RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs regio Leiden
Plaats Administratienummer Bestuursnummer Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling
: : : : : :
Leiden PO2801 21668 277406 28 oktober 2014 26 februari 2015
Pagina 2 van 14
INHOUDSOPGAVE 1
INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2
BEVINDINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
3
REACTIE VAN HET BESTUUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Pagina 3 van 14
Pagina 4 van 14
1
INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde een kwaliteitsonderzoek uit bij 'Samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs regio Leiden' (hierna: PPO Leiden). Binnen de gemeenten Leiden, Leiderdorp, Zoeterwoude, Voorschoten, Oegstgeest, Wassenaar en Kaag en Braassem vormen 30 schoolbesturen met in totaal 87 vestigingen, waaronder één school voor speciaal basisonderwijs en vijf scholen voor speciaal onderwijs, gezamenlijk het samenwerkingsverband. In dit rapport geeft de inspectie haar bevindingen uit het onderzoek weer. Kwaliteitsonderzoek In het schooljaar 2014/2015 voert de inspectie een kwaliteitsonderzoek uit bij alle 152 samenwerkingsverbanden. Het doel van deze kwaliteitsonderzoeken is tweeledig: 1. 2.
stimuleren van de ontwikkeling van de samenwerkingsverbanden door een beeld te geven van de ontwikkeling op dat moment; toezicht houden op de ontwikkeling van de samenwerkingsverbanden.
Bij alle samenwerkingsverbanden controleert en rapporteert de inspectie of zij voldoen aan de wet- en regelgeving. Nieuw in schooljaar 2014/2015 is dat ieder samenwerkingsverband - indien nodig - in het rapport verbeterpunten voor de kwaliteit krijgt aangereikt, gerelateerd aan het waarderingskader van de inspectie. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij dit kwaliteitsonderzoek op het toezichtkader samenwerkingsverbanden po/vo passend onderwijs. Dit toezichtkader bevat een waarderingskader, maar nog geen beslisregels om vast te kunnen stellen of het samenwerkingsverband aan de basiskwaliteit voldoet. Het document is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Onderzoeksopzet Het onderzoek start met een bureauanalyse van het ondersteuningsplan en overige gegevens over het samenwerkingsverband die bij de inspectie aanwezig zijn. Het betreft de volgende documenten: • Ondersteuningsplan 2014-2016 (16 april 2014); • Tussenevaluatie proeftuinen jeugd- en gezinsteams Holland Rijnland (juni 2014);
Pagina 5 van 14
•
• • • • • • • • •
Handreiking schoolverzuim en voorkomen van thuiszitten, voor de samenwerkingsverbanden Duin- en Bollenstreek, regio Leiden en Rijnstreek, Regionaal Bureau Leerplicht Holland Rijnland, 2014-2015; Uitrollen expertteams regio Leiden (14 juli 2014); Ouderfolder (september 2014); Handreiking ondersteuningsteam (september 2014); Implementatie handelingsgericht werken 2014-2017 (oktober 2014); Concept definitieve plaatsingsmonitor (oktober 2014); Ontwikkelagenda Passend Onderwijs en Jeugdhulp in de Leidse regio en Wassenaar (8 oktober 2014); Implementatiemonitor arrangeren in de school (14 oktober 2014); Website samenwerkingsverband (www.pporegioleiden.nl, geraadpleegd op 27 oktober 2014); Kengetallen samenwerkingsverband (www.passendonderwijs.nl, geraadpleegd op 27 oktober 2014).
