Informatie Radiotherapie

Informatie Radiotherapie

Adre s g e g e v e n s Verbeeten Tilburg Brugstraat 10 5042 SB Tilburg Verbeeten Breda Hogeschoollaan 4 4818 CR Breda Verbeeten Den Bosch Deutersestraat 2B 5223 GV Den Bosch Algemeen telefoonnummer voor alle locaties: 013 - 594 77 77

W eb s i t e s Website Instituut Verbeeten www.verbeeten.nl Website Infotheek Oncologie www.wegwijzerkanker.nl

Verbeeten app

C olo f on Uitgave: Radiotherapie Instituut Verbeeten Mei 2015 2

Inhouds op g a v e Welkom in Instituut Verbeeten 4 Kanker 5 Radiotherapeut-oncologen 8 Afspraken 9 Kennismaking 10 Voorbereiding van de behandeling 11 De bestraling 13 Brachytherapie 15 Controle 16 Bijwerkingen 17 Voeding 18 Diëtist 19 (Stoppen met) Roken 21 Maatschappelijk werk 22 Mammacare-consulent 24 Gastvrouwen 25 Infotheek Oncologie 26 Klachtenprocedure 28 Algemene gedragsregels 29 Waardevolle spullen 29 Cliëntenraad 29 Routebeschrijvingen 30 Openbaar vervoer 33 Vergoeding vervoer tijdens de bestraling

33

Overzicht belangrijke telefoonnummers 34 3

W el kom i n I n s titu u t V e rbe e te n U bent door uw behandelend specialist of huisarts voor behandeling verwezen naar de afdeling Radiotherapie (bestralingsafdeling) van Instituut Verbeeten. Met deze brochure willen we u informeren over de gang van zaken rondom uw behandeling op de afdeling Radiotherapie.

Wat is Instituut Verbeeten?

Instituut Verbeeten is een specialistisch ziekenhuis dat zorg levert op het gebied van radiotherapie (bestraling) en nucleaire geneeskunde (beeldvorming met radioactieve stoffen). Bestralingsbehandelingen worden uitgevoerd voor patiënten woonachtig in West- en Midden-Brabant. De afdeling Nucleaire Geneeskunde verricht onderzoeken voor patiënten woonachtig in de regio Tilburg.

Wie was dr. Bernard Verbeeten?

Instituut Verbeeten is vernoemd naar dr. Bernard Verbeeten. Een portret van dr. Bernard Verbeeten hangt in de centrale hal van Verbeeten Tilburg. Hij was de eerste geneesheer van het toenmalige RadioTherapeutische Instituut Tilburg (RTIT), een functie die hij vervulde van 1953 tot 1970. Dr. Verbeeten had een grote belangstelling voor cobalt bestralingsapparatuur en nucleaire geneeskunde. Hij zorgde er voor dat het tweede cobalt bestralingsapparaat van ons land in Tilburg werd geplaatst. In 1968 werd ook één van de eerste gammacamera’s van Nederland hier geplaatst. In 1971 nam hij afscheid van het instituut. Acht jaar later, in juni 1979, stak hij de eerste spade in de grond voor de nieuwbouw van het naar hem vernoemde instituut.

4

K an ke r De meeste mensen die worden verwezen naar de afdeling Radiotherapie van Instituut Verbeeten, hebben een vorm van kanker. Zonder nadere omschrijving valt vrijwel niets te zeggen over de ernst hiervan. Er bestaan namelijk meer dan honderd verschillende vormen van kanker. Kanker kan op elke plaats in het lichaam voorkomen. In het dagelijkse leven is kanker een naam die meteen veel angst oproept. Daarom is het belangrijk dat u zowel de aard van uw aandoening als de ernst ervan kent. Wij zijn er van overtuigd dat u, mits goed geïnformeerd, beter in staat bent om alle indrukken die u krijgt, te verwerken.

Celdeling

Kanker ontstaat wanneer een lichaamscel zich ongeremd vermenigvuldigt. Ons lichaam is opgebouwd uit miljarden cellen, de bouwstenen van ons lichaam. Voortdurend worden door celdeling nieuwe cellen gevormd. Dit is noodzakelijk voor de groei, maar ook voor het vervangen van beschadigde en verouderde cellen. De celdeling wordt nauwkeurig door het lichaam geregeld en gecontroleerd. Elke cel bevat erfelijk materiaal, materiaal dat wordt doorgegeven van ouder op kind. Hier bevindt zich informatie die bepaalt wanneer een cel moet gaan delen en wanneer de cel daar weer mee moet stoppen. Soms gaat er iets mis met de celdeling. Het lichaam beschikt over zogenaamde ‘reparatiegenen’ die ervoor zorgen dat schade wordt hersteld. Als dit beschermingssysteem faalt, dan kan het erfelijk materiaal dat de deling, groei en ontwikkeling van de cel regelt, fouten vertonen. Dit kan leiden tot ongecontroleerde celdeling en zo ontstaat een gezwel of een tumor.

Hoe ontstaat kanker?

Er zijn goedaardige en kwaadaardige gezwellen en tumoren. Bij kwaadaardige tumoren spreken we van kanker. • Kwaadaardige tumoren kunnen omliggende organen of weefsels binnen dringen. Bovendien kunnen groepjes cellen losraken en via de lymfeof bloedbanen in andere organen terecht komen. Dat noemen we uitzaaien. • Goedaardige tumoren, bijvoorbeeld wratten, groeien niet door andere weefsels heen en verspreiden zich niet door het lichaam. Hoewel het nog lang niet duidelijk is waarom kanker ontstaat, zijn er wel factoren die het risico op kanker verhogen. Blootstelling aan schadelijke stoffen is één van die factoren. Roken is één van de bekendste. Ook de ultraviolette straling van zonlicht kan schadelijk zijn. Tenslotte zijn er nog biologische veroorzakers zoals hormonen en virussen.

