika exporteert, moet je hier een plan voor hebben. Bijvoorbeeld bedrijven als Unilever, Zwanenburg enzovoorts. Voor de werkvloer zijn er werkinstructies, waarvoor het management verantwoordelijk is. Het productschap kan hierover adviseren. Sommige dierziekten beïnvloeden de voedselveiligheid, de ziekten treden op in het primaire bedrijf, maar kunnen gevolgen hebben tot ver in de productieketen. Een veehouder moet kennis van zaken hebben en moet een vaste relatie met een dierenarts hebben. De boer levert weer aan een volgende schakel en moet een gezondheidsverklaring afleveren. Als er iets aan de hand is met het dier, dan moet hij dit melden. Een voorbeeld hiervan zijn injectienaalden. Deze kunnen afbreken en in het dier blijven zitten. Melding hiervan maakt het voor de slachetrij mogelijk gericht naar de naald te zoeken en verontreiniging van het vlees te voorkomen. Ook diergeneesmiddelen die gebruikt zijn moeten bekend zijn, zodat gecontyroleerd kan worden of de wettelijke wachttermijnen zijn aangehouden. Verder zijn bacteriële besmettingen van belang (m.n. Salmonella en Campylobacter. De veehouder maakt voor het kennen van de risico’s bij zijn product gebruik van hygiënecodes, waarin een risicoanalyse is opgenomen. Ook veel bedrijven maken voor het identificeren en beheersen van risico’s gebruik van hygiënecodes. Sommige bedrijven maken zelf een risicoanalyse en bepalen zelf welke beheersingsmaatregelen zij nemen. Een gedeelte van de risico’s wordt afgedekt door de keuring van ieder levend en geslacht dier. De geslachte keuring wordt uitgevoerd door vleeskeurders van de KDS (Kwaliteitskeuring
vandaan komt. Ook de slager moet dit weten. Met dit systeem is het vlees van vee tot bewerkt onderdeel te gevolgen. Dit systeem is het meest geavanceerd uitgewerkt in de kalver- en rundersector. Voor varkensvlees ligt dit anders. Hierbij gaat het meer om partijen, waar komt het totaal aantal vandaan. De productschappen zijn ingesteld voor de gehele productieketen; toch zijn er bepaalde delen van de keten (b.v. snackproductie) die niet onder het zeggenschap van het productschap vallen
96
In de slachterijen zijn er tracking & tracing systemen. De slachterij moet weten waar het vlees
Pagina
Vaak zijn de vleeskeurders mensen uit de praktijk die een cursus hebben gevolgd.
Rapportbijlage
Dierlijke sector), die deze controles in opdracht en onder verantwoordelijkheid van de VWA voert.
Voedselveiligheid staat op een hoger niveau dan de ARBO regels voor werknemers. Er wordt strenger gekeken naar het naleven van regels m.b.t. voedsel dan naar het naleven van regels voor de eigen veiligheid van de werknemer. Voedselveiligheid dwingt bedrijven dat er maatregelen genomen worden dat niet iedereen zomaar het bedrijf binnen kan lopen. Voor bepaalde ziekten (vogelziekte e.d.) zijn er richtlijnen. Wanneer een dierziekte uitbreekt gaat er een heel draaiboek van start. Deze ziekten worden ook gemonitord. De sector geeft bijvoorbeeld aan dat de Ziekte van Aujeszky niet meer voorkomt, maar hierop toch getest blijft worden en dat ook oefeningen plaatsvinden. Veel dierziektemaatregelen hebben overigens geen verband met de voedselveiligheid, omdat mensen voor een aantal van de belangrijkste dierziekten (mond- en klauwzeer, varkenspest, ziekte van Aujeszky) niet gevoelig is. In die gevallen zijn de maatregelen volledig gericht op het beschermen van de gezondheid van de veestapel. Het gaat dan dus meer om safety dan security. Trends De Europese wetgeving inzake voedselveiligheid is enkele jaren geleden sterk aangepast; inmiddels zijn ook alle bedrijven hierop ingespeeld. Op dit moment lijken er geen belangrijke trends te zijn, met uitzondering van de toenemende aandacht voor het terugdringen van Salmonella op pluimveevlees en het terugdringen van het gebruik van diergeneesmiddelen in de veehouderij. Daarnaast is er aandacht voor maatregelen op het gebied van bio veiligheid/terrorisme, hier wordt in de opleidingen voor zover bekend geen rekening mee gehouden. Het gaat meer om de kwaliteitsborging. Als je hier
Levensmiddelen technologie. Hierbij valt te denken aan afgeronde studies bij; Wageningen, Bolsward, Delft, Den Bosch. Toezichthoudende dierenartsen van de VWA hebben een afgeronde opleiding diergeneeskunde (RU Utrecht). KDS- medewerkers voeren keuringen uit. Het niveau van deze functionarissen is ongeveer niveau MBO 3. Op de werkvloer is vooral het bewustzijn van de veiligheid een aspect. Vaak zijn er op de werkvloer schriftelijke instructies waar de werknemers vanaf weten. Op management niveau wordt vooral aandacht besteed aan de wetgeving.
97
Er werken in de bedrijfstak veel HBO‘ers en WO‘ers die zijn opgeleid op het gebied van
Pagina
Opleidingen
Rapportbijlage
iets aan zou moeten doen doe het dan aan het eind van de lijn in de supermarkt.
Voedselveiligheid is een specialisme die niet echt thuis hoort in een traditionele veiligheidsopleiding. Hiervoor zijn meer toegesneden opleidingen beschikbaar. E-learning en Serious gaming Bij het productschap is onbekend of er gewerkt wordt met Serious Games. Wel worden er internationale oefeningen gedaan met dierziekten. Niet duidelijk is of hier Serious Games bij worden gebruikt. Wellicht wordt er wel met simulaties gewerkt. Productschap wil graag op de hoogte gehouden worden van de verdere voortgang van het project. Interessant voor Stepping Stones zou bijvoorbeeld Zwanenberg kunnen zijn, als voorbeeld van een bedrijf dat - mede onder invloed van de Amerikaanse importeisen - maatregelen neemt ter
Pagina
98
Rapportbijlage
voorkoming van bioterrorisme.
25
SERN
Datum:
12 november 2010
Interviewers:
Tom van Dasler, Frits Roelfsema
Gesprekspartners:
Fred Zaaier
Algemeen Fred Zaaier is hoofd IbMZ, een samenwerkingsverband Incidenten Beheersing Management Zorginstellingen.
De
werkzaamheden
van
IbMZ
betreffen
patiëntveiligheid,
milieuzorg,
informatiebeveiliging, brandveiligheid e.d. Als hoofd IbMZ is Fred Zaaier beheerder van enkele convenanten. Er zijn convenanten tussen; •
IbMZ en de Regionale Brandweer,
•
IbMZ en het Openbaar Ministerie en de politie, en
•
IbMZ en de GHOR.
Fred Zaaier is oprichter van de Security Expert Register Nederland. Tevens is hij voorzitter van de Redactie Adviesraad van het vakblad Beveiliging en programmaleider van de BHV opleiding van de HHS. Ook is hij lid van de commissie NEN, en member of advisory board crisismanagement.
Uiteraard met vakken als bestuursrecht , maar de kern is bewaken en beveiligen. IVK wordt nu voornamelijk op bestuurlijk en beleidsniveau gegeven. In de praktijk komen meer veiligheidsaspecten aan de orde zoals, toegangs- en uitgangsbeheer, brandveiligheid, criminaliteitsbeheersing, patiëntveiligheid, informatiebeveiliging. Deze aspecten moeten meegenomen worden in een bachelor bewaken en beveiligen. Volgens Zaaier is hier wel behoefte aan.
99
Fred Zaaier is ipv IVK meer voorstander van een studie die zich richt op bewaken en beveiligen.
Pagina
Bachelor opleidingen
Rapportbijlage
Opleidingen
Het IVK curriculum zou moeten worden uitgebreid met security management vakken. IVK’ers komen vaak in “brede” functies terecht, waarvoor organisatiebreed inzicht in alle processen noodzakelijk is. Master Het invullen van een niveau 6 op het gebied van veiligheid is lastig volgens Zaaier. Je moet voldoende voedingsbodem hebben en de klassen moeten toch vol zitten. De inhoud van een opleiding is voornamelijk gericht op het gebruiken van het gezonde verstand. Niet zozeer het vakkenpakket van de professional is belangrijk, maar voornamelijk het gedrag en het handelen. Zie voor meer informatie www.ibmz.nl. Door omstandigheden was voor dit gesprek onvoldoende tijd
Pagina
100
Rapportbijlage
beschikbaar.
26
Shell BV
Datum:
9 november 2010
Interviewers:
Leen Kroon
Gesprekspartners:
Hugo de Haan
Categorie 1:
De organisatie en de persoon
Over de organisatie Shell is een groep energie- en petrochemiebedrijven die wereldwijd opereert, met ongeveer 101.000 medewerkers in ruim 90 landen. Op 5 juli 1907 is Royal Dutch Shell door de voorvaderen en oprichters bij de notaris ingeschreven Over de geïnterviewde •
functie binnen de organisatie:
Asset Project Manager: security management over de fysieke infrastuctuur van kantoren in Nederland, het Shell vliegveld (R’dam), en het archief in Montfoort. Tevens hoofd vedrijfshulpverlening •
relevante opleiding:
studie Master Public Safety, tweede jaar, TU Delft
Shell is veilig, maar als je echt kwaad wilt is er altijd wel wat te vinden. We doen om de drie jaar Security Risk Assessments. Dit betreft de constructies, de techniek en de middelen: de vitale infrastructuur. Trends in veiligheid Security en Safety zullen in de toekomst onderdeel worden van de strategie. Het wordt meer strategisch dan alleen beleidsmatig. De psychologie van de mensen speelt daarin een steeds grotere rol.
101
Status Quo op het gebied van veiligheid:
Rapportbijlage
Het begrip veiligheid
Pagina
Categorie 2:
Wat betreft opleiding en training zullen de diverse partijen er een schepje bovenop gaan doen omdat veiligheid een steeds prominenter rol lijk te gaan spelen. Bedrijven zullen meer dan nu zelf gaan investeren in opleiding van hun medewerkers. Beveiliging wordt steeds meer een commerciële taak in plaats van een publieke. Goede voorbeelden daarvan zie je bij de voetbal met eigen stewards: zij zorgen voor de veiligheid in de stadions. En dat doen zijn erg goed omdat de continuïteit van de club direct zichtbaar op het spel staat. Branche specifieke trends Voor Shell spelen dezelfde zaken als voor alle grote bedrijven. Daar zal niet zoveel verschil in zijn. Categorie 3:
De organisatie en borging van veiligheid
Inrichting organisatie m.b.t. veiligheid
•
In welke fase verkeert de organisatie m.b.t. veiligheid?
“Ja, Shell is een veilig bedrijf. Maar als je wilt kom je overal binnen.” (Leen: belang van profiling: bewust ongewenst gedrag voortijdig opsporen). “Er is beleid, er zijn procedures en we hebben de faciliteiten.”
•
medewerkers in de organisatie met (specifieke) verantwoordelijkheid voor veiligheid?
•
mbo: teamleiders
•
hbo: coördinatoren van lokaties. Grotere lokaties vragen hbo+ of masterniveau
•
prestatie-indicatoren:
De meet-/competentieformulieren voor een aantal operationele functies zijn aan de interviewers ter beschikking gesteld..
102
vmbo: securitygards
Pagina
•
Rapportbijlage
functie(niveau)s:
Kwaliteiten personeel “Voor de kwaliteit van MBO-ers loop ik niet zo warm.” “De meesten willen eigenlijk niet.” “Degenen die wel willen echter springen er al snel boven uit. En die wil Shell graag hebben.” “MBO-4 was er vroeger wel. Dat was goed. Nu is dat gedevalueerd door de nieuwe ECABO regels.” Het beveiligingspersoneel wordt ingehuurd via een beveiligingsbedrijf. “Alleen de core staat nog op de pay-roll. “Dat is dus het management, de facilitaire dienst en de technische dienst.” “De securitydienst zit in een sterfhuisconstructie.” De beveiligingsbedrijven tenderen voor een beveiligingsopdracht en Shell kiest het beste aanbod. “De keus is deze periode gevallen op GVRS.” “De securitymensen van de beveiligingsbedrijven hebben nauwelijks een relatie met hun formele werkgever. De mensen die bij ons werken beschouwen Shell als hun werkgever. Heel veel ervan blijven trouwens bij Shell werken als een ander beveiligingsbedrijf de tender wint. Zij treden dan formeel in dienst bij dat nieuwe bewakingsbedrijf.” “De mensen die we krijgen aangeboden door de beveiligingsbedrijven zijn niet direct geschikt voor hun functie. Dat zijn vaak lichamen in een pak zonder betrokkenheid.” “Het MBO-2 niveau is niet genoeg.” “Wij moeten hen fors bijscholen.” “Je zou denken dat het beveiligingsbedrijf daar blij mee is. Integendeel. Opgeleide mensen zijn duur (ieder diploma verhoogt het uurloon met een paar cent) en dus onaantrekkelijk voor beveiligingsbedrijven die zo goedkoop mogelijk willen/moeten leveren.”