Hierna vond op 28 oktober 2014 een onderzoek op locatie plaats waarbij de inspectie: • een presentatie kreeg van het samenwerkingsverband over de stand van zaken en actuele ontwikkelingen binnen het samenwerkingsverband; • een gesprek voerde: ◦ over de rol die het samenwerkingsverband speelt binnen de verbinding onderwijs en jeugdzorg; ◦ over de ondersteuningstoewijzing; ◦ met een afvaardiging van de ondersteuningsplanraad over zijn rol bij het samenwerkingsverband, schooldirecteuren, een beleidsambtenaar van een van de betrokken gemeenten, de teamleider van het Bureau Leerplicht, afgevaardigde van het Jeugden gezinsteam Holland Rijnland, een vertegenwoordiger van de GGZ, de teamleider adviseurs en een vertegenwoordiger van de toelaatbaarheidscommissie (TLC); ◦ met het bestuur met onder andere aandacht voor het intern toezicht. Aan het eind van het onderzoek besprak de inspectie haar bevindingen met het bestuur en het management van het samenwerkingsverband. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de hoofdlijn van de bevindingen van het onderzoek (2.1), gevolgd door een toelichting (2.2). De bevindingen over de naleving van de wettelijke voorschriften geeft de inspectie in dat hoofdstuk weer in een
Pagina 6 van 14
afzonderlijke paragraaf (2.3). Hoofdstuk 3 vermeldt de reactie van het bevoegd gezag.
Pagina 7 van 14
2
BEVINDINGEN
2.1
Hoofdlijn Het samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Leiden (PPO Leiden) is verdeeld in negen kringen. Elke kring heeft zijn eigen adviseur passend onderwijs (apo). Deze adviseurs, die eens per week op elke school in de kring aanwezig zijn, vormen samen met de directie van het samenwerkingsverband de spil van PPO Leiden. Iedere school beschikt over een ondersteuningsteam waarvan de intern begeleider de contactpersoon is naar de apo. Voor verdere ondersteuning zijn vier onderwijsspecialisten (allen zijn gedragswetenschappers) beschikbaar. De directie noemt deze gedegen opzet de belangrijkste succesfactor van het samenwerkingsverband. Een kernteam bestaande uit een aantal schooldirecteuren, waaronder die van de school voor speciaal basisonderwijs, adviseert de directie. De opzet van de kwaliteitszorg is in ontwikkeling, waaronder de vorming van een dashboard voor de monitoring van de schoolbesturen en de kringen. Via deze weg kunnen de besturen de besteding van de honderd euro die per leerling aan de besturen beschikbaar zijn gesteld, voor verbetering van de basisondersteuning, verantwoorden. De visie van het samenwerkingsverband is in het ondersteuningplan helder weergegeven. Een belangrijke pijler is het streven om de bestaande schotten tussen het speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs te slechten, waardoor zich gespecialiseerd onderwijs kan ontwikkelen. Vooruitlopend op dit streven zijn drie scholen voor speciaal basisonderwijs recent gefuseerd tot één school. Op dit moment hanteert het speciaal onderwijs een wachtlijst. Omdat het samenwerkingsverband een hoog niveau van basisondersteuning nastreeft, staat de verhoging van het professionele niveau van de leraren voorop. Een collegiaal netwerk binnen de school (intern begeleider, ouders, de leraar en expertise van 'buiten') draagt daaraan bij. PPO Leiden lijkt al met al goed gestart en op weg te zijn, veel zaken zijn in orde, aanwezig of reeds operationeel. De ontwikkelingen die in het ondersteuningsplan zijn beschreven zijn daarmee in de praktijk gebracht. De al lang bestaande samenwerking met de Ambulante Educatieve Dienst (AED) staat garant voor een professionele uitvoering van de benodigde ambulante begeleiding. Hieronder volgt een nadere toelichting op de bevindingen, gerelateerd aan het waarderingskader.