5

Daarnaast speelt leeftijd een belangrijke rol. Op hogere leeftijd ben je kwetsbaarder voor hart- en vaatziekten, maar ook voor kanker. De celdeling kan makkelijker ontregeld raken. Bovendien is het lichaam op latere leeftijd minder goed in staat om schade zelf te repareren. Omdat mensen tegenwoordig gemiddeld veel ouder worden dan vroeger, neemt het aantal mensen met kanker toe.

Hoe wordt kanker behandeld?

Op dit moment worden de volgende methoden het meest toegepast om kanker te behandelen. • O p erati e o f ch i r u r g i e Dit is de oudste methode, waarbij de tumor zo goed mogelijk wordt weggenomen. Helaas is het niet altijd mogelijk om de tumor te bereiken zonder andere organen te beschadigen. •

Bes tra l i ng o f ra d i o t h e ra p i e Radiotherapie is de behandeling van kwaadaardige tumoren met straling. De behandeling werd ontdekt aan het eind van de 19e eeuw. De straling beschadigt het erfelijk materiaal in de cel (DNA). Daardoor verliest de kankercel het vermogen om te delen en gaat dood. In het algemeen kunnen gezonde cellen zich beter herstellen van straling dan kankercellen.

•

Chemo thera p i e Chemotherapie is de behandeling van kanker met medicijnen die een celdodend effect hebben of de celdeling remmen. Deze methode bestaat ongeveer zestig jaar. Na toediening komen de medicijnen in het bloed terecht en worden ze via het bloed door het hele lichaam verspreid.

•

H o rmo o nthera p i e Op een aantal plaatsen in het lichaam, bijvoorbeeld in de schildklier en in de eierstokken, maakt het lichaam zelf stoffen. Deze stoffen noemen we hormonen. Al die hormonen vervullen een eigen taak. Bij hormoontherapie worden medicijnen toegediend die de werking van hormonen remmen of blokkeren.

•

Im muno therapi e Immunotherapie, de nieuwste van deze vijf behandelingen, is een behandeling met medicijnen die de afweerreactie van het menselijk lichaam tegen kankercellen stimuleert.

Soms worden de genoemde behandelingen apart toegepast, maar vaak bestaat een behandeling uit een combinatie van behandelmethoden. De verschillende behandelmethoden moeten goed op elkaar zijn afgestemd om een zo goed mogelijk resultaat te bereiken. Instituut Verbeeten is gespecialiseerd in bestraling ofwel radiotherapie.

6

wachtruimte Verbeeten Den Bosch 7

R a d i ot h e r a p e u t - on c ol og e n Mevr. K.A.J. De Winter S.P.G. Franken Mevr. F.L.A. Koppe A.M. Engelen R.L. Poorter S.B. Oei T. Rozema L.J.E.E. Scheijmans Mevr. M.G.A. Schippers Th. Veninga Mevr. K.M.S. Verschueren

Algemeen arts P.J.M. de Brouwer

Bereikbaarheid Uw bestralingsarts kunt u bereiken via de doktersassistent, telefoonnummer: 013 – 594 75 65 (bereikbaar tussen 8.30 – 12.30 en 13.30 – 17.00 uur) Buiten kantoortijden is geen arts aanwezig. 8

Afs p r ake n Alle afspraken worden gemaakt door Team Consult en medewerkers Bestralingsafspraken. Een medewerker van Team Consult belt u om een afspraak te maken voor het eerste gesprek met de radiotherapeut-oncoloog (bestralingsarts). Dit gesprek duurt ongeveer één uur. Aansluitend aan uw eerste gesprek krijgt u de voorbereiding voor de bestraling. Dit is een CTscan. Deze CT-scan wordt altijd in Verbeeten Tilburg gemaakt, ook als uw eerste gesprek in Verbeeten Breda of Verbeeten Den Bosch is. De CT-scan duurt ongeveer een half uur. Ongeveer één week na de CT-scan wordt u gebeld. U krijgt dan uw eerste bestralingsafspraak door. De afspraak voor uw eerste bestraling is binnen enkele dagen na dit telefoontje. Wij geven u dan ook uw bestralingslocatie door. De bestralingen vinden plaats in Verbeeten Tilburg, Verbeeten Breda of Verbeeten Den Bosch. Bij de keuze voor de locatie proberen wij rekening te houden met uw woonplaats. Door drukte of onderhoud aan de bestralingstoestellen is dit niet altijd mogelijk. Op donderdag zijn uw afspraken voor de komende week bekend. Print uw lijst met afspraken bij de aanmeldzuil. Hierop staan uw bestralingstijd en bestralingslocatie vermeld. Ook staan hierop eventuele andere afspraken, zoals controles bij uw bestralingsarts en de diëtist. Hebt u andere medische afspraken waar wij rekening mee moeten houden? Geef dit steeds vóór dinsdag door. Na dinsdag kunnen wijzigingen voor de volgende week alleen nog via het bestralingstoestel geregeld worden. Patiënten kunnen hun afspraken inzien in de Verbeeten app. Download de app in de App Store (Apple) of Play Store (Android). In Instituut Verbeeten proberen wij wachttijden te beperken. U kunt ons hierbij helpen. Kunt u niet komen op een afspraak? Geef dit ons zo snel mogelijk door. Een andere patiënt kan dan in uw plaats komen. Voor vragen betreffende uw bestralingsafspraken, telefoon 013 – 594 76 46 (bereikbaar tussen 8.45 – 11.30 en 14.00 – 16.30 uur). Voor vragen betreffende uw controle-afspraken, telefoon 013 – 594 76 45 (bereikbaar tussen 8.45 – 11.30 uur). Hebt u nog andere vragen over ons afsprakensysteem, dan kunt u die stellen aan onze medewerkers bij de Informatiebalie.