“De kwaliteit van beveiligingsbedrijven is eigenlijk onder de maat. Dat is natuurlijk ook weer onze eigen schuld als wij de beveiligingsbedrijven min of meer te leveren voor een te lage prijs.” Categorie 5:
•
Opleidingsactiviteiten- en behoefte
Het opleidingsplan
103
Wat mist u op veiligheidsgebied?
Pagina
Categorie 4:
Rapportbijlage
“We proberen op dit niveau al iets toe te voegen aan de ‘opdracht=opdracht’ mentaliteit.”
MBO Voor alle ingehuurde beveiligingsmensen is een Shell-opleiding verplicht. “Als toevoegingen aan het diploma beveiliger moet je dan denken aan bijvoorbeeld Engels, EHBO (dat hebben ze niet gehad, vreemd toch?) en rapporteren van incidenten.” “Het is toch niet te geloven dat een winkelcentrum als ‘In den Bogaard’ met iedere dag massa’s mensen, waar van alles kan gebeuren wordt beveiligd door mensen zonder enige opleiding in gedragskennis en EHBO?” Voor verdere opleiding heeft Shell meetformulieren en competentielijstjes (zie bijlage). Die worden gebruikt in functioneringsgesprekken. Medewerkers krijgen op basis daarvan opleidingsadvies. “Ik heb nog nooit meegemaakt dat beveiligingsmensen een opleidingsaanbod weigeren.” HBO “De potentie van HBO-ers is vele malen hoger. Zij kunnen de gevolgen overzien van bepaalde stappen en hebben een breder perspectief.” “Voor opleiding gebruiken we via de HHS modulen uit het security blok en voegen desgewenst bijvoorbeeld recht en/of IT toe.” “We ervaren veel verschil in kwaliteit tussen de Hogescholen. We hebben bijvoorbeeld een stagebegeleider van een andere Hogeschool nog nooit gezien.” “In het algemeen kun je stellen dat in de HBO-opleiding de security-items wat zwaarder moeten worden aangezet. Dat wordt niet genoeg uitgediept.” “Ik snap trouwens niet dat we niet worden uitgenodigd voor gastcolleges op de HHS. Dat zou toch
“De HBO-er heeft een brede opleiding en kan prima managen in een gegeven concept.” Master “De huidige security manager heeft geen of weinig ervaring met strategisch denken en handelen en heeft de neiging tot ‘silo-denken’: dat is niet mijn pakkie an.” “De kolommen moeten worden aaneengesmeed tot een geheel.” “Een master public safety zal om deze reden veel kunnen
104
er uit ziet en wat de mogelijkheden zijn.”
Pagina
“Het zou goed zijn als de veiligheidsstudenten in het begin van hun studie inzicht krijgen hoe het veld
Rapportbijlage
een prachtige praktische inbreng zijn?”
toevoegen. De integrale aanpak is daar erg belangrijk. Dit geldt niet zo sterk voor security. Daar zal een master weinig toegevoegde waarde hebben, vooral bij de gemeenten, regio’s, provincies, etc.” “Belangrijk in een master public safety zijn vaardigheden om met het politieke krachtenveld om te kunnen gaan. Ze moeten zich van nature openstellen voor de belangen van andere (alle) partijen. Moeten sterk zijn in argumenten en kunnen beslissen in complexe omstandigheden onder gebrekkige informatie.” “Het blijkt dat de politiek vaak zelf niet zo er politiek sensitief is. Bij oefeningen op beleidsniveau merk je dat de overheidsmensen op hun strepen gaan staan. Dat wekt zoveel wrevel op dat tijdens oefeningen iedereen weer zijn eigen dingetje gaat doen.” Categorie 6:
Opleidingsaanbod
Categorie 7:
Vragen vanuit de werkpakketten 2, 3 en 4
Zie categorie 5
•
WP03: e-learning
“Voor EHBO hebben we een E-tool. Dat is heel erg flexibel.” “Daarnaast is er dan natuurlijk praktijk nodig. Dat duurt 8 uur op lokatie.”. “Voorts hebben we ‘defensive driving’, waar rijden in een gevaarlijke omgeving geoefend wordt met E-learning op een groot terrein in Vlaardingen.” Categorie 8: o
Vervolg (afgeleide doelen)
Met wie zouden we nog meer moeten spreken?
105 Pagina
een master.”
Rapportbijlage
“Martin van Vianen en Ruud Kloppenburg moet je contacten als deskundigen bij het ontwerp van
27
Stena Line
Datum:
12 november 2010
Interviewers:
Tom van Dasler en Leen Kroon
Gesprekspartners:
Ralph Bosveld
Categorie 1: •
De organisatie en de persoon
Over de organisatie
Stena Line is een van de grootste ferrymaatschappijen ter wereld. Ze heeft een moderne vloot van 35 vaartuigen en het meest uitgebreide routenetwerk in Europa, dat bestaat uit 18 ferryroutes in Scandinavië en rond het Verenigd Koninkrijk. In Nederland zijn er twee vestigingen. De passagiersterminal in Hoek van Holland en de vrachtterminal in Rotterdam-Europoort.
De
vrachtterminal is in 2008 overgenomen van P&O Ferries. •
Over de geïnterviewde
Ralph Bosveld is sinds 2008 Port Operations Manager bij Stena Line Europoort. Hij heeft ca. 20 jaar ervaring bij P&O Ferries. In augustus 2008 is hij met de overname van de terminal meeverhuisd naar het bedrijf Stena Line. Hij bezit o.a. de functie van PFSO, Port Facility Security Officer. Dat is bij Stena Line de hoogste functie op het gebied van beveiliging. Ralph is onder andere verantwoordelijk voor de beveiliging op de terminal Europoort. Bij de terminal Hoek van Holland is dat zijn leidinggevende Marcel van der Vlugt. Bij afwezigheid van de een, neemt de ander
Stena Line onderscheid veiligheid in; Safety: ongevallen en preventie en repressie ervan Security: Bijvoorbeeld ISPS, International Ship and Port facility Security code, waaronder valt het weren van onbevoegden e.d. Safety (veiligheid): Het beschermen van personen, processen en producten tegen onbewuste schadelijke handelingen (ongelukken)
106
Het begrip veiligheid
Pagina
Categorie 2:
Rapportbijlage
zijn taken en verantwoordelijkheden over.
Security (beveiliging): Het beschermen van personen, processen en producten tegen bewust kwaadwillende handelingen (diefstal, fraude, vandalisme, terrorisme etc.) Uiteraard is er overlap tussen de begrippen. Als iemand een terroristische aanslag pleegt vallen er mogelijk gewonden of ontstaat er een brand. De bedrijfhulpverleningsorganisatie (safety) moet vervolgens optreden. Daarnaast zijn er veel maatregelen die tweeledig zijn. Een hekwerk rond de terminal voorkomt mogelijk dat personen (kinderen) per ongeluk op het terrein komen en er een ongeluk ontstaat. Daarnaast bemoeilijkt een hekwerk ook ongeautoriseerde toegang voor eventueel kwaadwillende personen. Categorie 3:
De organisatie en borging van veiligheid
Een trend binnen de havenveiligheid is dat sinds 9 september 2001 alles veel strenger is geworden. “Vroeger liep iedereen in het Rotterdamse Havengebied zomaar naar binnen en naar buiten.” Iedereen die nu een terminal op komt moet vooraangemeld en geregistreerd worden. Iedere haven moet beschikken over een PFSO en een PFSP, een Port Facility Security Plan. Dit plan wordt iedere 5 jaar gecontroleerd en moet beschikken over alle relevante aspecten van security binnen de terminal. De PFSO is verantwoordelijk voor de security op de terminall.De kapitein is verantwoordelijk voor de passagiers en het personeel aan boord. Categorie 4:
Wat mist u op veiligheidsgebied
Categorie 5:
Opleidingsactiviteiten- en behoefte
ervaring en een cursus ingestroomd. Er is binnen Stena Line Europoort een opleidingsplan en opleidingsbudget. Personeel dat nieuw binnenkomt krijgt een uitgebreide introductie van minimaal 1 week. Naargelang dit nodig is kan dit verlengd worden. Na de introductie kan een medewerker aan de slag als ‘terminalwerker’.
107
Verder is er geen verplichte vooropleiding nodig voor de functie van PFSO. Ralph Bosveld is er door
Pagina
havenbedrijven. De cursus om Port Facility Security Officer te worden duurt 3 dagen.
Rapportbijlage
De cursus PFSO is voor leidinggevenden van de beveiligingsorganisatie van ISPS plichtige
Naast de functie als terminalwerker is er o.a ook de functie van tugmasterchauffeur. De mensen leren dit vak onder coaching van een ervaren truckchauffeur. De mentor op de werkvloer bepaalt naar inzicht wie klaar is voor welk werk. Hiervoor is een opleidingsplan aanwezig Het Freight Operations personeel dat bij de ingang van de terminal zit beschikt over een beveiliger 2 diploma. Hiernaast worden er ook nog hondengeleiders met hond ingezet. Om 23:00 uur komt een extern beveiligingsbedrijf die, gedurende de nacht het Freight Operations personeel aflost. De functie van teamleider van dit externe beveiligingspersoneel is op niveau 3. Kring van Veiligheidsfunctionarissen Rotterdam Op het gebied van havenveiligheid wordt veel gesproken en kennis gedeeld in de kring van veiligheidsfunctionarissen van Rotterdam en omstreken. Ralph Bosveld is hier secretaris van. Deze kring komt 6 keer per jaar bij elkaar om bepaalde zaken omtrent havenveiligheid zoals ongevallen te bespreken. 9 december is de eerstvolgende bijeenkomst. Categorie 6:
Opleidingsaanbod
De eigen opleidingen zoals bovenbeschreven voldoen aan de wensen. Categorie 7:
Vragen vanuit de werkpakketten 2, 3 en 4
De inhoud van MBO, HBO, en Masteropleidingen wordt verder niet besproken. Als er behoefte is aan meer geschoolde werknemers komen deze meestal van het ‘STC B.V. Safety
Ralph naar zijn collega’s met een HBO opleiding in de kring van veiligheidsfunctionarissen. WP03: e-learning
Rapportbijlage
and Training Centre ’. In die scholing zit veiligheid verwerkt. Voor behoefte aan HBO scholing verwijst
behoefte aan heeft en als de cursus/opleiding relevant is voor het werk.
Pagina
programma’s. Personeel wordt door E-learning bijgeschoold. Dit gebeurt als de werknemer hier
108
Binnen Stena Line houdt Louis Knipscheer zich bezig met het coördineren van E-learning
Categorie 9:
Afronding interview / uitnodiging tot invullen vragenlijst
Ralph adviseert contact op te nemen met Arend Vrijma van EMO,
collega uit de Kring van
Veiligheidsfunctionarissen. Arend heeft als veiligheidsfunctionaris een HBO-functie. Zijn collega Louis
Pagina
109
Rapportbijlage
Knipscheer kan informeren over het Stena Line e-learning programma.
