JAARVERSLAG 2013 CLUSTER RADIOTHERAPIE

JAARVERSLAG 2013 CLUSTER RADIOTHERAPIE

Antoni van Leeuwenhoek

In dit jaarverslag 2013 van het cluster Radiotherapie van het Antoni van Leeuwenhoek presenteren wij onze visie, doelstellingen en ambities op het gebied van patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs. Tevens treft u een aantal van onze kerngegevens aan die een indruk geven over de organisatie, werkwijze en resultaten van het cluster. Het Antoni van Leeuwenhoek koos 100 jaar geleden al voor de grensverleggende weg door onderzoek en specialistische zorg samen te voegen met één scherp gedefinieerd doel: de beste behandelingen bieden aan kankerpatiënten. Daarvoor is doordringen tot in de kern van kanker de enige weg. Het Antoni van Leeuwenhoek. In de kern van kanker.

INHOUDSOPGAVE



VOORWOORD

5

1

MISSIE, VISIE, STRATEGIE

7

2

P ROFIEL VAN HET CLUSTER RADIOTHERAPIE

8

3

SAMENWERKING

10

4 PATIËNTENZORG EN ZORGONTWIKKELING

12

5

KWALITEIT EN VEILIGHEID

15

6

ONDERWIJS EN OPLEIDING

17

7

 EDEWERKERS EN M PERSONEELSBELEID

19

8

ONDERZOEK, INNOVATIE, WETENSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN

24

9

APPARATUUR

35

3

Naamgeving In het verslagjaar 2012 luidde de officiële naam van het instituut nog: Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL). Uit onderzoek van het NIPO is gebleken dat de landelijke bekendheid van de naam ‘Antoni van Leeuwenhoek’ maar liefst 80% is. Mede hierdoor is door de organisatie besloten om vanaf 1 januari

4

2013 in Nederland verder te gaan onder de naam Antoni van Leeuwenhoek. Buiten Nederland wordt de naam Netherlands Cancer Institute gevoerd. Dit betekent ook twee versies van het corporate logo. In dit document wordt zoveel mogelijk de naam Antoni van Leeuwenhoek gehanteerd, ook daar waar dit het Nederlands Kanker Instituut betreft.

VOORWOORD In dit jaarverslag 2013 van het cluster Radiotherapie van het Antoni van Leeuwenhoek, presenteren wij onze visie, doelstellingen en ambities op het gebied van patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs. Daarnaast treft u een aantal van onze kern­gegevens aan die een indruk geven van de organisatie, de werkwijze en de resultaten van het cluster. In 2013 was het cluster betrokken bij een aantal omvangrijke projecten op het gebied van innovatie, groei en samenwerking. Zo trad het cluster officieel toe tot het internationale consortium dat de introductie van de MRI-gestuurde lineaire versneller in de kliniek voorbereidt. Nieuwe combinatiebehandelingen en adaptieve bestralingsprotocollen maken betere maatvoering voor de individuele patiënt mogelijk. Het cluster draagt ook in belangrijke mate bij aan de ambitie van het Antoni van Leeuwenhoek om tot 2020 met 50% te groeien. Op 14 januari opende onze nevenvestiging Radiotherapie bij het Spaarne ziekenhuis in Hoofddorp haar deuren, en een half jaar later werd - eerder dan voorzien - de tweede versneller in gebruik genomen. De samenwerking met het UMC Utrecht, in het bijzonder met de afdeling Radiotherapie, begint steeds concretere vormen aan te nemen. Voordelen van gezamenlijke behandel- en studieprotocollen en uitwisseling van kennis en medewerkers worden duidelijk en werken stimulerend. Na de aanvraag in 2013 werd aan het Amsterdam Proton Therapy Center, een gezamenlijk initiatief van het Antoni

van Leeuwenhoek, VUmc en AMC, de vergunning voor het aanbieden van protonen radiotherapie door het Ministerie van VWS verleend. Hiermee is een belangrijke stap genomen in de richting van een beyond-state-of-the-art faciliteit voor protonentherapie in Amsterdam. In 2013 was het precies tien jaar geleden dat op onze afdeling de eerste cone beam CT werd gemaakt, een essentiële gebeurtenis die de periode van moderne beeldgeleide radiotherapie inluidde. Het jaar 2013 markeerde ook het 100-jarig bestaan van ons instituut. Het cluster Radiotherapie ontwierp ter gelegenheid van dit jubileum een historische website die een compleet en geïllustreerd overzicht geeft van 100 jaar radiotherapie in het Antoni van Leeuwenhoek. Op 4 april 2013 werd www.historad.nl gelanceerd. Met ruim 320 medewerkers vormt ons cluster een grote, maar hechte groep die streeft naar een continue verbetering van de begeleiding, behandeling en nazorg van onze patiënten. De unieke combinatie van zorg, onderzoek en onderwijs onder één dak, maakt het ons mogelijk deze ambitie te verwezenlijken. Namens deze groep van gemotiveerde collega’s nodig ik u van harte uit dit jaarverslag door te nemen. Marcel Verheij, medisch clusterhoofd 5

6

HOOFDSTUK 1 MISSIE, VISIE EN STRATEGIE Missie Een significante bijdrage leveren aan de bestrijding van kanker door het verlenen van topklinische radiotherapeutische zorg waarbij de patiënt centraal staat.

Visie Het cluster Radiotherapie wil nationaal en internationaal vooroplopen in het creëren en implementeren van innovaties op het gebied van patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs.

Strategie Het cluster Radiotherapie van het Antoni van Leeuwenhoek behoort tot de sterkste radiotherapieafdelingen ter wereld. We willen deze positie consolideren en waar mogelijk verder uitbouwen tot een afdeling waar zo veel mogelijk patiënten de beste radiotherapiebehandeling krijgen. Om dat te garanderen, ontwikkelen we de beste technologie en behandelmethoden, passen die met de hoogste kwaliteit op de gehele patiëntenpopulatie toe en ontwikkelen ‘best practices’ die door het hele vakgebied overgenomen worden. We kiezen ervoor om wereldwijd leidend te zijn in de ontwikkeling van teletherapie en de snelle toepassing hiervan op de patiënten. Onze speerpunten zijn beeldgestuurde, adaptieve radiotherapie (IGART), functionele beeldvorming, “dose painting” en in vivo dosimetrie. Op de gebieden brachytherapie en behandeling met niet-ioniserende straling kiezen we ervoor om de best beschikbare technieken en behandelrichtlijnen direct in de kliniek te implementeren. Onze researchafdeling richt zich op onderzoek met duidelijke klinische relevantie, terwijl onze kliniek zich richt op innovatie en vlotte implementatie van resultaten uit de eigen research en die van industriële partners. We verwerven best practices door het uitvoeren van klinische trials en een gedegen registratie van respons, recidieven en toxiciteit bij alle patiënten binnen en buiten studieverband. De volgende eigenschappen en voorwaarden zijn voor ons van groot belang:

≈ de persoonlijke benadering van patiënten en de betrokkenheid van onze medewerkers

≈ de sterke ontwikkelcultuur, gesteund door voldoende financiële middelen

≈ de snelheid waarmee onze implementatiegroepen nieuwe behandelmethoden in de kliniek invoeren

≈ de continue kwaliteitsbewaking, die een intrinsiek onderdeel vormt van onze behandelmethodes en van de houding van onze medewerkers ≈ de nauwe samenwerking tussen kliniek, research en industrie ≈ onze state-of-the-art researchafdeling ≈ ons hoge patiëntvolume en onze uitstekende relaties met regionale partners ≈ onze kennis die we delen door onderwijs en interne en externe opleidingen.

Het bijzondere aan ons cluster is dat we opereren als onderdeel van een Comprehensive Cancer Centre dat zowel qua research als kliniek geheel gericht is op oncologie. Deze specifieke omgeving geeft uitstekende mogelijkheden om - via multidisciplinaire samenwerking - het beste in diagnose, therapie en nazorg te bereiken. Het cluster behandelt veel patiënten en kan daardoor efficiënt werken; het heeft voldoende omvang om overtuigende klinische trials neer te zetten. Dit patiëntvolume stelt ons in staat om op het oncologisch gebied wereldwijd voorop te lopen. Het maakt optimalisatie en specialisatie mogelijk, waardoor patiëntspecifieke behandelwijzen voor patiëntengroepen kunnen worden toegepast. Via de wetenschappelijke output van onze research afdeling, actieve kennisverspreiding, onze uitgebreide contacten met de industrie en onze interne en externe opleidingen worden deze ontwikkelingen overgenomen door het veld. Voorlichting, contact met patiëntenverenigingen en open dagen zorgen ervoor dat deze nieuwe ontwikkelingen bekend worden bij nieuwe patiënten, verwijzers en verzekeraars. Hierdoor zullen wij de groeiende vraag naar radiotherapeutische zorg op een verantwoorde wijze kunnen accommoderen. 7

HOOFDSTUK 2 PROFIEL VAN DE ORGANISATIE Het cluster Radiotherapie is onderverdeeld in vier afdelingen. Deze zijn opgebouwd uit de primaire disciplines: de Medische afdeling, de afdeling Klinische Fysica en Instrumentatie, de Paramedische afdeling en de Research afdeling.

Beleidsorganen Cluster Bestuur (CB)

Kerntaken van het CPZ

Het Cluster Bestuur bestaat uit de clusterleiding (medisch clusterhoofd en manager Zorg en Bedrijfsvoering), afdelingshoofden en een vertegenwoordiger van het Clusterteam Research. Het Cluster Bestuur bespreekt en bepaalt maandelijks het beleid van het cluster. De clusterleiding rapporteert namens het Cluster Bestuur rechtstreeks aan de leden van de Raad van Bestuur van het Antoni van Leeuwenhoek. Het Cluster Bestuur wordt ondersteund door het staf secretariaat.

≈ verantwoordelijk voor de kwaliteit van de geleverde

Cluster Bestuur (CB) ≈ eindverantwoordelijk voor de beleid- en

begrotingscyclus ≈ eindverantwoordelijk voor het behalen van productieafspraken ≈ toezien op wettelijke kaders, indicatoren vanuit overheden en Inspectie.

Clusterteam Patiëntenzorg (CPZ) Afstemming over de patiëntenzorg vindt plaats in het Clusterteam Patiëntenzorg. Deelnemers aan dit overleg zijn het afdelingshoofd Medische Afdeling, manager Zorg en Bedrijfsvoering, hoofd Afdeling Klinische Fysica en Instrumentatie en het afdelingshoofd van de Paramedische Afdeling. Het CPZ adviseert de clusterleiding over de concrete invulling van de beleidsbepaling van de patiëntenzorg.

8

zorg

≈ verantwoordelijk voor alle logistieke processen rondom de patiënt

≈ stimuleert nieuwe ontwikkelingen en is verantwoordelijk voor implementatie.

Clusterteam Research (CR) Het Clusterteam Research bestaat uit het Medisch Clusterhoofd, de sectieleider Research, groepsleiders en een deel van de projectleiders.

Kerntaken van het CR ≈ verantwoordelijk voor het vormgeven aan,

beoordeling en uitvoering van het wetenschappelijk programma van de afdeling en de overige wetenschappelijke activiteiten van het cluster ≈ stimuleert en geeft richting aan nieuwe researchprojecten ≈ verantwoordelijk voor een optimale besteding van de voor het wetenschappelijk onderzoek beschikbare gelden en andere activiteiten.

Medisch Clusterhoofd Prof. dr. M.Verheij

Manager Zorg en Bedrijfsvoering Mw. drs. S. Timmermans

Afdelingshoofd van de Medische Afdeling Dr. L.M.F. Moonen

Afdelingshoofd van de Klinisch Fysica en instrumentatie Mw. dr. ir. C. van VlietVroegindeweij

Afdelingshoofd van de Paramedische afdeling Dhr. H. Opdam

Sectieleider Sectie IX Research Prof. dr. M.Verheij

9

HOOFDSTUK 3 SAMENWERKING Het cluster Radiotherapie hecht grote waarde aan een goede relatie met zijn partners binnen en buiten de regio en investeert in deze samenwerking om zo een optimaal functionerend netwerk van multidisciplinaire kankerzorg in stand te houden. Deze samenwerking speelt zich op verschillende niveaus af en kent specifieke aandachtspunten. Verwijzers, Buitenpoli’s en Consulentschappen In 2013 werd 58,2% van de patiënten die op onze afdeling werd bestraald, verwezen vanuit dertien regionale ziekenhuizen. Om onze verwijzers optimale service te verlenen en op de hoogte te houden van de nieuwste ontwikkelingen, heeft het cluster geïnvesteerd in het accommoderen van externe poliklinische spreekuren (buitenpoli’s). Dit stimuleert collegiaal en multidisciplinair overleg en verkleint de afstand tot de patiënt. In 2013 heeft het cluster een enquête onder zijn verwijzers uitgevoerd om knel- en verbeterpunten te inventariseren. Dit heeft onder meer geleid tot een extra inspanning om de elektronische aanmeldprocedure voor nieuwe patiënten te verbeteren. Het cluster Radiotherapie is verder vertegenwoordigd in alle algemene en tumorspecifieke multidisciplinaire oncologiebesprekingen (MDO’s) van de verwijzende ziekenhuizen. Deze consulentschappen vormen een belangrijk instrument om specifieke radiotherapeutische expertise uit te dragen t.b.v. de oncologische patiënt. Ten slotte streeft het cluster ernaar om minimaal een keer per jaar een verwijzersavond te organiseren om de banden met de externe collega’s aan te halen en nieuwe ontwikkelingen toe te lichten.

