Programmabegroting 2015-2018
Collegebesluit van 23 september 2014
1
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave .............................................................................................................................. 2 Leeswijzer ..................................................................................................................................... 5 Inleiding ....................................................................................................................................... 6 Financiële begroting ...................................................................................................................... 8 Programma 1 De sociale agenda ................................................................................................... 20 Inleiding ....................................................................................................................................... 20 Relevante ontwikkelingen .............................................................................................................. 20 Effectindicatoren ........................................................................................................................... 21 Doelenboom ................................................................................................................................. 23 Prestatie overzicht ........................................................................................................................ 24 Wat mag het kosten? ..................................................................................................................... 26 Mutatie reserves............................................................................................................................ 27 Incidentele baten en lasten ............................................................................................................ 27 Kadernota 2015-2018 .................................................................................................................. 27 Programma 2 Mobiliteit ................................................................................................................ 33 Inleiding ....................................................................................................................................... 33 Relevante ontwikkelingen .............................................................................................................. 33 Effectindicatoren ........................................................................................................................... 33 Doelenboom ................................................................................................................................. 34 Prestatie overzicht ........................................................................................................................ 35 Wat mag het kosten? ..................................................................................................................... 36 Mutatie reserves............................................................................................................................ 36 Incidentele baten en lasten ............................................................................................................ 36 Kadernota 2015-2018 .................................................................................................................. 37 Programma 3 Bedrijvigheid .......................................................................................................... 38 Inleiding ....................................................................................................................................... 38 Relevante ontwikkelingen .............................................................................................................. 38 Effectindicatoren ........................................................................................................................... 39 Doelenboom ................................................................................................................................. 40 Prestatie overzicht ........................................................................................................................ 41 Wat mag het kosten? ..................................................................................................................... 44 Mutatie reserves............................................................................................................................ 45 Incidentele baten en lasten ............................................................................................................ 45 2
Kadernota 2015-2018 .................................................................................................................. 45 Programma 4 Schoon, heel en veilig .............................................................................................. 46 Inleiding ....................................................................................................................................... 46 Relevante ontwikkelingen .............................................................................................................. 46 Effectindicatoren ........................................................................................................................... 47 Doelenboom ................................................................................................................................. 48 Prestatie overzicht ........................................................................................................................ 50 Wat mag het kosten? ..................................................................................................................... 53 Mutatie reserves............................................................................................................................ 54 Incidentele baten en lasten ............................................................................................................ 54 Kadernota 2015-2018 .................................................................................................................. 54 Programma 5 Ruimtelijke ontwikkeling ......................................................................................... 56 Inleiding ....................................................................................................................................... 56 Relevante ontwikkelingen .............................................................................................................. 56 Effectindicatoren ........................................................................................................................... 57 Doelenboom ................................................................................................................................. 58 Prestatie overzicht ........................................................................................................................ 59 Wat mag het kosten? ..................................................................................................................... 63 Mutatie reserves............................................................................................................................ 64 Incidentele baten en lasten ............................................................................................................ 64 Kadernota 2015-2018 .................................................................................................................. 64 Programma 6 Duurzaamheid ........................................................................................................ 66 Inleiding ....................................................................................................................................... 66 Relevante ontwikkelingen .............................................................................................................. 66 Effectindicatoren ........................................................................................................................... 67 Doelenboom ................................................................................................................................. 68 Prestatie overzicht ........................................................................................................................ 69 Wat mag het kosten? ..................................................................................................................... 71 Incidentele baten en lasten ............................................................................................................ 71 Kadernota 2015-2018 .................................................................................................................. 71 Programma 7 Dienstverlening, wijken en kernen ............................................................................ 73 Inleiding ....................................................................................................................................... 73 Relevante ontwikkelingen .............................................................................................................. 73 Effectindicatoren ........................................................................................................................... 74 Doelenboom ................................................................................................................................. 75 Prestatie overzicht ........................................................................................................................ 76 Wat mag het kosten? ..................................................................................................................... 77 3
Kadernota 2015-2018 .................................................................................................................. 78 Programma 8 Bestuur en financiën ................................................................................................ 79 Inleiding ....................................................................................................................................... 79 Relevante ontwikkelingen .............................................................................................................. 79 Effectindicatoren ........................................................................................................................... 80 Doelenboom ................................................................................................................................. 81 Prestatie overzicht ........................................................................................................................ 82 Wat mag het kosten? ..................................................................................................................... 85 Mutatie reserves............................................................................................................................ 86 Incidentele baten en lasten ............................................................................................................ 86 Kadernota 2015-2018 .................................................................................................................. 87 Paragrafen .................................................................................................................................. 89 Grondbeleid .................................................................................................................................. 89 Onderhoud kapitaalgoederen ........................................................................................................ 93 Paragraaf Financiering Begroting 2015-2018 ................................................................................ 98 Bedrijfsvoering .............................................................................................................................110 Lokale heffingen ..........................................................................................................................114 Verbonden partijen ......................................................................................................................121 Weerstandsvermogen en risicobeheersing ....................................................................................150 Kerngegevens ........................................................................................................................... 158 Bijlagen .................................................................................................................................... 159
4
Leeswijzer De programmabegroting bestaat uit verschillende onderdelen, die door het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) door het Rijk zijn vastgesteld. Na de inleiding met bestuurlijke hoofdlijnen volgen de financiële begroting, programmabegroting, paragrafen, kerngegevens en bijlagen.
Financiële begroting De financiële begroting beschrijft de financiële positie van de gemeente Alphen aan den Rijn 20152018. Deze bouwt voort op de kadernota die op 10 juli 2014 door de gemeenteraad is vastgesteld. Ook wordt hierin het overzicht van (incidentele) baten en lasten, de algemene uitkering, lokale lastendruk, weerstandsvermogen, lastendruk en het EMU-saldo beschreven.
Programmabegroting Het beleidsdeel van de begroting kent de volgende programma’s: 1.
Sociale agenda;
2.
Mobiliteit;
3.
Bedrijvigheid;
4.
Schoon, heel en veilig;
5.
Ruimtelijke ontwikkeling;
6.
Duurzame gemeente;
7.
Dienstverlening, wijken en kernen;
8.
Bestuur en financiën.
De begroting 2015 is in een nieuw jasje gestoken om de raad te faciliteren in haar kaderstellende rol. Hierbij zijn zogenaamde “doelenbomen” opgenomen die aangeven: 1.
Wat willen wij bereiken;
2.
Wat gaan wij daarvoor doen;
3.
Welke prestaties gaan wij daarvoor in 2015 leveren.
Hierbij wordt een duidelijke relatie gelegd welke prestaties er in 2015 zullen worden geleverd en aan welke doelstelling dit bijdraagt. Bij de Voor- en Najaarsrapportage kunnen de prestaties worden gemonitord en bij de jaarrekening kan hierover verantwoording worden afgelegd, hetgeen de Governance structuur krachtiger maakt voor alle partners in de P&C keten, zowel raad, college, directie als organisatie. Wij horen graag wat de raad en het Audicommissie van deze nieuwe opzet vindt en zullen deze bevindingen en aanbevelingen meenemen in de volgende begroting. Het is de eerste stap in de doorontwikkeling van de Planning & Control cyclus. In deze begroting is ook begonnen met het benoemen van effectindicatoren. Effectindicatoren geven aan waaruit blijkt dat het beleid effectief is.
Paragrafen De paragrafen gaan in op een aantal financiële en bedrijfsmatige onderwerpen die dwars door het beleid uit de programma's heen lopen. Wij besteden in de paragrafen aandacht aan: de bedrijfsvoering, het
onderhoud
van
kapitaalgoederen,
het
grondbeleid
(aan-
en
verkoop
van
grond),
het
weerstandsvermogen (de mate waarin wij tegenvallers financieel kunnen opvangen), de financiering (lenen en uitzetten van geld), de verbonden partijen (de samenwerkingsverbanden waarin de gemeente een inhoudelijk en financieel belang heeft) en de lokale heffingen (belastingen die de gemeente oplegt aan de burgers). 5
Inleiding
De meerwaarde van vernieuwing Hierbij presenteren wij u de programmabegroting 2015-2018. In deze eerste begroting van het gemeentebestuur herkent u de financiële vertaling van de ambities uit het collegeprogramma ‘Daadkracht dichtbij’. Tegelijkertijd ziet u ook het huidige tijdsbeeld weerspiegeld. De gemeente maakt zich op voor nieuwe, zwaarwegende verantwoordelijkheden. Deze nieuwe taken, gecombineerd met ingrijpende rijks bezuinigingen, leggen extra druk op de gemeentelijke financiën en bevatten ook extra risico’s. Dat gewicht kunnen onze schouders enkel en alleen dragen, als wij onszelf een nieuwe houding en mentaliteit aanmeten. Deze gemeente vraagt niet alleen veel van haar inwoners, maar kijkt ook met de ogen van ‘nieuw en anders’ naar haar eigen organisatie en haar eigen functioneren. Inwoners, bestuurders en ambtenaren laten oude rollen en vanzelfsprekendheden los, om met frisse ogen naar de toekomst te kijken. Of beter nog: om niet alleen anders te kijken, maar vooral ook anders te doen.
Loslaten en oppakken Vanaf 1 januari 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor (nagenoeg) alle overheidstaken op sociaal terrein, maar met structureel minder geld. Dat betekent dat wij loslaten wat de samenleving zelf kan, en bewust kiezen wat wij wél oppakken. Een structurele oplossing voor maatschappelijke opgaven kan simpelweg niet meer tot stand komen zonder de kracht, het initiatief en de bijdrage van inwoners en maatschappelijke partners. Als faciliterende gemeente is het onze taak om die mensen en partijen met elkaar in verbinding te brengen. Wanneer iedereen voorbij het eigenbelang kijkt, voorbij de eigen achtertuin, voorbij de korte termijn en voorbij de grenzen van de organisatie, ontstaat een meerwaarde die op dit moment broodnodig is. Juist in die open houding schuilt de vernieuwing waarnaar dit gemeentebestuur streeft.
Kiezen voor de lange termijn Die teneur klinkt al langer door in het beleid van deze gemeente, maar het gaat nu ook echt om de uitvoering, om het doen. De bezuinigingsopgave van € 10 miljoen die deze begroting aan u voorlegt, is ongekend groot, maar onontbeerlijk om een duurzaam gezond huishoudboekje te hebben en te houden. Zelfs als de huidige voortekenen van een voorzichtig economisch herstel doorzetten, zullen we op een andere manier gaan budgetteren en investeren. De lange termijn is geen vage toekomst meer, maar een reëel perspectief dat al onze besluiten kleurt. Alleen wanneer we vanuit dat perspectief kunnen verantwoorden wat we uitgeven of wat we juist laten, berusten onze keuzes op een solide ondergrond. Dan kunnen we straks ook weer investeren in de prioriteiten die voor inwoners belangrijk zijn.
Een nieuwe betekenis Maar wat betekent dat nu, niet alleen voor de inwoner, maar ook voor gemeentelijke organisatie? Het betekent dat we ook de hand in eigen boezem steken en de laatste overblijfselen opruimen van het ouderwetse overheidsland. Dat we geen hekjes plaatsen rondom afdelingsbudgetten, maar de middelen inzetten waar zij nodig zijn. Dat we niet rekenen met papieren toezeggingen, maar met reële cijfers en klinkende munt. Dat we niet automatisch opmaken wat we budgetteren, maar enkel besteden wat nodig is. Dat we ons toe-eigenen wat we hebben en niet wat we lenen. Dat we niet schuiven met geld van het ene naar het andere potje, maar bij iedere uitgave nadenken over de meerwaarde die we ermee beogen. Dat de politieke scoringsdrang niet prevaleert, maar de maatschappelijke effecten op de lange termijn. Die betekenis krijgt onze nieuwe rolopvatting alleen, als wij haar gezamenlijk uitdragen, bewust van ieders valkuil om terug te vallen op vastgeroeste gewoontes en oud gedrag.
6
Vernieuwen wat beter kan Nieuw en anders. Inwoners, maatschappelijke partners, ambtenaren en bestuurders: allemaal zoeken we naar een goede invulling van die woorden. Om haar visie kracht bij te zetten, heeft de gemeente daad bij woord gevoegd en bestaande subsidierelaties verbroken. Dat betekent niet dat álles anders moet en dat wij daarbij het kind met het badwater weggooien. Nee, er ligt juist een duidelijke uitnodiging aan bestaande én nieuwe partners om aan te tonen waar zij van meerwaarde kunnen zijn voor onze gemeente en onze gedeelde ambities. Daarmee houden wij onze handen vrij om scherp te kiezen op kwaliteit en effectiviteit. We vragen ook aan onze inwoners om veel meer eigen initiatief te tonen en om verantwoordelijkheid voor elkaar en voor de omgeving te nemen. Die vraag mogen we alleen maar stellen, als wij ook zelf bereid zijn om te handelen naar de beginselen die wij in ons collegeprogramma hebben vastgelegd. Deze programmabegroting is daartoe een volgende stap.
Alphen aan den Rijn, 23 september 2014.
Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris,
de burgemeester,
P.W. (Pieter) Jeroense
T.P.J. (Tjerk) Bruinsma
wethouder,
wethouder,
C.J. (Kees) van Velzen
G.P. (Gerard) van As
wethouder,
wethouder,
T. (Tseard) Hoekstra
W.J. (Willem-Jan) Stegeman
wethouder,
wethouder,
M.H. (Michel) du Chatinier
J.A. (Han) de Jager
7
Financiële begroting Financieel perspectief Inleiding De financiële begroting beschrijft de financiële positie van de gemeente Alphen aan den Rijn in de periode 2015-2018. Deze bouwt voort op de Kadernota 2015 die op 10 juli 2014 door de gemeenteraad is vastgesteld. Ook wordt hierin het overzicht van (incidentele) baten en lasten, de algemene uitkering, lokale lastendruk, uiteenzetting van de financiële positie (weerstandsvermogen, financiering, investeringen en reserves), het EMU-saldo en de voor het opstellen van de begroting gehanteerde financiële uitgangspunten beschreven.
Strategische keuzes in de Kadernota 2015 De startbegroting 2014-2017 van de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn liet een structureel tekort zien van € 5,9 miljoen. In deze startbegroting kondigden we aan om op basis van een uit te voeren strategische heroriëntatie, waarin we ons bezinnen op de rol die we als gemeentelijke overheid willen spelen, tot bezuinigingsmaatregelen te kunnen komen. De uitgangspunten voor deze strategische heroriëntatie zijn geformuleerd in de Kadernota 2015. De gemeente Alphen aan den Rijn zal binnen de huidige collegeperiode transformeren naar een faciliterende gemeente, die het initiatief in beginsel aan de samenleving laat. Hieruit vloeit voort dat we ons als gemeente in de toekomst met bepaalde activiteiten minder of niet meer zullen bezighouden. Deze activiteiten zijn binnen 10 zogenaamde zoekrichtingen aangewezen. Met het staken danwel verminderen van onze inzet op deze activiteiten besparen we structureel € 9,7 miljoen. Met deze besparingen hebben we in de Kadernota 2015 invulling gegeven aan de doelstelling uit het Coalitieakkoord 2014-2018 om door € 10 miljoen te bezuinigen een tekort van € 6 miljoen op te vangen, voor € 2 miljoen aan nieuwe beleid te implementeren en € 2 miljoen te reserveren voor het kunnen opvangen van toekomstige risico’s. De Kadernota 2015 resulteerde in een meerjarig, structureel sluitende begroting m.i.v. 2015, met een oplopend positief begrotingssaldo van € 2,2 miljoen in 2018.
Financiële positie 2015-2018 Na het vaststellen van de Kadernota 2015 is de meerjarenraming 2015-2018 opgesteld, waarin de besluiten van de Kadernota 2015 zijn verwerkt. De verwerking (fasering in de tijd) van investeringen en afschrijvingen, onttrekkingen en toevoegingen aan reserves en voorzieningen en het renteresultaat is op basis van de uitkomsten van de Jaarrekeningen 2013 en voortschrijdend inzicht geactualiseerd. Tevens zijn de personeelslasten naar aanleiding van door het Rijk bijgestelde premiepercentages en tussen VNG en bonden tot stand gekomen cao-afspraken opnieuw doorgerekend. Tot slot hebben we de uitwerking van de Mei- en Septembercirculaire volledig en definitief kunnen verwerken. De hieruit resulterende ontwikkeling van het structurele begrotingssaldo in de periode 2015-2018 is in de volgende tabel weergegeven.
8
Tabel: Ontwikkeling begrotingssaldo 2015-2018
De begroting blijft met ingang van de eerste jaarschijf 2015 structureel, materieel sluitend (regel [3]). Twee nieuwe ontwikkelingen zijn opgenomen. De eerste betreft de stijging van de salarislasten door stijgende premies en CAO-afspraken. Deels kunnen we deze lastenstijging opvangen door de (gedeeltelijke) inzet van de daarvoor verplicht gevormde stelpost loonstijgingen (zie ook aan het einde van deze financiële begroting onder financiële uitgangspunten). De uitkomsten van de definitieve doorrekening van de Mei- en Septembercirculaire 2014 vormt de tweede ontwikkeling. De circulaires compenseren in de jaarschijven 2016, 2017 en 2018 het resterende deel van de gestegen salarislasten, waarna een positieve bijdrage aan het saldo resteert. Het meerjarensaldo ontwikkelt zich nog iets positiever in vergelijking tot de Kadernota 2015 (vergelijk het saldo bij [3] met [2]) tot een structureel begrotingsoverschot van € 2,8 miljoen in 2018. Hoewel dit boven de in het Coalitieakkoord nagestreefde vrije ruimte van € 2,0 miljoen ligt, stuurt het college op dit moment op het behoud van dit gehele begrotingsoverschot. Onderdeel van dit begrotingsoverschot vormen immers de substantiële ombuigingen uit de Strategische heroriëntatie, waaraan voor een deel in de komende periode nog een definitieve invulling gegeven moet worden.
9
Overzicht van baten en lasten In deze paragraaf wordt de financiële positie toegelicht conform de artikelen 17 t/m 19 van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). Hieronder is het volledige overzicht van baten en lasten gepresenteerd, inclusief onttrekkingen en toevoegingen aan reserves. De kolom 2015 betreft de eigenlijke financiële begroting en wordt conform het BBV vastgesteld. De kolommen 2016-2018 betreffen de meerjarenraming die gezien de toekomstgerichtheid niet worden vastgesteld. Tabel: Meerjarenoverzicht van baten en lasten (bedragen x € 1.000) Programma Sociale agenda
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
Lasten
Lasten
Lasten
Lasten
Baten
-76.208 132.608
-76.209
136.584
Baten
-77.022 135.765
Baten
-76.767 132.497
Baten
Mobiliteit
4.278
-176
4.585
-186
4.052
-176
4.142
Bedrijvigheid
2.080
-1.063
2.078
-225
2.076
-225
2.074
-225
Schoon, heel en veilig
85.002
-36.672
79.660
-28.262
69.259
-27.382
69.069
-27.371
Bouwen en Wonen
41.223
-28.850
43.720
-31.396
33.898
-23.439
28.391
-16.027
Duurzame gemeente Dienstverlening, wijken en kernen Bestuur en financien Resultaat voor bestemming Toevoeging/onttrekking reserves Resultaat na bestemming
4.058 5.455
3.008 -1.926
15.651 -134.625
5.302
3.008 -1.926
13.710 -132.814
5.302
-176
3.008 -1.926
12.852 -132.913
5.303
-1.926
11.842 -130.667
294.331 -280.334 287.828 -271.576 262.944 -262.269 256.437 -252.601 58.761
-72.758
35.931
-52.183
32.392
-33.067
29.242
-33.078
353.092 -353.092 323.759 -323.759 295.336 -295.336 285.679 -285.679
De totale begrotingsomvang in 2015 is € 294,3 miljoen (exclusief toevoeging reserves). Hiervan heeft € 25 miljoen betrekking op de grondexploitaties. De toelichting van de mutaties per programma is te vinden bij de toelichting op de programma’s.
Algemene Uitkering De algemene uitkering uit het gemeentefonds vormt één van de belangrijkste inkomstenbronnen voor de gemeente. De toevoegingen op grond van de Integratie-uitkering Sociaal Domein geven een verdere bevestiging. Mededelingen over de ontwikkelingen van het gemeentefonds worden met name toegelicht via de gemeentefondscirculaires van mei en september. De totale uitkering van het gemeentefonds voor Alphen aan den Rijn bedraagt € 142,3 mln. In onderstaande tabel is het aandeel van Alphen aan den Rijn in de algemene uitkering van het gemeentefonds voor het jaar 2015 opgenomen. Tabel: Verdeling uitkeringen Gemeentefonds (bedragen x € 1.000)
Verdeling uitkering Gemeentefonds - Alphen aan den Rijn in 2015
2015 x € 1.000
1. Gemeentefonds - Algemene uitkering - Integratie- en decentralisatie uitkeringen 2. Integratie-uitkering sociaal domein - Wmo - Jeugdzorg - Participatie Omvang gemeentefonds in 2015
90.585 80.491 10.094 51.684 10.475 26.837 14.372 142.269
Op basis van de septembercirculaire 2014 zijn alle mutaties met betrekking tot de algemene uitkering uit het gemeentefonds in de programmabegroting verwerkt. De belangrijkste ontwikkelingen zijn de financiële effecten van de eerder genoemde Integratie-uitkering Sociaal Domein en het groot onderhoud aan het verdeelstelsel van het gemeentefonds. Naast de eerdere verwerking van het bezuinigingspakket van het Rijk van € 6 miljard, zijn op basis van de huidige begrotingsdoelstellingen 10
van het Rijk verdergaande (bezuinigings)taakstellingen niet te verwachten. Hierbij wordt wel aangetekend, dat in het licht van bijvoorbeeld economische ontwikkelingen, onzekerheden over het verloop van de algemene uitkering nooit weg zijn te nemen. Onzekerheden bestaan met name ook binnen het sociaal domein. De Integratie-uitkering wordt gevoed door de drie grote decentralisatie-uitkeringen op het gebied van de Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet. De meicirculaire heeft uitsluitsel gegeven over de hiermee samenhangende bedragen. De exacte financiële gevolgen van de uitvoering van deze nieuwe wetgeving voor de gemeente Alphen aan den Rijn zullen de komende jaren zichtbaar worden. Uitgangspunt is, dat uitvoering van de (nieuwe) taken voor Wmo, Jeugdzorg en Participatie binnen de bestaande/nieuwe budgetten dient plaats te vinden. De nieuwe budgetten voor Wmo en Jeugdzorg zijn binnen programma 1 opgenomen. Het nieuwe budget voor Participatie is – ook binnen programma 1 – in de plaats gekomen van de huidige doeluitkeringen WSW en re-integratie.
Integratie-uitkering Sociaal Domein De Integratie-uitkering Sociaal Domein wordt voor een periode van 3 jaar ingesteld. Het betreft de jaren 2015 t/m 2017. Het bevat de integratie-uitkeringen ten behoeve van de nieuwe WMO, Jeugdzorg en Participatiewet. Het voormalige deelfonds Sociaal Domein is op basis van de laatste besluitvorming van het kabinet omgezet naar een Integratie-uitkering. Dit betekent dat de bestedingsverplichting komt te vervallen. Het geeft de gemeente de maximale vrijheid om binnen de kaders van de wetgeving eigen afwegingen te maken. Volgens het oordeel van het kabinet past dit bij de decentralisatie van deze taken en is een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle integrale uitvoering. Voor wat betreft de Integratie-uitkering Sociaal Domein wordt vanuit het Rijk uitgegaan van een tijdelijke uitkering. Op macro-niveau zien we het budget dalen. Wat dit evenwel voor Alphen aan den Rijn betekent is nog niet duidelijk. Ook omdat nu nog uitgegaan wordt van een historisch verdeelmodel. Vanaf 2016 gaat een objectief verdeelmodel in werking en vanaf 2018 toevoeging aan de algemene uitkering zelf.
Groot onderhoud Met ingang van 2015 wijzigt het verdeelsysteem van het gemeentefonds. De clusters, zeg maar taakvelden worden logischer ingedeeld. Daarnaast is het merendeel van de clusters voorzien van nieuwe ijkpunten op basis van kostenoriëntatie. Kostenoriëntatie en globaliteit vormen de kenmerken van het gemeentefonds, waarbij kostenoriëntatie als uitgangspunt heeft, dat het gemeentefonds in basis aansluit bij de kosten die de gemeenten maken om hun taken te vervullen. De eerder ontstane scheefgroei wordt met deze operatie onder meer gecorrigeerd. Als gevolg van het groot onderhoud wijzigt de omvang van het gemeentefonds niet, echter voor de individuele gemeenten leidt dit tot herverdeeleffecten. De eerste uitkomsten van de (positieve) herverdeeleffecten voor de gemeente Alphen aan den Rijn zijn in de vastgestelde Kadernota meegenomen.
Gemeentefonds – Algemene uitkering In onderstaande tabel zijn de financiële mutaties uit de septembercirculaire 2014 afgezet tegen de stand van het meerjarenbeeld in de begroting 2014-2017. Uitgangspunt voor de beoordeling van de verschillen vormt de (bijgestelde) raming van de algemene uitkering na de Kadernota.
11
Tabel: Mutaties Septembercirculaire 2014 (bedragen x € 1.000) Bedragen x € 1.000
2015
2016
2017
2018
(+ = voordeel/-/- = nadeel_
Raming begroting 2014-2017 Mutaties kadernota Raming na kadernota
91.681 932 92.613
91.958 1.211 93.169
91.359 1.539 92.898
91.359 1.587 92.946
Septembercirculaire 2014 Verschil na septembercirculaire
142.269 49.656
143.682 50.513
143.767 50.869
141.703 48.757
Eliminering effecten sociaal domein en taakmutaties: Sociaal domein Taakmutaties (incl. correctie 2018)
-51.684 2.427
-51.684 2.546
-51.684 2.425
-51.684 4.270
399
1.375
1.610
1.343
Effect meerjarenbeeld a.g.v. septembercirculaire 2014
Per saldo ontstaat op de algemene uitkering in 2015 een voordeel van € 399.000, wat oploopt tot € 1.343.000 in 2018.
Lokale lastendruk Tot
de
woonlasten
rekenen
we
de
onroerende
zaakbelastingen
(OZB),
rioolheffing
en
afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee dus ook grotendeels de lokale lastendruk. Bij de berekening van de woonlasten wordt uitgegaan van een eigen woning die wordt bewoond door een gezin.
Onroerende zaakbelasting Het uitgangspunt voor de lokale lasten genoemd in het Coalitieakkoord 2014-2018 ‘Daadkracht Dichtbij’ luidt “De OZB blijft gelijk en wordt jaarlijks alleen aangepast aan het inflatiepercentage. “ Er dient volgens de huidige inschatting rekening te worden gehouden met een gemiddelde daling van ca. 2,8% van de WOZ-waarden van de woningen en 2% van de WOZ-waarden niet-woningen per waarde peildatum 1 januari 2014. Om het uitgangspunt van een gelijkblijvende OZB te realiseren betekent dit dat het tarief met hetzelfde percentage zal worden verhoogd.
Afvalstoffenheffing Bij de vaststelling van het tarief voor afvalstoffenheffing wordt uitgegaan van 100% kostendekkendheid. De heffingsmaatstaf van deze belasting was bij alle drie fusiegemeenten gebaseerd op de grootte van het huishouden, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen een eenpersoonshuishouden en een meerpersoonshuishouden. Huishoudens ontvangen hiervoor een basisset containers, één voor restafval en één voor groenafval, of maken gebruik van ondergrondse inzameling. Harmonisatie
van
deze
heffing
heeft
in
2014
plaatsgevonden.
Uitgaande
van
een
100%
kostendekkendheid kunnen de tarieven 2015 gelijk blijven aan 2014 om de geraamde opbrengst te realiseren.
Rioolheffing Bij de vaststelling van het tarief voor rioolheffing wordt uitgegaan van 100% kostendekkendheid. In het kader van de harmonisatie wordt voorgesteld voor de gehele gemeente een rioolgebruikersheffing voor woningen in te voeren. De raad heeft hierbij een standpunt ingenomen ten aanzien van de rioolheffing van woningen. Deze zal vanaf 2015 voor de hele Gemeente Alphen aan den Rijn voor woningen van de gebruiker plaatsvinden. Het tarief voor de zogenaamde niet-woningen moet nog nader worden uitgewerkt. Hierover zal op korte termijn een voorstel worden aangeboden. Voor overige heffingen en rechten wordt verwezen naar de paragraaf Lokale Heffingen.
12
Arbeidskosten In de volgende tabel zijn de begrote salarislasten en de personele formatie in meerjarig perspectief weergegeven: Tabel: Ontwikkeling formatie en salarislasten
Arbeidsk osten Formatie in FTE Salariskosten
ABR formatie voor herindeling
827
2015
735 49.263.817
2016
728 49.361.284
2017
727 49.539.512
2018
727 49.633.449
In 2012 was de formatie van de 3 fusie gemeenten gezamenlijk 827 fte. Uiteindelijk is in 2018 de formatie verminderd met 100 fte tot 727 fte. Dit is exclusief de extra taken in het kader van de drie decentralisaties. De stijging in de loonsom komt voort uit de reguliere periodieke verhogingen. Er is geraamd op basis van de werkelijke inschaling en periodiek en voor zover van toepassing voor de jaren 2015 t/m 2018 met een vaste periodiekstijging van 1 trede per jaar. Tevens zijn de cao-afspraken vanaf 2015 in de loonsom verwerkt. Een deel van de afspraken gaat per 1 april 2015 in; vanaf 2016 is het totale financiële effect volledig, structureel in de cijfers meegenomen. In overeenstemming met het Sociaal Plan Herindeling 2014 is er een werkgelegenheidsgarantie voor de medewerkers met de vakorganisaties overeengekomen. Ten gevolge van deze gemeentelijke herindeling zullen geen gedwongen ontslagen gedurende de looptijd van het Sociaal Plan plaatsvinden. Desalniettemin is het mogelijk de formatie van de ambtelijke organisatie in 2018 te laten dalen als gevolg van stimulering van in, door en uitstroom van medewerkers. De komende jaren wordt tevens kritisch naar herbezetting van vacatures gekeken, een selectieve vacature stop is reeds van toepassing. Tabel bestuurlijke formatie in de periode 2015-2018
Formatie Bestuurlijke formatie (College en Raad)
2015
2016
46
46
2017
46
2018
46
Overzicht incidentele baten en lasten Materieel evenwicht van de begroting houdt in dat structurele lasten met structurele baten zijn gedekt. Het overzicht incidentele baten en lasten is dan ook een verplicht overzicht dat door de provinciale toezichthouder gebruikt wordt bij de bepaling van het toezichtregime. Het is de bedoeling dat er tegenover incidentele baten slechts incidentele lasten staan. Tabel: Overzicht incidentele baten en lasten (bedragen x € 1.000) Pr o gr O m s c h r ijv in g
2015 Las ten
1
2016
Baten
Las ten
2017
Baten
Las ten
Baten
2018 Las ten
Baten
So c iale agen da -560
Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport Vervoersvoorzieningen gehandicapten
205
-560 140
Mutaties reserves: -490
Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport (tlv reserves) To taal pr o gr am m a 1
205
-1.050
140
-560
13
Pr o g r O m s c h r ijv in g
2015 L as ten
2
3
4
2016
Baten
L as ten
2017
Baten
L as ten
Baten
2018 L as ten
Baten
Mo biliteit Gemeentelijk Verkeer- en vervoersplan
300
To taal pr o g r am m a 2
300
Bedr ijv ig h eid Impuls citymarketing
125
125
125
125
To taal pr o g r am m a 3
125
125
125
125
3.444
2.644
-1.510
3.444
2.644
21.494 -19.451
3.569
2.769
3.569
2.769
Sc h o o n , h eel en v eilig Brandweer FLO-premies oude gevallen
29
Bestendiging inzet op verkeersstructuurvisie
600
Bijdrage nieuwbouw centrale brugbediening
350
Actualisatie GBI en basisregistratie BGT
25 -9.400
Bouw Maximabrug; bijdragen Bouw Maximabrug; investering
600
15.646
-966 10.795
Mutaties reserves: Reserve Maximabrug en algemene reserve To taal pr o g r am m a 4 5
6
-18.824
29.228 -28.224
6.586
-16.415
17.981 -17.381
Bo u wen en wo n en Economisch actieplan
88
To taal pr o g r am m a 5
88
Du u r zam e g em een te Duurzaamheid; Green deals To taal pr o g r am m a 6
8
12.578
1.000 1.000
Bes tu u r en fin an c ien 521
Meicirc. GF 2011 NUP
-1.500
Zoekrichting Overig vrijval reserves
-1.400
Zoekrichting Vastgoed verkoop panden Overig, per saldo
-9
160
Mutaties reserves: NUP E-dienstverlening (tgv reserve Automatisering)
220 -521
Meicirculaire GF: NUP Nat. Uitv. Progr. (tlv reserve)
-279
Alg. dekking tlv Reserve dekking 849
-1.171
Alg. dekking tlv Nuon Struct. Dekkingsreserve
4.827
-4.746
Egalisatie begrotingssaldo kadernota via alg.res.
1.862
Alg. dekking tlv Algemene Reserve
To taal pr o g r am m a 8 To taal Saldo in c iden tele las ten en baten
7.749
-1.198
1.590 -9.096
38.395 -38.370 25
-312 1.198
2.948
2.043
14
Tabel: Recapitulatie incidentele baten en lasten (Model Provincie Zuid-Holland; bedragen x € 1.000) O m s c h r ijv in g
In c iden tele baten 2015
2016
2017
In c iden tele las ten 2018
-12.339
-1.526
0
0
-26.031
-17.925
0
0
-38.370 -19.451
0
0
Diverse incidentele baten en lasten (vóór mutatie reserves) Totaal toe te voegen aan reserves Totaal te onttrekken aan reserves Saldo
2015
2016
18.059
12.120
2017 125
2018 125
20.336
9.374
3.444
2.644
38.395
21.494
3.569
2.769
Zoals uit het overzicht blijkt zijn de incidentele lasten in 2015 hoger dan de incidentele baten, hetgeen betekent dat de begroting in het jaar 2015 materieel in evenwicht is. Een materieel sluitende begroting in het basisjaar is het primaire criterium van de provinciale toezichthouder om goedkeuring aan de begroting te kunnen verlenen. Ook in de jaren na 2015 is sprake van een materieel sluitende begroting.
Uiteenzetting financiële positie Ontwikkeling weerstandsvermogen Het beheersen en managen van risico’s is belangrijk voor de gemeente. Om de gevolgen van sommige risico’s op te kunnen vangen kan een verzekering worden afgesloten of een specifieke risicoreserve worden gevormd. Maar voor meer algemene risico’s geldt dat niet: die zijn niet te verzekeren of niet zó concreet te benoemen dat kan worden bepaald hoe groot de financiële omvang van de gevolgen zal zijn. Daarom moet de gemeente over een algemene weerstandscapaciteit beschikken. Om ook de risico’s op langere termijn op te kunnen vangen, is het wenselijk de ontwikkeling van de weerstandscapaciteit voor de komende vier jaar in kaart te brengen. Daarmee wordt inzichtelijk in welke mate gemeente Alphen aan den Rijn, ook op langere termijn, voldoende capaciteit heeft om eventuele tegenvallers op te kunnen vangen. De in gemeente Alphen aan den Rijn gehanteerde methodiek voor risicomanagement wordt opnieuw, via de auditcommissie, aan de gemeenteraad ter beoordeling en vaststelling voorgelegd. Kenmerkend voor deze methodiek is dat bij de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit rekening wordt gehouden met de beheermaatregelen die al getroffen zijn voor veel ‘normale’ risico’s en de keuzemogelijkheden die beschikbaar zijn om de gevolgen van een risico op te kunnen vangen. Hiermee voorkomen we een onnodig hoog beslag op reservemiddelen. De harmonisatie van het risicomanagement op de grondexploitaties heeft inmiddels plaatsgevonden en vormt een integraal onderdeel van het systeem van risicomanagement. Om de weerstandsratio meerjarig op het minimaal gewenste niveau te behouden zijn bij de Kadernota 2015-2018 maatregelen genomen. Hoewel daardoor de weerstandsratio in aanvang onder het gewenste niveau is gekomen, leiden de genomen maatregelen er toe dat deze ratio weer toegroeit naar een niveau dat als ruim voldoende wordt beschouwd. In de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing worden de details hiervan weergegeven.
Financiering Voor de periode 2015-2018 is een financieringsbehoefte opgesteld, gebaseerd op de balansposities uit de vastgestelde jaarrekeningen 2013 en de verwachte investeringen conform het MIP, de verwachte uitgaven en inkomsten van de grondexploitaties conform het vastgestelde MPG en het verloop van de reserves en voorzieningen. Op basis van deze actualisatie, rekening houdend met de kasgeldlimiet (maximaal € 30 mln. kort vreemd vermogen) en de renterisiconorm (aflossingen en renteherzieningen
15
maximaal € 70 mln.), is de langlopende financieringsbehoefte en looptijd bepaald. Voor verdere informatie wordt verwezen naar de paragraaf Financiering.
Investeringen In onderstaande tabel worden de voorgenomen investeringen weergegeven. Middels vaststelling van deze begroting autoriseert de raad het vrijgeven van de voor deze investeringen benodigde kredieten. Tabel: Meerjareninvesteringsprogramma (MIP) 2015-2018
In deze begroting is uitgegaan van het eenmalig volledig afschrijven op investeringen met maatschappelijk nut. Omdat de investeringen in deze programmabegroting zijn opgenomen, is geen afzonderlijk raadsbesluit in het investeringsjaar meer nodig om de investeringen in de betreffende jaarschijf rechtmatig te kunnen uitvoeren (BBV). Separate raadsbesluiten volgen in beginsel slechts als het investeringsbudget niet toereikend is.
Reserves In onderstaand overzicht is het verwachte verloop van de reserves in 2015 – 2018 opgenomen. Tabel: Verloop reserves per categorie 2015-2018 Bedragen x € 1.000
Ind e ling
Be ginsa ld o 2015
R e nte
E ind sa ld o T oe voe ging Onttre kking 2015
Sa ld o 2016
Sa ld o 2017
Sa ld o 2018
Algemene reserves
29.561
0
5.030
4.632
29.959
28.200
33.513
36.679
Best res struc.dekking (NUON)
27.227
0
4.827
4.746
27.308
27.308
27.308
27.308
Best res onderwijs
25.925
894
7.387
11.586
22.620
19.363
17.072
14.389
114.994
836
39.786
50.091
105.525
96.131
94.329
91.840
17.826
0
0
1.703
16.123
14.281
12.388
10.518
2 1 5 .5 3 2
1 .7 3 0
5 7 .0 3 0
7 2 .7 5 8
Best res overige Best res tbv egalisatie tarieven T ota a l
2 0 1 .5 3 5 1 8 5 .2 8 4 1 8 4 .6 1 0 1 8 0 .7 3 4
16
EMU-saldo
Het begrip EMU-saldo heeft betrekking op het gezamenlijke begrotingssaldo van het Rijk, lokale overheden en sociale fondsen zoals gehanteerd door de Europese Unie om te beoordelen of landen aan de 3% norm van het verdrag van Maastricht voldoen. Heel eenvoudig gesteld is het EMU-saldo het verschil tussen inkomsten en uitgaven in een jaar. Indien een gemeente bijvoorbeeld veel investeert, ontstaat al snel een EMU-tekort zonder dat dit ook een begrotingstekort betekent. Een investering is namelijk wel een uitgave maar geen last en afschrijvingen zijn geen uitgaven maar wel lasten. Op 11 december 2013 is de wet houdbare overheidsfinanciën (wet Hof) officieel gepubliceerd. In die wet worden de Europese normen verankerd voor de hoogte van de overheidsschuld en de jaarlijkse groei van de overheidsschuld. Die normen raken ook gemeenten, omdat de gemeenteschulden en financieringstekorten van gemeenten meetellen in de overheidsschuld van Nederland. Alle gemeenten samen krijgen een plafond voor het totale EMU-tekort van gemeenten in een jaar. Dat plafond wordt volgens de wet na bestuurlijk overleg voor een bepaalde periode overeengekomen. Voor 2014 bedraagt het plafond voor de gezamenlijke gemeenten 0,32% van de bruto binnenlands product. Met het plafond wordt de groei van de netto schuld (volgens de definitie voor het EMU-saldo) van de gezamenlijke gemeenten beperkt. Iedere gemeente krijgt daarnaast een individuele referentiewaarde voor het EMU-tekort in een jaar. Voor het sturen op de ontwikkeling van de gemeenteschuld adviseert de VNG als volgt: Let bij het opstellen van de begroting niet op de individuele referentiewaarde voor het EMU-tekort, maar wel op ontwikkeling van de hoogte van uw gemeenteschuld. Te hoge schulden zijn ook voor de financiële gezondheid van een gemeente niet goed. Pas als het plafond voor het EMU-tekort van de gezamenlijke gemeenten wordt overschreden kan de individuele referentie waarde voor het EMU-tekort een rol gaan spelen. In de paragraaf Financiering wordt nader ingegaan kengetallen van de gemeente Alphen aan den Rijn over de schuldpositie. In onderstaande tabel tonen wij het EMU-saldo van de gemeente Alphen aan den Rijn.