9

K enni s m ak in g Het eerste gesprek met de bestralingsarts in Instituut Verbeeten neemt ongeveer een uur in beslag. Wij vragen u uw identiteitsbewijs, uw medicijnlijst en de ingevulde vragenlijst mee te brengen. U meldt zich bij de Informatiebalie in de centrale hal. Een medewerker verzorgt de inschrijving en beantwoordt uw eerste vragen. Daarna hebt u een gesprek met één van de bestralingsartsen. De arts beschikt over uw gegevens uit het ziekenhuis. Aan de hand van deze gegevens, en na een lichamelijk onderzoek, bespreekt hij uw bestralingsplan met u en geeft u uitleg over uw bestraling. Tijdens de verdere voorbereidingen voor de bestraling wordt het definitieve bestralingsplan opgesteld.

gesprek met de bestralingsarts

Pasfoto

Tijdens de inschrijving wordt van u een pasfoto gemaakt. De foto wordt bewaard bij uw gegevens.

Bloedonderzoek

Uw bestralingsarts vertelt u of er bij u bloed geprikt moet worden. Het kan soms van belang zijn om te weten hoe uw bloed is samengesteld bij het opstellen van een bestralingsplan. Voor bloedafname hoeft geen aparte afspraak te worden gemaakt.

10

V oor be r e i d in g v a n d e b e ha nde ling De mouldroom

In de mouldroom worden hulpmiddelen gemaakt die bijdragen aan een nauwkeurige bestraling. Voor een bestraling in het hoofd-halsgebied wordt bijvoorbeeld een masker gemaakt. Het masker helpt u bij het stilliggen tijdens de bestralingen. Uw ademhaling wordt niet gehinderd, want mond en neus blijven vrij. Een afspraak voor de mouldroom combineren wij met uw afspraak voor het eerste gesprek of met uw afspraak voor de CT-scan.

opzetten masker voor bestraling

11

De CT-scan

Een CT-scan (een computer tomografisch onderzoek) wordt gebruikt om een bestralingsplan op te stellen. Het maken van een CT-scan duurt ongeveer een half uur. Bij het maken van deze scan worden, met röntgenstralen, afbeeldingen gemaakt van dwarsdoorsneden van uw lichaam. U ligt in dezelfde houding en op eenzelfde tafel als later tijdens de bestralingen. De tafel schuift tijdens het maken van de foto’s langzaam door een grote ring waarbij een smalle bundel röntgenstralen in enkele seconden om het lichaam draait. Een computer verwerkt deze bundeltjes tot röntgenfoto’s. Soms wordt tijdens of vlak voor het maken van de CT-scan een contrastmiddel toegediend. Dit contrastmiddel maakt het te bestralen gebied beter zichtbaar op de foto’s.

CT-scan

Tijdens de CT-scan worden markeringspunten op uw huid aangebracht. Dit gebeurt met een viltstift. De inkt kan soms afgeven op uw kleding. Wij raden u aan niet uw beste kleding te dragen. Ook worden tatoeagepuntjes gezet die later nodig zijn als uitgangspunt voor de bestralingen.

Patiëntenbespreking

Met de röntgenfoto’s die gemaakt zijn bij de CT-scan, wordt een bestralingsplan gemaakt door de bestralingsarts en de radiotherapeutisch laborant. Er wordt bepaald hoe u exact bestraald gaat worden en de bestralingstijd wordt berekend. In een gezamenlijk overleg van bestralingsartsen en klinisch fysici wordt dit bestralingsplan doorgenomen en definitief vastgesteld.

12

De b e s t r alin g Voor elke bestraling meldt u zich bij de aanmeldzuil. U krijgt voor uw eerste bestraling een voorlichtingsgesprek. Een laborant vertelt u hoe uw bestraling gaat, en wat u kunt verwachten tijdens uw bestralingsbehandeling. Elk bestralingstoestel heeft de naam van een mineraal en een eigen wachtruimte. Tilb ur g B r e d a Den Bos c h Smaragd Jade Agaat Fluoriet Onyx Topaas Zilver Goud

positionering voor bestraling

Meestal wordt u op tijd geholpen, echt oponthoud ontstaat zelden, ondanks dat dagelijks ongeveer 250 mensen worden bestraald. Een radiotherapeutisch laborant komt u uit de wachtruimte halen. Voordat u op tafel gaat liggen zal de laborant ter controle naar uw geboortedatum vragen. U ligt in de bestralingsruimte op dezelfde wijze op tafel als bij de CT-scan. De laboranten stellen de stralenbundel nauwkeurig in. Dit gebeurt met de laserlijnen en de tatoeagepuntjes. Het bestralingsveld wordt nagebootst door een lichtbundel. Wanneer dit instellen klaar is, verlaten de laboranten de bestralingsruimte om in de bedieningsruimte het toestel aan te zetten. Straling voelt u niet en ziet u niet. Bestraald worden doet dus géén pijn. Tijdens de bestralingen worden controlefoto’s gemaakt. Deze zijn bedoeld om te controleren of u telkens op dezelfde manier op het bestralingstoestel ligt. De foto’s zijn niet geschikt om het resultaat van de behandeling te beoordelen. 13

U bent tijdens de bestraling alleen. Via een camera en een intercomsysteem houden de laboranten u vanuit de bedieningsruimte in de gaten. Er bestaat geen verband tussen de ernst van de aandoening en de duur van de behandeling.

De keuze voor een bestralingstoestel

Aard, uitbreiding en plaats van de aandoening bepalen de soort bestraling en de daarbij horende energie. De behandeling vindt plaats op één van de acht bestralingstoestellen. Deze toestellen (lineaire versnellers) kunnen verschillende soorten straling en stralingsenergieën opwekken, bijvoorbeeld röntgen- of elektronenstraling.

bestralingstoestel Fluoriet Verbeeten Tilburg

Het is mogelijk dat, bij storing of onderhoud aan uw bestralingstoestel, u op een ander toestel bestraald wordt. Om de continuïteit en kwaliteit van de behandeling te waarborgen, kan het in voorkomende gevallen noodzakelijk zijn patiënten op een andere locatie te bestralen. Ook kan het voorkomen dat u op een zaterdag, een feestdag of in de avonduren wordt behandeld.

