Radiotherapie Jaarverslag 2014

Radiotherapie Jaarverslag 2014

Inhoudsopgave

3

1.

4 4 4 9

Patiëntenzorg 1.1 Kwalitatief 1.1.1 Nieuwe ontwikkelingen 1.2 Kwantitatief

2. Kwaliteit 2.1 Kwaliteit en Veiligheid Management Systeem 2.2 Incidentmeldingen en -analyse volgens de PRISMA-methodiek 2.3 Prospectieve Risico Inventarisatie / risicomanagement 2.4 Patiënttevredenheid 2.4.1 Patiëntervaringsenquêtes 2.5 Patiëntenparticipatie 2.6 Doorstroomtijden 2.6.1 Resultaten interval aanmelding en eerste bestraling 2.6.2 Resultaten interval aanmelding en eerste consult

12 12 13 16 17 17 18 20 20 22

3. Onderwijs en opleiding 3.1 Onderwijs 3.2 Opleiding

24 24 25

4. Wetenschappelijke activiteiten 4.1. Noordelijke Refereeravonden Radiotherapie 4.2 Wetenschappelijke output 4.3 Promovendi 4.3.1 Lopende promoties 4.4 Klinische studies

29 29 31 32 32 34

5. Personeel & Organisatie 5.1 Samenstelling Dagelijks Bestuur 5.2 Samenstelling Management Team

37 37 37

6. Apparatuur en software

38

Bijlage A A.1 Publicaties in internationale tijdschriften A.2 Boekbijdragen A.3 Abstracts en Posters A.4 Voordrachten international congressen en symposia A.5 Voordrachten overige bijeenkomsten A.6 Honours and awards A.7 Promoties

41 41 50 51 55 60 61 63

Bijlage B B.1 Overzicht apparatuur, inclusief de randapparatuur

65 65

2 Radiotherapie UMCG | Jaarverslag 2014

Voorwoord

Voorwoord

Groningen, oktober 2015

Met veel genoegen bieden wij u het jaarverslag 2014 aan van de afdeling Radiotherapie van het Universitair Medisch Centrum Groningen ( UMCG). De afdeling Radiotherapie wil de hoogst mogelijke kwaliteit van radiotherapeutische zorg leveren aan patiënten met oncologische aandoeningen waarbij het welzijn en welbevinden van de patiënt op korte en lange termijn centraal staat. Daarnaast willen we bijdragen aan de kwaliteit van de radiotherapie in de toekomst door middel van opleiding, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.

In 2013 is door het Ministerie van VWS aan het UMCG een vergunning afgegeven voor de bouw van het UMC Groningen Protonen Therapie Centrum (GPTC) met een maximale capaciteit van 600 patiënten per jaar. In 2014 is onverminderd ingezet op de realisatie van deze faciliteit. Als alles volgens plan verloopt, zullen de eerste patiënten in november 2017 in deze nieuwe faciliteit met protonen behandeld worden. De indicatie van patiënten zal plaatsvinden op basis van de ‘model-based selectiemethode’ welke in het UMCG is ontwikkeld. Zonder de betrokkenheid en inzet van medewerkers van de afdeling is het onmogelijk de doelstellingen van de afdeling te realiseren. Het bestuur wil dan ook een ieder bedanken die het afgelopen jaar heeft bijgedragen aan de zorg van de patiënten. Bestuur Radiotherapie,

Prof. Dr. J.A. Langendijk Afdelingshoofd Radiotherapie

Mevr. Drs. F. Pit Manager Radiotherapie


In 2014 werden nieuwe ontwikkelingen gerealiseerd ter verbetering van de patiëntenzorg.

1. Patiëntenzorg 1.1 Kwalitatief De afdeling Radiotherapie streeft continu naar verbetering van kwaliteit van zorg, waaronder de invoering van nieuwe radiotherapietechnologie in de dagelijkse praktijk. In 2014 werd een aantal nieuwe ontwikkelingen geïmplementeerd.

1.1.1 Nieuwe ontwikkelingen

Brachytherapy gynaecologie Voor de MRI gestuurde brachytherapie van patiënten met cervixcarcinoom is in 2014 het gebruik van interstitiële naalden geïntroduceerd. De applicaties met naalden leiden tot een betere dosisverdeling in het doelgebied waarbij tegelijkertijd de dosis op de kritieke organen beperkt kan worden. Als gevolg hiervan kan de lokale controle worden verbeterd waarbij het risico op lange termijn complicaties niet hoger wordt of zelfs kan worden verlaagd.


VMAT prostaat salvage op toestellen E en F In 2014 is Volumetric Modulated Arc Therapy (VMAT) in combinatie met statische bundels beschikbaar gekomen voor patiënten met prostaatcarcinoom die postoperatief worden bestraald na salvage chirurgie. Het belangrijkste voordeel van de introductie van VMAT voor deze patiënten is dat de bestralingstijd per fractie op het toestel fors kan worden gereduceerd. Dit is voor de patiënt prettiger en leidt bovendien tot een doelmatiger gebruik van lineaire versnellers. In sommige gevallen leidt VMAT ook tot een gunstiger dosisverdeling, waardoor de kans op complicaties wordt verminderd.

Variatie van het doelgebied in voor aanzicht en zij aanzicht

http://bit.ly/1jQvbvG

Kinderoncologie In 2012 is gestart met het Kinderradiotherapie team. Vanuit dit team wordt aan ieder kind dat met radiotherapie wordt behandeld en zijn/haar ouders een buddy (radiotherapeutisch laborant) toegewezen, deze persoon is zoveel mogelijk bij de voorbereiding en de bestralingsbehandeling aanwezig. Het jaar 2014 is gebruikt om voorlichtingsmateriaal te ontwikkelen. Dit heeft in het voorjaar van 2015 geleid tot een patiëntenfolder met tekeningen van Andrea Kruis waarin ook ruimte is voor het kind om zijn/haar eigen tekeningen en ervaringen in op te schrijven. Tevens is er in 2014 een Nederlandse vertaling gemaakt van een door het Engelse Ziekenhuis Queen Elizabeth Hospital Birmingham geproduceerde voorlichtingsfilm: One of a Kind. In deze voorlichtingsfilm is Jenny te zien, zij vertelt wat er gebeurt op de afdeling Radiotherapie. De film is te vinden op You Tube.


‘Plan van de dag’ voor blaastumoren Voor patiënten met blaastumoren is in 2014 een nieuwe werkwijze, het zogenaamde ‘Plan van de dag’ geïmplementeerd. Hierbij wordt elke dag een keuze gemaakt uit een aantal van te voren gemaakte bestralingsplannen. De keuze van het Plan van de dag is vooral afhankelijk van het volume van de blaas. Door de introductie van deze techniek kan de dosis in de belangrijkste risico-organen, zoals in de dunne darm, het sigmoïd en het rectum aanzienlijk worden verminderd. Hierdoor kan het risico op complicaties, zowel op de korte als lange termijn, worden verminderd.

Bestraling met protonen maakt het vooral mogelijk om gezonde weefsels beter te sparen, waardoor bij goed geselecteerde patiënten complicaties verminderd of voorkomen kunnen worden . De indicatie van patiënten voor protonentherapie zal mede plaatsvinden op basis van de ‘model-based selectiemethode’. Deze methode is in het UMCG ontwikkeld, is door zowel de Gezondheidsraad als het Zorginstituut Nederland (ZiN) geaccepteerd als evidence-based methode en wordt internationaal in toenemende mate overgenomen voor de selectie van patiënten voor protonentherapie. Model-based selectie houdt in dat voor iedere patiënt met een mogelijke indicatie twee bestralingsplannen worden gemaakt, één op basis van de huidige techniek (fotonen) en één op basis van protonen, waarbij vervolgens op basis van voorspellende modellen wordt gekeken of de verschillen in dosis ook vertaald worden naar een verwacht verschil in complicaties. Inmiddels heeft de NVRO (Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie) een document geaccepteerd waarin de concrete criteria voor selectie zijn gedefinieerd. Patiënten


Protonentherapie In 2013 is door het Ministerie van VWS aan het UMCG een vergunning verleend voor de bouw van een protonentherapie centrum met een maximale capaciteit van 600 patiënten per jaar. Het UMC Groningen Protonen Therapie Centrum (GPTC) zal worden gebouwd op het terrein van het UMCG en zal integraal onderdeel zijn van de afdeling Radiotherapie van het UMCG en het UMC Groningen Comprehensive Cancer Center. Op deze manier wordt voorzien in een optimale inbedding in de multidisciplinaire tumorwerkgroepen en in een goede integratie in bestaande infrastructuren en zorgtrajecten. In 2014 is onverminderd ingezet op de realisatie van het GPTC. Binnen het UMCG is een stuurgroep aan de slag geweest die zowel voor de bouw als de apparatuur een programma van eisen heeft opgesteld ten behoeve van de vereiste Europese aanbestedingsprocedures. Deze procedures zijn succesvol en zonder vertraging doorlopen. Het GPTC heeft voor de apparatuur gekozen voor IBA, wereldmarktleider op het gebied protonentherapie apparatuur. Op 25 februari 2015 heeft de Raad van Bestuur van het UMCG definitief besloten tot de bouw van het GPTC. Als alles volgens plan verloopt, zullen de eerste patiënten in november 2017 in de nieuwe faciliteit met protonen behandeld worden.


www.umcgroningenptc.nl

die op deze wijze worden geselecteerd voor protonentherapie komen dan ook in aanmerking voor vergoeding van de kosten door zorgverzekeraars. De verwachting is dat naast kinderen, geselecteerde patiënten met hoofdhalskanker, lymfomen, hersentumoren, slokdarmkanker, longkanker, borstkanker en prostaatkanker het meeste voordeel zullen hebben van protonentherapie. Verdere informatie met betrekking tot protonen staat op de website van het UMCG.

1.2 Kwantitatief Teletherapie De (gewogen) productie teletherapie (uitwendige radiotherapie) komt in 2014 uit op 7.457 T2-equivalenten en ligt 8% onder de begrote productie en is 2% lager dan de productie in 2013. Het totaal aantal gerealiseerde teletherapie behandelingen komt in 2014 uit op 4.018, een groei van 1% ten opzichte van een jaar eerder (3.996 in 2013). Omschrijving

Ongewogen aantal behandelingen T1 T2 T3

T4 totaal

Gewogen aantal T2-equivalenten T1 T2 T3 T4 totaal

Realisatie 2014 Afspraak 2014 % realisatie versus afspraak 2014

1.129 642 33 2.214 4.018 1.001 569 60 2.452 4.082 113% 113% 55% 90% 98%

339 642 56 6.421 7.457 300 569 102 7.111 8.082 113% 113% 55% 90% 92%

Realisatie 2013

1.060

57 2.276 3.996

Mutatie 2014 t.o.v. 2013 107% 106% 58% 97% 101% Tabel 1. Productie Teletherapie 2014

318

603

97 6.600 7.618

107% 106% 58% 97% 98%

Radiotherapie UMCG | Jaarverslag 2014

603

9

Brachytherapie In 2014 ligt de (gewogen) productie brachytherapie met 272 B2-equivalenten 24% onder de begroting. Ten opzichte van 2013 is er sprake van een daling van 9% . Het totaal aantal gerealiseerde brachytherapie behandelingen komt in 2014 uit op 165 (212 in 2013). Ongewogen aantal behandelingen B1 B2 B3

B4 totaal

Gewogen aantal T2-equivalenten B1 B2 B3 B4 totaal

Realisatie 2014 Afspraak 2014 % realisatie 2014 versus afspraak

85 9 64 7 165 128 23 85 6 242 66% 39% 75% 117% 68%

60 9 147 57 272 90 23 196 49 357 66% 39% 75% 117% 76%

Realisatie 2013

115

17

77

3

212

Mutatie 2014 t.o.v. 2013 74% 53% 83% 233% 78% Tabel 2. Productie Brachytherapie 2014

81

17

177

24

299

10

74% 53% 83% 233% 91%

Vanaf 2015 zal de productie niet langer weergegeven worden in gewogen productie teletherapie maar wordt de productie uitgedrukt in DOT’s . De financiële registratie vindt reeds plaats middels de DOT-systematiek. De registratiebetrouwbaarheid was bijna 100%. Vanaf 2015 wordt dus ook de productie uitgedrukt in DOT’s.


Omschrijving

2. Kwaliteit 2.1 Kwaliteit en Veiligheid Management Systeem

De zorgtrajecten Kinderoncologie, Neuro-oncologie en Niercelcarcinoom waren het aandachtsgebied voor de periodieke externe audit in november 2014. Hieruit kwamen 7 observatiepunten voor de afdeling. De observatiepunten zijn opgenomen in de ‘Verbeterpuntenlijst’ van de afdeling, waarmee opvolging is geborgd. Met betrekking tot de zorgtrajecten zijn er geen specifieke verbeterpunten voor Radiotherapie naar voren gekomen. De aanpassingen naar aanleiding van de bevindingen uit de audit van 2013 zijn allen goedgekeurd.


Sinds 2013 is het gehele UMCG gecertificeerd voor NEN-EN-ISO 9001:2008 voor de scope ‘Patiëntenzorg’ en heeft het sinds 2012 het certificaat voor VMS-NTA 8009:2011 voor haar veiligheidsmanagementsysteem. Aangezien de afdeling Radiotherapie reeds langer beide certificaten in haar bezit heeft en de externe audit in 2014 met goed gevolg heeft doorlopen komt de afdeling Radiotherpie nu in aanmerking voor een dochtercertificaat voor deze onderdelen. Voor ISO-9001 geldt dit voor de afdeling Radiotherapie ook voor de scope ‘Wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en opleiding’. Aangezien er nog geen UMCG-breed certificaat is afgegeven, krijgt de afdeling Radiotherapie hiervoor een eigen certificaat. Met deze certificaten beschikt de afdeling Radiotherapie over een bewezen goed functionerend kwaliteits- en veiligheidsmanagementsysteem. Dit houdt in dat de afdeling: • de zaken intern goed op orde heeft; • de klant (patiënt) principieel centraal stelt; • betrouwbare resultaten presenteert; • voortdurend werkt aan het verbeteren van de zorg- en dienstverlening; • zorgt voor een veilige (werk)omgeving voor zorgprofessionals en patiënten; • structureel werkt aan het verminderen en voorkomen van ‘onbedoelde vermijdbare schade bij patiënten’.

