Radiotherapie Jaarverslag 2013

Radiotherapie Jaarverslag 2013

Inhoudsopgave

3

1. Patiëntenzorg 1.1. Kwalitatief 1.1.1. Invoering nieuwe technieken 1.1.2. Organisatorische veranderingen 1.2. Kwantitatief

5 5 5 11 13

2. Kwaliteit 2.1. Kwaliteit Management Systeem en patiëntveiligheid 2.2. Incidentmeldingen en -analyse volgens de PRISMA-methodiek 2.3. Prospectieve Risico Inventarisatie / risicomanagement 2.4. Patiënttevredenheid 2.4.1 Patiëntervaringsenquêtes 2.5. Patiëntenparticipatie 2.6. Doorstroomtijden 2.6.1. Resultaten interval aanmelding en eerste bestraling 2.6.2. Resultaten interval aanmelding en eerste consult

15 15 17 20 21 21 23 25 25 27

3. Onderwijs en opleiding 3.1. Onderwijs 3.2. Opleiding

29 29 30

4. Wetenschappelijke activiteiten 4.1. Noordelijke Refereeravonden Radiotherapie 4.2. Wetenschappelijke output 4.3. Promovendi 4.3.1. Lopende promoties 4.4. Klinische studies

34 34 36 37 37 39

5. Personeel & Organisatie 5.1. Samenstelling Dagelijks Bestuur 5.2. Samenstelling Management Team

43 43 43

6. Apparatuur en software

44

Bijlage A A.1. Publicaties in internationale tijdschriften A.2. Boekbijdragen A.3. Abstracts en Posters A.4. Voordrachten international congressen en symposia A.5. Voordrachten overige bijeenkomsten A.6. Honours and awards A.7. Promoties

48 48 57 57 64 68 71 72

Bijlage B B.1. Overzicht apparatuur, inclusief de randapparatuur

75 75

2 Radiotherapie UMCG | Jaarverslag 2013

Voorwoord

Voorwoord

Groningen, september 2014

Met veel plezier presenteren wij hierbij het Jaarverslag 2013 van de afdeling Radiotherapie van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Ons doel is om kwalitatief hoogstaande radiotherapeutische zorg te leveren aan patiënten met kanker. Het welzijn en welbevinden van de patiënt op korte en lange termijn staat hierbij centraal. Opleiding, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek hebben op onze afdeling ook een belangrijke plek de kwaliteit van radiotherapie steeds naar een hoger plan te brengen.

Daarnaast is er veel aandacht voor over- en onderdosering van de bestralingsdosis. Met adaptieve radiotherapie (ART) wordt door middel van herhaalde beeldvorming tijdens de bestraling de dosis herberekend en zonodig aangepast. Ter ondersteuning van deze technieken is er in 2013 veel geïnvesteerd in nieuwe software. Het Ministerie van VWS heeft het UMCG in 2013 een vergunning verleend voor de behandeling met protonentherapie. Een belangrijke mijlpaal waar de afdeling Radiotherapie jaren hard voor heeft gewerkt. De bestraling met protonen maakt het mogelijk om gezonde weefsels beter te sparen waardoor complicaties bij bepaalde groepen patiënten verminderd of voorkomen kunnen worden.


In 2013 zijn er veel nieuwe technieken ingevoerd in de radiotherapeutische zorg. Bij veel van deze technieken staat het zo precies en goed mogelijk richten van de stralingsdosis en het reduceren van schade aan de omliggende weefsels centraal. In veel gevallen betekent dit dat voor bepaalde patiëntengroepen de bestralingssessies korter en dus comfortabeler zijn.

Tevens kreeg de afdeling te maken met organisatorische veranderingen. In 2012 is er al een begin gemaakt met het papierloos werken in de tweede behandellocatie in Emmen. Dit is doorgezet in 2013 met de invoering van papierloos werken in Groningen. Door deze andere manier van werken heeft de reorganisatie van de Zorgadministratie plaatsgevonden en is afgerond in 2013. Ook op het gebied van opleiding, onderwijs, patiëntveiligheid en wetenschappelijk onderzoek zijn veel inspanningen geleverd. Onze medewerkers zetten zich dagelijks in om de ambities en doelstellingen van de afdeling te verwezenlijken. Het bestuur bedankt iedereen die zich afgelopen jaar heeft ingezet om de zorg aan onze patiënten te kunnen realiseren. Bestuur Radiotherapie,

Prof. Dr. J.A. Langendijk Afdelingshoofd Radiotherapie

Mevr. Drs. F. Pit Manager Radiotherapie

Radiotherapie UMCG | Jaarverslag 2013

4

1. Patiëntenzorg 1.1. Kwalitatief De afdeling Radiotherapie streeft continu naar verbetering van kwaliteit van zorg, waaronder de invoering van nieuwe radiotherapietechnologie in de dagelijkse praktijk. In 2013 werden een aantal nieuwe ontwikkelingen op het gebied van technologie doorgevoerd.

1.1.1. Invoering nieuwe technieken

Invoering Image-guided Stereotactische Ablatieve Radiotherapie (SABR) In 2013 is de projectgroep SABR van start gegaan om de transitie van extracraniële stereotaxie van de Novalis naar de Elekta machines in goede banen te leiden. Uit onderzoek is gebleken dat SABR op basis van doorlichtingsbeelden, zoals toegepast op de Novalis, in sommige gevallen minder garantie geeft op een adequate dosisverdeling dan met 4D-conebeam CT imaging, zoals toegepast op de Elekta machines. In oktober 2013 is de eerste patiënt met de nieuwe techniek behandeld. Vanaf januari 2014 worden zoveel mogelijk longpatiënten met SABR behandeld met 4D-conebeam CT imaging. Voordeel van deze methode is dat er direct gematched kan worden op de bewegende tumor in plaats van indirect via de nabij gelegen botstructuren.


Positieverificatie met conebeam CT (CBCT) In 2013 is positieverificatie door middel van conebeam CT voor longtumoren op de Elekta machines standaard routine geworden. Met de conebeam CT kan positieverificatie nauwkeuriger worden uitgevoerd omdat de longtumor zelf tijdens de behandeling gevisualiseerd wordt. Door matching van conebeam CT beelden met de plannings-CT beelden ontstaat meer zekerheid dat de berekende dosis ook daadwerkelijk wordt toegediend. Hierdoor kunnen marges worden verkleind en wordt minder normaal weefsel bestraald.

Nadeel van deze techniek is wel dat de tijd per fractie fors is toegenomen, waardoor meer tijd op de lineaire versnellers moest worden gereserveerd. Voor de uitvoering van deze techniek is een team bijgeschoold en ingewerkt.

Voorbeeld van conebeam CT bij SABR plan bij longtumor. Volumetric Modulated Arc Therapy (VMAT) In 2013 is Volumetric Modulated Arc Therapy (VMAT) in combinatie met statische bundels beschikbaar gekomen voor behandeling van patiënten met een longtumor (NSCLC). Het belangrijkste voordeel van VMAT is dat de bestralingstijd per fractie op het toestel fors kan worden gereduceerd. Dit is voor de patiënt prettiger en leidt bovendien tot een doelmatiger gebruik van lineaire versnellers. In sommige gevallen leidt VMAT ook tot een gunstiger dosisverdeling, waardoor de kans op complicaties wordt verminderd. Deze techniek is in 2013 ook ingevoerd voor patiënten met prostaatkanker. Hierdoor hebben ook deze patiënten voordeel van veel kortere en dus comfortabeler bestralingssessies. Met VMAT kan in veel gevallen ook de dosis in het rectum worden verminderd waardoor er op korte en lange termijn minder complicaties ontstaan.


6

Links een conventioneel IMRT plan en rechts een VMAT plan bij dezelfde patiënt. De dosisverdeling in blaas en rectum is met VMAT gunstiger dan met IMRT.


Adaptieve Radiotherapie (ART) Adaptieve radiotherapie (ART) is een van de meest complexe bestralingstechnieken van dit moment. Bij ART wordt op basis van herhaalde beeldvorming tijdens de bestraling de dosis herberekend en zo nodig gecorrigeerd (geadapteerd). Op deze wijze kan onderdosering in het tumorgebied en/of overdosering in kritieke organen worden voorkomen. Onderdosering en overdosering kunnen ontstaan als gevolg van geometrische (vorm) veranderingen in de patiënt als gevolg van bijvoorbeeld tumorregressie en gewichtsverlies.

In 2013 is een projectgroep gestart met de voorbereiding en klinische introductie van ART voor patiënten met hoofdhalskanker. Inmiddels is gestart met behandeling van de eerste patiënten. Mirada Mirada RTx is een softwarepakket voor rigide en niet-rigide beeldregistratie en het intekenen van doelgebieden en gezonde weefsels. Medio 2013 is Mirada RTx klinisch in gebruik genomen door de artsen in het hoofdhalscluster. Mirada RTx maakt beeldfusie tussen meerdere CT-scans of tussen CT, en PET-CT en MRI mogelijk. Matching van beelden kan zowel rigide (zonder vervorming)


Schematische weergave adaptieve radiotherapie (ART). 1. Doelgebieden en risico-organen worden ingetekend op de plannings-CT. 2. Tijdens radiotherapie wordt herhaal-CT gemaakt en wordt gekeken naar de mate van vervorming. 3. De doelgebieden en risico-organen worden eveneens aangepast (gedeformeerd) aan de vervorming die heeft plaatsgevonden. 4. De oorspronkelijke dosisverdeling wordt herberekend op de herhaal-CT. Indien de dosisverdeling acceptabel is wordt verder behandeld met het oorspronkelijk plan (5a). Als dit niet zo is wordt het plan aangepast (geadapteerd)(5b).

als non-rigide plaatsvinden. Het intekenen van doelgebieden en kritieke organen kan bovendien in zowel transversale als coronale en sagitale beelden worden ingetekend en gecorrigeerd. Hierdoor krijgt de radiotherapeut de mogelijkheid de beschikbare beeldvorming optimaal in te zetten voor een nauwkeuriger bepaling van doelgebieden. Met Mirada RTx is het tevens mogelijk om de intekeningen van een referentiescan automatisch over te zetten naar een eventuele herhaal CT-scan gedurende de behandeling. Dit voorkomt dat alle handmatig uitgevoerde intekeningen op de referentiescan (planning CT) herhaald moeten worden op de nieuwe scan (herhaal CT) en voorziet dus in een efficiëntere workflow. Door deze efficiëntere workflow kan de kwaliteit van het bestralingsplan gedurende de behandeling nauwkeuriger gecontroleerd worden. Een (semi-) automatische workflow is tevens een vereiste voor de invoering van ART (zie boven).

Interface genereren van NTCP-modellen Er is een softwarepakket ontwikkeld waarmee modellen voor het voorspellen van radiotherapie-geïnduceerde bijwerkingen (NTCP - normal tissue complication probability) eenvoudig kunnen worden gegenereerd uit klinische datasets. Het pakket omvat verschillende geavanceerde leermethodes voor multivariabele logistische regressie- en meerdere validatiemethodes. Deze software maakt recent ontwikkelde statistische methodes toegankelijk voor klinische onderzoekers. Door deze interface is het eenvoudiger om NTCP-modellen te ontwikkelen en toe te passen in de klinische praktijk. Deze software is van groot belang voor de model-based methode voor verbetering van kwaliteit van radiotherapietechnieken.


Mirada DBx is een database waarin alle scans en resultaten uit Mirada RTx worden opgeslagen. Daarnaast fungeert Mirada DBx als DICOM-server waarmee DICOMgegevens ontvangen en verstuurd kunnen worden van bijvoorbeeld de CT-scanner en het planningssysteem. Mirada DBx is daarmee een belangrijke schakel geworden in de radiotherapieketen en vervangt meerdere DICOM-servers door één systeem. Hierdoor kan de workflow efficiënter onderhouden en beheerst worden.

Kinderoncologie In navolging van de start van het kinderradiotherapie team in 2012, is er in 2013 veel aandacht besteed aan de ontwikkeling en uitwerking van voorlichtingsmateriaal voor ouders en kinderen. Een speciale werkgroep heeft zich hiermee bezig gehouden en naar verwachting zullen de diverse voorlichtingsmiddelen in 2014 gereed zijn. In 2013 is ook gestart met het aanstellen van een buddy (een laborant uit het kinderradiotherapie team) voor ouders en kind. De buddy zal zoveel mogelijk aanwezig zijn tijdens de voorbereiding en de dagelijkse behandeling.

Bij bestraling van borstkanker aan de linkerzijde is er bijvoorbeeld een verhoogd risico op het ontwikkelen van complicaties van het hart. Met een speciale techniek (breath-hold techniek) lukt het vaak om de dosis te verlagen zodat er geen verhoogd risico meer is. Bij niet alle patiënten is deze techniek toepasbaar. Voor deze groep is de bestraling met protonen de beste optie. Onderzoek heeft aangetoond dat bij een protonenbestraling de hartdosis bijna altijd nul is. Ook bij kinderen heeft bestraling met protonen vaak de voorkeur. Bestraling op jonge leeftijd kan leiden tot veel complicaties op lange termijn. De gezonde weefsels dienen daarom maximaal te worden gespaard. Het voordeel van protonenbestraling betreft voor kinderen vooral een vermindering van late complicaties.


Protonentherapie In 2013 heeft het Ministerie van VWS het Universitair Medisch Centrum Groningen een vergunning verleend voor de behandeling met protonentherapie. Het nog te bouwen protonencentrum betreft een hospital-based faciliteit op het terrein van het UMCG en zal integraal onderdeel zijn van de afdeling Radiotherapie van het UMCG en het UMC Groningen Cancer Center. Op deze manier wordt voorzien in een optimale inbedding in de multidisciplinaire tumorwerkgroepen en een goede integratie in bestaande infrastructuren en zorgtrajecten. In 2013 is onverminderd ingezet op de realisatie van een dergelijk faciliteit op het terrein van het UMCG. Er is een stuurgroep ingesteld. Zowel voor de bouw als de apparatuur is een programma van eisen opgesteld voor Europese aanbestedingsprocedures. Bestraling met protonen maakt het mogelijk om gezonde weefsels beter te sparen waardoor bij goed geselecteerde patiënten complicaties kunnen worden verminderd of voorkomen.

Bestraling van een borst met fotonen. Bestraling van dezelfde borst met protonen.

1.1.2. Organisatorische veranderingen

In 2012 is de afdeling daarom gestart met het project ‘Papierloos werken’. Het project was opgedeeld in twee delen: de invoering in Emmen (per 17 september 2012) en de invoering in Groningen (per 5 november 2013). De locatie in Emmen is kleiner dan de afdeling in Groningen en bevond zich bovendien nog in de opstartfase, waardoor er ruimte was om aan de nieuwe manier van werken te wennen. Door te starten met het papierloos werken op de tweede behandellocatie in Emmen konden eventuele knelpunten en kinderziektes snel opgespoord en opgelost worden. De invoering van het papierloos werken in Groningen verliep hierdoor soepel en heeft geleid tot een uitfasering van de laatste papieren patiëntendossiers in het primaire proces.


Papierloos werken De opening van de tweede behandellocatie in Emmen in september 2012 maakte het voor de afdeling noodzakelijk om locatieonafhankelijk te kunnen werken. Daarnaast was er een toenemende hoeveelheid beschikbare (digitale) informatie. Hierdoor ontstond de wens om over te stappen naar een elektronisch patiëntendossier (EPD). Tevens was er sprake van een toenemende vraag om behandelgegevens voor ketenpartners en de andere UMCG-onderdelen beschikbaar te stellen.