BEREKEN IN G EMU SALDO x 1 mln
- is EMU overs c hot, + is EMU tek ort 2015 2016 2017 2018
Exploitatiesaldo Afschrijvingen tlv exploitatie Bruto dotatie voorzieningen Uitgaven investeringen vaste activa Ontvangen bijdrage Rijk e.d niet via exploitatie Ontvangsten uit desinvesteringen Boekwinst desinvesteringen Ontvangsten uit verkoop van grond Uitgaven aankoop grond, bw- en wrm. Boekwinst verkopen grond Betalingen tlv voorzieningen Betaling rechtstreeks tlv reserves Boekwinst verkoop deelnemingen en aandelen
0,0 - 14,7 - 12,1 40,9 - 9,4 - 40,7
0,0 - 14,9 - 12,6 22,3 - 1,0
0,0 - 14,7 - 11,9 12,3
0,0 - 13,9 - 11,9 9,8
38,3 - 16,5
42,1 - 17,9
42,7 - 11,1
34,2 - 6,8
3,7
3,7
3,7
3,7
TOTAAL EMU SALDO
- 10,5
21,7
21,0
15,1
17
Uit het overzicht blijkt dat er voor de gemeente Alphen aan den Rijn sprake is van een EMU overschot in 2015. De referentiewaarde betreft een maximaal tekort van € 12,6 mln. In 2016 t/m 2018 is er naar verwachting sprake van een overschrijding van de referentiewaarde. De VNG adviseert (bron ledenbrief d.d. 21 januari 2014 betreffende wet Houdbare Overheidsfinanciën) dat een gemeente in eerste instantie niets doet met de individuele referentiewaarde voor het EMUtekort. Ofwel: Let bij het opstellen van de gemeentebegroting niet op de individuele referentiewaarde voor het EMU-saldo! Daarvoor is het EMU-saldo van een gemeente te bewegelijk. De hoogte van het EMU-saldo van een gemeente hangt zeer sterk samen met het investeringsvolume en de mutatie van de voorraden bouwgrond. En juist het investeringsvolume en de voorraad bouwgrond van een gemeente vertoont jaar op jaar grote schommelingen. Het EMU-saldo van een individuele gemeente vertoont daarom het ene jaar een overschot en het andere jaar een tekort. Als alle gemeenten gaan sturen op de individuele referentiewaarde voor het EMU-tekort als limiet voor het jaarlijkse financieringstekort wordt de ruimte onder het gezamenlijke plafond voor het EMU-tekort niet opgebruikt terwijl er wel noodzakelijke investeringen door gemeenten voor worden uitgesteld of afgesteld. Dat heeft een groot negatief economisch effect en is ongewenst. De bedoeling en de praktijk zijn juist dat al de positieve en negatieve EMU-saldi van individuele gemeenten voor een deel tegen elkaar wegvallen. Normaal hebben de gezamenlijke gemeenten door deze plussen en minnen een beheerst EMU-tekort en is er geen probleem. Pas als het CBS in het voorjaar constateert dat het plafond voor het EMU-tekort van de gezamenlijke gemeenten wordt overschreden, kan aan gemeenten worden gevraagd de begroting en dan vooral het investeringsvolume in dat jaar bij te stellen. Of dit verzoek er in een dergelijk geval komt, hangt af van de bestuurlijke weging op dat moment. Pas bij een dergelijke verzoek gaan de individuele referentiewaarden van gemeenten een rol spelen.
Aanbeveling De fusie heeft het mogelijk gemaakt de treasury functie te professionaliseren. Deze functie heeft een prominente sleutelrol gekregen binnen de nieuwe organisatie. Hierdoor is het periodiek opstellen van een meerjaren-liquiditeitsprognose en het dagelijks bewaken van de liquiditeitspositie mogelijk geworden, waardoor er tijdig op de financieringsbehoefte wordt ingespeeld. Voorwaarde hierbij is een (interne) tijdige informatievoorziening betreffende kasstromen van met name essentiële investeringen en grondexploitatie-projecten. Het ontwikkelen van (schuldpositie) kengetallen voor de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn is in gang gezet. In de komende jaren worden deze gemonitord en verfijnd.
18
Financiële uitgangspunten Bij het opstellen van deze programmabegroting zijn de volgende uitgangspunten in acht genomen:
Voor de materiële budgetten en de bijdragen aan gesubsidieerde instellingen hanteren we een inflatiecorrectie van 0%. Op de gemeenschappelijke regelingen is het "financieel kader gemeenschappelijke regelingen 2015" van toepassing.
Het renteomslagpercentage is gesteld op 4%.
Rentebijschrijving op reserves geschiedt conform het kader zoals dat per reserve bij de desbetreffende inbrengende gemeente gehanteerd werd. Rentebijschrijvingen met als enkel doel koopkrachtbehoud vervallen door de Zoekrichting Overige m.i.v. 2015.
De verwachte mutaties van de personeelskosten (waaronder de vaste periodiek-stijgingen tot en met 2018) zijn ten laste van de beschikbare formatiebudgetten verwerkt. De verwerking van de aangekondigde CAO-stijging verloopt enerzijds ten laste van de verplichte stelpost toekomstige loonstijgingen (zie onder) dat n.a.v. de Septembercirculaire 2014 gedeeltelijk kan vrijvallen en anderzijds het beschikbare accres binnen de Algemene Uitkering.
Personeelskosten worden op basis van de werkelijke, toegestane kosten van de bezetting bepaald, waarbij voor iedere jaarschijf rekening wordt gehouden met de vaste periodiekstijgingen. Vacatureruimte wordt geraamd tegen schaalmaximum. Overbezetting wordt niet geraamd.
In de raming van de Algemene Uitkering is rekening gehouden met een stelpost voor toekomstige loonstijgingen van € 293.000 in 2016, € 488.000 in 2017 en € 683.000 in 2018.
Door expliciete hantering van de nullijn op materiële budgetten en bijdragen aan verbonden partijen (incl. gesubsidieerde instellingen) wordt er geen stelpost aangehouden voor toekomstige prijsstijgingen.
De raming van de Algemene uitkering is gebaseerd op een actualisatie van het aantal inwoners, woningen, leerlingen en andere relevante indicatoren. Alle circulaires van het Ministerie van Binnenlandse Zaken zijn verwerkt tot en met de Septembercirculaire 2014.
Indirecte kosten worden over de externe producten en projecten verdeeld via een opslag op de productieve uren die geraamd worden op deze externe producten en projecten. Voor de urenverdeling wordt uitgegaan van 1.400 productieve uren per fte.
19
Programma 1 De sociale agenda Inleiding Er tekent zich een ontwikkeling af in de maatschappij waarbij de mensen in de samenleving steeds meer zelf de zorg voor zichzelf en elkaar oppakken, al dan niet samen met de overheid. De inwoner die het nodig heeft, krijgt ondersteuning die aansluit bij zijn persoonlijke situatie en behoeften, waarbij we elke keer uitgaan van de eigen kracht van mensen. Uit de nieuwe wet- en regelgeving op de decentralisaties van het sociale domein en ons eigen vastgestelde beleid, spreekt deze veranderende visie waarin ‘eigen kracht’, ‘integraliteit’ en ‘wederkerigheid’ centraal staan. De sociale agenda beperkt zich niet alleen tot de nieuwe Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet. Er zijn andere terreinen die een belangrijke preventieve bijdrage leveren aan het participeren in de samenleving en het opbouwen van een sociaal netwerk dat de zelfstandigheid van inwoners vergroot. Belangrijk hierin zijn welzijn, cultuur en sport & bewegen. Juist op dit deel van de sociale agenda hebben wij als gemeente de keuze gemaakt voor een meer faciliterende rol voor de gemeente. In het proces ‘nieuw en anders’ zoeken we de samenwerking en inzet met maatschappelijke partners. Dit zal de komende tijd leiden tot een herfstakkoord waarin gemeentelijke taken voor de sociale agenda duidelijk worden.
Relevante ontwikkelingen De gemeenten hebben vanaf 2015 op grond van de nieuwe Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet een brede integrale verantwoordelijkheid voor de ondersteuning op het sociale domein. Een grote verantwoordelijkheid die wij met zorg oppakken. De veranderende visie binnen het sociale domein, het integrale karakter, maar ook de korting op de rijksbijdragen, maken dat we de ondersteuning van onze inwoners anders willen en moeten vormgeven dan tot nu toe het geval was.
Transities en transformatie De gemeente Alphen aan den Rijn heeft ervoor gekozen om niet enkel en alleen de transitie (de techniek van implementatie van nieuwe wetten & taken - van de drie decentralisaties) in te voeren, maar direct een transformatie (het proces van ‘Anders denken, doen en werken’ in alle maatschappelijke opgaven) door te voeren. Het is onwaarschijnlijk dat de gemeente kan zorgen voor een goede ondersteuning, als er in de toekomst meer taken bijkomen (waarop een budgettaire korting is toegepast) en we op dezelfde wijze blijven werken. Om goede ondersteuning te kunnen (blijven) leveren en beter regie te voeren op wat er bereikt moet worden zijn de volgende uitgangspunten van belang:
We stellen de eigen kracht van burgers centraal;
We sturen op effecten;
We laten het ‘wie’ en het ‘hoe’ los – Wij zijn van het ‘wat’;
We vertrouwen op de expertise van organisaties;
We geven ruimte aan initiatieven van bewoners.
Beweging van Ondersteuning naar Basis Het accent van de werkzaamheden ligt nu nog vooral op aanbod, ingrijpen en overnemen vanuit verschillende hulpverleningsdomeinen die onvoldoende met elkaar communiceren. Binnen de nieuwe ontwikkelingen willen we zoveel als mogelijk voorkomen dat inwoners hun zelfstandigheid verliezen en beroep doen op het professionele hulp, de zogenoemde ‘ondersteuning’. 20
Om dit te kunnen bereiken moet het zwaartepunt in onderstaande piramide verschuiven van ‘ondersteuning’ naar ‘de basis’. Het belang van bijvoorbeeld sport & bewegen, cultuur en welzijn is hierbij groot. Deze onderdelen zijn nodig om te voorkomen dat er (veel) beroep wordt gedaan op de dure ondersteuning in het topje van de piramide. De vormgeving van de onderkant van de piramide doen we samen met de inwoners en organisaties. Tot deze nieuwe vorm wordt ingevoerd, gaan we een zorgvuldige wijze door met bestaande organisaties, waarbij ook de bezuinigingsvoorstellen uit de kadernota worden doorgevoerd. Daar tegenover staat dat er extra geïnvesteerd moet worden in meer capaciteit op het Serviceplein, om de beweging van ‘boven naar beneden’ voor elkaar te krijgen. Die extra capaciteit is niet alleen nodig door de transitie, transformatie en de beweging binnen de piramide, maar ook door autonome ontwikkelingen, zoals de economische crisis. Meer informatie over de financiële risico’s is te vinden in de paragraaf ‘weerstandsvermogen en risicobeheersing’ en over de autonome ontwikkelingen is meer te lezen in programma 7.
Effectindicatoren De maatschappelijke effecten zijn in het beleidsplan ‘Beter voor elkaar’ op een abstract niveau omschreven (zie effectindicatoren I t/m IV). Samen met organisaties en inwoners zijn we in 2014 in het traject ‘Nieuw en anders’ aan de slag gegaan met het formuleren van de maatschappelijke opgaven en het concreter maken van de genoemde effecten. In het verdere proces rond de inkoop van de specialistische jeugdzorg en sociale participatie worden de indicatoren, die daarop specifiek betrekking hebben, in het najaar van 2014 duidelijk. In het proces rondom het Herfstakkoord worden de overige maatschappelijke opgaven en effecten, die met name gaan over ‘meedoen faciliteren’ en ‘basis’, beschreven. Dit proces loopt door tot het voorjaar van 2015. Op het moment van het schrijven van deze Programmabegroting 2015 zijn deze opgaven en effecten nog niet bekend1. Effectindicator I:
Inwoners zijn zelfredzaam en participeren naar vermogen in de samenleving, met inzet van het sociale netwerk en eventueel professionele ondersteuning als dat nodig is;
Effectindicator II:
Inwoners voelen zich verantwoordelijk voor zichzelf en voor hun sociale netwerk. De mensen maken de buurt en signaleren en ondernemen zelf actie als ze zich zorgen maken;
Effectindicator III:
De buurt of wijk is een prettige woon- en leefomgeving voor alle inwoners (inclusieve samenleving);
1
Zie ook Programma 8 Bestuur en financiën, onder relevante ontwikkelingen.
21
Effectindicator IV:
De jeugd in Alphen aan den Rijn groeit gezond en veilig op. Ze ontwikkelen hun talenten en kunnen zo, nu en later, naar vermogen deelnemen en bijdragen aan de maatschappij;
Effectindicator V:
Integrale
toegang:
Inwoners
en
partners
vinden
de
ingang
tot
de
gemeentelijke toegang tot de ondersteuning via het Serviceplein, of, in de wijk via de medewerkers die daar outreachend aan de slag zijn in gezinnen, zoals bijvoorbeeld de sociale (wijk)teams en de Jeugd- en gezinsteams en multidisciplinaire teams; Effectindicator Extern:
Met externe partners wordt gewerkt aan meetbare en relevante indicatoren;
Effectindicator Basis/ Meedoen faciliteren:
Vanuit de nieuwe rol die de gemeente aan zal nemen worden effectindicatoren opgesteld die voor gemeente en betrokken partners meetbaar en relevant zijn.
22
Doelenboom Sociale agenda
Ondersteuning: Serviceplein (incl. integrale toegang)
Ondersteuning: externe partners (incl. integrale toegang)
Meedoen faciliteren/basis
Re-integratie
Sociale participatie
Huisvesten onderwijs
Maatwerkvoorziening inkomensondersteuning
Specialistische jeugdzorg
Stimuleren sport & bewegen, cultuur en welzijn
Leerplicht
Beschut werk
Transitie herfstakkoord
Coördinatie voor specifieke doelgroepen
Individuele voorzieningen voor het huishouden
Leerlingenvervoer
Beschikbaarheid specialistische voorzieningen
Passend onderwijs
23
Prestatie overzicht Wat gaan wij er voor doen (=
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
uit de doelenboom) Ondersteuning Serviceplein en externe partners Integrale toegang
Serviceplein is beschikbaar voor inwoners en partners om op redelijke termijn toegang tot de gemeentelijke ondersteuning te krijgen.
Sociale wijkteams zijn outreachend werkzaam in de wijken.
Vijf jeugd- en gezinsteams en multidisciplinaire teams zijn in werking.
Versterken wijkgebonden netwerk aan collega’s die rol hebben op het sociaal domein en zorgdomein.
Ondersteuning Serviceplein Re-integratie
We voeren gerichte re-integratie uit voor inwoners met arbeidspotentieel en altijd voor jongeren tot 27 jaar.
We streven ernaar om zo veel mogelijk trajecten bij reguliere werkgevers af te sluiten en zetten in op directe en duurzame uitstroom.
Waar uitstroom nog niet aan de orde is vragen we inwoners een tegenprestatie te leveren.
We sluiten met het zoeken naar geschikte werkgevers aan bij het economisch actieplan en de landelijke en regionale sectorplannen.
Voor de sociale werkvoorziening maken we de beweging van een productiebedrijf naar een netwerkorganisatie waarbij de begeleiding van inwoners met een arbeidshandicap het belangrijkste product wordt.
Maatwerkvoorziening
Uitvoering inkomensbeleid.
Inkomensondersteuning
Uitvoering handhaving en invordering inkomensbeleid.
We ondersteunen inwoners die op een minimumniveau leven en die in de problemen komen doordat ze bijzondere en noodzakelijke kosten maken.
We zorgen ervoor dat kinderen niet de dupe worden van de situatie waarin hun ouders zitten.
We stimuleren dat inwoners zo veel mogelijk financieel zelfredzaam zijn.
Leerplicht
Uitvoering leerplichtwet.
Rapportage uitvoering leerplichtwet.
Coördinatie specifieke
Coördinatie huisvesting statushouders.
doelgroepen
Coördinatie inburgering.
Coördinatie nazorg ex-gedetineerden.
Bijsturen a.d.h.v. effecten en indicatoren die ontwikkeld
Ondersteuning externe partners Sociale participatie
worden in aanbesteding. Beschut werk
Vervolgmeting op 0-meting Nijfer.
Beschikbaarheid beschut werk.
Beleid maken voor nieuwe instroom beschutte 24
Wat gaan wij er voor doen (=
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
uit de doelenboom) werkplekken.
Voorstel voor vernieuwing bedrijfsmodel SWA – detachering naar reguliere werkgevers.
Individuele voorzieningen voor
Aanbieden hulp bij het huishouden.
het huishouden
Aanbieden collectief vraagafhankelijk vervoer.
Verstrekken hulpmiddelen.
Uitvoering PGB volgens trekkingsrecht.
Leerlingenvervoer
Uitvoeren verordening leerlingenvervoer.
Beschikbaarheid
Advies- en meldpunt Huiselijk geweld en
specialistische voorzieningen
kindermishandeling (AMHK) instellen en in stand houden.
Uitvoering openbare geestelijke gezondheidszorg (Oggz).
Passend onderwijs
In stand houden Anti-discriminatievoorziening.
Bieden van een goede onderwijsplek aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.
Meedoen faciliteren en de basis Huisvesten onderwijs
Uitvoeren onderwijshuisvestingsbeleid.
Aanpassen onderwijshuisvestingsbeleid n.a.v. actuele wetgeving.
Stimuleren sport & bewegen,
Uitvoeren subsidieverordening.
cultuur en welzijn
Doorvoeren bezuinigingen conform kadernota.
Herfstakkoord
Uitvoering geven aan opgaven en effecten die zijn vormgeven in samenspraak met organisaties en burgers.
25
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000; -:voordeel; +: nadeel Begroting 2014 Lasten Bestaand beleid Lasten voor mutaties reserves Toevoeging reserves Toevoeging reserves Totaal lasten Baten Bestaand beleid Baten voor mutaties reserves Onttrekking reserves Onttrekking reserves Totaal baten Saldo Sociale agenda
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
107.610 107.610 13.904 13.904 121.514
136.584 136.584 7.617 7.617 144.201
135.765 135.765 7.650 7.650 143.415
132.497 132.497 8.643 8.643 141.140
132.608 132.608 8.629 8.629 141.237
-39.039 -39.039 -18.311 -18.311 -57.350 64.164
-77.022 -77.022 -12.433 -12.433 -89.456 54.746
-76.767 -76.767 -11.778 -11.778 -88.545 54.870
-76.208 -76.208 -11.674 -11.674 -87.882 53.258
-76.209 -76.209 -11.968 -11.968 -88.177 53.059
Toelichting lasten en baten De grote toename in de baten en lasten ten opzichte van 2014 wordt verklaard door de decentralisatie van overheidstaken naar gemeenten. De gemeenten hebben vanaf 2015 op grond van de nieuwe Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet een brede integrale verantwoordelijkheid voor de ondersteuning op het sociale domein. Binnen de Algemene Uitkering is een integratie-uitkering sociaal domein opgenomen, dit fonds bevat de uitkeringen voor deze taakvelden. Zowel de werkbudgetten als de inkomsten uit het sociaal domein worden verantwoord binnen programma 1. De verschillen tussen de lasten in de jaren 2015 tot en met 2018 worden met name verklaard door het onderwijshuisvestingsprogramma, deze lasten fluctueren over de jaren.
Toelichting reservemutaties De reservemutaties binnen dit programma bestaan grotendeels uit reguliere dotaties en onttrekkingen aan reserves voor onderwijs en onderwijshuisvesting, inclusief multifunctionele accommodaties zoals de brede scholen in Boskoop. Vanaf 2015 wordt € 2.400.000 in mindering gebracht op de jaarlijkse dotatie aan de reserve onderwijshuisvesting als gevolg van bezuinigingen van het Rijk c.q. mutaties in het gemeentefonds. Het resterende verschil van € 3.900.000 wordt veroorzaakt door incidentele dotaties, die in 2014 ten gunste van de brede scholen Snijdelwijk en Waterrijk zijn geraamd. Bij de kadernota is besloten om de dotatie aan de reserve onderwijshuisvesting vanaf 2017 te verhogen met € 1.000.000. De aanwending van reserves is in 2015 lager, omdat in 2014 incidentele onttrekkingen aan de algemene reserve en de reserve brede school Waterrijk ter grootte van € 3.900.000 zijn geraamd. Het resterende verschil van € 2.000.000 is het gevolg van diverse incidentele onttrekkingen, die in het kader van de voorjaarsrapportage en de kadernota zijn geraamd. Dit geldt voor het programma onderwijshuisvesting 2014 dat voor € 1.500.000 ten laste van de reserve onderwijshuisvesting wordt gebracht en de risicoreserve BUIG die voor € 500.000 wordt ingezet.
26
Mutatie reserves Bedragen x € 1.000 Structureel/incidenteel Reserve Incidenteel
I-Incidenteel mutaties res afwikkeling projecten I-Incidenteel mutaties reserve wmo
Totaal - Incidenteel Structureel/incidenteel Reserve Structureel
mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties
algemene reserve reserve bedrijfsmiddelen ad reserve brede school Snijdelwijk reserve brede school Waterrijk reserve Groene Hart Lyceum reserve huisvesting bibliotheek reserve huisvesting Coenecoop College reserve kapitaallasten vve-zalen reserve kapitaallasten wab reserve kunstgrasvelden reserve masterplan sport reserve mfc De Plataan reserve onderwijs algemeen reserve onderwijsachterstandsplan reserve onderwijshuisvesting reserve sporthal De Hil reserve wissellocaties
Totaal - Structureel Totaal - 1 Sociale agenda
Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018 2018 40 450 490 Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018 2018 44 7 18 17 4 4 195 483 195 489 195 479 195 469 30 255 90 406 90 401 90 396 8 8 8 8 2 2 2 2 22 22 22 22 21 20 20 20 88 87 85 83 94 94 94 94 31 24 17 10 230 317 230 313 230 310 230 306 11 11 11 11 36 35 36 35 36 35 36 35 7.054 10.461 7.027 10.189 8.020 10.132 8.006 10.453 9 9 9 9 50 68 50 68 50 68 50 68 7.617 11.943 7.650 11.778 8.643 11.674 8.629 11.968 7.617 12.433 7.650 11.778 8.643 11.674 8.629 11.968
Incidentele baten en lasten Bedragen x € 1.000; +:voordeel; -: nadeel Pr o gr O m s c h r ijv in g
2015 Las ten
1
2016
Baten
Las ten
2017
Baten
Las ten
Baten
2018 Las ten
Baten
So c iale agen da -560
Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport 205
Vervoersvoorzieningen gehandicapten
-560 140
Mutaties reserves: -490
Zoekrichting Welzijn, Cultuur en Sport (tlv reserves) 205
To taal pr o gr am m a 1
-1.050
140
-560
Kadernota 2015-2018 Bedragen x € 1.000; +:voordeel; -: nadeel Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Reservemutaties huishoudelijke zorg Reservemutaties maatschappelijke zorg Reservemutaties maatschappelijke zorg Reservemutaties voorzieningen gehandicapten Uitvoeringskosten voorzieningen gehandicapten Totaal - Incidenteel Structureel Algemeen maatschappelijk werk MO Gemeentelijk sociaal-maatschappelijk beleid Gemeentelijk sociaal-maatschappelijk beleid Jeugd- en jongerenwerk Kinderopvang Kinderopvang Kunstbeoefening en -bevordering Muziekonderwijs Openbare bibliotheek huisvesting BOR Podiumkunsten Sociale werkvoorziening Sporthal Groene Hart Lyceum HD Sportspectrum Subsidies sportverenigingen Uitvoeringskosten voorzieningen gehandicapten Totaal - Structureel Totaal - 1 Sociale agenda
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel I-Incidenteel I-Incidenteel I-Incidenteel I-Incidenteel
mutaties reserve wmo mutaties res afwikkeling projecten mutaties reserve wmo mutaties reserve wmo overige inkomsten
gemeentelijke bijdragen - algemeen gemeentelijke bijdragen - algemeen Stelpost kadernota gemeentelijke bijdragen - algemeen bijstand in natura - algemeen exploitatiebijdragen en -subsidies subsidies en bijdragen - overig/incidenteel overige inkomensoverdrachten - algemeen personeel van derden gemeentelijke bijdragen - algemeen gemeentelijke bijdragen - algemeen bijdragen aan bijzondere scholen gemeentelijke bijdragen - algemeen subsidies en bijdragen - overig/incidenteel overige uitgaven
Begroot 2015 -200 -40 -50 -200 -560 -1.050 -95 -5 -520 -4 -14 66 -10 -50 0 -75 0 -9 -26 -1 -25 -769 -1.819
Begroot 2016 0 0 0 0 -560 -560 -95 -5 -520 -4 -14 66 -19 -50 0 -150 0 -9 -43 -1 -25 -869 -1.429
Begroot 2017 0 0 0 0 0 0 -95 -5 -2.599 -4 -14 66 -19 -50 0 -150 -1.000 -9 -43 -1 -25 -3.948 -3.948
Begroot 2018 0 0 0 0 0 0 -95 -5 -2.599 -4 -14 66 -19 -50 0 -150 -1.000 -9 -43 -1 -25 -3.948 -3.948
27
Ombuigingen en beleidsintensivering Door middel van de Kadernota heeft de gemeenteraad invulling gegeven aan de op te stellen programmabegroting 2015-2018. De strategische heroriëntatie geeft voor dit programma de volgende
concrete!! maatregelen weer. Daarnaast geeft de strategische heroriëntatie/kadernota op onderdelen een beleidsintensivering aan. Voor dit programma betekent dit: Product
Bedrag
Concrete invulling
Effect
Risico
N.v.t.
N.v.t.
N.v.t.
N.v.t.
N.v.t.
N.v.t.
bezuiniging Incidenteel Welzijn Overschot
€ 400.000
Er is een incidenteel
individuele
overschot op de
voorzieningen 2014
individuele voorzieningen 2014 geconstateerd.
Opbrengst verkoop
€ 560.000
Het overgaan van huur
hulpmiddelen (2e en
naar koopvoorzieningen
3e tranche)
bij de nieuwe aanbesteding levert een verkoopbedrag van hulpmiddelen op dat kan worden ingeboekt als incidenteel budget.
Sport Reserve buurtcoach
€ 40.000
In 2013 is door de fusiegemeenten gezamenlijk geld gevraagd aan het Rijk voor buurtsportcoaches. Aangezien de buurtsportcoaches nog in opbouw zijn, is voor Boskoop niet het volledige bedrag in 2013 gebruikt. Wat over is vanuit 2013 is in een reserve geboekt. In 2014 en verder is deze reserve niet nodig.
Cultuur
28
Eenmalige
€ 50.000
Voor het jaar 2014
onderbesteding
ontvangt de stichting
popcultuur
een subsidie van €
N.v.t.
N.v.t.
N.v.t.
N.v.t.
N.v.t.
Nihil, er wordt een
100.000, waarvan € 50.000 is betaald uit de begroting 2013 en de andere € 50.000, na een tussenevaluatie in juni 2014, betaald zal worden uit de begroting 2014. In 2014 staat er € 100.000 begroot, wat maakt dat er incidenteel € 50.000 bezuinigd kan worden. Structureel Welzijn Vervallen aantal
€ 125.111
producten
O.a. de boodschappenplusbus en de papierwinkel. Dit zijn voorzieningen die voor een groot gedeelte binnen de oplossingen van het eigen, sociale netwerk passen. Deze activiteiten kunnen ook door vrijwilligers worden verricht en is voor een deel meegenomen in de opdracht Sociale Participatie.
Efficiencykorting
€ 520.392
Deel van de
Sociale participatie
welzijnstaken is
contract afgesloten
breed
toegevoegd aan de
met een aanbieder
opdracht Sociale
voor een
Participatie, voor goede
plafondbedrag.
samenhang in het aanbod. Daarbij is een percentage afgetrokken van de bedragen die nu worden ingezet. Sport
29
Sport- en
€ 4.250
speluitleen
Het doel is dat dit
Op het moment dat
onderdeel uiteindelijk
in de samenleving
minimaal kostenneutraal
behoefte blijkt aan
wordt uitgevoerd. Vanuit
sport- en
een faciliterende rol van
spelmaterialen, dan
de gemeente gezien, is
zal de markt in deze
subsidiering sport- en
behoefte moeten
speluitleen niet iets dat
voorzien.
N.v.t.
hier bij past. Subsidie Rijnwoude
€ 1.349
In Rijnwoude zijn er vier
N.v.t.
n.v.t.
Vanuit sportbudget
Betere inbedding
n.v.t.
draagt de gemeente bij
van het
aan het
jeugddeelnamefonds
jeugddeelnamefonds .
binnen het
Het fonds zorgt voor de
inkomensondersteu
deelname van jongeren
ningsbeleid, de top
aan o.a. sport, die dat
van de piramide, van
anders niet zelf kunnen
de gemeente
sportverenigingen en de commissie schoolsport Rijnwoude die een structurele subsidie krijgen. De dekking die hier tegenover staat is hoger dan de verstrekte subsidie. Bij hantering van de nullijn in 2015 levert dit een structurele bezuiniging op. Jeugddeelnamefonds
€ 13.500
betalen. Vanuit de piramide gedacht, is dit iets dat vanaf 2015 via de top van de piramide zal gaan, via inkomensondersteuning. Bewegingsonderwijs
€ 12.000
Vanuit het uitgangspunt
N.v.t.
N.v.t.
dat we als gemeente niet het ‘hoe’ bepalen, is het de eigen verantwoordelijkheid van het basisonderwijs hoe sport en beweging en daarmee o.a. de gymlessen worden georganiseerd.
30
Bijdrage Groene Hart
€ 8.893
Lyceum
Het Groene Hart Lyceum
N.v.t.
n.v.t.
maakt gebruik van de Landvliethal (eigendom gemeente) en krijgt een korting op de huur, vanuit de gedachte dat we als gemeente geld van het Rijk krijgen voor bewegingsonderwijs binnen het voortgezet onderwijs. Het voortgezet onderwijs krijgt echter zelf geld voor bewegingsonderwijs.
Cultuur Budget incidentele
Bij eerdere
Door het
Geen financieel risico
subsidie
€ 10.374
bezuinigingen zijn de
wegbezuinigen van
omdat dit geen
kunstbevordering en
incidentele budgetten in
deze post is het niet
structurele subsidies
beoefening
Rijnwoude en Alphen
mogelijk om
betreft.
aan den Rijn niet meer
kansrijke initiatieven
opgenomen in de
gedurende het jaar
begroting. Deze post is
te stimuleren.
afkomstig uit het voormalige Boskoop. In het kader van de harmonisatie kan deze post uit de begroting gehaald worden Castellum B.V.
€ 75.000
Bezuiniging op de exploitatie
N.v.t.
De Gemeente Alphen aan den Rijn is aandeelhouder. Als Castellum de bedrijfsvoering niet voldoende aanpast dan kan een deel van het exploitatietekort voor rekening van de gemeente komen.
31
Streekmuziekschool
€ 50.000
De Streekmuziekschool
Door verhoging van
Eventuele
heeft de afgelopen jaren
de lesgelden kunnen
frictiekosten
meer inkomsten
er minder leerlingen
(personele- en
gegenereerd uit
actief zijn bij de
wachtgeldregelingen)
activiteiten dan begroot.
Streekmuziekschool.
die mogelijkerwijs
Hier liggen
Kan ook gevolgen
ontstaan als gevolg
mogelijkheden voor een
hebben voor de
van bezuinigingen
verdere
continuïteit van het
komen voor rekening
verzelfstandiging van de
muziekonderwijs in
van de gemeente.
muziekschool.
Alphen aan den Rijn.
Daarnaast biedt het verhogen van de lesgelden een beperkte mogelijkheid om het overige deel van de bezuiniging op te vangen. Kinderopvang
€ -52.269
Door afloop uitkering
N.v.t.
N.v.t.
voor kinderopvang in het gemeentefonds is er een tekort. Totaal programma
€ 1.818.600
32
Programma 2 Mobiliteit Inleiding De bijzondere ligging van de gemeente Alphen aan den Rijn, midden in de Randstad en het Groene Hart maakt bereikbaarheid tot een speerpunt. De gemeente met de greenport Boskoop ligt op een kruispunt van (vaar)wegen. Midden op een agrologistieke as tussen de Rotterdamse haven, de greenports Westland en Aalsmeer en luchthaven Schiphol, maar ook midden in het landschap. Bereikbaarheid is belangrijk voor bewoners en bedrijven. Mobiliteit is een kans en uitdaging tegelijk. De komende jaren worden een aantal knelpunten gericht aangepakt. Belangrijke vraagstukken zijn hierbij de leefbaarheid in Hazerswoude-Dorp (doorsnijding dorpskern), de ontsluiting van Boskoop (Greenport) en de verkeersontlasting van Koudekerk (Hoogewaard, Dorpsstraat en Hondsdijk). Ook de verbetering van het openbaar vervoer en het fietsnetwerk wordt nagestreefd. Van belang is dat ook ouderen zo lang mogelijk mobiel kunnen blijven, bijvoorbeeld door het aanbieden van alternatieve vormen van vervoer.
Relevante ontwikkelingen In 2014 heeft zich een aantal relevante ontwikkelingen voorgedaan die van invloed zijn op het opstellen van een integrale verkeersstructuurvisie voor de nieuwe gemeente:
Zowel het verkeersmodel voor de regio Holland Rijnland als die voor Midden Holland worden nu geactualiseerd. Ook de verwachte mobiliteitsontwikkelingen zullen hierin worden meegenomen. In het 3e of 4e kwartaal 2014 worden deze modellen opgeleverd;
De provincie voert samen met de gemeente Waddinxveen en Alphen aan den Rijn de planstudie N207 Zuid uit. Hierbij worden diverse varianten in het gebied tussen de N11 en de A12 onderzocht. Begin 2015 vindt hierover besluitvorming plaats in de staten en raden.
Over de invloed van deze ontwikkelingen op het opstellen van een integrale verkeersstructuurvisie voor de nieuwe gemeente wordt de raad begin 2015 geïnformeerd.
Effectindicatoren Wat willen wij bereiken/doelstelling/effect: Effectindicator I:
Opstellen integrale Structuurvisie Verkeer en Vervoer voor nieuwe gemeente;
Effectindicator II:
Uitvoering bestuursovereenkomst HOV-Net Zuid-Holland Noord;
Effectindicator III:
Realisatie Maximabrug;
Effectindicator IV:
Realisatie fietsbruggen Aarkanaal en Keplerweg-Zuiderkeerkring;
Effectindicator V:
Verdere afname aantal verkeersslachtoffers.
33
Doelenboom
Mobiliteit
Toename fietsgebruilk
Vergroten van bereikbaarheid
Stimuleren openbaar vervoer
Uitvoeren bestuursovereenkomst HOV-Net ZuidHolland Noord
Duurzame mobiliteit
Weren zwaar verkeer uit dorpskern Aarlanderveen
Opstellen nieuwe verkeersstructuurvisie
Aanleg 'noordelijke' rondweg door de Gnephoek
Realisatie stadsring
Aanleg aansluiting op Burgemeester Bruinsslotsingel
Verdere afname aantal verkeersslachtoffers
Als fietser gemakkelijker wegen oversteken
Aanleg Maximabrug
Stimuleren mobiliteitsmanagement
Gratis fietsenstalling behouden
Uitvoeren Planstudie N207 Zuid
Benutten waterrecreatie
Fietsenstalling waar nodig uitbreiden
Volgende fase N207 Noord uitvoeren
Gebruik e-bike stimuleren t.v.v. auto op langere verplaatsingen
Fietsroutes verbeteren
Fietsvoorzieningen bij bushalten verbeteren
34
Prestatie overzicht Welke prestaties gaan wij daarvoor in 2015 leveren (prestatie overzicht): Wat gaan wij er voor doen (= uit de
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
doelenboom) Toename fietsgebruik Opstellen nieuwe verkeersstructuurvisie
Opstellen Realisatiestrategie als onderdeel van visie.
Realisatie Stadsring
Bij plannen rekening houden met Stadsring.
Als fietser gemakkelijker wegen
Onderzoek mogelijkheden op diverse kruisingen voor
oversteken binnen de Stadsring
meer voorrang en groen licht voor fietsers.
Gratis fietsenstallingen behouden
In stand houden van gratis fietsenstallingen.
Fietsenstallingen waar nodig uitbreiden
Onderzoek naar mogelijkheden binnen R-net
Verkenning inzet deelfietsen voor toeristisch gebruik.
Actie waarbij werknemers in de gemeente gratis
Gebruik e-bike stimuleren ter vervanging van autogebruik op langere
gebruik kunnen maken van een e-bike (draagt ook
verplaatsingen (15-20 km)
bij aan mobiliteitsmanagement).
Fietsroutes verbeteren
Bestek fietsbrug Aarkanaal klaar.
Realisatie fietsbrug Keplerweg-Zuiderkeerkring.
Onderzoek snelfietsroute Alphen a/d Rijn-Leiden.
Oplevering fietspad Oostvaartpad.
Oplevering fietspad Broekweg (Benthuizen/ Hazerswoude).
Fietsvoorzieningen bij bushalten
Onderzoek naar mogelijkheden binnen R-net.
Blijft op de ruimtelijke en infrastructurele agenda
verbeteren Vergroten van bereikbaarheid Aanleg ‘noordelijke’ rondweg door de Gnephoek Aanleg aansluiting op Burgemeester
staan.
Bruinsslotsingel
Eerst aanleg ‘noordelijke’ rondweg door de Gnephoek.
Aanleg Maximabrug
Start bouw Maximabrug (financieel verwerkt in
Uitvoeren Planstudie N207 Zuid
Besluit over varianten in gebied tussen N11 en A12.
Volgende fase N207 Noord uitvoeren
Start werkzaamheden Alphen-Noord tot Kruisweg.
Uitwerken maatregelen voor frequentie verhoging
programma 4).
Stimuleren openbaar vervoer gebruik Uitvoeren bestuursovereenkomst HOVNet Zuid-Holland Noord
spoorlijnen Gouda-Alphen en Leiden-Utrecht.
Terugkoppeling tussenresultaten en tijdsplanning.
Start onderzoek naar zwaar verkeer in Aarlanderveen.
Verdere afname aantal
Openbare ruimte duurzaam veilig inrichten
verkeersslachtoffers
Verkeersveiligheidscampagnes.
Stimuleren mobiliteitsmanagement
Uitvoeren convenant Duurzame mobiliteit.