28
Streekziekenhuis Koningin Beatrix
Datum:
12 november 2010
Interviewers:
Frits Roelfsema en Kees Steenkamer
Gesprekspartners:
Gerard Siep
Algemeen Het ziekenhuis heeft ongeveer 1100 Fte in dienst. Corebusiness is mensen beter maken, het is een algemeen ziekenhuis. Het bestaat 27 jaar. Er zijn 317 bedden, waarvan 270 gebruikt. De rest van de bedden wordt gebruikt voor dagbehandeling. Gerard is van oorsprong boekhouder en handelsreiziger. Later is hij de verpleging ingegaan, waar hij allerlei opleidingen heeft gevolgd. Vóór zijn doctoraal is hij gestopt. In Leuven heeft hij zijn Master gehaald. Verder heeft hij TRIAS Business school gedaan. Gerard werkt nu aan de technische en management kant. Momenteel is hij beleidsmedewerker van de Raad van bestuur.. Deze functie is heel divers: schrijven van subsidie aanvragen (CBRM en Security)en zaken op het gebied van Veiligheid. Hij adviseert de RvB op het gebied van Veiligheid. Veiligheid In het kader van terrorismebestrijding zijn veiligheidsprofielen gemaakt. Hieruit kwam naar voren dat terroristen interesse hebben voor materialen in onder meer ziekenhuizen. Hiermee kunnen aanslagen gepleegd worden. Er wordt subsidie aangevraagd om bepaalde materialen beter te beschermen en organisatie van veiligheidsprotocollen als ICT. Verder valt te denken aan
bevoegdheden heeft. Het begrip veiligheid ligt breed: het ziekenhuis denkt vooral vanuit patiënt veiligheid en is vooral gericht op procedures. Er wordt meer naar preventie toegewerkt. Veiligheid zit nog niet tussen de oren. In Winterswijk is de dokter nog een autoriteit. Op het gebied van veiligheid wordt dan ook niet gesanctioneerd. Doctoren vinden dat zij het ziekenhuis besturen. Alle medewerkers zijn verantwoordelijk voor veiligheid. Het denken over veiligheid is nog niet geland. De idee leeft dat er een beveiligingsbedrijf is, en dat moet maar voldoende zijn. De RvB is
110
window dressing. Niet duidelijk is waar wat is belegd en wie welke verantwoordelijkheden en
Pagina
De veiligheid in het ziekenhuis is slecht geregeld. Gerard vindt de maatregelen die genomen worden
Rapportbijlage
bewustwordingsmaatregelen, bewaking, protocollen op dit gebied.
integraal verantwoordelijk voor de veiligheid. Deze zou een veiligheidsfunctionaris moeten benomen. Er is een Regiecentrum Kwaliteit en Veiligheid. Deze zorgt voor integrale veiligheid als patiëntveiligheid, kwaliteit, ARBO, technische veiligheid. De integrale benadering is van groot belang. Trends Er zijn geen trends te bespeuren op het gebied van veiligheid in ziekenhuizen. Wel wordt op incidenten gestuurd. De Vereniging van Klinisch fysisch onderzoek geeft soms wel eens trends aan bijv. het werken met dag belichting: het blijkt dat werken met wit licht beter werkte. Opleidingen Beveiligers moeten gediplomeerd zijn, voor de rest zijn er geen duidelijke opleidingen, alleen klinisch fysisch medewerkers moeten gediplomeerd zijn. Dit vloeit voort uit de kernenergiewet. Er zijn 8 medewerkers op het gebied van beveiliging. Zij vallen onder de teamleider catering en bewaking. Genoemde teamleider heeft een MBO+ opleiding Binnen het regiecentrum functioneren de medewerkers op HBO niveau, hier zijn 3 mensen werkzaam. Verder hebben zijn een Master op verschillende gebieden gehaald. (bijv. Management and innovation). PRISMANT of opvolger geeft bijscholingen. Wanneer de notitie van Gerard is vastgesteld door de RvB komt er een persoon die integraal verantwoordelijk is voor veiligheid. Mensen zijn op het gebied van Veiligheid onvoldoende competent. MBO ‘ ers t/m niv 3 (en 4) zijn
los je niet alles op met extra bewaking en detectie. Mensen moeten abstracter en gestructureerder kunnen denken. Binnen opleidingen zouden specialisaties moeten komen als industrie, gezondheidszorg, enz. Er is een opleidingsplan en beleid. Budget is gebaseerd op Fte ‘s en wensen van medewerkers, managers krijgen een bepaald budget. Omdat dit zo ingericht is worden er nogal eens “pretcursussen” georganiseerd. Opleiding zou meer aan beleid gekoppeld moeten worden. Gerard is persoonlijk van mening dat mensen meer zelf in opleidingen zouden moeten investeren (in geld). Over het algemeen zijn de medewerkers tevreden over het opleidingsaanbod.
111
Concurrenten van Winterswijk doen het in het algemeen net zo goed. Op het gebied van beveiliging
Pagina
aan zonering in het ziekenhuis: in bepaalde zones mogen geen mensen zonder badge komen.
Rapportbijlage
onvoldoende gekwalificeerd, zij missen het bewustzijn op het gebied van veiligheid. Te denken valt
Belang van het ontwikkelen van competenties op gebied van veiligheid: awareness op het gebied van patiënt veiligheid, ICT, CBRM. Deze zaken moeten ook op opleidingsgebied meegenomen worden. Er wordt gewerkt met vaste opleidingsinstituten, dit geldt bijv. voor verpleegkundigen. Master Er is behoefte aan een brede master, waarbij mensen leren conceptueel te denken en die weten waar hij/zij bepaalde zaken kan halen. E-learning en Serious gaming Er wordt niet veel gedaan aan E-learning, wel voor de verpleging. Er kan ook via E-learning door verpleegkundigen worden geëxamineerd. Gerard heeft aangegeven dat alle verpleegkundigen hiervoor moeten worden ingeschreven. Dit gebeurt nu niet, en is een taak van HRM. Er zou een bekwaamheids en bevoegdsheidsregister moeten komen. E-learning zou wel meer ingezet moeten worden. Vooral t/m niveau 3 en 4 kan dit iets opleveren. E-learning
biedt een kans om
afstandsonderwijs aan te bieden. Dit kan op alle niveaus. Seminars Gerard geeft aan dat het goed zou zijn om masterclasses te organiseren, voor het management en RvB. Onderwerpen zouden kunnen zijn: Patiënt, medewerkers bezoekers omgeving milieu. Focus vooral op de bewustwording. Neem grondslag en wetgeving mee.
Honeywell: Michel van Dijkhuizen 06-25494663
[email protected]
Rapportbijlage
Met wie moeten we nog praten
Pagina
Wij zouden medewerkers mogen enquêteren.
112
Enquêtes
29
Trigion Beveiliging
Datum:
18 februari 2010
Interviewers:
Leen Kroon
Gesprekspartners:
Ron Knaap
Algemeen De heer Knaap (zeg alsjeblieft Ron) heeft diverse functies bij Trigion Beveiliging (onderdeel van Facilicom), waaronder portfolio developer Trigion, manager product ontwikkeling bij Facilicom Services Group, manager business development Trigion, Manager product ontwikkeling Trigion Beveiliging BV en manager product ontwikkeling Trigion. Ron verwierf de titel CPP (Certified Protection Professional) via ASIS international en aan de Wharton Business School van de University of Pennsylvania heeft hij de opleiding gevolgt van Security Executive. Er zijn op dit moment twee afgestudeerden in Nederland op een totaal van 158 wereldwijd. Met ruim 7.500 medewerkers en een grote diversiteit aan producten en diensten is Trigion het meest complete beveiligingsbedrijf van Nederland. Zij beveiligen van luchthaven tot ministerie en van energiebedrijf tot winkelcentrum. Het beroepenveld Ron’ s visie op het beroepenveld is duidelijk:” de inhoudelijke vakkennis op het uitvoeringsniveau is
vaardigheden voor het leidinggeven in breed perspectief. In de toplaag van het uitvoerend bedrijf missen we mensen die dat kunnen. Die laag houdt zich veel te veel bezig met de waan van de dag, ze zijn bezig met de dagelijkse ellende en niet met strategie en visie.”
Rapportbijlage
goed geborgd. Ook het algemeen management klopt wel. Het beroepenveld mist echter kennis en
internationaal. Ontdekken van de drijfveren, motieven en argumenten van anderen in plaats van mensen overrulen met gelijkhebberig gedrag is erg belangrijk. Bijvoorbeeld in contact met overheden spreken wij vaak niet dezelfde taal. Wij starten met een te klein blikveld, geheel gefocust op veiligheid en we vinden dat we natuurlijk het gelijk aan onze kant hebben. Maar zij willen de activiteiten inpassen en toetsen aan het grote geheel. En niemand heeft dan door dat er twee
Pagina
tussen en met verschillende diensten, het presteren in het grote geheel en dan ook nog
113
“Er is geen of te weinig aandacht voor bijvoorbeeld economie (dat alles geld kost), samenwerking
werelden ontstaan. Als wij besluiten gaan we aan de slag, de overheid wil dan verder denken en praten. Dat vraagt van ons een ander soort gedrag.” “Het huidige gebrek aan vaardigheden in ons beroep is historisch verklaarbaar. In ons vak begon je vaak als bewaker en sommigen konden doorgroeien tot directeur met behoud van een ‘one-trackmind’ en bewakersgedrag. Dat was tien jaar geleden prima: men vroeg immers alleen bewaking? Bewaken konden we goed en we werden ingehuurd voor dat soort macho-uitstraling naar het publiek. En de klant en het publiek waardeerden dat” Ron noemt een aantal ontwikkelingen waar het beroepenveld (nog) niet adequaat heeft kunnen reageren:
•
“De laatste tien jaar krijgt het beroep te maken met een versnelde evolutie. Terrorisme wordt zichtbaar en de klant vraagt totaaloplossingen. Men behandelt ons als veiligheidskenners, maar daar zijn we vaak niet voldoende voor geëquipeerd en niet voor geprepareerd. Men verwacht een afgewogen mening, een concept van ons en daar zijn we nog niet klaar voor. We missen daarvoor een professionele kijk op de samenleving en het vermogen verbindingen te leggen tussen verschillende belangen en diensten in een totale context. De klantverwachting is bijvoorbeeld dat wij de politieke kaders kennen en dat we publiek en privaat met elkaar kunnen verbinden.”
•
“Het managen van bewakingspersoneel is anders geworden. De hiërarchie, die kenmerkend was voor onze beroepsgroep is weg. Het personeel en de klanten worden mondiger door een andere cultuur en betere opleidingen.”
•
“We moeten steeds meer verstand hebben van andere disciplines, het wordt allemaal steeds
gereageerd kan worden. Dit moet omdat er anders teveel druk wordt opgebouwd in de automatisch gestarte bluspompen. De reactie op een noodsignaal kan tweeledig zijn: òf de pompen snel uitzetten als je geen brand of rook bij de melder ziet, òf de pompen laten draaien om de automatische blussers in werking te stellen.” Trigion werd de klus gegund. Ron werd als deskundige namens Trigion gevraagd de zaak te beoordelen. “Ter plekke ging ik beseffen dat we de opdracht niet zonder meer konden accepteren. Op moment dat je namelijk bij enige twijfel de rookmelder wegdrukt en er is wel brand dan ben je aansprakelijk voor brandschade. Druk je de rookmelder voor de zekerheid niet weg dan ben je ook aansprakelijk, maar nu voor schade door te hoge druk in de leidingen. Je bent dus
114
groot bedrijventerrein moeten de rookmelders zodanig functioneren dat er binnen een minuut
Pagina
“Ik geef van het laatste een voorbeeld uit een praktijkgeval dat ik laatst tegenkwam. Op een heel
Rapportbijlage
complexer met vele verbindingen en behoefte aan nieuwe/andere vaardigheden en kennis.”
altijd de pineut. Door mijn boerenverstand te gebruiken, deed ik een belangrijke risicoanalyse voor de bedrijfsvoering van Trigion. Daar zijn we eigenlijk niet voor toegerust. In dit geval ging dat toevallig goed. Ik weet niet of we iets dergelijks een volgende keer weer scherp zullen hebben.” De opdracht werd niet geaccepteerd, hoewel de beroepstrots (en ook de te verwachten baten) acceptatie aantrekkelijk erg maakten. “Het speelveld van het beroep is maatschappelijke veiligheid geworden, en dat doe je niet af met een cursus over instrumenten of ijzerwaren.” Masterniveau “Uit mijn opleiding aan Wharton Business school trek ik de conclusie dat het belangrijk is dat je leert abstract te denken, dat je leert communiceren met alle lagen, dat je leert dat je niet altijd gelijk hebt (Dat was pijnlijk. Dingen waarvan ik dacht dat ik dat uitstekend deed bleek ik compleet verkeerd aan te pakken.) en dat je jouw oordeel ook weet te baseren op wat anderen en andere professies ervan zeggen. Wat me in eerste instantie opviel, was dat het woord security in de hele opleiding niet voorkwam. Je projecteert zelf steeds alles op je eigen vakgebied, daar ligt de koppeling met security. Het besef dat je niet alles weet maakt je beter: je komt van je luie stoel af, je gaat gegevens verzamelen en gaat de vergaderingen weer voorbereiden. Hierdoor voel ik me in een complexe omgeving zekerder en ik merk dat dit uitstraling op anderen geeft.” “Ik heb geen verstand van Masterniveaus en wat ik daar van mag verwachten, dus ik weet niet of mijn visie op het beroep Masterniveau verlangt.”
precies is wat hij met passende scholing bedoelt voor de managementlagen waar hij de beschreven problemen ziet. Eindkwalificaties Het eindniveau formuleert Ron treffend met de uitspraak: ”de muziekleraar kan je leren een instrument te bespelen, en dat kan je dan nog goed ook. Maar een orkest dirigeren en bij elkaar houden, dat is een stuk lastiger. Dan heb je andere opleidingen, ervaringen en eigenschappen nodig.”