Het HKZ-certificatieschema ‘Centra/afdelingen voor Radiotherapie’ is door HKZ ingetrokken, omdat het niet meer up-to-date is. Het certificaat hiervoor is daarom komen te vervallen voor de afdeling Radiotherapie.

2) Sinds 2007 is de afdeling lid van “Prisma-RT”, een landelijke samenwerking in verenigingsverband tussen 18 afdelingen Radiotherapie. Zie http://www.prisma-rt.nl 3) DIM = Decentrale Incidenten MeldingCommissie

2.2 Incidentmeldingen en -analyse volgens de PRISMA-methodiek Sinds februari 2007 maakt de afdeling gebruik van het systeem van incidentenregistratie en -analyse volgens de PRISMA1-methodiek. Er is een verbinding tussen de database van het UMCG en de database van PRISMA-RT2. De afdeling hanteert de volgende definitie voor een incident dat gemeld moet worden: Een incident is alles wat (potentiële) schade oplevert (of kan opleveren) voor de patiënt of medewerker. In 2011 is gestart met digitaal incident melden in het ziekenhuisbreed IMS (Incident Melding Systeem) van het UMCG. De PRISMA-analyses worden ook in dit systeem gedaan. In 2014 zijn 331 incidentmeldingen ontvangen door de DIM3-commissie van de afdeling Radiotherapie. In vergelijking met de jaren 2007-2013 (2800 meldingen in 83 maanden, gemiddeld 404 meldingen per jaar) is dit aantal 10% lager dan 2013 (368). Na het uitvoeren van PRISMA-analyses van 331 incidentmeldingen zijn in totaal 647 basisoorzaken gevonden. In onderstaande figuur is de verdeling van de basisoorzaken weergegeven in classificaties: menselijk, organisatorisch, technisch of patiënt gerelateerd. Ten opzichte van de voorgaande jaren blijkt het aandeel ‘organisatorisch’ identiek te zijn, namelijk 12%. De oorzaak ‘menselijk’: 76%, is nagenoeg gelijk aan voorgaande jaren (resp. 79%, 81% en 78% in 2013, 2012 en 2011). De oorzaak ‘technisch’: 7%, is iets hoger dan voorgaande jaren (resp. 6%, 4% en 5% in 2013, 2012 en 2011).


1) PRISMA = Prevention and Recovery Information System for Monitoring and Analyses

76 menselijk 12 organisatorisch 7 technisch 2 patiënt 1 onbekend

Figuur 1 Classificatie van de basisoorzaken

Risicoclassificatie De risicoclassificatie van een incidentmeldingen wordt bepaald d.m.v. een ‘risicomatrix’ in het IMS-systeem. Afhankelijk van de gevolgen en de waarschijnlijkheid van herhaling komt de volgende risicoclassificatie in deze risicomatrix tot stand: • Klein: geen actie vereist • Middel: bespreek in vergadering • Ernstig: voer bij voorkeur een analyse uit en bespreek in vergadering • Zeer ernstig en moet gemeld worden aan de direct leidinggevende / (zorg)calamiteit: afdelingshoofd en sinds 2013 aan de Commissie Calamiteiten Patiëntenzorg (CCP) van het UMCG.


(Zorg)calamiteit De definitie van een zorgcalamiteit luidt als volgt: een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een patiënt of cliënt van de instelling heeft geleid. Er is in 2014 (net als in de periode (2008-2013) geen (zorg)calamiteit geweest.

Ernst Klein Middel Ernstig Zeer ernstig (Zorg)calamiteit

2014 Aantal

2013 Aantal

2012 Aantal

2011 Aantal

268 (81,0%) 311 (84,5%) 306 (83,4%) 285 (86,6%) 61 (18,4%) 56 (15,2%) 60 (16,3%) 43 (13,1%) 2 (0.6%) 1 (0,3%) 1 (0,3%) 1 (0,3%) – – – – – – – –

Risicoclassificatie 2014 t/m 2011

Incidenten en bijna-incidenten Als een incidentmelding heeft geleid tot een afwijkende patiëntbehandeling dan is het een incident. Als een incident géén gevolgen heeft voor de patiëntbehandeling (bijvoorbeeld doordat het tijdig hersteld is of omdat het geen betrekking heeft op de patiëntbehandeling) dan wordt het als een bijna-incident beschouwd. In 2014 was 81% van de incidentmeldingen type ‘radiotherapie’ een bijna-incident (resp. 71%, 68% en 69% in 2013, 2012 en 2011). Van de incidenten die de patiënt wel hebben bereikt (19%), heeft geen enkel incident een mogelijk verwachte (nadelige) consequentie op langere termijn tot gevolg. In de communicatie van de DIM-commissie naar de medewerkers van de afdeling draagt de DIM-commissie zorg voor een up-to-date pagina op het intranet en voor terugkoppeling over incidenten/incidentanalyses en eventuele noodzakelijke korte termijn verbetermaatregelen in werkbesprekingen. De DIM-commissie heeft ook weer in 2014 gemaakte fouten in nieuwe werkprocessen onder de aandacht van de medewerkers gebracht. Het blijkt dat er bij nieuwe werkprocessen of werkwijzen


De afdeling Radiotherapie analyseert alle incidentmeldingen onafhankelijk van het risico. Er zijn in 2014 twee incidentmeldingen geweest die door middel van bovenstaande ziekenhuisbreed gehanteerde ‘risicomatrix’ als ernstig kunnen worden beschouwd (in de periode 2011-2013: elk jaar één ernstig incident).

meer incidenten gemeld worden. De DIM-commissie is er daarom op gefocust om nauwlettend dergelijke veranderingen in werkprocessen en apparatuur te monitoren. Het voordeel van deze werkwijze is dat er zo nodig tussentijdse verbetermaatregelen worden voorgesteld via de werkoverleggen en in overleg met het Managementteam. De bevindingen worden beschreven in de DIM-rapportage van 2014. Scholing en onderwijs Een aantal DIM-commissieleden heeft in 2014 een nascholingsbijeenkomst van PRISMA-RT bijgewoond in Utrecht. Ook hebben de DIM-commissieleden deelgenomen aan een landelijk betrouwbaarheidsonderzoek waarin gekeken wordt hoe eenduidig men basisoorzaken classificeert.

2.3 Prospectieve Risico Inventarisatie / risicomanagement Naast retrospectieve risicoanalyses uitgevoerd door de DIM-commissie worden er ook prospectieve risicoanalyses uitgevoerd. In het format van projectplannen voor de afdeling Radiotherapie is de vraag opgenomen of er voor de nieuw in te voeren werkwijze of apparaat een prospectieve risicoanalyse (PRI) uitgevoerd moet worden of niet. Op deze manier is het uitvoeren van een PRI standaard geworden. In 2014 is een vervolg gemaakt om prospectieve risico-inventarisaties uit te voeren op de basisprocessen van de patiëntenzorg binnen de radiotherapie, zodat er meer bekendheid is bij de medewerkers over wat de mogelijke risico’s in hun werkzaamheden zijn en zij daar naar kunnen handelen. Op deze manier raken er ook steeds meer medewerkers bekend met het uitvoeren van een HFMEA (Healthcare Failure Mode and Effect Analysis).


Introductie nieuwe medewerkers Nieuwe medewerkers van de afdeling Radiotherapie krijgen standaard in hun inwerkprogramma een introductie in het kwaliteitssysteem van de afdeling. Eén van de DIM-commissieleden geeft daarbij ook een toelichting op het incidentmeldingsysteem en ‘veilig incidentmelden’.

In 2014 is gewerkt aan de volgende prospectieve risico-inventarisaties: Uitgevoerde PRI’s Radiotherapie 2014

Afgerond Ja WIP Ja WIP WIP WIP WIP WIP

2.4 Patiënttevredenheid 2.4.1 Patiëntervaringsenquêtes Sinds 2010 worden alle patiënten na hun laatste bestraling gevraagd een patiëntervaringsenquête in te vullen met betrekking tot de eigen behandeling op de afdeling Radiotherapie. De respons hierop is goed en varieert in de afgelopen jaren van 31% tot en met 46%, met een dipje in 2012 van 18%. 100 80 60 40 20 0

93% 89% 98% 93% 93% 93% 92% 88% 94% 91% 83% 79% nazorg

zelfstandigheid en privacy

informatie

bejegening en behandeling door de artsen

bejegening en behandeling door polikliniekmedewerkers

ontvangst op polikliniek

Enquete resultaten UMC Groningen en Emmen 2014

Emmen Groningen


Adaptieve Radiotherapie (ART) bij hoofdhalskanker Uitwisselbaarheid XVI Werkzaamheden op de CT/VSim Werkzaamheden op de Planning Werkzaamheden op de Linac Werkzaamheden op de Verificatie Bestralen van blaastumoren met een plan van de dag o.b.v. conebeamCT Kinderoncologisch zorgpad RT

Voor het opstellen van verbetermaatregelen wordt gebruik gemaakt van onderstaande vuistregels: - Voor ‘ontevreden’ geldt dat het percentage niet meer dan 5% mag zijn. - Voor ‘redelijk tevreden’ geldt dat het percentage niet meer dan 15% mag zijn. - Voor ‘duidelijk tot zeer tevreden’ hoort het percentage rond de 80 % te liggen. In 2012 is een reeks verbetermaatregelen ingesteld voor het thema ‘Nazorg’. Dit resulteerde in 2013 tot een score van 88%. Helaas is de score in 2014 weer gedaald naar bijna 80%. In 2015 zullen opnieuw verbetervoorstellen opgesteld worden.

2.5 Patiëntenparticipatie Klankbordgroep Protonenfaciliteit Groningen

Spiegelbijeenkomst In navolging van de spiegelbijeenkomst in 2013 in Groningen is er in 2014 een spiegelbijeenkomst gehouden op de afdeling Radiotherapie in Emmen. Een spiegelbijeenkomst is een kwaliteitsmethode waarbij de patiënt letterlijk centraal staat. Onder leiding van twee speciaal hiertoe getrainde gespreksleiders vertellen patiënten hoe zij de behandeling op de afdeling ervaren hebben. In het eerste deel


Het Universitair Medisch Centrum Groningen heeft in 2013 een vergunning voor protonentherapie verkregen van het Ministerie van VWS. Om ook patiënten te betrekken bij de praktische uitwerking van een protonenfaciliteit in Groningen is de Klankbordgroep Protonenfaciliteit Groningen opgezet. De Klankbordgroep bestaat uit vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties, wiens patiënten straks in aanmerking komen voor bestraling met protonen. In 2014 zijn de thema’s ‘bouw en inrichting’ en de website van het protonencentrum http://www.umcgroningenptc.nl aan de orde geweest, waarbij de Klankbordgroep nuttige ideeën ter verbetering heeft aangedragen vanuit het perspectief van de patiënt. Deze ideeën zijn waar mogelijk ook meegenomen in de uitwerking van de plannen.

van de spiegelbijeenkomst zijn de betrokken medewerkers toehoorders op de achtergrond, maar in het tweede deel van de bijeenkomst vindt er interactie plaats. Anders dan bij evaluaties aan de hand van een vragenformulier, horen medewerkers hier uit de eerste hand hoe patiënten hun zorgverlening hebben ervaren. Daarnaast kan er dieper op specifieke items worden ingegaan. In Emmen kwam met name de bewegwijzering naar de afdeling als een probleem naar voren. De afdeling is in gesprek met de gemeente Emmen om te kijken hoe dit verbeterd kan worden. Onduidelijkheden met betrekking tot welke informatie Radiotherapie naar de huisarts stuurt, worden nu voorkomen door standaard een uitleg te geven bij het intake gesprek.

Focusgesprek


Naast een spiegelbijeenkomst heeft er in 2014 ook een focusgesprek plaats gevonden. Een focusgesprek is een groepsdiscussie met de focus op één thema. Door middel van deze discussie wordt informatie verzameld over het thema. In dit gesprek is een groep patiënten gevraagd naar hun bevindingen met de Active Breath Control (ABC)-methode. Toepassing van de ABC-methode verlaagt de stralingsbelasting van het hart bij bestraling van de linker borst, waardoor de kans op hartschade afneemt. Deze methode is voor sommige patiënten echter een belasting, in die zin dat ze actief moeten meewerken om de behandeling te laten slagen. De belangrijkste bevindingen waren dat de patiënten zich tijdens de bestraling erg kwetsbaar voelen. Ze bevinden zich alleen in de bestralingsruimte, zijn aangekoppeld aan de ABC-apparatuur en voelen spanning om te voldoen aan het volgens afspraak ademhalen. Een stukje empathie in deze vanuit de radiotherapeutisch laboranten is erg belangrijk. Verder was men tevreden over de training vooraf over hoe te moet ademen en handelen tijdens de bestraling. In de werkoverleggen van de laboranten is expliciet aandacht besteed aan de bejegening van deze groep patiënten.

2.6 Doorstroomtijden Door de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO) zijn normen opgesteld voor doorstroomtijden. Een doorstroomtijd is de tijd tussen de aanmelding van de patiënt en de eerste bestraling. De volgende streefnormen worden gehanteerd door de NVRO voor doorstroomtijden: • Acute indicaties (bijvoorbeeld dreigende dwarslaesie) ≤1 dag • Subacute indicaties (bijvoorbeeld botmetastasen met pijnklachten) ≤7 dagen, maximaal 10 dagen • Standaard indicaties ≤21 dagen, maximaal 28 dagen. De NVRO-norm schrijft voor dat in 80% van de gevallen aan de bovengenoemde streefnormen moet zijn voldaan. De afdeling Radiotherapie van het UMCG heeft als doelstelling om in 90% van de gevallen te voldoen aan de bovenstaande norm.