Benutten waterrecreatie
Vergroten mogelijkheden Rijnhaven.
Verruimen aantal ligplaatsen i.o.m. provincie Zuid-
Duurzamere mobiliteit Weren zwaar verkeer uit dorpskern Aarlanderveen
Holland.
35
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000; -:voordeel; +: nadeel Begroting 2014 Lasten Bestaand beleid Lasten voor mutaties reserves Toevoeging reserves Toevoeging reserves Totaal lasten Baten Bestaand beleid Baten voor mutaties reserves Onttrekking reserves Onttrekking reserves Totaal baten Saldo Mobiliteit
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
4.178 4.178 600 600 4.778
4.278 4.278 600 600 4.878
4.585 4.585 600 600 5.185
4.052 4.052 400 400 4.452
4.142 4.142 400 400 4.542
-185 -185 -659 -659 -844 3.934
-176 -176 -606 -606 -782 4.096
-186 -186 -906 -906 -1.092 4.092
-176 -176 -406 -406 -582 3.869
-176 -176 -444 -444 -620 3.922
Toelichting lasten en baten De toename in de lasten in het jaar 2016 hebben betrekking op de uitgaven van het Gemeentelijk Verkeer- en vervoersplan. Er wordt een bijdrage gedaan van € 300.000 aan de provincie Zuid-Holland voor de aanleg van een fietsbrug over het Aarkanaal en de Oostkanaalweg. Deze uitgaven worden gedekt door een onttrekking aan de reserve Alphens Meerjarig Investeringsplan (AMI).
Toelichting reservemutaties De jaarlijkse reservering voor de uitvoering van verkeersplannen wordt vanaf 2017 met € 200.000 verlaagd als onderdeel van de strategische heroriëntatie (zoekrichting mobiliteit). In 2016 wordt incidenteel € 300.000 aan de reserve AMI (Alphens Meerjaren Investeringsplan) onttrokken (zie toelichting hierboven).
Mutatie reserves Bedragen x € 1.000 Structureel/incidenteel Reserve Structureel
mutaties mutaties mutaties mutaties
algemene reserve reserve AMI reserve projecten reserve vervanging beschoeiingen
Totaal - Structureel Totaal - 2 Mobiliteit
Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018 2018 38 300 600 600 600 600 400 400 400 400 6 6 6 6 600 606 600 906 400 406 400 444 600 606 600 906 400 406 400 444
Incidentele baten en lasten Bedragen x € 1.000; +:voordeel; -: nadeel Pr o gr O m s c h r ijv in g
2015 Las ten
2
Baten
2016 Las ten
Baten
2017 Las ten
Baten
2018 Las ten
Baten
Mo biliteit Gemeentelijk Verkeer- en vervoersplan
300
To taal pr o gr am m a 2
300
36
Kadernota 2015-2018 Bedragen x € 1.000; +:voordeel; -: nadeel Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Structureel Sloten en watergangen Verkeersveiligheid REO Totaal - Structureel Totaal - 2 Mobiliteit
Omschrijving kostensoort
Begroot 2015 20 0 20 20
onderhoud algemeen doorberekende projectkosten
Begroot 2016 20 0 20 20
Begroot 2017 20 -200 -180 -180
Begroot 2018 20 -200 -180 -180
Ombuigingen en beleidsintensivering Door middel van de Kadernota heeft de gemeenteraad invulling gegeven aan de op te stellen programmabegroting 2015-2018. De strategische heroriëntatie geeft voor dit programma de volgende
concrete!! maatregelen weer. Daarnaast geeft de strategische heroriëntatie/kadernota op onderdelen een beleidsintensivering aan. Voor dit programma betekent dit: Product
Bedrag
Concrete
Effect
Risico
invulling bezuiniging Uitwerking
Minder budget
Minder
Doelen
Verkeersplannen
200.000
1/3om de
mogelijkheden om de
verkeersstructuurvisie
62102307
doelen uit de
verkeersstructuurvisie
worden niet bereikt
verkeers-
te vertalen in
structuurvisie
concrete plannen
uit te werking in verkeersplannen
37
Programma 3 Bedrijvigheid Inleiding Alphen aan den Rijn is van oudsher een aantrekkelijke gemeente om te werken met een goed ondernemersklimaat en een bloeiend bedrijfsleven. Onvermijdelijk heeft de economische crisis in Nederland ook zijn sporen nagelaten in onze gemeente. De werkgelegenheid is in de afgelopen jaren afgenomen en nieuwe bedrijven melden zich nauwelijks. Dit beeld willen we samen met het bedrijfsleven en andere lokale en regionale partners ombuigen. Dit doen we door in te zetten op drie sporen: vitale werk- en winkelgebieden, verbreding van de economische structuur en een bloeiende en sterke Greenport.
Vitale werk- en winkelgebieden Het functioneren van het bestaande bedrijfsleven in onze gemeente vinden we heel belangrijk. Zij vormen immers de belangrijkste motor voor werkgelegenheid en innovatie. Daarom willen we gezamenlijk met ondernemers en andere partners (blijven) samenwerken aan het ondernemersklimaat en de kwaliteit en de vitaliteit van de bestaande winkelgebieden en bedrijventerreinen in de stad en onze kernen. We leggen op het gebied van acquisitie tevens een relatie met citymarketing (zie programma 8).
Verbreden van de economische structuur Wanneer het economisch wat minder gaat, is het belangrijk dat de lokale economie tegen een stootje kan. Mede daarom willen we de economische structuur verbreden. Zo zien we een belangrijke kans in het uitbouwen van de economische potentie van toerisme en recreatie in het Groene Hart en in het faciliteren van de ontwikkeling van een circulaire economie en biobased economy. We zoeken actief aansluiting bij regionale netwerken en zoeken we strategische allianties die het lokale niveau overstijgen, zoals met andere overheden, ondernemers en het onderwijs.
Bloeiende en sterke Greenport De Greenport regio Boskoop is internationaal een sterk merk en vertegenwoordigt in de gemeente ook een groot economisch belang. Tegelijkertijd staat het functioneren van de Greenport onder druk en is de opgave waar de Greenport voor staat complex. Samen met de partners in de stichting Greenport willen we ons inzetten voor het versterken van de economische positie van de greenport en de ontwikkeling van de boomteeltsector. Ook willen we een betrouwbare bereikbaarheid waarborgen en kijken we naar de mogelijkheden om de (be)leefbaarheid van het gebied te vergroten voor de eigen inwoners en bezoekers van het Groene Hart. Herdefiniëring van de rol die de gemeente binnen de Greenport Boskoop de komende jaren wil en kan vervullen is ook een onderwerp dat op de agenda zal staan.
Relevante ontwikkelingen Co-creatie met het (regionale) bedrijfsleven en (maatschappelijke) partners We zijn van mening dat we de beste resultaten kunnen behalen door nauw samen te werken met het lokale bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties en hen te faciliteren waar mogelijk en nodig. Onze rol als overheid verandert hierbij naar een faciliterende overheid. Om in deze nieuwe rol resultaten te blijven behalen vraagt dit van ons meer dan tevoren een open, pro-actieve en flexibele houding richting ondernemers en andere partners in de regio.
38
Beperkte financiële middelen voor stimuleren economie De gemeente beschikt niet over structurele substantiële middelen om de economie te stimuleren. Wij zetten vooral de kennis en uren van onze eigen organisatie in om kansen te signaleren en te benutten, in samenwerking met onze partners. Dit betekent tevens dat voor cofinanciering vrijwel geen financiële ruimte is en dat voor het realiseren van een aantal ambities aanvullende dekking gevonden moet worden.
Het
gaat
dan
bijvoorbeeld
om
continuering
van
de
financiële
bijdrage
aan
het
centrummanagement, startende ondernemers in Antarctica, uitwerking van acquisitie, projecten in de greenport en de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Ook eindigt per 1 januari 2016 de bijdrage aan de stichting Sociaal economisch Actieplan van de voormalige gemeente Alphen aan den Rijn.
Regionale samenwerking Om de potenties van kansrijke sectoren zoals toerisme en recreatie, een biobased economy of de logistiek voor de economie verder uit te bouwen, is het van belang om het lokale niveau te overstijgen en nieuwe netwerken te zoeken en strategische allianties op te bouwen op (boven) regionaal niveau. Om de regionale kansen daadwerkelijk te benutten gaan we onder andere in 2015 samen met andere Groene Hart gemeenten, deze kansen verder identificeren en verder uitwerken in een regionale economische agenda (zie programma 9). Ons lokale economische beleid sluit hier op aan. Daarnaast blijven we participeren in de regio Holland Rijnland en gaan we onderzoeken hoe deze samenwerking van economische meerwaarde kan zijn.
Effectindicatoren Wat willen wij bereiken/effect:
De prestaties die de gemeente in samenwerking met het bedrijfsleven gaat leveren zorgen ervoor dat de werkgelegenheidsontwikkeling van Alphen aan den Rijn minimaal gelijk zal zijn aan de gemiddelde groei in Nederland.
39
Doelenboom Bedrijvigheid - Vitale economie
Sterke en duurzame Greenport
Sterke en economische structuur
Vitale werk- en winkelomgeving
Versterken ontwikkeling van de boomsierteelt
Faciliteren ontwikkeling van circulaire economie en biobased economy
Klantgericht accountmanagement en acquisitie
Zorgen voor een betrouwbare bereikbaarheid Greenport
Potentie van toerisme en recreatie als economische sector benutten
Versterken kwaliteit en vitaliteit bestaande werklocaties
Verbeteren leefbaarheid Greenport
Verbetering aansluiting onderwijs, arbeidsmarkt en lokaal en regionaal bedrijfsleven
Versterken vitaliteit bestaande winkelgebieden stad en kernen
Uitnodigend economisch beleidskader bieden
Tegengaan leegstaand kantoorgebouwen
Regionale samenwerking op het thema economie
40
Prestatie overzicht Welke prestaties gaan wij daarvoor in 2015 leveren ? Wat gaan wij er voor doen
Prestatie/activiteit
Vitale werk- en winkelgebieden Klantgericht accountmanagement en
acquisitie
Verbetering marketing en profilering bedrijventerreinen op de gemeentelijke website; maken factsheets/brochures en actualisering van leads. Opstellen proposities met USP’s van de verschillende bedrijfsterreinen.
Klantgericht accountmanagement richting bestaand bedrijfsleven en verkennen mogelijkheden invoeren registratiesysteem/klantvolgsysteem.
1 “loket” voor het bedrijfsleven in de gemeente voor informatie, advies en/of begeleiding (inclusief sierteelt).
In 2015 quick wins realiseren + vinden financiële dekking om acties onder punt 2. en 3. Uitvoering uiterlijk 2de helft 2015 gewenst.
Strategische netwerken opbouwen en uitbouwen binnen de Randstad en Groene Hart.
Verbinding maken met citymarketing (zie programma 8).
Aanspreken van ondernemers op hun ambassadeursrol.
Versterken kwaliteit en vitaliteit bestaande
werklocaties
Herstructurering bedrijventerrein Hoogewaard en bieden van uitbreidingsruimte voor HMC en watergebonden bedrijven.
Herstructurering Rijnhaven en transformatie Rijnhaven-Oost continueren.
Parkmanagement op bedrijventerrein de Schans II continueren.
Faciliteren nieuwe BIZ-initiatieven en parkmanagement.
Versterken vitaliteit bestaande
winkelgebieden in stad en kernen
Herontwikkeling Lage Zijde continueren(zie programma ruimtelijke ontwikkeling).
Co-financiering centrummanagement in stadshart Alphen aan den Rijn.
Faciliteren BIZ in centrum Alphen en Boskoop.
Voorkomen leegstand door herbestemming op minder kansrijke locaties zoals aanloopstraten of kleinere buurtstrips mogelijk te maken.
Uitvoering geven aan de centrumplannen in de dorpskernen.
Markt- en standplaatsenbeleid afstemmen op het nieuwe detailhandelsbeleid.
41
Tegengaan leegstand kantoorgebouwen
Herbestemming mogelijk maken van leegstaande kantoren op incourante locaties naar bijvoorbeeld woningbouw of hotelontwikkeling.
Faciliteren initiatieven voor hergebruik leegstaande kantoren, bijvoorbeeld voor startende bedrijven.
Sterke economische structuur Faciliteren ontwikkeling circulaire
economie en biobased economy
Strategische allianties vormgeven in de sector en initiatieven en partijen aan elkaar verbinden gericht op realisering eerste biobased bedrijf in 2015.
Kennis en kansen delen over circulaire economie en biobased economy tussen overheid, ondernemers en onderwijs.
Verkennen economische potentie en nieuwe verdienmodellen voor braakliggende gronden, bijvoorbeeld door (tijdelijke) invulling mogelijk te maken.
Potentie van toerisme en recreatie als
kansrijke economische sector benutten
Verbeteren imago en marketing van Alphen aan den Rijn als toeristisch-recreatieve trekpleister door deelname aan merk en marketing Groene Hart van Holland en opstellen van promotieplan recreatie en toerisme in de regio Rijn- en Veenstreek met het bedrijfsleven.
Toeristenbelasting die in de gemeente wordt geïnd ten goede laten komen aan het faciliteren van de toeristische sector.
Onderzoeken meerwaarde van samenvoeging van de twee VVV’s binnen de gemeente.
Onderzoek uitvoeren naar economische potentie en marktkansen in de gemeente voor recreatie en toerisme.
Verkennen mogelijkheden voor beheer van recreatieve routes door ondernemers, zie ook programma 4 ‘schoon, heel en veilig’.
Uittreden uit de gemeenschappelijke regeling ‘Groen alliantie Midden-Holland’ en zoeken naar een nieuwe samenwerkingsvorm.
Verbetering aansluiting onderwijs,
arbeidsmarkt en lokaal en regionaal bedrijfsleven
Leer- werkbedrijven preferentie geven in aanbestedingen (SROI).
Afspraken maken met MBO/ROC en lokaal en regionaal bedrijfsleven over onderlinge samenwerking (stages, opleidingen, leerwerkbedrijf etc.).
Samen met convenantgemeenten Woerden en Gouda dit thema verder uitwerking in het kader van de op te stellen regionaal economische agenda.
Interne afstemming van programma’s binnen de gemeente op dit onderdeel.
Greenport: Verbeteren van de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt door o.a. uitbreiden 42
onderwijs (BBL opleidingen boomteelt) en opzetten branchepool voor de Greenport. Uitnodigend economisch beleidskader
bieden
Door de raad laten vaststellen van de – in gezamenlijkheid met het bedrijfsleven en maatschappelijke partners opgestelde - economische visie in het voorjaar van 2015.
Door de raad laten vaststellen van een – in gezamenlijkheid met het bedrijfsleven en winkeliers tot stand gekomen detailhandelsnota in 2015.
Samen met bedrijfsleven en andere partners wordt medio 2015 gestart met uitwerking van de economische visie in een nieuw economisch uitvoeringsprogramma.
Gezamenlijk met ondernemers opstellen van gemeentelijk beleidsplan voor toerisme en recreatie.
Regionale samenwerking op thema
economie
Nadere uitwerking van de regionaal economische agenda in samenwerking met onze convenantpartners Gouda en Woerden inclusief uitvoeringsprogramma.
Binnen het regioverband Holland-Rijnland de kansen voor regionale economische ontwikkeling verkennen en benutten.
Bloeiende Greenport Versterken ontwikkeling boomsierteelt
Actualisering van de koers voor de komende jaren van de Greenport Boskoop in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven en de Stichting Greenport (ESV). Doet uitspraken over: maatregelen ter versterking handelspositie, herstructurering, innovatie, rol gemeente(n) en bedrijfsleven, financiering, oplossingsrichtingen etc. Dit product vaststellen in de raad.
Onderzoeken of het “loket” voor het bedrijfsleven tevens de rol van het Sierteeltloket op zich kan nemen.
Toekomstbestendige sierteeltbedrijven buiten de contour waar mogelijk concentreren of binnen de contour brengen en overige bedrijven middels koude sanering beëindigen.
Versterken relatie Greenport-Mainports door vergroten van de samenhang tussen de productie economie en de diensteneconomie (strategie 1 Zuidvleugelvisie).
Opzetten van een Innovatie en Demonstratie.
Centrum, waar praktijkervaring en innovaties worden gedeeld.
Zorgen voor een betrouwbare bereikbaarheid van de Greenport
Realisering administratieve grondbank onderzoeken.
Verbetering ontsluiting Greenport Regio Boskoop (N207 Zuid) door actieve participatie in de variantenstudies en uitvoeringsplannen van de provincie Zuid Holland. 43
Realisatie zuidelijke aansluiting oostelijke rondweg op N207 tussen Boskoop en Waddinxveen.
Analyse verkeersontsluiting Boskoop West en realistische aanbevelingen voor verbetering in relatie tot voorkeursvariant N 207 Zuid.
Stimuleren efficiënte agro-logistiek en benutten innovatieve logistiek voor intern transport binnen de Greenport.
Versterken leefbaarheid van de Greenport
Harmonisatie van opgesteld beleid huisvesting arbeidsmigranten, Huisvesting (short stay) laten realiseren en handhaving op illegale huisvesting.
Verbeteren waterberging Greenport Oost en Greenport West o.a. door uitvoeren delen Waterplan Hoogheemraadschap van Rijnland.
Watervisie voor Alphen aan den Rijn opstellen en laten vaststellen door de raad.
Openstellen delen van de greenport voor publiek ten behoeve van recreatie zoals gebied de Lansing.
Faciliteren omvormen van incourante sierteeltgebieden naar groen en water, eventueel gecombineerd met recreatie en/of toepassing ruimte voor ruimte regeling.
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000; -:voordeel; +: nadeel Begroting 2014 Lasten Bestaand beleid Lasten voor mutaties reserves Toevoeging reserves Toevoeging reserves Totaal lasten Baten Bestaand beleid Baten voor mutaties reserves Onttrekking reserves Onttrekking reserves Totaal baten Saldo Bedrijvigheid
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
1.751 1.751 2.400 2.400 4.151
2.080 2.080 88 88 2.168
2.078 2.078
2.076 2.076
2.074 2.074
2.078
2.076
2.074
-946 -946 -2.458 -2.458 -3.403 748
-1.063 -1.063 -118 -118 -1.182 987
-225 -225 -30 -30 -256 1.822
-225 -225 -30 -30 -256 1.820
-225 -225 -30 -30 -256 1.818
Toelichting lasten en baten De toename in de lasten in 2015 en volgende jaren vloeit voort uit het besluit om citymarketing van de nieuwe gemeente een impuls te geven (kadernota 2015), er is een fonds gecreëerd dat gevoed wordt met € 125.000 per jaar. Deze mutatie is incidenteel in de jaren 2015 tot en met 2018 verwerkt. Voor het overige wordt het verschil verklaard doordat er ten opzichte van 2014 een groter bedrag voor ambtelijke uren en overhead wordt toegerekend aan dit programma. Dit laatste betreft overigens een verschuiving, zo wordt er bijvoorbeeld minder toegerekend aan programma 5 (Bouwen en wonen).
44
Toelichting reservemutaties Het verschil ten opzichte van 2015 bestaat uit een bijdrage van € 2.400.000 die ten laste van de reserve Nuon structurele dekking en ten gunste van de reserve herstructurering bedrijventerreinen is geraamd. Een incidentele dotatie aan de reserve projecten van € 88.000 voor het economisch actieplan vindt in 2015 voor de derde en laatste keer plaats.
Mutatie reserves Bedragen x € 1.000 Structureel/incidenteel Reserve Structureel
Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018 2018 3 3 3 3 27 27 27 27 88 88 88 118 30 30 30 88 118 30 30 30
mutaties res.kap.last. MFC De Ridderhof mutaties reserve accommodatie Het Anker mutaties reserve projecten
Totaal - Structureel Totaal - 3 Bedrijvigheid
Incidentele baten en lasten Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +:voordeel Pr o gr O m s c h r ijv in g
2015 Las ten
3
Baten
2016 Las ten
2017
Baten
Las ten
Baten
2018 Las ten
Baten
Bedr ijv igh eid Impuls citymarketing
125
125
125
125
To taal pr o gr am m a 3
125
125
125
125
Kadernota 2015-2018 Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +:voordeel Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Economische zaken/Handel Totaal - Incidenteel Totaal - 3 Bedrijvigheid
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel stelpost kadernota
Begroot 2015 125 125 125
Begroot 2016 125 125 125
Begroot 2017 125 125 125
Begroot 2018 125 125 125
Ombuigingen en beleidsintensivering Door middel van de Kadernota heeft de gemeenteraad invulling gegeven aan de op te stellen programmabegroting 2015-2018. De strategische heroriëntatie geeft voor dit programma de volgende
concrete!! maatregelen weer. Daarnaast geeft de strategische heroriëntatie/kadernota op onderdelen een beleidsintensivering aan. Voor dit programma betekent dit: Product
Bedrag
Concrete invulling
Effect
Risico
Betreft geen bezuiniging
Versterking
geen
maar een
imago Alphen
beleidsintensivering
aan den Rijn
bezuiniging Citymarketing (nieuw)
125.000
45
Programma 4 Schoon, heel en veilig Inleiding In onze gemeente is de openbare ruimte schoon, heel en veilig. Voor inwoners zijn dit voorwaarden om prettig te wonen. Voor de gemeente zijn dit doelen waaraan we structureel werken om de dienstverlening aan burgers op peil te houden. Dit doen we met minder gemeentelijke middelen en versterking van participatie van inwoners in de openbare ruimte. Samen met inwoners zorgt de gemeente dat de openbare ruimte voor de korte en lange termijn op orde blijft.
Relevante ontwikkelingen Schoon en heel Het groot onderhoud van de openbare ruimte is tot nog toe voornamelijk bekostigd met incidentele middelen (integrale reserve stadsbeheer). Deze incidentele middelen zijn binnenkort niet meer beschikbaar. Het college zorgt deze periode voor een structurele financiering van het groot onderhoud. Hiervoor wordt nu als eerste stap vanaf 2017 € 1 miljoen oplopend tot € 2 miljoen structureel vanaf 2018 in de begroting opgenomen. Het college zal met nadere voorstellen komen bij de harmonisatie van het beheerbeleid. Voor het vastgoed van onze gemeente ontwikkelen we het Vastgoed Informatie Systeem (VIS) in en implementeren we dit in beheerprocessen. Door inzicht en een transparante werkwijze die het systeem met zich meebrengt, kunnen gemeente brede verantwoorde keuzes gemaakt gaan worden over hoe om te gaan met ons vastgoedareaal. Om het vastgoed rekenen en daarmee de kosten en baten van een object over een langere termijn inzichtelijk te maken is er eerder een exploitatiemodel vastgesteld. Inmiddels wordt de harmonisatie van de drie oude gemeenten vastgelegd in een integraal meerjaren onderhoudsplan (MJOP). Naast het beheer op orde brengen zullen we in 2015 op basis van de vastgestelde kadernota vastgoed de professionalisering van vastgoed doorzetten en daarmee ook de exploitatie verbeteren. De parkeerexploitatie heeft in 2013 verlies geleden. Uit analyse blijkt dat prognoses en uitgangspunten niet realistisch meer zijn. Omdat ook de parkeersystemen aan vervanging toe zijn is nu het moment om het parkeerbeleid tegen het licht te houden. Uitgangspunt is hierbij dat een bijdrage vanuit de gemeente aan de parkeerexploitatie niet nodig is. De gemeente werkt aan lage tarieven voor de kostendekkende exploitaties. De scheiding van plastics, metalen en drankverpakkingen kan bij succes zorgen voor verlaging tarieven. Ook bij harmonisatie van rioolplannen worden kosten en tarieven onderzocht. Voor begraafplaatsen en parkeerexploitatie geldt nog dat deze niet geheel kostendekkend zijn, maar ook hier wordt aandacht besteedt aan tariefstelling.
Veilig Per 2015 is er een integraal Veiligheids- en Handhavingsbeleid waarin de prioriteiten voor de komende periode in hoofdlijnen zijn weergegeven. Deze prioriteiten worden uitgewerkt in een jaarlijks uitvoeringsplan. Ten tijde van het schrijven van deze programmabegroting is het integrale Veiligheidsen Handhavingsbeleid nog in de maak en zijn de prioriteiten nog niet door de gemeenteraad bepaald. Deze programmabegroting is dan ook grotendeels gestoeld op de prioriteiten uit het beleidsplan van 2013-2014. Een verschuiving van prioriteiten voor de komende jaren is uiteraard denkbaar. Dit zal in de voortgangsrapportage duidelijk worden weergegeven. In 2015 wordt een nieuw stelsel van kwaliteitsborging voor het bouwen geïntroduceerd. Dit houdt in dat een deel van het wettelijk 46
verankerde gemeentelijk bouw- en woningtoezicht over zal worden gedragen aan marktpartijen. Welke consequenties deze wetswijziging heeft is nu nog niet inzichtelijk. Daarnaast zullen gemeentelijke diensten die belast zijn met VTH-taken (Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving) per 2015 moeten voldoen aan een wettelijke kwaliteitscriteria (zowel voor wat betreft kritische massa als procescriteria). Gemeente Alphen aan den Rijn streeft ernaar aan deze criteria te voldoen per 2015 om zodoende toegerust te zijn een centrumfunctie in de regio te kunnen vervullen.
Effectindicatoren Effectindicator I:
Beeldkwaliteit openbare ruimte is op gewenst niveau;
Effectindicator II:
De onveiligheidsgevoelens van onze inwoners nemen af;
Effectindicator III:
De overlast in de gemeente daalt, specifiek wordt ingezet op een daling van de ervaren jeugdoverlast, overlast door horeca en evenementen;
Effectindicator IV:
Daling van het aantal vermogensdelicten, met name woninginbraken2;
Effectindicator V:
Het aantal geweldsdelicten daalt3;
Effectindicator VI:
Jeugdoverlast en –criminaliteit daalt.
2
Het aantal woninginbraken is in het eerste half jaar van 2014 drastisch gedaald en bevindt zich momenteel op een
ongekend laag niveau. Deze daling willen we bestendigen en doorzetten in een trend. 3
Het thema geweld wordt onderverdeeld in verschillende subthema’s (uitgaansgeweld, huiselijk geweld, etc.).
Doelstelling is om een gemiddelde daling te bewerkstelligen, waarbij voor sommige subthema’s een gelijkblijvende score het streven is.
47
Doelenboom Schoon, heel en veilig 1/2
Gemeentelijk eigendom duurzaam schoon en heel
Zuinige en effectieve exploitaties
Schoon houden straten
Verwijderen huishoudelijk afval
Beheren groenvoorziening
Afvoeren afval- en hemelwater
Groot onderhoud / reconstructie
Verzorgen begraafplaatsen
Beheren gemeentelijk vastgoed
Reguleren en faciliteren parkeren
Programma vastgoed
48
Schoon, heel en veilig 2/2 Leefbare en veilige wijken waarin alle generaties bewoners zich veilig voelen en bereid zijn de veiligheid te bevorderen
Een schone, hele en veilige leefomgeving creëren voor burgers en bedrijven
Versterken van veiligheidsgevoelens bij inwoners
Zorgdragen voor veilige gebouwen
Activeren van inwoners om een bijdrage te leveren aan de veiligheid in hun eigen buurt
Zorgdragen voor energiezuinige nieuwbouw
Verbeteren kwaliteit van de leefomgeving
Alcoholmatiging onder jongeren
Bevorderen van de veiligheid bedrijventerreinen en in winkelcentra
Betalingsgraad parkeren verhogen
Zorgdragen voor een veilige horeca
Bestrijding van onrechtmatige bewoning / overlast door arbeidsmigranten
Zorgdragen voor veilige evenementen Overlastgevende en criminele jeugdgroepen en jongeren (beginnend) crimineel gedrag worden aangepakt
Adequate professionele organisatie van de gemeentelijke crisisbeheersing Zorgdragen voor een veilig verkeer Zorgdragen voor een sluitende aanpak van ondermijnende criminaliteit
Aanpak van radicalisering
49
Prestatie overzicht Welke prestaties gaan wij daarvoor in 2015 leveren (prestatie overzicht): Wat gaan wij er voor doen (= uit de
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
doelenboom) Gemeentelijk eigendom duurzaam schoon en heel Schoon houden straten
Beheren groen- en speelvoorzieningen
Vegen straten en pleinen.
Zwerfafval opruimen.
In stand houden en legen afvalbakken.
Onderhouden groenvoorzieningen.
Ontwikkeling groene structuur.
Stimuleren participatie bewoners bij groenonderhoud.
Onderhouden speelvoorzieningen en borgen veiligheid.
Groot onderhoud/reconstructie
Onderhoud wegen.
Onderhoud kunstwerken.
Ontwikkelen/vernieuwen beheerplan bruggen.
Onderhoud verlichting, inclusief vervanging door LED verlichting.
Beheren gemeentelijk vastgoed
Vastgoedinformatiesysteem (VIS).
Exploitatiemodel toepassen.
Integraal MeerjarenOnderhoudsPlan (MJOP).
Koppeling VIS, exploitatiemodel, MJOP en administratie.
Programma vastgoed
Uitvoeringsplan professionaliseren vastgoedmanagement (op basis kadernota vastgoed).
Verbetering exploitatie: realiseren quick wins, inzetten lange termijn
Zuinige en effectieve exploitaties Verwijderen huishoudelijk afval
Afvoeren afval- en hemelwater
Inzamelen huishoudelijk afval.
Afvalverwerking.
Verbeteren afvalscheiding.
Vernieuwen rioleringsplan.
Samenwerking in afvalwaterketen.
Instandhouden en vervangen riolering en openbaar water.
Verzorgen begraafplaatsen Reguleren en faciliteren parkeren
Onderhouden van begraafplaatsen.
Voeren van een gravenadministratie.
Aanbieden en verdelen parkeervoorzieningen.
Vervangen parkeersystemen.
Kostendekkendheid parkeerexploitatie vergroten.
Leefbare en veilige wijken waarin alle generaties bewoners zich veilig voelen en bereid zijn de veiligheid te bevorderen Versterken van de veiligheidsgevoelens
Inzetten buurtbemiddeling.
van inwoners
Aantal buurtpreventieprojecten verder uitbreiden (minimaal 2 nieuwe projecten per jaar, met name in voormalige gemeenten Boskoop en Rijnwoude).
Preventiecampagnes (gericht op diverse onderwerpen als woning- en auto-inbraken, overvallen, 50
fietsendiefstal). Activeren van inwoners om een bijdrage
te leveren aan de veiligheid in hun buurt
Uitbreiding van het aantal deelnemers aan Burgernet naar landelijke gemiddelde van 8% (is momenteel 6%).
Aantal buurtpreventieprojecten verder uitbreiden (minimaal 2 nieuwe projecten per jaar, met name in voormalige gemeenten Boskoop en Rijnwoude).
In samenwerking met de politie uitvoering geven aan het project “De buurt bestuurt” (wordt nader uitgewerkt in Integraal Veiligheids- en Handhavingsbeleid).
Verbeteren kwaliteit van de leefomgeving
Verder vormgeven wijkgerichte aanpak (onder andere door wijk-BOA’s en door gebruik van wijk(veiligheids)scans).
Aanpak fietsenoverlast in de stationsomgevingen.
Aanpak overlast loslopende honden en/of hondenpoep.
Aanpak zwerfvuil en/of dumpingen.
Aanpak parkeergedragingen.
Extra aandacht voor Lage Zijde, Edelstenen- en Planetenbuurt en Boskoop Centrum.
Zorgdragen voor een veilige horeca
Integraal horecabeleid voor de gehele gemeente implementeren en uitvoeren (vaststelling Q4 2014).
Opzetten van een gemeentebreed horecaoverleg, inclusief halfjaarlijks bestuurlijk overleg.
Bevorderen van de veiligheid op
Controleren van Drank- en horecavergunningen.
Faciliteren dat winkeliers, bedrijven en hun
bedrijventerreinen en in winkelcentra
organisaties hun “werkgebied” veilig houden. Zij kunnen dat bij voorbeeld doen via het Keurmerk Veilig Ondernemen of door collectieve beveiliging van bedrijventerreinen (o.a. door cameratoezicht en samenwerkingsverbanden als een BIZ of de Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen Alphen aan den Rijn).
Zorgdragen voor veilige evenementen
Eenduidige (veiligheids)regels voor evenementen voor de gehele gemeente.
Eenduidige advisering vanuit de afdeling VTH aan de afdeling PDV over de veiligheid bij evenementen.
Het opstellen van integrale operationele plannen voor grote evenementen (zogenaamde C-evenementen).
Controleren van evenementen(vergunningen).
Controleren van evenementen (verkoop alcohol aan minderjarigen/ alcoholgebruik minderjarigen).
Overlastgevende en criminele
jeugdgroepen en jongeren met (beginnend) crimineel gedrag worden
Overlastgevende jeugd worden in kaart gebracht door de lokale veiligheidskamer.
aangepakt
Het opstellen van een integraal plan van aanpak voor probleemjongeren en – groepen.
Zorgen voor aansluiting bij hulpverlening door nauwe samenwerking met Serviceplein.
Lokale regie op casuïstiek.
Samenwerking met het Veiligheidshuis Hollands 51
Midden door o.a. deelname stuurgroep en regiegroep. Professionele organisatie van de
gemeentelijke crisisbeheersing
Investeren in opleiden, training en (praktijk)oefeningen.
Voldoen aan wettelijke normenkader (Wet op de veiligheidsregio’s).
Speciale aandacht voor externe veiligheid en bijzondere objecten als HSL en gasleiding A515.
Zorgdragen voor een sluitende aanpak
van ondermijnende criminaliteit
Bibob-beleid verder implementeren in de organisatie, inclusief het verzorgen van trainingen.
Actualisatie van het coffeeshopbeleid.
Actualisatie van het prostitutiebeleid (a.g.v. wetswijziging).
Aanpak van radicalisering
Implementeren en uitvoeren van de beleidsnota Radicalisering (2014).
Verder vormgeven van de samenwerking met de Veiligheidshuizen Hollands Midden en Den Haag.
Verder vormgeven van de samenwerking met op dit gebied meer ervaren gemeenten en de NCTV (nationaal coördinator terrorisme bestrijding).
Inzetten op vroeg-signalering van radicalisering via het netwerk van de lokale veiligheidskamer.
Een schone, hele en veilige leefomgeving creëren voor burgers en bedrijven Zorgdragen voor veilige gebouwen Zorgdragen voor energiezuinige
Controleren Wabovergunningen-bouw.
Controleren brandveilig gebruik.
Nieuwbouwprojecten controleren op
nieuwbouw Alcoholmatiging onder jongeren
energieprestatie-eisen uit het Bouwbesluit.
bevorderen
Uitvoeren leeftijdscontroles jeugd en alcohol, specifiek ook tijdens evenementen.
Controleren verkooppunten van alcohol op naleving vergunningsvoorwaarden en drank- en horeca wetgeving.
Betalingsgraad betaald parkeren verhogen
naar 90% in 2016
De betalingsgraad is in 2014 doorgestegen naar 82%. Door het effectief uitvoeren van parkeercontroles wordt getracht de betalingsgraad nog verder te laten stijgen.
Bestrijding van onrechtmatige bewoning/
overlast door arbeidsmigranten
Lokaal kader huisvesting arbeidsmigranten/beleid voor onrechtmatige bewoning opstellen.
Creëren van 850 tijdelijke verblijfseenheden voor arbeidsmigranten.
Controles en handhaving op basis van nieuwe beleidsregels.
52
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000; -:voordeel; +: nadeel Begroting 2014 Lasten Bestaand beleid Lasten voor mutaties reserves Toevoeging reserves Toevoeging reserves Totaal lasten Baten Bestaand beleid Baten voor mutaties reserves Onttrekking reserves Onttrekking reserves Totaal baten Saldo Schoon, heel en veilig
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
75.543 75.543 12.170 12.170 87.714
85.002 85.002 19.576 19.576 104.577
79.660 79.660 13.913 13.913 93.573
69.259 69.259 8.141 8.141 77.401
69.069 69.069 9.141 9.141 78.210
-30.836 -30.836 -20.399 -20.399 -51.236 36.478
-36.672 -36.672 -31.147 -31.147 -67.819 36.758
-28.262 -28.262 -28.478 -28.478 -56.740 36.833
-27.382 -27.382 -12.578 -12.578 -39.959 37.441
-27.371 -27.371 -12.497 -12.497 -39.868 38.343
Toelichting lasten en baten De grote toename in de lasten en baten in de jaren 2015 en 2016 wordt verklaard door de aanleg van de Maximabrug. De financiële mutaties hiervan zijn in deze jaarschijven verwerkt. Deze mutaties verlopen overigens budgettair neutraal vanwege de inzet van de reserve Maximabrug (zie mutatie reserves).
Toelichting reservemutaties Het verschil in de reservemutaties tussen 2014 en 2015 houdt verband met de aanleg van de Maximabrug. De lasten hiervan worden gedekt door onttrekkingen aan de reserve Maximabrug, terwijl de reserve wordt gevoed met bijdragen van de algemene reserve c.q. de voormalige reserve Nuon (Rijnwoude) en subsidies van derden. Verder is vanaf 2015 sprake van een (budgettair neutrale) verhoging van de toevoeging aan de reserve stadsbeheer (IRS) als gevolg van de harmonisatie met middelen van Boskoop en Rijnwoude. De omvang van deze dotatie neemt ook toe, omdat bij de kadernota is besloten extra middelen voor onderhoud kapitaalgoederen beschikbaar te stellen, te weten € 1.000.000 vanaf 2017 en € 2.000.000 per jaar vanaf 2018.