Nieuwe locaties Spaarne Ziekenhuis Mede als gevolg van de dubbele vergrijzing stijgt het aantal kankerpatiënten in Nederland gestaag; van circa 110.000 in 2013 tot 125.000 in 2020. Aangezien ongeveer 50% van alle kankerpatiënten ooit wordt 10

bestraald als onderdeel van het behandeltraject, neemt de behoefte aan radiotherapeutische zorg ook toe. Binnen het adherentiegebied van het Antoni van Leeuwenhoek (AVL) behoort de regio Kennemerland/ Haarlemmermeer tot een van de grote groeikernen. De toestroom van radiotherapiepatiënten uit dit gebied is dermate groot dat deze niet geheel kan worden opgevangen in Amsterdam. Het cluster Radiotherapie heeft om die reden toenadering gezocht tot het Spaarne Ziekenhuis om de haalbaarheid van een nevenvestiging Radiotherapie in Hoofddorp te onderzoeken. Het Spaarne Ziekenhuis heeft op zijn beurt besloten om al zijn oncologische activiteiten te concentreren en intensieve samenwerking gezocht met het Kennemer Gasthuis in Haarlem. De combinatie van beide initiatieven heeft geresulteerd in de bouw van een oncologisch centrum op het terrein van het Spaarne Ziekenhuis, waarin het AVL een nevenvestiging Radiotherapie met drie bestralingsruimten heeft geïntegreerd. De bouw werd eind 2012 opgeleverd en op 9 januari 2013 werd de eerste patiënt bestraald. Eerder dan gepland, werd in juni de tweede lineaire versneller in gebruik genomen.

Tergooi Een vergelijkbaar project is gestart met Tergooi. Dit STZ-ziekenhuis met twee locaties is een van onze grootste verwijzers en bevindt zich op relatief grote reisafstand van het Antoni van Leeuwenhoek. Om de radiotherapeutische zorg zo dicht mogelijk bij huis aan te bieden voor de patiënten van Tergooi, worden concrete plannen uitgewerkt voor de bouw van een tweede nevenvestiging Radiotherapie op het terrein van Tergooi in Hilversum.

tumoren in het hoofd-hals gebied. Daarnaast is het CGO-Amsterdam een samenwerkingsverband van alle gynaecologisch oncologen op twee locaties in Amsterdam: AMC/VUmc en AVL. Ten slotte heeft het cluster sinds 2012 een alliantie-overeenkomst met de afdeling Radiotherapie van het MCA die afstemming van behandelprotocollen, verwijzingen en lateralisatie beschrijft in het kader van het NVRO Normeringsdocument Radiotherapie in Nederland.

UMC Utrecht Het Antoni van Leeuwenhoek (AVL) en het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht) hebben het voornemen om een gemeenschappelijk oncologiecentrum op te richten op twee locaties, één in Amsterdam en één in Utrecht. Hierin werken de beide afdelingen Radiotherapie nauw met elkaar samen op het gebied van patiëntenzorg, onderwijs/opleiding en onderzoek.

Amsterdam Proton Therapy Center (APTC)

In de nevenvestigingen Radiotherapie wordt dezelfde optimale radiotherapeutische zorg geboden als in de Antoni van Leeuwenhoek hoofdlocatie, maar op een voor de patiënt goed bereikbare locatie. De (nieuwe) nevenvestiging(en) zijn ingebed in het ziekenhuis, werken samen op het gebied van logistieke ondersteuning en stemmen aanschaf en gebruik van beeldvormende apparatuur af. De medische en paramedische staf bestaat uit medewerkers van het Antoni van Leeuwenhoek. Dit garandeert een hoge kwaliteit van zorgverlening en faciliteert snelle implementatie van innovatieve technieken.

Samenwerkingsverbanden met andere ziekenhuizen/afdelingen Samenwerking patiëntenzorg in Amsterdam en omstreken Naast de relatie met verwijzende ziekenhuizen in de vorm van consulentschappen en buitenpoli’s, neemt het cluster Radiotherapie ook deel aan andere specifieke vormen van regionale samenwerking. Diverse opleidings- en onderwijsactiviteiten worden gecoördineerd tussen de afdelingen Radiotherapie van VUmc, AMC, MCA en AVL. Als een van de acht Hoofd-Hals Oncologische Centra in Nederland, werkt het Antoni van Leeuwenhoek nauw samen met het AMC op het gebied van de behandeling van

Eind 2012 hebben de afdelingshoofden Radiotherapie van AMC, AVL en VUmc, gesteund door hun Raden van Bestuur, gezamenlijk het initiatief genomen om een faciliteit voor protonentherapie in Amsterdam te realiseren. Het APTC beoogt beyond state-of-the-art zorg en onderzoek aan te bieden in een eigenstandig behandelcentrum dat gebouwd zal worden op het terrein naast het Antoni van Leeuwenhoek. In 2013 is de bv officieel opgericht en heeft het APTC de vergunningaanvraag voor protonentherapie ingediend bij het Ministerie van VWS. De voorbereidingen ten behoeve van leverancierselectie, bouw en contractonderhandelingen met zorgverzekeraars zijn in 2013 van start gegaan.

MRL Consortium In 2013 trad het Antoni van Leeuwenhoek officieel toe tot het Elekta-Philips consortium dat de klinische introductie van een MRI-gestuurde lineaire versneller (MRL) voorbereidt. Dit revolutionaire concept dat de afdeling Radiotherapie van het UMC Utrecht heeft ontwikkeld, maakt voor een aantal bestralingsindicaties on-line MRI-gestuurde behandeling mogelijk. In 2013 startte de verbouw van een van de bestaande bestralingsruimten van het UMC Utrecht om plaatsing van de MRL mogelijk te maken. Naast het UMC Utrecht en het Antoni van Leeuwenhoek bestaat het consortium uit de volgende leden: University of Texas, MD Anderson Cancer Center, Sunnybrook Health Sciences Centre en het Froedert & Medical College of Wisconsin Cancer Center. 11

HOOFDSTUK 4 PATIËNTENZORG EN ZORGONTWIKKELING Patiëntenzorg In 2013 werden in totaal 5.103 bestralingsbehandelingen uitgevoerd. Dit komt neer op 11.065 T2 equivalente series; een stijging van bijna 2% ten opzichte van 2012. De verdeling over de verschillende complexiteitniveaus in 2013 was als volgt: 2.6% van de behandelingen zijn van niveau T1, 29% van niveau T2, 9% T3 en 59% van niveau T4. Het volume van de brachytherapie wisselt sterk van jaar tot jaar, en nam in 2013 af. Het aantal B2 equivalente behandelingen daalde van 1.633 naar 1.474 (10% afname). Bij alle patiënten die met een radicaal radiotherapie schema zijn behandeld, werden IMRT en VMAT technieken toegepast. Bij al deze behandelingen vond, naast meer gebruikelijke QA checks, ook in vivo EPID-dosimetrie plaats. In 2013 is deze vorm van dosisverificatie uitgebreid naar alle palliatieve behandelingen. Toegangstijd tot de polikliniek en doorlooptijden van het bestralingsvoorbereidingstraject worden gemeten en voldoen aan de normen gesteld door de wetenschappelijke beroepsverenigingen. Bij het jaarlijks gehouden patiënttevredenheidonderzoek kreeg het cluster Radiotherapie op vrijwel alle onderdelen een score van 8,9 of hoger op een schaal van tien. De productiecijfers van 2013 zijn weergegeven in de tabel.

Patiëntenvoorlichting In 2013 is een begin gemaakt met het uitbrengen van patiënten behandelwijzers radiotherapie ‘nieuwe stijl’. De inhoud is geactualiseerd en de vormgeving in lijn gebracht met de nieuwe huisstijl van het Antoni van Leeuwenhoek. De Lastmeter (hulpmiddel voor patiënten om bepaalde onderwerpen onder de aandacht te brengen van zorgverleners) wordt afgenomen bij curatieve longpatiënten en prostaatpatiënten. Vanuit de Lastmeter kan een speciaal team hulp op maat aanbieden voor de patiënt. Zo nodig wordt een individueel revalidatieplan gemaakt door een 12

revalidatiearts. Naast de revalidatiearts bestaat het team hulpverleners uit psychologen, een psychiater, maatschappelijk werker, diëtist, mondhygiënist, ergotherapeut, fysiotherapeut en een seksuoloog. De medewerkers van de Patiëntvoorlichting Radiotherapie worden in sommige gevallen ingezet bij het geven van voorlichting bij lopende studies. Het 100-jarig bestaan van het Antoni van Leeuwenhoek is gevierd op 12 oktober met een Open Dag. Het publiek kon overal in het instituut een kijkje nemen, ook op plaatsen die normaliter niet toegankelijk zijn. De afdeling Radiotherapie kon ook rekenen op veel belangstelling.

Productiecijfers 2013 Realisatie Realisatie 2013 2012 2013 t.o.v. 2012 Teletherapie T1

         77

       133

73%

T2

    1.606

    1.504

-6.4%

T3

       522

442

-15%

T4

    2.881

    3.024

5%

T2-Eq

  10.871

  11.065

2%

B1

53

39

-26%

B2

5

1

-80%

B3

65

30

-54%

B4

97

90

-7%

B5

81

80

-1%

1.633

1.474

-10%

Brachytherapie

B2-Eq

Bron: Jaarplan 2012 Radiotherapie

Zorgontwikkeling De zorgontwikkeling van het cluster Radiotherapie wordt voor een groot deel gestuurd vanuit de implementatiegroepen, te weten ITZ (treatment planning), IGART (adaptieve bestraling), IRTEX (geavanceerde beeldvorming) en EPID dosimetrie.

Ontwikkeling planningstechnieken (ITZ) In 2013 zijn VMAT-technieken voor blaas, maag en hippocampussparende PCI ontwikkeld en geïmplementeerd in de kliniek. Daarnaast is het zeer complexe planningsprotocol geïmplementeerd voor de hybride (stereotactisch/conventioneel) bestraling van stadium II/III longtumoren. Er zijn planningsstudies verricht naar het gebruik van flattening-filter-free (FFF) bundels bij verschillende doelgebieden: prostaat, mamma, stereotactische bestraling van hersen-, long-, en levertumoren. FFF bij hersentumoren is inmiddels klinisch geïmplementeerd. Daarnaast is een planningsstudie verricht voor de DOSIS trial (stereotactische bestraling van wervelmetastasen). Er zijn twee nieuwe versies van Pinnacle getest en klinisch in gebruik genomen. Versie 9.4 bevatte de eerste versie van SPICE, een module voor het automatisch intekenen van organen. SPICE is uitgebreid getest door middel van een vergelijkende studie op een groot aantal patiënten. Conclusie van deze studie was dat de huidige versie van SPICE nog niet goed genoeg is voor klinisch gebruik. In samenwerking met Philips wordt gewerkt aan een verbeterde versie. Pinnacle versie 9.6 bevat de Dynamic Planning module, waarmee het plannen van ART procedures wordt vereenvoudigd. De klinische implementatie van deze module is ter hand genomen en zal begin 2014 afgerond worden. Om de efficiëntie te verhogen zijn verbeteringen aangebracht in het planningstraject voor palliatieve patiënten. Daarnaast is de eerste fase van het FAST-Planning project klinisch geïmplementeerd: het automatisch aanmaken van een patiënt-record in Pinnacle en automatische import van CT-scans. FAST-Planning wordt in de komende jaren uitgebreid en zal uiteindelijk het volledige planningsproces voor class solutions automatiseren. Om het anonimiseren van patiëntendata voor onderzoek- en ontwikkeldoeleinden te vergemakkelijken is een tool ontwikkeld die Pinnacle-data en bijbehorende DICOM data volledig anonimiseert met behoud van data-integriteit. Hierdoor kan data makkelijker en veiliger worden uitgewisseld met andere instituten.