Indicatie aantal dagen doorstroomtijd (StdDev) Acute indicaties Subacute indicaties Standaard indicaties

1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal 2014 2014 2014 2014 0,0 (0,2) 0,2 (0,4) 0,2 (0,4) 0,2 ( 0,4) 4,8 (2,5) 4,7 (2,6) 4,9 (2,7) 4,9 (2,6) 13,6 (6,5) 13,4 (8,0) 13,7 (6,0) 13,2 (6,6)

Tabel 3. Doorstroomtijden (in dagen)


2.6.1 Resultaten interval aanmelding en eerste bestraling In 2014 was het gecorrigeerde4 percentage gemiddeld 100% voor de acute indicaties, 90 % voor de subacute indicaties en 96% voor de overige indicaties. De gemiddelde doorstroomtijd was voor acute indicaties 0,2 dagen, subacute indicaties 4,9 dagen en voor overige indicaties 13,5 dagen.

Tabel 4. Overzicht percentage binnen de NVRO-norm interval aanmelding en eerste bestraling voor subacute en standaard indicaties. Gecorrigeerd acute indicaties 100 80 60 40 20 100% 100% 99% 100% 100% 100% 100% 0

Gecorrigeerd acute indicaties

2014-q4 2014-q4

2014-q3

2014-q2

2014-q1

2013

2012

2011

Standaard indicaties 100 80 60 Gecorrigeerd 40 standaard 20 93% 92% 95% 96% 94% 97% 96% indicaties 0


2014-q3

2014-q2

2014-q1

2013

2012

2011

Subacute indicaties 100 80 60 Gecorrigeerd 40 subacute 20 99% 79% 87% 92% 91% 89% 90% indicaties 0

2014-q4

2014-q3

2014-q2

2014-q1

2013

2012

2011

2.6.2 Resultaten interval aanmelding en eerste consult De norm voor het interval tussen aanmelding en het eerste consult is gesteld op 1 dag voor acute indicaties, 7 dagen voor subacute indicaties en 10 dagen voor standaard indicaties voor 90% van de gevallen. In tabel 5 worden de gecorrigeerde percentages patiënten binnen deze norm weergegeven en in tabel 6 de doorstroomtijden in dagen. Indicatie

1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal 2014 2014 2014 2014

Acute indicaties Subacute indicaties Standaard indicaties

100% 97% 95%

100% 96% 89%

100% 95% 92%

100% 95% 89%

Tabel 5. Overzicht gecorrigeerd percentage binnen de norm interval aanmelding en eerste consult. De norm is gesteld op één week. Indicatie Acute indicaties Subacute indicaties Standaard indicaties

22

aantal dagen doorstroomtijd (Std Dev) 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal 2014 2014 2014 2014 0,1 (0,3) 3,8 (2,6) 5,1 (3,5)

0,2 (0,4) 3,7 (2,5) 4,8 (3,6)

0,1 (0,3) 4,1 (2,4) 4,5 (2,9)

0,2 (0,4) 3,9 (2,5) 4,6 (3,7)

Tabel 6. Doorstroomtijden (in dagen) In 2014 was het gecorrigeerde percentage gemiddeld 100% voor de acute indicaties, 95% voor de subacute indicaties en 91% voor de standaard indicaties. De gemiddelde doorstroomtijd was voor acute indicaties 0,1 dagen, subacute indicaties 3,9 dagen en voor standaard indicaties 4,7 dagen.


percentage binnen de norm

3. Onderwijs en opleiding 3.1. Onderwijs Coassistenten geneeskunde curriculum G2010

Studenten geneeskunde curriculum G2020 In 2014 is het nieuwe geneeskunde curriculum G2020 van start gegaan, met een geheel nieuwe opzet van onderwijsmomenten. Een van de veranderingen is de opzet van 4 verschillende “learning communities (LC’s)”, waarover de studenten zijn verdeeld. In deze LC’s wordt naast het basis curriculum een verdieping van de leerstof aangeboden, afhankelijk van het thema van de LC. De afdeling Radiotherapie zal op verschillende manieren gaan participeren in G2020. Naast de bijdrage aan het geneeskunde curriculum worden ook colleges verzorgd in het curriculum van tandheelkunde.

Beta-studenten Er zijn colleges “Medical Physics for Radiation Oncology” verzorgd voor acht studenten Biomedische Technologie (BMT) aan de RUG en er is meegewerkt aan de stagebegeleiding van twee studenten Technische Geneeskunde aan de Universiteit


Co-assistenten hebben op de afdeling Radiotherapie een actieve rol in onder meer de patiëntenzorg en multidisciplinaire besprekingen. In 2014 was er geen vast rooster, in 2015 zal dit aangepast worden. Het aantal co-assistenten in de M1 fase bedroeg in 2014 zestien, dit is ook de maximale capaciteit. Hiernaast wordt ook een keuze co-assistentschap aangeboden, van 6 of 14 weken, hiervoor wordt een programma op maat vastgesteld. Ook wordt een wetenschapsstage aangeboden. Drie coassistenten zijn begonnen met een keuze co-assistentschap, één co-assistent heeft de wetenschapsstage voltooid in 2014.

Twente en drie groepjes van elk twee studenten MBRT. Daarnaast was er één BMTstudent uit Portugal, die een afstudeeropdracht uitvoerde op de afdeling en twee studenten/onderzoekers uit Japan (Tokyo en Osaka).

Samenwerking met de HBO-MBRT

In totaal waren er 9 afstudeergroepen met in totaal 20 studenten, hebben twee laboranten praktijkassessments afgenomen op de MBRT bij eerste en tweedejaars MBRT-studenten en is er een gastcollege over Stereotaxie verzorgd aan tweedejaars MBRT- studenten. De senior laborant onderwijs heeft deelgenomen aan de werkveld adviescommissie van de HBO-MBRT en heeft in samenwerking met de MBRT geauditeerd op andere stageafdelingen.

3.2 Opleiding Opleiding tot radiotherapeut-oncoloog In 2014 zijn er geen AIOS in- of uitgestroomd. Wel werden er 2 AIOS aangenomen voor de aanvang van de opleiding per 1 januari 2015. Een van deze AIOS werd in 2014 aangenomen als ANIOS, waarbij geldt dat deze periode in aanmerking als verkorting


In 2014 hebben 9 MBRT-studenten de 20-weekse stage gelopen op de afdeling Radiotherapie. Tijdens deze stage hebben de studenten meegewerkt op de lineaire versnellers, CT en planning. Ook hebben ze meegekeken bij de Stereotaxie, mouldroom en orthovolt. Als eindproduct hebben de studenten een stage onderzoeksverslag geschreven, waarin antwoord wordt gegeven op een vraag uit de praktijk met betrekking tot een specifieke patiënt of patiëntengroep. Daarnaast heeft één student een reparatie stage gelopen van 12 weken. Verdeeld over 4 weken in het jaar hebben 36 eerstejaars MBRT studenten een ééndaagse snuffelstage gelopen op de afdeling. Het doel van deze stage is kennismaken met het beroep en kijken of de werkzaamheden voldoen aan de verwachtingen van de student.

van 3 maanden op de opleiding. Verspreid over het jaar 2014 waren er negen AIOS op de afdeling Radiotherapie van het UMCG, ook werkten twee AIOS gedetacheerd in het RIF Leeuwarden. In het kader van de kwaliteitszorg van het opleidingsproces is een D-rect-enquête uitgevoerd onder de AIOS. De verbeterpunten zijn opgenomen in een plan van aanpak welke een uitvoeringsfase kent tot in 2015. Verder werd het locoregionale opleidingsplan in samenwerking met het RIF geactualiseerd. Een belangrijk onderdeel was het opnemen van bekwaamheidsniveaus in de competentiekaarten. Hierdoor kan de toenemende bekwaamheid van de AIOS beter vastgelegd worden.

In 2014 is de wijziging van het kaderbesluit inzake de individualisering van de opleidingsduur besproken in de opleidingsvergaderingen. Per AIOS werden de mogelijkheden voor een individuele korting besproken, de eerste gerealiseerde kortingen worden gerealiseerd in 2015.

Opleiding tot klinisch fysicus In 2014 heeft één KLIFIO (KLinisch Fysicus In Opleiding) een eindgesprek gehad met de toetsingscommissie van de Stichting OKF (Opleiding Klinische Fysica). Naar aanleiding van dit gesprek is de opleiding met succes voltooid met een registratie. Voor 2014 was één nieuwe opleidingsplek KLIFIO voor het werkterrein radiotherapie toegekend aan de afdeling. Deze vacature is per 1 februari 2014 ingevuld. Deze KLIFIO heeft zijn individuele opleidingsprogramma opgesteld aan de hand van het nieuw beschikbare format van de OKF. Hierin wordt veel meer dan voorheen aandacht geschonken aan projectmatig werken en de ontwikkeling van de competenties.


Verder hebben alle AIOS de nieuwe DOC-cursus ‘leerlijn patiëntveiligheid en kwaliteit radiotherapie’ gevolgd en is er in het cursusonderwijs het programma ‘intervisie voor AIOS’ opgenomen, waarbij ook een doorloop van dit programma in 2015 is voorzien.

Eind 2014 waren er drie KLIFIO’s in opleiding op de afdeling Radiotherapie. De systematiek voor het geven van feedback door de verschillende klinisch fysici, die bij de opleiding betrokken zijn, aan de individuele KLIFIO is verder gecontinueerd en gebeurt nu ook op de verschillende detacheringplaatsen. Na een presentatie van een KLIFIO wordt er altijd een individuele feedback gegeven. De vorderingen in de opleiding worden met regelmaat besproken, individueel samen met de (plaatsvervangend) opleider en eventueel in bijzijn van een klinisch fysicus, met wie de KLIFIO in de afgelopen periode veel heeft samengewerkt. Daarnaast ook plenair, tweewekelijks met alle KLIFIO’s samen.

Opleiding tot Physician Assistant In 2012 is begonnen met de opleiding tot physician assistant. Twee radiotherapeutisch laboranten zijn gestart met de opleiding die tot begin 2015 duurt. De doelstelling is om na hun opleiding werkzaam te zijn op de afdeling binnen het medisch domein met als aandachtsgebied het mammacarcinoom. Het verschil in werkzaamheden met een arts is dat de taken meer uitvoerend en duidelijk geprotocolleerd dan beleidsvormend zijn. In 2014 zijn de physician assistants in opleiding (PAIO’s) voornamelijk werkzaam geweest op de afdeling Radiotherapie gecombineerd met terugkomdagen op de Hanzehogeschool Groningen en externe stages. Tevens hebben ze hun onderzoek, in het kader van de opleiding, gedaan op de afdeling Radiotherapie en met goed gevolg afgerond. Het daadwerkelijke afstuderen zal plaatsvinden in februari 2015.


De KLIFIO maakt elk half jaar een voortgangsverslag voor de Toetsingcommissie van de Stichting OKF (Opleiding Klinische Fysica). Dit voortgangsverslag is het ‘portfolio’ van de KLIFIO en vormt samen met een eindverslag de basis voor het eindgesprek. In de voortgangsverslagen wordt veel meer dan voorheen aandacht geschonken aan de ontwikkeling van de diverse competenties. Er is een lokaal leerplan voor de opleiding tot klinisch fysicus met werkterrein radiotherapie gemaakt. Eind oktober is de KLIFIO-opleiding gevisiteerd door een visitatiecommissie van de OKF. Dit heeft geresulteerd in een A-erkenning voor twee jaar.

4. Wetenschappelijke activiteiten 4.1 Noordelijke Refereeravond Radiotherapie De afdeling Radiotherapie van het UMCG heeft in 2014 één noordelijke refereeravond georganiseerd. Op 20 november 2014 vond de refereeravond plaats met als thema:

De volgende presentaties stonden op het programma: Betekenis resultaten van de NELSON studie voor stereotactische radiotherapie M. Heuvelmans, MD, PhD student bij UMCG en Medisch-Spectrum-Twente Stereotactisch ablatieve radiotherapie bij pulmonale oligometastasen: De SABR-SCAN studie. Dr. J. Widder, radiotherapeut-oncoloog, UMCG Stralings-geïnduceerde longschade: Vroeg voorspelt nog niet laat? Drs. S. van der Veen, AIOS radiotherapie, UMCG Op weg naar protonentherapie: implementatie en eerste resultaten van het Standaard Follow-up Programma Drs. A.G.H. Niezink, AIOS radiotherapie, UMCG


‘Nieuwe inzichten in de behandeling van longcarcinoom en pulmonale oligometastasen’

In 2014 hebben twee PRET (Protonen Radiotherapie Education & Training) bijeenkomsten plaatsgevonden. Op 25 maart 2014 stonden de volgende presentaties op het programma: Basisfysica voor protonentherapie Prof. dr. ir. M. Schippers, klinisch fysicus, UMCG Protonen in de praktijk Dr. D.H.L. Poelma-Tap, radiotherapeut-oncoloog, Radiotherapeutisch Instituut Leeuwarden Protonen versnellen en mikken Prof. dr. ir. M. Schippers, klinisch fysicus, UMCG

Maximale winst protonen bij hoofdhalskanker Dr.ir. T. van de Water, klinisch fysicus in opleiding, UMCG Literatuuroverzicht treatment plan robustness en de onderzoeksresultaten S. van Dijk PhD, onderzoeker, UMCG De klinische praktijk van de protonentherapie Prof. Dr. J.A. Langendijk, radiotherapeut-oncoloog, UMCG


Op 3 juni 2014 stonden de volgende onderwerpen op het programma:

4.2 Wetenschappelijke output De 3 hoofdthema’s van het wetenschappelijk onderzoek van de afdeling Radiotherapie zijn: - Nomal tissue damage; - Applied imaging; - Proton therapy. Deze drie hoofdthema’s zijn sterk aan elkaar gerelateerd. De klinische introductie van nieuwe technieken, bijvoorbeeld protonentherapie, vereist nauwkeurige beeldvorming van de tumor. De meeste nieuwe radiotherapietechnieken, zoals IMRT, worden toegepast ter preventie van schade aan de normale weefsels en complicaties op korte en lange termijn. Vanuit de Research Commissie wordt het onderzoek binnen deze drie thema’s gestimuleerd en gefaciliteerd.