14

Br ac hythe r a p ie Naast uitwendige bestraling is het mogelijk dat de bestraling inwendig wordt gegeven. Dit wordt brachytherapie genoemd. Dit gebeurt met radioactieve bronnen, die in het lichaam gebracht worden. Vaak wordt u hiervoor opgenomen op het Oncologisch Dagcentrum van het TweeSteden ziekenhuis Tilburg. Soms moet u één of enkele nachten opgenomen blijven. Wanneer u een inwendige bestraling krijgt, zult u hierover geïnformeerd worden door uw bestralingsarts. Deze zal ook met u bespreken of een opname noodzakelijk is.

kamer op de afdeling brachytherapie Verbeeten Tilburg

Afdeling Oncologie

Het kan voorkomen dat u voor de duur van de (inwendige) bestraling moet worden opgenomen op de afdeling oncologie. Deze afdeling is gelegen in het TweeSteden ziekenhuis. Het instituut is met een verbindingsgang verbonden aan het TweeSteden ziekenhuis.

15

Cont r ol e Tijdens uw bestralingsperiode maken wij regelmatig een afspraak voor u met uw bestralingsarts. Deze afspraak wordt gecombineerd met uw bestraling. Voor deze afspraak meldt u zich bij de aanmeldzuil.

Controle na de bestralingen

De bestralingsarts bespreekt met u of en wanneer controle in Instituut Verbeeten nodig is. Een definitieve afspraak krijgt u enkele weken van te voren toegestuurd.

wachtruimte Verbeeten Breda

16

Bi j we r ki ng e n Hoewel wij er alles aan doen om bijwerkingen te voorkomen, zijn ze niet altijd te vermijden. Ze kunnen per behandeling en ziekte verschillen. Voor meer informatie kunt u daarom terecht bij uw bestralingsarts, de laboranten of de folder die zich richt op uw specifieke behandeling.

Huidreactie

Uw huid kan tijdens uw bestralingsperiode een reactie vertonen. Reacties die kunnen optreden zijn: • Roodheid. • Jeuk. • Droge schilfering. • Schrale en/of kapotte huid. Een goede huidverzorging is daarom belangrijk tijdens uw bestraling. Lees de folder ‘Huidadviezen rond een bestralingsbehandeling’. Voor advies of verzorging van een huidreactie kunt u terecht bij Team Zorg en Ondersteuning. Telefoonnummer: 013 -594 76 12

Vermoeidheid

Tijdens en na de behandeling kunt u meer vermoeid zijn dan normaal. Deze vermoeidheid wordt niet alleen veroorzaakt door de grootte van het bestralingsgebied, maar ook door de verwerking van de diagnose en de soms langdurige behandeling. Het is daarom verstandig niets te forceren en uw activiteiten en rustperiodes goed over de dag te verdelen. Een te vol programma kort na de bestralingsperiode is niet aan te bevelen. Het is beter uw activiteiten langzaam uit te breiden. Meer informatie over vermoeidheid bij kanker vindt u bij Infotheek Oncologie. 17

V oe di ng Goede voeding helpt om goed in conditie te blijven en om uw weerstand tijdens de bestraling zo optimaal mogelijk te houden. Goede voeding is ook belangrijk voor het herstel na de behandeling. Het is niet nodig om een speciaal dieet te volgen. Meer informatie over voeding bij kanker vindt u bij Infotheek Oncologie of bij de diëtisten.

Voldoende drinken

Door voldoende te drinken zijn uw nieren beter in staat om afvalstoffen uit te scheiden. Het advies is om tijdens de bestraling ongeveer 10 koppen of bekers vocht per dag (1½ liter) te drinken. Als u ook met chemotherapie wordt behandeld hebt u meer vocht nodig: 14 koppen (2 liter). Dat kan zijn: water, melk, karnemelk, yoghurt, vla, bouillon, soep, vruchtensap, limonade, koffie en thee.

Goed gewicht

Wij streven er naar uw gewicht in de bestralingsperiode stabiel te houden. Aan uw gewicht is te zien of u voldoende energie (calorieën) gebruikt. Uw gewicht blijft stabiel als u voldoende gebruikt, stijgt als u teveel eet en daalt als u te weinig gebruikt. Behalve voldoende calorieën moet uw voeding ook voldoende eiwitten, vitamines en mineralen bevatten ter bevordering van uw conditie en weerstand.

Ga na of u iedere dag gebruik maakt van: •

3-4 bekers melkproducten, 500 ml. (melk, karnemelk, yoghurt, kwark, vla, pap)

•

1-2 plakken kaas

•

1-2 plakken vleeswaren

•

100 gram vlees, vis, kip, ei of vegetarische vleesvervangers

•

3-4 lepels groenten

•

2 stuks fruit of vruchtensappen.

En naar behoefte: •

brood (bruin, meergranen) of graanproducten (havermout, Brinta, muesli)

•

aardappelen, pasta of rijst

•

boter, margarine, halvarine of olie.

18

Dië t i st Wanneer uw voedingstoestand minder goed is of als u een bestraling krijgt die voedingsproblemen kan veroorzaken, krijgt u in uw eerste bestralingsweek een afspraak met de diëtist. Zij kijkt met u naar uw voedingspatroon en kijkt welke aanpassingen of aanvullingen nuttig of noodzakelijk zijn. Afhankelijk van de plaats waar u bestraald wordt en de klachten die u hebt, kunnen vervolgafspraken volgen. Het is prettig als degene die uw eten verzorgt met u meekomt.

Bereikbaarheid

Wilt u een afspraak met één van de diëtisten, dan kunt u via de receptie een afspraak maken met: • Sanne Govers • Marjolanda Kennis • Lisette van Miert U kunt de diëtisten ook bereiken tijdens het telefonisch spreekuur op werkdagen tussen 12.00 en 13.00 uur. Telefoonnummer: 013 - 594 77 77 Korte vragen kunt u ook mailen naar [email protected].