115
inzicht, oordeelsvorming, communicatie, leervaardigheden stelt Ron vast dat het masterniveau
Pagina
aan de Dublindescriptoren: kennis en inzicht op boven-bachelorniveau, toepassen van kennis en
Rapportbijlage
Na verduidelijking van het masterniveau en vooral dat van de professional master en de relatering
“Ons vakgebied heeft dirigenten nodig.” Ron is er trots op dat hij en zijn collega’s kortgeleden een prijs (The ASIS Accolade 2009 for innovation) hebben ontvangen met het ‘Beware project’. Dit project heeft als doelstelling samenwerking in het beroep tot stand te krijgen en niet meer te denken aan verzuilde oplossingen. Het basisidee is dat alle technieken en professionals moeten samenwerken, dat ieder onderdeel is van een partnergroep. Verbinden is het toverwoord. “Verbinden, dat moet je tweede natuur zijn als je aan jullie master bent afgestudeerd.” Een aantal kennis-, vaardigheid- en houdingelementen passeren tijdens de discussie over kwalificaties de revue: economie (wat kost het?), strategie, integriteit, gedrag, leiding geven, integratie, wegwerken van de tunnelvisie en de oogkleppencultuur, je verplaatsen in argumenten van de ander, communiceren met alle lagen, je ideeën aan anderen duidelijk kunnen maken met argumenten, politiek gevoel, maatschappelijk
blikveld,
crisismanagement,
onderhandelen,
evalueren,
omgang
contracten,
met
media,
organisatieculturen, machtstructuren,
besluitvorming,
geloofwaardigheid,
veranderingsmanagement, kennis van (eigen)rollen, abstractie (het vakgebied speelt zich steeds vaker af op een abstract niveau. “Als je bijvoorbeeld de opdracht krijgt Rotterdam veilig te maken. Wat is dan veilig?”), sociale veiligheid. Marktbehoefte Ron baseert zijn inschatting van de marktbehoefte op een rekensom. Er zijn ongeveer 40.000 mensen
aansluit op facilitymanagement komt daar vanuit die branche nog een flinke doelgroep bij. “Tel daar de publieke sector bij op en je komt tot de conclusie dat er absoluut een doelgroep ligt.” “Als ik vrijstellingen krijg voor mijn bachelor diploma dan ga ik ook meedoen.” Ron benadrukt dat de branche voor een professionele ontwikkeling nu sterk afhankelijk is van opleiding en training.
116
tot 2000 mensen in de particuliere sector tot de doelgroep behoren. Omdat veiligheid naadloos
Pagina
hiervan is werkzaam in de toplaag die masteronderwijs zou moeten afnemen. Dit betekent dat 1600
Rapportbijlage
werkzaam op uitvoerend niveau in de veiligheid in de particuliere sector. Ongeveer vier procent
“Hoewel de eindkwalificaties er algemeen blijken, moet je als je de mensen uit de branche wilt lokken, toch wel iets van veiligheid of security in het label van jullie master staan. De beroepsgroep kikt op dat woord, dat is hun leven” Internationaal Het vakgebied wordt steeds meer internationaal. Vooral de voorschriften komen vaak uit de USA en dat gaat natuurlijk in het Engels. “De literatuur, die echt goed is, is trouwens ook voor 95% in het Engels.” Je moet dus Engels kunnen volgen en lezen. De lessen hoeven niet per sé in het Engels te zijn als er geen Engelssprekenden in de groep zitten. “Mijn ervaring is overigens dat dit geen enkel probleem hoeft te zijn, ook niet voor mijn collega’s.” Doelgroep Hier wordt getwijfeld tussen een direct doorlopende leerlijn MBO, HBO, Master of een Masteropleiding die meer is gericht op de oudere rotten in de toplagen. “De direct doorlopende leerlijn zou goed zijn voor het vak: de jonkies die binnen komen beheersen dan in ieder geval de theorie. Dat soort nieuwe jonge professionals hebben we hard nodig.” “Aan de andere kant is er grote behoefte aan doorgroei van mensen die het vak al kennen, maar die de vaardigheden en het in een groter geheel plaatsen van het beroep missen. Hierbij denk ik aan de 35-45 jarigen met brede praktijkervaring op het gebied van veiligheid in de ruimste zin. Jullie moeten
er mensen op zijn afgewezen. ” (Met een big smile:”Maar wel na afloop van de cursus en na betaling van het collegegeld. Ze kregen gewoon de mededeling dat de cursus succesvol was gevolgd, maar dat geen diploma kon worden uitgereikt.” “Je moet als school natuurlijk wel zakelijk blijven.” “Wat zakelijk ook wel handig is van ASIS international, is dat je het certificaat eens in de drie jaar moet updaten door nascholing, anders wordt het ongeldig.” “Wat ik zeker weet: je kunt die twee groepen (de doorstromers en de ouwe rotten) niet bij elkaar zetten.”
117
een minimum van 7 jaar ervaring in het vak noodzakelijk. En….daar werd stevig opgelet. Ik weet dat
Pagina
ze daarom in het beroep veel met EVC’s. Voor de CPP opleidingen in Wharton is dan bijvoorbeeld
Rapportbijlage
dan wel beseffen dat veel mensen in het beroep geen bacheloropleiding hebben. In de USA werken
Vervolg Ron wil graag een rol spelen in de totstandkoming en uitvoering van een “Master in Veiligheid.” Mogelijke contacten Berndt Rif, MSc, MBA, CPP, CFE, CISM, Senior Security Advisor at De Nederlandsche Bank
Pagina
118
Rapportbijlage
[email protected]
30
Trigion
Datum:
7 december 2010
Interviewers:
Tom van Dasler en Kees Steenkamer
Gesprekspartners:
Marleen Berk en Leonie Eggens
Algemeen Trigion is een beveiligingsbedrijf en levert manbewaking adhv operational excellence systemen. Leonie Eggens is Human Resource Development (HRD) Manager en valt onder de afdeling Personeel & Opleidingen. Doelstelling van HRD is om de ontwikkeling van medewerkers af te stemmen op de strategische doelen van Trigion. Hierbij moet men denken aan ontwikkeling in de brede zin (bijvoorbeeld: trainingen, coachingstrajecten, talentmanagement, beoordelingssystematiek etc.). Er zijn 1800 mensen in opleiding bij de Trigion academie. Vorig jaar is Trigion in samenwerking met het ROC Twente de Trigion Academie gestart. Hier kunnen medewerkers een MBO-diploma behalen op kosten van Trigion. De uitrol verloopt goed maar er zijn nog wat wel wat aandachtspunten (bijvoorbeeld: er zou meer structuur in de academie gebracht kunnen worden). Marleen Berk is als Directeur Personeel en Organisatie eindverantwoordelijk voor alle HR processen. Tevens maakt ze deel uit van het Management Team. Één van de onderwerpen waar Marleen zicht mee bezighoudt is de medewerkerstevredenheid evenalas het imago als werkgever, mbt opleiding en ontwikkeling. Beleidsontwikkeling op HRM gebied is een aandachtspunt. Verder voert zij overleg met de OR. In het land zijn 9 personeelsmanagers werkzaam die ook door de Manager P&O aangestuurd
met het ROC Twente is opgezet. Er worden nu ca. 1800 mensen opgeleid. De verschillende opleidingen zijn: FOM 4 opleiding, Medewerker Toezicht en Veiligheid (MBO 2), FOM 3 en Handhaving Toezicht en Veiligheid (MBO 3). Bij opleidingen maakt Trigion mede gebruik van subsidies.
119
Trigion heeft in totaal ca. 8500 mensen in dienst. Er is een Trigion academie, die in samenwerking
Pagina
Opleidingen
Rapportbijlage
worden.
Vooral de doorgroei van teamleider naar rayonmanager en verder is moeilijk. Er bestaat een gat tussen het niveau van teamleider en de rayonmanager. De functie van teamleider ligt op niveau 3, de functie van Rayon manager is HBO niveau. Volgens P&O van Trigion zou een niveau 4 opleiding moeten zitten: Leidinggeven, klantcontacten, communicatie, zelfreflectie e.d. Een functie die met een niveau 4 diploma uitgevoerd zou kunnen worden is bijvoorbeeld teamleider. Er zijn 3 soorten teamleiders, waarbij de teamleider die helemaal is vrijgesteld op niveau 4 zou kunnen acteren. Interne doorgroei binnen Trigion is een pre. Hier zet Trigion op in. Tussen niveau 3 en 5 zit een gat. Het gat ligt volgens Tom van Dasler bij het verschil tussen de theoretische vorming op HBO niveau en het erg praktische vorming op niveau 3. Naast het theoretische gat is het zo dat er is nog geen niveau 4 op het gebied van Veiligheid is. Om de rol van de teamleider sterker te maken heeft Trigion een nieuw profiel opgesteld . Dit moet nog langs de OR . In januari neemt Mondriaan contact op met Trigion voor de definitieve vorm. Binnen Trigion zijn er verschillende opleidingsniveaus. Er zijn ongeveer 10 academici in dienst, voornamelijk in het management. Ca. 150 Fte HBO’ers of HBO+, voornamelijk in het management. Deze bezitten functies als rayon manager of kwaliteitsmanager. De rest, voor een groot deel de uitvoering, zit op MBO niveau. Trends
gastheerschap, service verlenende diensten. Verder zijn er opleidingen en trainingen naar aanleiding van functionerings en beoordelings gesprekken. Uit een beoordeling kan een ontwikkelingstraject voortvloeien. E-learning en Serious Gaming Trigion maakt gebruik van n@tschool: de digitale leeromgeving van de Trigion academie, de ervaringen zijn divers. Dit heeft te maken met leeftijd en het niet altijd functioneren van het systeem.
120
servicegerichtheid kan men denken aan gastheerschap. Hierbij valt te denken aan security hosts,
Pagina
technologische ontwikkelingen valt te denken aan alarm service centrales. Op het gebied van
Rapportbijlage
Trends liggen op het gebied van technologische ontwikkelingen en servicegerichtheid. Mbt de
Dit wordt opgelost door extra faciliteiten en trainingsdagen en extra begeleiding. Jongeren gaan hier makkelijker mee om, zij zijn gewend aan computers. Uitgangspunt is het simpel houden van de opdrachten via de computer. Er zijn ontwikkelingen op het gebied van E-learning en Serious Gaming op het gebied van BEV 2. Wie kunnen we verder nog spreken en afnemen van enquêtes Maarten Ijzermans (Bedrijfsmanager Trigion Recherce Consultancy & Training), Ron Knaap (Manager Productontwikkeling) Enquêtes uitzetten onder het personeel wordt over nagedacht. Marleen Berk en Leonie Eggens
Pagina
121
Rapportbijlage
ontvangen graag een enquête vooraf. Tom van Dasler stuurt de enquête door.