Implementatie van beeldgestuurde adaptieve bestralingsprocedures (IGART) Planselectie (“Library of Plans” (LoP)) wordt ingezet bij patiënten met cervixcarcinoom ter compensatie voor variatie in de positie van de cervix/uterus door variërende blaasvulling. Dagelijks wordt het best passend plan geselecteerd uit een bibliotheek van vooraf gegenereerde plannen. Een reductie van het PTV met 5 mm is momenteel in voorbereiding. Tevens wordt de LoP strategie nu uitgewerkt voor gebruik bij patiënten met blaascarcinoom en rectumcarcinoom. Voor patiënten met longcarcinoom is een multiple region of interest registratieprotocol ingevoerd. Hierbij wordt de positie van zowel de tumor, ruggenwervels, en carina in de dagelijkse cone beam CT geregistreerd ten op zichte van de planning CT. De positie van de patiënt wordt gecorrigeerd op basis van de carina match, terwijl een automatische beslisregel de positie van de ruggenwervels en tumor monitort. Voor hoofd-halskankerpatiënten is online een correctieprotocol ingevoerd. Tevens wordt de afgegeven dosis op basis van de dagelijkse CBCT-scans een deformeerbare registratie. Hiermee kunnen patiënten waarbij de afgegeven dosis teveel afwijkt van de geplande dosis, geïdentificeerd worden als kandidaten voor adaptieve radiotherapie.

Grotere inzet MRI en PET bij de bepaling van het doelgebied (IRTEX) Het doel van de werkgroep IRTEX is het ontwikkelen en toepassen van MRI-, PET-, en complexe CT-technieken ten behoeve van radiotherapie. Ook functionele beeldvorming wordt door de IRTEX groep verder ontwikkeld en geïmplementeerd. In 2013 is het gebruik van MRI binnen de beschikbare tijd voor radiotherapie verder toegenomen ten opzichte van 2012. Voor PET zijn door de komst van de nieuwe PET-CT scanner extra tijdsloten voor radiotherapie beschikbaar gekomen. Door het volgen van externe cursussen is de MRI opleiding van onze laboranten op het gewenste niveau gebracht. Voor rectumtumoren is het MRI protocol geactualiseerd en afgestemd met radiologie. Ten behoeve van stereotactische radiotherapie van spinale tumoren is een MRI protocol ontwikkeld voor geometrisch nauwkeurige afbeelding van de tumor, de wervel en het myelum in het wervelkanaal. De gevoeligheid van de beelden voor artefacten en beweging is onderzocht. Voor prostaat brachytherapie is onderzocht met welke nauwkeurigheid MR en ultrasound kunnen worden gematcht, zodat bij implantatie beter rekening gehouden kan worden met de lokalisatie van de tumor op MRI. 13

Hoewel de beschikbare MRI-capaciteit voor radiotherapie in 2013 voldoende was, groeit de vraag door. Verder is een aantal technische eigenschappen van de bestaande scanners beperkend voor verdere ontwikkeling: de ruimte binnen de scanner is krap, zodat scannen in bestralingshouding (armsteun) niet mogelijk is. De spoelsystemen beschikken over een beperkt aantal kanalen, zodat geometrische vervormingen een punt van zorg blijven. Voor PET-CT is de 4D PET-CT met niet-rigide registratie van verschillende fasen van PET en CT gerealiseerd. Hiermee wordt een mid-position PET-CT gemaakt die voor longtumoren gebruikt wordt als basis van de planning. Een beperkende factor hierbij is de tijd die reconstructie van de PET beelden kost op de scanner. Hierover is overleg met Philips gaande.

EPID dosimetrie Alle uitwendige behandelingen die op de afdeling worden uitgevoerd, worden met megavolt fotonen gecontroleerd door middel van EPID dosimetrie. Dit gebeurt zoveel mogelijk in vivo (dat wil zeggen tijdens de behandeling zelf). Wanneer dat niet mogelijk of wenselijk is, wordt de behandeling op een fantoom gecontroleerd. In 2013 zijn 3.706 IMRT en VMAT behandelingen gecontroleerd, 3.234 in vivo en 472 op een fantoom. Daarnaast zijn 2.779 niet-IMRT behandelingen (meest palliatief) gecontroleerd. Er zijn 86 fantoommetingen 14

gedaan, omdat er bij de in vivo dosimetrie afwijkingen gevonden werden. Elfmaal (0,2%) is een afwijking gevonden met EPID dosimetrie die een aanpassing van de behandeling tot gevolg had. In 2013 zijn er grote veranderingen geweest in de EPID dosimetrie logistiek. In de eerste plaats is nieuwe software klinisch in gebruik genomen die alle opgenomen beelden automatisch verwerkt tot een dosimetrierapport. Bij afwijkende resultaten worden ‘alerts’ gecreëerd. Het resultaat moet dan door een laborant of fysicus beoordeeld worden. Ook is het team klinisch fysici (i.o.) dat EPID dosimetrieresultaten beoordeelt, uitgebreid van twee naar acht personen. Iedere dag is één van die fysici verantwoordelijk voor het beoordelen van verificaties met afwijkende resultaten. Er is een begin gemaakt met het uitbreiden van het aantal fracties waarbij EPID dosimetrie uitgevoerd wordt. Voor KNO-patiënten wordt nu bij alle fracties de dosis in vivo geverifieerd, in plaats van bij de eerste drie fracties. Een bottleneck bij VMAT dosisreconstructie was de benodigde tijd voor de EPID dosisreconstructie, die wel kon oplopen tot vijftien minuten per fractie. In 2013 is een nieuwe ‘dose engine’ in de kliniek geïntroduceerd, die een factor zeven sneller is dan de oude. Door hernieuwde samenwerking met Elekta is de ontwikkeling van een commercieel product op basis van de AVL dosisreconstructie algoritmes een stap dichterbij gekomen.

HOOFDSTUK 5 KWALITEIT EN VEILIGHEID De stafafdeling Kwaliteit van het cluster Radiotherapie heeft als doel het onderhouden en ontwikkelen van ons huidige kwaliteitssysteem. Met behulp van dit systeem streven wij ernaar om verantwoorde zorg te leveren. Hieronder verstaan wij doeltreffende, doelmatige, veilige, tijdige en patiëntgerichte zorg die afgestemd is op de reële behoeften van de patiënt. De gemaakte afspraken leiden tot uniforme en overdraagbare werkwijzen die heroverwogen kunnen worden indien nodig. Bovendien zijn ze aantoonbaar aan derden als inspectie, verzekeraars en patiënten. Audits In 2013 zijn de volgende audits uitgevoerd: ≈ Evaluatie RTnext items ≈ Implementatie nieuwe techniek IMRT gynaecologie ≈ Procedure ingebruikname toestel S3 ≈ Onbeheerde documenten ≈ Controle op naleving persoonlijke hygiëne voorschriften ≈ Introductie nieuwe medewerkers RT ≈ Implementatie nieuwe software ≈ Infectiepreventie ≈ Opiatenbeheer AVL ≈ Contrasttoediening CT.

APK’s (Analyse Proces Kwaliteit) Per APK wordt voor een bepaalde groep van patiënten het hele traject van voorbereiding (beginnend bij de CT) tot aan de uitvoering (bestraling) gecontroleerd. Het betreft een clusterbrede controle waarbij meerdere disciplines betrokken zijn. In 2013 zijn de volgende processen geanalyseerd: ≈ Botmetastase ≈ Hoofd/hals (IMRT/VMAT plannen) ≈ Hoofd/hals (niet IMRT/VAMAT plannen) ≈ Thorax (long + longhypo) ≈ Gastro-enterologie (rectum, oesophagus) ≈ Sarcomen/lymfomen ≈ Gynaecologie (cervix, endometrium)

≈ Elektronen/Orthovolt ≈ Mamma/thoraxwand ≈ Urologie (blaas, penis, overig).

PRI (Prospectieve Risico Inventarisatie) Voor het cluster Radiotherapie is een PRI planning 2013 gemaakt. De volgende PRI’s zijn uitgevoerd: ≈ Procedure ARTFORCE ≈ Brachytherapie cervix ≈ Pinnacle dynamic planning voor KNO-herplanningen.

VIM (Veilig Incident Melden) Het cluster Radiotherapie heeft een decentrale multidisciplinaire commissie waarin de VIM meldingen worden besproken. In 2013 zijn 722 meldingen gedaan. In vergelijking met 2012 is het aantal meldingen vrijwel gelijk gebleven. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de meldingsbereidheid van de medewerkers groot is. Als een trend wordt gesignaleerd over een bepaald onderwerp, kan dit leiden tot een “VIM alert”. In 2013 is driemaal een VIM nieuwsbrief uitgebracht waarin de medewerkers worden geïnformeerd over de aard van de meldingen en de ondernomen acties. De meldingen hebben geleid tot concrete verbeterpunten: ≈ Het project 24-uursnorm is gestart met als doel een 15

beter inzicht te krijgen of ‘spullen te laat’ daadwerkelijk een veiligheidsrisico oplevert of tot een incident heeft geleid. ≈ Het project CT procesoptimalisatie is gestart met als doel het proces op de CT-scanner in kaart te brengen. Aanleiding voor het starten van dit project was het groot aantal meldingen over het onjuist noteren van gebruikte hulpmiddelen. ≈ Naar aanleiding van een aantal incidenten over de niet-uitvoerbaarheid van palliatieve femur bestralingen met de groene voetensteun, is een project gestart om een nieuwe voetensteun te ontwikkelen.

NIAZ accreditatie (Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg) In 2012 is door het NIAZ de accreditatiestatus toegekend met betrekking tot de bestendige deelaccreditatie cluster Radiotherapie van het Antoni van Leeuwenhoek. Op 9 oktober 2013 heeft een toets op het actieplan plaatsgevonden waarbij de auditoren onder de indruk waren van de snelheid waarmee de verbeterpunten zijn opgepakt. Van de acht verbeterpunten zijn zes verbeterpunten “adequaat” opgepakt, één verbeterpunt is “deels adequaat” opgepakt en één verbeterpunt is niet van toepassing voor het cluster Radiotherapie. In 2016 bezoekt het NIAZ het cluster Radiotherapie opnieuw voor een vervolgaccreditatie.

Prestatie-indicatoren Prestatie-indicatoren, ook wel kwaliteitsindicatoren genoemd, zijn meetbare aspecten van de zorgverlening die een aanwijzing geven over de kwaliteit van de geleverde zorg. Voor 2013 zijn de benodigde indicatoren aangeleverd aan: ≈ NVRO (Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie) ≈ IGZ (Inspectie voor de Gezondheidszorg) ≈ Fysica indicatoren.

Patiëntervaringen Via de mini-enquête worden continu de ervaringen van onze patiënten gemeten over de door ons aangeboden radiotherapeutische zorg. De score in 2013 voor de algemene tevredenheid kwam uit op 8,9 en wijkt niet af van de score van 2012. Wanneer de patiënt via het formulier verbeterpunten aangeeft, wordt daar waar mogelijk aan de wens van de patiënt voldaan. In een enkel geval kan de gegeven feedback leiden tot een speciaal verbetertraject.

16

In 2013 hebben 122 patiënten van ons cluster meegedaan aan een pilot van de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO). Via een uitgebreide vragenlijst zijn de patiëntervaringen van alle radiotherapieafdelingen in Nederland in kaart gebracht. In 2014 worden de resultaten van deze landelijke CQ-index (Consumer Quality Index) bekend gemaakt. In 2013 is besloten om in 2014 te starten met speciale enquêtezuilen voor het meten van patiënt ervaringen, naast de papieren enquête. Een voordeel van de zuilen is dat alles digitaal verloopt en dat de scores direct automatisch worden verwerkt en zichtbaar zijn.

HOOFDSTUK 6 ONDERWIJS EN OPLEIDING Het cluster Radiotherapie hecht grote waarde aan onderwijs en opleiding van eigen medewerkers en collega’s van buiten het Antoni van Leeuwenhoek. Ook draagt het cluster nationaal en internationaal kennis uit door middel van onderwijs, opleidingen, bijscholingen en deelname aan (inter)nationale cursussen en workshops. Opleiding tot radiotherapeut-oncoloog Het cluster participeert in de door de RGS erkende opleiding tot radiotherapeut-oncoloog. De verdeling van de verschillende aio’s plaatsen wordt door het Concilium van de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie voorbereid en vervolgens door overheidsinstanties goedgekeurd. In 2013 volgden dertien arts-assistenten de opleiding tot radiotherapeut-oncoloog en stroomde een nieuwe arts-assistent de opleiding in. Daarnaast faciliteerde het cluster twee zogenaamde AGIKO plaatsen. Deze constructie bestaat uit een arbeidsovereenkomst van acht jaar waarin de kandidaat op een onderzoeksproject promoveert en daarnaast de klinische opleiding tot radiotherapeut-oncoloog afrondt. Per 31 december 2013 zijn dertien arts-assistenten in dienst. De opleiding tot radiotherapeut is gestructureerd in het kader van de modernisering van medische vervolgopleidingen waartoe de regelgeving is vastgelegd in het zogenaamde Kaderbesluit, het landelijke opleidingsplan radiotherapie 2010, alsmede het op deze afdeling van toepassing zijnde lokaal opleidingsplan. In de praktijk betekent dit dat de arts-assistenten hun vorderingen bijhouden in een portfolio en dat de opleidingsgroep zich didactisch bekwaamt in specifieke cursussen. Deze Teach the Teacher-cursus wordt door het Academisch Medisch Centrum Amsterdam verzorgd. De opleider, Rick Haas, is al jaren actief in de landelijke opleidingscommissie. Tevens is hij secretaris van het Concilium en heeft als lid van de plenaire visitatie commissie reeds vele kwaliteits- en opleidingsvisitaties onder zijn voorzitterschap gevoerd. Eind 2012 is besloten het opleiderschap duaal voort te zetten

waarbij de taken en verantwoordelijkheden bij twee stafleden zijn ondergebracht: Rick Haas en Joost Knegjens.