53
Mutatie reserves Bedragen x € 1.000 Structureel/incidenteel Reserve
Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018 2018 Incidenteel I-Incidenteel mutaties algemene reserve 3.178 5.620 I-Incidenteel mutaties reserve Maximabrug 12.578 15.646 6.586 10.795 Totaal - Incidenteel 12.578 18.824 6.586 16.414 Structureel/incidenteel Reserve Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018 2018 Structureel mutaties egalisatiereserve afvalstoffenheffing 953 928 888 858 mutaties egalisatiereserve riolering 750 913 1.005 1.012 mutaties integrale reserve stadsbeheer 6.768 9.436 7.034 9.281 8.034 9.735 9.034 9.710 mutaties kap.last.herinr. centrum Benthuizen 7 7 7 7 mutaties kap.last.herinr. centrum Hazerswoude-Dorp 8 8 8 8 mutaties kap.last.herinr. centrum Hazerswoude-Rijn 1 1 1 1 mutaties kap.last.herinr. centrum Koudekerk 4 4 4 4 mutaties reserve bedrijfsmiddelen ad 12 11 9 8 mutaties reserve begraafplaatsen 8 8 8 8 mutaties reserve bovenwijkse voorzieningen 123 288 186 469 481 494 mutaties reserve co-fin infrastructurele werken 424 mutaties reserve Da Costasingel 15 15 15 15 mutaties reserve herinrichting Dorpsstraat-West 4 4 4 4 mutaties reserve inrichting begraafplaatsen 23 33 23 33 23 33 23 33 mutaties reserve Koudekerkse Brug 10 10 10 10 mutaties reserve locatie Torenpad 29 84 86 84 84 84 82 84 81 mutaties reserve Omleidingsweg 96 96 96 96 mutaties reserve ontsluiting Zuidhof 5 5 5 5 mutaties reserve openbare ruimte Driehof 10 10 10 10 mutaties reserve openbare ruimte Tweeklank 25 25 25 25 mutaties reserve reconstructie Westeinde 100 100 100 59 mutaties reserve uitbreiding begraafplaatsen 20 20 20 20 mutaties reserve vervanging bruggen 6 8 8 8 mutaties reserve wandelbos 24 23 23 22 Totaal - Structureel 6.998 12.323 7.327 12.063 8.141 12.578 9.141 12.497 Totaal - 4 Schoon, heel en veilig 19.576 31.147 13.913 28.478 8.141 12.578 9.141 12.497
Incidentele baten en lasten Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +: voordeel Pr o g r O m s c h r ijv in g
2015 L as ten
4
2016
Baten
L as ten
2017
Baten
L as ten
2018
Baten
L as ten
Baten
Sc h o o n , h eel en v eilig Brandweer FLO-premies oude gevallen
29
Bestendiging inzet op verkeersstructuurvisie
600
Bijdrage nieuwbouw centrale brugbediening
350
Actualisatie GBI en basisregistratie BGT
25 -9.400
Bouw Maximabrug; bijdragen Bouw Maximabrug; investering
600
15.646
-966 10.795
Mutaties reserves: Reserve Maximabrug en algemene reserve To taal pr o g r am m a 4
12.578
-18.824
29.228 -28.224
6.586
-16.415
17.981 -17.381
Kadernota 2015-2018 Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +: voordeel Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Databeheer openbaar gebied Totaal - Incidenteel Structureel Groenvoorzieningen - beheer en onderhoud W&K KDE Afval Afvalinzameling en -verwerking BOR KDE Graf Baten begraafplaatsrechten KDE Graf Begraafplaatsen beheer KDE Park Ink naheffingen Regionale brandweer Reservemutaties infrastructuur Straatreiniging Totaal - Structureel Totaal - 4 Schoon, heel en veilig
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel stelpost kadernota Stelpost kadernota Stelpost kadernota grafrechten mutaties voorzieningen overige inkomsten bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen mutaties integrale reserve stadsbeheer Stelpost kadernota
Begroot 2015 25 25 350 -100 -200 150 750 0 0 -200 750 775
Begroot 2016 0 0 350 -100 -200 150 713 0 0 -200 713 713
Begroot 2017 0 0 350 -100 -200 150 617 -125 1.000 -200 1.492 1.492
Begroot 2018 0 0 350 -100 -200 150 617 -125 2.000 -200 2.492 2.492
54
Ombuigingen en beleidsintensivering Door middel van de Kadernota heeft de gemeenteraad invulling gegeven aan de op te stellen programmabegroting 2015-2018. De strategische heroriëntatie geeft voor dit programma de volgende
concrete!! maatregelen weer. Daarnaast geeft de strategische heroriëntatie/kadernota op onderdelen een beleidsintensivering aan. Voor dit programma betekent dit: Product
2015
2016
2017
2018
(fcl)
(euro’s)
(euro’s)
(euro’s)
(euro’s)
67210114
100.000
100.000
100.000
100.000
Maatregel
(maatschap-
Risico
pelijk) effect Minder beleidstaken bij
Geen
Cyclus
Governancediscussie Cyclus
62100900
200.000
200.000
200.000
200.000
Harmonisatie van
Geen
Laag
Geen
Vermindering
toerekenbare kosten 67240100
50.000
50.000
50.000
50.000
Gebruik voorziening
vraag naar funeraire diensten 69220200
225.000
225.000
225.000
225.000
Inhuur
Geen
Laag
Geen
Contract-
Projecten 69220200
150.000
150.000
150.000
Besparing door inzet uitkeringsgerechtigden
61200100
125.000
125.000
CEBEON-norm
verplichtingen Geen
Laag
Geen
Laag
aangepast 69220200
75.000
175.000
150.000
150.000
55
Programma 5 Ruimtelijke ontwikkeling Inleiding Context: werk maken van de faciliterende overheid De werkwijze en positie van het bestuur en het ambtelijke apparaat is drastisch aan het veranderen. De gemeente participeert steeds vaker bij initiatieven van bewoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en marktpartijen. Hierbij wordt een nadrukkelijk beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van deze partijen. Om hen in staat te stellen -zelf- kansrijke en bijzondere initiatieven te realiseren, moet de gemeente actief aan de slag. De nieuwe rol bestaat uit het
mobiliseren
en
bij
elkaar
brengen
van
partijen.
Maar
ook
uit
het
scheppen
van
planologische/juridische ruimte. Door flexibel, uitnodigend en stimulerend te bestemmen, kan beter dan voorheen worden ingespeeld op veranderende ruimtelijke behoeften. Deze werkwijze vergt meer dan ooit een open en flexibele houding; gericht op dialoog of co-creatie en gekenmerkt door durf.
Faciliteren van ruimtelijke ontwikkelingen We zetten in op sterke ruimtelijke identiteiten van de intense stad en vitale dorpen. We faciliteren de gebiedsontwikkelingen van de Lage Zijde, Rijnhaven-Oost, Nieuwe Sloot en de Stationsomgeving. Zo ontstaat er een hoogwaardig duurzaam centrummilieu met een brede mix aan stedelijke voorzieningen en ontmoetingsplekken. De sfeer en uitstraling nodigen uit tot vestiging en verblijf. We vinden het belangrijk dat in iedere kern kleinschalige woningbouwontwikkeling mogelijk is. Deze past bij de behoefte, maat en schaal van de kern. Doordat de bouwprogrammering van dorpse leefmilieus op korte termijn veel groter is dan de lokale woningbehoefte zullen we -waar mogelijkkeuzes moeten maken in het ontwikkeltempo en de programmering. We nemen het voortouw in het zichtbaar maken van de Groene Harteconomie (programma 3). We investeren
in
een
samenwerking
et
belangenverenigingen,
bedrijfsleven,
andere
overheden,
onderwijsinstellingen, maatschappelijke organisaties en ondernemers (triple helix).We zorgen voor verbinding op de thema’s economie (programma 3), infrastructuur (programma 2), duurzaamheid (programma 6) en toerisme/recreatie/water. We investeren in een betere regionale samenwerking en doen dat ook samen met onze convenantspartners Woerden en Gouda. We benutten de kwaliteiten van water- en groenstructuren. We versterken de toeristisch-recreatieve infrastructuur en sluiten aan bij recreatieve netwerken in het Groene Hart en van steden als Leiden en Gouda. Ook maken we inwoners bewust van de positieve effecten van groen op de gezondheid en de leefkwaliteit.
Relevante ontwikkelingen De voornaamste ruimtelijke opgave verschuift naar locatieontwikkeling waarbij de gemeente kleinschalige transformatie, herstructurering, renovatie en creatief her- of tijdelijk gebruik van bestaand vastgoed of braakliggend terrein van particuliere initiatiefnemers (maatwerk) faciliteert. De verduurzaming van gebouwen en gebieden wordt voortgezet, zodat er steeds meer plekken met toekomstwaarde ontstaan.
56
Strategische heroriëntatie In het kader van de strategische heroriëntatie is in 2014 vooral bezuinigd op het budget voor het maken van bestemmingsplannen. In 2015 zal duidelijk worden of het resterend budget structureel toereikend zal zijn. We constateren bovendien dat de reguliere dienstverlening en activiteiten uit dit programma met minder personeel dan voor de fusie wordt uitgevoerd. Het werkveld van de ruimtelijke ontwikkeling is minimaal hetzelfde gebleven en wellicht zelfs groter geworden. Prioriteitstelling in het werkpakket en wellicht in de ruimtelijke ambities liggen voor de hand.
Effectindicatoren Effectindicator I:
toename van het gebruik van recreatievoorzieningen;
Effectindicator II:
afname leegstaand vastgoed en braakliggende terreinen;
Effectindicator III:
toename toepassing duurzaamheidsmaatregelen door vastgoedeigenaren;
Effectindicator IV:
innovatieve oplossingsrichtingen door samenwerking tussen partijen uit verschillende belanghebbende sectoren.
57
Doelenboom Ruimtelijke Ontwikkeling
Alphen aan den Rijn is een aantrekkelijke (duurzame, groene en leefbare) gemeente met een intense stad, vitale dorpen en heel veel waardevol landschap
(Regionale) samenwerking op ruimtelijke thema's, zoals economie, duurzaamheid, infrastructuur, toerisme/recreatie/water en wonen
Ontwikkeling hoogwaardig duurzaam centrummilieu stad
Versterken ruimtelijke identiteit dorpen
Verduurzaming woninggebieden en woningvoorraad
Faciliteren (creatief tijdelijk) gebrik van leefstaand vastgoed en braakliggend terrein
Bieden van actuele en flexibele bestemmingsplannen (ruime afwijkingsbevoegdheid binnen kaders)
Verbeteren aansluiting woningaanbod op woningbehoefte (o.a. doelgroepen van beleid)
Faciliteren ontwikkeling naar circulaire economie, schaalvergroting en verbreding landbouw
Benutten kwaliteiten water en groenstructuren Versterken toeristisch / recreatieve infrastructuur
Harmonisatie als gevolg van de fusie
58
Prestatie overzicht Welke prestaties gaan wij daarvoor in 2015 leveren (prestatie overzicht): Wat gaan wij er voor doen (= uit de
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
doelenboom) Alpen aan den Rijn is een aantrekkelijke (duurzame, groene en leefbare) gemeente met een intense stad, vitale dorpen en heel veel waardevol landschap (Regionale) samenwerking op ruimtelijke
Festival De Inspiratie van Alphen (DIvA).
thema’s, zoals economie, duurzaamheid,
Uitvoeringsagenda “De inspiratie van Alphen”.
infrastructuur, toerisme/recreatie/ water
Versterken toeristisch/recreatieve infrastructuur met
en wonen
convenantspartners Gouda en Woerden; als nadere uitwerking van de regionaal-economische agenda.
Actualisatie Landschapsontwikkelingsplan Rijn- en Veenstreek met uitvoeringsprogramma 2015-2018 (inclusief Boskoop), dat de basis vormt voor de gebiedsdeal met de provincie Zuid-Holland.
Herijking planlijst regionale woonagenda, incl. toevoeging (afgewogen) planlijst kern Boskoop (harmonisatie regionale woonagenda) en (sub)regionale afstemming.
Monitoren effecten regionale woonruimteverdeling.
Harmonisatie regionale woonruimteverdeling door aansluiting Boskoop op systeem Holland Rijnland Wonen.
Ontwikkeling hoogwaardig duurzaam
centrummilieu stad
Faciliteren realistische ontwikkeling Lage Zijde tot hoogwaardig duurzaam centrummilieu door: - voortzetting van de sloop van de bebouwing rondom het Nutsgebouw; - start voorbereiding herontwikkeling Nutsgebouw; - start ontwikkeling Rijnzijde Zuid en het Thorbeckegebouw (door ontwikkelaar Vorm), inclusief realisatie kade langs de Oude Rijn en plein bij de kruising Oude Rijn/Kromme Aar.
Regievoeren initiatieven uit de markt die bijdragen aan de transformatie en herstructurering van het Rijnhavengebied tot gemengd stedelijk gebied.
Planbegeleiding deelgebied Tuin, Nieuwe Sloot.
Planbegeleiding 3e fase KLOP.
Planbegeleiding en aanpassing woningbouwprogramma Burggooi.
Bouwplancoördinatie en planbegeleiding Stationsomgeving.
Gebiedsontwikkeling Bospark/Rijnzate.
Planbegeleiding Scalalocatie (Hoge Zijde).
Planbegeleiding Lupinehof.
Planbegeleiding Boer/Drossaardstraat.
Planbegeleiding Reigerstraat.
Planbegeleiding Vestastraat.
Planbegeleiding vrijkomend maatschappelijk vastgoed. 59
Planbegeleiding initiatieven uit de markt, die het segment vrije sector huurwoningen aan de woningvoorraad toevoegen.
Versterken ruimtelijke identiteit dorpen
Actieve en creatieve medewerking van de gemeente voor kleinschalige woningbouwprojecten, die de identiteit van de kern versterken en aansluiten op de lokale vraag.
Uitvoering geven aan het centrumplan in Hazerswoude-Dorp (herinrichting Ambachtsplein e.o).
Uitvoering geven aan het centrumplan in Hazerswoude-Rijndijk (aanpassing buitenruimte Da Costasingel e.o., verplaatsing Hoogvliet).
Voorbereiding herinrichting omgeving winkelcentrum Benthuizen (in aansluiting op nieuwbouw winkelcentrum De Korf).
Voorbereiding herinrichting winkelcentrum Koudekerk aan den Rijn.
Herbestemming voormalige gemeentehuizen in Koudekerk aan den Rijn en Boskoop.
Planbegeleiding Bentwoudpark.
Planbegeleiding Bentlanden 2.
Landgoedontwikkeling Green.
Planbegeleiding Waterrijk-West.
Planbegeleiding Parklaan Noord.
Planbegeleiding Torenpad Oost.
Planbegeleiding Biezenwerf.
Planbegeleiding Centrumvoorziening Snijdelwijk.
Planbegeleiding Voorofschezoom.
Planbegeleiding Glascentrale.
Planbegeleiding Connexxionterrein.
Planbegeleiding Weidelanden.
Planbegeleiding Ds. D.A. van de Boschstraat.
Planbegeleiding Valkenrouw.
Planbegeleiding De Nieuwe Hoop.
Planbegeleiding Rijndijk 108.
Planbegeleiding Rijnpark.
Planbegeleiding Zuidwijk.
Planbegeleiding Pastorie.
Planbegeleiding Van het Riet.
Planbegeleiding Dorpsstraat 94.
Planbegeleiding Molenstraat.
Planbegeleiding Steekterweg 208-210.
Planbegeleiding vrijkomend maatschappelijk vastgoed.
Verduurzaming woongebieden en
woningvoorraad
Flexibele bestemmingsplannen, zodat kan worden ingespeeld op veranderende behoeften, zoals zorg of werk aan huis.
Via prestatieafspraken, Greendeals en de stimuleringsregeling voor huurders verleiden we 60
woningcorporaties om hun woning(en) actief te verduurzamen.
Faciliteren particuliere woningbezitters bij het verduurzamen van hun woning en woonomgeving. O.a. door hen te informeren over de waarde en mogelijkheden van duurzaamheidsmaatregelen, het beschikbaar stellen van informatie en middelen (zoals de duurzaamheidslening) en het benutten van de app verbeterdebuurt.
Faciliteren (creatief tijdelijk) gebruik van
Faciliteren initiatieven vastgoedeigenaren tot
leegstaand vastgoed en braakliggend
gebruikswijziging/ transformatie (maatschappelijk)
terrein
vastgoed.
Kortere ruimtelijke procedures bij tijdelijk gebruik (wetswijziging Wro).
Beschikbaar (laten) stellen leegstaand vastgoed (bv voor dringende –tijdelijke- ruimtebehoefte).
Beschikbaar (laten) stellen braakliggend terrein voor tijdelijke initiatieven.
Bieden van actuele en flexibele
bestemmingsplannen (ruime afwijkingsbevoegdheid binnen kaders)
Alle nieuwe ruimtelijke plannen staan op www.ruimtelijkeplannen.nl.
Alle nieuwe ruimtelijke plannen zijn raadpleegbaar via de website www.alphenaandenrijn.nl.
Planmatige aanpak actualisatie bestemmingsplannen 2014-2024.
Verbeteren aansluiting woningaanbod op
Opstellen Alphense woonagenda, m.b.v.
woningbehoefte (o.a. doelgroepen van
-
onderzoek woningbehoefte;
beleid)
-
herijking omvang en planning woningbouwlocaties aan de hand van afwegingskader woningbouw;
-
(sub)regionale afstemming woningbouwplannen;
-
goede participatie met inwoners, woningcorporaties, marktpartijen en maatschappelijke organisaties.
Monitoring en –zo nodig- bijstelling van de prestatieafspraken, zodanig dat vraag en aanbod van sociale huur- en koopwoningen in balans zijn.
Faciliteren zorggeschikt maken van sociale huurwoningen (opplussen).
Participeren in bewustwordingstraject waarbij huiseigenaren bewust worden gemaakt van de mogelijkheden om hun woning aan te passen dan wel te verhuizen naar een zorggeschikte woning.
Bij universiteiten en hogescholen promoten van de gemeente als aantrekkelijke vestigings- en verblijfsplaats voor studenten.
Toevoegen voor draagkrachtige huishoudens die de stad nu verlaten.
Benutten kwaliteiten water- en groenstructuren
Opstellen van een visie op water, zowel recreatief als utilitair (als onderdeel van citymarketing, programma 9). 61
Benutten van de oevers en het water van de Oude Rijn en Gouwe (zie ook “versterken toeristisch/ recreatieve infrastructuur” en programma Mobiliteit).
Realisatie jachthaven en aantrekkelijk waterfront in de Rijnhaven.
Ontwikkelen van de kade Lage zijde als verblijfsgebied.
Bewustwording positieve effecten van groen op de leefkwaliteit. Mede door de projecten Groen doet goed, mijn groen ons groen en het faciliteren van natuur- en milieueducatie (door beschikbaar stellen leskisten aan IVN en Avifauna).
Versterken toeristisch/recreatieve
infrastructuur
Aanleggen fietsverbindingen stad-land en aantrekkelijk maken bestaande verbindingen (zie programma Mobiliteit).
Uitbreiden wandelpadennetwerk en aanleggen wandelknooppuntensysteem.
Realiseren passantenplaatsen aan de Oude Rijn bv. knooppunt in een (vaar) routenetwerk in Hazerswoude-Rijndijk.
Verbeteren vaarverbindingen ten behoeve van sloepennetwerk Otwegwetering Oostvaart en Boskoop-Oost.
Opstellen visie en uitvoeringsplan met de gebiedspartijen Zegerslootgebied. Zegerplas, incl. het openstellen voor kleine recreatievaart door faciliteren realisatie ligplaatsen/boathouse.
Opzetten van een uniforme toeristische bewegwijzering voor de gehele gemeente.
Harmonisatie als gevolg van de fusie
Opstellen bouwverordening.
Opstellen welstandsbeleid.
Opstellen monumentenbeleid.
Opstellen nota grondbeleid en nota bovenwijks.
62
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000; -:voordeel; +: nadeel Begroting 2014 Lasten Bestaand beleid Lasten voor mutaties reserves Toevoeging reserves Toevoeging reserves Totaal lasten Baten Bestaand beleid Baten voor mutaties reserves Onttrekking reserves Onttrekking reserves Totaal baten Saldo Bouwen en Wonen
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
58.509 58.509 4.148 4.148 62.657
41.223 41.223 18.424 18.424 59.647
43.720 43.720 5.966 5.966 49.686
33.898 33.898 7.214 7.214 41.112
28.391 28.391 5.811 5.811 34.202
-45.777 -45.777 -5.026 -5.026 -50.803 11.854
-28.850 -28.850 -18.162 -18.162 -47.012 12.634
-31.396 -31.396 -6.033 -6.033 -37.429 12.257
-23.439 -23.439 -5.508 -5.508 -28.947 12.165
-16.027 -16.027 -6.038 -6.038 -22.064 12.137
Toelichting lasten en baten Binnen dit programma zijn de financiële gegevens vanuit het meerjarenperspectief grondexploitatie (MPG) opgenomen. Deze projecten zorgen voor diverse fluctuaties in de jaarschijven. Het uiteindelijke resultaat van gerealiseerde projecten wordt toegevoegd aan de reserve Grondexploitatie. Dit is dan ook de reden dat de baten en lasten binnen het product Bouwgrondexploitatie budgettair neutraal via de begroting verlopen. Dit wordt ook zichtbaar gemaakt in onderstaande tabel:
Grondexploitatie Lasten Baten Activering Mutatie reserve Effect op algemene dienst
2015 25.224 -34.716 9.178 314 0
2016
2017
27.262 -48.899 20.814 823 0
Bedragen x € 1.000 2018
20.127 -37.936 17.809 0 0
12.107 -25.854 13.139 608 0
Daarnaast wordt er ten opzichte van 2014 een lager bedrag voor ambtelijke uren en overhead toegerekend aan dit programma. Zo waren in de meerjarenbegroting 2014-2017 de ambtelijke uren en overhead voor milieuregie en –coördinatie toegerekend aan dit programma, vanaf 2015 wordt dit ondergebracht in programma 6 (duurzame gemeente). Ook worden vanaf 2015 meer kosten toegerekend aan programma 3 (Bedrijvigheid). Zie ook de toelichtingen bij deze programma’s.
Toelichting reservemutaties De reservemutaties binnen dit programma fluctueren, hoofdzakelijk als gevolg van de mutaties in de reserve grondexploitatie. Deze mutaties zijn afgeleid van de meerjarenprognose grondexploitaties (MPG) en variëren in sterke mate, afhankelijk van verwachte winstnemingen, bijdragen voor bovenwijkse voorzieningen en vorming dan wel vrijval van verliesvoorzieningen.
63
Mutatie reserves Bedragen x € 1.000 Structureel/incidenteel Reserve Structureel
mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties mutaties
Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018 2018 450 721 601 486 1.843 165 64 399 21 417 21 852 83 16.923 17.098 4.764 5.011 4.518 4.526 5.127 5.127 861 843 826 758 61 61 61 61 27 1 12 12 12 12 82 82 82 78 1 1 1 1 18.424 18.162 5.966 6.033 7.214 5.508 5.811 6.038 18.424 18.162 5.966 6.033 7.214 5.508 5.811 6.038
algemene reserve integrale reserve stadsbeheer reserve bijz. werken en voorzieningen reserve bovenwijkse voorzieningen reserve grondexploitatie reserve kapitaallasten theater/garage reserve overname Heijmans/Terra Amvest reserve vervangingsinv automatisering reserve volkshuisvesting reserve wonen plus reserve woonwagen Reigerlaan 19
Totaal - Structureel Totaal - 5 Bouwen en Wonen
Incidentele baten en lasten Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +: voordeel Pr o gr O m s c h r ijv in g
2015 Las ten
5
Baten
2016 Las ten
Baten
2017 Las ten
2018
Baten
Las ten
Begroot 2016 -100 30 -70 -70
Begroot 2017 -100 30 -70 -70
Baten
Bo u wen en wo n en Economisch actieplan
88
To taal pr o gr am m a 5
88
Kadernota 2015-2018 Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +: voordeel Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Structureel Bestemmingsplannen Vastgoedsysteem BAG Totaal - Structureel Totaal - 5 Bouwen en Wonen
Omschrijving kostensoort
Begroot 2015 -100 30 -70 -70
advieskosten Stelpost kadernota
Begroot 2018 -100 30 -70 -70
Ombuigingen en beleidsintensivering Door middel van de Kadernota heeft de gemeenteraad invulling gegeven aan de op te stellen programmabegroting 2015-2018. De strategische heroriëntatie geeft voor dit programma de volgende
concrete!! maatregelen weer. Daarnaast geeft de strategische heroriëntatie/kadernota op onderdelen een beleidsintensivering aan. Voor dit programma betekent dit: Product
Bedrag
68100300
100.000
Concrete invulling
Effect
Risico
Verlaging budget voor
Minder middelen om
Minder actuele
actualisering van
bestemmingsplannen
bestemmingsplannen
bestemmingsplannen
actueel te houden.
waardoor in delen
Meerjarenprogramma
van de gemeente
zal de concrete
geen bouwl,eges
gevolgen meer
meer kunnen worden
inzichtelijk maken
geind.
bezuiniging Bestemmingsplannen
Verhoging
Verhaal van kosten
Directe besparing
Risico is dat er
inkomsten /
125.000
voor advisering en
van € 125.000 vanaf
minder
kostendekkend-
begeleiding van
2016. In 2015 wordt
planinitiatieven tot
heid
ontwikkelinitiatieven
er een begin mee
stand komen, op
enerzijds en anderzijds
gemaakt. Directe
basis van de
het vergroten van de
besparing op de
gewijzigde 64
reclame inkomsten
algemene
grondhouding van de
plankosten. Alleen
gemeente. Geen
die planinitiatieven
bereidheid vanuit de
begeleiden, die ook
markt om meer voor
bereidt zijn
reclame uitingen te
overeenkomsten te
betalen
sluiten voor de dekking van de plankosten. Verdienprojecten
105.000
Verdienprojecten.
Met deze beoogde
Dat de voorgestelde
Beoogd wordt vanaf
structurele
maatregelen niet het
2017 dit bedrag als
opbrengst, het te
beoogde effect
structurele bijdrage
bezuinigen bedrag in
hebben, waardoor er
voor de bezuinigingen
2017 garanderen
alsnog andere
te garanderen
bezuinigingmaatregelen dienen te worden voorgesteld
65
Programma 6 Duurzaamheid Inleiding Duurzaamheid is het waarborgen van leefkwaliteit op de lange termijn. Alphen aan den Rijn heeft de ambitie om samen met burgers, bedrijven en instellingen te zorgen voor een duurzame leefomgeving. Alphen aan den Rijn wil een duurzame gemeente zijn en heeft daarbij een aantal doelen.
Ruimtelijke ontwikkelingen en realisatie van bouwwerken vinden zo duurzaam mogelijk plaats. Het toepassen van nieuwe vormen van duurzame energieopwekking zoals windenergie, biovergisting en zonne-energie.
Bedrijven verrichten hun werkzaamheden zo duurzaam mogelijk en binnen de hiervoor gestelde milieuregels.
Door facilitering, stimulering en communicatie inwoners, bedrijven en instellingen te ondersteunen om onze gezamenlijke missie te realiseren.
De gemeente Alphen aan den Rijn wil binnen Nederland tot de koplopers op het gebied van duurzaamheid en klimaat behoren. De ambitie is om in 2018 een klimaatneutrale gemeentelijke organisatie te hebben. Voorgaande houdt in dat alle afdelingen actief uitvoering aan duurzaamheid moeten
geven.
Dit
zal
onder
meer
bewaakt
worden
door
het
opnemen
van
een
duurzaamheidshoofdstuk/paragraaf in elk beleids- en uitvoeringsstuk dat tot stand komt. Daarnaast zet duurzaamheidsregie actief in op het stimuleren, faciliteren en communiceren van duurzaamheid en klimaat bij inwoners en bedrijven. Duurzaamheidsregie zal zich primair richten op inwoners en bestuur. De omgevingsdiensten bevorderen het duurzaam gedrag bij bedrijven. Binnen de gemeente is duurzaamheidsregie aanwezig. Deze stuurt de omgevings-diensten aan en is verantwoordelijk voor de bestuurlijke advisering, beleid, klimaat en energie. Daarnaast verzorgt deze de
algemene
coördinatie
van
duurzaamheid
binnen
de
gemeente.
De
uitvoerende
milieuwerkzaamheden zijn ondergebracht bij twee omgevingsdiensten. Het jaar 2015 zal in het teken staan van het harmoniseren van beleid en uitvoering alsmede het overdragen van de uitvoerende milieutaken van de ODWH naar de ODMH.
Relevante ontwikkelingen De uitvoerende milieuwerkzaamheden zijn ook in 2015 ondergebracht bij twee omgevingsdiensten, de Omgevingsdienst West-Holland (ODWH) en de Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH). Dit is een ongewenste situatie, allereerst vanwege het verlies aan kwaliteit dat hierdoor optreedt. Verder kan er niet gewerkt worden aan een toekomstige situatie en loopt de handhaving van bedrijven juridische risico’s. Tot slot wordt duurzaamheidsregie extra belast door een dubbele aansturing van omgevingsdiensten. In 2015 worden de milieuwerkzaamheden van de voormalige gemeenten Alphen aan den Rijn en Rijnwoude door de ODWH overgedragen aan de ODMH. Doelstelling is dat per 1 januari 2016 de milieuwerkzaamheden meteen volledig en adequaat door de ODMH worden uitgevoerd. Dit houdt in dat vanaf 1 januari 2015 actief en concreet gewerkt zal worden aan de overdracht van de milieutaken. Nieuwe werkzaamheden en projecten die in 2015 worden opgestart, zoals Wm-vergunningen en ruimtelijke projecten, die door zullen lopen tot in 2016 worden vanaf de start van het project door de ODMH verzorgd. Dit ongeacht in welk deel van de gemeente het bedrijf of ruimtelijke ontwikkeling ligt.
66
De dubbele regie alsmede het intensief begeleiden van de overdracht van de uitvoerende milieutaken van de ODWH naar de ODMH betekent een forse extra personele belasting van duurzaamheidsregie. Omdat
2015
tevens
in
het
teken
staat
van
het
versneld
op
gang
brengen
van
het
duurzaamheidsprogramma zal worden voorgesteld duurzaamheidsregie in 2015 tijdelijk uit te breiden met 1 extra fte.
Effectindicatoren DUURZAAMHEID EN KLIMAAT: Effectindicator I:
Per jaar zijn er minimaal 25 communicatiemomenten voor duurzaamheid en klimaat;
Effectindicator II:
De lokaal opgewekte duurzame energie neemt per jaar met minimaal 1% toe;
Effectindicator III:
De duurzaamheidsbalie geeft per jaar ten minste 50 duurzaamheidsadviezen;
Effectindicator IV:
Per jaar worden minimaal 3 green deals gesloten;
Effectindicator V:
Per jaar worden minimaal 10 duurzaamheidsleningen. afgesloten.
MILIEU: Effectindicator VI:
Per jaar vinden er maximaal 80 klachten over bedrijven plaats;
Effectindicator VII:
Per jaar vinden er minimaal 500 milieucontroles bij bedrijven plaats;
Effectindicator VIII:
Bij 100% van de ruimtelijk adviezen maakt duurzaamheid/klimaat onderdeel uit van het milieuadvies van de OD.
67
Doelenboom
Duurzaamheid
Realiseren van een duurzame leefomgeving, gezamenlijk door inwoners, bedrijven en gemeente
Verbeteren kwaliteit bestaande (grijze) leefomgeving
Stimuleren, faciliteren en communiceren duurzaamheid
Aansturing omgevingsdiensten
Verbeteren klimaat
Uitvoeren vergunningsverlening bedrijven op adequaat niveau
Verbeteren efficiency en gebruik energie
Uitvoeren toezicht en handhaving op bedrijven op adequaat niveau
Verbeteren en beheren geluid- en luchtkwaliteit
Verbeteren en beheren bodemkwaliteit
Bij alle ruimtelijke plannen ROM advisering toepassen
Verbeteren en beheren kwaliteit Externe veiligheid
68
Prestatie overzicht Wat gaan wij er voor doen (=
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
uit de doelenboom) DUURZAAMHEID Coördinatie en monitoring
duurzaamheidsprestaties
Voor de gehele gemeente zal de coördinatie en monitoring op duurzaamheid worden uitgevoerd. Hiervoor is een mix van
gemeente
monitoringsinstrumenten beschikbaar.
Er worden regelmatig bijeenkomsten georganiseerd voor de duurzaamheidsaanspreekpunten (ambassadeurs) van de gemeente.
Er wordt in 2015 een klankbordgroep voor het duurzaamheidsprogramma in het leven geroepen.
Met de TU Delft en VU Amsterdam worden samenwerkingsverbanden aangegaan waardoor de gemeente over de meest actuele duurzaamheidsinformatie kan beschikken.
Met de gemeenten Woerden en Gouda wordt intensief samengewerkt om duurzaamheid in het Groene Hart op een hoger plan te brengen.
Stimuleren, faciliteren en
communiceren duurzaamheid
De duurzaamheidsbalie helpt inwoners en bedrijven op weg om duurzame maatregelen te treffen aan woning of bedrijfsgebouw.
De communicatie van duurzaamheid en klimaat wordt op een hoger plan gebracht, met daarbij nadrukkelijke aandacht voor digitale communicatie.
Met het bedrijfsleven en Stichting Greenport de mogelijkheden onderzoeken naar duurzamere vervoersstromen binnen de Greenport en van en naar de Greenport.
Met het bedrijfsleven en Stichting Greenport de kennis voor het toepassen van duurzame oplossingen in het bedrijfsvoeringsproces vergroten.
Verbeteren Klimaat
In samenwerking met de ODMH en Midden-Hollandgemeenten wordt invulling gegeven aan de Afspraken van het Energieakkoord.
Er zijn beperkte middelen beschikbaar. Om de doelstellingen van het gemeentelijk duurzaamheidsprogramma te realiseren zal een innovatieve en stimulerende werkwijze toegepast worden. Communicatie en voorlichting zijn belangrijke onderdelen.
Binnen duurzaamheidsregie wordt ingezet op het binnenhalen van landelijke en Europese subsidies en communicatie.
Verbeteren efficiency en
gebruik Energie
Het opwekken van lokale duurzame energie wordt gestimuleerd en actief ontwikkeld. Voorbeelden hiervan zijn de realisatie van windenergie, toepassing zonne-energie en energie uit vergistingsinstallaties.
Waar mogelijk en kansrijk worden green deals gesloten.
In 2015 wordt gewerkt om het windmolenpark aan de N11 te realiseren.
Er worden initiatieven ondersteund om tot grootschalige plaatsing van zonnepanelen (zonne-akkers) te komen. 69
Wat gaan wij er voor doen (=
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
uit de doelenboom)
Speciale aandacht krijgt het terugdringen van het bestaande energieverbruik. Hierbij zal de gemeentelijke organisatie voorbeelden geven.
Voor de eigen relevante gemeentelijke gebouwen wordt een energie- en duurzaamheidsscan uitgevoerd teneinde maatregelen te treffen om het energielabel van de gebouwen te verbeteren.
Er wordt pro-actief met de woningbouwcorporaties samengewerkt om de bestaande woningbouwvoorraad te verduurzamen.
MILIEU Aansturing omgevingsdiensten
Aansturing ODWH en ODMH bij de uitvoering van de uitvoerende milieutaken.
Zorgdragen voor een tijdige en volledige overdracht van het takenpakket van de ODWH naar de ODMH.
Uitvoeren vergunningverlening
bedrijven op adequaat niveau Uitvoeren Toezicht en
milieumeldingen van bedrijven.
handhaving bedrijven op adequaat niveau
Uitvoering van vergunningverlening en verwerken/beoordelen Bij toezicht en handhaving zal meer projectmatig gewerkt worden.
Probleembedrijven krijgen speciale aandacht door hier een ‘taskforce’ van deskundigen en specialisten bij elkaar te brengen die de problemen gericht en projectmatig aanpakt.
Verbeteren en beheren Geluid-
en luchtkwaliteit
Het samenvoegen van de afzonderlijke geluidkaarten tot één gemeentedekkende geluidkaart.
Met een GIS-tool kunnen de bewoners van de nieuwe gemeente kijken wat de geluidbelasting van hun afzonderlijke woning is.
Er wordt een nieuwe aangepaste geluidzone industrielawaai vastgesteld waarbij rekening wordt gehouden met ruimtelijke ontwikkelingen zoals Rijnhaven-Oost en Hoogewaard.
Verbeteren en beheren
Bodemkwaliteit
De laatste spoedeisende locatie de Boomgaard in Koudekerk aan de Rijn wordt gesaneerd.
De aanbevelingen van de externe adviescommissie voor de nazorg van de Coupépolder en de sanering van het NAF-terrein worden verder uitgewerkt.
Er wordt een nieuwe bodemfunctieklassekaart + beheernota voor de nieuwe gemeente opgesteld.
ROM-advisering
In overeenstemming met de te harmoniseren duurzaamheidagenda’s wordt integraal uitvoering gegeven aan ‘Duurzame ruimtelijke ontwikkeling’. Dit zal gebeuren aan de hand van het instrument DPL (Duurzaamheids Prestatie op Locatie).
Elk ruimtelijk plan wordt op milieu- en duurzaamheidambities beoordeeld en geadviseerd. In 2015 zal speciale aandacht worden besteed aan de doorwerking van duurzaamheidambities en –afspraken (die gemaakt zijn in de planvorming) naar de daadwerkelijk realisatie.
Verbeteren en beheren Externe veiligheid
In 2015 zullen de bestaande beleidsvisies Externe Veiligheid worden samengevoegd tot één geactualiseerde beleidsvisie 70
Wat gaan wij er voor doen (=
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
uit de doelenboom) Externe Veiligheid. Ook de bijbehorende risicokaart en invloedskaart zal worden geactualiseerd.
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000; -:voordeel; +: nadeel Begroting 2014 Lasten Bestaand beleid Lasten voor mutaties reserves Totaal lasten Baten Bestaand beleid Baten voor mutaties reserves Totaal baten Saldo Duurzame gemeente
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
2.864 2.864 2.864
4.058 4.058 4.058
3.008 3.008 3.008
3.008 3.008 3.008
3.008 3.008 3.008
-18 -18 -18 2.845
4.058
3.008
3.008
3.008
Toelichting lasten en baten De toename in 2015 vloeit voort uit het besluit om incidenteel een bedrag van € 1 miljoen beschikbaar te stellen voor greendeals (kadernota 2015). Daarnaast worden vanaf 2015 de ambtelijke uren en overhead voor milieuregie en –coördinatie toegerekend aan dit programma in plaats van aan programma 5 (Bouwen en wonen).
Incidentele baten en lasten Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +: voordeel Pr o gr O m s c h r ijv in g
2015 Las ten
6
Baten
2016 Las ten
Baten
2017 Las ten
2018
Baten
Las ten
Baten
Du u r zam e gem een te Duurzaamheid; Green deals
1.000
To taal pr o gr am m a 6
1.000
Kadernota 2015-2018 Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +: voordeel Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Gemeentelijk milieubeleid Totaal - Incidenteel Structureel Vergunningverlening en handhaving milieubeheer Totaal - Structureel Totaal - 6 Duurzame gemeente
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel stelpost kadernota bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen
Begroot 2015 1.000 1.000 19 19 1.019
Begroot 2016 0 0 19 19 19
Begroot 2017 0 0 19 19 19
Begroot 2018 0 0 19 19 19
71
Ombuigingen en beleidsintensivering Door middel van de Kadernota heeft de gemeenteraad invulling gegeven aan de op te stellen programmabegroting 2015-2018. De strategische heroriëntatie geeft voor dit programma de volgende
concrete!! maatregelen weer. Daarnaast geeft de strategische heroriëntatie/kadernota op onderdelen een beleidsintensivering aan. Voor dit programma betekent dit: Product
Bedrag
Uitvoering
150.000
Concrete invulling
Effect
Risico
Het college heeft besloten
De
Het genomen
om de uitvoering
bezuinigingsdoelstelling
besluit zal op de
van milieutaken naar de
wordt per 1 januari
post frictiekosten,
ODMH met 1 jaar uit te
2015 niet gehaald.
als gevolg van
bezuiniging milieutaken
stellen, naar 1 januari
deze keuze, een
2016.
groter beslag op de Algemene Middelen leggen.
72
Programma 7 Dienstverlening, wijken en kernen Inleiding Optimale dienstverlening voor inwoners is één van de speerpunten van de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn. In het dienstverleningsconcept ‘Dichtbij’ wordt de relatie tussen gemeente en inwoners omschreven met de kernwaarden: betrokken, beschikbaar en bereikbaar.
Participatie in wijk- en kerngericht werken Het toekomstbeeld van Alphen aan den Rijn is een gemeente met een stad, wijken en dorpen die hun eigen identiteit behouden. De (denk)kracht, dynamiek en het zelf-organiserend vermogen wordt maximaal benut, waardoor inwoners zoveel mogelijk verantwoordelijkheid (kunnen) krijgen in hun eigen wijken en kernen. Samen met inwoners en professionals willen we de leefbaarheid, sociale samenhang en daarmee ‘het wij(k)gevoel’ stimuleren waarbij de gemeente een faciliterende en ondersteunende rol heeft. Het wijk - en kerngericht werken richt zich met name op de participatie van inwoners en resultaat- en vraaggericht werken.
Sociaal maatschappelijke dienstverlening In Nederland zijn de verschillen in de samenleving toegenomen. Dit heeft geresulteerd in een grotere groep mensen met een veranderende (hulp)vraag, dan in de afgelopen decennia in beeld was. Door de verslechterde economie en daaruit volgend meervoudige complexiteit in de vraag, de ingezette decentralisatiebewegingen op het gebied van jeugd, Wmo en werk en toenemende vraag om sociale participatie is er een andere opgave voor de gemeentelijke overheid ontstaan. We zetten de ingezette lijn van transitie door naar integrale sociale dienstverlening waarin we motiverende en coachende gesprekstechniek toepassen om de kanteling naar zelfredzaamheid en eigen kracht bij inwoners te stimuleren als bijdrage aan een duurzame participatiesamenleving.
Publieksdienstverlening De gemeente Alphen aan den Rijn wil toonaangevend zijn in dienstverlening. Daarmee bedoelen we tot voorbeeld
strekkende
dienstverlening
die
de
burger
waardevol
vindt.