31
TU Delft en Master in Safety and Security
Datum:
24 november 2010
Interviewers:
Tom van Dasler en Leen Kroon
Gesprekspartners:
Jan de Kreij en Vera Balledux
Categorie 1: Recente inzet van expertise in veiligheidsvraagstukken •
specialisaties in het werkveld veiligheidsvraagstukken
Jan en Vera horen bij het team van Delft TopTech dat verantwoordelijk is voor al het veiligheidsonderwijs op postacademisch niveau. TopTech is de organisator van dit onderwijs terwijl de programmadirectie is gepositioneerd binnen de faculteiten. “Alles op het gebied van onderwijs in veiligheid binnen de TU en daarbuiten vanuit de B2B en B2C komt bij ons terecht.” Hun masters zijn nog niet NVAO geaccrediteerd en varen nu onder de vlaggen van accreditatie van TU Delft en/of SKO (Stichting Hobéon SKO Certificatie, kortweg Hobéon SKO). In de nabije toekomst moet het post academisch onderwijs van de TU ook aan de NVAO reglementen van het ministerie van O&W voldoen, wat betekent dat hun masters formeel geaccrediteerd moeten worden (dat kost meerdere mensjaren) en dat zij de WO-mastertitel zullen moeten gaan voeren. De WO mastertitel vindt Top-Tech ongewenst voor de veiligheidsmasters omdat: -
dan alleen PhD’s modules mogen verzorgen en geen ‘zeer deskundige praktijkmensen’. “Dat
-
de masters geplaatst moeten worden onder
“facultair onderzoekstoezicht”, wat
capaciteitsproblemen in de reguliere faculteit oplevert ”omdat studenten dan moeten deelnemen aan de facultaire onderzoeksplannen; we hebben volgend jaar 12 lopende masters waarvan 6 in onze commerciële veiligheidsmasters/programma’s” (Leen:!!!!!!!); -
de toelating vereist dan dat alleen WO-afgestudeerden van verwante opleidingen mogen instromen, of dat een pre-masterfase moet worden gecreëerd. ”Dan missen we meer dan de helft van de doelgroep van het tweede kans onderwijs”.
De masters in Delft willen dus ‘professional’ masters zijn/worden en geen WO masters: wel een één jarige MSc master en geen MSc onderzoeksmaster van twee jaar.
122
er een afstudeertraject (thesis) moet zijn van meer dan 600 uur”. “dat is veel te veel”;
Pagina
-
Rapportbijlage
zou een groot gemis zijn;
De SKO certificering die leidt tot de titel Hogere veiligheidskundige (HVK) zal mogelijk worden opgezegd en omgezet worden naar de titel Universitaire veiligheidskundige (UVK) omdat er nu veel eisen zijn op handelingscode niveau en niet op het niveau van de ‘veiligheidsmanager die werkt op het scheidingsvlak van strategie/management/beleid/bestuur’ en niet passen in serieus postbachelor en postmaster veiligheids onderwijs. De opbouw van de ‘veiligheidsmasters in Delft is per master verschillend. Veelal is er een opbouw van een technisch blok, bestuurlijk blok, beïnvloeding blok, adviesblok, academische vaardigheden blok en een masterblok. Delft moet mat haar masters in het veiligheidssegment naar de 1680 SBU, 60 ECTS In het adviesblok wordt een opdracht uitgevoerd in de praktijk, en 95% van de onderzoeksresultaten wordt omgezet in acceptatie door het sponsorbedrijf of regelgeving. •
Projecten:
De veiligheidsmasters van Delft zijn betrokken in een aantal projecten die een duidelijke overlap hebben met het project Stepping Stones (“Dat is toch ook een taalcursus Engels?”). 1> TU Delft is in een vergevorderd stadium met een nieuwe master: de Master Integrale Veiligheid (werktitel). Er is een doelgroep: B2B en B2C HBO en WO-bachelors die geen HTO opleiding hebben en ook niet op binnen een technischbedrijf werken maar wel verantwoordelijk zijn voor de integrale veiligheid.
2> Jan de Kreij heeft een zeer nauwe samenwerking in de “Netwerk Open Hogeschool”. Dit is een door O&W gesubsidieerde samenwerking tussen de Open Universiteit en diverse hogescholen. Het Netwerk Open Hogeschool is gericht op het ontwikkelen van innovatief hoger onderwijs. De HHS opleiding Informatica (de heer van Diest) participeert al in het Netwerk. Het netwerk is gericht op hoger onderwijs in: maatschappelijke relevante ‘’tekort’’domeinen zoals zorg, IT en de procesindustrie;
123
slagen.
Pagina
gereed. Er is een lopende subsidieaanvraag bij het ministerie van onderwijs met grote kans van
Rapportbijlage
Er is een curriculumcommissie met een conceptcurriculum. De inhoud van het curriculum is voor 90%
sectoren die sterk lijden onder kennisexport zoals techniek en finance; sectoren met kennistekort, zoals (jawel) de opleidingen veiligheidskunde. Er zijn projecten op deze terreinen gaande of in ontwikkeling op elk van bovengenoemde gebieden die zich kenmerken door werkende professionals, innovatief karakter, ‘blended learning’, ontwikkeling van leermaterialen met Open Educational Resources, flexibel instroomniveau en de toepassing van werkplekleren. Veiligheidskunde wordt één van deze projecten. Jan de Kreij zit daar in. Frans Leijnsen en Ben Janssen zijn projectleiders van het project Open Hogeschool. Ben Janssen is de directeur 3> Vera Balledux is benaderd door Joop Verdonk CPP, directeur van de European Security Academy, over professionalisering van het security vakgebied door (Leen: ik heb het niet zelf bedacht) doorlopende leerlijnen in het veiligheidsonderwijs te onderzoeken en te verbeteren. Zij en Coen van Gulijk (blokcoördinator van Master of Security Science & Management) helpen hierbij. 4> de ontwikkeling van een landelijke minor security eduction voor de HBO en WO opleidingen Bouwkunde, e.a.. Ad 1 en 2> Verzoek om een verkenning voor verregaande samenwerking van Stepping Stones met TU/ Netwerk Open Hogescholen: één gezamenlijke HBO opleiding technische veiligheidskunde is een
De formule voor bachelor 1e fase onderwijs zou dan (bijvoorbeeld) kunnen zijn: Managementvaardigheden: 60 ECTS, ontwerp Netwerk Open Hogeschool en de TU Delft;
Rapportbijlage
belangrijke optie.
HBO specialiteit(en) en afstuderen (rapport Veerman): 60 ECTS bv. IT, Luchthaven, public safety, criminaliteit, etc. Resultaat: Dual degree TU/NOH/HHS.
Pagina
HBO vakken: 60 ECTS, onder verantwoordelijkheid van individuele HBO
124
TU Delft en de HHS: 60 ECTS technische veiligheidsmodules;
Of Een eenjarige HBO master IV in samenwerking tussen de TU Delft en de HHS. Vervolguitnodiging voor samenwerking volgt na goedkeuring Stuurgroep Stepping Stones. Frans Leijnsen en Ben Janssen zullen via Jan de Kreij bij deelname van Netwerk open Hogeschool dan in dit traject worden betrokken. Jan de Kreij heeft dit al met het bestuur van de NOH besproken. Afgezien van de Netwerk Open Hogeschool samenwerking wil Delft TU Top-Tech sowieso een verregaande verkenning voor samenwerking met de eventuele Stepping Stone master. Zij onderschrijven het voorlopige concept profiel HHS-master veiligheidskunde zoals beschreven door Leen Kroon: gericht op strategie, concepten en systeemdenken; gebruikmakend van aanpalende disciplines als sociologie, psychologie, rechten en techniek; met als belangrijke leidraad de invloed van het menselijk gedrag (profiling, intervisie en reflectie) Zij het wel dat de master IV van de TU Delft bijna gereed is en al is ingebed in de begroting van de TU Delft. Ad 3 en 4> participatie van Stepping Stones word van harte toegejuicht. Categorie 2: Functies/ Beroepen in veiligheidorganisatie en scholing In dit gesprek is uitsluitend het masteronderwijs aan bod geweest.
Aanvullende aandachtspunten van Jan de Kreij zijn competentiegerichte workshops voor de veiligheidsmanager: 1. Omgevingsbewustzijn, 2 Organisatiesensitiviteit en bijvoorbeeld 3. Politieke sensitiviteit. Categorie4: E-learning De deelnemers van de veiligheidsopleidingen van de TU Delft maken gebruik van BlackBoard.
125
Zie voorlopige concept profiel Leen Kroon boven onder “Ad 1 en 2”
Pagina
Categorie 3: Detaillering naar programma/curriculumeisen in veiligheidsonderwijs
Rapportbijlage
De TU Delft heeft ook een aantal niet master opleidingen in veiligheid.
De inzet van BlackBoard en andere ELO platformen is nog niet zo zoals Jan de Kreij gewend is vanuit zijn vorige functie op de Open Universiteit Nederland. Als onderwijskundige wil Jan de Kreij meer Elektronisch leren inzetten als onderdeel van blended
Pagina
126
Rapportbijlage
learning.
32
Universiteit Leiden
Datum:
22 november 2010
Interviewers:
Mitchell van Deelen en Leen Kroon
Gesprekspartners:
Professor Muller
Categorie 1: Recente inzet van expertise in veiligheidsvraagstukken Professor Muller was secretaris van de Parlementaire Enquêtecommissie Opsporingsmethoden (Commissie Van Traa, 1994-1996), van de Parlementaire Onderzoekscommissie Evaluatie Opsporingsmethoden (Commissie Kalsbeek, 1999) en van de Commissie Bestuurlijke Evaluatie AIVD (Commissie Havermans, 2004). Hij was lid-rapporteur van de Onderzoeksgroep Inlichtingen en Veiligheid Defensie (Commissie Dessens, 2006) die onderzoek deed naar de MIVD. Hij is lid van de Taskforce Veiligheid Dienst Justitiële Inrichtingen van het Ministerie van Justitie (2007). Hij was adviseur van de Commissaris van de Koningin van Noord-Holland bij de ramp met het Dakotavliegtuig (1996), van het College van BenW van Enschede na de Vuurwerkramp (2000), van het College van BenW van Volendam na de Cafebrand Nieuwjaarsnacht (2001) en van het College van BenW van Haarlemmermeer na de Schipholbrand (2005-2006). Categorie 2: Functies/ Beroepen in veiligheidorganisatie en scholing Algemeen: Men doet veiligheid er maar ‘een beetje’ bij, dit is de reden dat het veiligheidsonderwijs en onderzoek wat versnippert.
De HBO opleiding Integrale Veiligheidskunde is nog een beetje te jong om er veel over te zeggen. Misschien is er wat te weinig diepgang. Op de vraag of er meer studiestof veiligheidskunde is dan wat er op het HBO wordt gedoceerd wijst professor Muller hij op zijn boekenkast en op de site www.kluwer.nl met een serie boeken over veiligheidsthema’s als crisis, handhaving, rechtelijke macht, opsporing, krijgsmacht, brandweer, politie en terrorisme.
127
HBO
Pagina
Op het terrein van MBO beschouwt professor Muller zichzelf niet als deskundige.
Rapportbijlage
MBO
Overigens is hij jaloers dat het HBO wel een bachelor integrale veiligheidskunde heeft en het WO niet. “Het zou mooi zijn als jullie de wenselijkheid van een WO bachelor Integrale Veiligheid in jullie onderzoek zouden kunnen betrekken. Persoonlijk zie ik daar een grote behoefte.” Op de vraag wat dan het verschil zal zijn met de HBO-opleiding blijkt de WO-opleiding dieper en meer analytisch te moeten zijn en meer gericht op onderzoek. De afgestudeerden zullen dan meer functioneren op het snijvlak van management en beleid in functies bij gemeenten, provincies, waterschappen en in directiefuncties veiligheid bij grote bedrijven en als veiligheidskundige op analytisch niveau. Verder is het misschien nuttig om niet alleen naar de stap van het MBO naar het HBO te kijken maar ook naar de stap van het HBO naar het WO. Master Aanvankelijk is professor Muller wat terughoudend bij de gedachte over een eventuele master in veiligheid van de HHS: “Er zijn al een aantal WO-masteropleidingen, denk bijvoorbeeld aan de verschillende masters Recht, Handhaving en Veiligheid (Universiteit van Leiden, Rijksuniversiteit Groningen, Erasmus Universiteit). Ieder kiest daarbinnen een eigen specialiteit, meestal voorkomend uit de core-business. “Zo is de TU in Delft is technisch gericht, wij in Leiden op de criminologie. Anderen zitten weer in de
“Dat geeft een versnipperd landschap.” “Ieder doet maar wat.” “Ik zou pleiten voor een samenwerking die één sterke master veiligheid zou kunnen presenteren.”
Rapportbijlage
juridische of de sociologische hoek”
deze master ter beschikking moet/zal worden gesteld aan alle Hogescholen in Nederland geeft een bijgestelde opinie:
Pagina
onderwijs verzorgt voor professionals met een aanzienlijke ervaring in de veiligheidsberoepen en dat
128
De uitleg dat de HHS eventueel mikt op een commerciële professional master, die post-initieel
“Zeker ik kan me wel degelijk een goede inhoud voorstellen bij een dergelijke master.” “Belangrijk is dat er goede feeders zijn in de zin van goede docenten, goede vakkennis, vernieuwing door praktisch onderzoek enzovoort.” “Ik twijfel er echter aan of er een commerciële markt voor is.” Categorie 3:Detaillering naar programma/curriculumeisen in veiligheidsonderwijs Master “De doelgroep van jullie is diffuus, maar er is natuurlijk wel een algemeen beeld. Voor een master veiligheid zou ik kiezen voor de lijnen:”
terrorisme
-
crisis
-
rood, wit en blauw
-
etc.