Paramedische opleidingen tot MBB’er In 2013 waren binnen de paramedische groep vijftien studenten (waarvan drie nieuwe studenten) in opleiding tot MBB’er binnen twee opleidingsvormen: 1. De vierjarige Medisch Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken (MBRT) aan de Hogeschool te Haarlem, geaccrediteerd door de Nederlands -Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). De opleiding ressorteert onder het Ministerie van OC&W. Nieuw is de accreditatiemogelijkheid voor de praktijkcomponent van deze opleiding bij het College Zorg Opleidingen die in 2013 gerealiseerd is. 2. De driejarige inservice opleiding tot radiotherapeutisch laborant aan het Erasmus MC/ Zorgacademie te Rotterdam, een geaccrediteerde opleiding die ressorteert onder het College Zorg Opleidingen en indirect onder het Ministerie van VWS. De paramedische groep ontving ook zes studenten voor een stage van effectief twintig weken. Deze studenten volgen de voltijd variant van de MBRT-opleiding. Zij lopen deze stage gedurende het derde studiejaar. Gebleken is dat deze lange stages een prima onderdeel van het werving- en selectie beleid zijn. Alle opleidingen werken met een competentiegericht curriculum. De competenties van beide opleidingen zijn op verschillende wijze beschreven maar 17

komen in essentie overeen. Hierdoor kan met één onderwijsmethodiek binnen het cluster gewerkt worden. Dit werkt efficiënt maar schept ook duidelijkheid voor de begeleiders. Daarnaast is voor de duale- en inservice opleiding een lokaal praktijkleerplan van kracht. Resultaten en vorderingen worden vastgelegd in werkplekdossiers die in 2014 omgezet worden naar een digitaal dossier. Beide opleidingen worden afgesloten met een praktijkgericht onderzoek waarbij meerdere disciplines zijn betrokken waardoor de multidisciplinaire samenwerking wordt versterkt. De motivatie van de studenten is groot omdat de onderwerpen een afdelingsbelang hebben, “een opdracht die ertoe doet”. Ook worden studenten zich meer bewust dat voorafgaand aan klinische implementatie veel voorwerk nodig is. Dit alles maakt de totale afstudeerfase uitdagender en leerzamer. Als het gehele opleidingstraject is doorlopen wordt het dossier gesloten. De studenten worden in de praktijk begeleid door gediplomeerde collega MBB’ers die allemaal verplicht de cursus ‘coaching en beoordeling’ hebben gevolgd. Afgelopen jaar is gestart met een ‘feedback analyse’ met betrekking tot de attitude van de student. In 2013 volgde één tweedejaars doktersassistente van het ROC van Amsterdam een stage van acht weken.

Opleiding tot Physician Assistant Sinds september 2007 stelt het cluster Radiotherapie paramedici in de gelegenheid om de duale HBO masteropleiding te volgen bij de Hogeschool INHOLLAND, cluster Nursing, Amsterdam. De Physician Assistant (PA) is een hoogopgeleide medische professional die geprotocolleerde taken overneemt van een arts/medisch specialist. Tijdens de opleiding - deels theoretisch, deels praktisch wordt een brede medische basis aangeboden waarin gezamenlijk met de medisch specialist/radiotherapeut en de docenten wordt gewerkt aan een toenemend niveau van zelfstandigheid. Per 1 januari 2012 zijn de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Physician Assistant officieel vastgelegd in de wet BIG. In deze wet zijn ook de zogenaamde voorbehouden handelingen vastgelegd, zoals het voorschrijven van medicatie. In 2013 waren vijf PA’s en drie PA’s i.o werkzaam bij het cluster Radiotherapie.

Opleiding tot klinisch fysicus Het cluster Radiotherapie is erkend als opleidingsinstituut voor de vierjarige opleiding tot klinisch fysicus radiotherapie. Deze post-academische opleiding is gestructureerd volgens het reglement van de Stichting Opleiding Klinisch Fysicus (OKF) 18

en wordt afgerond met een registratie door de Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica (NVKF). In 2013 volgden drie fysici de opleiding tot klinisch fysicus. Eén klifio heeft zijn opleiding succesvol afgerond, één klifio is begonnen met de opleiding.

Cursus VMAT/RapidArc Dynamische Rotatiebestraling is een moderne bestralingstechniek die in het Antoni van Leeuwenhoek inmiddels routinematig wordt toegepast. Bij de implementatie van deze techniek is in de laatste jaren veel ervaring opgedaan. Op basis hiervan werd besloten deze ervaring uit te dragen in een cursus. In overleg met de afdeling Radiotherapie van VUmc werd de keuze gemaakt een gemeenschappelijke cursus VMAT/RapidArc aan te bieden. Deze werd in september 2012 voor de eerste keer aangeboden. De vijftig deelnemers gaven veel positieve feed back op grond waarvan de cursus in september 2013 werd herhaald, wederom in het Antoni van Leeuwenhoek maar deze keer in het Engels. Ook nu was de cursus weer volgeboekt en de beoordeling zeer positief.

NVRO visitatie 2013 Een visitatiecommissie van de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie (NVRO), de Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica (NVKF) en de Nederlandse Vereniging Medische Beeldvorming en Radiotherapie (NVMBR), heeft op 31 januari en 1 februari een bezoek gebracht aan het cluster Radiotherapie en aan de nevenvestiging in Hoofddorp. Deze vijfjaarlijkse visitatie betreft zowel een opleidings- als een kwaliteitsvisitatie voor alle disciplines. De visitatie heeft geleid tot verlenging van de erkenning als opleidingsinrichting tot 2018.

Symposium Radiotherapie NVMBR Op 9 november 2013 is het Symposium Radiotherapie van de Nederlandse Vereniging Medische Beeldvorming en Radiotherapie (NVMBR) gehouden in het Antoni van Leeuwenhoek. Zo’n 250 radiotherapeutisch laboranten, werkzaam op afdelingen radiotherapie in Nederlandse ziekenhuizen, waren aanwezig. De gehele dag stond in het teken van ‘100 jaar Antoni van Leeuwenhoek is ook 100 jaar Radiotherapie’. Het aangeboden programma was divers van aard: van indicatiestelling radiotherapie, late effecten van bestraling, protontherapie in Nederland, functionele- en anatomische beeldvorming voor dose painting in de radiotherapie tot een plenaire discussie over verschuivende verantwoordelijkheden en bevoegdheden voor de MBB’ers in de radiotherapie. Daarnaast waren er diverse informatiestands van onder meer Elekta, Historad.nl en Cablon Medical.

HOOFDSTUK 7 MEDEWERKERS EN PERSONEELSBELEID Radiotherapeut-oncologen

Paramedische groep

Voor de medische groep was 2013 een uitdagend jaar. Nieuwe landelijke kwaliteitseisen in de oncologische zorg resulteren in een explosieve stijging van het aantal tumorspecifieke MDO’s (multidisciplinaire overleggen) waarbij radiotherapeutische participatie noodzakelijk is. Hoewel het cluster Radiotherapie deze kwaliteitseisen ten volle onderschrijft, vormt de tijdsinvestering een toenemend probleem, mede door het achterwege blijven van een kostendekkende financiële compensatie. Het regelen van de bemensing van de nevenvestiging Hoofddorp vormde voor de medische groep een forse uitdaging. Desondanks kon de continuïteit van de medische zorg op beide locaties worden gegarandeerd zonder verlies van efficiëntie.

Het jaar 2013 is voor de paramedische groep een rustig jaar geweest. Grote projecten zoals de opening van de nevenvestiging Hoofddorp en de reorganisatie binnen de laborantengroep waren in de afrondende fase of zijn afgerond. Vanaf januari 2013 is de nevenvestiging in Hoofddorp in bedrijf en na de normale kleine opstartproblemen, zijn alle medewerkers die in Hoofddorp werken zeer tevreden over het gebouw, de werkomgeving en de wijze waarop wij de patiënten ‘dicht bij huis’ kunnen behandelen. Een groot aantal medewerkers van de paramedische groep is direct en/of indirect betrokken geweest bij de succesvolle start van de nevenvestiging. In juni werd de tweede versneller in Hoofddorp in gebruik genomen. De reorganisatie van de leidinggevende structuur

19

binnen de paramedische groep - van teamleiders naar procesleiders - werd afgerond met de aanstelling van de procesleiders. Bijna alle laboranten hebben een nieuwe functiebeschrijving ontvangen met de daarbij behorende competenties. Als laatste onderdeel van de reorganisatie is een eerste aanzet gegeven voor een nieuw systeem van beoordeling en ontwikkeling, de 360 graden feedback systematiek. Deze manier van beoordelen heeft als hoofddoel de verdere ontwikkeling van de MBB’er. Inmiddels zijn alle procesleiders/teamleiders in functie en met veel enthousiasme aan de nieuwe taak begonnen. Door de nieuwe takenstructuur is ook goed zichtbaar welke opleiding(en) MBB’ers nodig hebben om een functie goed uit te oefenen. Dit geeft meer duidelijkheid voor alle partijen en verhoogt het deskundigheidsniveau van de MBB’er. Dit was ook de aanleiding voor het opnieuw inrichten van de opleidingsstructuur voor studenten en MBB’ers, waarbij het doel is de opleiding te moderniseren en aan te passen aan de processen. Op dit moment is er geen sprake van een krappe arbeidsmarkt voor MBB’ers. De economische crisis, de hoge instroom van bevoegden vanuit de MBRT en een gering intern verloop zijn hiervan de voornaamste oorzaken. De ingebruikname van de tweede versneller in de nevenvestiging Hoofddorp en de daarbij behorende verdeling van de versnellers over de teams, het behoud van deskundigheid en de afwisseling in het werk voor MBB’ers, was een organisatorische uitdaging waar de leidinggevenden zich mee geconfronteerd zagen. De uitdagingen voor 2014 liggen dan ook vooral op het gebied van het verschuiven en het anders inrichten van de werkzaamheden, mede ingegeven door de dynamiek in de radiotherapie (hypobestralingen en veranderende bestralingsschema’s) en de ruime arbeidsmarkt.

Personeel algemeen Het personeel van het cluster Radiotherapie is gedurende 2013 tijdens diverse medewerkersbijeenkomsten geïnformeerd over de ontwikkelingen binnen het cluster (oner meer over de opening van de nevenvestiging Hoofddorp en de ontwikkelingen rond het Amsterdam Proton Therapy Center (APTC)). In 2013 is éénmalig een geplande ontruimingsoefening geweest.