In totaal werden 450 orale presentaties gehouden op internationale wetenschappelijke bijeenkomsten. Een gedetailleerd overzicht van publicaties in internationale tijdschriften, boekbijdragen, abstracts en posters, voordrachten op internationale bijeenkomsten en overige bijeenkomsten is opgenomen in bijlage A van dit jaarverslag.


Het aantal publicaties in peer-reviewed tijdschriften bedroeg in 2014 61, waarvan 78% als toppublicatie kan worden gerekend (bovenste 25% van het veld). De gemiddelde impactfactor in 2014 was 4.26.

4.3 Promovendi 4.3.1 Lopende promoties Overzicht afgeronde en lopende promotie-trajecten 1-1-2014 t/m 31-12-2014 medewerkers afdeling Radiotherapie

Drs. I. Beetz Arts Drs. E. Bantema-Joppe Arts Drs. V.R. Bollenini PhD student Drs. R Visser PhD student

NTCP-modeling for radiation-induced Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk xerostomia. Breast-conserving treatment in Mamma prof.dr. J.A. Langendijk young patients. Dynamics of tumour hypoxia and Long prof.dr. J.A. Langendijk metabolism during chemoradiotherapy en prof.dr. J. Pruim for stage III Non Small Cell Lung Cancer using PET. Quality assurance of advanced radiation Fysica prof.dr. J.A. Langendijk en delivery techniques by reconstruction prof.dr. C.P. van der Schans of actual given dose using transmission detectors.

dr. R.H. Steenbakkers dr. J.T. Maduro dr. R.H. Steenbakkers

dr. A.A. van ’t Veld en dr. E. Korevaar

24-3-2014


Promendus Functie Onderwerp Aandachts- Promotor Co-promotor Afgerond gebied Drs. M.E.M.C. Arts Prediction and prevention of Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. H.P. Bijl en dr. C. Schilstra Christianen swallowing dysfunction after curative (chemo)radiation in head and neck cancer. Drs. W.F. Pattje AIO Molecular and genetic predictors of Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk, radiosensitity in head and neck cancer. prof. dr. E. Schuuring en prof.dr. J. van der Wal Drs. E.M. Wiegman Radiotherapeut Mechanisms of radiation-induced Long prof.dr. R.P. Coppes, dr. P. van Luijk 3-2-2014 toxicity of the lung. prof.dr. H.H. Kampinga en prof.dr. J.A. Langendijk

Promendus Functie Onderwerp Aandachts- Promotor Co-promotor Afgerond gebied Late radiation-induced side effects Neurologie prof.dr. J.A. Langendijk en dr. A.C. van den Bergh after radiotherapy in pituitary adenoma. prof.dr. B.H. Wolffenbüttel Radiation treatment optimisation Urologie prof.dr. J.A. Langendijk en dr. A.C. van den Bergh in prostate cancer. prof.dr. C.P. van der Schans Objective radiation-induced changes Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. H.P. Bijl in swalowing function. Salivary glad stem cell therapy for the Radiobiologie prof.dr. R.P. Coppes treatment of radiation-induced toxicity. Stem cell transplantation to rescue Radiobiologie prof.dr. R.P. Coppes salivary glands from radiation damage. The role of FDG-PET in esophageal Gastro- prof.dr. J.A. Langendijk en cancer. enterologie prof.dr. J.T. Plukker Advanced prognostic models for acute Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. H.P. Bijl and late tube feeding dependency after curative (chemo)radiation for head and neck cancer. Mechanisms in radiation-induced Long prof.dr. R.P. Coppes en

Drs. C. Brouwer Klinisch Fysicus

pulmonary damage. prof.dr. J.A. Langendijk Tracking of Anatomical Changes and Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. A.A. van’t Veld en their Consequences of Head & Neck dr. N.M. Sijtsema Organs at Risk in Radiotherapy.

7-5-2014


Drs. M.G.A. Sattler Radiotherapeut Drs. W. Schaake PhD student Drs. A. Garwryszuk Arts M. Maimets MSc Y. Nanduri Msc Drs. C.T. Muijs Arts Drs. K. Wopken Arts Drs. S. van der Veen Arts

4.4 Klinische studies In 2014 werden in totaal 941 patiënten in door de METC getoetste klinische studies ingesloten. Overzicht patiënten in klinische studies

HANS-studie SC-IMRT studie NET-QUBIC_HNC MRI study DCIS

Aantal patiënten Status ingesloten in 2014

Predictive models for radiation-induced side effects in Head and Neck cancer based on Hoofdhals 462 single nucleotide polymorphisms (SNP) Prevention of radiation-induced parotid gland dysfunction by parotid gland stem-cell sparing Hoofdhals 26 intensity-modulated radiotherapy Netherlands Quality of Live and Biomeddical Cohort Studies_Head and Neck Cancer Hoofdhals 13 Evaluation of radiation induced pulmonary hypertension using MRI in stage III NSCLC patients Longen 2 treated with chemoradiotherapy. A Pilot Study A randomized phase III study of radiation doses and fractionation schedules for ductal Mamma 4 carcinoma in situ (DCIS) of the breast

Open

IRMA Breast cancer with low risk of local recurrence: partial and accelerated radiation with Mamma 15 three-dimensional conformal radiotherapy (3DCRT) vs. standard radiotherapy afterconserving surgery (phase IIIstudy) ThORACES Toxicity after Radiotherapy in breAst CancErSurvivors (ToHORACES). Mamma 367 A retrospective cohort study RAPIDO Randomized multicentre phase III study of short course radiation therapy followed by Rectum 3 prolonged pre-operative chemotherapy and surgery in patients with high risk primary rectal cancer compared to standard preoperative chemoradiotherapy, surgery and optional adjuvant chemotherapy HORRAD studie Een prospectieve, gerandomiseerde studie naar het effect op de overlevingsduur van Prostaat 11 hormonale behandeling versus hormonale behandeling plus lokale externe radiotherapie bij patiënten met een primair ossaal gemetastaseerd Prostaatcarcinoom. PEEP-studie Pain education for patients with painful bone metastases undergoing palliatieve radiotherapy: Botmetastasen 38 reducing pain by increasing patients knowledge and self-management

Open

Open Open Open Gesloten (compleet)

Open Open

Gesloten (compleet) Open


Studie acroniem Titel Tumorsoort

De afdeling Radiotherapie van het UMCG besteedt veel aandacht aan de prospectieve dataverzameling middels de zogenaamde Standard Follow Up Programs (SFP’s). Hierin worden demografische gegevens, patiëntgegevens, tumorgerelateerde gegevens en gegevens met betrekking tot de behandeling prospectief verzameld. In een database worden deze gekoppeld met follow-up gegevens waarin zijn opgenomen: tumorstatus, acute en late toxiciteit en kwaliteit van leven. In totaal werden 1.561 nieuwe patiënten geïncludeerd in verschillende prospectieve dataregistratie programma’s (standaard follow-up programma’s -SFP). Patiënten in SFP’s

Aantal patiënten ingesloten in 2014 244 309 800 14 194

Totaal ingesloten 1610 1176 3554 14 2113


Tumorsoort Hoofdhals Longen Mamma Ge Urologie

5. Personeel & Organisatie 5.1 Samenstelling Dagelijks Bestuur Afdelingshoofd: Manager Radiotherapie:

Prof. dr. J.A. Langendijk Drs. F. Pit

5.2 Samenstelling Management Team Dr. A.A. van ’t Veld Drs. H.A.M. Vanhauten S. Groen P. Verschuur


Hoofd Klinische Fysica: Medisch Teamleider: Paramedisch Teamleider: Teamleider Patiënten Logistiek:

6. Apparatuur en software Coördinatensysteem IEC1217op lineaire versneller D en G Als laatste van de 8 lineaire versnellers zijn de twee Elekta Sli versnellers in 2014 ingesteld op coördinatensysteem IEC1217.

Mobius3D Mobius3D is een software pakket van het Amerikaanse bedrijf Mobius, dat helpt bij het uitvoeren van kwaliteitscontrole bij radiotherapie behandelplannen. Mobius3D voert een onafhankelijke controleberekening uit op de oorspronkelijk dosisverdeling die door het planningsysteem is berekend. Een reeks controles, waaronder dosisverschillen, DVH limieten en 3D gamma, worden daarna automatisch uitgevoerd. De resultaten van deze controles worden door de dienstdoende fysicus in een web-interface beoordeeld en automatisch geïmporteerd in MOSAIQ. Mobius3D is compatibel met verschillende planningssystemen, waaronder ook Pinnacle, Raystation en iPlan. De benodigde data voor Mobius3D zijn CT-beelden, het plan, structuren en de dosis. Met deze data kan Mobius3D onafhankelijk van het planningssysteem de dosis berekenen en controleren. Doordat het systeem volledig


Active Breath Coordinator R3.0 in combinatie met Response module Sinds 2012 wordt de Active Breathing Coordinator (ABC) van Elekta gebruikt bij bestraling van linkszijdige borstkankerpatiënten, waardoor de stralingsdosis op het hart afneemt. Deze ABC is een losstaand apparaat dat tijdens de bestraling continu door een laborant wordt bewaakt. In augustus 2014 is gestart met oriëntatie op een nieuwe ABC-versie (R3.0), te gebruiken in combinatie met een Response (gating control) module. Door gebruik van de Response module is er een directe koppeling tussen de ABC en de versneller waarmee wordt bestraald. Hierdoor worden fouten, zoals onbedoeld bestralen tijdens ademhaling, uitgesloten. Na uitvoeren van oriënterende testen is besloten om met de nieuwe ABC-versie in combinatie met de Response module te gaan werken. Introductie staat gepland voor het tweede kwartaal 2015.

automatisch werkt en de dosisverdeling over het hele volume van de planning CTscan berekent, is de kwaliteitscontrole hiermee veel efficiënter en completer. Sinds ingebruikname ( 1 april 2014) zijn in totaal meer dan 3000 plannen geverifieerd met Mobius3D. Mobius3D verifieert 3DCRT, IMRT, VMAT, arc, conformal arc, dynamische en virtuele wiggen, fysieke wiggen en andere MLC fotonen plannen. Pinnacle 9.8 Het Treatment Planning Systeem Pinnacle is in 2014 overgegaan van versie 9.0 naar 9.8. Als reguliere service-update hierbij is dat de dosisberekening ca. 40% sneller is. Aan de functionaliteit is niets veranderd en de bijbehorende launchpad is al in gebruik genomen.


RayStation Twee RayStation licenties van de firma RaySearch Laboratories zijn aangeschaft om adaptieve radiotherapie bij hoofd-halspatiënten efficiënt en effectief te kunnen uitvoeren. RayStation ondersteunt een geïntegreerde workflow voor adaptieve radiotherapie, inclusief dose tracking en adaptive replanning. Ten opzichte van een werkwijze in Pinnacle en Mirada biedt dit als voordeel, dat minder data handmatig verwerkt of verstuurd hoeven te worden Onder leiding van een klinisch fysicus is er een projectgroep ingesteld voor de klinische introductie van RayStation. De voorbereidingen bestaande uit configuratie, commissioning, dosimetrische evaluatie zijn in 2014 grotendeels afgerond. Tevens is er een ondersteuning- en beheerstructuur voor RayStation opgezet. Na het schrijven van handleidingen voor het gebruik van Raystation, zal scholing van het personeel begin 2015 plaatsvinden, waarna RayStation in het voorjaar van 2015 klinisch in gebruik genomen kan worden.

Bijlage A Wetenschappelijke output 2014 A.1 Publicaties in internationale tijdschriften 1. Bakker NA, van Dijk JM, Wagemakers M, van der Weide HL, Beese U, Metzemaekers JD. Treatment of trigeminal neuralgia. Ned Tijdschr Geneeskd. 2014;158:A7468. Review.

3. Benderitter M, Caviggioli F, Chapel A, Coppes R, Guha C, Klinger M, Malard O, Stewart F, Tamarat R, Luijk PV, Limoli C. Stem cell therapies for the treatment of radiationinduced normal tissue side effects. Antioxid Redox Signal. 2014 Jul 10;21(2):338-55. 4. Boerman LM, Berendsen AJ, van der Meer P, Maduro JH, Berger MY, de Bock GH. Long-term follow-up for cardiovascular disease after chemotherapy and/or radiotherapy for breast cancer in an unselected population. Support Care Cancer. 2014 Jul;22(7):1949-58. doi: 10.1007/s00520-014-2156-9. 5. Boers A, Arts HJ, Klip H, Nijhuis ER, Pras E, Hollema H, Wisman GB, Nijman HW, Mourits MJ, Reyners AK, de Bock GH, Thomas G, van der Zee AG. Radical surgery in patients with residual disease after (chemo)radiation for cervical cancer. Int J Gynecol Cancer. 2014 Sep;24(7):1276-85. doi: 10.1097/IGC.0000000000000171. 6. Bollineni VR, Koole MJ, Pruim J, Brouwer CL, Wiegman EM, Groen HJ, Vlasman R, Halmos GB, Oosting SF, Langendijk JA, Widder J, Steenbakkers RJ. Dynamics of tumor hypoxia assessed by (18)F-FAZA-PET/CT in head and neck and lung cancer patients during chemordadiation: Possible implications for radiotherapy treatment planning strategies. Radiother Oncol. 2014 Nov 27. pii: S0167-8140(14)00422-8.


2. Beetz I, Steenbakkers RJHM, Chouvalova O, Leemans CR, Doornaert P, van der Laan BFAM, Christianen MEMC, Vissink A, Bijl HP, van Luijk P, Langendijk JA. The QUANTEC criteria for parotid dose and their efficacy to prevent moderate to severe xerostomia. Acta Oncol. 2014 May;53(5):597-604.