•
Analyse
-
begrijpen
-
modellen
-
best practice
•
Instrumenten
-
technisch
-
juridisch
-
financieel
-
gedragswetenschappen, vb. profiling
•
Vaardigheden
-
samenwerken
-
leidinggeven
129
-
Rapportbijlage
Kennis, en dan bijvoorbeeld in de vorm van thema’s als
Pagina
•
-
managementvaardigheden
-
communicatie
•
en dan natuurlijk: (praktisch)onderzoek
“Verbetering van het masteronderwijs zou echt wel helpen.” “Belangrijk is de onderbouwing van de modellen, procedures, instrumenten en gereedschappen in veiligheid. Als je nu vraagt: Hoe weet je dat het werkt? is het antwoord: Dat geloof ik! Dat is natuurlijk niet echt overtuigend.” E-learning Dat is er niet bij ons. “Dat is eigenlijk best wel gek.”
Categorie 4: Vervolg/afronding •
Met wie zouden we nog meer moeten spreken?
“Jullie mogen gerust nog eens terug komen om de zaak in meer detail door te nemen. Dat geldt voor zowel het onderwerp WO-bachelor veiligheid als de master.
Pagina
130
Rapportbijlage
Een samenwerking zou ik overigens best zien zitten.”
33
Vebon en Uneto
Datum:
3 december 2010
Interviewers:
Mitchell van Deelen en Frits Roelfsema
Gesprekspartners:
Erwin Schoemaker en Hans Leijendekkers
Algemeen Erwin Schoemaker werkt bij de vereniging van BeveiligingsOndernemingen in Nederland (VEBON) hij is hier secretaris/directeur. VEBON telt 150 leden. Hans Leijendekkers is adviseur en voorzitter van de vakgroep Beveiliging van Uneto-Vni waarbij 330 bedrijven zijn aangesloten, die zie bezig houden met object beveiliging. De vereniging VEBON is een professionele ondernemersvereniging met een groot aantal leden (15 verenigingen). Allen gespecialiseerde bedrijven met (technische oplossingen) voor vele brandveiligheids- en beveiligingsvraagstukken. Veiligheid Wat er bij beide organisaties speelt is dat er veel commentaar is vanuit externe organisaties. Denk hierbij bijvoorbeeld aan verzekeringen. De industrie probeert innovatief bezig te zijn, een kritiekpunt hierop is dat weinig mensen ‘dingen’ oppakken. Echter wordt innovatief niet genoemd maar wordt als synoniem ‘beter oplossen’ gebruikt. Kleine bedrijven schrikken namelijk bij het woord innovatie, zij denken hierbij meteen aan geld uitgeven. Er zijn binnen deze vereniging ‘handelshuizen’. Daarnaast zin er enkele bedrijven lid, die zelf zaken toevoegen als eigen software toe om situaties op te lossen (elektronisch gebied). Vaak wordt deze kennis vergaard in het buitenland.
alles draadloos zijn( inzet IP-techniek). Dit voorkomt weer kwesties als doorbranden van kabels etc. Scholing De oorsprong van de beveiliging komt uit de elektronische sfeer. Mensen met een MTS/LTS achtergrond werden aangeboden in de beveiligingssector. Men ziet hier beveiliging als een tweesplitsing; De kennis (hoe ontwerp je) en de mensen die het monteren. Scholing gebeurt intern, hieruit is zichtbaar dat er een probleem is bij het aanbod van 16 t/m18 jarige. Deze mensen zijn niet mobiel (geen rijbewijs) voor een branche betekent dit dat deze jongelui maar beperkt inzetbaar zijn.
131
detecteert wat en wanneer er verdachte bewegingen plaatsvinden. Ten tweede zal in de toekomst
Pagina
systeem genaamd VCA (Video Content Analyse). Dit is een intelligent systeem waarbij de camera
Rapportbijlage
Er zijn twee trends in deze branche te noemen. Ten eerste wordt er gebruik gemaakt van een
ROC’s geschoolde studenten zijn nauwelijks terug te vinden in bedrijven op het gebied van engineering. Er zijn op MBO gebied echter wel een aantal opleidingen intern. Denk hierbij aan adviseur beveiliging (niveau 3), technisch beveiliging (niveau 4) en monteur beveiliging (niveau 2/3). Bij Uneto-Vni is er minder behoefte aan niveau 5/6 medewerkers. Niveau 5 medewerkers zijn echter te vinden in de ‘oude generatie’. Deze mensen zijn tevens erg betrokken bij het bedrijf. Er is echter wel kritiek op de scholing hoe dit nu geregeld is. Permanente educatie is een must, denk hierbij aan kennis updates. In Nederland is dit nog niet verplicht, dit zou wel moeten. Men mist in deze branche vaak basisvaardigheden over elektriciteit. Een MBV alleen is hier namelijk niet genoeg. E-learning Men heeft in deze sector beperkte ervaring met e-learning Er is wel interesse afhankelijk van de kosten. Er wordt echter wel aangegeven, dat e-learning alleen gebruikt moet worden om iets specifieks te leren en niet bijvoorbeeld een hele opleiding aan de hand van e-learning te geven. Voor permanente educatie zou serious gamming goed ingezet kunnen worden. VEBON wil graag meer ingezet worden bij Stepping Stones en andere PID projecten, omdat het voor hun leden steeds belangrijker wordt om mee te doen met deze innovatieve projecten. De heer Schoemaker zal aan de lijst van stakeholders voor de projecten Stepping Stones en Living Lab Veiligheid worden toegevoegd. Na de bespreking heeft de heer Roelfsema hierover toezeggingen
Pagina
132
Rapportbijlage
gedaan aan de heer Schoemaker.
34
Veiligheidshuis Den Haag
Datum:
8 februari 2010
Interviewers:
Leen Kroon
Gesprekspartners:
Jeroen Koffijberg en Ino Kalker
Algemeen Jeroen en Ino zijn werkzaam in Veiligheidshuis Den Haag. Een veiligheidshuis is een lokaal of regionaal samenwerkingsverband tussen verschillende veiligheidspartners gericht op een integrale, probleemgerichte aanpak om de objectieve en subjectieve sociale veiligheid te bevorderen. In het Veiligheidshuis Den Haag werken de volgende organisaties samen aan veiligheid: Gemeente Den Haag, Openbaar Ministerie (OM), Politie Haaglanden, reclasseringsorganisaties, Palier Materieel Juridische Dientsverlening, Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg, Stichting Wende/Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld, Bureau Halt, Penitentiaire Inrichting Zoetermeer en Justitiële Jeugd Inrichting Teylingereind. In de loop van dit jaar zullen waarschijnlijk nog ander organisaties aanhaken. Ino is projectleider politie Veiligheidshuis / integrale veiligheid. Zijn taak is leiding te geven aan de ontwikkeling van het politiedeel in het veiligheidshuis, het organiseren van de (keten) samenwerking met de andere partners en zorgen voor de verbinding met de wijkbureaus van de politie.
en merk dat daar echt iets aan ontbreekt.” Er is een duidelijke scheiding tussen de veiligheidsfuncties in het beroepenveld. Er zijn de uitvoerders, die zich bezighouden met de technische kant. Daarnaast zijn er de mensen die zich concentreren op een eigen discipline en van daaruit een bijdrage moeten leveren aan het geheel. Dit lijkt allemaal wel een beetje op orde.
133
veiligheid de relatie moeten gaan leggen met bestuurskunde. “Ik geef meerdere gastcolleges per jaar
Pagina
Voor alles hecht Ino eraan te benadrukken dat het van belang is dat opleidingen in integrale
Rapportbijlage
Het beroepenveld
Wat ingewikkelder is, is de samenwerking tussen de diensten. Dat is precies waar de ondermeer de veiligheidshuizen zich mee bezig moeten houden: “samenwerken ter bestrijding van overlast en criminaliteit”. Trefwoorden als Integrale Veiligheid, Ketenmanagement, aan elkaar knopen, samenwerken, vallen veelvuldig. In de veiligheidshuizen zijn er op dat niveau geen mensen die daar speciaal voor zijn opgeleid. De verantwoordelijke managers zijn opgeleid in een discipline. De integrale aanpak, het maken van een plan daarvoor, het niet alleen denken en handelen vanuit de eigen organisatie, het netwerken, het voeren van regie moet de organisatie al doende leren. “Als jullie mensen gaan opleiden die dit mee kunnen brengen zijn ze zeker welkom in het beroepenveld, ook bij veiligheidshuizen.” Ino meldt dat hij vanuit zijn ervaring in het deeltijd en duaal bachelor IVK onderwijs merkt dat de deelnemers behoefte hebben aan doorstuderen in het vak: “jammer dat je niet door kunt aan de HHS in het vak, ik hoor van de ene na de andere IVK afgestudeerde dat ze graag willen doorgaan. Sommigen gaan dan naar de universiteit van bijvoorbeeld Leiden of Amsterdam”. “Er is behoefte aan die integrale deskundigheid.” Masterniveau Het masterniveau is zeker nodig. “Bachelors zijn voornamelijk opgeleid om hun eigen dingetje te doen. De bedoelde functionaris moet integraal bezig zijn. Dit vraagt groot overzicht over
Eindkwalificaties Er is een duidelijk beeld van wat een functionaris die zich toelegt op samenwerkingsverbanden tussen verschillende veiligheidspartners allemaal moet kunnen. “De basisdiscipline is niet zo belangrijk. Ze moeten zich wel thuis voelen in het vak” Belangrijk zijn:
134
kunt zijn, vereist een bovenbachelorniveau.”
Pagina
“Beslissingen nemen onder onzekere omstandigheden, waarbij je niet volledig geïnformeerd bent of
Rapportbijlage
verschillende zaken en ontwikkelingen tegelijk.”
•
kunnen omgaan met dilemma’s, met onzekerheden;
•
integraal denken en handelen;
•
innovatief willen/durven zijn;
•
samenwerken, verbinden;
•
plannen;
•
netwerken;
•
snel inzicht krijgen in spelers;
•
bestuurlijke competenties, gevoel voor politiek;
•
communicatief vaardig op verschillende niveaus;
•
snel kunnen schakelen;
•
probleemanalyse;
•
omgevingsbewustzijn, de context;
•
initiatief;
•
managementcompetenties;
•
sociologie, inzicht in eigen gedrag en dat van anderen.
“Echt belangrijk zijn netwerken, ketenmanagement en kunnen omgaan met dilemma’s, dat zie zo langzamerhand overal gebeuren.” Internationaal
een bacheloropleiding moeten hebben. En als jullie je gaan richten op integratie dan moeten de deelnemers een behoorlijke ervaring hebben om ervaringen met elkaar uit te wisselen. “Werkervaring in het vakgebied vragen: dat moet je zeker doen. Dat zal een sterk punt zijn in de profilering.” “De onderwijsbijeenkomsten moeten voor een belangrijk deel gericht zijn op leren van elkaar, dus leren van ervaring. Waar is het misgegaan, hoe kunnen we dat een volgende keer voorkomen?” “Dat vereist een aanzienlijke ervaring van de deelnemers.”
135
Jeroen en Ino delen het inzicht dat deelnemers aan een masteropleiding in veiligheidsector minimaal
Pagina
Doelgroep
Rapportbijlage
Zie doelgroep
De bachelor IVK zou het uitgangspunt kunnen zijn voor de startsituatie voor de master. “Er zijn natuurlijk ook bijvoorbeeld economen, bestuurskundigen die veel belangstelling voor en ervaring hebben in het vakgebied. Die moeten ook in de gelegenheid worden gesteld deel te nemen, desnoods na een voorcursus en/of toelatingstest.” De specifieke voordelen van onderwijs in de Engelse taal, anders dan mogelijke internationale samenwerking, worden niet gezien. “Het zal zeker een drempel zijn in de beroepsgroep. Dat neemt niet weg dat (een deel van )de literatuur wel in het Engels mag/moet zijn, en dat ze niet schrikken van een gastcollege in de Engelse taal.” “Alhoewel, we hebben in de regio veel Internationale bedrijven en organisaties. Tja, dat is natuurlijk ook een punt.” Marktbehoefte “Als je kijkt naar het aantal diensten en organisaties dat zich hiermee bezig (moet) houden zou je zeggen dat er voldoende belangstelling moet zijn. En zie ook de eerdere opmerking over deeltijd en duaal studenten die verder willen.” Vervolg Zowel Ivo als Jeroen wil graag een bijdrage leveren in de verdere ontwikkeling/uitvoering van de Master. Contacten
Pagina
136
Rapportbijlage
Denk ook eens aan het ministerie van Justitie en Binnenlandse Zaken.