Reorganisatie Zorgadministratie In 2013 heeft het Regieteam Zorgadministratie de sectordirecteuren opdracht gegeven om de nieuwe medische administratieve werkprocessen vorm te geven. Het eindresultaat moest bestaan uit een uniforme, gestandaardiseerde en papierloze werkwijze zodat er optimaal gebruik wordt gemaakt van beschikbare digitale oplossingen. Dit resultaat moest ook leiden tot een personele reductie met een bijbehorende financiële taakstelling. Volgens planning heeft de afdeling Radiotherapie op 1 april 2013 een plan van aanpak ingediend, gevolgd op 1 november 2013 door een Formatie- en reductieplan voor de zorgadministratie. De afdeling heeft de reorganisatie per 1 februari 2014 geïmplementeerd binnen het project ‘Papierloos werken’.


12

1.2. Kwantitatief Teletherapie De (gewogen) productie teletherapie komt in 2013 uit op 7.618 T2-equivalenten en ligt 5% onder de begroting voor 2013. Ten opzichte van 2012 is dat echter een groei van 5%. Het totaal aantal gerealiseerde teletherapie behandelingen komt in 2013 uit op 3.996, een groei van 4% ten opzichte van een jaar eerder (3.837 in 2012). Omschrijving

Ongewogen aantal behandelingen T1 T2 T3

T4 totaal

Gewogen aantal T2-equivalenten T1 T2 T3 T4 totaal

Realisatie 2013 Afspraak 2013 % realisatie versus afspraak 2013

1.060 603 57 2.276 3.996 1.150 700 59 2.363 4.272 92% 86% 97% 96% 94%

318 603 97 6.600 7.618 345 700 100 6.853 7.998 92% 86% 97% 96% 95%

Realisatie 2012

1.038

311

Groei 2013 t.o.v. 2012

102% 103% 104% 106% 104%

Tabel 1. Productie Teletherapie 2013

55 2.157 3.837

587

94 6.255 7.247

102% 103% 104% 106% 105%


587

13

Brachytherapie In 2013 ligt de (gewogen) productie brachytherapie met 299 B2-equivalenten 16% onder de begroting. Ten opzichte van 2012 is er sprake van een daling van 14% (349 B2-equivalenten). Het totaal aantal gerealiseerde brachytherapiebehandelingen komt in 2013 uit op 212 (237 in 2012). De verwachte stijging van het aantal doorverwezen behandelingen als gevolg van verdergaande centralisatie in de richting van het UMCG is voor dit jaar niet uitgekomen. Voor bepaalde behandelingsvormen, bijvoorbeeld oesofagus applicaties, bestaat (landelijk) een tendens om deze behandelingen minder vaak uit te voeren. Er wordt hierbij meer gekeken naar alternatieven. Deze trend zal naar verwachting de komende jaren doorzetten.

Realisatie 2013 Afspraak 2013 % realisatie 2013 versus afspraak Realisatie 2012

Ongewogen aantal behandelingen B1 B2 B3

B4 totaal

Gewogen aantal T2-equivalenten B1 B2 B3 B4 totaal

115 17 77 3 212 94 28 92 6 220 122% 61% 84% 50% 96%

81 17 177 24 299 66 28 212 49 354 122% 61% 84% 50% 84%

125

28

77

7

237

Groei 2013 t.o.v. 2012 92% 61% 100% 43% 89% Tabel 2. Productie Brachytherapie 2013

88

28

177

57

349

92% 61% 100% 43% 86%

Vanaf 2015 zal de productie uitgedrukt worden in de DOT-systematiek. De financiële registratie is daarom in 2013 ook bijgehouden in de DOT-systematiek, hierin was de productie 18% hoger dan begroot. De registratiebetrouwbaarheid was bijna 100%.


Omschrijving

2. Kwaliteit 2.1. Kwaliteit Management Systeem en patiëntveiligheid

In verband met hercertificering heeft er in november 2013 een audit door Det Norske Veritas (DNV) plaatsgevonden. Door de positieve resultaten is het HKZ/ISOcertifcaat voor de afdeling wederom met 3 jaar verlengd. In juni 2010 heeft de afdeling haar eerste certificaat ontvangen voor haar veiligheidsmanagementsysteem conform de basiseisen in de NTA 8009. Met een goed functionerend veiligheidsmanagementsysteem zorgt de afdeling voor een veilige werkomgeving voor zorgprofessionals en wordt er structureel gewerkt aan het verminderen en voorkomen van ‘onbedoelde vermijdbare schade bij patiënten’. De resultaten van de externe audit voor het veiligheidsmanagementsysteem waren ook weer goed. Aangezien het UMCG ondertussen als geheel een VMS/ NTA-certificaat heeft ontvangen en deze ook wordt verlengd krijgt de afdeling Radiotherapie niet meer separaat een eigen certificaat.


Sinds januari 2008 is de afdeling Radiotherapie van het UMCG gecertificeerd voor zowel patiëntenzorg als onderwijs en wetenschappelijk onderzoek volgens de normen van het HKZ- Certificatieschema Centra/Afdelingen voor Radiotherapie en NEN-EN-ISO 9001. Hiermee beschikt de afdeling over een bewezen goed functionerend kwaliteitsmanagementsysteem. Dit betekent dat de afdeling: • de zaken intern goed op orde heeft; • de klant (patiënt) principieel centraal stelt; • betrouwbare resultaten presenteert; • voortdurend werkt aan het verbeteren van de zorg- en dienstverlening.

2.2. Incidentmeldingen en –analyse volgens de PRISMA-methodiek

2) DIM = Decentrale Incidenten MeldingCommissie

Een incident is alles wat (potentiële) schade oplevert (of kan opleveren) voor de patiënt of medewerker. In 2011 zijn we gestart met digitaal incidentmelden in het ziekenhuisbreed IMS (Incident Melding Systeem) van het UMCG. De Prisma-analyses worden ook in dit systeem gedaan. In 2013 zijn 368 incidentmeldingen ontvangen door de DIM2 -commissie van de afdeling Radiotherapie. In vergelijking met de jaren 2007-2012 (2.432 meldingen in 71 maanden, gemiddeld 411 meldingen per jaar) is dit aantal lager, maar vergelijkbaar met dat van vorig jaar (2012: 367). De meldingsbereidheid op de afdeling blijft op een goed niveau. Na het uitvoeren van PRISMA-analyses van 368 incidentmeldingen zijn totaal 730 basisoorzaken gevonden. In onderstaande figuur is de verdeling van de basisoorzaken weergegeven in classificaties: menselijk, organisatorisch, technisch of patiënt gerelateerd. Ten opzichte van de voorgaande jaren blijkt het aandeel ‘organisatorisch’ identiek te zijn namelijk 12%. De oorzaak ‘menselijk’: 79%, is nagenoeg gelijk met voorgaande jaren (resp. 81% en 79% in 2012 en 2011). Terwijl de oorzaak ‘technisch’: 5,9% iets hoger is (resp. 4,3% en 5,5% in 2012 en 2011).

78,8 menselijk 12 organisatorisch 5,9 technisch 2,5 patiënt 1,1 X

Figuur 1 Classificatie van de basisoorzaken


1) PRISMA = Prevention and Recovery Information System for Monitoring and Analyses

Sinds februari 2007 maakt de afdeling gebruik van het systeem van incidentenregistratie en -analyse volgens de PRISMA1-methodiek. De afdeling hanteert de volgende definitie voor een incident dat gemeld moet worden:

Risicoclassificatie De risicoclassificatie van een incidentmeldingen wordt bepaald d.m.v. een ‘risicomatrix’ in het IMS-systeem. Afhankelijk van de gevolgen en de waarschijnlijkheid van herhaling komt de volgende risicoclassificatie in deze risicomatrix tot stand: • Klein: geen actie vereist • Middel: bespreek in vergadering • Ernstig: voer bij voorkeur een analyse uit en bespreek in vergadering • Zeer ernstig en moeten gemeld worden aan de direct leidinggevende / (zorg)calamiteit: afdelingshoofd en sinds 2013 aan de Commissie Calamiteiten Patiëntenzorg (CCP) van het UMCG.

Ernst Klein Middel Ernstig Zeer ernstig (Zorg)calamiteit

2013 Aantal

2012 Aantal

2011 Aantal

311 (84,5%) 56 (15,2%) 1 (0,3%) -- --

306 (83,4%) 60 (16,3%) 1 (0,3%) -- --

285 (86,6%) 43 (13,1%) 1 (0,3%) ---

Tabel 3: Risicoclassificatie 2013 t/m 2011

De afdeling radiotherapie analyseert alle incidentmeldingen onafhankelijk van het risico. Er is in 2013 (net als in 2012 en 2011) één incidentmelding geweest die door middel van de bovenstaande ziekenhuisbreed gehanteerde ‘risicomatrix’ als ernstig kan worden beschouwd.


3) De definitie van een zorgcalamiteit luidt als volgt: een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een patiënt of cliënt van de instelling heeft geleid.

(Zorg)calamiteit Net zoals in voorgaande jaren heeft er in 2013 geen (zorg)calamiteit3 plaatsgevonden.

Incidenten en bijna-incidenten Als een incidentmelding heeft geleid tot een afwijkende patiëntbehandeling dan is het een incident. Als een incident geen gevolgen heeft voor de patiëntbehandeling (bijvoorbeeld doordat het tijdig hersteld is of omdat het geen betrekking heeft op de patiëntbehandeling) dan wordt het als een bijna-incident beschouwd. In 2013 was 71% van de incidentmeldingen type ‘radiotherapie’ een bijna-incident (resp. 68% en 69% in 2012 en 2011). Van de incidenten die de patiënt hebben bereikt (29%), heeft één incident (0,3%) een mogelijk verwachte (nadelige) consequentie op langere termijn tot gevolg. Dit is tevens het ernstige incident zoals hiervoor al genoemd is.

5) Sinds 2007 is de afdeling lid van “PRISMA-RT”, een landelijk samenwerking in verenigingsverband tussen 18 afdelingen Radiotherapie. Zie http://www.prisma-rt.nl

Ziekenhuisbreed IMS (Incident Melding Systeem) en samenwerkingsverband PRISMA-RT Incidenten worden digitaal gemeld. Er is een verbinding tussen de database van het UMCG en de database van PRISMA-RT5. Het type en aantal basisoorzaken, het (werk)proces waarop de melding betrekking heeft en de contextvariabelen van de geanalyseerde incidentmeldingen worden in een centrale PRISMA-RT database opgeslagen, zodat de analyses van het incidentmeldingen vergeleken kunnen worden met andere instituten. Alle meldingen in PRISMA-RT zijn (uiteraard) geanonimiseerd. In 2013 zijn van PRISMA-RT een tweetal benchmark-analyses beschikbaar gekomen. De DIM gaat kijken hoe de resultaten van deze analyses kunnen worden toegepast in op de afdeling.


4) CIM = Centrale Incidenten MeldingCommissie

Voorgestelde maatregelen De analyse van incidenten in combinatie met de frequentie van bepaald type incidentmeldingen heeft voor 2013 geresulteerd in 51 voorgestelde verbetermaatregelen. Een groot aantal voorgestelde maatregelen zijn al geëffectueerd. Van de overige voorstellen moet nog besproken worden hoe de realisatie het beste kan plaatsvinden. Er zijn geen incidentmeldingen naar de CIM4 gedaan maar één voorgestelde verbetermaatregel is wel afdelingsoverstijgend.

Introductie nieuwe medewerkers Nieuwe medewerkers van de afdeling Radiotherapie krijgen in hun inwerkprogramma standaard een introductie in het kwaliteitssysteem van de afdeling. Eén van de DIM-leden geeft daarbij ook een toelichting op het incidentmeldingen systeem en ‘veilig incidentmelden’.

2.3. Prospectieve Risico Inventarisatie / risicomanagement Naast retrospectieve risicoanalyses uitgevoerd door de DIM-commissie worden er ook prospectieve risicoanalyses uitgevoerd. In het format van een projectplan voor de afdeling Radiotherapie is de vraag opgenomen of er voor de nieuw in te voeren werkwijze of apparaat een prospectieve risicoanalyse (PRI) uitgevoerd moet worden of niet. Op deze manier is het uitvoeren van een PRI standaard geworden.


Daarnaast is een vervolg gemaakt om van alle basisprocessen de risico’s in kaart te brengen. In 2013 zijn de volgende PRI’s uitgevoerd: - Er is een PRI uitgevoerd voor de bereikbaarheidsdiensten van de radiotherapeutisch laboranten. - Er is gestart met een PRI voor het Adaptive Radiotherapy (ART) project. De analyse zal zich in eerste instantie beperken tot de her-CT procedure voor hoofdhalskanker. - In de basisprocessen is een PRI uitgevoerd van de brachytherapie processen (1. Aanmelden, 2. Consulteren, 3. Voorbereiden behandeling, 4. Behandelen en nazorg). Hierbij is in alle 4 processen aandacht besteed aan de risico’s op: 1. Het eindproduct 2. De informatiebeveiliging 3. De patiëntveiligheid - Een PRI voor de overige aandachtsgebieden binnen de basisprocessen ‘3. Voorbereiden behandeling’ en ‘4. Behandelen en nazorg’ is voorbereid.

2.4. Patiënttevredenheid

In figuur 2 staan de resultaten per vragenset van de afdelingsenquête voor zowel locatie Groningen als Emmen.

21

Enquête resultaten UMC Groningen en Emmen 100 80 60 40 20 0

Emmen Groningen 87% 89% 97% 94% 92% 92% 94% 89% 88% 83% 88% 80% nazorg

zelfstandigheid/ respect

informatie

bejegening en behandeling door artsen

bejegening en behandeling door polikliniekmedewerkers

ontvangst en polikliniek

Figuur 2: overzicht tevredenheidpercentages (duidelijk tot zeer tevreden) van patiënten in 2013, locatie Groningen en Emmen.


6) De CQI is een initiatief vanuit de NVRO in samenwerking met het NIVEL en met subsidie van KWF Kankerbestrijding.

2.4.1 Patiëntervaringsenquêtes In 2013 zijn alle patiënten na hun laatste bestraling gevraagd een patiëntervaringsenquête in te vullen met betrekking tot de eigen behandeling op de afdeling Radiotherapie. Hiervoor is grotendeels gebruik gemaakt van een eigen enquête van de afdeling. In de periode van 1 juli tot en met 15 september zijn de patiënten tevens gevraagd deel te nemen aan een pilot voor het opzetten van een Consumer Quality Index (CQI)6 voor radiotherapie. Ook hiervoor hebben de patiënten een vragenlijst ingevuld met betrekking tot de persoonlijke ervaringen met de afdeling Radiotherapie. In deze periode zijn er geen afdelingseigen enquêtes afgenomen.

Voor het opstellen van verbetermaatregelen wordt gebruik gemaakt van onderstaande vuistregels: - Voor ‘ontevreden’ geldt dat het percentage niet meer dan 5% mag zijn. - Voor ‘redelijk tevreden’ geldt dat het percentage niet meer dan 15% mag zijn. - Voor ‘duidelijk tot zeer tevreden’ hoort het percentage rond de 80 % te liggen.

In tabel 3 staan de gemiddelde scores per thema uit de CQI. De scores kunnen lopen van 1 (“100% van de patiënten rapporteert op alle vragen van het thema alleen maar negatieve ervaringen”) tot 4 (“100% van de respondenten rapporteert op alle vragen van het thema alleen maar positieve ervaringen”). Hoe hoger de gemiddelde score, hoe positiever de ervaringen.

