RAADSVOORSTEL raadsvergadering: onderwerp: bijlage: datum: gemeenteblad I nr.: agenda nr.:
24 juni 2009 Nota parkeerbijdrageregeling en mobiliteitsfonds ontwerp-besluit
Aan de gemeenteraad,
Nota parkeerbijdrageregeling en mobiliteitsfonds Samenvatting Bouwinitiatieven hebben het laatste decennium in toenemende mate te maken met problemen om te voldoen aan de parkeereis uit de bouwverordening of bestemmingsplan. Om de beperkte openbare ruimte niet verder te belasten moet de parkeereis op eigen terrein worden opgelost. Een kleinschalig of enkelvoudig bouwplan in bestaande bebouwing of dichtbebouwde omgeving kan hieraan niet eenvoudig voldoen. Voor deze plannen kan de gemeente, na een afgewogen keuze, ontheffing verlenen met de voorwaarde dat de parkeereis wordt afgekocht door het storten van een financiële bijdrage in een mobiliteitsfonds (vgl. financieel fonds). Met de inzet van gelden uit dit fonds kan de gemeente vraag en aanbod van openbare parkeerruimte beter op elkaar afstemmen. De Parkeerbijdrageregeling beschrijft de voorwaarden en procedure waaronder een ontheffing met financiële voorwaarde tot stand komt en kan worden verleend. In de Verordening Mobiliteitsfonds staan de regels voor het aanwenden en besteden van de gelden die in dit fonds zijn samengebracht. Inleiding In de door de raad vastgestelde nota Geïntegreerd parkeerbeleid in Hilversum (2008) is als uitvoeringsmaatregel opgenomen onderzoek te doen naar het oprichten van een mobiliteitsfonds. (Uitvoeringsprogramma, maatregel 4.2). Het beoogde mobiliteitsfonds –formeel een balanspost transitorische passiva- heeft inkomsten en uitgaven die gebonden zijn aan parkeren en bereikbaarheid. De inkomsten bestaan uit de bijdragen die verplicht zijn als niet voldaan wordt aan de parkeereis. De uitvoeringsregels hiervoor staan in de parkeerbijdrageregeling die separaat door burgemeester en wethouders wordt vastgesteld. De raad stelt de hoogte van de bijdragen vast. Het onderzoek naar een vorm van mobiliteitsfonds is afgerond en heeft geresulteerd in de bijgaande Verordening Mobiliteitsfonds en Parkeerbijdrageregeling, die samen de uitvoering en toepassing voor de ontheffing van de parkeereis mogelijk maken. In de nota Geïntegreerd parkeerbeleid in Hilversum (parkeernota) is in § 4.3 een mobiliteitsfonds gedefinieerd als (citaat) ‘een vorm van rekening waarvan het saldo wordt ingezet om het parkeren in brede zin te accommoderen en verbeteren’. Dat kan door de aanleg van fysieke parkeercapaciteit maar ook door alternatieven voor de auto te bieden om Hilversum te bereiken, zoals fietsvoorzieningen en openbaar vervoer.’ (einde citaat) Aanleiding De parkeersituatie in Hilversum is in toenemende mate een punt van zorg. Met het almaar groeiende aantal auto’s, vooral bedrijfsvoertuigen en een 2e auto in het huishouden, is de openbare ruimte in meerdere wijken volledig gebruikt en kan de toename niet meer opvangen. De parkeerdruk in de openbare ruimte ligt anno 2009 in meerdere gebieden en wijken ruim boven de 80%1, zelfs tot boven de 100%. (Voorbeelden uit de parkeernota: Centrum, Bloemenbuurt Noord, Geuzenbuurt.) Om een verdere toename van deze druk op straat enigszins te kunnen beteugelen geldt in Hilversum dat bouwinitiatieven hun parkeervraag op eigen terrein oplossen. Die voorwaarde is in praktijk niet altijd 1
80% is de in Hilversum vastgestelde grens waarbij te overwegen het systeem ‘betaald parkeren’ aan te bieden en in te voeren. 80% wil zeggen dat 8 van de 10 openbare parkeerplaatsen op een piekmoment bezet zijn. (Meestal in de avond/nacht als bewoners thuis zijn.)