19

V ee l g e s t e ld e v r a g e n Is het goed om extra vitamines of mineralen te slikken? Bij klachten door bestraling en ziekte kost het soms meer moeite om voldoende en gevarieerd te eten. Het is goed om, als het eten minder goed gaat, een multi-vitamine-mineralenpreparaat te gebruiken. Een teveel aan vitamines of mineralen kan schadelijk zijn. Het is daarom beter om een multi-preparaat te gebruiken waarin alle vitamines en mineralen in de goede dosering en verhouding zitten (100% ADH = Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid). Bij de drogist, apotheek en supermarkt zijn zonder recept verschillende merken te koop als pil, capsule, kauw- of bruistablet. Voor sommige groepen mensen geldt, ongeacht hun voedingspatroon, het advies om extra vitamine D te gebruiken. Dit geldt voor vrouwen ouder dan 50 jaar, mannen ouder dan 70 jaar en mensen waarbij de huid minder vitamine D aanmaakt door donkere huidskleur of beperkte blootstelling van huid aan zonlicht. Meer informatie kunt u lezen op www.verbeeten.nl Mag ik alcohol gebruiken? Alcohol, mits in bescheiden hoeveelheid, heeft geen nadelige invloed op de behandeling. Bij sommige medicijnen mag u geen alcohol gebruiken, uw bestralingsarts kan u hierover informeren. Bij een bestraling op de mond, keel of hals wordt het gebruik van sterk alcoholische dranken afgeraden indien dit klachten geeft.

20

(Sto pp e n m e t ) r ok e n Iedereen weet dat roken slecht is. Vaak denken mensen echter dat het te laat is om te stoppen met roken wanneer de diagnose kanker gesteld is. Het tegendeel is waar. Stoppen met roken heeft altijd zin en vaak zelfs nog meer bij de diagnose van kanker.

Achtergrond

Reeds in de jaren 70 werd bewezen dat radiotherapie beter werkt in een zuurstofrijk milieu. Aangezien bij rokers tussen de 20 en 30% van het hemoglobine “geblokkeerd” wordt door koolmonoxide, wordt bij hen het zuurstoftransport duidelijk beperkt. Dit verlaagt de kans op een duurzame ziektecontrole met radiotherapie. Bovendien is bekend dat rokers meer kans hebben op complicaties na zowel chirurgie, chemotherapie als radiotherapie. Deze complicaties gaan van verstoorde wondgenezing, over een verhoogde kans op infectie tot een duidelijke stijging van het risico op secundaire tumoren. Samengevat: rokers kunnen te maken krijgen met een lagere slagingskans en meer bijwerkingen van de bestralingsbehandeling dan niet-rokers. Door te stoppen met roken wordt de zuurstofvoorziening in het hele lichaam, dus ook van de tumor, verbeterd, waardoor de radiotherapie effectiever kan zijn. Daarnaast kan gezond weefsel, dat mee wordt bestraald, minder bijwerkingen van de bestraling ervaren dankzij een beter herstel in een zuurstofrijk milieu. Stoppen met roken is hierdoor voor alle patiëntengroepen van belang.

Motivatie en overtuiging

Stoppen met roken moet iemand zelf doen. De belangrijkste componenten om succesvol te stoppen zijn motivatie en overtuiging. Goede begeleiding en zo nodig de juiste hulpmiddelen kunnen de slagingskans positief beïnvloeden.

Begeleiding

Hulpmiddelen worden in combinatie met persoonlijke of groepsbegeleiding door huisartspraktijken en GGD aangeboden. Meer informatie over stoppen met roken vindt u bij Infotheek Oncologie.

21

Maa tsc hap p e lij k w e r k Te horen krijgen dat u kanker hebt geeft een enorme schok, er verandert veel in uw leven en dat van uw naasten. Niet alleen lichamelijk, maar ook emotioneel, sociaal en geestelijk krijgt u veel te verwerken. Angst, onzekerheid, woede en verdriet, allemaal emoties die bij het ziektebeeld horen. Daarnaast spelen er mogelijk allerlei vragen door uw hoofd, bijvoorbeeld wat betreft uw werk, kinderen en verdere toekomst. Praten met anderen kan u helpen antwoorden op uw vragen te vinden. Ook zult u beter met uw ziekte en de daarbij behorende behandelingen om kunnen gaan, als u uw vragen en emoties kwijt kunt. In Instituut Verbeeten kunt u bij de maatschappelijk werker terecht met uw vragen, gedachten en gevoelens rondom uw ziek zijn. De maatschappelijk werker maakt deel uit van de behandeling en de zorg. Patiënten en hun naasten, die naar aanleiding van de ziekte vragen of problemen hebben of behoefte hebben aan een gesprek over hun situatie, kunnen een beroep doen op de maatschappelijk werker.

Welke hulp en begeleiding kan de maatschappelijk werker u bieden?

Behu l p z aam z i jn b i j p ra k t i s c h e v ra g e n Wanneer er bijvoorbeeld huishoudelijke hulp, verpleegkundige hulp of opvang van de kinderen nodig is. Ook kan het zijn dat u een speciale voorziening in huis nodig hebt of vragen hebt gericht op werk en financiën. Biede n van o nd er s t e u n i n g Praten om u over een dieptepunt heen te helpen zodat u de draad weer op kunt pakken. Dit geldt niet alleen voor u, maar ook voor uw naasten. Een gesprek kan opluchten en weer kracht geven. Psych o s o c i al e b ege l e i d i n g Het geven van adviezen en psychosociale begeleiding in het omgaan met de ziekte en de beperkingen die dit met zich mee kan brengen. Bemid d el en Bemiddelen bij verwijzing naar andere hulpverlenende instanties.

Kosten

Aan de gesprekken met de maatschappelijk werker zijn geen kosten verbonden.

Privacy

Uw gegevens worden vertrouwelijk behandeld. Wanneer de maatschappelijk werker het belangrijk vindt om anderen (zoals artsen of laboranten) van uw situatie op de hoogte te stellen, bespreekt zij dit vooraf met u.