7. Bosch DJ, Muijs CT, Mul VE, Beukema JC, Hospers GA, Burgerhof JG, Plukker JT. Impact of Neoadjuvant Chemoradiotherapy on Postoperative Course after Curativeintent Transthoracic Esophagectomy in Esophageal Cancer Patients. Ann Surg Oncol. 2014 Feb;21(2):605-11. 8. Bosch DJ, Van Dalfsen QA, Mul VE, Hospers GA, Plukker JT. Increased risk of thromboembolism in esophageal cancer patients treated with neoadjuvant chemoradiotherapy. Am J Surg. 2014 Aug;208(2):215-21. 9. Brouwer CL, Steenbakkers RJHM, Gort E, Kamphuis ME, van der Laan HP, van’t Veld AA, Sijtsema NM, Langendijk JA. Differences in delineation guidelines for head and neck cancer results in inconsistent dose reporting and corresponding NTCPvalues. Radiother Oncol. 2014 Apr;111(1):148-52.

11. Cnossen IC, van Uden-Kraan CF, Rinkel RNPM, Aalders IJ, de Goede CJT, de Bree R, Rietveld DHF, Doornaert P, Langendijk JA, Witte BI, Leemans CR, Verdonck-de Leeuw IM. Feasibility of guided self-help exercise program to prevent speech, swallowing and shoulder problems among head and neck cancer patients. J Med Internet Res. 2014 Mar 6;16(3):e74. 12. De Cortie K, Russell NS, Coppes RP, Stewart FA, Scharpfenecker M. Bone marrowderived macrophages incorporate into the endothelium and influence vascular and renal function after irradiation. Int J Radiat Biol. 2014 Sep;90(9):769-77. 13. De Ruysscher D, Pijl-Johannesma M, Chang Y, Langendijk JA. In regard to Vanderstraeten B, et al. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2014 Sep 1;90(1):238


10. Brouwer CL, Kierkels RG, van ‘t Veld AA, Sijtsema NM, Meertens H. The effects of computed tomography image characteristics and knot spacing on the spatial accuracy of B-spline deformable image registration in the head and neck geometry. Radiat Oncol 2014 Jul 29;9:169. doi: 10.1186/1748-717X-9-169.

14. Eisterer W, De Vries A, Öfner D, Rabl H, Koplmüller R, Greil R, Tschmelitsch J, Schmid R, Kapp K, Lukas P, Sedlmayer F, Höfler G, Gnant M, Thaler J; Austrian Breast and Colorectal Cancer Study Group (ABCSG), Neumann HJ, Weiß H, Baldinger C, Burstaller S, Jenewein S, Kühr T, Mayrbäurl B, Murauer B, Nömeyer R, Pillichshammer S, Trommet V, Wimmer L, Zebuhr A, Dinnewitzer AJ, Erl M, Lenauer A, Fastner G, Grundbichler M, Heuberger A, Iglseder W, Kappacher A, Kopp M, Mlineritsch B, Moik M, Namberger K, Psenak O, Rass C, Rosenlechner S, Thödtmann R, Zehentmayr F, Samonigg H, Schaberl-Moser R, Schippinger G, Wagner P, Jilek K, Niernberger T, Suppan G, Bechter O, Haidenberger A, Hilbe W, Jäger R, Pall G, Cosentini EP, Widder J, Lengheimer A, Seewald DH, Spiegl K, Venhoda C, Eiter H, Knauer M, Lang A. Preoperative treatment with capecitabine, cetuximab and radiotherapy for primary locally advanced rectal cancer-a phase II clinical trial. Anticancer Res. 2014 Nov;34(11):6767-73.

16. Grégoire V, Ang K, Budach W, Grau C, Hamoir M, Langendijk JA, Lee A, Le QT, Maingon P, Nutting C, O’Sullivan B, Porceddu SV, Lengele B. Delineation of the neck node levels for head and neck tumors: a 2013 update. DAHANCA, EORTC, HKNPCSG, NCIC CTG, NCRI, RTOG, TROG consensus guidelines. Radiother Oncol. 2014 Jan;110(1):17281. 17. Halmos GB, de Bruin LB, Langendijk JA, van der Laan BF, Pruim J, Steenbakkers RJMH. Head and Neck Tumor Hypoxia Imaging by 18F-Fluoroazomycin-arabinoside (18F-FAZA)-PET: A Review. Clin Nucl Med. 2014 Jan;39(1):44-8. 18. Honing J, Smit JK, Muijs CT, Burgerhof JG, de Groot JW, Paardekooper G, Muller K, Woutersen D, Legdeur MJ, Fiets WE, Slot A, Beukema JC, Plukker JT, Hospers GA. A comparison of carboplatin and paclitaxel with cisplatinum and 5-fluorouracil in definitive chemoradiation in esophageal cancer patients. Ann Oncol. 2014 Mar;25(3):638-43. doi: 10.1093/annonc/mdt589.


15. Fairchild A, Langendijk JA, Nuyts S, Scrase C, Tomsej M, Schuring D, Gulyban A, Ghosh S, Weber DC, Budach W. Quality assurance for the EORTC 22071-26071 study: Dummy run prospective analysis. Radiat Oncol 2014 Nov 26; 9(1): 248 [Epub ahead of print].

19. Jager-Wittenaar H, Dijkstra PU, Earthman CP, Krijnen WP, Langendijk JA, van der Laan BF, Pruim J, Roodenburg JL. Validity of bioelectrical impedance analysis to assess fat-free mass in head and neck cancer patients: an exploratory study. Head Neck. 2014 Apr;36(4):585-91. 20. Janssens GO, Rademakers SE, Terhaard CH, Doornaert PA, Bijl HP, van den Ende P, Chin A, Takes RP, de Bree R, Hoogsteen IJ, Bussink J, Span PN, Kaanders JH. Improved recurrence-free survival with ARCON for anemic patients with laryngeal cancer. Clin Cancer Res. 2014 Mar 1;20(5):1345-54. 21. Janssens GO, van Bockel LW, Doornaert PA, Bijl HP, van den Ende P, de Jong MA, van den Broek GB, Verbist BM, Terhaard CH, Span PN, Kaanders JH. Computed tomography-based tumour volume as a predictor of outcome in laryngeal cancer: results of the phase 3 ARCON trial. Eur J Cancer. 2014 Apr;50(6):1112-9.

23. Kierkels RGJ, Korevaar EW, Steenbakkers RJHM, Janssen T, Van ’t Veld AA, Langendijk JA, Schilstra C, Van der Schaaf A. Direct use of multivariable normal tissue complication probability models in treatment plan optimization for individualized for head and neck cancer radiotherapy produces clinically acceptable treatment plan. Radiother Oncol. 2014 Sep;112(3):430-6. doi: 10.1016/j.radonc.2014.08.020. 24. Kobayashi S, Kasaishi Y, Nakada S, Takagi T, Era S, Motegi A, Chiu RK, Takeda S, Hirota K. Rad 18 and Rnf8 facilitate homologous recombinant by two distinct mechanisms, promoting Rad51 focus formation and suppressing the toxic effect of nonhomologous end joining. Oncogene. 2014 Nov 24;0. doi: 10.1038/onc.2014.371. [Epub ahead of print]


22. Kerner GS, van Dullemen LF, Wiegman EM, Widder J, Blokzijl E, Driever EM, van Putten JW, Liesker JJ, Renkema TE, Pieterman RM, Mertens MJ, Hiltermann TJ, Groen HJ. Concurrent gemcitabine and 3D radiotherapy in patients with stage III unresectable non-small cell lung cancer. Radiat Oncol. 2014 Aug 29;9:190.

25. Koen Talsma A, Shapiro J, Looman CW, van Hagen P, Steyerberg EW, van der Gaast A, van Berge Henegouwen MI, Wijnhoven BP, van Lanschot JJ; CROSS Study Group, Hulshof MC, van Laarhoven HW, Nieuwenhuijzen GA, Hospers GA, Bonenkamp JJ, Cuesta MA, Blaisse RJ, Busch OR, ten Kate FJ, Creemers GJ, Punt CJ, Plukker JT, Verheul HM, van Dekken H, van der Sangen MJ, Rozema T, Biermann K, Beukema JC, Piet AH, van Rij CM, Reinders JG, Tilanus HW. Lymph node retrieval during esophagectomy with and without neoadjuvant chemoradiotherapy: prognostic and therapeutic impact on survival. Ann Surg. 2014 Nov;260(5):786-92; discussion 792-3. doi: 10.1097/ SLA.0000000000000965. 26. Mast ME, Vredeveld EJ, Credoe HM, van Egmond J, Heijenbrok MW, Hug EB, Kalk P, van Kempen-Harteveld LM, Korevaar EW, van der Laan HP, Langendijk JA, Rozema HJ, Petoukhova AL, Schippers JM, Struikmans H, Maduro JH. Whole breast proton irradiation for maximal reduction of heart dose in breast cancer patients. Breast Cancer Res Treat. 2014 Nov;148(1):33-9. doi: 10.1007/s10549-014-3149-6.

28. Mendenhall WM, Mancuso AA, Strojan P, Beitler JJ, Suarez C, Lee TF, Langendijk JA, Corry J, Eisbruch A, Rinaldo A, Ferlito A. Impact of primary tumor volume on local control after definitive radiotherapy for head and neck cancer. Head Neck. 2014 Sep;36(9):1363-7. 29. Morimoto M, Yoshioka Y, Konishi K, Isohashi F, Takahashi Y, Ogata T, Koizumi M, Teshima T, Bijl HP, van der Schaaf A, Langendijk JA, Ogawa K. Comparison of acute and subacute genitourinary and gastrointestinal adverse events of radiotherapy for prostate cancer using intensity-modulated radiation therapy, three-dimensional conformal radiation therapy, permanent implant brachytherapy and high-dose-rate brachytherapy. Tumori. 2014 May-Jun;100(3):265-71. 30. Muijs C, Smit J, Karrenbeld A, Beukema J, Mul V, van Dam G, Hospers G, Kluin P, Langendijk J, Plukker J. Residual tumor after neoadjuvant chemoradiation outside the radiation therapy target volume: a new prognostic factor for survival in esophageal cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2014 Mar 15;88(4):845-52.


27. Melchers LJ, Clausen MJAM, Mastik MF, Slagter-Menkema L, Langendijk JA, van der Laan BFAM, van der Wal E, van der Vegt B, Roodenburg JLN, Schuuring E. Head and neck squamous cell carcinomas do not express WEGFRvIII. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2014 Oct 1;90(2):454-62. doi: 10.1016/j.ijrobp.2014.06.035.

31. Muijs CT, Beukema JC, Langendijk JA, Plukker JT. In reply to Gemici. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2014 Nov 1;90(3):715-6. 32. Muijs, CT, Beukema JC, Woutersen D, Mul VE, Berveling MJ, Pruim J, van der Jagt JE, Hospers G, Groen H, Plukker JTh, Langendijk JA. Clinical validation of FDG-PET/ CT in the radiation treatment planning for patients with esophageal cancer. Radiother 2014 Nov;113(2):188-92. doi: 10.1016/j.radonc.2014.10.016. 33. Nanduri LS, Baanstra M, Faber H, Rocchi C, Zwart E. de Haan G van Os R, Coppes RP. Purificaton and ex vivo expansion of fully functional salivary gland stem cells. Stem Cell Reports. 2014 Dec 9;3(6):957-64. doi: 10.1016/j.stemcr.2014.09.015

35. Ramaekers CH, van den Beucken T, Bristow RG, Chiu RK, Durocher D, Wouters BG. RNF8-independent Lys63 poly-ubiquitylation prevents genomic instability in response to replication-associated DNA damage. PLoS One. 2014 Feb 28;9(2):e89997. 36. Sahinovic MM, Beese U, Heeremans EH, Kalmar A, van Amsterdam K, Steenbakkers RJHM, Kuiper H, Spanjersberg R, Groen RJ, Struys MM, Absalom AR. Bispectral index values and propofol concentrations at loss and return of consciousness in patients with frontal brain tumours and control patients. Br J Anaesth. 2014 Jan;112(1):110-7. 37. Schaake W, Wiegman EM, de Groot M, van der Laan HP, van der Schans CP, van den Bergh AC, Langendijk JA. The impact of gastrointestinal and genitourinary toxicity on health related quality of life among irradiated prostate cancer patients. Radiother Oncol. 2014 Feb;110(2):284-90. 38. Scharpfenecker M, Floot B, Russell NS, Coppes RP, Stewart FA. Thalidomide ameliorates inflammation and vascular injury but aggravates tubular damage in the irradiated mouse kidney. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2014 Jul 1;89(3):599-606. doi: 10.1016/j. ijrobp.2014.03.039.


34. Oppedijk V, van der Gaast A, van Lanschot JJ, van Hagen P, van Os R, van Rij CM, van der Sangen MJ, Beukema JC, Rütten H, Spruit PH, Reinders JG, Richel DJ, van Berge Henegouwen MI, Hulshof MC. Patterns of recurrence after surgery alone versus preoperative chemoradiotherapy and surgery in the CROSS trials. J Clin Oncol. 2014 Feb 10;32(5):385-91. doi: 10.1200/JCO.2013.51.2186.

39. Schults MA, Sanen K, Godschalk RW, Theys, J, van Schooten FJ, Chiu, RK. Hypoxia diminishes the detoxification of the environmental mutagen benzo[a]pyrene. Mutagenesis. 2014 Nov;29(6):481-7. doi: 10.1093/mutage/geu034.. 40. Schults MA, Chiu RK, Nagle PW, Wilms LC, Kleinjans JC, van Schooten FJ, Godschalk RW. Genetic polymorphisms in catalase and CYP1B1 determine DNA adduct formation by benzo(a)pyrene ex vivo. Mutagenesis. 2013 Mar;28(2):181-5. doi: 10.1093/mutage/ges070. Epub 2013 Jan 15.