Pagina 8 van 14
2.2
Toelichting Kwaliteitsaspect 1: Resultaten Door de al jaren bestaande relatie tussen de Ambulante Educatieve Dienst (AED) Leiden en de oude samenwerkingsverbanden Weer Samen Naar School (WSNS) is de structuur rond de begeleiding en ondersteuning van de scholen door PPO Leiden snel gerealiseerd. De expertise binnen de kringen is beschikbaar, inzetbaar en gericht op het behoud van alle leerlingen binnen de kring. Mede door de opzet van gedragsklassen wil het samenwerkingsverband bereiken dat leerlingen met (ernstige) gedragsproblematiek binnen een kring goed ondersteund kunnen worden. In drie van de negen kringen is een dergelijke klas al gerealiseerd. Binnen de samenwerking in een kring stuurt men niet op de inzet van geld, maar op een efficiënte en ook slimme werkwijze, waardoor er geen wachtlijsten ontstaan en het ondersteuningsteam, met inzet vanuit de AED, de ondersteuning snel en dichtbij kan geven. Dit alles is in drie zogenaamde proeftuinen uitgeprobeerd en is succesvol gebleken en valt onder de doelstelling van het samenwerkingsverband: effectief arrangeren in de school. Dit houdt in: de nodige ondersteuning zelf regelen en bekostigen. Maar de inzet van adviseur, ondersteuningsteam en expertise vanuit de AED bekostigt het samenwerkingsverband. De directie en het kernteam monitoren het implementatietraject hiervan nauwgezet. De hiervoor geschetste uitvoering van het beleid is financieel onderbouwd in de huidige jaarbegroting en tevens terug te zien in de meerjarenbegroting. De scholen ontvangen een hoog bedrag per leerling (€100). De scholen en besturen hebben van het samenwerkingsverband al de opdracht gekregen om aan het eind van het schooljaar de besteding hiervan te verantwoorden. Scholen zijn met dit bedrag per leerling volgens de directie in voldoende mate gefaciliteerd om te kunnen arrangeren. Zij kunnen dit doen rechtstreeks vanuit eigen inzet en budget; het samenwerkingsverband behoeft hiervoor geen aanvragen goed te keuren. De adviseur passend onderwijs (apo) legt de contacten met de specialisten en de ambulant begeleiders. Voor de monitoring wil de directie het dashboard gebruiken, gebaseerd op de voorstellen hiervoor van de PO-Raad. Procesmatig volgt de directie dit nu al via het groeidocument en de thermometer basisondersteuning, die vooral feitelijkheden (kengetallen) ophaalt maar geeft nog geen inzicht in de huidige (basis)kwaliteit. Men krijgt daardoor voldoende zicht op de zorgstructuur. Verder is de rol van de apo belangrijk in de signalering. Er moeten op bestuursniveau hierover nog definitieve afspraken worden gemaakt.
Pagina 9 van 14
In het ondersteuningsplan zijn de beoogde kwalitatieve en kwantitatieve resultaten voor 2014 en 2015 opgenomen. Het niveau van de basisondersteuning binnen PPO Leiden ligt hoog, want deze eindigt pas bij een toelating op het speciaal (basis)onderwijs. Dit vraagt veel van de scholen, intern begeleiders en leraren. Het is de vraag of alle scholen al het door het samenwerkingsverband beoogde niveau hebben bereikt. De huidige schoolondersteuningsprofielen geven daar op dit moment volgens de directie te weinig inzicht in. Een actualisering van de ondersteuningsprofielen is nodig. De directie streeft naar een ondersteuningsprofiel per kring. Het speciaal onderwijs (so) is volgens de uitgangspunten van het samenwerkingsverband een gespecialiseerde omgeving voor die leerlingen die niet in het reguliere of speciale basisonderwijs (sbo) terecht kunnen. Het speciaal onderwijs zal kleiner worden maar zeker niet verdwijnen. De directie streeft naar een ontschotting van de clusters en uiteindelijk naar een opgaan, samen met het sbo, in het gespecialiseerd onderwijs. Op dit moment hanteert het speciaal onderwijs een wachtlijst. De herinidicatie van de zittende soleerlingen is geregeld. De samenwerking met jeugdzorg en de gemeenten is in een vergevorderd stadium. De start daarvan vond plaats in een zestal proeftuinen 'jeugd- en gezinsteam' binnen de regio Holland Rijnland. In de ondersteuningsteams van de scholen spreken ouders, school, de adviseur passend onderwijs en de gezinsspecialist over de onderwijsbehoefte van de leerling en de ondersteuningsbehoefte van het gezin. Met de resultaten van deze proeftuinen zetten gemeenten en het samenwerkingsverband beleid uit, vanuit het perspectief van gedecentraliseerde jeugdhulp en passend onderwijs. In de uitwerking van dit beleid staat nadrukkelijk de verbinding en afstemming