22

Bereikbaarheid

Aan Instituut Verbeeten zijn twee maatschappelijk werkers verbonden: • Lindsay Benders • Nelly Peeters U kunt op eigen initiatief, op advies van de behandelend arts of een andere medewerker van Instituut Verbeeten een afspraak maken. Dat kan tijdens de behandeling, maar ook als u terugkomt voor een controle-afspraak. Een afspraak maakt u bij de receptie. Op de afgesproken dag neemt u plaats in de wachtruimte en wordt u door de maatschappelijk werker opgehaald. De duur van het gesprek is ongeveer een uur. Het is ook mogelijk de maatschappelijk werker telefonisch of per mail te bereiken. U kunt dan zelf een afspraak maken of een gesprek per telefoon voeren. Telefoonnummer: 013 - 594 77 77 Email: [email protected]

kamer maatschappelijk werk Verbeeten Tilburg

23

Mamm ac are - c on s u le n t ‘Mamma ’ b e te k e n t b or s t, ‘ C a r e ’ b e te kent z org De mammacare-consulent is het aanspreekpunt voor borstkankerpatiënten tijdens en na de behandeling in Instituut Verbeeten. U kunt bij haar terecht met al uw vragen en problemen die te maken hebben met uw ziekte. De mammacare-consulent werkt nauw samen met uw behandelend arts, waardoor zij goed op de hoogte is van uw specifieke situatie. Welke h ulp e n be g e l e i d i n g k a n d e m am m ac are- c ons ul ent u b ied e n ? In form ati e en a d v i e s De consulent biedt u een luisterend oor en probeert u te helpen met informatie, begeleiding, advies en praktische tips. Voorbeelden hiervan zijn: voorlichting over uw ziektebeeld, informatie over huidverzorging en lotgenotencontact. O nders teuni ng Daarnaast kan zij met u ingaan op de bijwerkingen die u hebt als gevolg van uw behandeling. Hierbij kunt u onder andere denken aan adviezen bij een huidreactie of vermoeidheid. Doorverw i jzen Op uw verzoek kan zij u doorverwijzen naar andere hulpverlening binnen ons instituut, zoals de diëtist of de maatschappelijk werker. Daarnaast kan zij praktische zaken voor u regelen, zoals thuis-, gezinszorg of fysiotherapie. B ereikb a a r h e id Aan Instituut Verbeeten zijn twee mammacare-consulenten verbonden: • Jolanda Timmermans • Karin van der Sanden U kunt op eigen initiatief of via uw behandelaars een afspraak maken. Telefoonnummer: 013 - 594 75 71 Email: [email protected]

24

G as t v r ouw e n In Verbeeten Tilburg zijn in de wachtruimten regelmatig gastvrouwen aanwezig. Deze gastvrouwen zijn vrijwilligers. Zij bieden u koffie, thee of bouillon aan. Voor afleiding kunt u met hen een praatje maken. Voor een hapje of een drankje kunt u naar ons bezoekers-restaurant ‘Bon Appetit’. U vindt ‘Bon Appetit’ naast de hoofdingang. ‘Bon Appetit’ is maandag tot en met vrijdag geopend van 9.15 tot 15.15 uur. In Verbeeten Breda kunt u koffie en thee krijgen uit de automaat in de wachtruimte van bestralingstoestel Onyx. In Verbeeten Den Bosch vindt u een koffieautomaat in de centrale hal. In Verbeeten Breda en in Verbeeten Den Bosch staat ook bouillon voor u klaar.

patiëntenrestaurant Bon Appetit Verbeeten Tilburg

25

Info the e k O n c olog ie Kanker zet uw wereld op zijn kop. U en uw naasten krijgen veel te verwerken. In korte tijd krijgt u veel te horen over uw ziekte en de behandeling die uw behandelend arts u adviseert. Het is niet altijd makkelijk die informatie te begrijpen, te onthouden en te verwerken. Misschien hebt u tijdens of na uw behandeling praktische vragen, hebt u behoefte aan contact met lotgenoten of hebt u behoefte aan een luisterend oor. Infotheek Oncologie maakt deel uit van Instituut Verbeeten. Infotheek Oncologie is er voor iedereen die vragen heeft over kanker en op zoek is naar betrouwbare informatie. Bij Infotheek Oncologie is een medewerker aanwezig die ervaring heeft in de zorg voor kankerpatiënten. Zij heeft tijd om naar u te luisteren, helpt u bij het zoeken naar informatie en probeert zo met u een antwoord te vinden op uw vragen. De informatie kunt u vinden in boeken, folders op internet en DVD’s.

Infotheek Oncologie Verbeeten Tilburg

Infotheek Oncologie organiseert diverse activiteiten. T h emab i jeenko ms t e n Bij een themabijeenkomst geven deskundigen informatie over een bepaald onderwerp en beantwoorden zij uw vragen. Inloop mi d d a g en In samenwerking met diverse patiëntenverenigingen en Inloophuis Midden Brabant worden inloopmiddagen georganiseerd. Tijdens deze middagen kunt u, alleen of met uw partner, lotgenoten ontmoeten, ervaringen bespreken en tips uitwisselen. De inloopmiddagen zijn in Inloophuis Midden Brabant. Bij de inloopmiddagen is een vertegenwoordiger van de patiëntenvereniging aanwezig. 26

W ilt u o p d e ho o g t e b l i j ve n van a l l e a c t i vit e it e n? Bezoek dan de website van Infotheek Oncologie: www.wegwijzerkanker.nl Via de website kunt u zich ook aanmelden voor de digitale nieuwsbrief van Infotheek Oncologie. Bent u op zoek naar informatie over kanker, naar een luisterend oor, of wilt u deelnemen aan een van de activiteiten, neemt u dan gerust contact met ons op of loop gewoon eens bij ons binnen! Bereikbaarheid U vindt Infotheek Oncologie in Verbeeten Tilburg, naast bezoekersrestaurant ‘Bon Appetit’. Infotheek Oncologie is er ook voor patiënten die bestraald worden in Verbeeten Breda of Verbeeten Den Bosch. U kunt telefonisch of per mail contact opnemen. Wij kunnen informatie naar Breda, Den Bosch, of naar u thuis opsturen.