20

Personeel 2013 Aantal medewerkers per 31 december 2013 Aantal fte’s per 31 december 2013

322 personen 281 fte

Aantal man/vrouw

111 mannen en 211 vrouwen

Aantal fulltime/ parttime

174 fulltime en 148 parttime

Externe bestuurlijke werkzaamheden van personeelsleden van het cluster Radiotherapie Prof. dr. M. Verheij (hoofd cluster Radiotherapie) ≈ Bijzonder hoogleraar Vrije Universiteit Amsterdam ≈ Voorzitter NVRO ≈ Secretaris SONCOS ≈ Bestuurslid Landelijk Platform Protonen Therapie, NVRO ≈ Lid Commissie voor Beroepsaangelegenheden, NVRO ≈ Lid Commissie Bijzondere Bestralingstechnieken, NVRO ≈ Lid NFU project groep Oncologische Zorg ≈ Lid IKNL werkgroep Gastro-Intestinale Tumoren ≈ Lid Werkgroep Protonentherapie CVZ ≈ Lid Bestuurlijk Overlegorgaan van de Orde van Medisch Specialisten ≈ Lid NOCI Executive Committee EORTC ≈ Lid Scientific Audit Committee EORTC ≈ Lid Task Force UICC ≈ Lid Wetenschappelijke Commissies ESTRO, ECCO, ICTR ≈ Lid Scientific Advisory Board, Gray Institute, University of Oxford ≈ Lid External Scientific Advisory Board, CCC Tübingen ≈ Sectieredacteur Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde ≈ Lid Redactieraad Nederlands Tijdschrift voor Oncologie ≈ Voorzitter Wetenschappelijke Adviesraad Oncologie Up-to-date ≈ Lid Redactieraad Radiotherapy & Oncology ≈ Lid Redactieraad Radiation Oncology ≈ Lid Redactieraad Frontiers in Pharmacotherapy of Neoplastic Diseases ≈ Lid Raad van Advies Elekta ≈ Lid Raad van Advies SPKS Dr. B.M.P. Aleman (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Lid LPRGE (Landelijk Platform Radiotherapie voor Gastroenterologische tumoren) ≈ Lid IKNL werkgroep Gastro-Intestinale Tumoren ≈ Lid redactieraad Oncologie Up-to-date ≈ Lid Executive Committee EORTC Lymphoma Group Dr. J.S.A. Belderbos (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Voorzitter LPRL (Landelijk Platform Radiotherapie bij Longtumoren) ≈ Bestuurslid DLCRG (Dutch Lung Cancer Research Group)

≈ Voorzitter van de werkgroep voor de evaluatie van de richtlijnen NSCLC  en SCLC ( IKNL)   

≈ Lid werkgroep consensus based revisie richtlijn NSCLC (IKNL)

≈ Voorzitter Dutch Lung Radiotherapy Audit (NVRO Longkanker-Uitkomstregistratie RT) 

≈ Lid IKNL werkgroep Long Tumoren  ≈ Lid Raad van advies Continuum Longoncologie ≈ Lid EORTC Lung Cancer Group ≈ Lid ELEKTA Lung Consortium ≈ Docent ESTRO masterclass in Radiation Oncology Mw. C.W.M. Bloemers (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Lid LPGRT (Landelijk platform Radiotherapie Gynaecologische Tumoren, NVRO) ≈ Lid IKA-werkgroep Gynaecologische Tumoren ≈ LPRGT-vertegenwoordiger in CRGO, (Commissie Richtlijnen Gynaecologische Oncologie) onderdeel van de WOG (Werkgroep Oncologische Gynaecologie) ≈ Vertegenwoordiger radiotherapie voor de IKA region in De Dutch Gynaecological Oncology Group (DGOG)    

Dr. R.L.M. Haas (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Lid Concilium Radiotherapeuticum NVRO ≈ Lid Kascommissie NVRO ≈ Lid van de Nederlandse Weke Delen Werkgroep ≈ Voorzitter Centrale Opleidingscommissie ≈ Lid Werkgroep Sarcomen IKNL ≈ Voorzitter Landelijk Platform Radiotherapie bij Sarcomen ≈ Lid Medische Adviesraad Sarcoma NL ≈ Lid Non Hodgkin lymphomen werkgroep IKNL ≈ Lid Medisch Specialisten registratie commissie ≈ Voorzitter Local Treatment Subcommittee van de EORTC Soft Tissue and Bone Sarcoma Group ≈ Faculty Member of the ESMO initiated World Sarcoma Network ≈ Lid SPAEN (Sarcoma Patients Euronet) Medical Advisory Board. ≈ Voorzitter Transatlantic Target Volume Delineation Task Force of the EORTC-STBSG and CTOS ≈ Lymphoma Field Expert ≈ Lid Editorial Board of Case Reports in Pathology ≈ Lid Editorial Board of New Journal of Science ≈ Lid International Advisory Board of the International Journal of Radiation, Oncology, Biology & Physics

21

Dr. P.H.M. Elkhuizen (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Lid CBO- richtlijncommisie mammacarcinoom ≈ Lid LPRM (Landelijk Platform Radiotherapie voor Mammacarcinomen) ≈ Lid Neoadjuvant werkgroep BOOG

Dr. B. van Triest (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Lid Landelijk platform Radiotherapie Gynaecologische Tumoren, NVRO ≈ Projectleider CQ-index radiotherapie, NVRO ≈ Bestuurslid Dutch Urology Oncology Studygroup

Mw. Y.G. van der Geld (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Lid van het Landelijk Platform Palliatie en Radiotherapie

Mw. F.E.M. Voncken (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Bestuurslid IKNL werkgroep Gastro-Intestinale Tumoren ≈ Lid LPRGE (Landelijk Platform Radiotherapie voor Gastroenterologische tumoren) ≈ Lid Landelijk Platvorm Palliatie ≈ Docent Avans+

Dr. E.P.M. Jansen (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Bestuurslid van de Dutch Gastric Cancer Group ≈ Lid multidisciplinaire expertgroep Slokdarm-, cardia- en maagcarcinoom van het IKNL

J.L. Knegjens (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Lid LPRL (Landelijk Platform Radiotherapie bij Longtumoren) ≈ Lid IKNL werkgroep  Long Tumoren  ≈ Lid EORTC Lung Cancer Group ≈ Docent InHolland ≈ Docent Avans+ Dr. F.J. Pos (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Voorzitter LPRU (Landelijk Platform Radiotherapie Urologische tumoren, NVRO) ≈ Bestuurslid DUOS (Stichting Dutch Uro-Oncology Studygroup, een multidisciplinaire studiegroep van 34 aangesloten ziekenhuizen, voor investigator initiated en door de farmacie geïnitieerde studies bij vroeg en laat prostaatcarcinoom, blaascarcinoom en zaadbalkanker) ≈ Lid IKNL werkgroep Urologische Tumoren ≈ Lid EORTC-GU cancers group Dr. N.S. Russell (radiotherapeut-oncoloog) ≈ Lid van de stralingscommissie (Radiation protection committee) ≈ Lid van de Protocol Toetsings Commissie van het Antoni van Leeuwenhoek ≈ Lid van de stuurgroep van de EORTC Radiation Oncology Group ≈ Lid werkgroep voor CBO richtlijnen lymfoedeem en lipoedeem ≈ Lid wetenschappelijk committé European Breast Cancer Conference. ≈ Docent ESTRO ≈ Docent InHolland ≈ Docent Avans+

22

Dr. R.W. de Boer (klinisch fysicus) ≈ Lid NVKF Visitatiecommissie Dr. E. Damen (klinisch fysicus) ≈ Bestuurslid LPRL (Landelijk Platform Radiotherapie bij Longtumoren, NVRO) ≈ Gastdocent InHolland Dr. U.A. van der Heide (klinisch fysicus) ≈ Secretaris NVRO Wetenschapscommissie ≈ Cursusleider ESTRO cursus Advanced imaging for physicist ≈ Lid scientific advisory group for Radiation Physics ESTRO

Dr. J.B. van de Kamer (klinisch fysicus) ≈ Voorzitter Nederlandse Commissie Stralingsdoismetrie (NCS) ≈ Lid platform “Stralingsbescherming in het ziekenhuis” NCS ≈ Lid NCS subcommissie BT-QA ≈ Lid NCS subcommissie VMAT-QA ≈ Lid LPRHHT (Landelijk Platform Radiotherapie voor hoofdhals tumoren) ≈ Lid International Advisory Board tijdschrift Physics in Medicine and Biology ≈ Gastdocent NVRO ≈ Gastdocent InHolland F. Koetsveld (klinisch fysicus i.o.) ≈ Lid Commissie Kwaliteit NVRO Dr. ir. A. Mans (klinisch fysicus) ≈ Lid Commissie Kwaliteit NVRO

≈ Lid LPPR - Landelijk Platform Palliatie en Radiotherapie ≈ Voorzitter NCS subcommissie VMAT QA Mw. M. Milder (klinisch fysicus i.o.) ≈ Lid commissie kwaliteit NVKF Mw. A.van Mourik (klinisch fysicus) ≈ Gastdocent InHolland ≈ Lid van LPRG (Landelijk Platform Richtlijnen GE tumoren), Platform Stereotaxie Levermetastasen

Dr. P. Remeijer (klinisch fysicus) ≈ Lid NVRO sponsorcommissie ≈ Voorzitter NCS subcommissie Cone-beam CT quality assurance ≈ Docent ESTRO ≈ Docent EFOMP Dr. C.J.F. Schneider (klinisch fysicus) ≈ Lid Consilium OKF (Stichting Opleiding Klinische Fysica) ≈ Bestuurslid NVKF Kring RKF ≈ Lid NVKF werkgroep Combo (Commissie BeroepsOntwikkeling)

Dr. F.W. Wittkämper (klinisch fysicus) ≈ Bestuurslid NCS ≈ Lid subcommissie NCS Protonen ≈ Adviseur NCS subcommisie externe dosimetrie audit ≈ Gastdocent InHolland ≈ Lid QA groep EORTC Prof. dr. M.B. van Herk (groepsleider research) ≈ Technisch-wetenschappelijk leider Instituut Quantivision ≈ Workpackage leader CTMM AirForce ≈ Adviseur Skion-Later ≈ Deeltijdhoogleraar AMC (0 uren aanstelling) ≈ Workpackage leader CITE APTC ≈ Lid van organisatie comitee EPI - Electronic Portal Imaging worhop ≈ Elekta Software Change Control Board ≈ Adviserende rol Elekta XVI and Portal dosimetry products ≈ Docent InHolland ≈ Docent ESTRO ≈ Docent BIR ≈ Docent TU Delft

Dr. J.J. Sonke (groepsleider research) ≈ Lid International Association for the Study of Lung Cancer (IASLC) Advanced Radiation Technology Committee ≈ Lid internationale raad van advies Physics, Medicine and Biology ≈ Docent ESTRO ≈ Prof. dr. G.M.M. Bartelink (emeritus hoogleraar klinische experimentele radiotherapie) ≈ Lid van het uitvoerende comité van EUSOMA ≈ Lid van European Academy of Cancer Sciences ≈ Lid Raad van Toezicht Maastro Clinic ≈ Lid van de adviesraad INCa ≈ Supervisory board member Agendia N.V. H.G. Opdam (hoofd paramedici) ≈ Lid Landelijk overleg paramedische hoofden radiotherapie ≈ Lid van de Stuurgroep Ortello Mw. P.M.L. de Boer (coördinator opleidingen) ≈ Lid van de Regionale Werkveldadviescommissie van de MBRT/Gezondheid , Sport en Welzijn ≈ Lid van de examencommissie van het College Zorg Opleidingen ≈ Lid van de projectgroep Ortello Mw. M. Rossi (senior MBB’er) ≈ Commissie Buitenslands Gediplomeerden Volksgezondheid (CBGV) ≈ Lid van de EORTC ROG RTT section board Hr. W. van der Kamp (MBB’er) ≈ Docent Inholland MBRT Mw. E. Lamers MSc (senior MBB’er) ≈ Kenniskring lid Lectoraat Medische Technologische Hogeschool Inholland

Mw. W.S. Perryck (MBB’er) ≈ Lid sectie Radiotherapie NVMBR Mw. J.P. de Jong (MBB’er) ≈ Lid van de projectgroep Ortello Mw. L. van Zadelhoff (MBB’er) ≈ Docent Inholland MBRT 23

HOOFDSTUK 8 ONDERZOEK, INNOVATIE, WETENSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN Onderzoek Het onderzoek van het cluster Radiotherapie* richt zich voornamelijk op twee thematische speerpunten:

1. Radiobiologische response modifiers Door moleculair radiobiologisch onderzoek te integreren met fundamenteel celbiologisch onderzoek wordt gericht gezocht naar radiosensitizers en biomarkers die de effectiviteit van radiotherapie verder verhogen respectievelijk kunnen voorspellen. Voorbeelden van radiobiologische respons modifiers die in lopende projecten worden getest op hun radiosensitizerend vermogen zijn: apoptosemodulerende stoffen, remmers van groeifactor signalering en doelgerichte middelen die interfereren met DNA schade herstel. Een aantal van deze “bio-radiotherapie” combinaties wordt in klinische studies geëvalueerd op veiligheid en effectiviteit: ≈ Cetuximab: EGFR-blokkade in combinatie met chemoradiotherapie bij hoofd-halskanker en longkanker. ≈ Panitumumab: EGFR-blokkade in combinatie met radiotherapie bij blaaskanker. ≈ Pazopanib: VEGFR-blokkade in combinatie met radiotherapie bij sarcomen. ≈ Olaparib: PARP-remming in combinatie met (chemo-)radiotherapie bij longkanker, hoofdhalskanker en borstkanker.