35
Veiligheidsregio Haaglanden
Datum:
12 februari 2010
Interviewers:
Leen Kroon
Gesprekspartners:
Martin Madern
Algemeen De heer Madern (zeg alsjeblieft Martin) is Strategisch Programmamanager ‘Versterking Rampenbestrijding & Crisisbeheersing’ bij de Veiligheidsregio Haaglanden. Veiligheidsregio’s zijn de uitvoering van de Wet op de Veiligheidsregio’s. De veiligheidsregio Haaglanden is een samenwerkingsverband
van negen
gemeenten
in Haaglanden
op
basis van de Wet
Gemeenschappelijke Regelingen. De gemeenten die deel uit maken van dit samenwerkingsverband zijn: Den Haag, Delft, Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer. De negen gemeenten werken samen om zich voor te bereiden op grote ongevallen, rampen en crisissituaties o.a. door opleidingen en oefeningen. Het beroepenveld Het beroepenveld ‘veiligheid’ is al langer bezig het niveau op te krikken met behulp van opleidingen. Een mooi voorbeeld daarvan is de Master of Crisis and Public Order Management (MCPM), een samenwerking tussen net Nederlands Instituut voor Fysieke Veiligheid (Brandweeracademie) en de Politieacademie. De kritiek van Martin daarop is dat deze wel erg rood en blauw gekleurd blijft. Ook
beroepenveld is dus al bezig met masters, “pas op dat de HHS niet gaat dubbelen, daar hebben we niks aan”. “Je moet dus zoeken naar een nieuw concept: iets waarmee de HHS zich duidelijk onderscheid en waar in het veld duidelijk behoefte aan is.” “Volgens mij moet je dat zoeken op het terrein van verbinden.” “Verbinden is het allerbelangrijkste in het veld.” “Ervoor zorgen dat alles gaat samenwerken daar ontbreekt het aan, vooral in geüniformeerde diensten die altijd denken dat zij het exclusieve recht op gelijk hebben.” “Dan maakt het niet meer uit of je dat doet in het kader van safety, security, crisisbeheersing of emergency: dat is het toepassingsgebied.”
137
modules. De Master Security Management van TU Delft is gebaseerd op hetzelfde concept. Het
Pagina
concentreert zich op risicoanalyse, risicomanagement en nazorg vanuit technische en bestuurlijke
Rapportbijlage
wijst hij op de Master Public Safety van de TU Delft en de Brandweeracademie. Deze Master
“Delft en MCPM hebben een sterk inhoudelijk gericht. De HHS moet het begrip voor andere organisatieculturen, voor meerkleurigheid, voor samenwerken, lessons learned. De HHS moet zich richten op de mens en de organisaties, en dat dan binnen het belangstellingsgebied veiligheid.” Volgens Martin komt in de toekomst de nadruk zwaar te liggen bij het middenbestuur. Een leidende functie daarin vereist eigenlijk de competentie van verbinden. “Het ministerie van Verkeer en Waterstaat definieert crisismanagement nu zelfs als netwerken: zij hebben het begrepen.” “De mensen moeten leren denken in het grotere geheel. Het komt vaak voor dat de eerste bemoeienis van functionarissen op uitvoeringsniveau ligt. Dat is fout. Een besef van het bijvoorbeeld het structuurplan, het daarop volgende masterplan, het bestemmingsplan en het projectplan zal vaak begrip opbrengen voor de keuze van minder optimale deeloplossingen.” Met een aantal mooie oneliners definieert Martin het beroepenveld: “veiligheid is een probleem als het er niet is.” (bron: van Gijzel) “niemand is exclusief eigenaar van veiligheid.” Reflectie op dit alles maakt Martin enthousiast over het voorgestelde leidend thema van systeemdenken in een master veiligheid. “Dit wordt de master systeemdenken en veiligheid.”
Een omschakeling van instrumentdenkers naar mensdenken. Systeemdenken moet de focus zijn. Dit vraagt een volwassen inzicht in processen. Dat doe je allemaal niet op het niveau van bacheloronderwijs.
138
Er wordt een multidisciplinaire aanpak gevraagd.
Pagina
De bedoelde opleiding moet op het masterniveau worden gepositioneerd.
Rapportbijlage
Masterniveau
Eindkwalificaties De basisdiscipline van de deelnemers kan op divers gebied liggen. Er moet wel een basis liggen in veiligheid, de deelnemers moeten de instrumenten en procedures kennen en kunnen hanteren. Dan volgt er een hele rij aandachtspunten die gericht zijn op verbinden. In willekeurige volgorde:
•
verandermanagement (“denk hierbij eens aan Quinn.”);
•
netwerkmanagement (“we doen het nu samen, geen suboptimalisatie in de eigen winkel.”);
•
procesmanagement;
•
projectmanagement;
•
programmamanagement;
•
externe oriëntatie;
•
crisismanagement
•
leiderschap, regie (“wat bepaalt dat andere mensen je volgen?”);
•
reflectie;
•
organisatiecultuur (“het besef moet doorbreken dat iedere organisatie een eigen cultuur heeft.
•
partnerschap;
•
kwaliteitsmanagement;
•
prestatienormen;
•
psychologie;
•
sociologie.
•
risicobeheersing;
•
verschil tussen hiërarchie en netwerken (“vooral belangrijk voor geüniformeerde diensten”);
Minder veiligheids-inhoudelijk dus, meer governance (“dat eigenlijk hetzelfde is als polderen.”) Marktbehoefte De behoefte aan dit soort functionarissen is groeiende. “Het is een kwestie van langzaam ontwaken.”
139
politiek gevoel;
Pagina
•
Rapportbijlage
Dat moet je leren accepteren.”);
Bij defensie, politie en brandweer moeten ze nog erg wennen aan het systeemdenken. “Als je brandweerofficier bent dan weet je het toch beter dan die andere diensten?” Er is hier nog een hele slag te voeren en er is dus een grote behoefte aan jullie master, vooral om deze mensen zelf het licht te laten zien. Daarnaast is er een behoefte aan deze functionarissen bij de veiligheidshuizen, de veiligheidsregio’s, misschien bij ministeries, enzovoort. “Hoeveel per jaar? Geen idee.” Internationaal De master moet zich internationaal oriënteren. “Het veiligheidsberoep is internationaal.” Dat betekent niet dat de hele master in het Engels moet worden gegeven. “Wat zou dat voor een doel dienen als je geen internationale studenten hebt?” “Natuurlijk moeten de deelnemers Engelstalige beken kunnen lezen en gastcolleges in het Engels kunnen volgen.” “Als jullie je ook gaan richten op internationale organisaties en bedrijven in Den Haag, dan is er wel wat voor Engelstalig te zeggen.” Dat zou eigenlijk wel voor de hand liggen in een stad als Den Haag als internationale stad van recht en vrede. Doelgroep
verantwoordelijkheid voor veiligheid. Vervolg Op de vraag of Martin in de toekomst een bijdrage aan de master zou willen leveren in de vorm van lidmaatschap van de raad van advies, als docent of als gastdocent, antwoord hij:” Als jij dat niet had gevraagd had ik mezelf daarvoor opgedrongen.”
140
De deelnemer moet een behoorlijke ervaring hebben in functies die te maken hebben met
Pagina
verwante discipline.
Rapportbijlage
De doelgroep wordt geformuleerd als deelnemers met een bachelordiploma in een aan veiligheid
Mogelijke contacten Eric(????) Post, Commandant politie Den Haag Rob Lagerwaard Werktitel Master
Pagina
141
Rapportbijlage
Master Systeemdenken en Veiligheid.
36
Veiligheidsregio Haaglanden
Datum:
8 december 2010
Interviewers:
Tom van Dasler en Frits Roelfsema
Gesprekspartners:
Tjeerd Neumann
Algemeen Veiligheidsregio Haaglanden bestaat uit de Brandweer, de GHOR (Geneeskundig Hulp bij Ongevallen en Rampen) en de MKA (Meldkamer Ambulancezorg). De veiligheidsregio Haaglanden telt 24 brandweer kazernes. De afdeling vakbekwaamheid, waaraan de heer Neumann leiding geeft, houdt zich vooral bezig met vakbekwaamheid. Vakbekwaamheid is een monodisciplinaire afdeling. Van de 1400 werknemers bij de Brandweer Haaglanden werken er ca. 900 in de operationele dienst. Opleidingen Het opleiden en trainen van Brandweer personeel en personeel van GHOR, gebeurt voor een deel gezamenlijk. Echter wel vanuit een andere hoek. Het ministerie van Volksgezondheid, welzijn en sport stelt eisen aan de trainingen voor de GHOR. Het ministerie van Veiligheid stelt eisen aan de training en opleiding voor de brandweer. Een ander verschil tussen beiden opleidingen, is dat je voor de GHOR een diploma moet hebben, om
Het ministerie is systeemverantwoordelijk voor de systemen binnen de veiligheidsregio. Het ontwikkelen van leergangen ligt bij het NIFV. Het toepassen en de uitvoering van de werkzaamheden is aan de regio’s toebedeeld. Sinds oktober 2010 enkele jaren is er het BKBP, Besluit Kwaliteit Brandweer Personeel. Dit is in het leven geroepen om de kwaliteit van het brandweerpersoneel op niveau te krijgen. Het BKBP moet een kwaliteit impuls aan de vakbekwaamheid van de brandweerman geven, aan de opleiding, het oefenen en bijscholen.
142
Veiligheid) neemt die opleidingen af.
Pagina
te gaan halen. Deze academie is niet geaccrediteerd. Het NIFV (Nederlands Instituut Fysieke
Rapportbijlage
in dienst te treden. Bij de Brandweer wordt je aangenomen en in dienst opgeleid, om zo je diploma
Bij de brandweer kan 2% van het salaris van elke functionaris besteedt worden aan opleidingen. De brandweer is nog een te weinig
lerende organisatie. De invoering van duaal leerstelsel,
kwaliteitsborging en projecten zoals De Lerende Brandweerorganisatie moeten daar verandering in brengen Opleidingsniveau De ingangseis bij de brandweer voor de functie manschapis VMBO. Binnen de brandweer is er de ‘koude kant’, of de beheerskant en de ‘warme kant’, waarmee de uitvoerende, operationele kant wordt bedoeld. Binnen de operationele kant is het personeel voornamelijk op MBO niveau geschoold. Een bevelvoerder, die leiding geeft aan ca. 6 brandweerlieden. Een bevelvoerder moet een MBO diploma hebben, of aantoonbaar MBO werk en denkniveau hebben. Bij een groter incident wordt er een CoPI, een commando Plaats Incident, ingesteld. Hierin neemt een leider CoPI, een vertegenwoordiger van de brandweer, de politie, de GHOR en de gemeente plaats. De leider van een CoPI is ontkleurd, wat wil zeggen dat hij multidisciplinair handelt. Dit is in Haaglanden nog niet het geval, wel in ontwikkeling. Het lijkt er op dat we die kant opgaan. Functionarissen met dergelijke functies zijn HBO of WO geschoold. Echter is de uitvoering van deze functies niet alleen op te hangen aan een opleidingsniveau. Het gaat meer om de competenties. Veel belangrijke competenties leer je niet in het HBO of WO. Het niet alleen denken in het nu, maar kunnen denken in de toekomst, is bijvoorbeeld een belangrijke competentie die je niet leert, maar die je bezit of niet.
Hierbij kan gedacht worden aan het ontwikkelen van competenties,
scenariodenken, dneken in tijd-tempo, beslissingen nemen onder (tijds-)druk etc.
dienstritme af te stappen. Daarnaast is het aantal vacatures voor bevelvoerders die door willen stromen erg beperkt. ,,er is weinig om in te vissen". Vaak gaan medewerkers uit de operationele dienst een opleiding als IVK doen en komen ze ergens anders terecht. De brandweer betaalt een opleiding alleen als deze relevant is voor een functie. Veiligheid intern geregeld: Binnen de brandweer is er een BHV organisatie. Verder dient de organisatie zich te houden aan de wet en regelgeving omtrent de ARBO en het bouwbesluit.