tussen de jeugdhulp en het onderwijs centraal. De thuiszitters (aantal en reden van thuiszitten) in de regio Holland Rijnland (14 gemeenten en 3 samenwerkingsverbanden) zijn samen met het regionale bureau leerplicht in beeld gebracht. Een voorstel voor beleid ter voorkoming van thuiszitters is in voorbereiding. Kwaliteitsaspect 2: Management en organisatie Het samenwerkingsverband heeft zijn missie en visie geformuleerd. De missie is helder uitgewerkt in een strategisch beleid en bevat een karakteristiek van het samenwerkingsverband, een visie op de toekomst en daarop aansluitende strategische doelen. Het besturingsmodel van het samenwerkingsverband past bij de missie en de beleidsvoornemens. Er is een kader vastgesteld waarbinnen de organisatie haar taken uitvoert en waarmee zij aangeeft hoe de activiteiten
Pagina 10 van 14
die daarbij horen, passen binnen het grotere geheel. De positie van het speciaal basisonderwijs is duidelijk nu het samenwerkingsverband, na het fusietraject van drie scholen, over een sbo beschikt. De ondersteuningsteams binnen het speciaal onderwijs zijn nog niet operationeel. Daar moet, aldus de directie en leden van de ondersteuningsplanraad, de omslag nog plaatsvinden. Het algemeen bestuur vergadert tien keer per jaar met de directeur. Het bestuur koppelt ongeveer viermaal per jaar terug aan de Algemene Ledenvergadering (ALV) van de vereniging, Het bestuur verantwoordt zijn handelwijze aan de ALV. Er komt nog een managementstatuut, in december volgt besluitvorming hierover. De bestuursleden van PPO Leiden komen voort uit de besturen die lid zijn van de ALV. Echter, deze bestuurders zijn niet de afgevaardigde van het eigen schoolbestuur in de ALV, hetgeen is vastgelegd in de statuten van de vereniging. De toezichttaken zoals genoemd in de statuten, werkt het bestuur nog uit: onder andere de doelmatige en rechtmatige bestedingen van middelen. Hieronder valt ook de uitwerking van een beleidsrijke begroting. De kaders waarbinnen de managementrapportage gaat plaatsvinden, zal het bestuur verder ontwikkelen. Een reële scheiding van onafhankelijk toezicht en bestuur lijkt er niet te zijn: leden van de vereniging, bestuurders en schoolbestuurders zijn veelal dezelfde personen. Het bestuur erkent de risico's die aan de huidige constructie verbonden zijn, maar het wil vooralsnog grip houden op de ontwikkelingen van het beleid. Wellicht volgt er na een jaar een evaluatie van de huidige structuur. Het bestuur krijgt informatie van de directeur (schriftelijk en op hoofdlijnen) en het bestuur heeft een werkbezoek gebracht aan een proeftuin. Daarnaast heeft het bestuur inmiddels éénmaal met de ondersteuningsplanraad overleg gevoerd, onder andere over enkele beleidsvoornemens. De ondersteuningsplanraad geeft aan betrokken te zijn geweest bij de totstandkoming van het ondersteuningsplan, diverse conceptversies zijn aan de raad aangeboden. Met de gemeenten is goed overleg gevoerd. Komende overleggen over de transitie jeugdzorg en de vervlechting van passend onderwijs en jeugdhulp staan gepland, ook in Holland Rijnland verband. Diverse procedures (onder andere voor de herindicatie van lgf-trajecten) zijn vastgelegd, waaronder een toewijzingsprotocol voor de verdeling van de financiële middelen. Onder leiding van de financiële controller vindt een verdere verfijning van de structuur plaats.
Pagina 11 van 14
Inmiddels heeft het samenwerkingsverband zich een duidelijke positie verworven in de regio. Een informatiedag in het voorjaar van 2014, waar alle medewerkers van alle scholen en besturen aanwezig waren, is een succes gebleken. De website is duidelijk ingedeeld en bevat veel informatie voor alle betrokkenen. Kwaliteitsaspect 3: Kwaliteitszorg In deze fase van ontwikkeling staat het samenwerkingsverband aan het begin van de ontwikkeling van een systeem van kwaliteitszorg. Er zijn goede aanzetten om te komen tot een kwaliteitszorgsysteem, maar men wacht de landelijke ontwikkelingen af. De directie ziet twee fasen in de realisering van de kwaliteitszorg en een dashboard voor stuur- en beleidsinformatie: 1. eerst het vastleggen van leerling- en procesgegevens (groeidocumenten), monitoren van de basisondersteuning en de schoolondersteuningsprofielen 2.
en een implementatiemonitor voor het handelingsgericht werken; vastleggen van de doelrealisatie, meten van ouderbetrokkenheid en tevredenheid en de evaluatie van de samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg.