2. Adaptieve radiotherapie Het bestralingsplan wordt geoptimaliseerd aan de hand van patiëntspecifieke functionele eigenschappen; gedurende de behandeling wordt dit bestralingsplan aangepast aan geometrische en/of functionele veranderingen. Voorbeelden van deze strategie zijn: ≈ ARTFORCE: De long trial binnen het ARTFORCE project waarbij de impact van FDG PET gebaseerde dosisredistributie wordt onderzocht, heeft bij een geplande interim analyse geen onverwachte toxiciteit laten zien. Het aantal centra dat aan deze trial deelneemt is uitgebreid. Een centrale server wordt ingericht waarmee alle beeld en dosis 24

informatie van de patiënten binnen het ARTFORCE project kunnen worden verzameld en de afgegeven dosis kan worden gecorreleerd met klinische uitkomsten. ≈ Protonentherapie: Protonentherapie heeft de mogelijkheid het normale weefsel beter te sparen dan conventionele radiotherapie, maar is tegelijkertijd daardoor veel gevoeliger voor anatomische veranderingen tijdens de behandeling. Op basis van de imaging database van patiënten behandeld met conventionele radiotherapie, wordt de impact van anatomische veranderingen op protonenplannen in detail in kaart gebracht en methoden onderzocht om via robust planning en adaptieve interventies de gevoeligheid te minimaliseren. ≈ DR-THERAPAT: In 2012 is het EU FP7 project DR-THERAPAT van start gegaan, een samenwerking tussen Philips Healthcare en drie radiotherapiecentra in Europa om de technologie te ontwikkelen waarmee dose painting op basis van functionele MRI gerealiseerd kan worden in de klinische praktijk. MRI protocollen worden gebruikt voor het modelleren van tumoreigenschappen en het opstellen van een bestralingsplan. De beeldvorming en modellen worden gevalideerd met pathologie. *Voor een uitgebreid overzicht van het onderzoek dat binnen het cluster Radiotherapie wordt uitgevoerd, verwijzen wij naar het Scientific Annual Report 2013 op www.nki.nl.

Emmanuel van der Schueren Award Tijdens het ESTRO Forum congres in Geneve (april 2013) zijn diverse prijzen uitgereikt aan personen die zich verdienstelijk hebben gemaakt op het terrein van radiotherapie. Zo ontving Ben Mijnheer (voormalig hoofd Klinisch Fysica en Instrumentatie, cluster Radiotherapie) deze prijs voor zijn significante bijdrage aan de ontwikkeling van radiotherapie, met name op het gebied van implementatie van geavanceerde technologie in de oncologie.

Lifetime Achievement Award Adrian Begg (gepensioneerd radiobioloog/groepsleider) ontving tijdens het ESTRO Forum in 2013 de Lifetime Achievement Award, uitgereikt door de ESTRO directie aan personen die hun loopbaan hebben gewijd aan radiotherapie.

2013 CARO Lecturer Prof. dr. Marcel van Herk (groepsleider) heeft tijdens het gezamenlijke wetenschappelijke congres van de Canadian Association of Radiation Oncology (CARO) en de Canadian Organization of Medical Physicists (COMP), Montreal, september 2013, opgetreden als CARO Lecturer. Het thema van het congres was “Innovations in Imaging”.

Radiotherapie Retraite Op 14 november 2013 vond in het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam de Radiotherapie Retraite plaats. De dag was onderverdeeld in drie thema’s: We see, We learn, We share. Medewerkers uit verschillende disciplines (laboranten, research, fysica, artsen) gaven presentaties over hun werk, met name op het gebied van Imaging (We see), Toxiciteit (We learn) en Nieuwe Ontwikkelingen (We share). De nieuwe ontwikkelingen op het researchtoestel werden op originele wijze in beeld gebracht. De dag werd afgesloten met een hapje en een drankje.

Lancering unieke website: Historad Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan heeft het Antoni van Leeuwenhoek op 4 april 2013 een unieke website gelanceerd: www.historad.nl. De historie van ruim honderd jaar radiotherapie is uitgebreid en vollediger dan ooit in beeld gebracht in één complete website. Een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van de radiotherapie in Nederland en die van het Antoni van Leeuwenhoek in het bijzonder.

Historische waarde De Historad website beslaat een tijdvak van 1851 tot 2013. Nog niet eerder gepubliceerd archiefmateriaal, afbeeldingen en foto’s, video’s, bijdragen van historici en vakgenoten maken de geschiedenis van radiotherapie inzichtelijk en toegankelijk voor iedereen. De website omvat meer dan 140 onderwerpen, meer dan 300 foto’s, afbeeldingen, korte films en een uitgebreide literatuurlijst met bronnen en publicaties. Drie jaar lang is een groep oud-medewerkers van ons instituut de geschiedenis ingedoken en is de historische ontwikkeling van de radiotherapie in het Antoni van Leeuwenhoek onderzocht. Het resultaat is spraakmakend en van grote historische waarde.

Invloedrijke bijdrage In het Antoni van Leeuwenhoek gaan onderzoek en behandeling van kanker op hoog niveau hand in hand. Het cluster Radiotherapie van het instituut levert met deze integrale aanpak al honderd jaar een invloedrijke bijdrage aan de ontwikkeling van nieuwe inzichten en betere medische apparatuur. Zowel nationaal als internationaal heeft de afdeling een uitstekende reputatie door onder meer bijdragen aan onderzoek, opleidingen, medische en technische ontwikkelingen, en samenwerkingsverbanden.

25

Publicaties 2013

01  Alderliesten T, Betgen A, Elkhuizen PH, van Vliet-Vroegindeweij C, Remeijer P. ≈ Estimation of heart-position variability in 3D-surface-image-guided deep-inspiration breath-hold radiation therapy for left-sided breast cancer. Radiother Oncol 2013 (in press)

02  Alderliesten T, Sonke JJ, Betgen A, Honnef J, van Vliet-Vroegindeweij C, Remeijer P. ≈ Accuracy evaluation of a 3-Dimensional surface imaging system for guidance in deep-inspiration breat-hold radiation therapy. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;85(2):536-42

03  Arteaga de Castro CS, Boer VO, Andreychenko A, Wijnen JP, van der Heide UA, Luijten PR, Klomp DW. ≈ Improved efficiency on editing MRS of lactate and γ-aminobutyric acid by inclusion of frequency offset corrected inversion pulses at high fields. NMR Biomed 2013;26:1213-9

04  Bauman G, Haider M, Van der Heide UA, Ménard C. ≈ Boosting imaging defined dominant prostatic tumors: a systematic review. Radiother Oncol. 2013;107:274-81

05  Berendsen FF, van der Heide UA, Langerak TR, Kotte AN, Pluim JP. ≈ Free-form image registration regularized by a statistical shape model: application to organ segmentation in cervical MR. Comp Vis Imag Underst. 2013;117:1119-27

06  Betgen A, Alderliesten T, Sonke JJ, van Vliet-Vroegindewij C, Bartelilnk H, Remeijer P. ≈ Assessment of set-up variability during deep inspiration breath hold radiotherapy for breast cancer patients by 3D-surface imaging. Radiother Oncol 2013;106(2):225-30 26

07  Betgen A, Haas RL, Sonke JJ. ≈ Volume changes in soft tissue sarcomas during preoperative radiotherapy of extremities evaluated using cone-beam CT. J Radiat Oncol 2013; 2(1):55-62

08  Blaauwgeers JL, Kappers I, Klomp HM, Belderbos JS, Dijksman LM, Smit EF, Postmus PE, Paul MA, Oosterhuis JW, Hartemink KJ, Vos CG, Burgers JA, Dahele M, Phernambucq EC, Witte BI, Thunnissen E. ≈ Complete pathological response is predictive for clinical outcome after tri-modality therapy for carcinomas of the superior pulmonary sulcus. Virchows Arch 2013;462(5):547-56

09  Bohoslavsky R, Witte MG, Janssen TM, van Herk M. ≈ Probabilistic objective functions for margin-less IMRT planning. Phys Med Biol 2013;58(11):3563-80

10  Borren A, Groenendaal G, Moman MR, Boeken Kruger AE, van Diest PJ, van Vulpen M, Philippens ME, van der Heide UA. ≈ Accurate prostate tumour detection with multiparametric magnetic resonance imaging: Dependence on histological properties. Acta Oncol 2013 (in press)

11  Borren A, Moman MR, Groenendaal G, Boeken Kruger AE, van Diest PJ, van der Groep P, van der Heide UA, van Vulpen M, Philippens ME. ≈ Why prostate tumour delineation based on apparent diffusion coefficient is challenging: an exploration of the tissue microanatomy. Acta Oncol 2013;52:1629-36

12  Borst GR, McLaughlin M, Kyula JN, Neijenhuis S, Khan A, Good J, Zaidi S, Powell NG, Meier P, Collins I, Garrett MD, Verheij M, Harrington KJ. ≈ Targeted radiosensitization by the Chk1 inhibitor SAR-020106. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;85(4):110-8

13  Chen C, Uyterlinde W, Sonke JJ, de Bois J, van den Heuvel M, Belderbos J. ≈ Severe late esophagus toxicity in NSCLC patients treated with IMRT and concurrent chemotherapy. Radiother Oncol 2013;108:337-341

14  Chen C, Witte M, Heemsbergen WD, Van Herk M. ≈ Multiple comparisons permutation test for image based data mining in radiotherapy. Radiat Oncol 2013 (in press)

15  Crijns W, Maes F, van der Heide UA, Van den Heuvel F. ≈ Calibrating page sized Gafchromic EBT3 films. Med Phys 2013;40 (abstract)

16  De Boer J, van Herk M, Pos FJ, Sonke JJ. ≈ Hybrid registration of prostate and seminal vesicles for image guided radiation therapy. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;86(1):177-82

17  De Graaf C, Vischer HF, de Kloe GE, Kooistra AJ, Nijmeijer S, Kuijer M, Verheij MH, England PJ, van Muijlwijk-Koezen JE, Leurs R, de Esch IJ. ≈ Small and colorful stones make beautiful mosaics: fragment-based chemogenomics. Drug Discov Today 2013;18:323-30

18  De Haan R, van Triest B, Vens C, Schellens JHM, Verheij M, Elkhuizen PHM, Sonke GS. ≈ Olaparib gecombineerd met locoregionale radiotherapie voor inoperabele, gemetastaseerde of inflammatoire borstkanker. Ned Tijdschr Oncol 2013;10:293-6

19 De Ruysscher D, Belderbos J, Reymen B, van Elmpt W, van Baardwijk A, Wanders R, Hoebers F, Vooijs M, Ollers M, Lambin P. ≈ State of the art radiation therapy for lung cancer 2012: a glimpse of the future. Clin Lung Cancer 2013;14(2):89-95

20  Deenen MJ, Dewit L, Boot H, Beijnen JH, Schellens JH, Cats A. ≈ Simultaneous integrated boost-intensity modulated radiation therapy with concomitant capecitabine and mitomycin C for locally advanced anal carcinoma: a phase 1 study. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;85(5):201-7

21  Dees-Ribbers HM, Pos FJ, Betgen A, Bex A, Hulshof MC, Remeijer P, van Herk M. ≈ Fusion of planning CT and cystoscopy images for bladder tumor delineation: A feasibility study. Med Phys 2013;40(5):1-7.

22  Dikken JL, Baser RE, Gonen M, Kattan MW, Shah MA, Verheij M, van de Velde CJ, Brennan MF, Coit DG. ≈ Conditional probability of survival nomogram for 1-, 2-, and 3-year survivors after an R0 resection for gastric cancer. Ann Surg Oncol 2013;20(5):1623-30

23  Dikken JL, Stiekema J, van de Velde CJ, Verheij M, Cats A, Wouters MW, van Sandick JW. ≈ Quality of care indicators for the surgical treatment of gastric cancer: a systemic review. Ann Surg Oncol 2013;20(2):381-98

24  Dikken JL, Cats A, Verheij M, van de Velde CJ. ≈ Randomized trials and quality assurance in gastric cancer surgery. J Surg Oncol 2013;107(3):298-305

25  Dikken JL, van Sandick JW, Allum WH, Johansson J, Jensen LS, Putter H, Coupland VH, Wouters MW, Lemmens VE, van de Velde CJ, van der Geest LG, Larsson HJ, Cats A, Verheij M. ≈ Differences in outcomes of oesophageal and gastric cancer surgery across Europe. Br J Surg 2013;100(1):83-94

27

26  Donker M, Litière S, Werutsky G, Julien JP, Fentiman IS, Agresti R, Rouanet P, de Lara CT, Bartelink H, Duez N, Rutgers EJ, Bijker N. Breast-conserving treatment with or without radiotherapy in ductal carcinoma in situ: 15 years recurrence rates and outcome after a recurrence, from the EORTC 10853 randomized phase III trial. J Clin Oncol 2013;31:4054-9 (in press)

27  Fontanarosa D, van der Laan HP, Witte M, Shakirin G, Roelofs E, Langendijk JA, Lambin P, van Herk M. ≈ An in silico comparison between margin-based and probabilistic target-planning approaches in head and neck cancer patients. Radiother Oncol 2013 (in press)

28  Guckenberger M, Klement RJ, Kestin LL, Hope AJ, Belderbos J, Werner-Wasik M, Yan D, Sonke JJ, Bissonnette JP, Xiao Y, Grills IS. ≈ Lack of a dose-effect relationship for pulmonary function changes after stereotactic body radiation therapy for early-stage non-small cell lung cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;85(4):1074-81