RT UMCG

Ontvangst op de afdeling Contact met de radiotherapeut Contact met de laboranten Informatie en communicatie Informatie over contactpersonen Deskundigheid zorgverleners Afronding behandeling en nazorg

3,94 3,90 3,93 3,50 3,74 3,78 3,54

totaal

laagste

hoogste

3,92 3,89 3,92 3,48 3,67 3,81 3,49

3,88 3,83 3,90 3,34 3,49 3,76 3,17

3,95 3,91 3,95 3,56 3,77 3,88 3,69

Tabel 4 Gemiddelde scores van respondenten op de verschillende thema’s


De ‘nazorg’ scoort in 2013 voor het eerst boven de 80% op ‘duidelijk tot zeer tevreden’. Ook de resultaten voor ‘ontevreden’ en ‘redelijk tevreden’ scoren allemaal binnen de gestelde marges. De in 2012 ingezette verbeteracties naar aanleiding van interviews met patiënten over de nazorg hebben dus effect gehad. Zo wordt er nu in de gesprekken tussen arts en patiënt meer aandacht besteed aan bijwerkingen, leefregels (wat mag wel en wat niet) en de gevolgen van de behandeling. Dit is geborgd in de sjablonen, die voor de gesprekken worden gebruikt, en het patiënteninformatiemateriaal. De resultaten van de Consumer Quality Index (CQI) voor de radiotherapie zijn zeer goed voor alle deelnemende radiotherapeutische centra. Het gemiddelde waarderingscijfer voor alle centra samen is 9,2 (8,7 is het laagst en 9,4 het hoogst). Radiotherapie UMCG heeft gemiddeld een 9,1 gescoord.

2.5. Patiëntenparticipatie

Spiegelbijeenkomst De afdeling Radiotherapie heeft op 24 april 2013 voor het eerst een spiegelbijeenkomst georganiseerd. Een spiegelbijeenkomst is een kwaliteitsmethode waarbij de patiënt letterlijk centraal staat. Onder leiding van twee speciaal hiertoe getrainde gespreksleiders vertellen patiënten hoe zij de behandeling op de afdeling ervaren hebben. In het eerste deel van de spiegelbijeenkomst zijn de betrokken medewerkers toehoorders op de achtergrond, maar in het tweede deel van de bijeenkomst vindt er interactie plaats. Anders dan bij evaluaties aan de hand van een vragenformulier horen medewerkers hier uit de eerste hand hoe patiënten hun zorgverlening hebben ervaren. De volgende thema’s zijn als leidraad voor het gesprek gebruikt: - Patiëntveiligheid; - Patiëntencommunicatie; - Nazorg. Deze thema’s waren in 2013 actueel en de afdeling zou graag de ervaringen van de patiënten hieromtrent horen om te zien of er op dit gebied verbetermaatregelen benodigd zouden zijn.


Klankbordgroep Protonenfaciliteit Groningen Het Universitair Medisch Centrum Groningen heeft in 2013 een vergunning voor protonentherapie verkregen van het Ministerie van VWS. Om ook patiënten te betrekken bij de praktische uitwerking van een protonenfaciliteit in Groningen is de Klankbordgroep Protonenfaciliteit Groningen opgezet. Na een voorlichtingbijeenkomst hebben zich elf patiëntenorganisaties aangemeld om te participeren in de Klankbordgroep. Het betreft patiëntenorganisaties, wiens patiënten straks in aanmerking komen voor bestraling met protonen. Samen met deze Klankbordgroep wil de afdeling Radiotherapie komen tot een goed functionerend en patiëntvriendelijke faciliteit vanuit patiëntenperspectief. Voorbeelden van thema’s waarover de Klankbordgroep zal meedenken zijn: de informatievoorziening, het zorgtraject bij verwijzing voor protonenbehandeling naar het buitenland en bouw, inrichting en verblijf.

De verbeteracties, die zijn voortgekomen uit deze bijeenkomst, zijn opgenomen in de ‘Verbeterpuntenlijst’ van de afdeling en in een tweede kleinere ‘spiegelbijeenkomstsessie’ besproken met de patiënten. Zij konden zich goed vinden in de verbeterpunten en gaven aan het fijn te vinden dat ze hebben kunnen meewerken aan het verbeteren van de afdeling voor toekomstige patiënten. De verbeterpunten varieerden van praktische tot logistieke zaken. Als voorbeeld kan worden genoemd dat men de toiletpotten te laag vond en te weinig privacy ervoer bij de medewerkers patiëntenservice. Het laatste punt wordt ook aangegeven in de patiënttevredenheidsenquêtes. In reactie hierop heeft de afdeling de logistiek bij de medewerkers patiëntenservice aangepast en een balie ingericht als eerste aanspreekpunt voor de patiënten. De toiletpotten bleken daadwerkelijk beneden de hoogtenorm gemonteerd. Ook dit is bijgesteld.


24

2.6. Doorstroomtijden Door de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO) zijn normen opgesteld voor doorstroomtijden. Een doorstroomtijd is de tijd tussen de aanmelding van de patiënt en de eerste bestraling. De volgende streefnormen worden gehanteerd door de NVRO voor doorstroomtijden: - Acute indicaties (bijvoorbeeld dreigende dwarslaesie) ≤1 dag - Subacute indicaties (bijvoorbeeld botmetastasen met pijnklachten) ≤7 dagen, maximaal 10 dagen - Overige indicaties (standaard) ≤21 dagen, maximaal 28 dagen. De NVRO-norm schrijft voor dat in 80% van de gevallen aan de bovengenoemde streefnormen moet zijn voldaan. De afdeling Radiotherapie van het UMCG heeft als doelstelling om in 90% van de gevallen te voldoen aan de bovenstaande norm.

Indicatie Acute indicaties Subacute indicaties Standaard indicaties

aantal dagen doorstroomtijd 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal 2013 2013 2013 2013 0,1 5,0 13,8

0,1 4,9 14,1

0,2 5,4 13,6

0,2 5,0 13,3

Standaarddeviatie acute indicaties 0,1 Standaarddeviatie subacute indicaties 3,3 Standaarddeviatie standaard indicaties 8,4

0,2 2,9 9,5

0,2 2,8 8,6

0,2 2,8 14,0

Tabel 5. Doorstroomtijden


7) De afdeling Radiotherapie hanteert twee normen, de ‘ongecorrigeerde norm’ betreft het percentage patiënten dat binnen de norm wordt behandeld ongeacht de oorzaak. En de ‘gecorrigeerde norm’, waarbij de oorzaken die buiten de afdeling Radiotherapie liggen niet worden meegerekend, bijvoorbeeld een patient die eerst op vakantie wil, of een complicatie heeft na chemotherapie waardoor radiotherapie wordt uitgesteld.

2.6.1. Resultaten interval aanmelding en eerste bestraling In 2013 was het gecorrigeerde7 percentage gemiddeld 99% voor de acute indicaties, 87% voor de subacute indicaties en 95% voor de overige indicaties. De gemiddelde doorstroomtijd was voor acute indicaties 0,2 dagen, subacute indicaties 5,1 dagen en voor overige indicaties 13,7 dagen.

Figuur 3. Overzicht percentage binnen de NVRO-norm interval aanmelding en eerste bestraling voor subacute indicaties en overige indicaties. Acute indicaties 100 80 60 40 20 100% 100% 100% 96% 100% 100% 0

gecorrigeerd acute indicaties

2013-03 gecorrigeerd subacute indicaties

2013-03

2013-03

2013-02

2013-01

2012

2011

Standaard indicaties 100 80 60 40 20 93% 92% 93% 94% 96% 97% 0

gecorrigeerd standaard indicaties


2013-03

2013-02

2013-01

2012

2011

Subacute indicaties 100 80 60 40 20 99% 79% 85% 89% 84% 90% 0

2013-03

2013-03

2013-02

2013-01

2012

2011

2.6.2. Resultaten interval aanmelding en eerste consult De norm voor het interval tussen aanmelding en het eerste consult is gesteld op 1 dag voor acute indicaties, 7 dagen voor subacute indicaties en 10 dagen voor standaard indicaties voor 90% van de gevallen. In tabel 6 worden de gecorrigeerde percentages patiënten binnen deze norm weergegeven en in tabel 7 de doorstroomtijden in dagen. In 2013 was het gecorrigeerde percentage gemiddeld 100% voor de acute indicaties, 95% voor de subacute indicaties en 96% voor de overige indicaties. De gemiddelde doorstroomtijd was voor acute indicaties 0,1 dagen, subacute indicaties 5,4 dagen en voor overige indicaties 5,4 dagen.

percentage binnen de norm 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal 2013 2013 2013 2013

Acute indicaties Subacute indicaties Standaard indicaties

100% 95% 97%

100% 95% 97%

100% 95% 94%

100% 97% 96%

Tabel 6. Overzicht gecorrigeerd percentage binnen de norm interval aanmelding en eerste consult. De norm is gesteld op één week. Indicatie

aantal dagen doorstroomtijd 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal 2013 2013 2013 2013

Acute indicaties Subacute indicaties Standaard indicaties

0,1 5,4 5,4

0,1 5,4 5,4

0,1 5,5 5,5

0,2 5,4 5,4

Standaarddeviatie acute indicaties 0,3 Standaarddeviatie subacute indicaties 2,8 Standaarddeviatie standaard indicaties 4,2

0,3 2,6 3,7

0,3 2,5 3,7

0,4 2,6 4,9

Tabel 7. Doorstroomtijden (in dagen)


Indicatie

3. Onderwijs en opleiding 3.1. Onderwijs

Medische studenten De medewerking aan het onderwijsprogramma voor medisch studenten is gecontinueerd. Naast het leveren van tutoren, coaches en colleges door de afdeling Radiotherapie in 2012, is gestart met deelname aan het keuzecursusprogramma voor 3e jaars studenten. In 2013 hebben hier 15 studenten aan deelgenomen. De mogelijkheid om de wetenschappelijke jaaropdracht te begeleiden is gecontinueerd. Beta-studenten Er zijn colleges “Medical Physics for Radiation Oncology” verzorgd voor studenten Biomedische Technologie (BMT) aan de RUG en er is meegewerkt aan de stagebegeleiding van één student Technische Geneeskunde aan de Universiteit Twente. Daarnaast zijn er vier natuurkunde/BMT-studenten geweest, die een afstudeer- of stageopdracht hebben uitgevoerd op de afdeling.


Coassistenten In 2011 is de weg ingeslagen naar een meer actieve rol van de coassistenten in de stage op de afdeling Radiotherapie. Er is geen vast rooster en de coassistenten stellen zelf de stage samen. Dit is door inzicht in de roosters en agenda goed mogelijk. Deze nieuwe werkwijze wordt over het algemeen als positief ervaren. In 2012 is deze verder geoptimaliseerd door een verdere verfijning van de introductie en voorbereiding van de coassistent. Het aantal coassistenten in de M1 fase bedroeg in 2013 vijftien (de maximale capaciteit is 16 studenten). Het keuzecoassistentschap van zowel 6 en 14 weken en de wetenschapsstage is ook in 2013 aangeboden. Hierbij wordt voor iedere coassistent een individueel programma gemaakt. Twee coassistenten hebben de wetenschapsstage op de afdeling voltooid. Daarnaast wordt de deelname van de afdeling Radiotherapie in het nieuwe G2020 curriculum voorbereid om de zichtbaarheid van Radiotherapie te vergroten (in 2013).

Samenwerking met de HBO-MBRT In 2013 hebben 8 MBRT-studenten de 20-weekse stage gelopen op de afdeling Radiotherapie. Tijdens deze stage hebben de studenten meegewerkt op de lineaire versnellers, CT en planning. En ze hebben meegekeken bij de Stereotaxie, mouldroom en orthovolt. Als eindproduct hebben de studenten een stageverslag geschreven over de radiotherapeutische behandeling van een specifieke patiënt. In september 2012 is een voltijd-student MBRT voor het vierde en laatste jaar van de opleiding overgestapt naar de duale onderwijsvorm, wat een MBRT-diploma in juli 2013 opgeleverd heeft. Eén duaalstudent (3e jaars Nijsmellinghe Radiologie) heeft een 6-weekse verbredingsstage op de afdeling gelopen. In totaal waren er twee afstudeergroepen met in totaal vijf studenten. Tevens heeft een laborant praktijk assessments afgenomen op de MBRT bij eerste en tweedejaars MBRT-studenten en is er een gastcollege over Stereotaxie verzorgd aan tweedejaars MBRT- studenten.

30

Opleiding tot radiotherapeut-oncoloog In 2013 zijn drie AIOS in de opleiding tot radiotherapeut-oncoloog ingestroomd en heeft één AIOS de opleiding afgerond. Verspreid over het jaar 2013 waren er elf AIOS op de afdeling Radiotherapie van het UMCG. De inhoud van de opleiding is geheel gemoderniseerd en competentiegericht. De AIOS houden een individueel opleidingsplan (IOP) actueel en in overleg met de opleider worden verbeteren ontwikkelingstrajecten uitgezet. Er zijn verschillende toetsingsinstrumenten ingezet in het opleidingsproces, waaronder 360 graden feedback, KKB (korte klinische beoordeling) en de D-rect enquête. Deze instrumenten worden gestructureerd toegepast volgens het schema van de individuele opleidingsplannen van de AIOS. De uitkomsten en verbeterplannen worden besproken bij de voortgangsgesprekken van de AIOS zelf. Voor het opleidingsproces worden de uitkomsten van de D-rect enquête opgenomen in een plan van aanpak.


3.2. Opleiding

De verdere verbetering van de supervisie van de AIOS heeft zijn vorm gekregen in een interactieve voordracht door Paul Brand, opleider en betrokkene bij het MMVO (Moderniseringstraject Medische Vervolgopleidingen). Daarnaast wordt er meer aandacht besteed aan de versterking van competenties die niet gerelateerd zijn aan het medisch handelen, door de AIOS bijvoorbeeld de voorzittersrol te geven bij de ochtendbespreking. In 2012 is begonnen met de klinische thema’s uit het lijnleren te beschrijven in de EPA-structuur (Entrustable Professional Activities), waarbij de AIOS in toenemende mate van zelfstandigheid de activiteiten uit deze thema’s uitvoeren. In 2013 zijn de thema’s mamma, prostaat, palliatie en GE rectum opgenomen in de EPA-structuur. Hierin verwerft de AIOS gedurende de opleiding een toenemende bekwaamheid die wordt vastgelegd in bekwaamheidsniveaus.

Voor 2013 was één nieuwe opleidingsplek KLIFIO voor het werkterrein radiotherapie toegekend aan de afdeling. Deze vacature is per 1 juni 2013 ingevuld. Deze KLIFIO heeft zijn individuele opleidingsprogramma opgesteld aan de hand van het nieuw beschikbare format van de OKF. Hierin wordt veel meer dan voorheen aandacht geschonken aan projectmatig werken en de ontwikkeling van de competenties. Eind 2013 waren drie KLIFIO’s in opleiding op de afdeling radiotherapie. Voor een periode van acht maanden is er in 2013 één KLIFIO gedetacheerd geweest bij het MST (Medisch Spectrum Twente) te Enschede. Het is voor de eerste keer dat een KLIFIO van de afdeling Radiotherapie van het UMCG in het MST gedetacheerd was. De werving voor invulling van de vacature voor de nieuwe opleidingsplek 2014 is reeds in 2013 in gang gezet, om deze plek zo snel als mogelijk te kunnen realiseren. Eind 2013 is een kandidaat geselecteerd voor deze functie.


Opleiding tot klinisch fysicus In 2013 heeft één KLIFIO (KLinisch Fysicus In Opleiding) een eindgesprek gehad met de toetsingscommissie van de Stichting OKF (Opleiding Klinische Fysica). Naar aanleiding van dit gesprek is de opleiding met succes voltooid met een registratie. Tevens heeft één van de KLIFIO’s in 2013 haar proefschrift voltooid en met succes verdedigd.