1
goed mogelijk vanwege complexe technische of ruimtelijke beperkingen of vanwege de zeer hoge bouwkosten die gemoeid kunnen zijn met de aanleg van parkeerplaatsen. Het mogelijk beëindigen of afwijzen van een dergelijk initiatief of bouwplan kan op gespannen voet staan met gewenst of vastgesteld gemeentelijk beleid. Bijvoorbeeld beleid voor Wonen boven Winkels (o.a. woonvisie Hilversum 2006 -2009 en het met corporaties gesloten convenant) en het te starten project legalisatie illegale appartementen. Tabel stijging autobezit in Hilversum 2000 t/m 2007 (bron: Gewest Gooi en Vechtstreek, in cijfers)
Type motorvoertuig Personenauto Bedrijfsauto
2000
2007
33095 3295
39927 7959
Stijging absoluut 6832 4664
Stijging % 20,6% 141,5%
Het zondermeer aanbieden/verlenen van ontheffing op de parkeereis is niet wenselijk omdat de openbare ruimte de extra vraag met name in de meest stedelijke gebieden niet aan kan. Bovendien is in de parkeernota beleidsmatig vastgesteld dat de doelstelling is dat ‘het blik’ voor zover mogelijk ‘van straat’ wordt gehaald. Daardoor ontstaat meer leef- en speelruimte voor de bewoners en gebruikers van de openbare ruimte. Doelstelling parkeerbijdrage en mobiliteitsfonds Het dilemma tussen enerzijds beperken van ontwikkelingen en anderzijds de nadelige gevolgen voor de openbare ruimte indien de parkeereis niet op eigen terrein wordt opgelost, moet zoveel mogelijk worden weggenomen. Initiatieven die niet aan de parkeereis kunnen voldoen en een ontheffing krijgen aangeboden, moeten in dat geval bijdragen aan de kosten voor de openbare parkeercapaciteit in Hilversum. Uit de bijdragen zal de gemeente investeren in het verbeteren van de algemene parkeersituatie in gebieden waar de parkeerdruk hoog is. Lusten en lasten delen Een mobiliteitsfonds kan dienen als egalisatie-instrument voor complexe ruimtelijke planvorming. De genoemde complexiteit betreft de parkeersituatie in samenhang met ruimtelijke planvorming. Indien in planvorming niet of gedeeltelijk niet voldaan kan worden aan de door de gemeente opgelegde parkeereis –volgend uit bestemmingsplan of bouwverordening- kunnen burgemeester en wethouders ontheffing –geheel of gedeeltelijk- van de parkeereis verlenen. De ontheffing kan onder financiële voorwaarde worden verleend. In dat geval stelt de gemeente vast dat het uitvoeren van de opgelegde parkeereis niet goed mogelijk is. Daarbij valt te denken aan omstandigheden van stedenbouwkundige, esthetische, historische, monumentale of verkeerskundige aard die tot gevolg hebben dat het fysiek niet mogelijk is of ongewenst is om op of onder het bouwterrein de vereiste parkeergelegenheid te realiseren. De bijdragen –inkomsten- aan dit fonds kunnen in principe uit meerdere bronnen beschikbaar worden gesteld. Eén van de bronnen is de financiële bijdrage die aanvragers van een ontheffing moeten leveren indien ontheffing onder financiële voorwaarde wordt verleend op de parkeereis die met het bouwplan samenhangt. Het Mobiliteitsfonds biedt mogelijkheden om bijdragen van individuele gevallen te bundelen en door schaalvoordelen, op efficiëntie en effectiviteit, aan te wenden om de parkeersituatie direct of op termijn te verbeteren. De gelden worden besteed aan het creëren van extra parkeervoorzieningen, regulering en aan het terugdringen van autogebruik door het bieden van goede alternatieven om Hilversum te bereiken. Daarmee komen bijvoorbeeld plaatsen in de bezoekersparkeergarages vrij die kunnen worden omgezet naar bewonersplaatsen met een huurcontract of abonnement. Het zonder voorwaarde aanbieden van een ontheffing betekent dat te maken kosten voor parkeermaatregelen verschuiven naar de gemeente. Deze kosten wil de gemeente daarom vooraf verrekenen. De Parkeerbijdrageregeling Hilversum 2009 geeft aan hoe de parkeereis wordt berekend en wanneer ontheffing met een financiële voorwaarde kan worden aangeboden. De raad stelt de tarieven vast die per geval per niet aan te leggen plaats moeten worden voldaan.