29  Haas RL, Betgen A, Wolfrat M, Panneman C, Remeijer P. ≈ Cone beam CT assisted irradiation of painful vertebral metastases without prior virtual simulation: A quick and patient friendly procedure. Radiother Oncol 2013;106(3):375-7

30  Heemsbergen WD, Al-Mamgani A, Witte MG, van Herk M, Lebesque JV. ≈ Radiotherapy with rectangular fields is associated with fewer clinical failures than conformal fields in the high-risk prostate cancer subgroup: Results from a randomized trial. Radiother Oncol 2013;107(2):134-9

31  Heemsbergen WD, Al-Mamgani A, Slot A, Dielwart MF, Lebesque JV. ≈ Long-term results of the Dutch randomized prostate cancer trial: Impact of dose-escalation on local, biochemical, clinical failure, and survival. Radiother Oncol 2013 (in press)

32  Heukelom J, Hamming O, Bartelink H, Hoebers F, Giralt J, Herlestam T, Verheij M, van den Brekel M, Vogel W, Slevin N, Deutsch E, Sonke JJ, Lambin P, Rasch C. ≈ Adaptive and innovative radiation treatment for improving cancer treatment outcome (ARTFORCE); a randomized controlled phase II trial for individualized treatment of head and neck cancer. BMC Cancer 2013;22;13:84(abstract)

33  Holt A, van Gestel D, Arends MP, Korevaar EW, Schuring D, Kunze-Busch MC, Louwe RJW, van Vliet-Vroegindeweij C. ≈ Multi-institutional comparison of volumetric modulated arc therapy vs intensity-modulated radiation therapy for head-and-neck cancer: a planning study. Radiat Oncol 2013;8:26

34  Houweling AC, Wolf AL, Vogel WV, Hamming-Vrieze O, van Vliet-Vroegindeweij C, van de Kamer JB, van der Heide UA. ≈ FDG-PET and diffusion-weighted MRI in head-and-neck cancer patients: Implications for dose painting. Radiother Oncol 2013;106(2):250-4

35  Janssen T, van Kesteren Z, Franssen G, Damen E, van Vliet C. ≈ Pareto fronts in clinical practice for pinnacle. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;85(3):873-80

36  Karakullukcu B, van Veen RL, Aans JB, Hamming-Vrieze O, Navran A, Teertstra HJ, van den Boom F, Niatsetski Y, Sterenborg HJ, Tan IB.

28

≈ MR and CT based treatment planning for mTHPC

mediated interstitial photodynamic therapy of head and neck cancer: Description of the method. Lasers Surg Med 2013;45(8):517-23

37  Kleinerman RA, Smith SA, Holowaty E, Hall P, Pukkala, Vaalavirta L, Stovall M, Weather R, Gilbert E, Aleman BM, Kaijser M, Andersson M, Storm H, Joensuu H, Lynch CF, Dores GM, Travis LB, Morton LM, Curtis RE. ≈ Radiation dose and subsequent risk for stomach cancer in long-term survivors of cervical cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;86(5):922-9

38  Koning CC, Wouterse SJ, Daams JG, Uitterhoeve LL, van den Heuvel MM, Belderbos JS. ≈ Toxicity of concurrent radiochemotherapy for locally advanced non-small-cell lung cancer: a systematic review of the literature. Clin Lung Cancer 2013;14(5):481-7

39  Koolen BB, Valdés Olmos RA, Vogel WV, Vrancken Peeters MJ, Rodenhuis S, Rutgers EJ, Elkhuizen PH. ≈ Pre-chemotherapy 18F-FDG PET/CT upstages nodal stage in stage II-III breast cancer patients treated with neoadjuvant chemotherapy. Breast Cancer Res Treat 2013;141(2):249-54

40  Koolen BB, van der Leij F, Vogel WV, Rutgers EJ, Vrancken Peeters MJ, Elkhuizen PH, Valdés Olmos RA. ≈ Accuracy of 18F-FDG PET/CT for primary tumor visualization and staging in T1 breast cancer. Acta Oncol 2013 (in press)

41  Kruis MF, van de Kamer JB, Houweling AC, Sonke JJ, Belderbos JS, van Herk MB. ≈ PET motion compensation for radiation therapy using a CT-based mid-position motion model: methodology and clinical evaluation. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;87(2):394-400

42  Kruis MF, van de Kamer JB, Sonke JJ, Jansen IP, van Herk M. ≈ Registration accuracy and image quality of time averaged mid-position CT scans for liver SBRT. Radiother Oncol 2013 (in press)

43  Kwint M DB, Belderbos J, Verheij M. ≈ De rol van de physician assistant op de afdeling Radiotherapie. Ned Tijdschr Oncol. 2013 (in press)

44  Lamart S, Stovall M, Simon SL, Smith SA, Weathers RE, Howell RM, Curtis RE, Aleman BM, Travis L, Kwon D, Morton LM. ≈ Radiation dose to the esophagus from breast cancer radiation therapy 1943-1996: an international population-based study of 414 patients. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013:86(4):694-701

45  Langendijk JA, Lambin P, De Ruysscher D, Widder J, Bos M, Verheij M. ≈ Selection of patients for radiotherapy with protons aiming at reduction of side effects: The model-based approach. Radiother Oncol 2013;107(3):267-73

46  Langerak TR, Berendsen FF, Van der Heide UA, Kotte AN, Pluim JP. ≈ Multiatlas-based segmentation with preregistration atlas selection. Med Phys 2013;40:091701

47  Langerak TR, van der Heide UA, Kotte AN, Berendsen FF, van Vulpen M, Pluim JP. ≈ Expert-driven label fusion in multi-atlas-based segmentation of the prostate using weighted atlases. Int J Comput Assist Radiol Surg 2013;8:929-36

29

48  Liu F, Yorke ED, Belderbos JS, Borst GR, Rosenzweig KE, Lebesque JV, Jackson A. ≈ Using generalized equivalent uniform dose atlases to combine and analyze prospective dosimetric and radiation pneumonitis data from 2 non-small cell lung cancer dose escalation protocols. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;85(1):182-9

54  Nestle U, Faivre-Finn C, Deruysscher D, Hurkmans C, Guckenberger M, Belderbos J, Pechoux CL. ≈ Stereotactic body radiotherapy (SBRT) in central non-small cell lung cancer (NSCLC): Solid evidence or ‘no-go”? Radiother Oncol 2013 (in press)

49  Meijer RP, Meinhardt W, van der Poel HG, van Rhijn BW, Kerst JM, Pos FJ, Horenblas S, Bex A. ≈ Local control rate and prognosis after sequential chemoradiation for small cell carcinoma of the bladder. Int J Urol 2013;20(8):778-84

55  Nijkamp J, Rossi M, Lebesque J, Belderbos J, van den Heuvel M, Kwint M, Uyterlinde W, Vogel W, Sonke JJ. ≈ Relating acute esophagitis to radiotherapy dose using FDG-PET in concurrent chemo-radiotherapy for locally advanced non-small cell lung cancer Radiother Oncol 2013;106(1):118-23

50  Morton LM, Dores GM, Curtis RE, Lynch CF, Stovall M, Hall P, Gilbert ES, Hodgson DC, Storm HH, Johannesen TB, Smith SA, Weathers RE, Andersson M, Fossa SD, Hauptmann M, Holowaty EJ, Joensuu H, Kaijser M, Kleinerman RA, Langmark F, Pukkala E, Vaalavirta L, van den Belt-Dusebout AW, Fraumeni JF Jr, Aleman BM, van Leeuwen FE. ≈ Stomach cancer risk after treatment for Hodgkin Lymphoma. J Clin Oncol 2013;31(27)3369-77

51  Mukesh MB, Harris E, Collette CE, Bartelink H, Wilkinson J, Evans PM, Graham P, Haviland J, Poortmans P, Yarnold J, Jena R. Normal tissue complication probability (NTCP) parameters for breast fibrosis: Pooled results from two randomised trials. Radiother Oncol 2013;108(2):293-98

52  Mijnheer B, Beddar S, Izewska J, Reft C. In vivo dosimetry in external beam radiotherapy Med Phys 2013;40(7):070903-17

53  Mijnheer B. ≈ In vivo dosimetry. The modern Technology of Radiation Oncology. 2013;3:301-36

30

56  Olaciregui-Ruiz I, Rozendaal R, Mijnheer B, van Herk M, Mans A. ≈ Automatic in vivo portal dosimetry of all treatments. Phys Med Biol 2013;58:8253-64

57  Palma DA, Senan S, Oberije C, Belderbos J, Dios NR, Bradley JD, Barriger RB, Moreno-Jiménez M, Kim TH, Ramella S, Everitt S, Rengan R, Marks LB, De Ruyck K, Warner A, Rodrigues G. ≈ Predicting esophagitis after chemoradiation therapy for non-small cell lung cancer: an individual patient data meta-analysis. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;87(4):690-6

58  Pedrosa LR, van Hell A, Süss R, van Blitterswijk WJ, Seynhaeve AL, van Cappellen WA, Eggermont AM, ten Hagen TL, Verheij M, Koning GA. ≈ Improving intracellular Doxorubicin delivery through nanoliposomes equipped with selective tumor cell membrane permeabilizing short-chain sphingolipids. Pharm Res 2013;30(7):1883-95

59  Remmelts AJ, Hoebers FJ, Klop WM, Balm AJ, Hamming-Vrieze O, van den Brekel MW.

≈ Evaluation of lasersurgery and radiotherapy as

treatment modalities in early stage laryngeal carcinoma: tumour outcome and quality of voice. Eur Arch Otorhinolaryngol 2013;270(7):2079-87

60  Salguero FJ, Belderbos JS, Rossi MM, Blaauwgeers JL, Stroom J, Sonke JJ. ≈ Microscopic disease extensions as a risk factor for loco-regional recurrence of NSCLC after SBRT Radiother Oncol 2013 (in press)

61  Scharpfenecker M, Floot B, Russell NS, Coppes RP, Stewart FA. ≈ Endoglin haploinsufficiency attenuates radiationinduced deterioration of kidney function in mice. Radiother Oncol 2013;108:464-8

62  Scheenstra AE, Rossi MM, Belderbos JS, Damen EM, Lebesque JV, Sonke JJ. ≈ Local dose-effect relations for lung perfusion post stereotactic body radiotherapy. Radiother Oncol 2013;107(3):398-402

63  Seemann I, Te Poele JA, Song JY, Hoving S, Russell NS, Stewart FA. ≈ Radiation- and anthracycline-induced cardiac toxicity and the influence of ErbB2 blocking agents Breast Cancer Res Treat 2013;141:385-95

64  Song DY, Herfath KK, Uhl M, Eble MJ, Pinkawa M, van Triest B, Kalisvaart R, Weber DC, Miralbell R, Deweese TL, Ford EC. ≈ A multi-institutional clinical trial of rectal dose reduction via injected polyethylene-glycol hydrogel during intensity modulated radiation therapy for prostate cancer: analysis of dosimetric outcomes. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013;87(1):81-7

65  Steggerda MJ, Witteveen T, van de Boom F, Moonen LM. ≈ Is there a relation between the radiation dose to the different sub-segments of the lower urinary tract and urinary morbidity after brachytherapy of the prostate with I-125 seeds? Radiother Oncol 2013 (in press)

66  Stewart FA, Seemann I, Hoving S, Russell NS. ≈ Understanding radiation-induced cardiovascular damage and strategies for intervention. Clin Oncol 2013;25(10):617-24

67  Stiekema J, Boot H, Aleman BM, Wessels LF, van Sandick JW. ≈ Prognostication and prediction using gene expression profiling in oesophageal cancer. Eur J Surg Oncol 2013;39:17-23

68  Stiekema J, Cats A, Kuijpers A, van Coevorden F, Boot H, Jansen EP, Verheij M, Balague Ponz O, Hauptmann M, van Sandick JW. ≈ Surgical treatment results of intestinal and diffuse type gastric cancer. Implications for a differentiated therapeutic approach? Eur J Surg Oncol 2013; ;39(7):686-93

69  Stroom J, Gilhuijs K, Vieira S, Chen W, Salguero J, Moser E, Sonke JJ. ≈ Combined recipe for clinical target volume and planning target volume margins. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013 (in press)

70  Timmermans AJ, Lansaat L, Kroon GV, Hamming-Vrieze O, Hilgers FJ, van den Brekel MW. ≈ Early oral intake after Total laryngectomy does not increase pharyngocutaneous fistulization. Eur Arch Otorhinolaryngol 2013 (in press)

31

71  Tsang DS, Voncken FEM, Tse RV, Sykes J, Wong RKS, Dinniwell RE, Kim J, Ringash J, Brierley JD, Cummings BJ, Brade A, Dawson LA. ≈ A Randomized Controlled Trial of Lorazepam to Reduce Liver Motion in Patients Receiving Upper Abdominal Radiation Therapy. Int J Radiation Oncol Biol Phys 2013:1-7

