Randvoorwaarden erosie Jan Vermang, Martien Swerts Departement LNE Dienst Land en Bodembescherming
Randvoorwaarden Erosie: Wat kunnen we doen? Bodem bedekt houden • Teelt die jaar rond volledige bedekking biedt • Groenbedekkers en mulches • Periode van onbedekte bodem reduceren Dichte rijen dwars op stroomrichting • Granen en vlas zaaien volgens de hoogtelijnen (! ≠ ploegen volgens de hoogtelijnen) Niet-kerende bodembewerking • 85% reductie van erosie op veldniveau
Randvoorwaarden 2006-2013 Verplicht op percelen met erosiegevoeligheidsklasse ‘zeer hoog’ (= paars op de erosiekaart) • Minimale bodembedekking + minimaal landbeheer • Maatregelen afhankelijk van teelt Volledige bedekking (bvb gras): geen maatregelen Granen + vlas : zaaien volgens de hoogtelijnen + bodem niet langer dan 3 maanden onbedekt voor wintergranen, niet langer dan 2 weken voor zaaibed zomergranen en vlas Alle andere teelten : niet-kerende bodembewerking + bodem niet langer dan 2 maanden onbedekt • Uitzonderingen oa bij het hebben van een BO erosie •
Nieuwe randvoorwaarden Areaal uitbreiden : verplichte maatregelen op percelen met een zeer hoge erosiegevoeligheid “paars” + op percelen met een hoge erosiegevoeligheid “rood” • Teeltspecifiek : maatregelen afhankelijk van de erosiegevoeligheid van de teelt • Gespreid in de tijd : stapsgewijze verstrenging van 2014 tot 2018 • Bedrijven aanpassen •
• •
Teeltplan Mechanisatie/teelttechniek
Lopende BO’s • Communicatie/demonstratie •
Waar?
Waar? Oppervlakte Indeling volgens de Potentiële Bodemerosiekaart
zeer hoog / paars Permanente bedekking Granen Rest
ha 9.842 +/- 7.700 +/- 700 +/- 1.440
hoog / rood
39.427
medium / oranje
33.899
laag / geel
68.996
zeer laag / licht groen
223.701
verwaarloosbaar / donker groen
307.884
Wat moet?
Wintergranen en winterkoolzaad
2015 • Max 2 maand onbedekt voor inzaai (paars + rood) • Zaaien volgens de hoogtelijnen of niet-kerende toepassen (paars + rood)
“volgens de hoogtelijnen”: volgens de richting die het best
aansluit bij de hoogtelijnen als het perceel in die richting langer is dan 100 meter
Wat moet? Zomergranen,
vlas en spinazie
2015 • Max 2 weken onbedekt voor inzaai (paars + rood) • Zaaien volgens de hoogtelijnen of niet-kerende toepassen (paars + rood)
Wat moet? Fruit,
sierplanten, zaad- en plantgoed, houtige gewassen 2015 • >80 % bodembedekking door teelt + gras of een andere waterdoorlatende bodembedekking op paars en rood
Wat moet? Ruggenteelten
(aardappel, …
2015 • • •
Max 2 maanden onbedekt voor inzaai (paars + rood) -> groenbedekker voor 1 oktober Paars: slechts 1x ruggenteelt om de 3 jaar, andere 2 jaar weinig erosiegevoelige gewassen (E1/E2 in verzamelaanvraag) Paars: drempeltjes verplicht
2016 • •
Paars: verbod ruggenteelt met frees Rood: drempeltjes verplicht
2018 •
Paars: ruggenteelt verboden
Wat moet? Aardbeien
2015 • Max 2 maanden onbedekt voor aanplant (paars + rood) • Van 15/4 tot na de oogst volledige bodembedekking met stro of andere waterdoorlatende bodembedekking tussen de rijen (paars + rood) • Paars: slechts 1x aardbeien om de 3 jaar, andere 2 jaar minder erosiegevoelige teelten (E1/E2 in verzamelaanvraag) 2018 • Paars: aardbeien verboden
Wat moet?