Openingstijden Maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur. Coördinator • Tanja Pijpers Telefoonnummer: 013 – 594 75 80 Email: [email protected] Website: www.wegwijzerkanker.nl

27

K l ac ht e np r oc e d u r e Elke medewerker van Instituut Verbeeten doet zijn of haar uiterste best om u zo goed en prettig mogelijk te helpen. Toch kan het ondanks deze inspanningen gebeuren dat u ergens ontevreden over bent. Vertel het ons als u niet tevreden bent over het onderzoek, de behandeling, de aanwezige voorzieningen of over een van onze medewerkers. Er zijn verschillende manieren om uw klacht te uiten. De beste manier is om het probleem te bespreken met de persoon die u daarvoor verantwoordelijk acht, bijvoorbeeld een arts of een radiotherapeutisch laborant. Bent u na uw gesprek met deze persoon niet tevreden, of wilt u uw klacht niet rechtstreeks bespreken, dan kunt u contact opnemen met de klachtenfunctionaris van het instituut. Deze kan onduidelijkheden ophelderen of bemiddelen tussen u en de betreffende medewerker. Ook als u geen verdere actie wilt ondernemen, maar toch met iemand wilt praten, kunt u terecht bij de klachtenfunctionaris.

centrale hal Verbeeten Den Bosch

Hoe n e e mt u con ta c t o p m e t d e k l a c h tenfunc ti onari s ? • U kunt een afspraak maken bij de Informatiebalie in de centrale hal van Verbeeten Tilburg, of bij de receptie van Verbeeten Breda en Den Bosch. • Telefonisch: 013 - 594 77 77. • U kunt het digitale klachtenformulier bij Service & Contact invullen op www.verbeeten.nl.

28

Al g e m ene g e d r a g s r e g e ls In Instituut Verbeeten gelden de gedragsregels voor alle patiënten, bezoekers en medewerkers. • • • • • • •

Heb respect voor elkaars gewoonten, waarden en normen en geloof. Veroorzaak geen overlast voor anderen. Discriminatie wordt niet geaccepteerd. Iedereen heeft recht op een gelijke behandeling. Agressie, geweld en bedreiging is niet toegestaan. Ongewenste intimiteiten worden niet geaccepteerd. Roken in het gebouw is niet toegestaan. Het maken van beeldopnamen is alleen toegestaan met toestemming van de Raad van Bestuur.

W aa r de v ol le s p u lle n Het is belangrijk dat u geen sieraden draagt op het deel van uw lichaam dat bestraald wordt. Sieraden kunnen er ook voor zorgen dat u ongemakkelijk ligt. Laat uw sieraden zo veel mogelijk thuis. Zo kunt u ze na uw bezoek aan Instituut Verbeeten ook niet vergeten. Instituut Verbeeten is niet aansprakelijk voor verlies, beschadiging of diefstal van uw sieraden of andere waardevolle spullen.

C l i ë nte nr a a d De Cliëntenraad bewaakt de kwaliteit van de zorg en de voorlichting aan cliënten. De Cliëntenraad krijgt hierbij graag inbreng van patiënten, familieleden en bezoekers van het instituut. Als u vragen, opmerkingen, adviezen of suggesties voor verbeteringen hebt, kunt u hiervoor contact opnemen met mevrouw Berkhout, ambtelijk secretaris Cliëntenraad. U kunt haar telefonisch bereiken. Telefoonnummer: 013 – 594 77 92

29

Rou t ebe s c h r ij v in g e n Verb e e t e n Tilb u r g Uit de richting ’s-Hertogenbosch, Eindhoven, Hilvarenbeek en Breda A58 volgen tot afslag Tilburg West (vanuit de richting Breda afslag Tilburg), afslag nr. 11 richting Waalwijk (Ringbaan West) volgen tot rotonde. Vervolgens richting Dongen (Rueckertbaan). De tweede straat rechts, Brugstraat, naar Instituut Verbeeten. Uit de richting Dongen Over kanaalbrug, bij splitsing links (Rueckertbaan). Tweede straat links, Brugstraat, naar Instituut Verbeeten. Uit de richting Waalwijk Rijksweg Waalwijk-Tilburg volgen. Bij rotonde rechts, richting Dongen (Rueckertbaan). Tweede straat rechts, Brugstraat, naar Instituut Verbeeten. Parkeren Voor patiënten en bezoekers is parkeerruimte gereserveerd naast de hoofdingang van Instituut Verbeeten. De slagboom aan het begin van de parkeerplaats opent als u nadert. De kosten voor parkeren zijn € 0,50.

Verbeeten Tilburg

Verb e e t e n Br e d a Vanuit richting Rotterdam/Roosendaal Op de A16/A58 neemt u afslag 15, Breda. Volg centrum en Amphia Molengracht. Blijf de Graaf Engelbertlaan/F.D. Rooseveltlaan (Zuidelijke Rondweg) volgen. Op een gegeven moment gaat u een klein tunneltje door. Blijf de doorgaande weg volgen die langzaam omhoog gaat. Sla af bij Amphia Molengracht en volg de afrit naar beneden. Ga daar linksaf de Claudius Prinsenlaan op. Bij de tweede verkeerslichten (na het benzinestation) gaat u linksaf (Molengracht). Zie verder: vanaf Molengracht.