72  Uhl M, van Triest B, Eble MJ, Weber DC, Herfarth K, de Weese TL. ≈ Low rectal toxicity after dose escalated IMRT treatment of prostate cancer using an absorbable hydrogel for increasing and maintaining space between the rectum and prostate: results of a Multiinstitutional phase II trial. Radiother Oncol 2013;106(2):215-9

73  Uyterlinde W, Chen C, Kwint M, de Bois J, Vincent A, Sonke JJ, Belderbos J, van den Heuvel M. ≈ Prognostic parameters for acute esophagus toxicity in intensity modulated radiotherapy and concurrent chemotherapy for locally advanced non-small cell lung cancer. Radiother Oncol 2013;107(3):392-7

74  Uyterlinde W, Belderbos J, Baas C, van Werkhoven E, Knegjens J, Baas P, Smit A, Rikers C, van den Heuvel M. ≈ Prediction of acute toxicity grade ≥3 in patients with locally advanced non-small-cell lung cancer receiving intensity modulated radiotherapy and concurrent low-dose Cisplatin. Clin Lung Cancer 2013;14(5):541-8

75  Van Blitterswijk WJ, Verheij M. ≈ Anticancer mechanisms and clinical application of alkylphospholipids. Biochim Biophys Acta 2013;1831(3):663-74

32

76  Van Gestel D, van Vliet-Vroegindeweij C, van den Heuvel F, Crijns W, Coelmont A, de Ost B, Holt A, Lamers E, Geussens Y, Nuyts S, van den Weyngaert D, van den Wyngaert T, Vermorken JB, Gregoire V. ≈ RapidArc, SmartArc and TomoHD compared with classical step and shoot and sliding window intensity modulated radiotherapy in an oropharyngeal cancer treatment plan comparison. Radiat Oncol 2013;8:37

77  Van Hell AJ, Melo MN, van Blitterswijk WJ, Gueth DM, Braumuller TM, Pedrosa L, Song JY, Marrink SJ, Koning GA, Jonkers J, Verheij M. ≈ Defined lipid analogues induce transient channels to facilitate drug-membrane traversal and circumvent cancer therapy resistance. Sci Rep 2013;3:1949 (abstract)

78  Van Kranen S, Mencarelli A, van Beek S, Rasch C, van Herk M, Sonke JJ. ≈ Adaptive radiotherapy with an average anatomy model: Evaluation and quantification of residual deformations in head and neck cancer patients. Radiother Oncol 2013 (in press)

79  Van den Heuvel MM, Uyterlinde W, Vincent AD, de Jong J, Aerts J, Koppe F, Knegjens J, Codrington H, Kunst PW, Dieleman E, Verheij M, Belderbos J. ≈ Additional weekly Cetuximab to concurrent chemoradiotherapy in locally advanced non-small cell lung carcinoma: Efficacy and safety outcomes of a randomized, multi-center phase II study investigating. Radiother Oncol 2013 (in press)

80  Van der Reijden A, van Herk M, Sonke JJ. ≈ Motion compensated digital tomosynthesis. Radiother Oncol 2013 (in press)

81  Verbrugge I, Gasparini A, Haynes NM, Hagekyriakou J, Galli M, Stewart TJ, Abrams SI, Yagita H, Verheij M, Johnstone RW, Borst J, Neefjes J. ≈ The curative outcome of radio-immunotherapy in a mouse breast cancer model relies on mTOR signaling. Radiat Res 2013 (in press)

82  Verheij M, Moolenaar WH, van Blitterswijk WJ. ≈ Combining anti-tumor alkyl-phospholipid analogs and radiotherapy: rationale and clinical perspective. Anticancer Agents Med Chem 2013 (in press)

83  Waddell T, Verheij M, Allum W, Cunningham D, Cervantes A, Arnold D. ≈ Gastric cancer: ESMO-ESSO-ESTRO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Ann Oncol 2013;24 Suppl 6:vi57-63

84  Wicherts DA, van Coevorden F, Klomp HM, van Huizum MA, Kerst JW, Haas RL, van Boven HH, van der Hage JA. ≈ Complete resection of recurrent and initially unresectable dermatofibrosarcoma protuberans downsized by Imatinib. World J Surg Oncol 2013;8;11:59

85  Wildeman MA, Fles R, Herdini C, Indrasari RS, Vincent AD, Tjokronagoro M, Stoker S, Kurnianda J, Karakullukcu B, Taroeno-Hariadi KW, Hamming-Vrieze O, Middeldorp JM, Hariwiyanto B, Haryana SM, Tan IB. ≈ Primary treatment results of nasopharyngeal carcinoma (NPC) in Yogyakarta, Indonesia. PLoS One 2013;8(5):e63706

86  Wirth A, Gospodarowicz M, Aleman BM, Bressel M, Ng A, Chao M, Hoppe RT, Thieblemont C, Tsang R, Moser L, Specht L, Szpytma T, Lennard A, Seymour JF, Zucca E. ≈ Long-term outcome for gastric marginal zone lymphoma treated with radiotherapy: a retrospective, multi-centre, international extranodal lymphoma study group study. Ann Oncol 2013;24(5):1344-51

87  Yang TJ, Tao R, Elkhuizen PH, van Vliet-Vroegindeweij, Li G, Powell SN. ≈ Tumor bed delineation for external beam accelerated partial breast irradiation; a systematic review. Radiother Oncol 2013;108(2):181-189

88  Yang Y, Ford EC, Wu B, Pinkawa M, van Triest B, Campbell P, Song DY, McNutt TR. ≈ An overlap-volume-histogram based method for rectal dose prediction and automated treatment planning in the external beam prostate radiotherapy following hydrogel injection. Med Phys 2013;40(1) (abstract)

89  Zerp SF, Vens C, Floot B, Verheij M, Van Triest B. ≈ NAD+ depletion by APO866 in combination with radiation in a prostate cancer model, results from an in vitro and in vivo study. Radiother Oncol. 2013 (in press)

90  Zhang H, Sonke JJ. ≈ Directional sinogram interpolation for sparse angular acquisition in cone-beam computed tomography. J Xray Sci Technol. 2013;21:481-96

33

34

HOOFDSTUK 9 APPARATUUR In onderstaande tabellen wordt een overzicht gegeven van de apparatuur die beheerd wordt door het cluster Radiotherapie ten behoeve van patiëntbehandeling en R&D. Daarnaast wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste dosimetrie-apparatuur voor de patiëntbehandeling en kwaliteitscontroles.

Lineaire versnellers Bestralings­ Leverancier Type ruimte

MLC

In gebruik sinds

Energieën

Beeldvormende systemen

A1

Elekta

Synergy Sli 20

MLCi-1

2006

6, 10 MV fotonen 6, 8, 10, 12, 15, 18, 20 MeV elektronen

ASi detector (Elekta) Cone-beam CT

A2

Elekta

Synergy Sli 20

Agility

2010

6, 10 MV fotonen 6, 10 MV FFF

ASi detector (Elekta) Cone-beam CT

A3

Ontwikkel toestel in gebruik tbv testen nieuwe hardware en software, onderzoek en opleiding

Agility

2012

6 MV, 10 MV, 6 ASi detector (Elekta) MV-FFF, 10 MV-FFF Cone-beam CT

A4

Elekta

Synergy Sli 20

MLCi-1

2007

6, 10 MV fotonen

ASi detector (Elekta) Cone-beam CT

A5

Elekta

Synergy Sli 15

MLCi-1

2008

6, 10 MV fotonen

ASi detector (Elekta) Cone-beam CT

B1

Elekta

Synergy Sli 20

MLCi-1

2005

6, 10 MV fotonen

ASi detector (Elekta) Cone-beam CT

B2

Elekta

Synergy Sli 20

MLCi-1

2005

6, 10 MV fotonen 6, 8, 10, 12, 15, 18, 20 MeV elektronen

ASi detector (Elekta)

B3

Elekta

Synergy Sli 20

MLCi-1

2004

6, 10 MV fotonen

ASi detector (Elekta) Cone-beam CT

B4

Elekta

Precise Sli 15

MLCi-1

2003

6, 10 MV fotonen

ASi detector (Elekta)

B5

In de loop van het jaar buiten gebruik gesteld. Zal worden vervangen door een MR-Linac 35

Orthovolt apparatuur Toestel naam

Leverancier

Type

In gebruik sinds

Energieën

Orthovolt

XStrahl

300

2012

80 kV en 250 kV

Toestel naam

Leverancier

Type

In gebruik sinds

CT-04

Siemens

SOMATOM Sensation Open

2004

CT-08

Siemens

SOMATOM Sensation Open

2008

CT-10

Toshiba

Aquilion 460

2010

CT-scanners

Brachytherapie apparatuur Toestel naam

Leverancier

Type

In gebruik sinds

Bron

μ-HDR-V2

Nucletron

Micro selectron HDR

2002

Ir cilinder bron

μ-PDR-V2

Nucletron

Micro selectron PDR

2004

Ir cilinder bron

Planning systemen

36

Naam systeem

Leverancier

Type

In gebruik sinds

Pinnacle

Philips

3-D planning systeem voor fotonen bundels 2005

Variseed

Varian

Brachytherapie planning systeem

2002

Oncentra

Nucletron

Brachytherapie planning systeem

2010

Dosimetrie apparatuur Naam systeem

Leverancier

Type

In gebruik sinds

3D water fantoom

PTW

MP3

2003

3D water fantoom

PTW

MP3

2012

3D water fantoom

PTW

MP3

2012

Secundaire Standard PTW dosimetrie system

1999

Opmerkingen

In gebruik voor kalibratie van veld meetsystemen

2D array + Octavius fantoom

PTW

729

2005

SLA 48

PTW

SLA + LA48

2005

Vloeibare detector array (48)

Starcheck

PTW

2-D chamber array

2008

2-D array voor bundel en veldgrootte controles

Starcheck

PTW

2-D chamber array

2008

2-D array voor bundel en veldgrootte controles

Starcheck maxi

PTW

2-D chamber array

2012

2-D array voor bundel en veldgrootte controles

Starcheck maxi

PTW

2-D chamber array

2012

2-D array voor bundel en veldgrootte controles

37

STAFLEDEN CLUSTER RADIOTHERAPIE

Radiotherapeuten

Klinisch Fysici

≈ Prof. dr. M. Verheij (hoofd cluster Radiotherapie,

≈ Dr. Ir. C. van Vliet-Vroegindeweij

plaatsvervangend opleider) ≈ Dr. L.M.F. Moonen (hoofd Radiotherapeuten) ≈ Dr. B.M.P. Aleman ≈ Dr. J.S.A. Belderbos ≈ C.W.M. Bloemers ≈ Dr. G.R. Borst ≈ Dr. L.G.H. Dewit ≈ J.N.A. van Diessen ≈ Dr. P.H.M. Elkhuizen ≈ Y.G. Van der Geld ≈ Dr. R.L.M. Haas (opleider) ≈ O. Hamming-Vrieze ≈ Dr. E.P.M. Jansen ≈ J.L. Knegjens (opleider) ≈ A. Navran ≈ H.M.U. Peulen ≈ Dr. F.J. Pos ≈ Dr. N.S. Russell ≈ J.G. Salverda ≈ M.G.A. Sattler ≈ Dr. B. van Triest ≈ F.E.M. Voncken ≈ Th. Witteveen

38

(hoofd Klinische Fysica en Instrumentatie, plaatsvervangend opleider) ≈ Dr. R.W. de Boer ≈ Dr. E. Damen ≈ Dr. U.A. van der Heide (groepsleider) ≈ Dr. J.B van de Kamer ≈ Dr. A.M. van Mourik ≈ Dr. P. Remeijer ≈ Dr. C.J.F. Schneider (opleider) ≈ M. Frantzen-Steneker MSc ≈ Dr. Ir. F.W. Wittkämper

Research ≈ Prof. dr. M.B. van Herk (groepsleider) ≈ Dr. U.A. van der Heide (groepsleider) ≈ Dr. Ir. J.J. Sonke (groepsleider) ≈ Prof. dr. M. Verheij (groepsleider) ≈ Dr. C. Vens (radiobioloog)

Colofon Voor meer informatie over het Antoni van Leeuwenhoek verwijzen wij u ook graag naar onze websites: www.avl.nl en www.nki.nl. Redactie en samenstelling: Vera Reijnders, cluster Radiotherapie Eindredactie: Nathalie Grotenhuis, afdeling PR & Communicatie Fotografie: Audiovisueel Centrum Antoni van Leeuwenhoek, Fewer’s View Fotografie, Rene Tielenburg, Tineke Vijlbrief, DigiDaan (voorpagina, pagina 6, pagina 11), Jason Harris (pagina 5) Print: SDA Print+Media, Amsterdam Juli 2014 www.avl.nl www.nki.nl

Antoni van Leeuwenhoek Plesmanlaan 121 1066 CX Amsterdam 020 512 9111 www.avl.nl