De systematiek voor het geven van feedback door de verschillende klinisch fysici, die bij de opleiding betrokken zijn, aan de individuele KLIFIO is verder gecontinueerd en gebeurt nu ook op de verschillende detacheringsplaatsen. Na een presentatie van een KLIFIO wordt er altijd een individuele feedback gegeven. De vorderingen in de opleiding worden met regelmaat besproken, individueel samen met de (plaatsvervangend) opleider en eventueel in bijzijn van een klinisch fysicus, met wie de KLIFIO in de afgelopen periode veel heeft samengewerkt. Daarnaast ook plenair, tweewekelijks met alle KLIFIO’s samen.

Opleiding tot Physician Assistant In 2012 is begonnen met de opleiding tot physician assistant. Twee medewerkers zijn gestart met de opleiding die tot begin 2015 duurt. De doelstelling is om na hun opleiding werkzaam te zijn op de afdeling binnen het medisch domein met als aandachtsgebied het mammacarcinoom. Het verschil in werkzaamheden met een arts is dat de taken meer uitvoerend en duidelijk geprotocolleerd dan beleidsvormend zijn. In 2013 zijn de physician assistants in opleiding (PAIO’s) voornamelijk werkzaam geweest op de afdeling Radiotherapie gecombineerd met terugkomdagen op de Hanzehogeschool Groningen. De focus lag, naast algemene vorming op de afdeling, op klinische werkzaamheden binnen het mammacluster.


De KLIFIO maakt elk half jaar een voortgangsverslag voor de Toetsingcommissie van de Stichting OKF (Opleiding Klinische Fysica). Dit voortgangsverslag is het ‘portfolio’ van de KLIFIO en vormt samen met een eindverslag de basis voor het eindgesprek. In de voortgangsverslagen wordt veel meer dan voorheen aandacht geschonken aan de ontwikkeling van de diverse competenties. Er is een begin gemaakt met het lokale leerplan voor de opleiding tot klinisch fysicus met werkterrein radiotherapie. Dit leerplan zal in 2014 worden voltooid.

4. Wetenschappelijke activiteiten 4.1. Noordelijke Refereeravonden Radiotherapie De afdeling Radiotherapie van het UMCG heeft in 2013 de volgende noordelijke refereeravonden georganiseerd. Op 30 mei 2013 vond de refereeravond plaats met als thema:

De volgende presentaties stonden op het programma: De ‘model-based’ benadering Prof. dr. J.A. Langendijk, hoofd afdeling Radiotherapie, UMCG Dosis verificatie van protonen Prof. dr. S. Brandenburg, hoofd versnellerfysica, KVI Image-guided en adaptieve protonentherapie Dr. Ir. N.M. Sijtsema, klinisch fysicus, UMCG Protonentherapie bij mammacarcinoom Dr. J.H. Maduro, radiotherapeut-oncoloog, UMCG Protonentherapie bij longcarcinoom Dr. J. Widder, radiotherapeut-oncoloog, UMCG


‘Protonen in Nederland’

Op 21 november 2013 is de refereeravond georganiseerd met als thema: ‘Het gebruik van beeldvorming in de neuro-oncologie’ De volgende presentaties zijn gehouden: De (on)mogelijkheden van MRI bij detectie van hersentumoren Dr. P.J. van Laar, radioloog, UMCG Het gebruik van neuronavigatie bij resectie van hersentumoren Drs. M. Wagemakers, neurochirurg, UMCG

Beeldvorming bij de radiotherapieplanning van hersentumoren Dr. M.A.A.M. Heesters en mw. Drs. H. van der Weide, radiotherapeut-oncoloog, UMCG


De rol van de methionine-PET bij hersentumoren Drs. R.W.J. van Rheenen, nucleair geneeskundige, UMCG

4.2. Wetenschappelijke output Naast de directe patiëntenzorg heeft de afdeling Radiotherapie een belangrijke taak op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. De afdeling Radiotherapie heeft ervoor gekozen het wetenschappelijk onderzoek te concentreren rond drie hoofdthema’s: - Schade aan de normale weefsels; - Toegepaste beeldvorming; - Protonen.

Het aantal publicaties in peer-reviewed tijdschriften bedroeg in 2013 63, waarvan 79% als toppublicatie kan worden gerekend (bovenste 25% van het veld). De gemiddelde impactfactor in 2013 was 4.2. In totaal werden 34 orale presentaties gehouden op internationale wetenschappelijke bijeenkomsten, waarvan 20 invited. Een gedetailleerd overzicht van publicaties in internationale tijdschriften, boekbijdragen, abstracts en posters, voordrachten op internationale bijeenkomsten en overige bijeenkomsten is opgenomen in bijlage A van dit jaarverslag.


Deze drie hoofdthema’s zijn sterk aan elkaar gerelateerd. De klinische introductie van nieuwe technieken, bijvoorbeeld protonentherapie, vereist nauwkeurige beeldvorming van de tumor. De meeste nieuwe radiotherapietechnieken, zoals IMRT, worden toegepast ter preventie van schade aan de normale weefsels en complicaties op korte en lange termijn. Vanuit de Research Commissie wordt het onderzoek binnen deze drie thema’s gestimuleerd en gefaciliteerd.

4.3. Promovendi 4.3.1. Lopende promoties Overzicht afgeronde en lopende promotie-trajecten 1-1-2013 t/m 31-12-2013 medewerkers afdeling Radiotherapie

therapy in head and neck cancer. en prof.dr. A.T. Lomax dr. C. Schilstra Drs. E. Wiegman Radio- Mechanisms of radiation-induced Long prof.dr. R.P. Coppes, dr. P. van Luijk therapeut toxicity of the lung. prof.dr. H.H. Kampinga en prof.dr. J.A. Langendijk Drs. I. Beetz Arts NTCP-modeling for radiation- Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. R.H. Steenbakkers induced xerostomia. Drs. E. Bantema-Joppe Arts Breast-conserving treatment Mamma prof.dr. J.A. Langendijk dr. J.T. Maduro in young patients. Drs. V.R. Bollenini PhD student Dynamics of tumour hypoxia Long prof.dr. J.A. Langendijk dr. R.H. Steenbakkers and metabolism during chemo- en prof.dr. J. Pruim radiotherapy for stage III Non Small Cell Lung Cancer using PET.


Promendus Functie Onderwerp Aandachts- Promotor Co-promotor Afgerond gebied Drs. M. Christianen Arts Prediction and prevention of Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. H.P. Bijl en dr. C. Schilstra swallowing dysfunction after curative (chemo)radiation in head and neck cancer. Drs. G. Ghobadi Bursaal Mechanisms of radiation-induced Long prof.dr. R.P. Coppes en dr. P. van Luijk 25-03-13 loss of lung function. en prof.dr. J.A. Langendijk Drs. W.F. Pattje AIO Molecular and genetic predictors Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk, of radiosensitity in head and prof. dr. E. Schuuring en neck cancer. prof.dr. J. van der Wal Drs. T. van de Water AIO Intensity modulated proton Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. H.P. Bijl en 13-03-13

Aandachts- Promotor Co-promotor Afgerond gebied

Drs. R Visser PhD student Quality assurance of advanced Fysica prof.dr. J.A. Langendijk dr. A.A. van’t Veld radiation delivery techniques by en prof.dr. en dr. E. Korevaar reconstruction of actual given C.P. van der Schans dose using transmission detectors. Drs. M. Sattler Radio- Late radiation-induced side effects Neurologie prof.dr. J.A. Langendijk Dr. A.C. van den Bergh therapeut after radiotherapy in pituitary en prof.dr. adenoma. B.H. Wolffenbüttel Drs. W. Schaake PhD student Radiation treatment optimisation Urologie prof.dr. J.A. Langendijk Dr. A.C. van den Bergh in prostate cancer. en prof.dr. C.P. van der Schans Drs. A. Garwryszuk Arts Objective radiation-induced Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. H.P. Bijl changes in swalowing function. M. Maimets MSc Salivary glad stem cell therapy Radio- prof.dr. R.P. Coppes for the treatment of radiation- biologie induced toxicity Y. Nanduri Msc Stem cell transplantation to rescue Radio- prof.dr. R.P. Coppes salivary glands from radiation damage biologie Drs. K. Muijs Arts The role of FDG-PET in esophageal Gastro- prof.dr. J.A. Langendijk cancer. enterologie en prof.dr. J.T. Plukker Drs. K. Wopken Arts Advanced prognostic models for Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. H.P. Bijl acute and late tube feeding dependency after curative (chemo)radiation for head and neck cancer. Drs. S. van der Veen Arts Mechanisms in radiation-induced Long prof.dr. R.P. Coppes en pulmonary damage. prof.dr. J.A. Langendijk Drs. C. Brouwer Klinisch Tracking of Anatomical Changes Hoofdhals prof.dr. J.A. Langendijk dr. A.A. van’t Veld en Fysicus and their Consequences of Head & dr. N.M. Sijtsema Neck Organs at Risk in Radiotherapy.


Promendus Functie Onderwerp

4.4. Klinische studies De afdeling Radiotherapie van het UMCG besteedt veel aandacht aan de prospectieve dataverzameling middels de zogenaamde Standard Follow Up Programs (SFP’s). Hierin worden demografische gegevens, patiëntgegevens, tumorgerelateerde gegevens en gegevens met betrekking tot de behandeling prospectief verzameld. In een database worden deze gekoppeld met follow-up gegevens waarin zijn opgenomen: tumorstatus, acute en late toxiciteit en kwaliteit van leven. In 2013 werden in totaal 346 patiënten in door de METC getoetste klinische studies ingesloten.


39

Tabel 8: Overzicht patiënten in klinische studies Titel

Tumorsoort

Aantal patiënten Status ingesloten in 2013

HANS-studie SC-IMRT studie RT 2011-02 MRI lung EORTC 22085-10083 RAPIDO studie HORRAD studie

Predictive models for radiation-induced side effects in Head and Neck cancer based on Hoofdhals 225 single nucleotide polymorphisms (SNP) Prevention of radiation-induced parotid gland dysfunction by parotid gland stem-cell sparing Hoofdhals 8 intensity-modulated radiotherapy Evaluation of radiation induced pulmonary hypertension using MRI in stage III NSCLC Longen 9 patients treated with chemoradiotherapy. A Pilot Study A randomized phase III study of radiation doses and fractionation schedules for Mamma 11 ductal carcinoma in situ (DCIS) of the breast Randomized multicentre phase III study of short course radiation therapy followed Rectum 4 by prolonged pre-operative chemotherapy and surgery in patients with high risk primary rectal cancer compared to standard preoperative chemoradiotherapy, surgery and optional adjuvant chemotherapy Een prospectieve, gerandomiseerde studie naar het effect op de overlevingsduur van Prostaat 7 hormonale behandeling versus hormonale behandeling plus lokale externe radiotherapie

ACNS0332 Medulloblastoom/ PNED BRIGHT-studie PEEP-studie PORTEC III PORTEC IV

bij patiënten met een primair ossaal gemetastaseerd Prostaatcarcinoom. Efficacy of Carboplatin Administered Concomitantly With Radiation and Isotretinoin as a Pro-Apoptotic Agent in Other Than Average Risk Medulloblastoma/PNET Patients. A Groupwide Phase III Study Long term risk of breast cancer following treatment of Hodgkin’s disease”. Pain education for patients with painful bone metastases undergoing palliatieve radiotherapy: reducing pain by increasing patients knowledge and self-management Radiotherapy with or without chemotherapy for high risk and advanced stage endometrial carcinoma Postoperative Radiation Therapy for Endometrial Carcinoma Multicenter Randomised Phase III Trial Comparing Vaginal Brachytherapy (Two Dose Schedules) with Observation after Surgery

Open Open Gesloten (compleet) Open Open

40

Open

Hersenen

2

Open

Lymfoom Botmetastasen

4 63

Open Open

Endometrium

1

Open

Endometrium

1

Open


Studie acroniem

Daarnaast werden er 1.195 nieuwe patiënten geïncludeerd in de verschillende prospectieve dataregistratie programma’s (standaard follow-up programma’s -SFP). Binnen deze programma’s worden uitkomsten van behandeling prospectief gescoord. De gegevens worden gebruikt ten behoeve van kwaliteitsverbeteringsprogramma’s. Tabel 9: Patiënten in SFP’s

Aantal patiënten ingesloten in 2013 202 272 394 222

Totaal ingesloten 1370 868 2754 1919


Tumorsoort Hoofdhals Longen Mamma Urologie

5. Personeel & Organisatie 5.1. Samenstelling Dagelijks Bestuur Afdelingshoofd: Manager Radiotherapie:

Prof. dr. J.A. Langendijk Drs. F. Pit

5.2. Samenstelling Management Team Dr. A.A. van ‘t Veld Drs. J.F. Ubbels (tot 1 oktober 2013) Drs. H.A.M. Vanhauten S. Groen P. Verschuur


Hoofd Klinische Fysica: Medisch Teamleider: Medisch Teamleider: Paramedisch Teamleider: Teamleider Patiënten Logistiek:

6. Apparatuur en software In 2013 zijn op het gebied van introductie en implementatie van nieuwe apparatuur en software diverse mijlpalen bereikt. De belangrijkste mijlpalen worden hieronder genoemd.

Daarnaast zijn twee bestaande versnellers in Groningen met een Beam Modulator omgebouwd naar Agility MLC waarmee ze qua fotonenbehandeling uitwisselbaar zijn geworden met de andere Agility versnellers. De mogelijkheden voor toepassing van de modernste bestralingstechnieken met IMRT en VMAT nemen hiermee sterk toe. Ook het tafelblad (Civco UCT-LE) is gelijkgetrokken aan dat op de andere Agility versnellers. In het Pinnacle bestralingsplanningsysteem kan nu ook van één bundelmodel worden uitgegaan voor alle zes versnellers (vier in Groningen en twee in Emmen ) met een Agility MLC, wat de flexibiliteit van inzet van versnellers ten goede komt. Alle versnellers, die uitgerust zijn met een Agility MLC, beschikken ook over Theraview versie 5 voor positieverificatie en zijn op coördinatensysteem IEC1217 ingesteld. De twee overige Elekta versnellers zullen in 2014 qua besturingssysteem en positieverificatie worden omgebouwd en worden ingesteld op coördinatensysteem IEC1217.


Introductie nieuwe en ombouw bestaande lineaire versnellers Begin 2013 zijn de derde en vierde van de vier aangeschafte lineaire versnellers in Groningen en Emmen klinisch in gebruik genomen. Dit betreffen Elekta Synergy versnellers die zijn uitgerust met twee fotonenenergieën (6 en 15 MV), Conebeam CT, TheraView en TCSA en Agility MLC. De versneller in Groningen beschikt daarbij ook over zes elektronenenergieën (6 – 17 MeV) en een 4D optie op de Conebeam CT. Een in 2012 geïnstalleerde versneller (met elektronen) is omgebouwd van een standaard MLCi2 naar een Agility MLC. Daarmee zijn de elektronenbundels in Groningen volledig uitwisselbaar geworden tussen twee toestellen met een Agility. Deze zijn gekalibreerd volgens het NCS-18 rapport.