De werkgroep ondersteuningstoewijzing van het samenwerkingsverband heeft de doelen uit het ondersteuningsplan en de ambities vertaald naar zes kernconcepten, die het slagen van de implementatie van ‘arrangeren in de school’ weerspiegelen. De implementatiemonitor ‘arrangeren in de school' (nog in de conceptstatus) probeert deze zes kernconcepten tweemaal per jaar te meten op het niveau van zowel de casus, de school, de kring als ook het samenwerkingsverband. 2.3
Naleving wet- en regelgeving Voorschriften ondersteuningsplan Het ondersteuningsplan moet aan een aantal wettelijke voorschriften voldoen. Daarvoor is het nog nodig dat het samenwerkingsverband onderstaande onderdelen opneemt of nader uitwerkt: • Geheel van ondersteuningsvoorzieningen (artikel 18a WPO, lid 8a); • Procedures en criteria plaatsing leerlingen (artikel 18a WPO, lid 8c); • Procedure en beleid terug- of overplaatsing naar het basisonderwijs vanuit s(b)o (artikel 18a WPO, lid 8d); • Overdracht bekostiging ontoereikend budget sbo-scholen (artikel 18a WPO, lid 8h); • Groeibekostiging so-scholen (artikel 18a WPO, lid 8i); • Overdracht bekostiging ontoereikend budget so-scholen (artikel 18a WPO, lid 8j).
Pagina 12 van 14
Programmatisch handhaven Bij het bevorderen van de naleving van wettelijke regels, gebruikt de inspectie ook het uitgangspunt van ‘programmatisch handhaven’ (Jaarwerkplan 2014). Jaarlijks kiest de inspectie een aantal onderdelen van wet- en regelgeving die gericht aandacht krijgen. Onderstaande tabel bevat de onderdelen die voor het schooljaar 2014/2015 zijn vastgesteld voor de controle op de naleving door de samenwerkingsverbanden. Per onderdeel toont de tabel of het samenwerkingsverband aan de voorschriften voldoet. Naleving wet- en regelgeving N.1
N.2
N.3
N.4
Voldoende Onvoldoende
De tijdige (hernieuwde) vaststelling van het ondersteuningsplan en het insturen aan de inspectie - De artikelen 18a, tiende lid, WPO en 17a tiende lid, WVO.
•
De naleving van de regels met betrekking tot de (hernieuwde) vaststelling van het ondersteuningsplan en de instemming van de ondersteuningsplanraad - De artikelen 18a, zevende lid, WPO en 17a, zevende lid, WVO en artikel 14a WMS.
•
Het ondersteuningsplan wordt niet eerder vastgesteld dan nadat overleg (oogo) heeft plaatsgevonden met gemeente(n) en met het samenwerkingsverband, waarvan het gebied (gedeeltelijk) samenvalt - De artikelen 18a, negende lid, WPO en 17a, negende lid,WVO.
•
Het deskundigenadvies - De artikelen 18a, elfde lid WPO jo artikel 34.8. Besluit bekostiging WPO en 17a WVO, twaalfde lid jo artikel 15a Inrichtingsbesluit WVO.
•
Pagina 13 van 14
3
REACTIE VAN HET BESTUUR In zijn reactie d.d. 23 januari 2015 deelt het bestuur mee dat de leden van het bestuur de wijze waarop het bezoek van de inspecteurs verliep, hebben gewaardeerd. Het bestuur is content met de positieve toon en de uitkomsten van het rapport van de inspectie. In het volgende ondersteuningsplan zal het bestuur op een aantal punten een aanvulling geven naar aanleiding van het rapport, zodat voldaan wordt aan de wettelijke eisen.
Pagina 14 van 14