30

Vanuit richting Utrecht/’s-Hertogenbosch Op de A27 neemt u afslag 15, Breda. Boven aan de afrit gaat u linksaf. Bij de eerste afslag volgt u Amphia Molengracht. Beneden aangekomen gaat u rechtsaf de Claudius Prinsenlaan op. Bij de tweede verkeerslichten (na het benzinestation) gaat u linksaf (Molengracht). Zie verder: vanaf Molengracht. Vanuit Tilburg Op de A58 neemt u bij knooppunt St. Annabosch de A27 richting Utrecht/ Breda. U neemt afslag 15, Breda. Bovenaan de afrit gaat u linksaf. Bij de eerste afslag volgt u Amphia Molengracht. Beneden aangekomen gaat u rechtsaf de Claudius Prinsenlaan op. Bij de tweede verkeerslichten (na het benzinestation) gaat u linksaf (Molengracht). Zie verder: vanaf Molengracht. Vanaf Molengracht: NAVIGATIE UIT! Volg het ANWB-bord naar de Acute Hulp (rechtsaf). Rij door tot aan de slagboom en druk op de knop om deze te laten openen. Vervolg de weg en u ziet aan de linkerkant Instituut Verbeeten. N.B. Als u op het hoofdparkeerterrein van het Amphia Ziekenhuis terecht bent gekomen hebt u de afslag gemist. Keer terug en neem de afslag naar de Acute Hulp.

Verbeeten Breda

Parkeren Voor Instituut Verbeeten is een aantal parkeerplaatsen, waaronder één gehandicaptenparkeerplaats. Tevens is er parkeergelegenheid aan de Hogeschoollaan naast Avans Hogeschool. Tot slot kunt u parkeren op een bezoekersparkeerterrein van het Amphia Ziekenhuis.

31

V erb e e t e n D e n B os c h Vanuit richting Rotterdam/Waalwijk. Op de A59 neemt u afslag 45 Ring ‘s-Hertogenbosch West (Vlijmenseweg). Volg de borden ‘H JBZ’. Na ongeveer 500 meter rechtsaf (volg JBZ Goederen). Vervolg de weg ongeveer 50 meter (met de bocht mee!). Aangekomen op het terrein ligt Instituut Verbeeten aan uw rechterhand. Vanuit richting Utrecht/’s-Hertogenbosch. Bij knooppunt Empel op de A2 houdt u de A59 richting Waalwijk aan. Op de A59 neemt u afslag 45 Ring ‘s-Hertogenbosch West (Vlijmenseweg). Volg de borden ‘H JBZ’. Na ongeveer 500 meter rechtsaf (volg JBZ Goederen). Vervolg de weg ongeveer 50 meter (met de bocht mee!). Aangekomen op het terrein ligt Instituut Verbeeten aan uw rechterhand. Vanuit richting Nijmegen. Op de A50 richting ‘s-Hertogenbosch aanhouden (A59). Bij ‘s-Hertogenbosch vervolgt u de weg op de A2 richting Utrecht. Op de A2 neemt u bij knooppunt

Verbeeten Den Bosch

Empel de afslag Waalwijk (A59). Vervolgens neemt u de afslag 45 Ring ‘s-Hertogenbosch West (Vlijmenseweg). Volg de borden ‘H JBZ’. Na ongeveer 500 meter rechtsaf (volg JBZ Goederen). Vervolg de weg ongeveer 50 meter (met de bocht mee!). Aangekomen op het terrein ligt Instituut Verbeeten aan uw rechterhand. Vanuit richting Eindhoven. Vanuit Eindhoven neemt u bij knooppunt Vught afslag 23 richting ‘s- Hertogenbosch-West. U volgt de borden ‘H JBZ’, “Goederen”. Na ongeveer 3000 meter linksaf (volg JBZ Goederen). Vervolg de weg ongeveer 50 meter (met de bocht mee!). Aangekomen op het terrein ligt Instituut Verbeeten meteen aan uw rechterhand.

32

Vanuit richting Tilburg. Bij knooppunt Vught neemt u afslag 1 richting ‘s-Hertogenbosch. U volgt de borden ‘H JBZ’, “Goederen”. Na ongeveer 3000 meter linksaf (volg JBZ Goederen). Vervolg de weg ongeveer 50 meter (met de bocht mee!). Aangekomen op het terrein ligt Instituut Verbeeten meteen aan uw rechterhand. Parkeren Er is parkeergelegenheid voor het instituut.

Ope nbaar V e r v o e r Verbeeten Tilburg, Breda en Den Bosch zijn bereikbaar met het openbaar vervoer. Voor actuele informatie hierover verwijzen wij u naar www.9292.nl.

V er g oedi n g v e r v oe r tijd ens d e b e s tr a lin g U moet uw vervoer en de aanvraag voor de vergoeding zelf regelen. Neem contact op met uw ziektekostenverzekeraar. Deze legt u uit wat u moet doen en stuurt u zonodig formulieren toe. Uw ziektekostenverzekeraar beslist of u de vergoeding voor uw vervoer krijgt. Neem voor al uw vragen over vervoer contact op met uw ziektekostenverzekeraar.

33

Over zi c ht b e la n g r ij k e tele foo nnu mme r s Algemeen telefoonnummer 013 – 594 77 77 Als u vragen hebt aan uw bestralingsarts kunt u contact opnemen met de doktersassistent. 013 – 594 75 65 (bereikbaar tussen 8.30 – 12.30 en 13.30 – 17.00 uur) Als u vragen hebt over de eerste afspraak 013 – 594 76 43 (bereikbaar tussen 8.45 – 11.30 en 14.00 – 16.30 uur) Als u vragen hebt over bestralingsafspraken 013 – 594 76 46 (bereikbaar tussen 8.45 – 11.30 en 14.00 – 16.30 uur) Als u vragen hebt over controle-afspraken na afloop van de behandeling 013 – 594 76 45 (bereikbaar tussen 8.45 – 11.30 uur) Als u vragen hebt over voeding en voedingsadviezen 013 – 594 77 77 (de diëtist is bereikbaar tussen 12.00 – 13.00 uur) Als u vragen hebt over huidverzorging 013 – 594 76 12 Als u contact op wilt nemen met de mammacare-consulent 013 – 594 75 71 Als u contact op wilt nemen met de maatschappelijk werker 013 – 594 77 77 Als u contact op wilt nemen met Infotheek Oncologie 013 – 594 75 80 (bereikbaar tussen 8.30 - 17.00 uur)

34

Kracht van kennis. Kracht van leven.

Instituut Verbeeten Brugstraat 10 5042 SB Tilburg T 013-594 77 77 www.verbeeten.nl