Nieuwe orthovolt en tweede behandellocatie HDR brachytherapie Voor de behandeling van oppervlakkige tumoren is 1 oktober 2013 een nieuw orthovolttoestel in gebruik genomen. Het gaat om een Xstrahl 200 met fotonenenergieën van 100 kV en 200 kV. Deze vervangt de Pantak orthovolt uit 1995. In de ruimte van de orthovolt is tevens een tweede behandellocatie voor HDR-brachytherapie gerealiseerd. De niet intra-operatieve HDR-Brachytherapiebehandelingen kunnen zo ook op de afdeling Radiotherapie uitgevoerd worden en hoeven niet meer alleen in de bestralingsruimte in het OK-centrum plaats te vinden. Een duidelijke verbetering voor zowel patiënt¬vriendelijkheid als efficiëntie. De behandelruimte is hieraan voorafgaand verbouwd en voorzien van extra loodafscherming.

Oncology Information Systeem Mosaiq is in 2013 uitgerust met een workflowmanager (iQScripts) waarmee de verwerking van QCL items vereenvoudigd kan worden. Bestralingsplanning Voor ontwikkeling en onderzoek naar bestralingsplanning is een Pinnacle Professional cluster aangeschaft. Op dit - en het klinische Pinnacle cluster is in 2013 een PARETO optimalisatie- techniek voor IMRT-planning ingevoerd. Daarmee worden binnen de randvoorwaarden voor planoptimalisatie de nog aanwezige vrijheidsgraden benut om tot het beste bestralingsplan te komen. Deze rekenintensieve taak kan ’s nachts geheel automatisch worden uitgevoerd. De PARETO optimalisatie wordt toegepast binnen het onderzoeksprogramma


Positieverificatie De werkwijze bij positieverificatie is verder verbeterd door introductie van Direct Amorph (Silicon) Readout (DAR). Hiermee kunnen positieverificatiebeelden zoals EPID- en kV-beelden rechtstreeks vanaf de detectorplaten in TheraView worden ingelezen. Met de installatie van zeven TheraView review-licenties is een betere aansluiting gerealiseerd tussen programmatuur en gewenste werkwijze voor analyse van positieverificatiebeelden.

van de afdeling en voor de parotis-stamcelsparende IMRT-studie bij hoofdhalskankerpatiënten. In 2013 is tevens een script ontwikkeld waarmee IMRT-plannen automatisch kunnen worden omgezet in VMAT- plannen. Dit scheelt tijd bij het maken van VMAT-plannen, waardoor het mogelijk wordt om meer patiënten hiermee te behandelen. Patiënten die worden behandeld met een VMAT-plan hoeven tijdens de bestraling minder lang stil te liggen dan bij behandeling met een IMRT-plan.


46

Bijlage A Wetenschappelijke output 2013 A.1. Publicaties in internationale tijdschriften 1. Bantema-Joppe EJ, van den Heuvel ER, de Munck L, de Bock GH, Smit WGJM, Timmer PR, Dolsma WV, Jansen L, Schröder CP, Siesling S, Langendijk JA, Maduro JH. Impact of local treatment on the development of distant metastases or death in young breast cancer patients. Breast Cancer Rev Treat 2013 Sep 1;87(1):577-95 (IF: 4.189; Q1).

3. Beetz I, Schilstra C, Vissink A, van der Schaaf A, Bijl HP, van der Laan BFAM, Steenbakkers RJHM, Langendijk JA. Role of minor salivary glands in developing patient-rated xerostomia and sticky saliva during day and night. Radiother Oncol. 2013 Nov;109(2):311-6 (IF: 4.857; Q1). 4. Beetz I, Steenbakkers RJHM, Chouvalova O, Leemans CR, Doornaert P, van der Laan BFAM, Christianen MEMC, Vissink A, Bijl HP, van Luijk P, Langendijk JA. The QUANTEC criteria for parotid dose and their efficacy to prevent moderate to severe xerostomia. Acta Oncol. 2013 Sep 2. [Epub ahead of print] (IF: 3.364; Q2). 5. Benderitter M, Caviggioli F, Chapel A, Coppes R, Guha C, Klinger M, Malard O, Stewart F, Tamarat R, Luijk PV, Limoli C. Stem cell therapies for the treatment of radiationinduced normal tissue side effects. Antioxid Redox Signal. 2013 Oct 22. [Epub ahead of print] (IF: 7.667; Q1).


2. Bantema-Joppe EJ, Vredeveld EJ, de Bock GH, Busz DM, Woltman-van Iersel M, Dolsma WV, van der Laan HP, Langendijk JA, Maduro JH. Five year outcomes of hypofractionated simultaneous integrated boost irradiation in breast conserving therapy; patterns of recurrence. Radiother Oncol. 2013 Aug;108(2):269-72 (IF: 4.857; Q1).

6. Bollineni VR, Kerner GSMA, Pruim J, Steenbakkers R, Wiegman EM, Koole MJB, de Groot EH, Willemsen ATM, Luurtsema G, Widder J, Groen HJM, Langendijk JA. PET Imaging of tumor hypoxia using 18F-Fluoroazomycin Arabinoside in stage III-IV non-small cell lung cancer patients. J Nucl Med. 2013 Aug;54(8):1175-80 (IF: 5.563; Q1). 7. Bosch DJ, Muijs CT, Mul VE, Beukema JC, Hospers GA, Burgerhof JG, Plukker JT. Impact of Neoadjuvant Chemoradiotherapy on Postoperative Course after Curativeintent Transthoracic Esophagectomy in Esophageal Cancer Patients. Ann Surg Oncol. 2013 Oct 8. [Epub ahead of print] (IF: 3.943; Q1). 8. Brouwer CAJ, Postma A, Hooimeijer HLH, Smit AJ, Vonk JM, van Roon AM, van den Berg MP, Dolsma WV, Lefrandt JD, Bink-Boelkens MTE, Zwart N, de Vries EGE, Tissing WJE, Gietema JA. Endothelial Damage in Long-Term Survivors of Childhood Cancer. J Clin Oncol 2013; 31(3): 3906-11 (IF: 17.879; Q1).

10. de Bruijn MJ, Rinkel RN, Cnossen IC, Witte BI, Langendijk JA, Leemans CR, Leeuw IM. Associations between voice quality and swallowing function in patients treated for oral or oropharyngeal cancer. Support Care Cancer. 2013 Jul;21(7):2025-32 (IF: 2.495; Q1). 11. Digonnet A, Hamoir M, Andry G, Gregoire V, Vanderpoorten V, Haigentz M jr, Langendijk JA, de Bree R, Hinni ML, Mendenhall WM, Paleri V, Rinaldo A, Werner JA, Takes RP, Ferlito A. Follow up strategies in head and neck cancer other than upper aerodigestive tract squamous cell carcinoma. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2013 Jul;270(7):1981-9 (IF: 1.608; Q1).


9. Brouwer CL, Wiesendanger EM van der Hulst PC, van Imhoff G, Langendijk JA, Beijert M. Scrotal irradiation in primary testicular lymphoma: a comparative planning study and review of literature. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2013 Feb 1;85(2):298-308 (IF: 4.167; Q1).

12. Digonnet A, Hamoir M, Andry G, Haigentz M Jr, Takes RP, Silver CE, Hartl DM, Strojan P, Rinaldo A, de Bree R, Dietz A, Grégoire V, Paleri V, Langendijk JA, Vander Poorten V, Hinni ML, Rodrigo JP, Suárez C, Mendenhall WM, Werner JA, Genden EM, Ferlito A. Post-therapeutic surveillance strategies in head and neck squamous cell carcinoma. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2013 May;270(5):1569-80 (IF: 4.857; Q1). 13. Doornaert P, Dahele M, Verbakel WFAR, Bohoudi O, Slotman BJ, Langendijk JA. The effect of induction chemotherapy on tumor volume and orga-at-risk doses in patients with locally advanced oropharyngeal cancer. Radiother Oncol. 2013 Nov;109(2):269-74 (IF: 4.857; Q1). 14. Fontarosa D, van der Laan HP, Witte M, Shakirin G, Roelofs E, Langendijk JA, van Herk M, Lambin P. An in-silico comparison between margin-based and pobabilistic target planning in head and neck cancer patients. Radiother Oncol 2013 Dec;109(3):430-6 (IF: 4.857; Q1).

16. Gregoire V, Ang KK, Budach W, Grau C, Hamoir M, Langendijk JA, Lee, A, Le QT, Maingon P, Nutting C, O’Sullivan B, Porceddu SV, Lengele B. Neck node target volume delineation for radiation oncology: 2013 update. DAHANCA, EORTC, HKNPCSG, NCIC, RTOG, TROG consensus guidelines. Radiother Oncol. 2013 Oct 31. pii: S01678140(13)00514-8. (IF: 4.857; Q1). 17. Halmos GB, de Bruin LB, Langendijk JA, van der Laan BF, Pruim J, Steenbakkers RJ. Head and Neck Tumor Hypoxia Imaging by 18F-Fluoroazomycin-arabinoside (18FFAZA)-PET: A Review. Clin Nucl Med. 2013 [Epub ahead of print] (IF: 2.857; Q1). 18. Holt A, Van Gestel D, Arends MP, Korevaar EW, Schuring D, Kunze-Busch MC, Louwe RJ, van Vliet-Vroegindeweij C. Multi-institutional comparison of volumetric modulated arc therapy vs. intensity-modulated radiation therapy for head-and-neck cancer: a planning study. Radiat Oncol. 2013 Jan 31;8(1):26 (IF: 2.360; Q1).


15. Glaudemans AW, Enting RH, Heesters MA, Dierckx RA, van Rheenen RW, Walenkamp AM, Slart RH. Value of (11)C-methionine PET in imaging brain tumours and metastases. Eur J Nucl Med Mol Imaging. 2013 Apr;40(4):615-35 (IF: 5.217; Q1).

19. Holwerda N, Sanderman R, Pool G, Hinnen C, Langendijk JA, Bemelman WA, Hagedoorn M, Sprangers M. Do patients trust their physician? An adult attachment perspective on cancer patients’ trust, satisfaction and distress within one year after a cancer diagnosis. Acta Oncol 2013;52(1):110-7 (3.710; Q1). 20. Hoven-Gondrie ML, Bastiaannet E, van Ginkel RJ, Pras E, Suurmeijer A, Hoekstra HJ. Limb perfusion in soft tissue sarcomas: twenty years of experience. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157(30):A6148. (IP: 2.211; Q1) 21. Jager-Wittenaar H, Dijkstra PU, Earthman CP, Krijnen WP, Langendijk JA, van der Laan BF, Pruim J, Roodenburg JL. Validity of bioelectrical impedance analysis to assess fat-free mass in head and neck cancer patients: an exploratory study. Head Neck. 2013 Apr 18. doi: 10.1002/hed.23336. [Epub ahead of print] (IF: 3.006; Q1).

23. Langendijk JA, Lambin P, de Ruysscher D, Widder J, Verheij M. Selection of patients for radiotherapy with protons aiming at reduction of side effects: The model-based approach. Radiother Oncol. 2013 Jun;107(3):267-73 (IF: 4.857; Q1). 24. Langius JAE, Bakker S, Rietveld D, Doornaert P, Kruizenga HM, Langendijk JA, Weijs PJM, Leemans CR. Critical weight is a major prognostic indicator for survival in patients with head and neck cancer patients. Br J Cancer. 2013 Sep 3;109(5):1093-9 (IF: 4.817; Q1). 25. Langius JAE, van Dijk AM, Doornaert P, Kruizenga HM, Langendijk JA, Leemans CR, Weijs PJM, Verdonck-de Leeuw IM. More than 10% weight loss during radiotherapy has a significant impact on quality of life in head and neck cancer patients. Nutr Cancer. 2013 Jan;65(1):76-83. doi: 10.1080/01635581.2013.741749 (IF: 2.470; Q1). 26. Leemans CR, Tijnk BM, Langendijk JA, Andry G, Hamoir M, Lefebvre JL: Subcommittee of Suregry of the EORTC Head and Neck Cancer Group. Quality assurance un head and neck surgical oncology EORTC 24954 trial on larynx preservation. Eur J Surg Oncol. 2013 Sep;39(9):1013-8 (IF: 2.614; Q1).


22. Krijgsman O, Gonzalez P, Balague Ponz O, Roemer MG, Slot S, Broeks A, Braaf L, Kerkhoven RM, Bot F, van Groningen K, Beijert M, Ylstra B, de Jong D. Dissection the grey zone between follicular lymphoma and marginal zone lymphoma using morphological and genetic features. Haematologica. 2013 Dec;98(12):1921-9 (IF: 5.868; Q1).

27. Mendenhall WM, Mancuso AA, Strojan P, Beitler JJ, Suarez C, Lee TF, Langendijk JA, Corry J, Eisbruch A, Rinaldo A, Ferlito A. Impact of primary tumor volume on local control after definitive radiotherapy for head and neck cancer. Head Neck. 2013 Aug 16. doi: 10.1002/hed.23454. [Epub ahead of print] (IF: 3.006; Q1). 28. Muijs CT, Pruim J, Beukema JC, Berveling MJ, Plukker JT, Langendijk JA. Oesophageal tumour progression between the diagnostic (18)F-FDG-PET and the (18)F-FDGPET for radiotherapy treatment planning. Radiother Oncol. 2013 Mar;106(3):283-7 (IF: 4.857; Q1). 29. Nanduri LS, Lombaert IM, van der Zwaag M, Faber H, Brunsting JF, van Os RP, Coppes RP. Salisphere derived c-KIT+ -cell transplantation restores tissue homeostasis in irradiated salivary glands. Radiother Oncol. 2013 Sep;108(3):458-63 (IF: 4.857; Q1).

31. Nilsson PJ, van Etten B, Hospers GA, Påhlman L, van de Velde CJ, Beets-Tan RG, Blomqvist L, Beukema JC, Kapiteijn E, Marijnen CA, Nagtegaal ID, Wiggers T, Glimelius B. Short-course radiotherapy followed by neo-adjuvant chemotherapy in locally advanced rectal cancer – the RAPIDO trial. BMC Cancer. 2013 Jun 7;13:279 (IF: 3.319; Q1). 32. Oskam IM, Verdonck-de Leeuw IM, Aaronson N, Kuik DJ, de Bree R, Doornaert P, Langendijk JA, Leemans CR. Prospective evaluation of quality of life in long term oral and oropharyngeal cancer survivors and the need for supportive care. Oral Oncol. 2013 May;49(5):443-8 (IF: 3.029; Q1). 33. Paganetti H, Van Luijk P. Biological considerations when comparing proton therapy with photon therapy. Semin Radiat Oncol 2013 Apr;23(2):77-87 (IF: 2.360; Q2).


30. Nijkamp MM, Span PN, Hoogsteen IJ, Terhaard CHJ, Doornaert PAH, Langendijk JA, van den Ende PLE, Chin A, van der Kogel AJ, Bussink J, Kaanders JHAM. Epidermal Growth Factor Receptor expression predicts the effect of hypoxia modification as an additive to accelerated radiotherapy for the treatment of laryngeal carcinoma in a randomized trial. Eur J Cancer 2013 Oct;49(15):3202-9 (IF: 4.819; Q1).

34. Pattje WJ, Melchers LJ, Slagter-Menkema L, Mastik MF, Schrijvers ML, Gibcus JH, Kluin PM, Hoegen-Chouvalova O, van der Laan BF., Roodenburg JLN, van der Wal JE, Schuuring E, Langendijk JA. FADD expression is associated with regional and distant metastasis in Squamous Cell Carcinoma of the Head and Neck. Histopathology. 2013 Aug;63(2):263-70 (IF: 3.301; Q1). 35. Pringle S, van Os R, Coppes RP. Adult salivary gland stem cells and a potential therapy for xerostomia. Stem Cells. 2013 Apr;31(4):613-9 (IF: 7.133; Q1). 36. Rademakers SE, Hoogsteen IJ, Rijken PF, Oosterwijk E, Terhaard CH, Doornaert PA, Langendijk JA, van den Ende P, Takes R, De Bree R, van der Kogel AJ, Bussink J, Kaanders JH. Pattern of CAIX expression is prognostic for outcome and predicts response to ARCON in patients with laryngeal cancer treated in a phase III randomized trial. Radiother Oncol. 2013 Sep;108(3) (IF: 4.857; Q1).