42. Siesling S, Tjan-Heijnen VC, de Roos M, Snel Y, van Dalen T, Wouters MW, Struikmans H, van der Hoeven JJ, Maduro JH, Visser O. Impact of hospital volume on breast cancer outcome: a population-based study in the Netherlands. Breast Cancer Res Treat. 2014 Aug;147(1):177-84. doi: 10.1007/s10549-014-3075-7. 43. Skripcak T, Belka C, Bosch W, Brink C, Brunner T, Budach V, Büttner D, Debus J, Dekker A, Grau C, Gulliford S, Hurkmans C, Just U, Krause M, Lambin P, Langendijk JA, Lewensohn R, Lühr A, Maingon P, Masucci M, Niyazi M, Poortmans P, Simon M, Schmidberger H, Spezi E, Stuschke M, Valentini V, Verheij M, Whiteld G, Zackrisson B, Zips D, Baumann M. Creating Data Exchange Strategy for Radiotherapy Research Data in Europe. Radiother Oncol. 2014 Dec;113(3):303-309. doi: 10.1016/j.radonc.2014.10.001 Review. 44. Suárez C, Rodrigo JP, Mendenhall WM, Hamoir M, Silver CE, Grégoire V, Strojan P, Neumann HP, Obholzer R, Offergeld C, Langendijk JA, Rinaldo A, Ferlito A. Carotid body paragangliomas: a systematic study on management with surgery and radiotherapy. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2014 Jan;271(1):23-34.


41. Shapiro J, van Hagen P, Lingsma HF, Wijnhoven BP, Biermann K, ten Kate FJ, Steyerberg EW, van der Gaast A, van Lanschot JJ, Hulshof MC, van Berge Henegouwen MI, van Laarhoven HW, Nieuwenhuijzen GA, Hospers GA, Bonenkamp JJ, Cuesta MA, Blaisse RJ, Busch OR, Creemers GJ, Punt CJ, Plukker JT, Verheul HM, Bilgen EJ, van Dekken H, van der Sangen MJ, Rozema T, Beukema JC, Piet AH, van Rij CM, Reinders JG, Tilanus HW.; CROSS Study Group. Prolonged time to surgery after neoadjuvant chemoradiotherapy increases histopathological response without affecting survival in patients with esophageal or junctional cancer. Ann Surg. 2014 Nov;260(5):807-13.

45. Suzuki O, Mitsuyoshi T, Miyazaki M, Teshima T, Nishiyama K, Ubbels JF, Bolt RA, Langendijk JA, Widder J. Dose-volume-response analysis in stereostatic radiotherapy for early lung cancer. Radiother Oncol 2014 aug;112(2):262-6. doi: 10.1016/j.radonc2014.07.004 46. Trip AK, Poppema BJ, van Berge Henegouwen MI, Siemerink E, Beukema JC, Verheij M, Plukker JT, Richel DJ , Hulshof MC, van Sandick JW, Cats A, Jansen EP, Hospers GA. Preoperative chemoradiotherapy in locally advanced gastric cancer, a phase I/II feasibility and efficacy study. Radiother Oncol. 2014 Aug ;112(2);284-8. doi: 10.1016/j. radonc.2014.05.003. 47. van der Veen S, Ghobadi G, de Boer RA. Faber H, Cannon MV, Nagle P, Brandenburg S, Langendijk JA, van Luijk P, Coppes RP. ACE inhibition attenuates radiation-induced cardiopulmonary damage. Radiother Oncol. 2014 Nov 25. pii: S01678140(14)00496-4. doi: 10.1016/j.radonc.2014.11.017.

49. Verdonck-de Leeuw IM, Buffart LM, Heymans M, Rietveld D, Doornaert P, de Bree R, Buter J, Aaronson NK, Slotman BJ, Leemans CR, Langendijk JA. Health-related quality of life in relation to survival in head and neck cancer patients treated with chemoradiation: a prospective cohort study. Radiother Oncol. 2014 Mar;110(3):422-8. 50. Vissink A, van Luijk P, Langendijk J, Coppes RP. Current ideas to reduce or salvage radiation damage to salivary glands. Oral Dis. 2015 Jan;21(1):e1-e10. doi: 10.1111/odi.12222. 51. Weber DC, Hurkmans CW, Melidis C, Budach W, Langendijk JA, Peters LJ, Grégoire V, Maingon P, Combescure C. Outcome impact and cost-effectiveness of quality assurance for radiotherapy planned for the EORTC 22071-24071 prospective study for head and neck cancer. Radiother Oncol. 2014 May 23. pii:S0167-8140(14)00180-7. 52. Widder J. The origins of radiotherapy. Discovery of biological effects of X-rays by Freund in 1897, Kienböck’s experiments in 1900, and still it is the dose. Radiother Oncol. 2014 Jul;112(1):150-2.


48. van Scheppingen C, Schroevers MJ, Pool G, Smink A, Mul VE, Coyne JC, Sanderman R. Is implementing screening for distress an efficient means to recruit patients to a psychological intervention trial? Psychooncology. 2014 May;23(5):516-23.

53. Wopken K, Bijl HP, van der Schaaf A, Christianen ME, Chouvalova O, Oosting SF, van der Laan BFAM, Roodenburg JL, Leemans CR, Slotman BJ, Doornaert P, Steenbakkers RJHM, Verdonck-de Leeuw IM, Langendijk JA. Development and validation of a prediction model for tube feeding dependence after curative (chemo-) radiation in head and neck cancer. PLoS One. 2014 Apr 15;9(4):e9487. 54. Wopken K, Bijl HP, van der Schaaf A, van der Laan HP, Chouvalova O, Steenbakkers RJHM, Doornaert PAH, Slotman BJ, Oosting SF, Christianen ME, van der Laan BFAM, Roodenburg JLN, Leemans CR, Verdonck-de Leeuw IM, Langendijk JA. Development of a multivariate normal tissue complication probability model for tube feeding dependence after curative radiotherapy en chemoradiation in head and neck cancer. Radiother Oncol. 2014 Oct 16;113(1):95-101.

PUBMED 56. Beukema JC, Widder J, van Luijk P, Langendijk JA, Muijs CT. Is cardiac toxicity a relevant issue in radiation treatment of esophageal cancer. Radiother Oncol 2014 Dec 30. pii: S0167-8140(14)00542-8. doi:10.1016/j.radonc.2014.11.037. [Epub ahead of print] Review. 57. Bisschop C, Tjalma JJ, Hospers GA, Van Geldere D, de Groot JW, Wiegman EM, Van’t Veer-Ten Kate M, Havenith MG, Vecht J, Beukema JC, Kats-Ugurlu G, Mahesh SV, van Etten B, Havenga K, Burgerhof JG, de Groot DJ, de Vos Tot Nederveen Cappel WH. Consequence of Restaging After Neoadjuvant Treatment for Locally Advanced Rectal Cancer. Ann Surg Oncol. 2014 Aug 26. [Epub ahead of print].


55. Zhu M, Bzdusek K, Brink C, Eriksen JG, Hansen O, Jensen HA, Gay HA, Thorstad W, Widder J, Brouwer CL, Steenbakkers RJ, Vanhauten HAM, Cao JQ, McBrayne G, Patel SH, Cannon DM, Hardcastle N, Tome WA, Guckenberg M, Parikh PJ. Multi-institutional Quantative Evaluation Image Contouring Engine (SPICE) Auto-segmentation of target structures and normal tissues on computed tomography images in het head and neck, thorax, liver and male pelvis area. Accepted by Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013 Nov 15;87(4):809-16.

58. Brummelman P, Sattler MG, Meiners LC, van den Berg G, van der Klauw MM, Elderson MF, Dullaart RP, Koerts J, Werumeus Buning J, Tucha O, Wolffenbuttel BH, van den Bergh AC, van Beek AP. Cognition and brain abnormalities on MRI in pituitary patients. Eur J Radiol. 2015 Feb;84(2):295-300. doi: 10.1016/j.ejrad.2014.11.033. [Epub ahead of print]. 59. Elad S, Raber-Durlacher JE, Brennan MT, Saunders DP, Mank AP, Zadik Y, Quinn B, Epstein JB, Blijlevens NM, Waltimo T, Passweg JR, Correa ME, Dahllöf G, Garming-Legert KU, Logan RM, Potting CM, Shapira MY, Soga Y, Stringer J, Stokman MA, Vokurka S, Wallhult E, Yarom N, Jensen SB. Basic oral care for hematology-oncology patients and hematopoietic stem cell transplantation recipients: a position paper from the joint task force of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer/International Society of Oral Oncology (MASCC/ISOO) and the European Society for Blood and Marrow Transplantation (EBMT). Support Care Cancer. 2014 Sep 5 [Epub ahead of print].

61. van Nes JG, Beex LV, Seynaeve C, Putter H, Sramek A, Lardenoije S, Duijm-de Carpentier M, Rongen IV, Nortier JW, Zonderland HM, van de Velde CJ. Minimal impact of adjuvant exemestane or tamoxifen treatment on mammographic breast density in postmenopausal breast cancer patients: A Dutch TEAM trial analysis. Acta Oncol. 2014 Nov 10:1-12. [Epub ahead of print]

A.2 Boekbijdragen 1. Coppes RP and van der Water TA (2014), Future prevention and treatment of radiation-induced hyposalivation. In Dry Mouth; A clincilal guide on causes, effects and treatments. (ed G Carpenter, Springer-Verlag, Berlin Heidelberg) p195.


60. Schuurhuis JM, Stokman MA, Witjes MJ, Dijkstra PU, Vissink A, Spijkervet FK. Evidence supporting pre-radiation elimination of oral foci of infection in head and neck cancer patients to prevent oral sequelae. A systematic review. Oral Oncol. 2014 Dec 15. pii: S1368-8375(14)00356-X. doi: 10.1016/j.oraloncology.2014.11.017. [Epub ahead of print] Review.

2. Glaudemans WJM, Enting RH, Heesters MAAM, van Rheenen RWJ, Dierckx RAJO, Slart RHJA. The Value of 11C-Methionine PET in the Differential Diagnosis between Brain Tumor Recurrence and Radionecrosis (Andor, University of Groningen, Groningen, Netherlands). Chapter : Tumors of the Nervous System © 2014. PET and SPECT in Neurology Springer Verlag ISBN 978-3-642-54307-4. Editors: Dierckx, R.A.J.O., Otte, A., de Vries, E.F.J., van Waarde, A., Leenders, K.L. (Eds.)

A.3 Abstracts en posters 1. Blanchard P, Lacas B, Bourhis J, Trotti AM, Zackrisson B, Nankiwell M, Langendijk JA, Overgaard J, Pignon P. Meta-analysis of Radiotherapy in head and neck cancers: exploratory analysis according to patient characteristics. Radiother Oncol 2014;111 Supplement 1: OC-0057. Oral presentation.

3. Bossi P, Russi E, Numico G, De Sanctis V, Denaro N, Ghi MG, Mirabile A, Moretto F, Ripamonti CI, Buglione M, Airoldi M, Vermorken JB, Murphy B, Raber Durlacher JE, Langendijk JA, Licitra L. Defining best practices on supportive care during chemoradiotherapy for head and neck cancer with a formal systematic methodology. Annual meeting of ESMO (26-30 September, Madrid). Poster discussion. 4. Buitenhuis HJT, Dendooven P, Diblen F, Oxley DC, Biegun AK, van der Borden AJ, Brandenburg S, Cambraia-Lopes P, van der Schaaf A, Schaart DR, Vandenberghe S, van t Veld AA. TOF-PET scanner geometries for quality Assurance in proton therapy. Physics@FOM (21-22 January,Veldhoven). Poster. 5. Den Hollander W, Enting RH, de Groot JC, Solouki MA, den Dunnen WFA, Sluiter WJ, Heesters MAAM, Wagemakers M, Gietema JA, de Vries EGE, Pruim J, Walenkamp AME. Prospective analysis of serial FLT-PET scanning to discriminate between true en pseudoprogression in glioblastoma. 2014 ASCO Annual Meeting (Chicago, 31 May 2014). Oral presentation.


2. Bollineni V, Kole MJB, Pruim J, Wiegman EM, Groen HJM, Vlasman R, Halmos GB, Langendijk JA, Widder J, Steenbakkers RJHM. Dynamics of tumor hypoxia by 18F-FAZA PET/CT in head and neck and lung cancer patients during chemoradiation. ESTRO 33 (Wenen, 4-8 april 2014). Radiother Oncol 2014; 111: PD-0135. Poster discussion.

6. Dolsma WV, Raphael M, Neggers S, Hollema N, Jaspers M, Postma, L, Kok J, Grootenhuis M. Design of a nested case-control study to assess the radiation dose-response relationship for basal cell carcinoma in childhood cancer survivors. 21st Meeting of the Conference on Radiation Health. (Las Vegas, 21-24 September 2014). Poster. 7. Kierkels GJ, Pickup LC, Gooding MJ, Free J, Langendijk JA, Brouwer CL, Sijtsema NM. Decision support for re-planning in head and neck cancer patients treated with adaptive radiotherapy. ESTRO 33 (Vienna, 4-8 april 2014). Oral presentation. 8. Kierkels GJ, Pickup LC, Gooding MJ, Free J, Langendijk JA, Brouwer CL, Bijl HP,Sijtsema NM. Rigid dose transformation as a surrogate for dose recalculation when assessing the need for adaptive re-planning in head and neck cancer patients. ASTRO 56th conference (San Francisco, 14-17 September 2014). Oral presentation.

10. Langendijk JA. Reirradiation of head and neck cancers – state of the art and future directions. ESTRO 33 (Vienna, 4-8 April 2014). Radiother Oncol 2014;111 Supplement 1: SP-0333. Invited lecture. 11. Langendijk JA. The role of radiotherapy in HPV-positive oropharyngeal cancer. International Symposium on HPV Infection in Head and Neck Cancer (Poznan, 13-11-2014). Proceedings of International Symposium on HPV Infection in Head and Neck Cancer 2014. Invited lecture. 12. Langendijk JA. Pitfalls and opportunities of de-escalation in HPV-positive oropharyngeal cancer. International Symposium on HPV Infection in Head and Neck Cancer (Poznan, 13-11-2014). Proceedings of International Symposium on HPV Infection in Head and Neck Cancer 2014. Invited lecture. 13. Langendijk JA. Radiotherapy techniques to preserve function in the oropharynx and larynx – the role of IMRT and other emerging techniques. 2014 AHNS/IFHNOS Meeting (New York, 26 July 2014). Invited lecture.