2
Extra middelen Om het Mobiliteitsfonds al de komende jaren in te kunnen zetten voor knelpunten in de parkeersituatie in bijvoorbeeld de wijken rond het centrum, is het wenselijk en noodzakelijk te kunnen beschikken over meer financiële middelen. Die extra ‘slagkracht’ kan worden verkregen door daarvoor middelen in de gemeentebegroting op te nemen, door daar middelen aan toe te wijzen bij bestedingsvoorstellen van de verdeling van de positieve saldi van de jaarrekening of door gelden uit de bestemmingsreserve ‘Investeringen in de stad’ beschikbaar te stellen. Het is aan te bevelen om binnen nieuwe planexploitaties parkeren breder te trekken dan alleen op het plan zelf. Model inkomsten en bestedingen Mobiliteitsfonds
Hoogte van de parkeerbijdragen De parkeerbijdrage wordt opgelegd indien ontheffing wordt verleend van de parkeereis. De ontheffing kan worden verleend als het aanleggen van parkeerplaatsen niet, of deels niet, op eigen terrein kan worden uitgevoerd. Het bieden van parkeervoorzieningen en de kosten voor het op enig moment aanleggen van parkeervoorzieningen worden -indien er ontheffing wordt verleend- door de gemeente in feite overgenomen van de aanvrager. Het is dan billijk dat de aanvrager een te betalen geldbedrag krijgt opgelegd als bijdrage aan deze voorzieningen en te maken kosten. In onderstaande tabel zijn landelijke richtbedragen voor de bouwkosten van een parkeerplaats opgenomen. Soort parkeerplaats Richtbedrag (prijspeil 2008) op maaiveld € 3.000,in bovengrondse parkeergarage € 12.000,in ondergrondse parkeergarage € 26.500,tabel 3.2: Indicatie bouwkosten per parkeerplaats (exclusief BTW en grondkosten)
De hoogte van de bijdrage is gerelateerd aan de stedelijkheidsgraad van het gebied. Het maken van een parkeervoorziening in sterk stedelijk gebied is duurder dan elders, omdat veelal uitgegaan moet worden van gebouwde parkeervoorzieningen. De hoogte van de bijdrage moet ook ‘passen’ binnen de normale kosten voor de aanleg van een parkeerplaats in dat gebied, onder de gegeven omstandigheden. Een te lage bijdrage maakt dat ontwikkelaars achterover leunen en de gemeente vragen te ontheffen, te hoog maakt dat bouwplannen ook met het aanbieden van een ontheffing niet uitvoerbaar zijn. De vast te stellen bijdragen bedragen in de hoogste stedelijkheidsgraad (=1) ca. 50% van de gangbare bouwkosten in de markt voor de aanleg van de betreffende parkeerplaats indien deze voor eigen 3
rekening op eigen terrein had moeten worden aangelegd. De hoogte van de bijdrage neemt met een factor 0,8 af overeenkomstig een afnemende stedelijkheidsgraad2. Een terughoudend tarief vergroot de uitvoerbaarheid van plannen waarvoor ontheffing wordt overwogen. In de bijlage is ter vergelijking een tabel toegevoegd met tarieven die andere gemeenten vragen. Wonen boven Winkels Voor het beleid Wonen boven Winkels wordt een gereduceerde bijdrage voorgesteld. De ontwikkeling van deze –op dit moment veelal leegstaande- ruimtes is wenselijk uit oogpunt van leefbaarheid, sociale veiligheid en tegengaan van verkrotting. Door de specifieke situering van deze panden is de ontwikkeling zeer kostbaar en zou een hogere bijdrage die blokkeren. (Uit een eerdere inventarisatie blijkt het om 150 potentiële wooneenheden te gaan.) Legalisatie illegale appartementen (ontstaan vóór 1 januari 2003) In Hilversum is een historisch gegroeide voorraad illegale appartementen van soms al tientallen jaren oud. De