Voor
ons
betekent
toonaangevend concreet dat de dienstverlening kwalitatief hoogwaardig is, dat het aansluit bij de klantbehoefte en dat het innovatief is. Met innovatief ambiëren we vanuit behoefte voor de burger effectief werken en continu op zoek naar toegevoegde waarde om onze aanpak en resultaten te delen met anderen. We kunnen toonaangevend zijn als de basis op orde is en wij ons kunnen rekenen tot de groep van gemeenten die het meest tot de verbeelding van de moderne burgers spreekt.
Relevante ontwikkelingen Participatie in wijk- en kerngericht werken De ontwikkeling van een verzorgingsstaat naar een participatiemaatschappij (overheidsparticipatie zoals het Rijksbeleid het noemt), zowel op het sociale als het fysieke domein, vraagt een andere benadering
van
de
inwoners,
maatschappelijke
instellingen
en
bedrijven.
Eigen
kracht,
verantwoordelijkheid nemen voor de leefomgeving en bijdragen dus bijdragen aan de leefbaarheid in de wijken en dorpen vormen de basis voor de aanpak. Dit vraagt een andere manier van handelen van zowel de ambtelijke organisatie als van de inwoners. Maatwerk en dichtbij zijn hierbij de sleutelbegrippen.
Sociaal maatschappelijke dienstverlening De veranderingen binnen het sociale domein zijn van formaat. De decentralisaties gaan verder dan een uitbreiding van taken. Zij maken deel uit van een omvorming van ons sociaal en zorgsysteem. De 73
verzorgingsstaat verandert naar een participatiesamenleving. De transformatie die daar bij hoort, is onderdeel van de opgave waar we voor staan (zie programma 1 en 8). We kijken naar wat mensen zelf kunnen en passen daar het aanbod op aan. De gemeente organiseert ondersteuning voor hen die dat nodig hebben en maatwerk waar nodig, ondersteuning is gericht op participatie en we organiseren de ondersteuning in samenhang, dichtbij de mensen. Zelfredzaamheid en ‘eigen kracht’ zijn de basis van ieder contactmoment. Daarbij staat een integrale werkwijze centraal. Dat betekent dat we er zijn voor de inwoners die ons nodig hebben en streng zijn voor diegenen die bewust misbruik maken. Vanuit optimale dienstverlening zal de verwijsfunctie van het serviceplein optimaal worden benut. Dit vraagt om een lerende werkomgeving waarin overleg en afweging belangrijk zijn om te komen tot goede en onderbouwde besluitvorming.
Publieksdienstverlening Op landelijk niveau spelen in de publieksdienstverlening ontwikkelingen als de overheidsbrede uitvoeringsagenda Digitaal 2017 (kabinetsstandpunt) en overkoepelende initiatieven als Doorbraak in de Dienstverlening en Digitale Stedenagenda. Deze hebben tot doel om organisatie-overstijgende innovatie van overheidsdiensten te bewerkstelligen ten dienste van burgers. De Algemene Wet Bestuursrecht wordt aangepast waarin het recht op digitale communicatie met de overheid wordt geregeld. De regie op de generieke digitale infrastructuur, waaronder het nationaal uitvoeringsprogramma
e-overheid
met
operatie
NUP
(implementatieondersteuning)
en
i-NUP
(infrastructuur) georganiseerd was, wordt per 2015 overgedragen aan de Nationaal Commissaris Digitale Overheid, Bas Eenhoorn. In deze fase gaat het om het gemeenschappelijke implementeren van het informatiemanagement in de gemeentelijk processen. Verder worden vanuit de landelijke Stuurgroep Basisregistratie Personen (BRP, voorheen: GBA) de voorbereidingen getroffen om gemeenten te laten aansluiten op de landelijke BRP. Aansluiting van Alphen aan den Rijn op de landelijke BRP volgt in 2017 en 2018. Met de realisatie van de landelijke BRP wordt plaatsonafhankelijke dienstverlening in de toekomst mogelijk.
Effectindicatoren Stimuleren wij(k)gevoel Effectindicator I:
Inwoners en bedrijven waarderen de sociale samenhang en kwaliteit van de wijken en kernen met een rapportcijfer 7,5. Dit is een evenaring van de waardering in Stadspeiling 2012: sociale samenhang 7,5; (bron: leefbaarheidspeiling/wijkfoto’s)
Effectindicator II:
De betrokkenheid in de wijken en dorpen is verhoogd met 5%. Dit is een stijging ten opzichte van Stadspeiling 2012: betrokkenheid 82%. (bron: leefbaarheidspeiling/wijkfoto’s)
Integrale sociale dienstverlening Effectindicator III:
75% van de inwoners met een meervoudige en/of complexe hulpvraag wordt door middel van een integrale aanpak toegeleid naar een duurzame oplossing. De integrale aanpak kan zowel via het wijkteam (outreachend) als binnen het Serviceplein (integrale intake) plaatsvinden. Deze aanpak is nieuwe waardoor er geen referentiegegevens zijn; (bron: managementinformatie systeem Serviceplein)
Effectindicator IV:
80 % van de enkelvoudige hulpvragen worden binnen de wettelijke termijn afgehandeld. (bron: managementinformatie systeem Serviceplein) 74
Toonaangevende publieksdienstverlening Effectindicator V:
Inwoners en bedrijven waarderen de klanttevredenheid nog steeds met een rapportcijfer 7,8; (bron: benchmark gemeenten/waarstaatjegemeente.nl)
Effectindicator VI:
Toename van het gebruik van digitale dienstverlening. Eerst doen van een 0meting. (bron: website/midoffice)
Doelenboom
Dienstverlening wijken & kernen
Stimuleren Wijkgevoel
Samen-/netwerken in de wijk
Verhogen sociale participatie
Vergroten betrokkenheid woonomgeving
Sociale veiligheidsbeleving verbeteren
Sociale samenhang stimuleren
Samenredzaamheid in wensen en behoeften
Integrale sociale dienstverlening
Realiseren integrale dienstverlening op gebied van zorg, welzijn, leerlingzaken, werk en inkomen
Zelfredzaamheid inwoners vergroten
Afhandelen aanvragen binnen wettelijke termijn
Intensiveren samenwerking ketenpartners
Inwoners een duurzame oplossing bieden om kans tot participatie in samenleving te vergroten
Toonaangevende dienstverlening
Digitaliseren dienstverlening
Menselijke maat door hostmanship
Betere samenwerking en sturing
Maatwerk door thuisbezorgen reisdocumenten
Nieuwe contactkanalen voor burgers
Meten behoefte burgers en bedrijven
75
Prestatie overzicht Wat gaan wij er voor doen (= uit de
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
doelenboom) Stimuleren wijkgevoel Wijken en kernen Samenwerken in de wijk/kennen en
gekend worden
Onderhouden van contacten en zichtbaar zijn in de wijken en kernen, om netwerk op te bouwen en indien nodig overlegstructuren op te zetten.
Verhogen van de sociale participatie
in de wijken en kernen (o.a.
Faciliteren en ondersteunen van bewonersinitiatieven en projecten.
terugdringen eenzaamheid) Vergroten betrokkenheid
woonomgeving Kwaliteit van de wijk verbeteren Sociale veiligheidsbeleving
Adviseren en faciliteren van communicatie en participatieprocessen.
(Groen)participatie beleid.
Integrale wijkplannen opstellen.
Beleid m.b.t. voorzieningen in wijken en dorpen.
Signaleren van trends en ontwikkelingen in de wijken en kernen.
Sociale samenhang stimuleren
Inwonersinitiatieven faciliteren o.a. met leefbaarheidsbudget.
Samenredzaamheid in wensen en
behoeften
Informatie opbouwen en monitoren (gegevens verzamelen).
Uitvoeringregie op sociale en fysieke knelpunten
Inwoner vertelt zoveel als mogelijk een keer zijn/haar
Serviceplein Bieden van integrale dienstverlening aan de inwoner op het gebied van
verhaal.
zorg, welzijn, leerlingzaken, werk en
Integraal plan van aanpak opstellen waar nodig.
inkomen (waaronder ook huisvesting
Zoeken naar een gemotiveerde duurzame oplossing,
asielzoekers, inburgering en nazorg
waarbij de inwoners zoveel als mogelijk zelf de regie
ex-gedetineerden)
voert.
Waar mogelijk zelfredzaamheid van
Integrale intake of specialisten ondersteunen waar
inwoners vergroten, waar nodig
noodzakelijk en faciliteren waar mogelijk. Afhankelijk van
ondersteuning bieden
zelfredzaamheid inwoner wordt regie gevoerd door inwoner zelf of door medewerker serviceplein. Bij bewuste fraude wordt opgetreden.
Afhandelen van (inkomens)aanvragen
binnen de wettelijk gestelde termijn
Actief sturen op het afhandelen van aanvragen voor onder meer (bijzondere) bijstand en leerlingenvervoer binnen de wettelijke termijn.
Intensiveren samenwerking
Met ketenpartners worden afspraken gemaakt om de
ketenpartners binnen het sociale
integrale samenwerking te bevorderen. Wijkteams, JGT’s
domein in het algemeen en in de wijk
en wijken en kernen zijn gezamenlijk de toegang tot
in het bijzonder
ondersteuning in de wijk. Outreachend waar noodzakelijk.
Inwoners een duurzame oplossing
De vraag achter de vraag centraal stellen en een
bieden, om de kans tot participatie in
duurzame oplossing bieden voor de inwoner bij
de samenleving te vergroten
multiproblematiek door de integrale intake of het wijkteam.
Toonaangevende dienstverlening Publieksdienstverlening Digitaliseren dienstverlening
Producten verder digitaliseren. 76
Wat gaan wij er voor doen (= uit de
Prestatie/activiteit (die bijdraagt aan doelstelling)
doelenboom)
Menselijke maat door hostmanship Betere samenwerking en sturing
Ondersteunen van niet digitaal vaardige burgers.
Wabo proces leanen en digitaliseren.
Klantwaarden bepalen met bewoners.
Medewerkers opleiden in hostmanship.
Zaak- en procesgericht werken verder uitwerken in samenhang met digitaliseren van processen.
Medewerkers opleiden in zaakgericht werken met de midoffice.
Managementinformatie verbeteren en gebruiken voor optimaliseren dienstverlening en organisatie.
Maatwerk door thuisbezorgen
reisdocumenten
Aansluiten bij landelijke pilot en mogelijkheid onderzoeken of thuisbezorgen van reisdocumenten gewenst en mogelijk is.
Onderzoek naar mogelijkheid van uitgifte automaat voor waardepapieren.
Nieuwe contactkanalen voor burgers
Verdere uitwerking, opleiding en ontwikkeling van inzet social media en webcare voor dienstverlening door klantcontactcentrum.
Meten behoefte burgers en bedrijven
Digitaal en geautomatiseerd klanttevredenheidsonderzoek verder ontwikkelen.
Benchmark instrument Waar staat je gemeente inzetten voor verbetering dienstverlening.
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000; -:voordeel; +: nadeel Begroting 2014 Lasten Bestaand beleid Lasten voor mutaties reserves Totaal lasten Baten Bestaand beleid Baten voor mutaties reserves Onttrekking reserves Onttrekking reserves Totaal baten Saldo Dienstverlening, wijken en kernen
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
5.184 5.184 5.184
5.455 5.455 5.455
5.302 5.302 5.302
5.302 5.302 5.302
5.303 5.303 5.303
-1.710 -1.710 -46 -46 -1.756 3.428
-1.926 -1.926
-1.926 -1.926
-1.926 -1.926
-1.926 -1.926
-1.926 3.529
-1.926 3.376
-1.926 3.376
-1.926 3.377
Toelichting lasten en baten Het college heeft de ambitie om wijk- en kerngericht te werken. Om dit mogelijk te maken is een algemeen budget van € 350.000 beschikbaar voor kleinere initiatieven. Daarnaast wil het college budgetten (minimaal € 650.000) labelen voor wijken en kernen. Op de sociale agenda kan dit door bij het formuleren van maatschappelijke opgaven een deel van het budget wijk- en kernspecifiek in te zetten, (bron kadernota). Ook is vanuit de Meicirculaire voor 2015 incidenteel een bedrag van € 153.000 beschikbaar gesteld voor de organisatie van de waterschapverkiezingen. Per 1 juli 2014 is de Wet aanpassing waterschapverkiezingen in werking getreden, wat inhoudt dat deze in 2015 tegelijk met de verkiezingen voor de provinciale staten plaatsvinden. Gemeenten krijgen door de wetswijziging voor het eerst een rol bij het organiseren van waterschapverkiezingen, het extra werkbudget in 2015 is hiervoor bestemd. 77
Het verschil tussen de inkomsten in 2015 en 2014 vloeit voort uit het besluit om in 2014 een (incidentele) aframing te doen op de tegenvallende legesinkomsten voor rijbewijzen en reisdocumenten (kadernota 2015).
Toelichting reservemutaties Een onttrekking van € 46.000 aan de reserve stadsbeheer (IRS) loopt in 2014 af, omdat een activum dat aan dit programma werd toegerekend, volledig is afgeschreven. Daarom vinden er vanaf 2015 geen reservemutaties meer plaats ten laste of ten gunste van dit programma.
Kadernota 2015-2018 Voor dit programma is dit onderdeel niet van toepassing.
78
Programma 8 Bestuur en financiën Inleiding Het bestuur van de gemeente – raad en college samen – wil werken vanuit een open en verbindende bestuursstijl. Het initiatief ligt bij de samenleving. De inwoners en organisaties zijn heel goed in staat hun eigen afwegingen te maken en verantwoordelijkheid te nemen. Het gemeentebestuur wil daarom open staan voor goede ideeën en het beeld doorbreken dat alles van te voren wordt bepaald. Na toetsing aan de eigen normen willen we dan faciliterend en waar mogelijk voortvarend te werk gaan. De gemeenteraadsleden vertegenwoordigen de inwoners van de gemeente, geven richting in beleidskaders en controleren het bestuur. Het college van burgemeester en wethouders voert de ambities uit. De nieuwe gemeente gaat gezien omvang en kwaliteit haar belangen op andere overheidslagen
goed
behartigen
en
werkt
nauw
samen
met
gemeenten
in
de
regio.
We willen een reëel sluitende meerjarenbegroting. We willen structurele lasten dekken door structurele inkomsten. We zullen moeten leren werken met krappere budgettaire kaders. Dat vraagt een andere houding
en
een
solide
financieel
beleid.
Daarbij
hoort
een
gezond
weerstandsvermogen
(minimaal 1.0 maar liever meer). We willen geen verzwaring van de lokale lasten voor de inwoners. Prijsinflatie wordt doorberekend. Verhoging is, als laatste middel, alleen mogelijk als dit noodzakelijk is voor de financiering van onvoorziene tekorten in het kader van de decentralisaties op het sociale domein. Dit komt pas aan de orde nadat eerst is gekeken naar de mogelijkheden voor aanvullende dekking in het sociale domein en vervolgens ook op andere beleidsterreinen er geen acceptabele financiering kan worden gevonden.
Relevante ontwikkelingen Er is sprake van een omslag. De economische crisis van de afgelopen jaren heeft duidelijke invloed gehad op de gemeentelijke financiën en heeft bijgedragen aan de veranderde visie op de relatie overheid
–
inwoners.
Nederland
is
in
de
overgang
van
een
verzorgingsstaat
naar
een
participatiemaatschappij en de rol van de overheid wordt meer faciliterend. Deze ontwikkeling is ook zichtbaar in het beleid en de uitvoering van de drie decentralisaties op het sociaal terrein. Binnen het proces van de strategische heroriëntatie maakt de gemeente hiervoor samen met de inwoners en de organisaties in 2014 keuzes. Strategische heroriëntatie Het gemeentebestuur is vanaf de start van de nieuwe bestuursperiode in de nieuwe gemeente gaan werken vanuit een open houding richting inwoners en organisaties. Vanuit die houding is dit voorjaar ook de beginspraak gehouden over de strategische heroriëntatie. Er zijn participatieavonden in de wijken en kernen gehouden waar gesproken werd over de rollen van de samenleving en van de gemeente. Tevens werden er onder de naam “Nieuw en anders” thematische participatieavonden gehouden voor de sociale agenda. De resultaten van de avonden zijn naar de deelnemers teruggekoppeld. De inwoners stellen zichzelf centraal en kiezen voor samenwerking, innovatie en variatie. Verenigingen en organisaties zien een belangrijke rol voor zichzelf in de toekomstige samenleving. Van de gemeente wordt een faciliterende rol verwacht met oog voor de vrijwilliger, vormen van netwerk, financiering en duidelijk beleid.
79
Herinrichting van het sociale domein In 2014 zijn de nieuwe Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet door de Tweede en de Eerste Kamer aangenomen. Met de drie decentralisaties komen - naast de al bestaande taken - nieuwe taken voor nieuwe doelgroepen naar de gemeente toe. Hoewel er tot het laatst onzekerheid was over het al dan niet doorgaan van de wetgeving en de ingangsdatum van 1 januari 2015, heeft onze gemeente zich in 2014 voorbereid op haar nieuwe taken. Het hele transformatieproces dat nu plaatsvindt, vraagt om een intensieve betrokkenheid vanuit het financiële beleidsveld. De gemeentelijke begroting neemt fors in omvang toe en moet op een geheel andere wijze worden ingericht. Ook het verantwoordingsproces over de besteding van budgetten naar het Rijk verandert. Maar op dit moment sluit die verantwoording nog niet goed aan bij de “ontschotting” van de financiële middelen binnen de integratie-uitkering sociaal domein (voorheen Deelfonds sociaal domein), een onderdeel van het Gemeentefonds. De regie op de gemeenschappelijke regelingen en de verbonden partijen verandert ook als gevolg van de strategische heroriëntatie en de decentralisaties. De vraagstelling aan deze partijen wordt een andere, de rol van de gemeente als opdrachtgever verandert en de partijen zelf maken deel uit van het veranderingsproces. Dit vraagt een grote inzet van de gemeente: regie op het veranderingsproces en aandacht voor zaken zoals de kosten- en risicoverdeling.
Effectindicatoren Effectindicator I:
Opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen. Te vergelijken met de opkomst bij de landelijke verkiezingen en bij de waterschapsverkiezingen;
Effectindicator II:
% Gegronde bezwaarschriften tegen besluiten van b&w;
Effectindicator III:
Aantal gegronde klachten over bestuurders;
Effectindicator IV:
Aantal gegronde klachten over ambtenaren;
Effectindicator V:
Goedkeuring begroting;
Effectindicator VI:
Omvang weerstandsvermogen;
Effectindicator VII:
Omvang lokale lasten t.o.v. 2014 en t.o.v. vergelijkbare gemeenten;
Effectindicator VIII:
Resultaat grondexploitatie.
80
Doelenboom
Bestuur en Financiën
Verbindend opereren, dichtbij de inwoners
Vertegenwoordigen, Kaderstellen en Controleren
Inbreng van onderwerpen voor de politieke agenda (Raad)
Daadkrachtig en verbindend sturen
Met heldere besluiten initiatieven van inwoners, organisaties en bedrijven faciliteren
De voornemens uit het collegeakkoord realiseren
De inwoners centraal,dichtbij de inwoners staan
Steeds in gesprek met de samenleving
De efficiënte, effectieve, kwalitatieve en innovatieve organisatie
Belangenbehartiging bij Provincie, Rijk en Europa
Versterken van de kernwaarden en integriteit van bestuur en organisatie
Voortrekkers-rol in de regio
Samenwerking in het Groene Hart
Voortrekkersrol in de regio, verantwoordelijkheid nemen voor regionale zaken
Regio verbonden partijen
Solide financiële positie
Structureel sluitende (meerjaren) begroting
Geen lastenverzwaring
Lasten op niveau van 2014 houden
Voldoende weerstandsvermogen
Noodzakelijke ombuigingen worden gefaseerd doorgevoerd
In control zijn op financiële processen, risicomanagement
Beheersing Planning- en Controlcyclus
Solide grond- en vastgoedexploitaties
Elk jaar de vooruitgang evalueren in een gesprek met Raad en maatschappelijke partners
81
Prestatie overzicht Welke prestaties gaan wij daarvoor in 2015 leveren Verbindend opereren, dichtbij de inwoners Vertegenwoordigen, kaderstellen,
Controleren (Raad)
De raad krijgt in 2015 een volle agenda. Onder meer zal de raad vergaderen en besluiten over de implementatie van de 3D-decentralisaties, het wijken- en kernen beleid en over de uitwerking van de strategische heroriëntatie.
Inbreng van onderwerpen voor de
politieke agenda (Raad)
De raad zal dit op zijn eigen wijze invullen, onder meer via contacten met inwoners en organisaties en via het werken met het vergadermodel.
De inwoners centraal,
dichtbij de inwoners staan
Het initiatief is aan de inwoners en de organisaties, hun initiatieven worden – na toetsing aan onze doelstellingen – gefaciliteerd.
Steeds in gesprek zijn met de
samenleving
We werken met beginspraak. We staan open voor contact. We houden info-avonden. We gaan op werkbezoek.
Daadkrachtig en verbindend besturen Met heldere besluiten initiatieven van
Open staan voor initiatieven en deze ondersteunen.
De ambities uit het Collegeakkoord worden omgezet
inwoners, organisaties en bedrijven faciliteren De voornemens uit het collegeakkoord realiseren
in beleid en uitgevoerd. Dit is in de andere Programma’s van deze begroting uitgewerkt.
Organisaties prikkelen om het werk
slimmer te doen Een efficiënte, effectieve, kwalitatieve en
In gesprek blijven met de organisaties, inspireren om nieuw en anders te werken.
De organisatie werkt op basis van prestatieafspraken.
Belangen behartigen langs formele en informele lijn,
innovatieve organisatie Belangenbehartiging bij Provincie, Rijk en Europa
zorgen voor goede bestuurlijke en ambtelijke contacten.
Versterken van de kernwaarden en
Integriteitsbeleid wordt in 2015 geformuleerd.
Deze evaluatie in 2015 verrichten.
Bestuurlijke tafels Alphen/Gouda/Woerden zijn
integriteit van bestuur en organisatie Elk jaar de voortgang evalueren in een gesprek met raad en maatschappelijke partners Voortrekkersrol in de regio Samenwerking in het Groene Hart
geïnstalleerd en hebben projectplannen gereed.
Met Gouda en Woerden zijn stappen gezet voor het verbinden van het Groene Hart aan de stedelijke Randstad.
Voortrekkersrol in de regio,
Alphen aan den Rijn is ‘preferred partner’ in de
verantwoordelijkheid nemen voor
basiscoalitie voor de samenwerking in, en uitvoering
regionale zaken
van taken op operationeel niveau.
In samenwerking op strategisch niveau vindt waar mogelijk afstemming plaats met de basiscoalitiepartners.
82
Regie verbonden partijen
Holland Rijnland heeft zich ontwikkeld tot een netwerkorganisatie met een lichte ondersteuning en een nieuwe gemeenschappelijke regeling.
Een nieuwe Nota Verbonden Partijen wordt vastgesteld.
Solide financiële positie Structureel sluitende (meerjaren)begroting
We doen dit door een stringent begrotingsbeleid te blijven voeren, waarin we: • nieuwe lasten toetsen aan het 3xO-criterium (onvermijdelijk, onvoorzien en onuitstelbaar); • structurele lasten dekken met structurele middelen; • bij investeringen de hieruit voortvloeiende onderhouds- en beheerlasten gelijktijdig volledig verwerken in de begroting; • onderschrijdingen op (investerings-)kredieten direct terug laten vloeien naar de algemene middelen of de betreffende bestemmingsreserve; • tegenvallers in lasten en baten in beginsel binnen het desbetreffende programma opvangen.
In de programmabegroting blijft een deel van de middelen beschikbaar voor tegenvallers.
Elke voorgenomen wijziging in ruimtelijke plannen en projecten met effect op de vastgestelde grondexploitaties wordt eerst in het college met inbegrip van de financiële consequenties en dekking vastgesteld.
Reserves en voorzieningen worden opgeschoond. Dit levert op korte termijn minimaal € 1,5 miljoen op, voor de langere termijn wordt dit periodiek gedaan.
De veranderopgave en uitwerking van de bezuinigingsvoorstellen worden gemonitord. In de planning & controlcyclus wordt de gemeenteraad over de voortgang geïnformeerd.
Het college blijft op zoek naar mogelijkheden om efficiënter te presteren.
Voldoende weerstandsvermogen
Sterk risicomanagement waarbij vroegtijdig afwegingen worden gemaakt. Er komt hierbij één risicoreserve voor de gehele gemeente.
Noodzakelijke ombuigingen worden
gefaseerd doorgevoerd
In 2015 wordt € 3,9 miljoen aan bezuinigingen gerealiseerd.
In 2016 komt daar (in afgeronde bedragen) € 1 miljoen bij en in 2017 nog eens € 4 miljoen.
In 2015 en 2016 wordt voor 0,9 miljoen structureel bezuinigd op de sociale agenda. Met name op welzijnsproducten, vermindering subsidies en vermindering bijdragen op Theater Castellum en Streekmuziekschool.
De gemeentelijke organisatie richt taken en processen efficiënter in. De taakstelling van € 1,5 83
miljoen op de organisatie wordt tijdig gerealiseerd.
Het budget voor bestemmingsplannen gaat omlaag. De werkzaamheden worden door eigen personeel opgevangen.
De besparing op samenwerkingsverbanden zal voornamelijk worden gerealiseerd door vermindering van de bijdrage aan Holland Rijnland vanuit het proces Kracht 15.
Voor € 0,8 miljoen wordt bezuinigd door geen rente meer toe te voegen aan reserves waarvoor dit niet strikt noodzakelijk is.
Verbonden partijen en subsidieontvangers leveren een evenredige bijdrage.
In control zijn op financiële processen,
risicomanagement
Bijsturen via Voorjaarsrapportage en Najaarsrapportage.
Nota treasury vaststellen.
Nota reserves en voorzieningen vaststellen.
Beheersing Planning- en Controlcyclus
Planning- en Controlkalender opstellen.
Solide grond- en vastgoedexploitaties
Grondexploitaties worden elk jaar herijkt.
Beheer- en onderhoudskosten meenemen (“Life cycle cost management”) bij nieuw areaal en nieuwe objecten.
Geen lastenverzwaring Lagere lasten dan vergelijkbare
Implementatie maatregelen Kadernota 2015.
gemeenten
Inverdieneffecten behalen door organisaties te prikkelen om het werk slimmer te doen.
Efficiënte en effectieve organisatie, implementatie maatregelen Kadernota 2015 op eigen organisatie.
Harmonisatie van tarieven in 2015 afgerond.
De totale lasten blijven gelijk en worden jaarlijks alleen aangepast aan het inflatiepercentage. Verhoging is, als laatste middel, alleen mogelijk als dit noodzakelijk is voor de financiering van onvoorziene tekorten in het kader van de decentralisaties op het sociale domein. Dit komt pas aan de orde nadat eerst is gekeken naar de mogelijkheden voor aanvullende dekking in het sociale domein en vervolgens ook op andere beleidsterreinen er geen acceptabele financiering kan worden gevonden.
84
Wat mag het kosten? Bedragen x € 1.000; -:voordeel; +: nadeel Begroting 2014 Lasten Bestaand beleid Lasten voor mutaties reserves Toevoeging reserves Toevoeging reserves Totaal lasten Baten Bestaand beleid Baten voor mutaties reserves Onttrekking reserves Onttrekking reserves Totaal baten Saldo Bestuur en financiën
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
18.657 18.657 11.013 11.013 29.670
15.651 15.651 12.456 12.456 28.108
13.710 13.710 7.387 7.387 21.097
12.852 12.852 7.994 7.994 20.846
11.842 11.842 5.262 5.262 17.104
-142.044 -142.044 -11.090 -11.090 -153.134 -123.464
-134.625 -134.625 -10.290 -10.290 -144.915 -116.808
-132.814 -132.814 -4.541 -4.541 -137.355 -116.258
-132.913 -132.913 -2.870 -2.870 -135.783 -114.938
-130.667 -130.667 -2.101 -2.101 -132.768 -115.664
Toelichting lasten en baten De afname van de lasten wordt veroorzaakt door de implementatie van maatregelen genomen in de Kadernota 2015. Hierin is onder meer de zoekrichting opgenomen ‘de efficiënte en effectieve organisatie’. De afname in het meerjarenperspectief van de baten wordt verklaard door de algemene dekkingsmiddelen. Met name de Algemene Uitkering neemt af in meerjarenperspectief 8 mln. vanaf 2015. Verder zijn in de Kadernota 2015 incidenteel zoekrichtingen meegenomen voor vastgoed € 1.4 mln. en overig 1,5 mln.
Toelichting reservemutaties De reguliere dotaties en onttrekkingen aan de reserves van dit programma hebben betrekking op de bedrijfsvoering. De toename in de toevoeging van de reserves vergeleken met de begroting 2014 wordt veroorzaakt door de inzet van de algemene reserve ter egalisatie van het begrotingssaldo in de kadernota 2015 van € 2.000.000 in 2015 en € 1.100.000 in 2016. De afname in het meerjarenbeeld wordt verklaard door de vermindering van de incidentele mutatie in de reserve Nuon structurele dekking van € 3.600.000.
85
Mutatie reserves Bedragen x € 1.000 Structureel/incidenteel Reserve
Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018 2018 Incidenteel I-Incidenteel mut. reserve dekking vjn 2011-2015 279 I-Incidenteel mut. reserve Nuon struct. dekking 4.827 4.746 1.198 1.198 I-Incidenteel mut. reserve verv.inv automatisering 220 I-Incidenteel mutaties algemene reserve 2.711 1.171 1.590 312 3.444 2.644 I-Incidenteel mutaties reserve e-dienstverlening 521 Totaal - Incidenteel 7.758 6.717 2.788 1.510 3.444 2.644 Structureel/incidenteel Reserve Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018 2018 Structureel mutaties algemene reserve 1.869 239 1.869 1.869 Mutaties bestemmingsreserve vastgoedmanagement 24 24 mutaties reserve bedrijfsmiddelen ad 63 80 61 78 59 51 59 86 mutaties reserve bijstelling ambitieniveau grex 430 430 430 430 mutaties reserve bovenwijkse voorzieningen 292 333 413 445 mutaties reserve brede school Snijdelwijk 262 175 254 175 246 175 237 175 mutaties reserve brede school Waterrijk 261 70 259 70 254 70 249 70 mutaties reserve btw activa 258 258 258 156 mutaties reserve co-fin infrastructurele werken 12 4 mutaties reserve decentrale arbeidsvoorwaarden 72 72 72 72 mutaties reserve gemeentehuis 29 29 29 29 mutaties reserve huisvesting bibliotheek 19 19 20 20 mutaties reserve huisvesting Coenecoop College 4 6 7 8 mutaties reserve huisvesting nieuw Alphen 271 418 260 409 254 399 248 390 mutaties reserve inrichting begraafplaatsen 8 8 8 8 mutaties reserve kapitaallasten theater/garage 321 304 288 272 mutaties reserve kapitaallasten vve-zalen 14 13 13 13 mutaties reserve kapitaallasten wab 57 56 55 54 mutaties reserve locatie Havenstraat 5 10 22 9 21 9 21 9 20 mutaties reserve locatie Torenpad 29 43 44 46 48 mutaties reserve mfc De Plataan 52 51 49 48 mutaties reserve mobiliteit fusie 0 14 mutaties reserve nazorg stadhuis 33 62 32 60 31 59 31 57 mutaties reserve onderwijshuisvesting 353 261 174 116 mutaties reserve overname Heijmans/Terra Amvest 38 38 38 38 mutaties reserve stadshart ad 4 20 3 4 3 3 mutaties reserve vervangingsinv automatisering 680 1.695 680 1.436 680 1.341 680 651 Totaal - Structureel 4.698 3.573 4.599 3.031 4.550 2.870 2.618 2.101 Totaal - 8 Bestuur en financiën 12.456 10.290 7.387 4.541 7.994 2.870 5.262 2.101
Incidentele baten en lasten Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +: voordeel Pr o g r O m s c h r ijv in g
2015 L as ten
8
2016
Baten
L as ten
2017
Baten
L as ten
Baten
2018 L as ten
Baten
Bes tu u r en fin an c ien 521
Meicirc. GF 2011 NUP
-1.500
Zoekrichting Overig vrijval reserves
-1.400
Zoekrichting Vastgoed verkoop panden Overig, per saldo
-9
160
Mutaties reserves: NUP E-dienstverlening (tgv reserve Automatisering)
220 -521
Meicirculaire GF: NUP Nat. Uitv. Progr. (tlv reserve)
-279
Alg. dekking tlv Reserve dekking 849
-1.171
Alg. dekking tlv Nuon Struct. Dekkingsreserve
4.827
-4.746
Egalisatie begrotingssaldo kadernota via alg.res.
1.862
Alg. dekking tlv Algemene Reserve
To taal pr o g r am m a 8
7.749
-312 1.198
-1.198
1.590 -9.096
2.948
-1.510
3.444
2.644
3.444
2.644
86
Kadernota 2015-2018 Bedragen x € 1.000; -:nadeel; +: voordeel Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Bezuinigingstaakstelling Reservemutaties saldo begroting Totaal - Incidenteel Structureel Algemene uitkering Algemene uitkering Baten onroerende-zaakbelasting eigenaren Baten onroerende-zaakbelasting eigenaren Baten onroerende-zaakbelasting gebruikers Baten precariobelasting Bezuinigingstaakstelling Bezwaar- en beroepscommissie/externe adviseur Bezwaar- en beroepscommissie/externe adviseur Burgerparticipatie Directieteam Directieteam Intergemeentelijke en regionale samenwerking Intergemeentelijke en regionale samenwerking Juridisch-bestuurlijke werkzaamheden Juridisch-bestuurlijke werkzaamheden Langlopende leningen Ombudscommissie Regiosamenwerking in het Groene Hart Reservemutaties bespaarde rente Saldo kostenplaatsen Stelposten nieuw beleid Totaal - Structureel Totaal - 8 Bestuur en financiën
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel kadernota I-Incidenteel mutaties algemene reserve inkomensoverdrachten van het rijk - algemeen Stelpost kadernota ozb niet-woningen eigenaren ozb woningen eigenaren ozb niet-woningen gebruikers precariorechten en recognities Stelpost kadernota overige uitgaven presentievergoedingen overige uitgaven overige uitgaven personeel van derden bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen gemeentelijke bijdragen - algemeen abonnementen - boeken en vakbladen advieskosten Stelpost kadernota overige uitgaven gemeentelijke bijdragen - algemeen mutaties reserves Toerekening lasten van (andere) kostenplaatsen Stelpost kadernota
Begroot 2015 -2.900 2.000 -900 -1.101 0 -103 -323 -62 -685 -333 50 30 -30 -23 -380 0 0 13 -38 500 10 150 -1.289 -347 0 -3.961 -4.861
Begroot 2016
Begroot 2017
0 1.055 1.055 -1.380 0 -137 -417 -86 -685 -901 50 30 -30 -23 -380 -200 -76 13 -38 500 10 150 -1.216 -722 0 -5.538 -4.483
0 2.397 2.397 -1.708 0 -162 -489 -103 -685 -1.378 50 30 -30 -23 -380 -200 -76 13 -38 500 10 150 -1.129 -1.097 1.000 -5.745 -3.348
Begroot 2018 0 2.059 2.059 -1.756 0 -187 -560 -121 -685 -1.878 50 30 -30 -23 -380 -200 -76 13 -38 500 10 150 -1.129 -1.097 1.000 -6.407 -4.348
Ombuigingen en beleidsintensivering Door middel van de Kadernota heeft de gemeenteraad invulling gegeven aan de op te stellen programmabegroting 2015-2018. De strategische heroriëntatie geeft voor dit programma de volgende
concrete!! maatregelen weer. Daarnaast geeft de strategische heroriëntatie/kadernota op onderdelen een beleidsintensivering aan. Voor dit programma betekent dit: Product
Bedrag
Concrete invulling bezuiniging
Effect
Risico
Gehele
800.000
Zoekrichting Overige:
Geen
Geen
(m.i.v. 2015)
koopkrachtbehoud
Rentetoevoeging van 1,25%
reserves
begroting
aan reserves laten vervallen Gehele
500.000
begroting
Zoekrichting Overige:
Geen
Geen
(m.i.v. 2018) Structurele onderbesteding op budgetten afromen
Gehele
Zoekrichting organisatie en
Minder capaciteit
Langere doorlooptijd
begroting (via
1.500.000
bedrijfsvoering
voor
van producten
verlaging
Vermindering
ondersteuning
opslag
personeelskosten en
overhead)
bedrijfsvoeringskosten
Product
Bedrag
Concrete invulling intensivering
Regionale
150.000
Extra inzet op regionale samenwerking in Rijnstreek en Groene
samenwerking
Hart
87
Overzicht algemene dekkingsmiddelen en post onvoorzien Het overzicht algemene dekkingsmiddelen en het bedrag voor onvoorzien zijn, naast de te realiseren programma’s, verplichte onderdelen van het Programmaplan (zie artikel 8 van het BBV).
Overzicht algemene dekkingsmiddelen Het overzicht algemene dekkingsmiddelen bevat de middelen die voor de gemeente vrij besteedbaar zijn. Dit overzicht is een verplicht onderdeel van het Programmaplan, en biedt inzicht in de middelen waar geen rijksverplichting of andere beperking op rust. Bedragen x € 1.000
Alge me ne d e kkingsmid d e le n Ond e rwe rp
Be gr 2 0 1 5
Renteresultaat
9.815
Dividend Algemene Uitkering
Be gr 2 0 1 6 9.440
Be gr 2 0 1 7
Be gr 2 0 1 8
9.845
9.584
2.034
1.704
1.704
1.704
142.269
143.682
143.767
141.703
16.195
16.437
16.534
16.630
3.000
3.043
3.060
3.078
306
306
306
306
Belastingen -OZB eigenaren -OZB gebruikers -Hondenbelasting -Toeristenbelasting
46
46
46
46
-Parkeerbelasting
2.795
2.822
2.907
2.897
-Precariobelasting
1.000
1.000
1.000
1.000
Totaal belastingen
23.343
23.654
23.854
23.958
1 7 7 .4 6 1
1 7 8 .4 8 0
1 7 9 .1 7 0
1 7 6 .9 4 8
T ota a l a lg. d e kkingsmid d e le n
De afname in meerjarenperspectief van de algemene dekkingsmiddelen wordt met name veroorzaakt door een afname van de algemene uitkering.
Onvoorzien Het geraamde bedrag voor onvoorzien voor de periode 2015-2018 bedraagt jaarlijks € 100.000.
88
Paragrafen Grondbeleid Inleiding In de paragraaf grondbeleid licht de gemeente toe hoe zij haar grondbeleid inzet om de doelstellingen uit de programma’s te verwezenlijken. Grondbeleid omvat de mogelijkheden van de overheid om in te grijpen op de grondmarkt. Hierin worden twee extremen onderscheiden, actief en faciliterend grondbeleid. Bij actief grondbeleid handelt de gemeente risicodragend op de grondmarkt. Bij faciliterend grondbeleid beperkt de gemeente zich tot haar regiefunctie en stuurt zij op basis van haar publiekrechtelijk instrumentarium. In de praktijk zijn er allerlei mengvormen waarbij de gemeente in meer of mindere mate risicodragend bij de ontwikkeling van gronden (de grondexploitatie) betrokken is. Uitgangspunten grondbeleid In het kader van de fusie is geïnventariseerd wat de grondbeleidskaders zijn binnen de drie fusiepartners Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude. Vervolgens is geprioriteerd welke onderdelen van het grondbeleid voor de fusie geharmoniseerd moeten worden en welke nog na de fusie verder uitgewerkt konden worden. Uit de inventarisatie is naar voren gekomen dat de fusiepartners op hoofdlijnen een overeenkomstig grondbeleidskader hadden. De integratie van de grondexploitaties tot één meerjarenperspectief grondexploitaties (MPG) heeft daarom prioriteit gekregen. Inmiddels is het eerste integrale MPG (MPG 2014) vastgesteld. Komende periode worden ook de volgende onderdelen van het grondbeleidskader verder uitgewerkt.