38. Saadatmand S, de Kruijf EM, Sajet A, Dekker-Ensink NG, van Nes JG, Putter H, Smit VT, van de Velde CJ, Liefers GJ, Kuppen PJ. Expression of cell adhesion molecules and prognosis in breast cancer. Br J Surg. 2013 Jan;100(2):252-60 (IF: 5.210; Q1). 39. Sattler MGA, Vroomen PC, Sluiter WJ, Schers HJ, van den Berg G, Langendijk JA, Wolffenbuttel HR, van den Bergh ACM, van Beek AP. Incidence, causative mechanisms and anatomical localization of stroke in pituitary adenoma patients with postoperative radiotherapy versus surgery alone. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013 Sep 1;87(1):53-9. doi: 10.1016/j.ijrobp.2013.05.006 (IF: 4.167; Q1). 40. Schaake W, de Groot M, Krijnen W, Langendijk JA, van den Bergh ACM. Quality of life among prostate cancer patients: a prospective longitudinal population-based study. Radiother Oncol 2013 Aug;108(2):299-305 (IF: 4.857; Q1). 41. Scharpfenecker M, Floot B, Russell NS, Coppes RP, Stewart FA. Endoglobin haploinsufficiency attenuates radiation-induced deterioration of kidney function in mice. Radiother Oncol. 2013 Sep;108(3):464-8 (IF: 4.857; Q1).


37. Ramaekers BLT, Grutters JPC, Pijls-Johannesma M, Lambin P, Joore MA, Langendijk JA. Protons in head and neck cancer: Bridging the gap of evidence. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2013 Apr 1;85(5):1282-8 (IF: 4.167; Q1).

42. Schults MA, Chiu RK, Nagle PW, Wilms LC, Kleinjans JC, van Schooten FJ, Godschalk RW. Genetic polymorphisms in catalase and CYP1B1 determine DNA adduct formation by benzo(a)pyrexene ex vivo. Mutagenesis 2013 Mar;28(2):181-5 (IF: 3.497; Q1). 43. Schults MA, Chiu RK, Nagle PW, Wilms LC, Kleinjans JC, van Schooten FJ, Godschalk RW. Genetic polymorphisms in catalase and CYP1B1 determine DNA adduct formation by benzo(a)pyrene ex vivo. Mutagenesis. 2013 Mar;28(2):181-5. doi: 10.1093/mutage/ges070. Epub 2013 Jan 15 (IF: 3.497; Q1). 44. Singer S, Arraras JI, Baumann I, Boehm A, Chie WC, Galalae R, Langendijk JA, Guntinas-Lichius O, Hammerlid E, Pinto M, Nicolatou-Galitis O, Schmalz C, Sen M, Sherman A, Spiegel K, Verdonck-de Leeuw IM, Yarom N, Zotti P, Hofmeister D on behalf of the EORTC Quality of Life and the EORTC Head and Neck Cancer Groups. Quality of life issues in head and neck cancer patients receiving multimodal or targeted therapy – a multinational study. Head Neck. 2013 Sep;35(9):1331-8 (IF: 3.006; Q1).

46. Smit JK, Faber H, Niemantsverdriet M, Baanstra M, Bussink J, Hollema H, van Os RP, Plukker JT, Coppes RP. Prediction of response to radiotherapy in the treatment of esophageal cancer using stem cell markers. Radiother Oncol. 2013 Jun;107(3):434-41 (IF: 4.857; Q1). 47. Smit JK, Güler S, Beukema JC, Mul VE, Burgerhof JG, Hospers GA, Plukker JT. Different recurrence patterns after neoadjuvant chemoradiotherapy compared to surgery alone in esophageal cancer patients. Ann Surg Oncol. 2013 Nov;20(12):4008-15 (IF: 3.943; Q1). 48. Smit JK, Muijs JT, Paardekoper G, Timmer PR, Muller K, Woutersen D, Mul VE, Beukema JC, Langendijk JA, Plukker JT. Curatively intended chemoradiotherapy as the primary treatment in esophageal cancer patients: a population based study in the North-East Netherlands. Ann Surg Oncol. 2013 Jun;20(6):1985-92 (IF: 3.943; Q1).


45. Singer S, Langendijk JA, Yarom N. Assessing and improving quality of life in patients with head and neck cancer. Am Soc Clin Oncol Educ Book. 2013;2013:230-5.

49. Strojan P, Ferlito A, Langendijk JA, Corry J, Woolgar JA, Rinaldo A, Silver CE, Paleri V, Fagan JJ, Pellitteri PK, Haigentz M Jr, Suárez C, Robbins KT, Rodrigo JP, Hartl DM, Olsen KD, Hinni ML, Werner JA, Mondin V, Kowalski LP, Devaney KO, de Bree R, Takes RP, Wolf GT, Shaha AR, Genden EM, Barnes L. Contemporary management of lymph node metastases from an unknown primary to the neck: II. A review of therapeutic options. Head Neck. 2013 Feb;35(2):286-93 (IF: 3.006; Q1). 50. Strojan P, Ferlito A, Medina JE, Woolgar JA, Rinaldo A, Robbins KT, Fagan JJ, Mendenhall WM, Paleri V, Silver CE, Olsen KD, Corry J, Suárez C, Rodrigo JP, Langendijk JA, Devaney KO, Kowalski LP, Hartl DM, Haigentz M Jr, Werner J, Pellitteri PK, de Bree R, Wolf GT, Takes RP, Genden EM, Hinni ML, Mondin V, Shaha AR, Barnes L. Contemporary management of lymph node metastases from an unknown primary to the neck: I. A review of diagnostic approaches. Head Neck. 2013 Jan;35(1):123-32 (IF: 3.006; Q1).

52. Suárez C, Rodrigo JP, Mendenhall WM, Hamoir M, Silver CE, Grégoire V, Strojan P, Neumann HP, Obholzer R, Offergeld C, Langendijk JA, Rinaldo A, Ferlito A. Carotid body paragangliomas: a systematic study on management with surgery and radiotherapy. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2013 Feb 19. [Epub ahead of print] (IF: 1.608; Q3). 53. van de Water W, Fontein DB, van Nes JG, Bartlett JM, Hille ET, Putter H, Robson T, Liefers GJ, Roumen RM, Seynaeve C, Dirix LY, Paridaens R, Kranenbarg EM, Nortier JW, van de Velde CJ. Influence of semi-quantitative oestrogen receptor expression on adjuvant endocrine therapy efficacy in ductal and lobular breast cancer - a TEAM study analysis. Eur J Cancer. 2013 Jan;49(2):297-304 (IF: 4.819; Q1). 54. Van der Laan HP, Gawryszuk A, Christianen MEMC, Steenbakkers RJHM, Korevaar EW, Chouvalova O, Wopken K, Bijl HP, Langendijk JA. Swallowing-sparing intensity-modulated radiotherapy for head and neck cancer patients: treatment planning optimisation and clinical introduction. Radiother Oncol. 2013 Jun;107(3):282-7 (IF: 4.857; Q1).


51. Strojan P, Haigentz M Jr, Bradford CR, Wolf GT, Hartl DM, Langendijk JA, Rinaldo A, Eisbruch A, Mendenhall WM, Forastiere AA, Takes RP, Ferlito A. Chemoradiotherapy vs. total laryngectomy for primary treatment of advanced laryngeal squamous cell carcinoma. Oral Oncol. 2013 Apr;49(4):283-6 (IF: 3.029; Q1).

55. van der Laan HP, van de Water TA, van Herpt HE, Christianen ME, Bijl HP, Korevaar EW, Rasch CR, van ‘t Veld AA, van der Schaaf A, Schilstra C, Langendijk JA; on behalf of the Rococo cooperative group. The potential of intensity-modulated proton radiotherapy to reduce swallowing dysfunction in the treatment of head and neck cancer: A planning comparative study. Acta Oncol. 2013 Apr;52(3):561-9 (IF: 3.364; Q2). 56. van Dijk TH, Tamas K, Beukema JC, Beets GL, Gelderblom AJ, de Jong KP, Nagtegaal ID, Rutten HJ, van de Velde CJ, Wiggers T, Hospers GA, Havenga K. Evaluation of shortcourse radiotherapy followed by neoadjuvant bevacizumab, capecitabine, and oxaliplatin and subsequent radical surgical treatment in primary stage IV rectal cancer. Ann Oncol. 2013 Jul;24(7):1762-9 (IF: 6.578; Q1).

58. Wachters JE, Schrijvers ML, Slagter-Menkema L, Mastik M, de Bock GH, Langendijk JA, Kluin PM, Schuuring E, van der Laan BF, van der Wal JE. Prognostic significance of HIF-1a, CA-IX, and OPN in T1-T2 laryngeal carcinoma treated with radiotherapy. Laryngoscope. 2013 Sep;123(9):2154-60 (IF: 2.023; Q1). 59. Wang D, Smit JK, Zwaan E, Muijs CT, Groen H, Hollema H, Plukker JT. Neoadjuvant therapy reduces the incidence of nodal micrometastases in esophageal adenocarcinoma. Am J Surg 2013; 5(206): 732-738 (IF: 2.406; Q1). 60. Warman JM, de Haas MP, Luhtjens LH, Denkova AG, van Goethem MJ, Kiewiet HH, Brandenburg S. Fixed fluorescent images of an 80 MeV proton pencil beam. Radiat Phys Chem 2013; 85: 179-81 (IF: 1.189; Q3). 61. Wedman J, Pruim J, Roodenburg JL, Halmos GB, Langendijk JA, Dierckx RA, van der Laan BF. Alternative PET tracers in head and neck cancer. A review. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2013 Sep;270(10):2595-601 (IF: 1.608; Q3).


57. Visser R, Wauben DJL, de Groot M, Godart J, Langendijk JA, van’t Veld AA, Korevaar EW. Efficient and reliable 3D dose quality Assurance for IMRT by combining independent dose calculations with measurements. Med Phys. 2013 Feb;40(2):021710 (IF: 3.012; Q1).

62. Widder J, Klinkenberg TJ, Ubbels JF, Wiegman EM, Groen HJM, Langendijk JA. Pulmonary oligometastases: Metastasectomy or stereotactic ablative radiotherapy? Radiother Oncol. 2013 Jun;107(3):409-13 (IF: 4.857; Q1). 63. Zhu MY, Bzdusek K, Brink C, Eriksen JG, Hansen O, Jensen HA, Gay HA, Thorstad W, Widder J, Brouwer CL, Steenbakkers RJ, Vanhauten HAM, Cao JQ, McBrayne G, Patel SH, Cannon DM, Hardcastle N, Tome WA, Guckenberg M, Parikh PJ. Multiinstitutional Quantitative Evaluation and Clinical Validation of Smart Probabilistic Image Contouring Engine (SPICE) Auto-segmentation of Target Structures and Normal Tissues on Computer Tomography Images in the Head and Neck, Thorax, Liver, and Male Pelvis Areas. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2013 Nov 15;87(4):809-16 (IF: 4.167; Q1).

A.2. Boekbijdragen

A.3. Abstracts en Posters 1.

Bantema-Joppe EJ, Vredeveld EJ, de Bock GH, Busz DM, Woltman-van Iersel M, van der Laan HP, Langendijk JA, Maduro JH. Five year outcomes of the hypofractionated three-dimensional conformal simultaneous integrated boost irradiation in breast conserving therapy. European Cancer Congress 2013, ECCO-ESMO-ESTRO (Amsterdam, 27 Sept – 1 Oct 2013). European Journal of Cancer 2013; 49 (Suppl 2): S448. Poster.

2.

Bijl HP, Steenbakkers RJHM, Visser R, Gawryzuk A, Wopken K, Chouvalova O, Langendijk JA. A predictive model for acute oral mucositis in head and neck cancer patients after primary RT and chemo-radiation. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106 (suppl 2):S347. Poster.


1. Coppes RP and van Luijk P (2013), Radiation-induced lung disease. in ERS Handbook; Respiratory Medicine 2nd edition (Eds P.Palange and AK Simonds, ERS Charlesworth Press, Sheffield) p369.

3.

Bollineni VR, Kerner GSMA, Pruim J, Steenbakker RJHM, Koole MJB, Widder J, Groen HJM, Langendijk JA. Co-registration of 18F-FAZA and 18F-FDG-PET in NSCLC. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S126. Oral presentation.

4. Brouwer CL, Steenbakkers RJHM, Gort E, Kamphuis ME, Van der Laan HP, Van ‘t Veld AA, Sijtsema NM, Langendijk JA. Differences In Delineation Guidelines For Head & Neck Cancer Result In Inconsistent Dose And Corresponding NTCPvalues. International Journal of Radiation Oncology, Biology, Physics. Volume 87, number 2S, October 1, 2013, S473-S474. Poster.

6.

Buitenhuis HJT, Dendooven P, Diblen F, Oxley DC, Biegun AK, van der Borden AJ, Brandenburg S, Cambraia-Lopes P, van der Schaaf A, Shaart DR, Vandenberghe S, Van’t Veld AA. TOF-PET scanner geometries for quality Assurance in proton therapy.

7.

Coppes RP. When and how is regenerative therapy an option after radiotherapy. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S117. Invited lecture.

8.

Dendooven P, Buitenhuis HJT, Diblen F, Oxley DC, Biegun AK, van der Borden AJ, Brandenburg S, Cambraia Lopes P, van der Schaaf A, Schaart DR, Vandenberghe S, van’t Veld AA. Dual-head in-situ vs. full-ring in-room TOF-PET for quality assurance in proton therapy: a patient case study, IEEE RTSD (Room Temperature Semiconductor Detectors, Seoul 27 Oct–2 Nov 2013). Oral presentation.

9.

Dendooven P, Buitenhuis HJT, Diblen F, Oxley DC, Biegun AK, van der Borden AJ, Brandenburg S, Cambraia Lopes P, van der Schaaf A, Schaart DR, Vandenberghe S, van’t Veld AA. Dual-head in-situ vs. full-ring in-room TOF-PET for quality assurance in proton therapy: a clinical case study, IEEE MIC (Medical Image Conference, Seoul 27 Oct–2 Nov 2013). Poster.


5. Brouwer CL, Steenbakkers RJHM, Gort E, Kamphuis ME, Van der Laan HP, Van ‘t Veld AA, Sijtsema NM, Langendijk JA. Differences In Delineation Guidelines For Head & Neck Cancer Result In Inconsistent Dose And Corresponding NTCP-values. Lustrumcongres Nederlandse vereniging voor Klinische Fysica 3-5 oktober 2013, De Lutte, Nederland . Poster.

10. Feenstra TL, Postmus D, Quick EH, Langendijk JA, Krabbe PFM. Survival analysis with covariates in combination with multinomial analysis to parametrize time to event for multi-state models. ISPOR 16th Annual European Congress (25 juni 2013). Poster presentation. 11. Free J. Wittendorp PWH, Brouwer CL, van der Schaaf A, Langendijk JA, van’t Veld AA, Steenbakkers RJHM, Sijtsema NM. Influence of the type of headrest (individual or standard) on the actual given dose in target volumes and organs at risk. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S472. Electronic poster. 12. Free J. Wittendorp PWH, Brouwer CL, van der Schaaf A, Langendijk JA, van’t Veld AA, Steenbakkers RJHM, Sijtsema NM. Influence of the type of headrest (individual or standard) on the actual given dose in target volumes and organs at risk. Lustrumcongres Nederlandse vereniging voor Klinische Fysica 2013. Poster.