gemeente wil deze woningen legaliseren en tegelijkertijd de kwaliteit verbeteren. Een legalisatieplan is in voorbereiding. Gelet op de specifieke omstandigheden van deze woningen is legalisatie alleen haalbaar als een gereduceerde bijdrage gevraagd wordt. (Op dit moment wordt geschat dat 600 – 800 appartementen in aanmerking zouden kunnen komen.) Ontheffingsadvies Aanvragen van ontheffing worden voorzien van een georganiseerd ambtelijk advies, waarin zijn betrokken de disciplines vergunningverlening, parkeren en ruimtelijke ordening. Het doel van de beoordeling is dat een integrale afweging wordt gemaakt tussen het effect van het plan op de parkeersituatie enerzijds en de noodzaak van de ontwikkeling anderzijds. Financiële- en juridische consequenties De oprichting van een Mobiliteitsfonds en de introductie van een parkeerbijdrageregeling zijn bekende instrumenten bij meerdere gemeenten in Nederland. Het bij verordening vastleggen en organiseren van het fonds maakt dat deze binnen de wettelijke kaders is ingebed. Juridisch is het goed mogelijk een parkeerbijdrage te vragen indien ontheffing wordt aangeboden. De bijdrage moet dan wel worden besteed aan maatregelen die een verbetering opleveren van de algemene parkeersituatie. Door te kiezen voor een publiekrechtelijke regeling is het mogelijk de gelden meer in de breedte voor het parkeerveld in te zetten, zonder mogelijkheid van individuele aanspraken of uit overeenkomsten voortvloeiende rechten en plichten die op enig moment moeten worden nagekomen of ingelost. (Indien gekozen zou worden voor een privaatrechtelijke constructie dan zou de bijdrage per parkeerplaats eerder één op één moeten leiden tot het aanleggen of toewijzen in de openbare ruimte van het aantal parkeerplaatsen waarvoor ontheffing is verleend en waarvoor een bijdrage is verkregen.) De financiële administratie van het fonds wordt door de dienst Stad uitgevoerd en in de P&C cyclus verantwoord. Juridisch kader De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft zich in een aantal uitspraken uitgelaten over de aanvaardbaarheid van het verbinden van een financiële voorwaarde aan een vrijstelling. Zie uitspraken van 4 augustus 1998, 27 september 2006 en 25 oktober 2006. Deze uitspraken hebben betrekking op het verbinden van een financiële voorwaarde aan het verlenen vrijstellen c.q. ontheffing van het vereiste in de bouwverordening dat een bouwplan moet voorzien in voldoende parkeerruimte. De Afdeling acht blijkens deze uitspraken het verbinden van een financiële voorwaarde in de vorm van het storten van een bijdrage in een parkeerfonds aanvaardbaar, indien door voldoening aan de gestelde voorwaarde een rechtstreekse bijdrage wordt geleverd aan de doelstelling van de wettelijke bepaling waarop de vergunning of vrijstelling berust en de verlening of vrijstelling in het algemeen belang tot het heffen van een geldbedrag noopt. Ten slotte zal moeten blijken dat niet een andere, uit hoofde van rechtsbescherming meer aanvaardbare mogelijkheid aanwezig is om een tegemoetkoming of compensatie te verlangen.
Risicoparagraaf Juridisch. De parkeerbijdrageregeling en mobiliteitsfonds moeten een relatie hebben wat betreft de aanleiding en aanwending van de bijdragen. De Raad van State heeft zich daarover in diverse zaken uitgesproken. De voorgestelde regeling is juridisch houdbaar gebleken en voldoende robuust. (zie juridisch kader)
2
Stedelijkheidsgraad= adressendichtheid.