Niet eerder vermelde teelten
vb bieten
2015 • Max 2 maanden onbedekt voor inzaai (paars + rood) -> groenbedekker voor 1 oktober • Paars: niet-kerende bodembewerking toepassen
2018 • Rood: niet-kerende bodembewerking toepassen
Wat moet? Groenten
in openlucht
2015 • Max 2 maanden onbedekt voor inzaai (paars + rood) -> groenbedekker voor 1 oktober (uitzonderingen mogelijk) • Paars: niet-kerende bodembewerking toepassen • Paars: slechts 1x groenten om de 3 jaar, andere 2 jaar minder erosiegevoelige teelten (E1/E2) 2018 • Rood: niet-kerende bodembewerking toepassen • Paars: teelt verboden tenzij >80 % waterdoorlatende bodembedekking tussen de rijen
Wat moet? Maïs
2015 • Max 2 maanden onbedekt voor inzaai (paars + rood) -> groenbedekker voor 1 oktober of mulch van korrelmaïs • Paars: niet-kerende bodembewerking toepassen • Paars: slechts 1x maïs om de 3 jaar (tenzij strip-till of mulchzaai : EBT + groenbedekker voor 15/9) andere 2 jaar minder erosiegevoelige teelten (E1/E2) 2018 • Rood: niet-kerende bodembewerking toepassen • Paars: teelt verboden tenzij strip-till of mulchzaai (EBT + groenbedekker voor 15/9)
Enkele voorbeelden Uitgangspunt: de verplichtingen slaan op de hoofdteelt van de verzamelaanvraag (aanwezig op 31/5), dus bvb voor de groenbedekker kan geploegd worden •
2014 wintertarwe, 2015 suikerbieten: Oogst wintertarwe; bodem bewerken + groenbedekker inzaaien voor 1/10. Groenbedekker mag in de winter bvb geklepeld of opengetrokken worden, zolang er voldoende materiaal aan de oppervlakte blijft. Op paars perceel zaaibed SB niet-kerend bereiden (op rood pas vanaf 2018 NK)
•
Monocultuur maïs op paars perceel: kan enkel met strip-till (bodembedekking door mulch van korrelmaïs)
Enkele voorbeelden •
2014 aardappel op paars perceel: 1x om de 3 jaar dus 2015 volledige bedekking of granen of vlas (of uitz.). Neem 2015 zomergraan: groenbedekker inzaaien (1/10) en graan inzaaien volgens de hoogtelijnen of groenbedekker inzaaien en graan in NK. Neem 2015 wintergraan: max. 2 maand onbedekt, dus afhankelijk van oogstdatum aardappel en zaaidatum graan
•
2014 spruiten op paars perceel: 1x om de 3 jaar dus 2015 volledige bedekking of granen of vlas (of uitz.) + spruiten kunnen niet tijdig geoogst worden om een groenbedekker in te zaaien voor 1/10. De bladresten van spruiten zijn voldoende als bodembedekking.
Enkele voorbeelden •
Paars perceel : 2015 Aardappelen, 2016 wintertarwe, 2017 suikerbieten, 2018 snijmaïs. •
2015 aardappels paars perceel • •
•
2016 wintertarwe • •
•
Max 2 maand onbedekt Zaaien volgens de hoogtelijnen of NKB
2017 suikerbieten ! Kan niet (1x om de 3 jaar) •
•
drempeltjes verplicht Max 2 maand onbedekt -> groenbedekker voor 1/10/2014
Vervangen door vb tijdelijk grasland of door maïs in strip-till (in groenbedekker ingezaaid voor 15/9) of door suikerbieten in dekvrucht
2018 snijmaïs ! Kan niet tenzij strip-till • •
groenbedekker voor 15/09/2017 of tijdelijk grasland behouden Strip-till of mulchzaai
Enkele voorbeelden •
Rood perceel : 2015 Aardappelen, 2016 wintertarwe, 2017 suikerbieten, 2018 snijmaïs. •
2015 aardappels •
•
2016 wintertarwe • •
•
Max 2 maand onbedekt Zaaien volgens de hoogtelijnen of NKB
2017 suikerbieten •
•
Max 2 maand onbedekt -> groenbedekker voor 1/10/2014
Max 2 maand onbedekt -> groenbedekker voor 1/10/2016
2018 snijmaïs • •
Max 2 maand onbedekt -> groenbedekker voor 1/10/2017 Zaaibedbereiding NKB
Daling in erosieklasse •
•
• • •
Indien C-gehalte ≥ 1,7% en de pH in de optimale zone voor het bodemtype: aanvraag kan ingediend worden om een akkerbouwperceel met 1 erosieklasse te laten dalen (gedurende 5 jaar). Optimale zone pH: Zand 5–6 Zandleem 5,5 – 6,5 Leem 6,5 – 7,5 Klei 7-8 Traceerbaarheid bodemstaal / perceel: GPS-coördinaten! Staalnamediepte tussen 10 en 30 cm (0-10 tot 0-30) Bij wijziging perceel: 80% overlap origineel perceel
Samenvattend Stappenplan verstrenging RVW erosie : ingrijpend Brongericht : bescherming waardevolle productiefactor Vergt aanpassingen (cultuurtechniek, teeltplan, …) maar praktisch uitvoerbaar Misverstand : er kan wel nog geploegd worden bvb voor de inzaai van groenbedekkers, voor granen, … • Communicatie/demonstratie/… • • •
Jan Vermang Beleidsmedewerker Bodembescherming Dienst Land en Bodembescherming Vlaamse overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen
Tel: 02-553 21 61 e-mail:
[email protected]