Nota grondbeleid (inclusief de in 2014 vastgestelde nota grondprijsbeleid);
Nota bovenwijkse voorzieningen;
Risicomanagement grondexploitaties (onderdeel nota risicomanagement).
Gemeente Alphen aan den Rijn kiest op dit moment primair voor een faciliterend grondbeleid. In specifieke gevallen kan hiervan worden afgeweken. Dit is het geval indien:
Het gaat om maatschappelijke voorzieningen welke anders niet worden gerealiseerd, zoals scholen / bruggen;
De gemeente een uitgebreide grondpositie heeft in een project;
Het project een meer dan marktconforme verdienpotentie heeft in combinatie met een aanvaardbaar en beheersbaar risicoprofiel;
De markt een project niet oppakt, omdat deze onrendabel of te complex is (te lange looptijd, veel partijen) en het project maatschappelijk zeer gewenst is.
Per ontwikkelingsgebied wordt – afhankelijk van de specifieke situatie – de meest geschikte vorm van grondbeleid gekozen. Ook voor het grondprijsbeleid is maatwerk het uitgangspunt. Voor het bepalen van de grondprijzen wordt daarom gebruik gemaakt van de residuele grondwaardemethode. Voor het grondgebied van de voormalige gemeenten Boskoop en Rijnwoude is er een nota bovenwijkse voorzieningen vastgesteld. In deze nota’s is vastgelegd hoeveel ruimtelijke ontwikkelingen bij moeten dragen aan de bovenwijkse voorzieningen die binnen de gemeente worden gerealiseerd. Deze nota’s vormen ook binnen de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn het kader voor het verhaal van de kosten van bovenwijkse voorzieningen voor het grondgebied van Boskoop en Rijnwoude. Parallel wordt in de
89
komende periode gewerkt aan nieuw beleid voor het totale grondgebied. Hierbij ligt er een belangrijke relatie met de nieuwe structuurvisie. Meerjarenperspectief grondexploitaties (MPG) Het MPG geeft een integraal beeld van de investeringen die de gemeente heeft gedaan in de grondexploitaties, het verwachte resultaat van die investeringen, het risico dat de gemeente loopt over deze investeringen en de wijze waarop zij dit risico beheerst. Onder het begrip ‘grondexploitaties’ vallen hierbij zowel de gemeentelijke, actieve grondexploitaties als de exploitaties waarbij de gemeente faciliterend optreedt en een (anterieure) overeenkomst en/of exploitatieplan heeft vastgesteld (of voornemens is vast te stellen). De programmabegroting is opgesteld op basis van de laatst vastgestelde actualisatie van de grondexploitaties (MPG 2014). Het MPG 2014 is doorgerekend op basis van onderstaande parameters op prijspeildatum 1-1-2014. Tussentijdse wijzigingen in de uitgangspunten voor de grondexploitaties worden via projectvoorstellen aan de raad voorgelegd en verwerkt in het MPG 2015. Bij het doorrekenen van het MPG 2014 zijn de volgende parameters gehanteerd: Parameters Rente
4,0%
Prijsontwikkeling kosten
2,2%*
Prijsontwikkeling opbrengsten
Wonen
t/m 2018 0,0 % Vanaf 2019 1,0%
Overige functies
t/m 2015 0,0% Vanaf 2016 1,0%
Bij lopende overeenkomsten
Mogelijkheid om gemotiveerd af te wijken
Het MPG maakt een onderscheid in: A. Vastgestelde grondexploitaties; B. In voorbereiding zijnde grondexploitaties; C. Toekomstige grondexploitaties.
A: Vastgestelde grondexploitaties Vastgestelde projecten zijn projecten, waarvan door de gemeenteraad tot uitvoering is besloten. De planinhoud en de grondexploitatie zijn vastgesteld (uitvoeringskrediet). Deze projecten zijn onomkeerbaar. Het financieel resultaat van deze projecten is taakstellend. Voor zover het projecten met een negatief saldo betreft is voor het tekort een voorziening gevormd.
B: In voorbereiding zijnde grondexploitaties Tot deze categorie behoren de projecten waarvoor door de gemeenteraad een voorbereidingskrediet beschikbaar is gesteld. Met dit voorbereidingskrediet worden diverse onderzoeken en studies verricht, die noodzakelijk zijn om de (on)haalbaarheid van een project aan te tonen. In algemene zin geldt dat er bij dergelijke projecten een bestuurlijk voornemen is om deze projecten te realiseren. Het besluit daartoe dient echter nog door de gemeenteraad te worden genomen. Tot dat besluit is er nog sprake van omkeerbare projecten. Het financieel resultaat van deze projecten geeft, naarmate er meer onderzoeken zijn verricht, meer zekerheid dan de projecten in de toekomst. Het financieel resultaat is slechts indicatief en er is pas sprake van een financieel kader na vaststelling van de grondexploitatie. Als de gemeente wel al gronden heeft verworven ten behoeve van deze projecten, dan worden ze geadministreerd onder de niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG’s). 90
C: Toekomstige grondexploitaties De projecten die nog niet in voorbereiding zijn, zijn in het MPG opgenomen als “toekomstige” projecten. Het financiële resultaat van deze projecten dient te worden geïnterpreteerd als zijnde richtinggevend. De planinhoud staat immers nog niet vast. De grondexploitatie van deze projecten is gebaseerd op aannames/inschattingen ten aanzien van kosten, opbrengsten en fasering. Aangezien er over deze projecten nog geen (financiële) besluitvorming heeft plaatsgevonden is er sprake van omkeerbare projecten. Als de gemeente wel al gronden heeft verworven ten behoeve van deze projecten, dan worden ze geadministreerd onder de niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG’s). Resultaten Het
MPG
(Meerjarenperspectief
Grondexploitatie)
is
het
financiële
totaaloverzicht
van
alle
grondexploitaties. Onderstaande tabel geeft inzicht in het saldo van het MPG. In de tabel is het saldo van het MPG 2014 opgenomen op netto contante waarde datum 1-1-2014 en 1-1-2015. Het saldo per 1-1-2015 is gebaseerd op het uitgangspunt dat in 2014 alle grondexploitaties conform begroting worden uitgevoerd.
Resultaten MPG Actueel MPG 2014 (ncw 01-01-14)
Actueel MPG 2014 (ncw 01-01-15)
Positieve projecten
€
43.878.057 €
45.633.179
Negatieve projecten
€
-142.094.436 €
-147.778.213
A - Vastgestelde Grondexploitaties
€
-98.216.379 €
-102.145.034
B - Voorbereidingskrediet
€
138.476 €
144.015
C - Toekomst
€
TOTAAL ALLE PROJECTEN
€
-
€
-98.077.903 €
-102.001.019
In de praktijk zullen er bij de uitvoering van de grondexploitaties afwijkingen ontstaan ten opzichte van de begroting. Deze afwijkingen worden verwerkt in het MPG 2015. Risico’s Door de samenvoeging van Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude kent de gemeente Alphen aan den Rijn op dit moment een breed scala aan grondexploitatieprojecten. Rol van en risico voor de gemeente verschillen sterk per project. Bij projecten waar de gemeente een faciliterend grondbeleid voert is het risico anders dan bij projecten waar de gemeente een actief grondbeleid voert en daarmee zelf het risico loopt over de gronduitgifte. Risico’s op de grondexploitatieprojecten worden benoemd en gekwantificeerd. Hierbij wordt rekening gehouden met de kans dat een risico zich voordoet en de impact die het risico in dat geval op het resultaat van de grondexploitatie heeft. Per saldo resulteert dit in een gewogen risicoprofiel dat zich vertaalt in een bandbreedte in relatie tot het resultaat. Wanneer de kans dat een risico zich voordoet groter is dan 50% wordt het niet meer als risico beschouwd, maar als zekerheid en wordt het in de grondexploitatie opgenomen. Het risicoprofiel van de grondexploitaties wordt jaarlijks tegelijk met de grondexploitaties geactualiseerd. Het risico op de grondexploitaties wordt meegewogen bij de bepaling van het weerstandsvermogen. Reserves en voorzieningen Het MPG bestaat uit winstgevende en verlieslatende grondexploitaties. Winstgevende grondexploitaties worden na afloop van het project ten gunste gebracht van de Reserve grondexploitatie. Indien de 91
boekwaarde van een project positief (meer gerealiseerde opbrengsten dan kosten) is en het risicoprofiel van de nog te maken kosten en de nog te realiseren opbrengsten aanvaardbaar, dan kan overwogen worden tussentijds winst te nemen. Voor verlieslatende (vastgestelde) grondexploitaties is een verliesvoorziening gevormd (op nettocontante waarde per 1-1-2015) voor totaal € 142.094.436 (zie tabel Resultaat MPG, negatieve resultaten van de vastgestelde grondexploitaties). Mutaties op de verliesvoorzieningen worden onttrokken aan (of ten gunste gebracht) van de Reserve grondexploitatie. Vanuit de Reserve grondexploitatie kunnen ook kredieten worden gevormd voor de projecten in voorbereiding of toekomstige projecten. Indien daadwerkelijk een grondexploitatie vastgesteld wordt, maken deze kosten hiervan onderdeel uit en kan het krediet weer vrijvallen ten gunste van de Reserve grondexploitatie. Ook vanuit de Reserve plankosten kunnen voorbereidingskredieten beschikbaar worden gesteld. De Reserve plankosten heeft daarnaast een egalisatiefunctie op het moment dat er minder interne uren aan de grondexploitaties doorbelast kunnen worden dan begroot. Aan de Reserve grondexploitaties is op dit moment vanuit het beleid van de samengevoegde gemeenten ook nog een claim verbonden voor een afdracht/bijdrage aan andere investeringsprojecten. Deze claim is opgenomen in het MPG.
92
Onderhoud kapitaalgoederen Algemeen Met de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen beogen wij kaders te stellen voor de inrichting en kwaliteit van het onderhoud van de openbare ruimte en het gemeentelijk vastgoed. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft een groot aantal hectare openbare ruimte in beheer. In die openbare ruimte vindt een groot aantal activiteiten plaats, zoals wonen, werken en recreëren en mobiliteit. De
kwaliteit
van
voorzieningenniveau
de
kapitaalgoederen
en
uiteraard
de
en
het
(jaarlijkse)
onderhoud lasten.
ervan
Gezien
de
is
bepalend
duurzaamheid
voor van
het de
kapitaalgoederen is dat een taak die continue budgettaire middelen vergt. In 2014 is voor de gemeente Alphen aan den Rijn een nieuwe beheer- en onderhoudsraming opgesteld. In diverse beheerplannen wordt het kwaliteitsniveau en daarbij behorende kostenniveau opgenomen en afgezet tegen de in de begroting opgenomen beschikbare middelen (inclusief de reserves en voorzieningen). zo ontstaat inzicht in het onderhoudsniveau in relatie tot de beschikbare middelen. Een overzicht van de middelen is hieronder weergegeven. De onderhoudskosten zijn inclusief doorberekende ambtelijke kosten en kapitaallasten en conform onze begroting afgerond op duizendtallen. In de reserves en voorzieningen zijn de uitgaven opgenomen zoals die in de respectievelijke beheerplannen zijn geraamd. In de voorliggende begroting is een stap gezet om te komen tot een structurele financiering van het groot onderhoud van kapitaalgoederen. Bij de harmonisatie van beleid komt het college met voorstellen om na 2018 de financiering van groot onderhoud structureel gedekt te hebben.
Infrastructuur - wegen /verkeer en vervoer/water/groen&spelen/riolering Wat willen we bereiken ? Doel voor de voorzieningen in de openbare ruimte is instandhouding van bestaande functionaliteit (inclusief kleine functieaanpassingen). Hierbij moet gedacht worden aan o.a. het ophalen van verhardingen, het vervangen van bomen en ander groen, functioneel behorend bij deze verharding en het herinrichten en reconstrueren van de openbare ruimte met behoud van dezelfde functionaliteiten. Op deze categorie is het beheerplan openbaar gebied “Kiezen voor kwaliteit” van toepassing. De categorie verkeer en vervoer heeft als doel functiewijzigingen en areaaluitbreiding. Dit heeft betrekking op de ontwikkeling van de gemeentelijke verkeers- en vervoersinfrastructuur. Denk hierbij o.a. aan de functionele aanpassingen van bestaande wegen en fietspaden. Op deze categorie is de Structuurvisie Verkeer van toepassing. Daarnaast valt in deze categorie de uitbreiding van te beheren arealen wanneer oplevering plaatsvindt vanuit Stedelijke Projecten. Wat gaan we er voor doen? Op basis van de planning voor grootschalige werkzaamheden 2015-2018 worden reconstructies in de openbare ruimte uitgevoerd. Wat gaat het kosten? Hieronder zijn de budgetten voor 2015 weergegeven m.b.t. de beheer- en onderhoudsactiviteiten voor de uitvoering van het grootonderhoud in de openbare ruimte:
93
Product wegen
Begroting 2015
Beheer en onderhoud wegen
€ 14.960.000
Product verkeer en vervoer
Begroting 2015
Verkeersvoorzieningen
€ 2.966.000
Product bruggen
Begroting 2015
Beheer en onderhoud bruggen
€ 1.378.000
Product water
Begroting 2015
Beheer en onderhoud sloten en watergangen
€ 1.020.000
Product groen
Begroting 2015
Beheer en onderhoud openbaar groen
€ 7.300.000
Product openbare verlichting
Begroting 2015
Beheer en onderhoud openbare verlichting
€ 2.007.000
Product speelvoorzieningen
Begroting 2015
Beheer en onderhoud openbare speelplaatsen
€ 638.000
In het kader van de harmonisatie van de reserves en voorzieningen zijn de reserve reconstructie wegen vanuit areaal Boskoop en de voorziening onderhoud wegen vanuit areaal Rijnwoude samengevoegd in de Integrale Reserve Stadsbeheer (IRS). Deze Integrale Reserve Stadsbeheer kent op begrotingsbasis het volgende verloop: Reserve
Stand 01- 01 V ermeerderingen
Integrale reserve stadsbeheer
€ 24.070.000
V erminderingen Stand 31- 12
€ 7.254.000
€ 9.436.000
€ 21.888.000
Verkeer en vervoer Reserve
Stand 01- 01 V ermeerderingen
AMI
€ 1.267.000
V erminderingen Stand 31- 12
€0
€0
€ 1.267.000
Bruggen (Kunstwerken) Wat willen we bereiken? Het areaal bruggen is onder te verdelen in grote beweegbare bruggen over hoofdvaarwegen, Beweegbare bruggen over secundaire vaarwegen in de polders en vaste bruggen. Het
reguliere
onderhoud
van
de
beweegbare
bruggen
is
opgenomen
in
het
beheerplan
openbaargebied. Het groot onderhoud betreft een aparte categorie. Op deze categorie is het MeerJaren OnderhoudsPlan (MJOP) beweegbare bruggen van toepassing. Alphen aan den Rijn kent een relatief groot aantal bruggen. De grote beweegbare bruggen Albert Schweitzerbrug,
Koningin
Julianabrug,
Swaenswijkbrug,
Rijnhavenbrug,
Koudekerkse
brug
en
Ziendebrug zijn gemeentelijk eigendom. Het groot onderhoud van de beweegbare bruggen in Alphen aan den Rijn is op de Koningin Julianabrug na de afgelopen jaren afgerond. Ook wordt een groot aantal beweegbare bruggen vanuit de centrale bedienpost nabij de Alphense Hefbrug bediend.
94
Om dit areaal in goed in stand te houden is er een beheerplan civiele kunstwerken opgesteld. Op basis van het aanwezige beheerplan zullen de werkzaamheden aan de bruggen en duikers gericht zijn op voortzetting van noodzakelijke onderhoud en vervanging. Wat gaan we er voor doen?
Renovatie van de Koningin Julianabrug Beheerplan civiele kunstwerken opstellen/implementeren als onderdeel van het beheerplan openbare ruimte. Na uitvoeren van de inspectie aan de kunstwerken is inzichtelijk welke werkzaamheden er de komende periode noodzakelijk zijn en welke middelen hiervoor nodig zijn. Ook wordt het beheerplan hierop in de loop van 2014 aangepast. Wat gaat het kosten ?
Dagelijks/periodiek en groot-onderhoud Op basis van de inspecties kunnen we de onderhoudskosten voor de komende 10 jaren in beeld brengen. De komende tijd worden meerjarenonderhoudsplannen geharmoniseerd, waaruit de financiële behoefte blijkt. Momenteel is er vanuit de verschillende begrotingen van gemeenten een onderhoudsbudget van 658.378 euro beschikbaar.
Structurele behoefte Voor onderhoud en vervanging is op structurele basis benodigd: Bedrag Onderhoud
813.000
Vervanging
295.000
Totaal/jaar
1.108.000
Aan de hand van het beheerplan kunstwerken wordt nader geoptimaliseerd tussen beschikbaar budget en noodzakelijk beheer en onderhoud. Gezien het verschil tussen beiden zal aanvullende besluitvorming noodzakelijk zijn in dit begrotingsjaar.
Riolering Wat willen we bereiken? De
basis
voor
onderhoud
en
beheer
van
het
gemeentelijk
rioleringsstelsel
vormt
het
verbredeGemeentelijk Rioleringsplan (vGRP). Dit plan zal in 2015 worden herzien. Jaarlijks wordt de actuele jaarschijf uitgewerkt in een Operationeel Jaarplan Riolering. In het vGRP zijn maatregelen opgenomen om aan de vigerende milieuwetgeving te voldoen en om de nodige vervangingen van het gemeentelijke rioleringsstelseltijdig te realiseren. Tevens worden de nodige bergbezinkbassins en overige waterbergende maatregelen op basis van dit plan gerealiseerd. Rioleringen is een kostendekkende exploitatie, zie ook de paragraaf Lokale Heffingen. Het vGRP bevat een complete update van het rioleringsplan, waarin de laatste inzichten op het gebied van beleid en beheer van het rioolstelsel zijn verwerkt. Wat gaan we er voor doen? Zonder het reguliere onderhoud, beheer en in stand houden van de gemeentelijke rioolstelsels uit het oog te verliezen zijn er drie zaken waar in de nadruk op ligt:
Verbeteren van het inzicht in het functioneren van de gemeentelijke rioolstelsels
Het ontwerpen van rioolstelsels gebeurt op basis van normgetallen en theoretische uitgangspunten. Of de rioolstelsels ook daadwerkelijk functioneren zo als is berekend, is niet bekend. Om inzicht te 95
krijgen in het functioneren, maatregelen op te stellen om het functioneren te verbeteren, knelpunten op te sporen en maatregelpakketten op te stellen voor het oplossen van deze knelpunten is onderzoek nodig.
Onderzoek naar de klimaatbestendigheid van de rioolstelsels
Door de klimatologische ontwikkelingen zal de hoeveelheid neerslag toenemen. Onbekend is of de gemeentelijke rioolstelsels in staat zijn deze neerslag op een goede manier te verwerken. In de planperiode 2011-2015 zal hier onderzoek naar worden gedaan.
Samenwerken in de afvalwaterketen
Het inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater is een gemeentelijke taak. Het zuiveren van afvalwater is een taak van het zuiveringsschap (in de Alphense situatie het hoogheemraadschap van Rijnland en het hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden). Beide taken zijn op het gebied van het verwerken van afvalwater onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de planperiode 2011-2015 zal onderzocht worden of intensivering van de samenwerking tussen gemeenten onderling en met het hoogheemraadschap van Rijnland leidt tot een win-win situatie op financieel en milieu gebied. Wat gaat het kosten ? Hieronder zijn de budgetten voor 2015 weergegeven m.b.t. de beheer- en onderhoudsactiviteiten voor de uitvoering van het onderhoud riolering in de openbare ruimte: De budgetten voor het beheer, klein onderhoud en vervangingen zijn opgenomen in de kostendekkende exploitatie rioleringen. De hoogte van de rioolheffing is afgestemd op 100% kostendekking van de in de planperiode benodigde middelen. De in enig jaar ontvangen rioolheffingen dienen ter dekking van de kosten van het beheer, klein onderhoud en geprognosticeerde vervangingen van het rioolstelsel in het huidige en in de toekomstige jaren (spaarbedrag). Het deel van de rioolheffingen dat dient ter dekking van deze voorziene vervangingen wordt gespaard in een voorziening (spaardeel). Investeringen in enig jaar worden conform het BBV ten laste gebracht van deze voorziening. Hierdoor blijft activering van vervangingsinvesteringen in het rioolstelsel achterwege. Hoewel de planperiode van het (v)Grp slechts 5 jaar bestrijkt, wordt het kostendekkingsplan doorgerekend over een periode van 60 jaar. Deze lange doorzichtperiode geeft inzicht in het kostenverloop in de tijd, waardoor geanticipeerd kan worden op schommelingen in de uitgaven. Reserve
Stand 01- 01 V ermeerderingen
Egalisatie rioolexploitatie
€ 6.522.000
V erminderingen Stand 31- 12
€0
€ 750.000
€ 5.772.000
Gebouwen/vastgoed Wat willen we bereiken? Voor het meerjarig onderhoud van het gemeentelijk vastgoed zijn beheerplannen beschikbaar voor:
panden voor eigen (gemeentelijk) gebruik;
gebouwen
voor
openbaar
gebied
(beheer
van
parkeergarages
wordt
gedekt
uit
de
parkeerexploitatie);
gebouwen voor welzijn en cultuur in eigen beheer (Participe);
monumenten.
Niet tot de scope van de gemeentelijke onderhoudsbegroting behoren:
gebouwen voor sport (dekking komt uit de begroting van Sportspectrum; hierin zitten alle voorzieningen – van zwembad tot sportveld van Sportspectrum); 96
strategisch geworven vastgoed (het beleid is erop gericht om deze panden te handhaven en vandalisme te voorkomen; er vindt geen planmatig onderhoud plaats);
scholen
(scholen
primair
en
voortgezet
onderwijs
zijn
opgenomen
in
Masterplan
onderwijshuisvesting; het juridisch eigendom van deze gebouwen ligt bij de scholen zelf, wat van invloed is op de verdeling van de verantwoordelijkheden t.a.v. het onderhoud van de gebouwen);
Gebouwen voor welzijn en cultuur in beheer bij derden.
Het bijbehorende MeerJarig Onderhouds Plan (MJOP) wordt jaarlijks geactualiseerd. Wat gaan we er voor doen? Als gemeente Alphen aan den Rijn zijn wij eigenaar van een aanzienlijke hoeveelheid vastgoed. Door de jaren heen heeft de gemeente tal van organisaties een onderkomen geboden of vastgoed aangekocht voor ontwikkelingen. De afgelopen jaren is gewerkt aan het overzicht op het totale eigendom waar wij verantwoordelijk voor zijn. Na een periode van inventarisatie is nu het moment om te komen tot concrete instrumenten voor vastgoed management en meer inzicht te krijgen in de financiën. Enerzijds om met vastgoed te kunnen sturen op maatschappelijke en financiële doelen. Anderzijds om te kunnen voldoen aan de bezuinigingsopgave. Om deze doelen te bereiken dient geïnvesteerd te worden in het organiseren van professioneel vastgoedmanagement. De gemeente Alphen aan den Rijn staat voor een veranderingsopgave waarbij een sterker beroep op de samenleving plaats heeft en de gemeente een meer faciliterende rol krijgt. Ook voor het gemeentelijk vastgoed geldt dat de gemeente niet meer de middelen heeft om alle vragen op dezelfde wijze te accommoderen. Dit zal een verandering vragen van gebruik en gebruikers. Maatschappelijke organisaties kunnen zelf en samen bijdragen aan passende huisvesting. Hiervoor moeten zij voldoende in staat gesteld worden. Wat gaat het kosten? Hieronder
is
het
budget
voor
2015
weergegeven
met
betrekking
tot
de
beheer-
en
onderhoudsactiviteiten voor de uitvoering van het onderhoud (gemeentelijk) vastgoed: V oorziening Gemeentelijke gebouwen V oorziening Parkeergarage
Reserve Reserve onderwijshuisvesting Reserve Huisvesting voortgezet onderwijs V oorziening Onderhoud locatie Torenpad 29
Stand 01- 01 V ermeerderingen € 2.845.000
€ 1.048.000
Stand 01- 01 V ermeerderingen € 1.746.000
€ 267.000
Stand 01- 01 V ermeerderingen € 11.766.000
€ 7.407.000
Stand 01- 01 V ermeerderingen € 112.000
€ 26.000
Stand 01- 01 V ermeerderingen € 135.000
€ 38.000
V erminderingen Stand 31- 12 €0
€ 3.893.000
V erminderingen Stand 31- 12 €0
€ 2.013.000
V erminderingen Stand 31- 12 € 10.461.000
€ 8.712.000
V erminderingen Stand 31- 12 €0
€ 138.000
V erminderingen Stand 31- 12 €0
€ 173.000
97
Paragraaf Financiering Begroting 2015-2018 Algemeen Met ingang van 1 januari 2001 is de Wet Financiering decentrale overheden (Wet Fido) in werking getreden. De belangrijkste uitgangspunten van deze wet zijn het bevorderen van een solide financiering en kredietwaardigheid van de decentrale overheden, evenals het beheersen van renterisico’s. Op grond van de Wet Fido zijn de gemeenten verplicht om een treasurystatuut op te stellen en zowel in de begroting als in het jaarverslag een financieringsparagraaf op te nemen. De beleidsvoornemens voor het treasurybeleid dienen te worden toegelicht in de financieringsparagraaf van de begroting; de realisatie ervan in het jaarverslag. De treasuryfunctie ondersteunt de uitvoering van de programma’s. De treasuryfunctie omvat de financiering van beleid en het uitzetten van geldmiddelen die niet direct nodig zijn. De uitvoering ervan vereist snelle beslissingen in een complexer geworden geld- en kapitaalmarkt. De uitvoering van de treasuryfunctie voor decentrale overheden is gericht op het beheersbaar houden van de financiële risico’s en het optimaliseren van het renteresultaat binnen de gestelde wettelijke kaders en randvoorwaarden van het treasurystatuut, in de gemeente Alphen aan den Rijn “Regeling Treasury” geheten. Deze paragraaf geeft de beleidsvoornemens om deze doelstellingen te realiseren. De volgende onderwerpen komen aan de orde: •
Ontwikkelingen
•
Risicobeheer
•
Financieringsbehoefte
•
Financierings- en renteresultaat
•
Kengetallen
Ontwikkelingen
Intern De fusie heeft het mogelijk gemaakt de treasury functie te professionaliseren. Met ingang van 2014 is er sprake van een aparte treasuryfunctie welke een prominente sleutelrol heeft binnen de nieuwe organisatie. Een nieuwe treasury-nota en regeling gemeentegaranties en leningen zijn in ontwikkeling en worden in 2015 ter besluitvorming aangeboden. Voor 2015 wordt een treasury-jaarplan opgesteld waarin de jaarplanning met betrekking tot het treasurybeleid en de wijze van (rapportering over) de uitvoering is opgenomen.
Wettelijk kader Sinds 1 januari 2001 is de Wet Fido (Financiering decentrale overheden) van kracht. Mede naar aanleiding van de kredietcrisis zijn begin 2009 de eisen verscherpt en is de Ruddo (Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden) aangepast. Gemeentes, provincies en andere decentrale overheden zijn gehouden aan deze wet die regels stelt voor de manier waarop overheden hun gelden mogen beleggen. De Wet Houdbare Overheidsfinanciën (HOF) is een nieuwe wet in de financiële verhoudingen tussen het Rijk en decentrale overheden. Op 10 december 2013 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de Wet HOF en de Wet Verplicht schatkistbankieren voor decentrale overheden. Met de Wet Hof geldt per jaar een macroplafond voor het EMU-tekort van alle gemeenten samen. De hoogte van het macroplafond dat door de Wet HOF geldt, wordt jaarlijks op basis van bestuurlijk overleg vastgesteld. Voor gemeenten bedraagt dit plafond in 2014 0,32% van het Bruto Binnenlands Product. Het netto-financieringssaldo van alle gemeenten bij elkaar mag in een jaar niet boven dit plafond uitkomen. Indien decentrale overheden de afgesproken norm structureel overschrijden en het 98
niet mogelijk blijkt met elkaar passende maatregelen af te spreken om terug te keren naar het verbeterpad, kan het kabinet maatregelen nemen.
EMU-saldo
Heel eenvoudig gesteld is het EMU-saldo het verschil tussen inkomsten en uitgaven in een jaar. Indien een gemeente bijvoorbeeld veel investeert, ontstaat al snel een EMU-tekort zonder dat dit ook een begrotingstekort betekent. Een investering is namelijk wel een uitgave maar geen last en afschrijvingen zijn geen uitgaven maar wel lasten. In een publicatie van het Ministerie van Financiën “Individuele EMU-referentiewaarden decentrale overheden 2014” zijn drie referentiewaarden van de fusiegemeenten opgeteld. Deze samen is de referentiewaarde voor het EMU-saldo van de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn. Het EMU-saldo mag in 2014 maximaal een tekort van € 12,6 miljoen bedragen. De referentiewaarde 2015 is nog niet beschikbaar.
BEREKEN IN G EMU SALDO x 1 mln
- is EMU overs c hot, + is EMU tek ort 2015 2016 2017 2018
Exploitatiesaldo Afschrijvingen tlv exploitatie Bruto dotatie voorzieningen Uitgaven investeringen vaste activa Ontvangen bijdrage Rijk e.d niet via exploitatie Ontvangsten uit desinvesteringen Boekwinst desinvesteringen Ontvangsten uit verkoop van grond Uitgaven aankoop grond, bw- en wrm. Boekwinst verkopen grond Betalingen tlv voorzieningen Betaling rechtstreeks tlv reserves Boekwinst verkoop deelnemingen en aandelen
0,0 - 14,7 - 12,1 40,9 - 9,4 - 40,7
0,0 - 14,9 - 12,6 22,3 - 1,0
0,0 - 14,7 - 11,9 12,3
0,0 - 13,9 - 11,9 9,8
38,3 - 16,5
42,1 - 17,9
42,7 - 11,1
34,2 - 6,8
3,7
3,7
3,7
3,7
TOTAAL EMU SALDO
- 10,5
21,7
21,0
15,1
Uit het overzicht blijkt dat er voor de gemeente Alphen aan den Rijn sprake is van een EMU overschot in 2015. De referentiewaarde betreft een maximaal tekort van € 12,6 mln. In 2016 t/m 2018 is er naar verwachting sprake van een overschrijding van de referentiewaarde. De VNG adviseert (bron ledenbrief d.d. 21 januari 2014 betreffende wet Houdbare Overheidsfinanciën) dat een gemeente in eerste instantie niets doet met de individuele referentiewaarde voor het EMUtekort. Ofwel: Let bij het opstellen van de gemeentebegroting niet op de individuele referentiewaarde voor het EMU-saldo! Daarvoor is het EMU-saldo van een gemeente te bewegelijk. De hoogte van het EMU-saldo van een gemeente hangt zeer sterk samen met het investeringsvolume en de mutatie van de voorraden bouwgrond. En juist het investeringsvolume en de voorraad bouwgrond van een gemeente vertoont jaar op jaar grote schommelingen. Het EMU-saldo van een individuele gemeente vertoont daarom het ene jaar een overschot en het andere jaar een tekort. Als alle gemeenten gaan sturen op de individuele referentiewaarde voor het EMU-tekort als limiet voor het jaarlijkse financieringstekort wordt de ruimte onder het gezamenlijke plafond voor het EMU-tekort niet opgebruikt terwijl er wel noodzakelijke investeringen door gemeenten voor worden uitgesteld of afgesteld. Dat heeft een groot negatief economisch effect en is ongewenst. De bedoeling en de praktijk 99
zijn juist dat al de positieve en negatieve EMU-saldi van individuele gemeenten voor een deel tegen elkaar wegvallen. Normaal hebben de gezamenlijke gemeenten door deze plussen en minnen een beheerst EMU-tekort en is er geen probleem. Pas als het CBS in het voorjaar constateert dat het plafond voor het EMU-tekort van de gezamenlijke gemeenten wordt overschreden, kan aan gemeenten worden gevraagd de begroting en dan vooral het investeringsvolume in dat jaar bij te stellen. Of dit verzoek er in een dergelijk geval komt, hangt af van de bestuurlijke weging op dat moment. Pas bij een dergelijke verzoek gaan de individuele referentiewaarden van gemeenten een rol spelen.
Schatkistbankieren De wijziging van de Wet Fido inzake verplicht schatkistbankieren, verplicht gemeenten om hun overtollige financiën onder te brengen bij het Rijk. Met het verplicht schatkistbankieren voor decentrale overheden beoogt het kabinet bij te dragen aan de vereiste daling van de schuld van de collectieve sector. Het idee hierachter is dat door de verevening van de onderlinge schuldverhoudingen binnen de sector overheid, de EMU-schuld van de collectieve sector daalt. Met schatkistbankieren wordt gemiddeld een lager rendement behaald dan op de markt. Uit de liquiditeiten-planning blijkt dat Alphen een financieringsbehoefte heeft voor de komende jaren. Indien er sprake is van een (interne) tijdige informatievoorziening betreffende kasstromen van met name essentiële investeringen en grondexploitatie-projecten, kan er tijdig op de financieringsbehoefte worden ingespeeld. Hierdoor wordt voorkomen dat er sprake zal zijn van onrendabel schatkistbankieren.
Marktinformatie en verwachte rente ontwikkelingen Wereldwijd houden centrale banken de rente kunstmatig zeer laag. De consequentie is dat rentes, ook voor lange looptijden, op historisch lage niveaus liggen. Omdat beleggers altijd op zoek zijn naar hoger rendement, leidt dit ertoe dat beleggers hun heil elders zoeken. Dit kan zijn: geografisch elders (lagere renteniveaus voor landen als Spanje en Portugal of andere markten (aandelenbeurzen die stijgen terwijl winsten achterblijven). Ook op de Nederlandse markt is dit effect merkbaar. De daling van financieringslasten is hetgeen de centrale banken willen bereiken met het extreem laag houden van de rente. Als lenen goedkoop is, wordt een economische activiteit immers eerder rendabel, en krijgt de economie een boost. Tegelijkertijd wringt hem juist daar de schoen: het startschot voor de crisis werd gegeven doordat de markt zich bewust werd van het feit dat de rendementen op de beleggingen niet meer in verhouding stonden van de risico’s die eraan verbonden waren. Het economisch herstel is broos. De explosieve situatie in het Midden-Oosten, burgeroorlog in Oekraïne, de handelsboycot tussen Europa en Rusland als gevolg van het neerschieten van een vliegtuig, de MH-17 en ziekte in Afrika maakt dat het economisch herstel op zich zal laten wachten.
Rentevisie De ECB zal een ruim monetair beleid blijven voeren. De herfinancieringsrente (de rente die banken betalen aan de centrale bank wanneer zij geld opnemen) bedraagt 0,15% (augustus 2014). De lange rentetarieven zullen onder invloed van het gematigde economisch herstel naar verwachting in 2015 wat gaan oplopen.
100
Bron: rentegrafieken behorende bij rentenotitie 24 juli 2014, opgesteld door Thesor, een onafhankelijk treasury adviesbureau. Stan d
Pr o gn o s e
au g. 2013
u ltim o 2015
3 maands interbancair
0,20%
0,25%
9-10 jaars staat
1,55%
2,00%
bron: BNG 15 augustus 2014
Risicobeheer In deze paragraaf wordt een financiële analyse gegeven van de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn. Onder risico's worden verstaan: a)
renterisico’s
b)
kredietrisico's
c)
liquiditeitsrisico’s
d)
koersrisico’s
e)
valutarisico’s
a) Renterisico Renterisico’s kunnen worden onderscheiden in het renterisico van de vlottende schuld (c.q. de kasgeldlimiet) en het renterisico van de vaste schuld (c.q. de renterisiconorm.) Deze worden hieronder toegelicht. Aan het einde van deze financieringsparagraaf wordt stilgestaan bij de verwachte meerjarige ontwikkeling van het renteresultaat, conform toezegging aan de raad bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2011-2015.
101
Renterisico vlottende schuld (kasgeldlimiet) Het renterisico op de netto vlottende schuld wordt weergegeven door de kasgeldlimiet uit de Wet Fido. De kasgeldlimiet is het maximumbedrag dat aan kort geld (< 1 jaar) mag worden opgenomen. Het doel hiervan is het vermijden van grote fluctuaties in de rentelasten op korte financiering van de gemeente. Indien deze limiet meer dan 2 kwartalen achtereenvolgend wordt overschreden dient dit te worden gemeld aan de toezichthouder (Provincie Zuid Holland) en dient te worden vermeld hoe dit opgelost zal worden. De kasgeldlimiet bedraagt 8,5% van het begrotingstotaal. Kas geldlim iet Begrotingstotaal
2014
2015
€ 256.000.000
€ 353.000.000
8,5%
8,5%
€ 21.760.000
€ 30.005.000
Percentage Kasgeldlimiet
Renterisico vaste schuld (rente risiconorm) Bij het aantrekken van langlopende financiering stelt de wet Fido een norm waaraan het renterisico van de langlopende opgenomen leningen als geheel moet voldoen. Deze norm wordt aangeduid als de renterisiconorm en bedraagt 20% van het begrotingstotaal. De aflossingen en renteherzieningen van de bestaande leningenportefeuille mogen jaarlijks deze norm niet overschrijden. We dienen daar rekening mee te houden bij het aantrekken van leningen. Renter is ic o no r m Begrotingstotaal
2014
2015
€ 256.000.000
€ 353.000.000
20%
20%
€ 51.200.000
€ 70.600.000
Percentage Renterisiconorm
b) Kredietrisico’s Kredietrisico’s kunnen zich op twee manieren manifesteren. Ten eerste is het risico dat direct wordt gelopen uit hoofde van door de gemeente verstrekte leningen. Het gaat hierbij om het risico dat de verplichtingen van de partij waaraan een lening is verstrekt niet kan worden nagekomen waardoor de gemeente niet wordt afgelost en geen rentebetalingen ontvangt. Ten tweede is een kredietrisico aan de orde ten aanzien van verstrekte gemeentegaranties (ook wel borgstellingen genoemd.) Dit laatste kan worden omschreven als een indirect kredietrisico. Dit betreft het risico dat de gemeente de rente- en aflossingsverplichtingen na moet komen.