4
De Wro bevat financiële compensatieregelingen die van toepassing zijn op nieuwe bestemmingsplannen. Het is nog niet duidelijk of in de toekomst in alle gevallen een bijdrage gevraagd kan worden, in het bijzonder bij kleine plannen. Voor grote plannen (herstructureringen) kunnen via de GREXwet bovenplanse kosten worden verrekend. Financieel. De bijdragen worden aangewend voor parkeervoorzieningen en maatregelen gericht op het in balans brengen van vraag en aanbod van parkeren. Er kan niet méér worden besteed dan het aanwezige saldo in het fonds. De kosten voor het beheer van de bijdrageregeling en fonds zijn afhankelijk van het aantal gevallen. Ingeschat wordt dat het gaat om 0,1 fte. Communicatie De idee van een parkeerbijdrageregeling is bij de totstandkoming van de parkeernota in 2008 voorgelegd aan de gemeenteraadsfracties en belanghebbende partners, waaronder de corporaties en individuele ontwikkelaars, en in principe positief ontvangen. De vaststelling van de Verordening Mobiliteitsfonds Hilversum 2009 en de Parkeerbijdrageregeling Hilversum 2009 zal worden gepubliceerd in de huis en huis bladen en ter informatie worden neergelegd in de burgerleeskamer van het raadhuis en het stadskantoor.
Voorstel 1. Vast te stellen de Nota parkeerbijdrageregeling en mobiliteitsfonds 2. Vast te stellen de Verordening Mobiliteitsfonds Hilversum 2009 en daarvoor een balanspost transitorische passiva onder de naam ‘Mobiliteitsfonds Hilversum’ in te stellen en te administreren. 3. Vast te stellen de tarieventabel Parkeerbijdrageregeling Hilversum 2009 (gelijk Bijlage C van de Parkeerbijdrageregeling Hilversum 2009) Burgemeester en wethouders van Hilversum de secretaris de burgemeester
I.C. de Vries
E.C. Bakker
5
Bijlage raadsvoorstel Parkeerbijdrageregeling Hilversum 2009 en Verordening Mobiliteitsfonds Hilversum 2009 Tabel tarieven parkeerbijdrageregeling diverse gemeenten in Nederland.
Tarieven overzicht parkeerbijdrage diverse gemeenten in Nederland
Apeldoorn Arnhem Breda Den Bosch Den Haag Deventer Gouda Helmond Hengelo Maastricht Nijmegen Rotterdam Sittard/Geleen Zaanstad Zeist Zwolle
hoog (centrum) € 10.500 € 15.000 € 30.000 € 8.000 € 13.273 € 15.000 € 20.000 € 3.400 € 20.000 € 2.722 € 15.821 € 20.000 € 20.000 € 15.000 € 7.000 € 8.728
laag nb € nb nb € € nb nb € € € € € € nb €
2.100
3.630 1.650
5.000 2.722 2.635 5.000 5.000 3.000 4.250
peiljaar 2007 2005 2007 2007 2007 2008 2007 2007 2007 2009 (zeggen zelf 'niet adequaat') 2008 2007 2007 2007 2007 2007
6
RAADSBESLUIT
De raad van de gemeente Hilversum, Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 19 mei 2009; BESLUIT: 4. Vast te stellen de Nota parkeerbijdrageregeling en mobiliteitsfonds 5. Vast te stellen de Verordening Mobiliteitsfonds Hilversum 2009 en daarvoor een balanspost transitorische passiva onder de naam ‘Mobiliteitsfonds Hilversum’ in te stellen en te administreren. 6. Vast te stellen de tarieventabel Parkeerbijdrageregeling Hilversum 2009 (gelijk Bijlage C van de Parkeerbijdrageregeling Hilversum 2009)
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van @@@@@ 2009, de griffier, de voorzitter,
K.E. Driehuijs
E.C. Bakker
7