14. Hosper NA Coppes RP. ANDANTE: Radiation-induced carcinogenesis of salivary and thyroid gland stem cells. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S87. Invited lecture. 15. Janssens G, Terhaard C, Doornaert P, Bijl HP, van den Ende PLA, de Jong M, van den Broek G, Span P, Jaanders J. CT_based tumour volume as a predictor of outcome in laryngeal cancer: results of the phase 3 ARCON trial. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 1923 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S36-S37. Poster discussion. 16. Janssen T, van Kesteren Z, Franssen G, Wolf A, Kierkels RGJ, Damen E, van Vliet C. Pareto fronts in clinical practice for Pinnacle. ICCR 2013 (Melbourne, 6-9 May), Oral presentation.


13. Gawryzuk A, van der Laan HP, Bijl HP, Langendijk JA. The dose to the larynx elevation and tongue retraction muscles has a large impact on post-radiation dysphagia. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2): S36. Poster discussion.

17. Kierkels RGJ, Korevaar EW, Schilstra C, Steenbakkers RJHM, Langendijk JA, van ’t Veld AA, van der Schaaf A. Optimizing treatment plans with multivariable NTCP models reduces complication probabilities in head and neck cancer ASTRO 2013, International Journal of Radiation Oncology, Biology, Physics. Poster. 18. Kierkels RGJ, Korevaar EW, Schilstra C, Steenbakkers RJHM, Langendijk JA, van ’t Veld AA, van der Schaaf A. Optimizing treatment plans with multivariable NTCP models reduces complication probabilities in head and neck cancer. Lustrumcongres Nederlandse vereniging voor Klinische Fysica 2013. Poster. 19. Langendijk JA. Particle therapy and other new techniques in radiation delivery. 4th ICHNO (Barcelona, 5 February 2013). Invited lecture.

21. Mast M, Vredeveld E, Credoe H, Kalk P, Korevaar E, van der Laan HP, Rozema H, Ptoukhova A, Struikmans H, Maduro J. Protons enable cardiac dose reduction in leftsided breast conserving RT even without breath hold. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S99. Oral presentation. 22. Muijs CT, Smit JK, Beukema JC, Mul VE, Karrenbeld A, van Dam GM, Hospers GAP, Kluin PM, Langendijk JA, Plukker JTH. Tumour inside the CTV decreases overall survival after neo-adjuvant radiotherapy for oesophageal cancer. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S177. Poster discussion. 23. Muijs CT, Beukema JC, Woutersen D, Mul VE, Pruim J, van der Jagt EJ, Hospers G, Groen H, Plukker JTh, Langendijk JA. Clinical validation on the role of FDG-PET/CT in radiation treatment planning for patients with esophageal cancer. European Cancer Congress 2013 (ECCO-ESMO-ESTRO, Amsterdam, 27 Sept – 1 Oct 2013). Oral presentation.


20. Langendijk JA. Function-sparing Radiation in head and neck cancer. ECCO 17- ESMO 38 - ESTRO 32 European Cancer Congress (Amsterdam, 28 september 2013). Invited lecture.

24. Quik EH, Feenstra TL, Postmus D, Krabbe PFM, Langendijk JA. Evaluating different modes of radiotherapy based on a patient-level simulation model. Submitted for ISPOR 16th Annual European Congress (Dublin, November 6th, 2013). Oral presentation. 25. Quick EH, Feenstra TL, Postmus D, Krabbe PFM, Langendijk JA. Survival analysis with covariates in combination with multinomial analysis tot parametize time to event for multi-state models. Submitted for ISPOR 16th Annual European Congress (Dublin, November 6th, 2013). Poster presentation. 26. Russel I, Schillemans W, Peoukhova A, Huizenga H, Holt A, Damen E, Korevaar E, Bal M, van Santvoort J. Modelling electron beams of elekta linacs with a Monte Carlo dose algorithm in Pinnacle. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106 (suppl 2):S449. Electronic poster.

28. Speleers B, Rossi M, van Os MJH, van der Laan HP, Duppen J, Duclos F. Delineation of organs-at-risk in the pelvic area: developing guidelines for RTTs. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S100-S101. Oral presentation. 29. Suzuki O, Mitsuyoshi T, Miyazaki M, Teshima T, Ubbels JF, Langendijk JA, Widder J. Local control predicts survival in operable patients receiving stereotactic radiotherapy for early lung cancer: A Japanese-European comparison. European Cancer Congress ECCO-ESMO-ESTRO (Amsterdam, 29 September 2013). 30. Ueyama S, Takegawa H, Korevaar E, Wauben D, Takashina M, Koizumi M, van’t Veld AA, Teshima T. Modeling the agility MLC for Monte Carlo IMRT and VMAT calculations. 55th Annual Meeting of the AAPM (Indianapolis, 4-8 August 2013). Poster discussion.


27. Scharpfenecker M, Floot B, de Cortie K, Coppes RP, Russel NS, Stewart FA. Modulation of irradiation-induced inflammation and fibrotic signalling: Lessons from mouse models. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S85. Invited lecture.

31. Van der Laan HP, Brouwer CL, Korevaar EW, van’t Veld AA, Sijtsema NM, Langendijk JA. Robustness of swallowing-sparing proton therapy for head and neck cancer. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S133. Oral presentation. 32. Van der Laan HP, Korevaar EW, Sijtsema NM, Brouwer CL, Langendijk JA, Maduro JH. Minimizing the heart dose in breast conserving therapy with scannedbeam intensity-modulated proton irradiation. PTCOG 52, 2-8 June 2013, Essen, Germany. Poster 33. Van der Laan HP, Brouwer CL, Korevaar EW, van ‘t Veld AA, Sijtsema NM, Langendijk JA. Robustness of swallowing-sparing proton therapy for head and neck cancer. PTCOG 52, 2-8 June 2013, Essen, Germany. Poster

35. Van der Schaaf A, Wopken K, Sijtsema NM, Bijl HP, Langendijk JA, van’t Veld AA. Reproducibility of an NTCP model for tube feeding dependence after H&N radiotherapy. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2): S31. Oral presentation. 36. Van der Veen SJ, Ghobadi G, de Boer RA, Faber H, Bosman GW, Brandenburg S, Langendijk JA, van Luijk P, Coppes RP. ACE-inhibition reduces acute cardiac damage to ameliorate radiation-induced lung dysfunction. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2):S102. Oral Presentation. 37. Wittendorp PWH, Steenbakkers RJHM, van der Schaaf A, Langendijk JA, van’t Veld AA, Sijtsema NM. Validation of three deformable image registration algorithms using the TEST method. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2): S23. Oral presentation.


34. Van der Laan HP, Bijl HP, Steenbakkers RJHM, Korevaar EW, Langendijk JA. Reducing the risk of hypothyroidism in the treatment of head and neck cancer with scanned-beam intensity-modulated proton therapy. PTCOG 52, 2-8 June 2013, Essen, Germany. Poster

38. Peter van Luijk, Sarah Pringle, Joseph O. Deasy, Vitali V. Moiseenko, Hette Faber, H.P. van der Laan, Sytze Brandenburg, Johannes A. Langendijk, Jonn Wu, Robert P. Coppes, Stem cell sparing radiotherapy of head and neck cancer to preserve salivary gland function, 40th Annual Meeting of the European Radiation Research Society (Dublin, 1-5 september.) Oral presentation. 39. Wopken K, Bijl HP, Doornaert P, Chouvalova O, Oosting SF, van der Laan BFAM, Roodenburg JL, Leemans R, Rietveld DHF, Slotman BJ, van der Schaaf A, Steenbakkers RJHM, Verdonck-de Leeuw IM, Langendijk JA. Predictive model with patient and DVH variables for tube feeding dependence after curative (chemo-) radiation in HNC. ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Radiother Oncol 2013;106(suppl 2): S23. Poster discussion.

41. Lalitha S, Nanduri Y, Baanstra M, van Os R, Coppes RP. In vitro characterized salivary gland stem cells rescue radiation-induced hyposalivation. 11th Annual Meeting of the International Society for Stem Cell Research (Boston, 12-15 juni 2013). 42. Nagle P, van Goethem MJ, van Luijk P, Langendijk JA, Coppes RP, Chiu RK. Targeting DNA Repair to Enhance Particle Radiotherapy Treatment. 40th Annual Meeting of the European Radiation Research Society (Dublin, 1-5 september 2013). 43. Nanduri LSY, Baanstra M, van Os R, Coppes RP. Salivary gland CD24hi/CD29hi stem cells self-renew, differentiate in vitro and rescue radiation-induced hypo salivation. 13th International Wolfsberg meeting on Molecular radiation Biology/Oncology (Wolfsberg, 22-24 juni 2013). 44. Maimets M, Pringle S, Bron R, Huch M, Clevers H, Vries RG, van Os R, Coppes RP. The activation of Wnt/β-catenin pathway in salivary gland stem/progenitor cells. 1st Annual PhD Student Meeting of the Cancer Research Centre Groningen (Groningen, 31 oktober 2013). Poster presentation.


40. Pringle S, van der Zwaag M, van Gosliga D, Stokman MA, van Os R, Coppes RP. The therapeutic potential of sphere-forming cells from the human salivary gland. 11th Annual Meeting of the International Society for Stem Cell Research (Boston, 12-15 juni 2013).

45. Maimets M, Pringle S, Bron R, Huch M, Clevers H, Vries RG, van Os R, Coppes RP. The activation of Wnt/β-catenin pathway in salivary gland stem/progenitor cells. Stem Cells in Translation: ISSCR Regional Forum Series 2013 (Florence, 15-18 september 2013). Poster presentation. 46. Maimets M, Coppes RP. The activation of Wnt/β-catenin pathway in salivary gland stem/progenitor cells. NIRM Consortium Meeting 2013. (Utrecht, 26-27 juni 2013). Oral presentation. 47. Hospers NA, Coppes RP. Radiation response of salivary and thyroid gland stem cells 13th International Wolfsberg meeting on Molecular radiation Biology/Oncology (Wolfsberg, 22-24 juni 2013). Oral presentation.

A.4. Voordrachten internationale congressen en symposia

1. Bollineni VR. Co-registration of 18F-FAZA and 18F-FDG-PET in NSCLC. 2 ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Oral presentation. nd

2. Coppes RP. Adult Human Salivary Gland Cell Therapy for Radation-Induced Hyposalivation. 40th Annual Meeting of the European Radiation Research Society (Dublin, 1-5 september 2013). Oral presentation. 3. Gawryzuk A. The dose to the larynx elevation and tongue retraction muscles has a large impact on post-radiation dysphagia. 2nd ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Poster discussion. 4. Hospers NA. Radiation response of salivary and thyroid gland stem cells 13th International Wolfsberg meeting on Molecular radiation Biology/Oncology (Wolfsberg, 22-24 juni 2013). Oral presentation.


International Proffered papers

5. Langendijk JA. This house believes that concurrent chemoradiation is the standard of care in larynx-preservation for patients with locally advanced laryngeal and hypopharyngeal cancer: In favor. ECCO 17- ESMO 38 - ESTRO 32 European Cancer Congress (Amsterdam, 28 september 2013). Debate (invaller). 6. Maimets M, Coppes RP. The activation of Wnt/β-catenin pathway in salivary gland stem/progenitor cells. NIRM Consortium Meeting 2013. (Utrecht, 26-27 juni 2013). Oral presentation. 7. Muijs CT. Tumour inside the CTV decreases overall survival after neo-adjuvant radiotherapy for oesophageal cancer. 2nd ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Poster discussion.

9. Van der Laan HP. Robustness of swallowing-sparing proton therapy for head and neck cancer. 2nd ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Oral presentation. 10. Van der Schaaf A. Reproducibility of an NTCP model for tube feeding dependence after H&N radiotherapy. 2nd ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Oral presentation. 11. Van der Veen SJ. ACE-inhibition reduces acute cardiac damage to ameliorate radiation-induced lung dysfunction. 2nd ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Oral Presentation. 12. Peter van Luijk. Stem cell sparing radiotherapy of head and neck cancer to preserve salivary gland function, 40th Annual Meeting of the European Radiation Research Society (Dublin, 1-5 september 2013). Oral presentation 13. Wittendorp PWH. Validation of three deformable image registration algorithms using the TEST method. 2nd ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Oral presentation.


8. Nanduri LSY. Self-renewing Salivary gland stem cells rescue radiation-induced hyposalivation 1st Annual PhD Student Meeting of Cancer Research Centre Groningen (CRCG) (10 oktober 2013). Oral presentation.

14. Wopken K. 2nd ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Poster discussion.

International invited lectures 1. Coppes RP. A cell therapy for the regeneration of radiation damaged salivary glands. NPO and Healthy Ageing Symposium (Groningen, 4 oktober 2013). Invited lecture 2. Coppes RP. Adult salivary gland stem cell therapy for radiation-induced Xerostomia. The Research Center for Developmental Biology and Regenerative Medicine. (Taipeh, 9 december 2013). Invited lecture. 3. Coppes RP. Development of a stem cell therapy for radiation-induced Xerostomia Annual meeting of Taiwan Otolaryngology Society (Taipeh, 8 december 2013). Keynote lecture.

5. Coppes RP. Stem cell therapy for radiation-induced hyposalivation. Seminar King College (London, 15 maart 2013). Invited lecture. 6. Coppes RP. Stem cell therapy to ameliorate radiation-induced hyposalivation: Translation to the clinic. CERRO 28 meeting (Les Menuires, 21-28 januari 2013). Invited lecture. 7. Coppes RP. When and how is regenerative therapy an option after radiotherapy. 2nd ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Invited lecture. 8. Coppes RP. When and how regenerative therapy: 2nd ESTRO Forum (Geneva, 19-23 April 2013). Invited lecture 9. Hosper NA. ANDANTE: Radiation-induced carcinogenesis of salivary and thyroid gland stem cells. 2nd ESTRO Forum 2013 (Geneva, 19-23 April 2013). Invited lecture.


4. Coppes RP. Stem cell therapy for prevention of radiation-induced salivary gland toxicity. 17th ECCO - 38th ESMO, 32nd ESTRO European Cancer Congress (ECC2013) (Amsterdam, 27 september -1 oktober 2013). Invited lecture.

10. Langendijk JA. Clinical trials in radiation oncology. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Cambridge, 14 oktober 2013). Invited teaching lecture. 11. Langendijk JA. Clinical utility of models. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Cambridge, 15 oktober 2013). Invited teaching lecture. 12. Langendijk JA. Comparing technologies. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Cambridge 15 oktober 2013). Invited teaching lecture. 13. Langendijk JA. Endpoints for treatment effects. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Cambridge, 13 Oktober 2013). Invited teaching lecture.

15. Langendijk JA. Particle therapy and other new techniques in radiation delivery. International Conference of Head and Neck Oncology (ICHNO) (Barcelona, 8 February 2013). Invited lecture. 16. Langendijk JA. Prevention of swallowing complaints after radiotherapy. 6th European Head and Neck Course (Amsterdam, 20 september 2013). Keynote lecture. 17. Langendijk JA. Prevention of swallowing dysfunction with modern and emerging radiation technology. Controversies in Head and Neck Oncology (Berlijn, 18 oktober 2013). Invited lecture. 18. Langendijk JA. Radiotherapy, state-of-the-art. 6th European Head and Neck Course (Amsterdam, 18 september 2013). Invited lecture. 19. Langendijk JA. Risk-adapted adjuvant chemoradiation in head and neck squamous cell carcinoma. DEGRO 2013 (Berlijn, 11 mei 2013). Invited lecture.