Kredietrisico op leningen Ten aanzien van de door de gemeente verstrekte leningen kan onderscheid gemaakt worden in de status van kredietwaardigheid van de betreffende tegenpartijen. De boekwaarde bedraagt begin 1 januari 2014 € 67 miljoen. Deze kan als volgt worden gespecificeerd:
bedragen x € 1.000 Bo ekwaar de Ris ic o gr o ep
per 1-12014
1. Leningen aan woningbouwcorporaties 2. Leningen aan deelnemingen
690 95
3. Overige uitzettingen
45.151
4. Overige langlopende geldleningen u/g
20.834
To taal
66.770
102
Ad 1) Dit betreft geldleningen aan wonenCentraal (vervangende geldlening van omgezette geldleningen verstrekt aan Woningbouwvereniging Alphen aan den Rijn) en St. Jozef Dit betreft langlopende leningen welke zijn verstrekt door de gemeente Alphen aan den Rijn. Het kredietrisico bij de leningen aan woningbouwcorporaties is zeer gering, doordat ze zijn aangesloten bij het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), welke garant staat voor deze leningen. Ad 2) De lening aan deelnemingen betreft een lening aan theater Castellum. In 2015 is deze lening volgens overeenkomst volledig afgelost. Aangezien er sprake is geweest van opgeschorte betalingen van Castellum in de periode 1 juli 2006 t/m 2008 staat er op de balanspost ‘debiteuren’ nog € 183.000 te ontvangen. Overeengekomen is dat de volledige vordering in 2017 volledig is afgelost. Ad 3) De boekwaarde overige uitzettingen betreft:
bedragen x € 1.000 Bo ekwaar de O m s c h r ijv in g
per 1-1-2014
Nuon
40.653
Landsbanki vordering IJslandlening
1.354
Stimuleringsfonds SVn
2.821
Duurzaamheidsleningen
135
Overige To taal
188 45.151
De Nuon tranches ad € 40,653 mln. worden in 2015 geleverd. Tegenover de vordering op Landsbanki (bruto boekwaarde € 1,354 mln. staat een voorziening voor oninbaarheid van € 0,3 mln). In 2011 is een definitieve uitspraak gedaan over de preferentie van onze vordering op Landsbanki. De uitspraak is positief voor Alphen aan den Rijn. De terugbetaling van het bedrag wordt gespreid over de komende jaren. Tot ultimo 2013 is € 1,760 mln. aan uitkeringen ontvangen. De waardering blijft gehandhaafd op 90% van de oorspronkelijke vordering, mede op basis van adviezen van accountantskantoren.” Onderzocht wordt of de vordering kan worden verkocht. Bij het Stimuleringsfonds nederlandse gemeenten (SVn) is sprake van € 1.249.000 aan deelname door gemeente AadR-oud t.b.v. uitgegeven leningen ter stimulering wonen en duurzaamheid en € 1.572.000 voor startersleningen gemeente Rijnwoude. Voor de andere posten is het kredietrisico zeer gering. Ad 4) De post overige langlopende leningen betreft vooral een lening aan Woningcorporatie Pré Wonen Haarlem. Conform de notitie Verkoop aandelen Nuon (bijlage bij Programmabegroting 2010-2013) is voor het restant van de Nuon-gelden ad € 20 miljoen een cashflowruil gedaan met een langlopende lening die in 2030 afloopt (rente 5%). Aan het eind van 2009 is het geld uitgezet met een garantiestelling van de Waarborgfonds Sociale Woningbouw (triple A) als achtervang.
Kredietrisico’s ten aanzien van gemeentegaranties (borgstellingen) De Gemeente Alphen aan den Rijn staat borg voor betaling van rente en aflossing op langlopende geldleningen die door organisaties, instellingen of verenigingen zijn aangetrokken die activiteiten verzorgen die in het verlengde liggen van de gemeentelijke publieke taak. Deze borgstellingen beperken zich hoofdzakelijk tot de volgende vijf categorieën:
103
bedragen x € 1.000 Ris ic o g r o ep 1 50% St. W.S.W.
O o r s pr o n kelijke
Bo ekwaar de
bo r g
bo r g
h o o fds o m
per 1-1-2014
%
bedr ag
580.821
301.707
50,0% 0,0%
150.854
2 100% Rijk
39.793
945
3 Publiekszaken
21.387
10.384
4 Sport
6.371
4.119
div.
4.083
5 Zorg
17.788
4.544
div.
1.767
6 Woningbouw NHG * To taal
666.161
0 7.833
1.243.000
1.243.000
1.564.699
1.407.536
* gebaseerd op 31 12 2013
Ad. 1) De zekerheidsstructuur van het Waarborgsom Sociale Woningbouw (WSW) bestaat uit drie lagen. De primaire zekerheid wordt gevormd door het eigen vermogen van de woningcorporatie. De secundaire zekerheid wordt gevormd door het vermogen van het WSW. De achtervangpositie van Rijk en gemeenten vormen samen de tertiaire zekerheid. Het Rijk (50%) en gemeenten (50%) hebben de verplichting een renteloze lening aan het WSW te verstrekken als het risicovermogen van het WSW daalt onder het garantieniveau. De kans dat het WSW de achtervangers zal aanspreken om renteloze leningen te verstrekken is zeer klein. Ad. 2) Dit zijn leningen die door het rijk gewaarborgd zijn, hierover loopt de nieuwe gemeente Alphen geen risico. Ad 6) Tenslotte heeft de gemeente de achtervangpositie ingenomen (samen met het rijk) voor hypothecaire geldleningen van particulieren met een Nationale Hypotheek Garantie (NHG). De achtervang bedraagt € 1243 miljoen (peildatum 31-12-2013) De stichting Waarborgfonds Eigen Woningen verwacht op basis van hun liquiditeitsprognose 2014 2019 geen aanspraak te hoeven maken op de achtervangfunctie (bron: brief NHG d.d. 27 juni 2014 Liquiditeitsprognose 2014-2019). c) Liquiditeitsrisico De gemeente beheerst het liquiditeitsrisico door het periodiek opstellen van een meerjaren liquiditeitsprognose en het dagelijks bewaken van de liquiditeitspositie. Essentieel hierbij is een (interne) tijdige informatievoorziening betreffende kasstromen van met name essentiële investeringen en grondexploitatie-projecten. Hierdoor kan er tijdig op de financieringsbehoefte worden ingespeeld. d) Koersrisico De gemeente heeft € 7,5 miljoen geïnvesteerd in niet-speculatieve deelnemingen (zie toelichting effectenbezit). Vanwege het niet-speculatieve karakter loopt de gemeente hierover nauwelijks koersrisico. De gemeente waardeert de aandelen tegen de historische aanschafprijs. Hierbij wordt alleen rekening gehouden met aandelen die daadwerkelijk gekocht zijn, met de daarbij behorende prijs. In geval van een verkoop in het komende boekjaar wordt gewaardeerd tegen de marktwaarde.
104
E ffe cte nb e zit
x € 1.000 Aa nta l
BNG Oa se n Dune a N.V.
Boe kwa a rd e 1 /1 /2 0 1 4
256.854
616
100
688
11.347
Allia nd e r Cyclus N.V. Ca ste llum B.V.
2.698.008
5.410
112.637
774
180
0
T ota a l
7 .4 8 8
De waarde van de effecten is niet gewijzigd. Er is geen voornemen om tot verkoop in 2015 over te gaan. e) Valutarisico Het valutarisico is slechts van toepassing op het deposito bij Icesave (Landsbanki) uit 2008. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar hetgeen onder kredietrisico’s staat vermeld. Financieringsbehoefte Voor de periode 2015-2018 is een financieringsbehoefte opgesteld, gebaseerd op de balansposities uit de vastgestelde jaarrekeningen 2013 en de verwachte investeringen conform het MIP, de verwachte uitgaven en inkomsten van de grondexploitaties conform het vastgestelde MPG en het verloop van de reserves en voorzieningen. Op basis van deze actualisatie, rekening houdend met de kasgeldlimiet (maximaal € 30 mln. kort vreemd vermogen) en de renterisiconorm (aflossingen en renteherzieningen maximaal € 71 mln.), is de langlopende financieringsbehoefte en looptijd bepaald.
Leningenportefeuille (opgenomen leningen) De leningenportefeuille (langlopend) bestaat medio 2014 uit de volgende geldleningen: begin
Soort
jaar
Restbedrag
Looptijd
begin
lening
Rente
Rente
%
bedrag
Aflossing
jaar
Restbedrag
laatste
eind
aflossings
jaar
2015
2015
2015
jaar
2015
1995 lineair
444.705
25
6,760
28.273
63.529
381.175
2021
1998 lineair
5.280.881
30
4,980
255.891
377.206
4.903.675
2028
2004 Ann
86.754
19
4,970
4.312
7.877
78.876
2023
2004 Ann
59.144
15
7,760
4.170
8.111
51.032
2020
2005 lineair
3.850.000
5
3,385
124.399
350.000
3.500.000
2025
2006 lineair
6.000.000
20
4,170
238.906
500.000
5.500.000
2016
2002 lineair
197.161
15
5,320
8.294
65.720
131.441
2017
2008 Fixe
3.500.000
15
4,610
161.350
0
3.500.000
2023
2005 Fixe
20.000.000
25
4,310%
862.000
20.000.000
2030
2008 Fixe
10.000.000
10
4,508%
450.750
10.000.000
2018
2012 Fixe
20.000.000
30
1,200%
102.667
20.000.000
0
2015
2014 Fixe
28.000.000 97.418.644
1
0,330%
46.713 2.287.725
28.000.000 49.372.444
0 48.046.200
2015
Het streven is om zo lang mogelijk gebruik te maken van kasgeldleningen, dit wordt momenteel ingegeven door de lage rente stand. In de Wet Fido is echter geregeld dat gemeenten maar een beperkt bedrag van de financieringsbehoefte mogen financieren met leningen korter dan één jaar. Op het moment dat wij de kasgeldlimiet overschrijden moeten wij overgaan tot het aantrekken van langlopende leningen.
105
Op basis van de financieringsbehoefte 2015-2018 zal er begin 2015 € 155 mln. aan extra leningen nodig zijn. In 2014 wordt, op basis van een opgestelde liquiditeitsprognose, extra langlopende leningen aangetrokken. In de begroting 2015-2018 is rekening gehouden met de rentelasten van de extra aan te trekken geldleningen (zie onderstaande tabel, onderdeel “te betalen rente langlopende geldleningen ad € 6,35 miljoen 2015). Financierings- en renteresultaat Voor de berekening van het financierings- en renteresultaat wordt uitgegaan van de geprognosticeerde balansen voor de begrotingsperiode. Daarbij zijn de volgende standen van belang: vaste activa en voorraden grondexploitaties enerzijds, reserves, voorzieningen, langlopende geldleningen en het saldo van kortlopende vorderingen + liquide middelen minus kortlopende schulden anderzijds. De verwachte ontwikkeling van de liquiditeitspositie en financieringsbehoefte zit hierin verwerkt . Op basis van deze standen is een onderbouwde inschatting mogelijk, waarbij wel de nuance past dat de meerjarige verwachting sterk afhankelijk is van allerlei ontwikkelingen in de tijd. Door het model is ook een analyse van het verschil tussen begroting en realisatie makkelijker te maken. Tevens ontstaat een direct inzicht in het zogenoemde financieringsresultaat. Dat is het verschil tussen de renteopbrengsten en de rentelasten op concernniveau. De renteopbrengsten bestaan uit toegerekende rente aan activa en voorraden grondexploitatie. De rentelasten bestaan uit ‘echte’ rentekosten (betaalde rente op opgenomen leningen) en ‘bespaarde’ rente (rente over de reserves en voorzieningen). Het financieringsresultaat wordt beïnvloed door en de financiële positie, zichtbaar op de balans, en de verhouding tussen de intern gehanteerde rekenrente en de werkelijk betaalde en ontvangen rente. Het financieringsresultaat en het renteresultaat zijn de komende jaren als volgt opgebouwd (- bedrag is voordelig): begroting 2015
begroting 2016
Bedragen x € 1.000 begroting begroting 2017 2018
Bespaarde rente reserves en voorzieningen
9.625
9.169
8.615
8.652
Te betalen rente langlopende geldleningen
6.350
6.328
5.362
4.899
701
458
550
401
-15.593
-15.243
-15.075
-14.888
Te betalen rente kortlopende financiering Aan producten toegerekende rente vaste activa Aan voorraad toegerekende rente (grexen)
-8.773
-8.454
-7.623
-6.902
Fin an c ier in g s r es u ltaat ( - = po s itief)
-7.690
-7.742
-8.171
-7.838
Financieringsresultaat
-7.690
-7.742
-8.171
-7.838
Bespaarde rente
-9.625
-9.169
-8.615
-8.652
-17.315
-16.911
-16.786
-16.490
5.770
5.855
5.437
5.465
Ex plo itatie
To taal baten Dotatie verliesvoorzieningen grexen Rentebijschrijving bestemmingsreserves Netto r en ter es u ltaat
1.730
1.616
1.504
1.441
-9.815
-9.440
-9.845
-9.584
In de begroting 2015-2018 is sprake van een opgenomen voordeel van jaarlijks ca. € 10 miljoen als gevolg van het renteresultaat. Het renteresultaat is van veel onzekere factoren afhankelijk, o.a. de ontwikkelingen van de rentepercentages en de opbrengsten grondexploitaties. De verantwoording over de uitvoering van het treasurybeleid wordt zoveel mogelijk ingepast in de planning- en controlcyclus. Het meenemen van het treasurybeleid in de planning- en control-cyclus zorgt voor een goede borging van de informatievoorziening over de treasury-activiteiten en resultaten.
106
Kengetallen
Solvabiliteit De balans geeft informatie over de financiële weerbaarheid van de gemeenten op langere termijn (solvabiliteit) en de financiële positie op korte termijn (liquiditeit). De verwachte verkorte balans ziet er per 1 januari 2015 als volgt uit: bedragen x € 1.000 BALANS 1-1-2015 activa
passiva
Materiele vaste activa
424.664.000 reserves (eigen vermogen)
voorraden bouw grondexploitatie
214.240.000
75.153.000 voorzieningen
26.373.000
langlopende geldleningen, lopend
97.419.000
langlopende geldleningen, nieuw
155.000.000
kortlopende financiering, max.24 mio
6.785.000
vreemd vermogen
285.577.000
499.817.000
De
investeringen
zijn
voor
een
499.817.000
groot
deel
met
eigen
vermogen
(algemene
reserves
en
bestemmingsreserves) gefinancierd. Een oordeel over een vermogenspositie kan ook worden gevormd middels bepaling van de solvabiliteitsratio en het eigen vermogen per inwoner. Solvabiliteit kan daarbij worden gedefinieerd als de mate waarin een instelling in staat is aan haar korte en lange verplichtingen te voldoen. Deze maatstaf kan worden bepaald door de verhouding te bepalen tussen het eigen vermogen (reserves) en het totale vermogen. Het spreekt voor zich dat de ratio wordt bepaald aan de hand van het eigen vermogen, omdat dat immers als buffer dient voor het opvangen van eventuele stroppen. Op grond van de verwachte balanscijfers per 1 januari 2015 ontstaat het volgende beeld: Oms chrijving
Boek waarde 01- 01- 2015
Boek waarde Boek waarde Boek waarde 01- 01- 2016 01- 01- 2017 01- 01- 2018
Eigen Vermogen
214.240.000
200.525.000
183.884.000
182.307.000
Totaal Vermogen
499.817.000
454.148.000
439.551.000
416.102.000
107.000
107.000
107.000
107.000
Aantal Inwoners Ratio EV/TV Ratio EV/Aantal inw.
43%
44%
42%
44%
2.002
1.874
1.719
1.704
Als norm voor de solvabiliteit wordt vaak een percentage tussen 30 en 80% gehanteerd (bron uitgave VNG, Houdbare Gemeentefinanciën 2013 Auteur Jan van der Lei). Hoewel deze kengetallen niet meer dan een indicatie zijn voor de financiële gezondheid van de balans, kan geconcludeerd worden dat de solvabiliteit van de gemeente Alphen aan den Rijn zich binnen de norm bevindt. Een andere veel gebruikte maatstaf is de zogenaamde ‘debt ratio’ (schuldratio), d.w.z. de verhouding vreemd vermogen t.o.v. het totale vermogen. Bij Alphen aan den Rijn bedraagt deze 285 mln. / 499 mln. d.w.z. ca. 57%. Het landelijk gemiddelde bedraagt ongeveer 65% en een vaak gehanteerde kritische norm is 80%. (bron uitgave VNG, Houdbare Gemeentefinanciën 2013 Auteur Jan van der Lei). Daar zit de gemeente Alphen aan den Rijn ruim onder. 107
Kengetallen schulden Voor
houdbare
overheidsfinanciën
is het van belang
dat gemeenten,
naast een
sluitende
meerjarenbegroting ook let op de ontwikkeling van de hoogte van de gemeenteschuld. Te hoge schulden bij een gemeente leggen een te groot beslag op de inkomsten. Daardoor blijft er niet genoeg geld over voor de instandhouding van de noodzakelijke publieke voorzieningen. En ook ontstaat het gevaar van uit de bocht vliegende schulden. Sturen op alleen sluitende baten en lasten is als waarborg hiertegen niet voldoende. 01 01 2015 schuldratio
= schulden / balanstotaal
57% 43% 100%
solvabilliteitsratio = eigen vermogen / balanstotaal
01 01 2016
56% 44% 100%
01 01 2017
58% 42% 100%
01 01 2018
56% 44% 100%
Bij een schuldratio groter dan 80% heeft een gemeente zijn bezit zeer zwaar belast met schuld. Normaal bevindt de schuldratio van een gemeente zich tussen de 20 en 70%. Bij een schuldratio lager dan 20% is in de meeste gevallen sprake van een gemeente die per saldo geen schulden heeft (bron uitgave VNG, Houdbare Gemeentefinanciën 2013 Auteur Jan van der Lei). De gemeente Alphen aan den Rijn heeft een schuldratio van 57%, het aandeel van de schulden op het balanstotaal is 57%, 43% van het bezit is afbetaald. De VNG heeft een handreiking ‘Houdbare gemeenteschuld’ ontwikkeld met hierin kengetallen betreffende schulden. Voor een oordeel over de financiële positie van een gemeente wordt hierin gekeken naar de omvang van de schulden en (vrije) geldelijke bezittingen. Vervolgens wordt bezit als voorraden grond en uitgeleende gelden in het oordeel worden betrokken. In onderstaande tabel zijn de kengetallen opgenomen voor de gemeente Alphen aan den Rijn. Deze kengetallen zijn gebaseerd op de verwachte balansstanden per 1 januari 2015/16/17/18. Ke nge ta lle n schuld e n
01 01 2015
1. Netto schuldquote = netto schuld / inkomsten
01 01 2016
01 01 2017
01 01 2018
76%
74%
70%
73%
2.002
1.874
1.719
1.704
3. Uitleenquote
24%
10%
10%
11%
4. Netto schuldquote -/- 0,9 x uitleenquote
55%
65%
61%
63%
5. Voorraadquote
27%
24%
21%
14%
6. Effectieve schuldquote
26%
40%
39%
48%
2.669
2.370
2.389
2.185
2. Netto schuld per inwoner
7. Bruto gevestigde schuld per inwoner Inwonertal
107.000
107.000
107.000
107.000
Bruto gevestigde schuld
285.577.000
253.622.000
255.666.000
233.796.000
Netto schuld
214.240.000
200.525.000
183.884.000
182.307.000
66.770.000
26.770.000
26.670.000
26.570.000
280.377.000
271.120.000
261.335.000
251.236.000
75.153.000
64.984.000
54.654.000
35.938.000
Som van leningen aan verbonden partijen en derden Inkomsten voor bestemming reserves Boekwaarde voorraden gronden
Ad 1. De netto schuld als aandeel van de inkomsten Er is geen vaste norm of streefwaarde voor de hoogte van de schuld van een gemeente. Het ene gemeentebestuur wenst een lage schuld en houdt zo meer over voor lopende uitgaven op de exploitatie vanwege lagere rentekosten. Het andere gemeentebestuur gaat liever tot op zekere hoogte schulden aan om te investeren in gemeentelijke voorzieningen, maar legt daarmee beslag op toekomstige inkomsten. De kosten van rente en aflossing drukken op toekomstig inkomen. De hoogte van de schuld is een politieke keuze, maar mag de schuld niet zo hoog oplopen dat de houdbaarheid van de gemeentefinanciën in gevaar komt. Normaal bevindt de netto schuldquote van een gemeente zich ergens tussen de 0 en 100%. Het licht springt op rood als de netto schuldquote boven de 130% 108
uitkomt. Er is dan sprake van een zeer hoge schuld. Bij een netto schuldquote boven de 100% springt het licht voor een gemeente op oranje. Er blijft dan weinig leencapaciteit over om de gevolgen van financiële tegenvallers door bijvoorbeeld een economische recessie op te vangen. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft een netto schuldquote van 76% bevindt zich in de groene zone. Ad 3. De uitleenquote Het schuldplafond voor de netto schuldquote van 130% is een grove indicatie. Twee belangrijke factoren nuanceren het beeld. Ten eerste kan een grote portefeuille uitgeleende gelden aan derden en aan verbonden partijen het beeld vertekenen. Ten tweede kunnen grote voorraden bouwgrond het beeld vertekenen. Bij de uitgeleende gelden wordt door een gemeente de rente op de schulden die hiertegenover staan, doorberekend. Met de aflossingen op deze uitgeleende gelden kunnen de schulden worden afgelost. De uitgeleende gelden zijn niet meegenomen in de nettoschuldquote. De uitgeleende gelden kunnen als een aandeel van de inkomsten worden uitgedrukt. Dat levert het kengetal de uitleenquote op. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft een uitleenquote van 24%. In deze quote is rekening gehouden met de laatste NUON tranche ad € 40,7 mln. welke in 2015 wordt ontvangen. Ad 5. Voorraadquote Bij de voorraden bouwgrond wordt onder normale condities de rente van de financiering voor de aankoop bijgeschreven bij de voorraad. De rente drukt zodoende niet op de exploitatie. Bij de verkoop van de kavels worden de rentekosten van deze schulden goed gemaakt. En ook worden met de verkoopopbrengst de leningen afgelost. De schulden aangegaan voor de aankoop van bouwgrond veroorzaken bij een winstgevend bouwplan per saldo geen lasten op de exploitatie. De voorraden bouwgrond kunnen als een aandeel van de inkomsten worden uitgedrukt. Dat levert het kengetal de voorraadquote op. Ook deze voorraadquote laat zich verrekenen met de netto schuldquote door hem simpelweg er vanaf te trekken. Ad. 6 Effectieve schuldquote Door de uitleenquote en de voorraadquote van de netto schuldquote af te trekken krijg je de schuld die werkelijk op de exploitatie drukt, de effectieve schuldquote. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft een effectieve schuldquote van 26%. De stijging van deze schuldquote is het gevolg van de daling van de voorraadquote (voorraad gronden). Aanbeveling De fusie heeft het mogelijk gemaakt de treasury functie te professionaliseren. Deze functie heeft een prominente sleutelrol gekregen binnen de nieuwe organisatie. Hierdoor is het periodiek opstellen van een meerjaren-liquiditeitsprognose en het dagelijks bewaken van de liquiditeitspositie mogelijk geworden, waardoor er tijdig op de financieringsbehoefte wordt ingespeeld. Voorwaarde hierbij is een (interne) tijdige informatievoorziening betreffende kasstromen van met name essentiële investeringen en grondexploitatie-projecten. Het ontwikkelen van (schuldpositie) kengetallen voor de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn is in gang gezet. In de komende jaren worden deze gemonitord en verfijnd.
109
Bedrijfsvoering Inleiding De gemeente Alphen aan den Rijn is een centrumgemeente in het Groene Hart. Inwoners van onze gemeente kunnen hier prettig en veilig wonen en rekenen op een optimale dienstverlening: dienstbaar en dichtbij. Wij willen dat onze medewerkers trots zijn op hun organisatie en we hebben de ambitie om de beste gemeentelijke werkgever (100.000+ gemeenten) te worden. Basis voor de aansturing van de gemeente is de besturingsfilosofie. Deze kent zes uitgangspunten voor het aansturen en managen van de nieuwe organisatie: 1.
Alphen aan den Rijn wordt bestuurd als één organisatie, met één identiteit;
2.
Alphen aan den Rijn werkt op gemeentelijk niveau, maar ook regionaal en in wijken en kernen;
3.
Alphen aan den Rijn werkt samen met burgers, bedrijven en andere instellingen;
4.
Alphen aan den Rijn biedt professionele dienstverlening, met duidelijke aanspreekpunten;
5.
Alphen aan den Rijn is een moderne organisatie, met veel eigen verantwoordelijkheid voor medewerkers;
6.
Alphen aan den Rijn is een organisatie met heldere resultaatverantwoordelijkheden.
Indachtig deze uitgangspunten richt de directie zich met name op het creëren van concernbrede samenhang tussen de verschillende aspecten, vakgebieden, en onderdelen van de organisatie. Bij de uitwerking van de uitgangspunten naar de bedrijfsvoering heeft de directie zich gebaseerd op de drie speerpunten van het Directieteam:
Centrumgemeente in het Groene Hart;
Dienstbaar en dichtbij;
Beste werkgever.
Richtinggevend voor de concrete uitwerking is geweest het Coalitieprogramma met de daarin opgenomen 1,5 miljoen aan bezuinigingen op de organisatie en het werken met lean-management. Ook het belang van een goede regionale samenwerking en het hebben van een zorgvuldig ingerichte Treasuryfunctie en Financiële administratie hebben doorgewerkt in de uitwerking. Uitleg op hoofdonderdelen
Netwerkorganisatie Basis voor de inrichting van de organisatie is de netwerkorganisatie: een flexibele organisatie, waarbij de structuur meer relationeel dan positioneel bepaald is. Niet de organisatiestructuur maar het gewenste resultaat is leidend voor de samenwerking. Afhankelijk van het thema of het project ontstaan wisselende (tijdelijke) samenwerkingsverbanden. Deze flexibiliteit biedt de mogelijkheid om snel en adequaat in te spelen op veranderingen binnen en buiten de organisatie. Regels, procedures en blauwdrukken worden efficiënt ingericht. In aanvulling hierop wordt meer nadruk gelegd op de zogenaamde ‘soft controls’: een gedeelde cultuur en gedeelde waarden en normen, die helpen gedrag te
‘sturen’
richting
verantwoordelijkheid
gewenst nemen,
resultaat. ontwikkelen
Kernwaarden en
innovatie,
die
hierbij
horen
samenwerken,
zijn
vertrouwen,
integriteit,
integraal
management en sturen op hoofdlijnen en resultaat. Dit alles binnen de wettelijke regelgeving. Er wordt gestuurd op resultaten en de verantwoordelijkheden worden laag in de organisatie gelegd. Daarbij zijn de managers integraal verantwoordelijk voor de te behalen (bestuurlijke) resultaten. De resultaten definiëren we op de vraag/behoefte en we organiseren organisch, waar nodig samen met onze omgeving, dit alles naar gelang de opgave. Kernwoorden zijn opgavegericht, programmatisch, projectmatig, procesmatig.
110
Zaak- en Procesgericht werken (ZPW) Om een optimale bedrijfsvoering en ook dienstverlening (zie programma 7) te kunnen bieden gaan we zaak-en procesgericht werken. Dit betekent een organisatie en werkwijze waarin steeds aandacht is voor verbetering, optimalisering en kostenefficiënt (Lean) maken van de bedrijfsvoering vanuit de optiek van onze klanten. We streven daarom naar bruikbare management- en sturingsinformatie voor het vormgeven van efficiënte en effectieve processen en bedrijfsvoering. Dit wordt ondersteund door de implementatie van het Midoffice systeem, waarin de processen en de producten (zowel interne als externe) optimaal en centraal ondersteund worden.
Het Nieuwe Werken (HNW) Bij Het Nieuwe Werken gaat het om het optimaal benutten van de kracht van onze medewerkers. Hiermee wil de organisatie een beweging in gang zetten. De huisvesting en ICT-toepassingen zijn hieraan ondersteunend. Het gaat om resultaatgericht werken, om netwerken, en vele andere vormen van kennisdeling, via een interactief intranet of via nieuwe communicatietoepassingen en het kiezen van een werkplek naar gelang je werkproces. Volledig digitaal (papierloos) werken, maar ook tijd- en plaatsonafhankelijk werken spelen hier een belangrijke rol. Bij het onderdeel “netwerkorganisatie” genoemde uitgangspunten zoals vertrouwen, eigen verantwoordelijkheid en sturen op hoofdlijnen / resultaat werken hierin door.
Planning en Control Om de sturende en controlerende functie van de raad verder te verstevigen (onderdeel Governance) is de programmabegroting (conceptueel) sterk gemoderniseerd. In de programma’s zijn de zogenaamde Doelenbomen opgenomen. Door middel van de Doelenbomen (Wat willen wij bereiken en Wat gaan wij daarvoor doen) en de prestatietabellen (Welke prestaties gaan wij daarvoor in 2015 leveren) is een duidelijk verband gelegd tussen doelstellingen en wat hiervoor gepresteerd gaat worden. Hierbij wordt tevens een eerste aanzet gegeven tot de ontwikkeling van (stuurbare) effectindicatoren (waaruit blijkt dat de doelstellingen worden bereikt?). Het collegeprogramma 2014-2017 is in de Doelenbomen geïntegreerd. De prestatietabellen worden gebruikt als basis voor de beleidscontrol (Programmamonitor in de Voor- en Najaarsrapportage en jaarrekening) en de raadsplanning. Dit alles is de eerste fase van de doorontwikkeling van het Planning & Control (P&C) instrumentarium. In de volgende fase worden de Doelenbomen verder verfijnd, de paragrafen doorontwikkeld en het P&C-instrumentarium zo veel mogelijk gedigitaliseerd. De Audit Commissie wordt nauw bij deze ontwikkelingen betrokken. De sturing en beheersing binnen de organisatie worden op deze sturingsmethodiek aangepast. In 2014 is een directierapportage ontwikkeld. Hiermee stuurt de directie – naast de overige P&C instrumenten (Begroting,
Voor-
en
Najaarsrapportage
en
jaarrekening)
–
op
de
afdelingsresultaten,
de
bedrijfsvoeringsindicatoren (Kritische Prestatie Indicatoren) en de belangrijkste concernrisico’s. In 2015 wordt deze sturingsmethodiek verder uitgebouwd.
Informatiebeleid De wereld van ICT innoveert, verandert snel en technisch gezien kan er veel. De burger verwacht dat de overheid mee-innoveert, digitaliseert en steeds meer diensten via het internet aanbiedt. De rijksoverheid verwacht dat de gemeente gedecentraliseerde taken voortvarend oppakt en efficiënter organiseert. Het moet goedkoper en effectiever. Met ketenpartners zoekt de gemeente naar een optimale rolverdeling, vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid en op basis van gedeelde (open) data. Het College wil daadkracht, dichtbij haar inwoners staan en vorm en inhoud geven aan door de rijksoverheid gedecentraliseerde taken. Bovendien geldt er een bezuinigingsdoelstelling en verwacht het efficiënter te kunnen werken; de gemeente moet slimmer en slanker worden. 111
P&O-beleid Het P&O-beleid van Gemeente Alphen aan den Rijn is gericht op:
het zijn van een aantrekkelijke werkgever, met daaraan gekoppeld de ambitie om beste gemeentelijke werkgever (100.000+ gemeenten) te worden;
de
juiste
man/vrouw
op
de
juiste
plek
op
het
juiste
moment
(via
Strategische
PersoneelsPlanning en het Arbeidsmarktbeleid);
organisatieontwikkeling en ontwikkeling van medewerkers en leidinggevenden om adequaat in te kunnen (blijven) spelen op veranderingen in de omgeving en in de ambities van de gemeente.
Voor een lerende organisatie als de Gemeente Alphen aan den Rijn is ontwikkeling en mobiliteit noodzakelijk en tegelijkertijd vanzelfsprekend. Door de nieuwe manier van werken is het belang van organisatieontwikkeling, persoonlijke ontwikkeling en mobiliteit van medewerkers en leidinggevenden alleen maar toegenomen. Kennisvergaring en kennisdeling zijn hierin belangrijke pijlers. De continue, open dialoog tussen medewerkers en leidinggevenden vormt de basis voor ontwikkeling en mobiliteit. Om invulling te geven aan bovengenoemde doelstellingen, wordt de komende periode geïnvesteerd in:
de uitkomsten van het medewerkersonderzoek en de daaraan gekoppelde verbeterplannen (ambitie beste werkgever);
oprichting en vormgeving van een (loopbaan-)ontwikkelcentrum (mobiliteit en ontwikkeling);
een
leiderschapsprogramma
voor
directie,
managers
en
teamleiders
(mobiliteit
en
ontwikkeling);
introductie van en regie op lean-filosofie en -methode: workshops, opleiden, proces begeleiden (organisatieontwikkeling).
Belangrijke onderdelen van het beleid zijn ook:
vanwege de taakstelling op de organisatie wordt inhuur zo veel mogelijk beperkt. Landelijk gezien hebben we nu al weinig inhuur;
we zetten ons in op handhaving van het huidige, lager dan het landelijk gemiddelde, verzuimpercentage;
we halen nu al de norm (als een percentage van de personeelsformatie) die we ons hebben gesteld voor het werven van stagiaires en verwachten er nog meer te kunnen werven. We doen dat om jonge mensen kennis te laten maken met onze organisatie en om kennis binnen te halen;
we blijven interne mobiliteit stimuleren. De oprichting van het (loopbaan)-ontwikkelcentrum sluit daar goed bij aan.
De Gemeente Alphen aan den Rijn heeft een gedragscode voor ambtenaren en een gedragscode voor bestuurders. De bepalingen in deze gedragscodes bieden een kader waaraan de medewerkers en bestuurders van de Gemeente Alphen aan den Rijn zich dienen te houden. Een integriteitsbeleid voor de nieuwe gemeente wordt ontwikkeld. Tegelijkertijd is de realiteit complex en is het zowel onmogelijk als onwenselijk om voor iedere denkbare situatie regels op te stellen. De gedragscodes zijn daarmee ook vooral een instrument om met elkaar in gesprek te gaan over integriteit en dilemma’s bespreekbaar te maken.
Wet- en regelgeving Rechtmatigheid is een (juridische) term die aangeeft dat een handelwijze in overeenstemming is met geldende wet- en regelgeving. Hoewel de organisatie een effectieve en oplossingsgerichte werkwijze nastreeft, met veel verantwoordelijkheid voor de medewerkers, blijft het van belang dat zaken op de (formeel) juiste manier worden afgedaan, waartoe ook behoort dat gelijke gevallen gelijk worden behandeld. Er wordt immers gewerkt met publieke middelen en ook de schijn van misbruik moet worden voorkomen. Via Interne Controle maatregelen, zoals onder andere functiescheiding en cruciale 112
toetsingsmomenten binnen de processen, wordt de kans op fouten aanzienlijk verkleind. Met Verbijzonderde Interne Controles, kortweg een “controle op de controle”, wordt vastgesteld dat de Interne Controles op de juiste manier zijn ingericht en ook het gewenste effect sorteren. Waar mensen werken worden fouten gemaakt, het gaat erom dat het systeem dusdanig is ingericht dat die fouten tijdig worden ontdekt, gecorrigeerd en dat de organisatie leert van deze bevindingen. Een bijkomend voordeel
van
een
goedwerkende
(Verbijzonderde)
Interne
Controle-methodiek
is
dat
de
werkzaamheden van de accountant hierdoor sneller en goedkoper kunnen plaatsvinden.
Inkoopbeleid De wettelijke aanbestedingsregels en de richtlijnen voor het inkoopbeleid van de gemeente Alphen aan den Rijn worden nageleefd binnen de specifieke kaders die zijn opgesteld voor duurzaamheid en Social Return on Investment (SROI).
113
Lokale heffingen Algemeen De paragraaf lokale heffingen heeft betrekking op twee soorten heffingen: heffingen waarvan de besteding van de opbrengst gebonden is en maximaal kostendekkend mag zijn en heffingen waarvan de besteding van de opbrengst vrij is. Ongebonden lokale heffingen zoals de OZB en de hondenbelasting rekenen we tot de algemene dekkingsmiddelen, omdat zij inhoudelijk niet aan begrotingsprogramma’s zijn gerelateerd en de opbrengst vrij kan worden besteed. Gebonden heffingen, zoals de afvalstoffenheffing en de rioolheffing, worden verantwoord op het betreffende programma en rekenen we niet tot de algemene dekkingsmiddelen. De paragraaf Lokale Heffingen geeft inzicht in de diverse gemeentelijke belastingen en de consequenties daarvan voor de inwoners. Verordeningen, wetgeving en fusie De gemeenteraad stelt jaarlijks uiterlijk in december de tarieven voor het komende jaar vast. In verband met de fusie zijn per 1 januari 2014 de meeste belastingverordeningen geharmoniseerd. Uitzonderingen hierop vormen de rioolheffing en de begrafenisrechten. Uitstel daarvan is op grond van de Arhi-wetgeving mogelijk tot 1 januari 2016. Op 17 juli 2014 heeft de raad een meerderheidstandpunt ingenomen ten aanzien van de rioolheffing. De heffing zal per 1 januari 2015 voor woningen geheven worden van de gebruiker. Een nadere bepaling van de heffingsmaatstaf van de gebruiker wordt aangeboden bij de begrotingsraad. Beleidsuitgangspunten
Nota uitgangspunten kostendekkende tarieven In de oude gemeente Alphen aan den Rijn was de nota “Uitgangspunten Kostendekkende Tarieven” van kracht. Deze nota geeft het wettelijke kader, een herijking van de kostendekkendheid per kostendekkende exploitatie en doet voorstellen tot verhoging van de kostendekkendheid per kostendekkende exploitatie. De uitgangspunten uit deze nota worden ook gehanteerd voor 2015, aangezien er geen wijziging is in de uitgangspunten op dat gebied. De ontwikkelde kostenmodellen vanuit deze nota resulteren uiteindelijk in exploitatieoverzichten. Voor een aantal verordeningen geldt dat deze wettelijk niet meer dan 100% kostendekkend mogen zijn. Een belangrijk aandachtspunt is wel, dat in het kader van de fusie met de gemeenten Rijnwoude en Boskoop alle kostendekkende exploitaties de kostendekkendheid binnen een periode van 2 jaren geëvalueerd en herijkt zullen moeten worden.
Uitgangspunten Coalitieakkoord 2014-2018 ‘Daadkracht Dichtbij’ De uitgangspunten voor de lokale lasten genoemd in het coalitieakkoord 2014-2018 ‘Daadkracht Dichtbij’ zijn; - De OZB blijft gelijk en wordt jaarlijks alleen aangepast aan het inflatiepercentage. Verhoging van de OZB is, als laatste middel, alleen mogelijk als dit noodzakelijk is voor de financiering van onvoorziene tekorten in het kader van de decentralisaties op het sociale domein. Dit komt pas aan de orde nadat eerst is gekeken naar de mogelijkheden voor aanvullende dekking in het sociale domein en vervolgens ook op andere beleidsterreinen er geen acceptabele financiering kan worden gevonden. - De harmonisatie van (belasting)tarieven wordt in 2015 afgerond. De financiële ruimte ontbreekt om harmonisatie uit te stellen naar een later tijdstip.
114
- Voor bijzondere heffingen of belastingen geldt het principe van kostendekkendheid. Deze heffingen of belastingen zijn direct gerelateerd aan de uitgaven die voor dit doel concreet in beeld zijn en worden verantwoord. - Daar waar gemeentelijke belastingen zodanig veel perceptiekosten met zich meebrengen dat deze de inkomsten naderen of zelfs overschrijden, worden ze beëindigd. Woonlasten (lokale lastendruk) Tot de woonlasten rekenen we de onroerende-zaakbelastingen, rioolheffing en afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee dus ook grotendeels de lokale lastendruk. Bij de berekening van de woonlasten wordt uitgegaan van een eigen woning die wordt bewoond door een gezin. Uitgangspunten Coalitieakkoord 2014-2018 ‘Daadkracht Dichtbij’ De uitgangspunten voor de lokale lasten genoemd in het coalitieakkoord 2014-2018 ‘Daadkracht Dichtbij’ zijn; - De OZB blijft gelijk en wordt jaarlijks alleen aangepast aan het inflatiepercentage. Er dient volgens de huidige inschatting rekening te worden gehouden met een gemiddelde daling van ca. 2,8% van de WOZ-waarden van de woningen en 2% van de WOZ-waarden niet-woningen per waarde peildatum 1 januari 2014. Om het uitgangspunt van een gelijkblijvende OZB te realiseren betekent dit dat het tarief met hetzelfde percentage zal worden verhoogd. Gemeentelijke heffingen fusiegemeenten In het herindelingsadvies stond opgenomen dat de nieuwe gemeente moet streven naar een gezonde financiële positie met een sluitende begroting, waarbij de lokale lastendruk lager ligt dan die van vergelijkbare gemeenten in Nederland. Voor de nieuwe begroting 2015 wordt dit streven nageleefd. Roerende-zaakbelasting Roerende zaakbelasting (RZB) is een gemeentelijke belasting op roerende woon- en bedrijfsruimten. Roerende woon- en bedrijfsruimten zijn ruimten die duurzaam aan een plaats verbonden zijn en dienen tot permanente bewoning of gebruik. Voorbeelden hiervan zijn woonschepen. De inkomsten van de RZB vallen in de algemene middelen van de gemeente. Dit betekent dat de gemeenteraad bepaalt voor welke voorzieningen de opbrengsten worden ingezet. Deze belastingverordening dient nog geharmoniseerd te worden. In de oude gemeente Boskoop werd de roerende zaakbelasting geheven. In het kader van de harmonisatie wordt nu onderzocht in hoeverre de roerende-zaakbelasting ook wordt doorgevoerd in de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn. Onroerende-zaakbelasting Volgens de wet Arhi heeft de gemeenteraad in januari 2014 een besluit genomen over de ozb tarieven van de nieuwe gemeente. Harmonisatie was verplicht. De heffingsmaatstaf van de onroerende zaakbelastingen is de WOZ-waarde van de woning/niet-woning. Er wordt belasting geheven naar een percentage van deze vastgestelde WOZ-waarde. In de kadernota 2015 is opgenomen dat de tarieven OZB conform het Coalitieakkoord ‘Daadkracht Dichtbij’ worden aangepast aan de verwachte inflatie.