143
het een rem voor bevelvoerders om door te stromen naar een hogere functie en daarmee van dit
Pagina
diensten. Na 24 uur achtereenvolgens in dienst te zijn is een brandweerlied 48 of 72 uur vrij. Vaak is
Rapportbijlage
Doorstroom na de bevelvoerder komt in de praktijk niet veel voor. De brandweer hanteert 24uurs
Tjeerd Neumann stuurt ons een kadernotitie van de brandweer. Dit is een document waarin de toekomstvisie van de afdeling vakbekwaamheid staat. Naast afdelingshoofd vakbekwaamheid is Tjeerd Neumann HOVD. De afdeling vakbekwaamheid bestaat uit de volgende kaders: - werving & selectie opleiden (vakbekwaam worden) - oefenen en bijscholen (vakbekwaam blijven) Invulling regulier onderwijs: In Dordrecht en Zeist zijn projecten opgestart waarin het brandweeronderwijs aansluit op het reguliere onderwijs en andersom. Tjeerd Neumann is voorstander van het accrediteren van brandweeronderwijs. Door bijvoorbeeld het brandweeronderwijs onder te brengen bij een ROC. De instructeurs zijn er voor de vakinhoudelijke kennis. Keerzijde hiervan is dat de kennis die je in huis hebt wegloopt. De brandweer in Nederland kent 25 regios’s, met 25 leiders. Deze leiders hebben zitting in de raad van regionale brandweercommandanten. Deze raad kent 1 voorzitter. Het NVBR is een ondersteunend Bureau. De BOR, brandweeronderwijsraad heeft de regierol op kwaliteit van het onderwijs. De raad is er ter verbetering van de organisatie. In de BOR zijn de NVBR, de vakorganisaties, de HBO-raad en de MBOraad vertegenwoordigd. Aan de raad zijn verder adviseurs verbonden vanuit NIFV, NBBE, het College
het Veiligheidsberaad. Bij het NIFV is er een opleiding te volgen voor tactisch manager, een leergang voor het brandweermanagement. Volgens Tjeerd Neumann is dit onzin. Het reguliere onderwijs zou dit veel beter in kunnen vullen. De samenwerking tussen verschillende hulpdiensten gaat soms moeizaam. Dat ligt volgens Tjeer Neumann aan elkaar niet kennen. Het gezamenlijke product leidt onder deze soms stroeve samenwerking. Veel evaluaties rampen- en incidentbestrijding hebben laten zien dat samenwerking
144
het brandweeronderwijs adviseert de BOR aan de gezamenlijke werkgevers, verenigd in de VNG en
Pagina
Koninkrijksrelaties. Omdat werkgevers verantwoordelijk zijn voor de organisatie en financiering van
Rapportbijlage
van Arbeidszaken van het VNG, het Veiligheidsberaad en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en
tussen de diensten verbeterd kan worden. Veel oefenen met elkaar kan hier een oplossing voor zijn. De samenwerking tussen de brandweer en de GHOR gaat goed. Die met de brandweer en de politie gaat niet optimaal, samenwerking zit hier niet in de vezels, maar is wel beter dan voorheen. In het Multidisciplinair domein is hier veel aandacht voor. Serious gaming D.m.v. scenario’s oefenen de partijen samen. De brandweer draait nu ca. 6 jaar met XVR van ESemble. Hiermee wordt mono en multidisciplinair geoefend. Ook worden er virtuele examens afgelegd. In 2004 was er een multi overleg, waarin gezamenlijk een digitale leeromgeving werd aangeschaft. De heer Neumann is erg geïnteresseerd in nadere informatie over het project Living Lab Veiligheid. Hij wil graag meewerken aan veiligheidsinterventies. Op BKBP.nl en NVBR.nl vinden we meer informatie over brandweeropleidingen. Overzicht brandweerfuncties en bijbehorende rangen
manschap a
brandwacht of hoofdbrandwacht
chauffeur
brandwacht of hoofdbrandwacht
voertuigbediener
brandwacht of hoofdbrandwacht
gaspakdrager
brandwacht of hoofdbrandwacht
brandweerduiker
brandwacht of hoofdbrandwacht
verkenner gevaarlijke stoffen
brandwacht of hoofdbrandwacht
manschap b
hoofdbrandwacht
duikploegleider
hoofdbrandwacht
bevelvoerder
brandmeester
officier van dienst
hoofdbrandmeester
meetplanleider
commandeur
hoofdofficier van dienst
commandeur
145
rang
Pagina
functie
Rapportbijlage
Operationele functies
adviseur gevaarlijke stoffen
commandeur
commandant van dienst
adjunct-hoofdcommandeur
regionaal commandant
hoofdcommandeur
controleur brandpreventie
hoofdbrandwacht
instructeur
hoofdbrandwacht
medewerker operationele voorbereiding
brandmeester
medewerker brandpreventie
brandmeester
medewerker opleiden en oefenen
brandmeester
docent
brandmeester
oefencoördinator
brandmeester
ploegchef
brandmeester
centralist meldkamer
brandmeester
specialist brandpreventie
hoofdbrandmeester
specialist opleiden en oefenen
hoofdbrandmeester
operationeel manager
hoofdbrandmeester
tactisch manager
commandeur
specialist risico’s en veiligheid
commandeur
specialist operationele voorbereiding
commandeur
strategisch manager
adjunct-hoofdcommandeur
manager veiligheid
adjunct-hoofdcommandeur
regionaal commandant
hoofdcommandeur
146
maximale rang
Pagina
functie
Rapportbijlage
Beheersmatige functies
37 Vestia Verslag Nanda Deen (Vestia) Datum: 12 november 2010 Interviewers: Frits Roelfsema, Kees Steenkamer Algemeen Nanda Deen werkt bij Vestia, een grote woningcorporatie actie in de regio’s Rijnmond enHaaglanden) . Er vallen 18 bedrijven onder Vestiaa Zij heeft veel woningen in de prachtwijken van Den Haag. Nanda is Manager Service, Facilitaire zaken en Communicatie tot 1 januari 2011. Zij heeft 5 jaar bij Vestia gewerkt. Bij Vestia werken 100 mensen bij de vestiging waar Nanda werkt, op de afdeling van Nanda 30. Totaal werken er 1100 medewerkers bij Vestia, Nanda heeft Bedrijfskunde aan Nijenrode gestudeerd, aan VU heeft zij cultuur organisatie en management gestudeerd. Veiligheid Relatie met Veiligheid: op dit gebied heeft zij te maken met klantenserviceteam. Via deze klantcontacten hebben de medewerkers nogal eens met agressie te maken. Er is een agressieprotocol. Nanda is agressiemanager. Probleem is hoe ga je om met agressieve bezoekers en bellers. Doelen: welke acties zijn ondernomen naar de klant en wat is de nazorg voor de medewerker. Binnen het beheer van gebouwen (Facilitair) zit ook een stuk veiligheid. Binnen de gebouwen van Vestia zijn camera’s aanwezig. De functie beveiliging is dan ook bij de afdeling facilitair
incasso medewerkers. Dit zijn mensen op verschillende niveaus. Functie niveaus variëren van niveaus 2 t/m 5. Verder is er sprake van fysieke veiligheid (ARBO, BHV).
Veiligheid zou op deze manier meer
geïntegreerd moeten worden. Wat wordt gemist op het gebied van Veiligheid; er zijn geen toetsingsmomenten op dit gebied: voorbeeld: niet iedereen draagt veiligheidsschoenen, hier wordt men niet op aangesproken
147
Verder zijn er servicemedewerkers en buurtconciërges, verhuurmakelaars, beheer consulenten en
Pagina
het gebied van MBO 4 (+) en HBO. Er werken veel medewerkers vanuit Sociaal juridische opleidingen.
Rapportbijlage
ondergebracht. Het belang van veiligheid wordt steeds groter. Medewerkers hebben opleidingen op
(getoetst). BHV en Brandveiligheidsoefeningen gaan wel goed. Veiligheid zou duidelijker bij bepaalde functionarissen ondergebracht moeten worden. Trends op het gebied van Veiligheid Het aantal malen dat er assistentie nodig is bij veiligheidsproblemen wordt intensiever, en vooral heftiger. Vooral Instrumentele agressie (de klant wil krijgen wat hij/zij wil) neemt toe. Bij sollicitatiegesprekken wordt aandacht besteed aan agressiebeheersing. Binnen een jaar krijgen alle medewerkers met klantcontacten een agressietraining. Binnen de reguliere opleidingen zou hier meer aandacht aan besteed kunnen worden. Vestia heeft als aandachtgebied Parnassia klanten, hierdoor komt de veiligheid vaker in het geding. Vooral de medewerkers die in de buitendienst werken, krijgen hiermee te maken. Vestia functioneert op het gebied van Veiligheidssysteem. Zij geeft zich een 6,5. Ook zou Vestia pro-actiever kunnen zijn. Opleidingen Vestia zou niet direct iemand met een specifieke veiligheidsopleiding aannemen. Corebusiness blijft toch woningen aanbieden en hoe houd je een wijk leefbaar. Medewerkers moeten beter “bewapend” zijn tegen agressie, dat is het belangrijkste element. Dit geldt voornamelijk voor mensen die in de wijk rondlopen. Binnen de opleidingen zou een combinatie moeten zitten van gebouwenbeheer, beheersing agressie enz. De opleiding zou meer gericht moeten zijn op integrale beveiligingsfunctionaris. Probleem met opleidingen ligt vaak bij de trainer: een goede trainer is moeilijk te vinden. Soms vind je wel een goede basistrainer, maar die is niet altijd goed in het overbrengen van het omgaan met klanten die een psychiatrische achtergrond hebben. De Haagse
Kennisdeling tussen de woningbedrijven werkt niet goed. Bijv een agressieprotocol wordt niet altijd gedeeld. Opleidingen op het gebied van veiligheid is op zich voldoende, maar aaandacht voor kleding (bijv veiligheidsschoenen) ontbreekt nog wel eens. Er zou meer preventief gewerkt moeten worden op het gebied van veiligheid. Wat mist Vestia aan kennis en vaardigheden: omgaan met de “heftiger” gevallen. Er worden “ordegesprekken” met klanten gevoerd.
148
gerapporteerd aan het management op het gebied van agressie en veiligheid.
Pagina
bijv. goed zijn om het agressie protocol wat er is, altijd bij de hand te hebben. Er wordt per kwartaal
Rapportbijlage
Hogeschool zou faciliterend kunnen optreden bij deze opleidingen/trainingen. Voor Vestia kan het
Waar ligt de grens op gebied van veiligheid: Hoe ver ga je, pak je agressieve mensen zelf aan. Nanda is van mening dat dit een taak van de politie is. Er is een opleidingsbudget per medewerker, ligt gemiddeld rond €1200 per jaar. Er zijn POP’s en Loopbaanontwikkelingsbeleid. E-learning Nanda zou graag meer gebruik maken van sociale media. Dit is het meest interessant voor contacten met klanten. Verder zouden buitenmedewerkers een PDA moeten hebben om zaken direct te melden. BOCAS wordt gebruikt voor het klantensysteeem. Hierin zijn klantenkaarten opgenomen. Dit werkt nog niet efficiënt, zeker niet op het gebied van Veiligheid. Er zijn systemen als Yammer, dit werkt nog niet altijd juist, 1/3 van de medewerkers heeft een Yammer account.. Kennisdeling ligt op het niveau van personen. Met SG wordt nog niets gedaan. Bij E-learning wel Voorbeeld is een cursus CO2 gedaan, en er is on-line examen gedaan. Alles via een aanbieder. Met Serious Gaming zou je ook fysieke veiligheid (werken op het dak) kunnen trainen. Met wie moeten we nog spreken Instituut Voor Psychotrauma: contact; wordt doorgegeven (Annemiek van Heusden??) ARBO specialisten Enquêtes uitzetten
Pagina
149
Rapportbijlage
Vestia wil medewerking verlenen aan het uitzetten van enquêtes onder medewerkers.
De Haagse Hogeschool, ROC Mondriaan en Trigion
Project
:
Werkpakket 1 Stepping Stones for Safety en Security
Rapport
:
Bijlage II interviewverslagen, behorende bij eindrapportage werkpakket 1
Datum
:
7 maart 2011
Status
:
1.0 definitief
Auteurs
:
Werkgroep werkpakket 1
150
:
Pagina
Opdrachtgever
Rapportbijlage
Colofon