14. Langendijk JA. Function-sparing Radiation in head and neck cancer. ECCO 17- ESMO 38 - ESTRO 32 European Cancer Congress (Amsterdam, 28 september 2013). Invited lecture.

20. Van Luijk P. Stem cell sparing radiotherapy, ESTRO Forum 2013 Pre-Congres Course (Geneva, 19-23 April 2013). Invited lecture.

A.5. Voordrachten overige bijeenkomsten 1. Berveling MJ. Palliatie, de rol van radiotherapie. Openingssymposium Satelliet afdeling Radiotherapie Emmen (Emmen, 1 maart 2013). 2. Bijl HP. Foci in het bestralingsveld of niet. Landelijke Workshop Centrum Bijzondere Tandheelkunde UMCG: ‘Just another day at the office’ (Groningen, 1 februrai 2013). 3. Coppes RP. Adult salivary gland stem cells and a potential therapy for xerostomia: NVGCT Spring Symposium (Lunteren,15-16 maart 2013). Invited lecture.

5. Coppes RP. Ontwikkelingen in de radiotherapie NVS: Spring Symposium (Amersfoort, 1 maart 2013). Keynote lecture. 6. Coppes RP. Self-renewing Salivary gland stem cells rescue radiation-induced hyposalivation. 6Th Dutch Stem Cell Meeting, Dutch Society for Stem Cell Research (DSSCR). (Amsterdam, 26 April 2013). Invited lecture 7. Coppes RP. Stamcellen ter herstel/bescherming normale weefsels. 35 jaar NVRO: Breaking the waves Lustrum Congres (Rotterdam, 28 december 2013). Invited lecture. 8. Coppes RP. Stem cells and the regeneration of radiation-damaged normal tissues Farewell Symposium Fiona Stewart (Amsterdam, 6 september 2013) Invited lecture. 9. Gawryszuk A, Bijl HP, van der Laan HP, Langendijk JA. Sliksparende radiotherapie: kan het nog beter? 3de Jonge Onderzoekersdag NWHHT (Utrecht, 22 januari 2013).


4. Coppes RP. Adult Salivary Gland Stem Cells and a Potential Therapy for Xerostomia. Regenerative Medicine Lunch Seminar, University Medical Center Utrecht (Utrecht, 11 maart 2013).

10. Langendijk JA. CTMM Umbrella in head and neck cancer. NWHHT symposium 2013 (Rotterdam 14 maart 2013). 11. Langendijk JA. De model-based benadering. Prospectieve data registratie en verbetering van kwaliteit. NVRO Lustrum Congres (Rotterdam, 28 november 2013). 12. Langendijk JA. Debat: De meerwaarde van protonen indien toegepast ter preventie van radiatie-geinduceerde complicaties moet worden bewezen door middel van gerandomiseerd onderzoek: Contra. LPPT minisymposium (Amersfoort, 11 december 2013). 13. Langendijk JA. Een blik op de toekomst. Openingssymposium Satelliet afdeling Radiotherapie Emmen (Emmen, 1 maart 2013).

15. Langendijk JA. Prevention of Radiation-induced side effects: The model-based approach. Werkbezoek Universiteit Aarhus (Aarhus, 20 November 2013). 16. Langendijk JA. Prospective dataregistration and virtual radiotherapy lab. DKTK Eurocan Workshop (Dresden, 26 november 2013). 17. Langendijk JA. RAPHAELLA: EU-project RT in elderly patients. NWHHT symposium 2013 (Rotterdam 14 maart 2013). 18. Langendijk JA. Selectie van patiënten voor protonenbestraling: de model-based benadering. Refereerbijeenkomst RC West (Den Haag, 30 augustus 2013). 19. Langendijk JA. Selection of patients for radiotherapy with protons aiming at reduction of side effects: The model-based approach. Refereerbijeenkomst Radiotherapie AMC (Amsterdam, 25 oktober 2013). 20. Langendijk JA. Standard follow up program for head and neck cancer patients. NWHHT symposium 2013 (Rotterdam 14 maart 2013).


14. Langendijk JA. Introduction of protons in the Netherlands. Werkbezoek Universiteit Aarhus (Aarhus, 19 November 2013).

21. Maduro JH. Hot topics in de radiotherapie. NABON-BOOG symposium (Utrecht, 11 april 2013) 22. Maduro JH. Lymfklieren bij borstkanker wat moeten cq kunnen we ermee. IKNL symposium mammacarcinoom multidisciplinaire zorg en presentatie (Zwolle, 5 november 2013) 23. Maduro JH. NABON breast cancer audit, uitkomsten van multidisciplinaire kwaliteits meting. DICA congres (Amsterdam , 25 juni 2013) 24. Maduro JH. Ptrotonentherapie bij mamma carcinoom. Noordelijke refereeravond radiotherapie (Groningen,28 mei 2013) 25. Maduro JH. Radiotherapie bij mamma carcinoom, state of the art en toekomstige ontwikkelingen. Masterclass mamma carcinoom (Groningen, 1 november 2013)

27. Niezink AGH. Protonentherapie voor lymfomen, toekomst? Regionale refereeravond hematologie (Groningen, 9 april 2013). 28. Niezink AGH. Verwijsprocedure voor protonentherapie naar buitenlandse centra. LPPT minisymposium (Amersfoort, 11 december 2013). 29. Pras E. Nieuwe technieken bij de radiotherapie van sarcomen. Symposium ´10 jaar Sarcomen Centrum UMCG (Schiphorst, 15 januari 2013). 30. Van Gulik N. Even voorstellen: Radiotherapie in Emmen. Openingssymposium Satelliet afdeling Radiotherapie Emmen (Emmen, 1 maart 2013). 31. Vanhauten HAM. Curatie: ‘The big five’. Openingssymposium Satelliet afdeling Radiotherapie Emmen (Emmen, 1 maart 2013). 32. Widder J. Proton therapy for lung cancer. Noordelijke refereeravond radiotherapie – protonentherapie. (Groningen, 30 mei 2013).


26. Maduro JH. Radiotherapie stralende ontwikkelingen. Borstkanker patienten congres (Utrecht 19 juni 2013).

33. Widder J. Radiotherapy and proton therapy UMCG. Meeting with a delegation from Kazachstan. (Groningen, 3 juli 2013). 34. Widder J. UMCG Proton Therapy Center. Meeting with delegates from the Niedersaechische Aerztekammer, Germany (Groningen, 13 maart 2013).

A.6. Honours and awards 1. Langendijk JA. Track Expert for Head and Neck for 17th ECCO - 38th ESMO - 32nd ESTRO European Cancer Congress in partnership with ESSO, EACR, EONS and SiopE (Amsterdam, 27 September to 1 October 2013). 2. Langendijk JA. Member of the Scientific Advisory Committee for Radiation Oncology for the 4th ICHNO (Barcelona, 7-9 February 2013).

4. Coppes RP: Course Director of the European Society of Therapeutic Radiology and Oncology (ESTRO 27): Radiobiology Pre-meeting Course: Complex tissue interaction in late effects. 19th April 2013. 5. Coppes RP. Elected board member of International Association for Radiation Research (IARR); Council for Biology (2011-2015). 6. Coppes RP. Co-Programme leader of Cancer Research Center Groningen (CRCG) research programme; Damage and Repair in Cancer Development and Cancer Treatment (DARE). 7. Nanduri LSY: Poster Award. Salivary gland CD24hi/CD29hi stem cells rescue radiation-induced hypo-salivation. 13th International Wolfsberg Meeting on Molecular Radiation Biology/Oncology, Wolfsberg, Switzerland, June 22-24, 2013 8. Nagle P: Poster Award: 40th Annual Meeting of the European Radiation Research Society, Dublin, Ireland, 1 - 5 September 2013


3. Langendijk JA. Faculty member ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Cambridge, 13-16 October 2013).

9. Nanduri LSY. Best Oral Presentation Award 2013 1st Annual PhD student meeting of the Cancer Research Centre Groningen (CRCG) 10. Nanduri LSY. Best Oral Presentation Award (incl. Travel award) 2013 of the 6th Annual Meeting, Dutch Society for Stem Cell research (DSSCR)

A.7. Promoties

G. Ghobadi Groningen, 25 maart 2013 Titel: Pathophysiology of thoracic irradiation. Promotores: Prof. dr. R.P. Coppes Prof. dr. J.A. Langendijk Co-promotores: Dr. P. van Luijk J.K. Smit Groningen, 24 april 2013 Titel: Promotores:

Response evaluation of chemoradiotherapy in esophageal cancer. Prof. dr. J.Th.M. Plukker Prof. dr. R.P. Coppes Prof. dr. H. Hollema


T.A. van de Water Groningen, 13 maart 2013 Titel: Potential benefits of intensity-modulated proton therapy in head and neck cancer. Promotores: Prof. dr. J.A. Langendijk Prof. dr. L. Lomax Co-promotores: Dr. H.P. Bijl Dr. C. Schilstra

Objective speech analysis in patients treated for head and neck cancer. Prof. dr. I.M. Verdonck-de Leeuw Prof. dr. C.R. Leemans Prof. dr. J.A. Langendijk Dr. L. ten Bosch


M.J. de Bruin Amsterdam, 10 juni 2013 Titel: Promotores: Co-promotores:

Bijlage B B.1. Overzicht apparatuur, inclusief de randapparatuur

Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-D) Fotonen: 6 en 15 MV (15 MV in 2008). Elektronen: geen. Voorzien van „Multi Leaf Collimator“, IMRT-licentie en „Megavolt-Imager“ iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-E, Toestel E) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: geen. Voorzien van „Beam Modulator micro Multi Leaf Collimator“, sinds 13 mei 2013: MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties en „Megavolt-Imager“ iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, Cone Beam CT (2007) Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-F, Toestel F) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: geen. Voorzien van “Beam Modulator micro Multi Leaf Collimator”, Sinds 26 augustus 2013: MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties en “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA

Jaar van installatie 1999

2003

2005

2005


Teletherapie, Lokatie Groningen Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-Blauw) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van “Multi Leaf Collimator” en “Megavolt-Imager” TheraViewNT, TCSA

Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-G) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: geen. Voorzien van “Multi Leaf Collimator”, IMRT-licentie en “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA

2003

Lineaire versneller voor stereotaxie Brainlab Novalis (Linac-B) Fotonen: 6 MV Elektronen: Geen Voorzien van “Micro-Multi-Leaf Collimator (M3)”, “ExacTrac” en robotische tafel (2007) Lineaire versneller Elekta Synergy (Toestel A) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT)

2006

Orthovolttoestel Pantak DXT300 Maximale buisspanning: 300 kV Orthovolttoestel Xstrahl 200 Maximale buisspanning: 200 kV

76 2011

1995 – 2013 (13 mei)

2013 (26 augustus)


Lineaire versneller Elekta Synergy (Linac-C, Toestel C) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van MLC type MLCi2, sinds 22 december 2013: type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT)

2012

Lineaire versneller Elekta Synergy (Toestel MM2) Fotonen: 6 en 15 MV. Voorzien van MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (Cone Beam CT)

Brachytherapie Afterloader Nucletron; microSelectron-PDR Afterloader Nucletron; microSelectron-HDR Lokalisatie/simulatie CT-Simulator Siemens Somatom Sensation Open Siemens Wizard CT workstation Simulator Elekta PreciseSIM (buiten gebruik gesteld in 2013) Ontwikkelmachine AGFA Curix 60 Bestralingsplanning Nucletron Oncentra Brachy (versie 4.0) Brainlab Brainscan en iPlan NET voor stereotaxie (2 werkstations) Philips Pinnacle voor teletherapie (13 werkstations + 6 PC-licenties) Philips Pinnacle voor research (2 werkstations + 1 PC-licentie) MSS Vodca voor research (2 werkstations) RaySearch RayStation voor research (2 werkstations) Elekta CMS XiO protonenplanning voor research Varian Eclipse protonenplanning voor research

2012

2012

2005 2006

2005 2006 2001 - 2013 2006

2011 2006 2007 2007 2011


Teletherapie, Lokatie Emmen Lineaire versneller Elekta Synergy (Toestel MM1) Fotonen: 6 en 15 MV. Voorzien van MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT)

1996 - 2013 2011

Automatisering Servers 2 SQL clusterservers voor Mosaiq 2011 2 file servers voor Mosaiq (DFSR) 2011 1 virtuele aplicatieserver voor Mosaiq 2011 1 virtuele server t.b.v. ontwikkelomgeving intranet 2008 1 virtuele server voor Dicomconverter 2010 1 server voor Research Archief 2010 1 virtuele server voor Conquest klinisch 2009 1 virtuele server voor Conquest testomgeving 2010 1 virtuele server voor Theraview 2008 1 virtuele server voor Theraview (fallback server) 2011 1 virtuele server voor Theraview (klinisch V5) 2012 1 virtuele server voor Theraview (fallback server V5) 2012 1 virtuele server voor Theraview (test V5) 2012 1 virtuele server PTP 2010 1 virtuele server voor Brachy OTP 2010 2 servers voor Nucletron MasterPlan OTP 2005 1 server voor Varis Vision (Novalis) 2006 1 server voor iPlanNet (Novalis) 2008 4 servers voor Philips Pinnacle 2011 Local Area Netwerk RT 1998 266 Personal Computers waarvan 6 portable t.b.v. individuele medewerkers 240 medewerkers met een persoonlijk account


Moulagewerkzaamheden Blokkensnijmachine, Kuipers, Oscitome (buiten gebruik gesteld) Blokkensnijmachine, Par Scientific ACD-4

Andere fantomen Solid Water fantoom RMI Rando antropomorf fantoom Scanditronic/Wellhöfer IMRT body fantoom Brainlab IMRT fantoom Brainlab ET verificatie fantoom (bekken) Brainlab ET Gating Phantom CIRS Radiosurgery Head Phantom diverse perspex en polystyreen fantoom Electrometers PTW Unidos (secundaire standaard) Inovision 35040 (1X) PTW Unidos E (11x)

1999/2004 1997 2012

1996 1995 2003 2006 2006 2007 2007

2006 2003 2004-2012

Diverse ionisatiekamers, halfgeleidersdetectoren en stralingsdetectoren Thermoluminescentie apparatuur Harshaw Bicron, TLD 5500, software upgrade 2010 1994 (Film)dosimetrie en verificatiesoftware Scanning densitometer Wellhöfer WP 102 Epson Perfection V700 Photo (t.b.v. EBT/EBT2-film) (2x) Epson Expression 10000XL MatriXXEvolution, 2D detector (2x) Compass, klinisch gebruik gestart in

1984 2006 2011 2008/2009 2009


Dosimetrie Waterfantomen Wellhöfer Blue Phantom + lift tafel, revisie 2011 Wellhöfer WP-32 IBA Blue Phantom2 met OmniPro-Accept (2x)

2001 1999 2003 2005 2008 2012

Radioactieve bronnen t.b.v. meetapparatuur Strontium-90 (2-ijkbronnen) - NE-2505/3 (t.b.v. Farmer Baldwin-ionisatiekamers) - PTW-8921 (t.b.v. Markus-ionisatiekamer)

1977 1980


Routinecontrole hulpmiddelen CT-controlefantoom, RMI, model 467 Double Check, model 7200, Victoreen Schuster BMS-96 diode array Respiratory Phantom, Anzai, AZ-733V IBA StarTrack 2D PTW STARCHECKMAXI (2x)

Uitgave UMCG, Afdeling Radiotherapie Fotografie Bert Barelds Antoinette Borchert Henk Veenstra Ontwerp en lay-out Designdays, Nynke Visser

© 2014, UMCG Afdeling Radiotherapie


81

Radiotherapie Jaarverslag 2013

Recommend Documents