9. Langendijk JA, Christianen MEMC, Steenbakkers RJHM, Chouvalova O, Wopken K, Doornaert P, Verdonck-de Leeuw IM, Leemans CR, Van der Schaaf A, Bijl HP. Swallowing sparing intensity modulated radiotherapy: a prospective validation study. ESTRO 33 (Vienna, 4-8 April 2014). Radiother Oncol 2014;111 Supplement 1: S263, PO-0658. Poster.

14. Langendijk JA. The potential role of proton therapy in head and neck cancer. European Conference on Head and Neck Oncology (Liverpool, 25 April 2014). Presidential lecture. 15. Langendijk JA. Reirradiation in head and neck cancer – state of the art and future directions. ESTRO 33 Meeting (Vienna, 6 April 2014) Invited lecture. 16. Niezink AGH, van Dijk JMC, van der Weide HL, Heesters MAAM. The occurence of de novo ipsilateral dural metastases after resection of sa single barin metastasis. 11th EANO 2014 Annual meeting (Turijn, 9-12 October 2014). Poster. 17. Muijs CT, Beukema JC, Woutersen D, Mul VEM, van der Jagt EJ, Pruim J, Hospers G, Groen H, Plukker JTH, Langendijk JA. Clinical validation on the role of FDG-PET/CT in radiation treatment planning for patients with esophageal cancer. ESTRO 33 (Wenen, 4-8 april 2014). Radiother Oncol 2014; 111: OC-0045. Oral presentation.

19. Steenbakkers RJHM, Kierkels RGJ, Van der Laan HP, Langendijk JA, Van Luijk P. Benefit of automated treatment planning applied in a parotid gland stem-cell sparing treatment. ESTRO 33 (Vienna, 4-8 April 2014). Radiother Oncol 2014;111 Supplement 1: S270, PO-0676. Poster. 20. Van der Laan HP, Steenbakkers RJHM, Bijl HP, Van der Schaaf A, Chouvalova O, Vemer-van den Hoek JGM, Langendijk JA. Acute toxicity during head and neck cancer RT is a strong predictor of late swallowing dysfunction. ESTRO 33 (Vienna, 4-8 April 2014). Radiother Oncol 2014;111 Supplement 1: Page 33, OC-0059. Oral presentation. 21. Van der Laan HP, Brouwer CL, Korevaar EW, van’t veld AA, Sijtsema NM, Langendijk JA. Robustness of swallowing-sparing proton therapy for head and neck cancers. NVKF Congres, 18-19 april 2014. Poster.


18. Sattler MGA, Meiners LC, Sluiter WJ, van den Berg G, Langendijk JA, Wolffenbuttel BHR, van Beek AP, van den Bergh ACM. Brain abnormalities on MRI in pituitary adenoma patients treated with or without Radiotherapy. ESTRO 33 (Wenen, 4-8 april 2014). Radiother Oncol 2014; 111: S261. Poster.

22. Van der Laan HP. Acute symptoms during H&N radiotherapy are strong predictors of late dysphagia; dynamic models for individualized treatment adaptation. EORTCROG meeting 2014 (Paris, 10 October 2014). Invited lecture. 23. Van der Laan HP. Acute toxicity during head and neck cancer RT is a strong predictor of late swallowing dysfunction. ESTRO 33 (Vienna, 4-8 April 2014). Oral presentation. 24. Van der Veen SJ, Faber H, van Luijk P, Coppes RP. Endothelial progenitor cell transplantation to ameliorate radiation-induced vascular remodelling in the lung. Radiother Oncol 2014;111 Supplement 1: OC-0053. Oral presentation.

26. van Bommel AC, Baas-Vrancken Peeters M-JT, van der Heiden - van der Loo M, van Dalen T, Rutgers EJ, Wouters MW, Lobbes MB, Pijnappel RM, Mureau MA, Westenend PJ, de Vries B, Smorenburg CH, Jager A, Maduro JH, Struikmans H, Richel C, Schrieks M, Schepens M, Siesling S, Tjan-Heijnen VC The NABON breast cancer audit: quality improvement in three years time. San Antonio Breast Cancer symposium San Antonio, December 11, 2014. Poster. 27. Kok J, Dolsma WV, van den Heuvel-Eibrink M, Tissing W, van Dulmen-den Broeder E, Loonen J, Bresters D, Versluys B, van der Pal H, Janssens G, van Rij C, Maduro J, Daniels L, Davilla Fallardo R, Tersteeg R, Haasbeek N, Aleman B, van Leeuwen F, Caron H, Stovall M, Smith S, Weathers R, Kremer L, Ronckers C. Radiation exposure characterization for late effects research: The DCOG-LATER approach. ESLCCC 14 (Edinburgh, 15-16 September 2014). Poster. 28. Gort M, Katik S, Jobsen J, Maduro JH, Struikmans H, Siesling S. Factors influencing time between breast cancer surgery and radiotherapy: A population-based study. 9th European Breast Cancer Conference (Glasgow, 19-21 Maart 2014). Poster.


25. Tjan-Heijnen VC, van Bommel AC, van der Heiden-van der Loo M, Westenend P, de Vries B, Smorenburg CH, Jager A, Lobbes MB, Pijnappel RM, Maduro JH, Struikmans H, Mureau MA, Schrieks M, Richel C, Schepens M, van Dalen T, Wouters MW, Vrancken Peeters M-JT, Rutgers EJ, Siesling S. Multidisciplinary breast cancer care registry and quality control system in the Netherlands: The NABON breast cancer audit. San Antonio Breast Cancer symposium San Antonio, December 11, 2014. Poster.

29. Van Bommel A, Mureau MAM, Baas-Vrancken Peeters MTFD, Schrieks M, Maduro JH, Siesling S. Causes of variation in immediate breast reconstruction after ablative surgery for invasive breast cancer European Journal of Surgical Oncology, Vol. 40, Issue 11, S82 Published in issue: November, 2014. 30. Van Bommel ACM, Baas-Vrancken Peeters MTFD, Mureau MAM, Smorenburg CH, Van der Heiden-van der Loo M, Siesling S, Westenend P, Maduro JHDOI: http:// dx.doi.org/10.1016/j.ejso.2014.08.083. Breast contour preserving procedures; a new perspective of quality indicators European Journal of Surgical Oncology, Vol. 40, Issue 11, S41–S42 Published in issue: November, 2014

A.4 Voordrachten internationale congressen en symposia Internationale congressen (presidential / keynote lectures)

2. Langendijk JA. The model-based approach: An alternative methodology for selection of patients and clinical validation of emerging radiation technology. Visit at M.D. Anderson Cancer Center (Houston, 27 May 2014). Keynote lecture. 3. Langendijk JA. The potential role of proton therapy in head and neck cancer. European Conference on Head and Neck Oncology (Liverpool, 25 April 2014). Presidential lecture.

Internationale congressen (invited lectures) 4. Coppes RP. A Cell Therapy for Radiation-Induced Xerostomia, International Society for the Cell and Gene Therapy of Cancer Annual Meeting, Amsterdam, The Netherlands 27 September 2014. Invited lecture. 5. Coppes RP. Dose Volume effects of proton irradiation in small animals, 2nd BHTC workshop Belgian Hadrontherapy Centre “Hadrontherapy: from cell to patient” (Namur, 23 May 2014). Invited lecture.


1. Langendijk JA. Prevention of swallowing complaints after radiotherapy. 6th European Head and Neck Course (Poznan, 3 October 2014). Keynote lecture.

6. Coppes RP. Radiation Response of Thyroid and Salivary Gland Stem Cells. 6th International Systems Radiobiology Workshop. Chiba, Japan 5 – 7 March 2014, Invited lecture. 7. Coppes RP. Thyroid and salivary glands stem cells and radiation response. CERRO 29 (Les Menuires, January, 18-25, 2014). Invited presentation. 8. Langendijk JA. Pitfalls and opportunities of de-escalation in HPV-positive oropharyngeal cancer. International Symposium on HPV Infection in Head and Neck Cancer (Poznan, 13-11-2014). Invited lecture. 9. Langendijk JA. Radiation-induced toxicity in head and neck cancer. Mayo Clinic Radiation Oncology Department Scientific Meeting (Rochester, 28 January 2014). Invited lecture.

11. Langendijk JA. Reirradiation in head and neck cancer – state of the art and future directions. ESTRO 33 Meeting (Vienna, 6 April 2014). Invited lecture. 12. Langendijk JA. Selection of patients for proton radiotherapy: The model-based approach. Mayo Clinic Symposium (Rochester, 27 January 2014). Invited lecture. 13. Langendijk JA. The Dutch proton project. The model-based approach. The 2nd National Proton Conference (Washington, 1 April 2014). Invited lecture. 14. Langendijk JA. The importance of multidisciplinary care in head and neck cancer. National Conference for Consensus about Head and Neck Cancer Supportive Care (Milan, 5 May 2014). Invited lecture. 15. Langendijk JA. Why is proton therapy evidence-based without randomized controlled trials: the concept of model-based indications. Colloquium Radiotherapie (Leuven, 7 October 2014). Invited lecture.


10. Langendijk JA. Radiotherapy techniques to preserve function in the oropharynx and larynx – the role of IMRT and other emerging techniques. 2014 AHNS/IFHNOS Meeting (New York, 26 July 2014). Invited lecture.

16. Van Luijk P. Imaging-based scoring of toxicity: Quantification of local radiation-induced lung damage using CT. ESTRO 33 Meeting (Vienna, 8 April 2014). Invited lecture. 17. Van Luijk P. Modelling treatment-related cardio-toxicity: Lessons from animal studies. Danisch Cancer Society Symposim: Cardiotoxicity in cancer survivors – achieving cure without a broken heart (Copenhagen 16-18 Juni 2014). Invited lecture. 18. Van der Laan HP. Acute symptoms during H&N radiotherapy are strong predictors of late dysphagia; dynamic models for individualized treatment adaptation. EORTCROG meeting 2014 (Paris, 10 October 2014). Invited lecture. 19. van der Schaaf A. NTCP modeling: fact or myth. ESTRO 33 (Wenen, 8 april 2014). Invited lecture.

21. Widder J. Stereotactic ablative radiotherapy for oligometastatic disease: why and how?. ESTRO 33 Meeting (Vienna, 8 April 2014). Invited lecture. 22. Widder J. The interface between radiation oncology and medical oncology: The Dutch experience. 6. Radioonkologisches Seminar 2014 (Gamlitz, Oostenrijk, 27-28 June 2014) Invited lecture.

Internationale congressen (oral presentations (proferred papers)) 23. Coppes RP. Ace inhibition attenuates radiation-induced cardiopulmonary damage. 41st Annual Meeting of the European Radiation Research Society (Rhodes, 18 September 2014). Oral presentation. 24. Coppes RP. Endothelial progenitor cell transplantation to ameliorate radiation induced vascular remodeling in the lung. ESTRO 33. (Vienna, Austria, 5 April 2014). Oral presentation.


20. Widder J. Leopold Freund and Guido Holzknecht – Fathers of New Medical and Scientific Disciplines: Discovery matters, not priority. ESTRO 33 Meeting (Vienna, 4 April 2014). Invited lecture.

25. Van der Laan HP. Acute toxicity during head and neck cancer RT is a strong predictor of late swallowing dysfunction. ESTRO 33 (Vienna, 4-8 April 2014). Oral presentation. 26. Van der Veen SJ, Faber H, van Luijk P, Coppes RP. Endothelial progenitor cell transplantation to ameliorate radiation-induced vascular remodelling in the lung ESTRO 33 (Vienna, 4-8 April 2014). Oral presentation.

Internationale congressen en cursussen (teaching lectures) 27. Coppes RP. Evaluation of the cancer risk from neutrons relative to photons using stem cells, 1st RISK-IR Period Meeting. (Leiden, 20 May 2014). Guest Lecture.

29. Coppes RP. Radiosensitivity of stem cells and normal tissue regeneration after irradiation, DoReMi Lecture Series “Molecular Radiation Carcinogenesis” HMGU, Institute for Radiation Biology Munchen, Neuherberg, 15 May 2014. Teaching Lecture. 30. Langendijk JA. Clinical trials in radiation oncology. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Wenen, 7 december 2014). Teaching lecture. 31. Langendijk JA. Clinical utility of models. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Wenen, 8 december 2014). Teaching lecture. 32. Langendijk JA. Comparing technologies. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Wenen, 9 december 2014). Teaching lecture. 33. Langendijk JA. Endpoints for treatment effects. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Wenen, 10 december 2014). Teaching lecture.


28. Coppes RP. Physiological interaction and prevention of heart and lung damage after thoracic irradiation. GSI Helmholtzzentrum für Schwerionenforschung GmbH (Darmstadt, 20 March 2014) Seminar.

34. Langendijk JA. Function-sparing radiation technologies. Multidisciplinary Teaching Course in Head and Neck Cancers (Istanbul, 6 October 2014). Teaching lecture. 35. Langendijk JA. Indications for proton therapy: The model-based approach. PSI Winterschool (Villigen, 30 January 2014). Teaching lecture. 36. Langendijk JA. New concepts in prediction and prevention of radiation-induced side effects in head and neck cancer. Visit at M.D. Anderson Cancer Center (Houston, 28 May 2014). Teaching lecture. 37. Langendijk JA. Radiotherapy, state-of-the-art. 6th European Head and Neck Course (Poznan, 1 October 2014). Teaching lecture.

39. Maduro JH. Manejo del drenaje linfático en cáncer de mama. Punto de vista del oncólogo radioterápico. II SIMPOSIO INTERNACIONAL DE CÁNCER DE MAMA Controversias actuales (Madrid, 8 May 2014). Teaching lecture. 40. Maduro JH. CONFERENCIA MAGISTRAL: TRATAMIENTO RADIOTERÁPICO ACTUAL Y FUTURO DEL CARCINOMA INTRADUCTAL. II SIMPOSIO INTERNACIONAL DE CÁNCER DE MAMA. Controversias actuales (Madrid, 9 May 2014). Teaching lecture. 41. Maduro JH. Controversias en radioterapia en cáncer de mama CONGRESO INTERNACIONAL ATENCIÓN MULTIDISCIPLINARIA EN CÁNCER (Bogota, 25 September 2014). Teaching lecture. 42. van Luijk P. LQ model. Landelijke cursus radiobiologie v/d NVRO/NVRB (Utrecht, 20-22 mei 2014). Teaching lecture. 43. van Luijk P. Imaging endpoints. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Wenen, 7-10 december 2014). Teaching lecture.


38. Langendijk JA. The role of radiotherapy in HPV-positive oropharyngeal cancer. International Symposium on HPV Infection in Head and Neck Cancer (Poznan, 13-11-2014). Teaching lecture.

44. van Luijk P. NTCP. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Wenen, 7-10 december 2014). Teaching lecture. 45. van Luijk P. Model fit. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Wenen, 7-10 december 2014). Teaching lecture.

A5

Voordrachten overige bijeenkomsten

1. Coppes RP. Salivary Gland Stem Cells, ERIBA Seminars, Groningen, The Netherlands, 3 October 2014. 2. Coppes RP. Dose, Volume and region effects of proton irradiation in the rat, MAASTRO clinic 3 July 2014.

4. Coppes RP. Development of adult stem cell therapy for radiotherapy-induced lung and salivary gland damage, Garnwerd 27 March 2014. 5. Langendijk JA. Reirradiatie bij hoofdhalstumoren. Onderwijsdag NVRO (Leeuwarden, 7 november 2014).. 6. Langendijk JA. De rol van protonentherapie bij hoofdhals tumoren. Wetenschappelijke vergadering van de NWHHT (Groningen, 10 oktober 2014). 7. Langendijk JA. De introductie van protonen in Nederland. Debat Nederlandse Federatie voor Kankerpatiënten (NFK) (Utrecht, 28 maart 2014). Invited lecture. 8. Langendijk JA. Evidentie voor protonen bij hoofdhals tumoren. Wetenschappelijke Vergadering NVRO (Amersfoort, 7 Maart 2014). 9. Langendijk JA. De introductie van protonen in Nederland. Symposium Protonentherapie CRAZ (Utrecht, 26 februari 2014).


3. Coppes RP. Salivary gland stem cells: toward clinical application, Farewell Symposium Prof J.W. Leer, Nijmegen, The Netherlands, 6 June 2014.

10. Maduro JH. NBCA indicatoren radiotherapie. DICA congres (Amsterdam, 13 juni 2014). 11. Maduro JH. Mamma bestraling: met protonen hebben we geen fotonen nodig! Groninger Mammasymposium (Groningen 2 april 2014). 12. Maduro JH. Protontherapie, nieuwe therapie wat gaat de toekomst bieden? Onderwijsdag Junior afdeling Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (Utrecht 11 april 2014). 13. Niezink AGH. Op weg naar protonentherapie: implementatie en eerste resultaten proPED-LUNG. Noordelijke Refereeravond Radiotherapie (Groningen, 20 november 2014).

15. Van der Veen SJ. Stralings-geïnduceerde longschade: Vroeg voorspelt nog niet laat? Noordelijke Refereeravond Radiotherapie (Groningen, 20 november 2014). 16. Van ’t Veld AA, Introduction proton therapy in Groningen: past, presence and future, NVKF Conferentie (Woudenberg, 18 April 2014). 17. Widder J. Stereotactisch ablatieve radiotherapie bij pulmonale oligometastasen: De SABR-SCAN studie. (Noordelijke refereeravond radiotherapie: longoncologie, Groningen 20/11/2014).

A.6

Honours and awards

1. Brandenburg S, Van ‘t Veld AA, STW Demonstrator Grant (14027): Optical imaging for treatment plan verification in particle therapy (€ 144.512) 2. Coppes RP. Chair of the Animal Welfare Body of the University of Groningen, Centre of Life Sciences.


14. Van der Laan HP. Acute symptoms during head and neck Radiotherapy are strong predictors for late dysphagia. EpidM Jubileum Symposium (Amsterdam, 23 oktober 2014). Oral presentation.

3. Coppes RP. Co-Programme leader of Cancer Research Center Groningen (CRCG) research programme; Damage and Repair in Cancer Development and Cancer Treatment (DARE) 4. Coppes RP. Elected board member of International Association for Radiation Research (IARR); Council for Biology. 5. Coppes RP. Member of the Scientific Advisory Group (SAG) for Radiobiology for ESTRO 35, 29 April-3 May 2016 in Turin, Italy 6. Coppes RP. Member of the Scientific Committee of the 14th International Wolfsberg Meeting on Molecular Radiation Biology/Oncology 2015. 7. Coppes RP. The International Association for Radiation Research Award Commission of the Henry S. Kaplan Distinguished Scientist Award 2015 8. Langendijk JA. Blair Heskett Award / Presidential Lecture during the ECHNO (Liverpool, 2014).

62

10. Langendijk JA. Faculty member ESTRO Course Cancer Survivorship after Radiation Treatment (Wenen, 2015). 11. Langendijk JA. Faculty member ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Wenen, 7-10 december 2014). 12. Langendijk JA. Faculty member European Head and Neck Course (Poznan, 1-4 oktober 2014) 13. Langendijk JA. Member of the Scientific Advisory Committee ESTRO 33 (Vienna, 2014). 14. Langendijk JA. Member of the Scientific Advisory Committee ICHNO (Nice, 2015).


9. Langendijk JA. Chair Advisory Committee Radiation Oncology ICHNO (Nice, 2015).

15. Langendijk JA. Track Chair for Head and Neck Cancer for the 18th ECCO – 40th ESMO European Cancer Congress (Vienna, 2015). 16. Langendijk JA. Visiting professor (invited) at Mayo Clinics (Rochester, 26-30 januari 2014). 17. Langendijk JA. Visiting professor (invited) at the M.D. Anderson Cancer Center (Houston, 27-30 mei 2014). 18. Maimets M. Dutch Society of Radiation Biology Klaas Breur Travel Grant. 19. Nagle P. Young Investigator Award Travel Grant during the 41st Annual Meeting of ERRS (Rhodes, 2014). 20. Pringle S. ZonMw Translational Adult Stem Cell Breakthrough Grant (€ 100.000).

E.M. Wiegman Groningen, 3 februari 2014 Titel: Prediction and prevention of radiation-induced lung toxicity Promotores: Prof.dr. R.P. Coppes Prof. dr. H.H. Kampinga Prof. dr. J.A. Langendijk L.M.A. Schreurs Groningen, 19 februari 2014 Titel: FDG-PET/CT in staging and treatment of oesophageal cancer Promotores: Prof.dr. J.Th. Plukker Prof. dr. J.A. Langendijk Copromotor: Dr. H. Groen


A.7 Promoties

I. Beetz Groningen, 24 maart 2014 Titel: Prediction of patient-rated radiation-induced xerostomia. Promotores: Prof. dr. J.A. Langendijk Copromotor: Dr. R.J.H.M. Steenbakkers C.T. Muijs Groningen, 14 mei 2014 Titel: The use of PET/CT in the radiotherapy treatment planning for esophageal cancer Promotores: Prof. dr. J.A. Langendijk Prof. dr. J.Th. Plukker


L.S.Y. Nanduri Groningen, 12 november 2014 Titel: Salivary gland stem cell. Promotores: Prof. dr. R.P. Coppes Prof. dr. G. de Haan

Bijlage B Overzicht apparatuur, inclusief de randapparatuur

Teletherapie, Lokatie Groningen Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-Blauw) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van “Multi Leaf Collimator” en “Megavolt-Imager” TheraViewNT, TCSA

Jaar van installatie 1999 tot 14 mei 2014

Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-D) 2003 Fotonen: 6 en 15 MV (15 MV in 2008). Elektronen: geen. Voorzien van „Multi Leaf Collimator“, IMRT-licentie en „Megavolt-Imager“ iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-E, Toestel E) 2005 Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: geen. Voorzien van „Beam Modulator micro Multi Leaf Collimator“, sinds 13 mei 2013: MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties en „Megavolt-Imager“ iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT) 2007 Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-F, Toestel F) 2005 Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: geen. Voorzien van “Beam Modulator micro Multi Leaf Collimator”, Sinds 26 augustus 2013: MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties en “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA


B.1

Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-G) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: geen. Voorzien van “Multi Leaf Collimator”, IMRT-licentie en “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA

2003

Lineaire versneller voor stereotaxie Brainlab Novalis (Linac-B) Fotonen: 6 MV Elektronen: Geen Voorzien van “Micro-Multi-Leaf Collimator (M3)”, “ExacTrac” en robotische tafel (2007) Lineaire versneller Elekta Synergy (Toestel A) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT)

2006

2012

Lineaire versneller Elekta Synergy (Linac-C, Toestel C) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van MLC type MLCi2, sinds 22 december 2013: type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT)

2011

Orthovolttoestel Xstrahl 200 Maximale buisspanning: 200 kV

2013


66

Lineaire versneller Elekta Synergy (Toestel MM2) Fotonen: 6 en 15 MV. Voorzien van MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (Cone Beam CT)

2012

2012

Brachytherapie Afterloader Nucletron; microSelectron-PDR Afterloader Nucletron; microSelectron-HDR

2005 2006

Lokalisatie/simulatie CT-Simulator Siemens Somatom Sensation Open Siemens Wizard CT workstation Ontwikkelmachine AGFA Curix 60

2005 2006 2006

Diepe ademhaling controle 6 Active breathing coordinator (ABC) systemen Elekta

2012-2013

Bestralingsplanning Nucletron Oncentra Brachy (versie 4.0) 2011 Brainlab Brainscan en iPlan NET voor stereotaxie (2 werkstations) 2006 Philips Pinnacle voor teletherapie (13 werkstations + 6 PC-licenties) 2007 Philips Pinnacle voor research (2 werkstations + 1 PC-licentie) 2007 MSS Vodca voor research (2 werkstations) RaySearch RayStation voor research (2 werkstations) 2011


Teletherapie, Lokatie Emmen Lineaire versneller Elekta Synergy (Toestel MM1) Fotonen: 6 en 15 MV. Voorzien van MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT)


Moulagewerkzaamheden Blokkensnijmachine, Par Scientific ACD-4 2011 Automatisering Servers 2 SQL clusterservers voor Mosaiq 2011 2 file servers voor Mosaiq (DFSR) 2011 1 virtuele applicatieserver voor Mosaiq 2011 1 virtuele applicatieserver voor Mosaiq Fysica 2014 1 virtuele applicatieserver voor Mosaiq acceptatie 2014 1 virtuele applicatieserver voor Mosaiq test 2014 1 virtuele server voor Mosaiq schaduw 2014 1 server voor Research Archief 2010 1 virtuele server voor Conquest klinisch 2014 1 virtuele server voor Conquest testomgeving 2014 1 virtuele server voor Theraview 2008 1 virtuele server voor Theraview (fallback server V5) 2011 1 virtuele server voor Theraview (klinisch V5) 2012 1 virtuele server voor Theraview (fallback server V5) 2012 2 virtuele servers voor Theraview (test V5.1) 2014 1 virtuele server PTP 2010 1 virtuele server voor Brachy OTP 2010 1 server voor iPlanNet (Novalis) 2013 4 servers voor Philips Pinnacle 2011 1 server voor Pinnacle Research 2014 1 virtuele databaseserver voor Raystation acceptatie/test 2014 2 virtuele databaseservers voor Raystation klinisch 2014 1 Mobius server test 2014 1 Mobius server productie 2014 1 server voor Mirada klinisch 2013 1 server voor Mirada productie 2013

Dosimetrie Waterfantomen Wellhöfer Blue Phantom + lift tafel, revisie 2011 Wellhöfer WP-32 IBA Blue Phantom2 met OmniPro-Accept (2x) Andere fantomen Solid Water fantoom RMI model 457 Rando antropomorf fantoom Scanditronic/Wellhöfer IMRT body fantoom Brainlab IMRT fantoom Brainlab ET verificatie fantoom (bekken) Brainlab ET Gating Phantom CIRS Radiosurgery Head Phantom Mimi-fantoom Standard Imaging Dynamic Thorax Phantom CIRS Respiratory Motion Phantom(Quasar) diverse perspex en polystyreen fantoom

Electrometers PTW Unidos (secundaire standaard) Inovision 35040 (1X) PTW Unidos E (11x)

1998

1999/2004 1997 2012

1994 1995 2003 2006 2006 2007 2007 2012 2012 2012

2006 2003 2004-2012

Diverse ionisatiekamers, halfgeleidersdetectoren en stralingsdetectoren Thermoluminescentie apparatuur Harshaw Bicron, TLD 5500, software upgrade 2010 1994 (Film)dosimetrie en verificatiesoftware Epson Perfection V700 Photo (t.b.v. EBT/EBT2-film) (2x) Epson Expression 10000XL MatriXXEvolution, 2D detector (2x) Compass, klinisch gebruik gestart in

2006 2011 2008/2009 2009


Local Area Netwerk RT 325 Personal Computers 279 medewerkers met een persoonlijk account

2001 2005 2008 2012

Radioactieve bronnen t.b.v. meetapparatuur Strontium-90 (2-ijkbronnen) - NE-2505/3 (t.b.v. Farmer Baldwin-ionisatiekamers) - PTW-8921 (t.b.v. Markus-ionisatiekamer)

1977 1980


Routinecontrole hulpmiddelen Gammex CT-controlefantoom, RMI, model 467 Respiratory Phantom, Anzai, AZ-733V IBA StarTrack 2D PTW STARCHECKMAXI (2x)

Uitgave UMCG, Afdeling Radiotherapie Fotografie Bert Barelds Antoinette Borchert Henk Veenstra Ontwerp en lay-out Designdays, Nynke Visser

© 2015, UMCG Afdeling Radiotherapie


72

Radiotherapie Jaarverslag 2014

Recommend Documents