Inflatie co rre ctie o .b.v. de ce mbe rcirculaire 2013 2014 Inflatie GF (BBP)
2015 0%
1,27%
2016 0,80%
2017 0,59%
2018 0,59%
115
Ook is in de kadernota 2015 opgenomen de stijging opbrengsten OZB door areaaluitbreiding. Met de uitbreiding van het gemeentelijk areaal neemt ook het belastinggebied voor de OZB toe.
Wet waardering onroerende zaken De waarde wordt vastgesteld op basis van de Wet waardering onroerende zaken. In 2013 is de Landelijke Voorziening WOZ (LV WOZ) opgestart. De LV WOZ vereenvoudigt voor de gemeente het verstrekken
van
gegevens
uit
de
Basisregistratie
WOZ.
Voor
de
geautoriseerde
afnemers
(Belastingdienst, waterschappen, CBS, notariaat, banken, verzekeraars) heeft het natuurlijk voordelen om uiteindelijk de WOZ-gegevens van alle gemeenten uit één loket te kunnen verkrijgen. Eind mei 2014 is de eerste koplopergemeente aangesloten op de LV WOZ. Naar verwachting zal de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn eind 2015 zijn aangesloten op de Landelijke Voorziening WOZ. Dit is afhankelijk van een update van het automatiseringspakket en/of de eventuele aanbesteding daarvan. Afvalstoffenheffing Bij
de
vaststelling
van
het
tarief
voor
afvalstoffenheffing
wordt
uitgegaan
van
100%
kostendekkendheid. De heffingsmaatstaf van deze belasting was bij alle drie fusiegemeenten gebaseerd op de grootte van het huishouden, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen een eenpersoonshuishouden en een meerpersoonshuishouden. Huishoudens ontvangen hiervoor een basisset containers, één voor restafval en één voor groenafval, of maken gebruik van ondergrondse inzameling. Harmonisatie van deze heffing heeft in 2014 plaatsgevonden. Een tarief voor een extra mini-container wordt in 2015 kosteloos, in het kader van het gelijkheidsbeginsel. In een groot deel van de gemeente zijn immers al ondergrondse containers voor restafval, waarin ongelimiteerd huishoudelijk afval mag worden aangeboden. In een deel van de gemeente hoefde dus al niet te worden betaald voor extra afval. Het systeem van ophalen van grof huishoudelijk afval (grof huishoudelijk afval en tuinafval) via BigBags is in 2014 geharmoniseerd en is ook in 2015 van toepassing op het gehele areaal van de Gemeente Alphen aan den Rijn. Hiervoor wordt een gering bedrag gerekend. Het zelf aanbieden van afval op het Ecopark blijft in 2015 kosteloos. Uitgaande van een 100% kostendekkendheid kunnen de tarieven 2015 gelijk blijven aan 2014 om de geraamde opbrengst te realiseren. Rioolheffing Bij de vaststelling van het tarief voor rioolheffing wordt uitgegaan van 100% kostendekkendheid. De drie fusiegemeenten hanteren elk een eigen wijze van rioolheffingen. Daar moet worden overgegaan tot harmoniseren van deze heffingen is een verkenning uitgevoerd in het kader van de beste wijze van heffen. In eerste instantie is een heffing van de eigenaar het meest efficiënt en eenduidig naar voren gekomen (heffingswijze oud Alphen aan den Rijn). Echter na benadering van de drie woningcorporaties is gebleken dat dit op veel tegenstand stuit, gezien het feit dat dan aan de woningcorporaties uit Boskoop en Rijnwoude voor enkele tonnen rioolheffing in rekening zou worden gebracht. Zij zouden dit niet direct kunnen verwerken in een huurverhoging. Andersom blijkt dat 89% van de verhuurders uit de gemeente Alphen aan den Rijn, waarvoor nu een eigenarenheffing geldt, de verlaging van de belasting wil verminderen op de huursom (onderzoek uitgevoerd door de woningcorporaties). Voorgesteld wordt daarom voor de gehele gemeente een rioolgebruikersheffing voor woningen in te voeren. De raad heeft hierbij een standpunt ingenomen ten aanzien van de rioolheffing van woningen. Deze zal vanaf 2015 voor de hele Gemeente Alphen aan den Rijn voor woningen van de gebruiker 116
plaatsvinden. Het tarief voor de zogenaamde niet-woningen moet nog nader worden uitgewerkt. Hierover zal op korte termijn een voorstel worden aangeboden. Hondenbelasting De hondenbelasting is een algemene heffing voor de houder van een hond, die in het gehele areaal van Alphen aan den Rijn wordt geheven. De opbrengst 2015 en de tarieven blijven gelijk aan de opbrengst 2014. Toeristenbelasting Deze heffing was voor 2014 alleen van toepassing in de oude gemeente Alphen aan den Rijn. De opbrengst is gering. Door sluiting van Hotel Toor zijn de inkomsten met € 24.000 per jaar gedaald. Het tarief voor campings en kampeeronderkomens is vanaf 2006 teruggebracht tot € 0,50 per overnachting. Dit bedrag blijft gehandhaafd in 2015. Wel is voor de gehele nieuwe gemeente toeristenbelasting ingevoerd, zodat er extra inkomsten gegenereerd kunnen worden. Hiertoe is in 2014 een inventarisatie gehouden van belastingplichtigen in de voormalige gemeenten Boskoop en Rijnwoude. Bedrijfsinvesteringszones (BIZ) Zowel Alphen aan den Rijn als Boskoop hebben een BI-zone (bedrijven investerings zone) ingesteld. De heffing is van toepassing op de door de gemeenteraad aangewezen gebieden en geldt niet voor alle objecten binnen de gemeente. De huidige investeringszones zijn na de fusie gehandhaafd. In een later stadium kan de gemeenteraad alsnog kiezen voor het toevoegen van BI-zones. De huidige verordeningen BIZ zijn gebaseerd op een experimentenwet met een looptijd van maximaal vijf jaar. Voor 1 januari 2016 moeten er voor beide zones nieuwe stemmingsrondes plaatsvinden voor een nieuwe BIZ-verordening. De experimentenwet is geslaagd. De mogelijkheid van bedrijven investeringszones is medio 2014 permanent in de wet verankerd. Parkeerbelasting De parkeerbelasting is een algemeen dekkingsmiddel waarbij jaarlijks een exploitatieoverzicht wordt gemaakt van de parkeergarages en de naheffingsaanslagen. Voor deze laatste geldt maximaal 100% kostendekkendheid. Voor Alphen aan den Rijn is volgens de Update parkeren (2012) een driejaarlijkse verhoging van de tarieven vastgesteld. De parkeerbelasting wordt alleen geheven in de huidige gemeente Alphen aan den Rijn. Het uitgangspunt is de parkeerbelasting in het huidige gebied te handhaven en niet te harmoniseren. De gemeenteraad zal in een later stadium een discussie voeren over de toekomst van het betaald parkeren in Alphen aan den Rijn. De verwachting is dat de tariefsverhoging per 1 januari 2015 niet doorgaat. De parkeerautomaten zullen in 2015 worden vervangen, zodat niet meer contant maar uitsluitend per pin betaald kan worden. Daarnaast wordt het kenteken parkeren ingevoerd. Precariobelasting Invoering precariobelasting gemeentebreed op kabels en leidingen is structureel meegenomen in de Kadernota vanaf 2015 voor een bedrag van € 685.000. Met betrekking tot de eerder aangekondigde afschaffing van de mogelijkheid tot heffen van precariobelasting zijn tot op heden door het Ministerie van
Binnenlandse
Zaken
geen
concrete
stappen
gezet.
In
2014
heffen
207
gemeenten
precariobelasting waarvan ca. 70 op kabels en leidingen. Met het niet heffen van precariobelasting laat de gemeente een materiële heffingsgrondslag liggen. In 2015 is de precariobelasting nog van toepassing op het Rijnwoudse areaal o.b.v. de betreffende Rijnwoudse verordening. Hiervoor is € 315.000 structureel in de begroting opgenomen. De heffing van de precariobelasting is nog niet geharmoniseerd. 117
Leges Wettelijk geldt een maximaal 100% kostendekkend tarief op basis van de totale legesopbrengst. De legestarieven zijn in 2014 geharmoniseerd. Voor 2015 zullen er kleine wijzigingen worden voorgesteld voor bouwleges en evenementen. Naar titelniveau is de kostendekkendheid onderzocht door de werkgroep kostendekkende tarieven. Begrafenisrechten Omdat er grote verschillen in de heffingsgrondslagen en tarieven waren in de oude gemeenten, is deze verordening in 2014 nog niet direct geharmoniseerd. Gezien de verschillen en de bewerkelijkheid van het harmoniseren daarvan, is uiteindelijk voorgesteld de harmonisatie een jaar uit te stellen, voor 2015. De nieuwe beheerverordening begraafplaatsen (2014/27348) is medio 2014 door de raad vastgesteld. Marktgelden Marktgelden zijn geharmoniseerd in 2014. Op basis van het advies van de werkgroep kostendekkende tarieven wordt de kostendekkendheid vastgesteld voor alle (week)markten in de nieuwe gemeente. Havengelden Havengelden worden alleen geheven in de oude gemeente Alphen aan den Rijn. De opbrengst is gering en nog lang niet kostendekkend. Voorgesteld wordt de havengelden niet te harmoniseren in 2015. Er zal dus alleen havengeld worden geheven in het gebied van de oude gemeente Alphen aan den Rijn. Op basis van het advies van de werkgroep zal een kostendekkendheidspercentage worden vastgesteld. Staangelden Het tarief is gebaseerd op een puntenstelsel gerelateerd aan de grootte van de standplaats en de aanwezige voorzieningen. Van de geplande overname van de standplaatsen in Alphen aan den Rijn door WonenCentraal is afgezien vanwege de hoge overnamesom die WonenCentraal heeft geëist voor het achterstallig onderhoud aan de woonwagens. De tarieven staangeld zijn sinds 2007 niet verhoogd en worden ook voor 2015 niet verhoogd. Er zal nieuw beleid betreffende de woonwagens moeten worden opgesteld.
118
Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten In de onderstaande tabel zijn de verwachte belastingopbrengsten, inclusief eigen gemeentelijke inkomsten, opgenomen. Bedragen x € 1.000
Categorie Overzic ht ht belas belas tingopbrengs tingopbrengs ten ten Overzic
Begroting 2015
Begroting 2016
Begroting 2017
Begroting 2018
19.195
19.480
19.594
19.708
8
8
8
8
Rioolrechten
10.050
10.050
10.050
10.050
Afvalstoffenheffing
10.850
10.850
10.850
10.850
40.103
40.388
40.502
40.616
Belas tingen en heffingen Onroerende zaakbelastingen Roerende zaakbelastingen
Subtotaal Overige belas tingen Hondenbelasting Parkeerbelastingen
306
306
306
306
2.795
2.822
2.907
2.897
Toeristenbelasting
46
46
46
46
1.000
1.000
1.000
1.000
4.148
4.174
4.260
4.250
Leges bouwvergunningen
1.928
1.928
1.928
1.928
Begrafenisrechten
1.279
1.277
1.277
1.277
114
114
114
114
1.892
1.892
1.892
1.892
5.212
5.211
5.211
5.211
49.463
49.773
49.972
50.076
Precariobelastingen
Subtotaal Overige rec hten
Marktgelden Leges burgerzaken
Subtotaal Totaal
Parkeerbelastingen bestaan uit parkeergelden en vergunningen. Kwijtschelding Elk jaar krijgt ieder huishouden in de gemeente aanslagen voor de verschillende gemeentelijke belastingen. Gemeenten mogen zelf bepalen voor welke belastingen kwijtschelding wordt verleend. Het college van burgemeester en wethouders heeft hiervoor beleidsregels vastgesteld. De kwijtscheldingsnorm in Alphen is op 100% van de bijstandsnorm gesteld (=wettelijk maximum). De fusiegemeenten hanteerden een divers kwijtscheldingsbeleid. In 2014 is daarom besloten het kwijtscheldingsbeleid van de gemeente Alphen aan den Rijn te harmoniseren. Dit betekent concreet dat vanaf
2014
uitsluitend
kwijtschelding
wordt
verleend
voor
de
afvalstoffenheffing.
De
kwijtscheldingsnorm blijft 100% van de bijstandsnorm. Dit beleid wordt in 2015 gehandhaafd. Wanneer een belastingplichtige niet in staat is de aanslagen te voldoen, kan de afvalstoffenheffing gedeeltelijk of geheel worden kwijtgescholden. Dit wordt bepaald door de persoonlijke, financiële omstandigheden. Aan het verlenen van kwijtschelding zijn voorwaarden verbonden, onder andere met betrekking tot het inkomen, de hoogte van het banksaldo/vermogen en de maandelijkse aflossingen aan schulden. Kwijtschelding kan op elk moment door de burger worden aangevraagd op een daarvoor vastgesteld formulier.
119
Er is een uitbreiding van het aantal toegekende aanvragen kwijtschelding geconstateerd voor de groep woningeigenaren. Dit komt door de crisis op de woningmarkt, waardoor de hypotheekschulden steeds vaker hoger worden dan de WOZ-waarde van de woning. Aan het begin van elk belastingjaar wordt op basis van gegevens van Stichting Inlichtingenbureau, opgericht door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, door de gemeente automatische kwijtschelding toegekend. Hierbij wordt met gegevens van de Belastingdienst gecontroleerd op vermogen (banksaldi) en autobezit van belastingplichtigen die in een voorgaand jaar kwijtschelding hebben gekregen. De administratieve lasten voor deze burger worden hierdoor beperkt. De mogelijkheid
wordt
onderzocht
om
ook
tussentijds
gebruik
te
kunnen
maken
van
het
Inlichtingenbureau.
120
Verbonden partijen De paragraaf verbonden partijen kent twee delen: (1) Algemeen: vereisten, beleid, financieel kader, stand van zaken harmonisatie en (2) Rapportages per individuele Gemeenschappelijke Regeling, Verbonden Partij, Deelneming of grote Subsidie-ontvanger. Deel 1
Algemeen
Wettelijke vereisten, beleid, financieel kader, stand van zaken harmonisatie Voor veel gemeentelijke taken geldt dat het noodzakelijk of gewenst is om deel te nemen in een zogenaamde verbonden partij of om een taak uit te besteden. Daarmee zijn de verbonden partijen in toenemende mate van belang voor het realiseren van de doelstellingen van de gemeenten en dus is het van belang dat deze partijen financieel gezond zijn en blijven. Ook geldt dat voor een goed inzicht van de raad in de financiële positie van de gemeente het van belang is om goed inzicht te hebben in welke partijen de gemeente deelneemt, in het belang in elk van die partijen en in de financiële positie van elk van die partijen. Daartoe dient deze paragraaf verbonden partijen. De fusie van de drie gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude maakte de situatie op het gebied van de verbonden partijen complex. De drie gemeenten hadden elk hun deelnames in verbonden partijen. Er waren verbonden partijen waar alleen gemeente A, of B of R aan deelnam. En er waren partijen waar een of twee of drie van de gemeenten deelnamen. Daarbij hadden de drie gemeenten hun eigen beleid en manier hebben van omgaan met de verbonden partijen en verschillen in wat er tot de “verbonden partijen’ werd gerekend. Volgens de nota Verbonden Partijen van de gemeente Alphen aan den Rijn (oud) (2007, herijkt in 2012) wordt het begrip verbonden partij breed benaderd en worden ook de organisaties waaraan de gemeente subsidie verstrekt daartoe gerekend. Dat is in Boskoop en Rijnwoude niet zo. Op dit moment wordt gewerkt aan de nieuwe harmonisatie nota over verbonden partijen. Tot die tijd worden ook de gesubsidieerde instellingen in deze paragraaf genoemd.
Wettelijke vereisten De paragraaf verbonden partijen is een verplichte paragraaf. Na de laatste wijziging bepaalt Artikel 15 Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV): 1. De paragraaf betreffende de verbonden partijen bevat ten minste: a.
de visie op verbonden partijen in relatie tot de realisatie van de doelstellingen die zijn opgenomen in de begroting;
b.
de beleidsvoornemens omtrent verbonden partijen;
c.
de lijst van verbonden partijen.
2. In de lijst van verbonden partijen wordt ten minste de volgende informatie opgenomen: a.
de naam en de vestigingsplaats;
b.
het openbaar belang dat op deze wijze behartigd wordt;
c.
de veranderingen die zich hebben voorgedaan gedurende het begrotingsjaar in het belang dat de gemeente onderscheidenlijk provincie in de verbonden partij heeft;
d.
het eigen vermogen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar;
e.
het resultaat van de verbonden partij.
Volgens het BBV is een verbonden partij: een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de provincie onderscheidenlijk gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. De materie is verder uitgewerkt in de Leidraad Verbonden Partijen van het ministerie BZK en de provincies. Tot de verbonden partijen worden in elk geval alle gemeenschappelijke regelingen, NV’s en BV’s gerekend.
121
Beleid De nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn zal nieuw beleid formuleren voor de deelname aan verbonden partijen. In Programma 8 van de Programmabegroting wordt dit besproken onder de kop “Regie op verbonden partijen”. Kortheidshalve wordt daarnaar verwezen.
Financieel kader Algemeen Op initiatief van de gemeente Leiden stellen sinds 2011 gemeenten in Midden-Holland elk jaar gezamenlijk de financiële uitgangspunten vast die zij zullen hanteren voor de gemeenschappelijke regelingen in hun gebied. In dit kader worden afspraken vastgelegd over de indexering van de bijdrage aan gemeenschappelijke regelingen en over de financiële taakstelling die de gemeenschappelijke regelingen krijgen opgelegd. Het kader geldt in elk geval voor de gemeenschappelijke regelingen Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg (RDOG), Veiligheidsregio Hollands Midden (incl. brandweer), Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland, Samenwerkingsorgaan Midden Holland (ISMH) en Omgevingsdienst West-Holland (ODWH) en kan door de deelnemende gemeenten ook van toepassing worden verklaard op andere samenwerkingsverbanden / gemeenschappelijke regelingen dan de hiervoor genoemde. Van die mogelijkheid is door de gemeenten Alphen aan den Rijn geen gebruik van gemaakt. Jaarlijks worden de financiële uitgangspunten voorbereid door een bestuurlijke klankbordgroep onder leiding van de wethouder Financiën van de gemeente Leiden, dhr. Strijk. Vervolgens wordt aan de colleges van de deelnemende gemeenten voorgesteld in te stemmen met de voorgestelde “Strijknormen”. Formeel heeft de bestuurlijke werkgroep zelf al mandaat. De
vastgestelde
financiële
uitgangspunten
laten
onverlet
een
mogelijk
aanvullende
bezuinigingstaakstelling voor een gemeenschappelijke regeling indien daartoe door een individuele gemeente wordt besloten in het kader van het ‘gezond’ houden/krijgen van de gemeentelijke financiën. Daarbij wordt opgemerkt dat het deelnemen in een samenwerkingsverband impliceert dat een gemeente niet zonder meer individueel een extra bezuiniging kan opleggen. Hiervoor zal een meerderheid / draagvlak gevonden moeten worden onder de overige deelnemers. Dit geldt meestal ook wanneer minder producten of diensten afgenomen worden: de overcapaciteit die daardoor ontstaat bij het samenwerkingsverband komt anders voor rekening van de andere deelnemers. Het financieel kader voor 2015-2018 September 2013 hebben de deelnemende colleges het kader voor 2015-2018 vastgesteld. Op deze plaats wordt het uitgebreide kader niet herhaald, maar wel is belangrijk goed voor ogen te houden dat de
krappe
financiële
omstandigheden
waarin
de
gemeenten
de
laatste
jaren
verkeren
noodzakelijkerwijs ook worden doorvertaald naar de gemeenschappelijke regelingen in hun gebied. De reeks van opgelegde taakstellingen roept wel de vraag op in hoeverre nog c.q. opnieuw de “kaasschaafmethode” toegepast kan worden op de bedrijfsvoeringskosten van de gemeenschappelijke regelingen. Op enig moment is de rek er wel uit en zullen inhoudelijke keuzes gemaakt moeten worden. In 2014 is de gemeente een aanbesteding gestart voor de taken binnen de Wmo en de Participatiewet. De uitkomsten van deze aanbesteding kunnen gevolgen hebben voor de financiële en inhoudelijk informatie bij verbonden partijen in het sociale domein.
De harmonisatie vanwege de fusie In
2012
hebben
de
fusiegemeenten
partijen/gemeenschappelijke
een
inventarisatie
regelingen/deelnemingen
etc.
opgesteld waarin
zij
alle
verbonden
deelnemen
van
opgesteld.
Vervolgens was het de vraag welke samenwerkingsrelaties de nieuwe fusiegemeente zou voortzetten en in welke vorm. Idealiter zou er eerst nieuw beleid zijn geformuleerd om vervolgens vanaf nul te 122
besluiten aan welke samenwerkingen de nieuwe fusiegemeente zou willen deelnemen. Naar aanleiding van de voorstellen hebben in januari 2013 (2013/3659) hebben de drie colleges besloten:
het lidmaatschap te continueren van: VNG & VZHG;
deelname aan/samenwerking met te continueren van: Politieregio Hollands Midden, Alliander, BNG, Nuon,
Oasen
N.V.,
Vattenfall,
Dunea,
Schadevergoedingsschap
HSL
Zuid,
RDOG,
Antidiscriminatiebureau, Dierenbescherming Afdeling Rijnland, St. Openbaar Voorgezet Onderwijs Alphen aan den Rijn, Werken in het Groene Hart, Werken in het Westen, Castellum B.V. en Parkexpressie;
te starten met een voorverkenning naar het hebben van een functie van centrumgemeente;
de kwalificatieplicht bij de nieuwe gemeente onder te brengen;
de overige beslissingen uit te stellen tot na de beleidsharmonisatie en/of nader onderzoek.
Lijst verbonden partijen Hier volgt de lijst van verbonden partijen waar de drie oude gemeenten aan deelnamen met de stand van zaken voor de nieuwe gemeente.
Lijst verbonden partijen Gemeenschappelijk regelingen Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg Hollands Midden (RDOG) Veiligheidsregio Hollands Midden (VRHM) en Regionale Brandweer Hollands Midden en GHOR Holland Rijnland Intergemeentelijk samenwerkingsverband Midden Holland (ISMH) Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) Omgevingsdienst West Holland (ODWH) Sociale Werkvoorziening Alphen aan den Rijn (SWA) Promen Streekarchief Rijnlands Midden Natuur- & Recreatieschap Reeuwijkse Plassen Sociale Recherche Zuid-Holland Noord (SRZHN) Oude Rijnzone Schadevergoedingsschap HSL Zuid A16 en A4 Samenwerking Vastgoedinformatie Heffing en Waardebepaling (SVHW) Openbaar Lichaam voor Voortgezet Onderwijs (Coenecoopcollege) Deelnemingen Alliander N.V. N.V. Nuon Energy Oasen N.V. N.V. Bank Nederlandse Gemeenten Cyclus N.V. - Afvalinzameling Dunea N.V. (voorheen DZH) Stichtingen Stichting Openbaar Primair Onderwijs Regio Alphen (Sopora) Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Alphen ad Rijn Stichting Land van Wijk en Wouden Stichting Vluchtelingenwerk Stichting Kunst en Cultuur Rijnwoude Stichting Multifunctionele Voorzieningen Boskoop 123
Stichting Sport en Cultuur Benthuizen Stichting Jeugd en Jongerenwerk Midden Holland (St. JJWMH) Stichting JSO (expertisecentrum voor jeugd, samenleving en ontwikkeling) Stichting Peuterspeelzalen Boskoop Stichting Peuterspeelzalen Rijnwoude Stichting C.V.V. (Collectief Vraagafhankelijk Vervoer) Overige ParkeerService UA Grote subsidie- ontvangers (ongeveer € 250.000) Stichting Participe Stichting Greenport Boskoop Stichting Sportspectrum Stichting Openbare Bibliotheek Rijn en Venen Bibliotheek De Groene Venen Stichting Kwadraad Stichting Peuterspeelzalen Alphen aan den Rijn (SKA) - (nu Junis) Stichting Multifunctioneel Centrum Het Nieuwe Anker Castellum BV (Deelneming) Stichting Parkexpressie Streekmuziekschool Lijst overige Samenwerkingsverbanden Centrumgemeente OGGZ – Gouda Centrumgemeente OGGZ – Leiden Centrumgemeente OGGZ – Alphen aan den Rijn (nieuw) Veiligheidshuis Gouda Veiligheidshuis Leiden Politieregio Hollands Midden Nazorg ex-gedetineerden Vereniging Nederlandse Gemeenten VNG Vereniging van Zuid-Hollandse Gemeenten VZHG Werken in het Groene Hart Werken in het Westen Nationale Ombudsman Ombudsman Alphen aan den Rijn e.o Antidiscriminatiebureau Dierenbescherming Afdeling Rijnland Kwalificatieplicht – RMC WSNS-regio's (Weer Samen naar School) Uitvoering NME-taken door middel van Convenant Gemeenten, Avifauna en basisscholen Habeko Trifolium Woondiensten WonenCentraal Woonpartners Midden Holland Samenwerking Vastgoedinfo Heffing Waardebepaling (SVHW) Rekenkamer RISR 124
GBKN (Grootschalige BasisKaart Nederland Zuid- Holland) Rapportages Rapportage per individuele Gemeenschappelijke Regeling, Verbonden Partij, Deelneming of grote Subsidieontvanger. A.
Gemeenschappelijke regelingen
Het gemeentebestuur van twee of meer gemeenten kan een gemeenschappelijke regeling treffen ter behartiging van belangen van die gemeenten. De Gemeente Alphen aan den Rijn participeert in de volgende regelingen. 1
Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Hollands Midden en Brandweer Hollands Midden
2014
€ 6.694.220
2015
€ 6.331.245
De prestaties van Brandweer zijn opgenomen in deelprogramma 4.
Doelstelling/taak: De Veiligheidsregio bestaat naast het onderdeel brandweer uit de onderdelen: Gemeenschappelijke Meldkamer (GMK), GHOR, Veiligheidsbureau en Oranje Kolom. De Veiligheidsregio Hollands Midden (VRHM) is op 1 januari 2006 officieel opgericht en is een samenwerkingsverband van 25 gemeenten, politie, brandweer en de GHOR. De VRHM strekt zich uit van de Duin- en Bollenstreek in het noorden via het Groene Hart naar de Krimpenerwaard in het zuiden. De Veiligheidsregio heeft de volgende taken: - het voorbereiden op de rampenbestrijding en crisisbeheersing - het in stand houden van een regionale Gemeenschappelijke Meldkamer - het ondersteunen van gemeenten op aspecten van integrale veiligheid Sinds 1 januari 2011 vormen 24 gemeentelijke brandweerkorpsen en de regionale brandweer in Hollands
Midden één
nieuwe
organisatie:
Brandweer
Hollands
Midden,
onderdeel
van
de
Veiligheidsregio Hollands Midden. Brandweer Hollands Midden bestaat uit ruim 1400 medewerkers die werkzaam zijn in de vijf sectoren: Risicobeheersing, Operationele Voorbereiding, Incidentenbestrijding, Middelen en Concernstaf. Het werkgebied van de Brandweer Hollands Midden bestrijkt het noordelijk deel van de provincie ZuidHolland en strekt zich uit van de Duin- en Bollenstreek in het noorden via het Groene Hart naar de Krimpenerwaard in het zuiden en telt ruim 750.000 inwoners.
Fusie: In het kader van de herindeling worden de risicobeheersingstaken ten behoeve van de gemeente Boskoop overgedragen van het district Gouda e.o. naar het district Rijn- en Veenstreek. Dit heeft geen financiële consequenties. Voor wat betreft het brandveiligheidstoezicht is bij de start van de BHM een afspraak gemaakt dat jaarlijks € 80.000 uit de (start)bijdrage van de gemeente Alphen aan den Rijn wordt geretourneerd naar de gemeente voor het uitvoeren van toezichtactiviteiten. De gemeenten Boskoop, Rijnwoude en Alphen aan den Rijn hebben besloten deze toezichttaken in de nieuwe gemeente opnieuw zelfstandig te willen uitvoeren. In dat kader is gevraagd de bijzondere financieringsconstructie rondom toezichttaken te beëindigen en het bedrag in mindering te brengen op de bijdrage van de gemeente Alphen aan den Rijn. Naast deze correctie is geen claim gelegd op de overdracht van personeel wat vóór de regionalisering toezichttaken verrichtte in de gemeenten Boskoop en Rijnwoude. Het bedrag waarmee onze gemeenschappelijke bijdrage gecorrigeerd wordt, is bepaald op € 80.000,-.
125
Financieel: De programmabegroting 2015 en de meerjarenramingen 2015-2018 zijn vastgesteld. Op 19 juni 2015 heeft de VRHM de gemeentelijke zienswijze ontvangen.. Het financieel kader voor 2015: 1.
Indexering 1,54%
2.
Nadere taakstelling door toepassen nul-lijn;
Dit betekent een aanvullende taakstelling voor 2015 van 1,54% De bezuinigingstaakstelling van 10% op de gemeentelijke bijdragen is in de begroting 2015, evenals in 2014 en in de meerjarenraming structureel verdisconteerd. Op het programma Brandweer is voor de jaren 2013-2015 een 2e efficiencykorting van 5% in 3 jaarlijkse tranches verdisconteerd in de bijdragen van de gemeenten. De financiële gevolgen zijn meegenomen in de 1e business review 2013. Risico: Het risico wordt op dit moment gering geacht. Brandweer en GHOR Jaarresultaat 2013 Stand bedragen x € 1.000,1 . Eigen Vermogen
ultimo 2013 2013
primo 2013
Algemene Reserve
1.500
104
1.396
Bestemmingsreserves
7.529
125
7.404
Resultaat voor bestemming
1.091
-151
1.242
10.120
78
10.042
840
16
856
Totaal Generaal Voorzieningen
840
16
856
Lang Vreemd Vermogen
17.692
3.163
20.855
Totaal Generaal Vreemd Vermogen
17.692
3.163
20.855
Totaal Generaal Eigen Vermogen 2 .
Vreemd Vermogen Voorzieningen
3 .
2
Mutaties Saldo
Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg (RDOG)
Subsidie 2014
€ 3.385.209
Dit bedrag wijkt af van het bedrag dat in de vorige programmabegroting is opgenomen omdat in het bedrag van 2014 nu ook de ICT voor de Jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen is opgenomen en een bedrag voor het contactmoment met 15-16 jarigen (eerste begrotingswijziging RDOG 2014) en een bedrag voor de aanvullende diensten die in 2015 zijn opgenomen in de BPI. Hiermee wordt het bedrag vergelijkbaar met dat voor 2015. Aanvraag 2015
€ 3.375.572
De prestaties van RDOG zijn opgenomen in programma 1.
Doelstelling/taak: Behouden en bevorderen gezondheid van de inwoners. De RDOG is een gemeenschappelijke regeling van de 19 (per 1 januari 2015) gemeenten in de regio Hollands Midden. De RDOG voert wettelijke taken uit wat betreft de openbare gezondheidszorg, de openbare veiligheid en de ambulancezorg. Deze taken betreffen onder meer de bestrijding van infectieziekten, jeugdgezondheidszorg en de inzet bij crisisbeheersing en rampenbestrijding. De RDOG is werkzaam in de regio Hollands Midden. Tot voor kort kende de RDOG nog twee afzonderlijke bestuurscommissies voor de subregio’s Midden Holland en Zuid Holland Noord. In deze 126
bestuurscommissies bereidden de beide regio’s afzonderlijk de vergaderingen van het Algemeen Bestuur van de RDOG voor. Vanaf half 2014 zijn de bestuurscommissies opgeheven. Ook de producten die nu nog kunnen verschillen in beide regio’s zullen per 1 januari 2015 zijn geharmoniseerd. Gevolg hiervan voor Alphen aan den Rijn is dat een aantal producten die we eerst afzonderlijk inkochten, nu opgenomen zijn in het uniforme takenpakket van de RDOG voor 2015 en betaald zullen worden middels een bijdrage per inwoner (de BPI). Het programma Veiligheid en Zorg (sector GHOR) valt beleidsmatig onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de Veiligheidsregio. In 2014 heeft een wijziging van de gemeenschappelijke regelingen van de RDOG en de Veiligheidsregio plaatsgevonden, waardoor de kosten van de GHOR met ingang van half 2014 betaald worden vanuit de BPI RDOG. Het programma Ambulancezorg (RAV-sector) wordt betaald door de zorgverzekeraars. Voor het programma Openbare Gezondheidszorg (sector GGD) wordt een gemeentelijke bijdrage per inwoner (BPI) in rekening gebracht.
Financieel: De RDOG is een van de Gemeenschappelijke Regelingen waarvoor binnen de regio Hollands Midden sinds 2012 door de gezamenlijke gemeenten een financieel kader is afgesproken. In de brief van de werkgroep financieel kader gemeenschappelijke regelingen Hollands Midden van 1 november 2013 worden bezuinigingen van circa 10 % voor de jaren 2015 en 2016 voorgesteld. Deze bezuinigingen komen binnen de GGD-sector van de RDOG bovenop reeds lopende bezuinigingstrajecten en taakstellingen. Het Algemeen Bestuur van de RDOG heeft in zijn vergadering van december 2013 geconstateerd dat deze bezuinigingen niet mogelijk zijn zonder onverantwoorde keuzes in het basistakenpakket te maken. Gemeenschappelijke regelingen kunnen afwijken van het gezamenlijk financieel kader, als zij aannemelijk maken dat voldoen aan de taakstelling grote negatieve maatschappelijke consequenties heeft. Voor 2015 hanteert de RDOG voor de GGD-sector wel de indexering van 1,41% , zoals deze is opgenomen in het financieel kader voor de gemeenschappelijke regelingen. Najaar 2014 wordt een onafhankelijk onderzoek gestart onder leiding van de gemeentesecretaris van Leiden met o.a. als onderzoeksvraag op welke wijze wel bezuinigingen kunnen worden gerealiseerd. Het in de gemeentelijke begroting 2015 opgenomen budget is voldoende om de bijdrage 2015 uit te bekostigen. Het jaar 2013 heeft de RDOG afgesloten met een licht negatief exploitatie resultaat. De GGD speelt een belangrijke rol in het systeem van de gezondheidszorg. Er zal een balans gevonden moeten worden tussen voldoende kwaliteit en kostenbeheersing.
Risico: Het risico wordt op dit moment gering geacht. RDO G Jaar r es u ltaat 2013 bedragen x € 1.000,1.
2.
6Stand
Mutaties
Saldo
ultimo 2013
2013
primo 2013
Eig en v er m o g en Algemene reserve
€
747
€
141-
€
606
Bestemingsreserves
€
1.564
€
47
€
1.611
Totaal Generaal eigen vermogen
€
2.311
€
94- €
2.217
€
3.794
€
253
€
4.047
€
3.794
€
253
€
4.047
€
-
€
-
€
-
€
-
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
Totaal generaal voorzieningen 3.
€
L an g v r eem d v er m o g en
Totaal vreemd vermogen
127
3
Holland Rijnland
Bijdrage 2014
€ 748.779
Begrote bijdrage 2015
€ 498.776
Het samenwerkingsverband Holland Rijnland strekt zich uit over meerdere taakvelden. De prestaties van Holland Rijnland zijn daarom onderdeel van meerdere deelprogramma’s. Als totaal vallen de prestaties voor programma 8.
Doelstelling/taak: Holland Rijnland is een vrijwillige, maar niet vrijblijvende samenwerking van en voor vijftien gemeenten in het hart van de Randstad. Deze gemeenten werken vanuit een gezamenlijke strategische visie op de verdere ontwikkeling van de regio om de kwaliteit van wonen, werken, ondernemen en recreëren van burgers, bedrijven en instellingen in het gebied te bevorderen. De deelname in Holland Rijnland wordt na de fusiedatum gecontinueerd. De gemeente Boskoop nam deel in het Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Midden Holland (ISMH). Deze deelname wordt beëindigd.
Financieel: Holland Rijnland valt – net als de andere gemeenschappelijke regelingen in Hollands Midden voor zover van toepassing verklaard – sinds 2011 onder de afspraken die regionaal gemaakt worden in de Bestuurlijke klankbordgroep Financiële kaderstelling gemeenschappelijke regelingen. Daarnaast vindt binnen Holland Rijnland een takendiscussie plaats onder de titel Positionering & Profilering Holland Rijnland of Kracht15. In afwachting van de afronding van het Kracht15-traject is een beleidsarme begroting opgesteld. De intentie is om dan een herziene begroting 2015 aan het Algemeen Bestuur voor te leggen waarin de taakstelling van minimaal 25% is verwerkt.
Risico: In algemene zin is het risico gering. In oud Alphen aan den Rijn was bovenop de taakstelling in het kader van Kracht15 al een taakstelling opgenomen. Deze zal bij de definitieve begroting 2015 van Holland Rijnland moeten worden bezien op realisatie. Ho llan d Rijn lan d Jaar r es u ltaat 2013 bedragen x € 1.000,1.
2.
Stand
Mutaties
Saldo
ultimo 2013
2013
primo 2013
Eig en v er m o g en Algemene reserve
€
-
€
-
€
-
Bestemingsreserves
€
321
€
90
€
411
Totaal Generaal eigen vermogen
€
321
€
90
€
411
€
3.062
€
1.553
€
4.615
€
3.062
€
1.553
€
4.615
€
-
€
-
€
-
€
-
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
Totaal generaal voorzieningen 3.
€ 553.879
L an g v r eem d v er m o g en
Totaal vreemd vermogen
128
4
Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Midden-Holland (ISMH)
Bijdrage 2014
€ 80.564
Bijdrage 2015
€ 81.141
De prestaties van het ISMH zijn onderdeel van meerdere deelprogramma’s. Als rechtsopvolger van de voormalige gemeente Boskoop, neemt de gemeente Alphen aan den Rijn deel in het Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Midden-Holland (ISMH). Doelstelling/taak: Het ISMH adviseert de deelnemende gemeenten gevraagd en ongevraagd over diverse (regionale) beleidsterreinen als ruimtelijke ordening, Groene Hart, wonen, verkeer en vervoer, zorg en educatie. Onder de (werk)naam “De Nieuwe Regio” (DNR) vindt sinds begin 2012 een traject plaats om te komen tot een vernieuwing van de samenwerking. Er is onlangs een verandermanager aangesteld om de overgang van het ISMH naar DNR te faciliteren, maar het tijdspad van het proces en de contouren van de nieuwe samenwerking zijn nog niet duidelijk.
Deelname: Met het ISMH is afgesproken het jaar 2014 te beschouwen als overgangsjaar voor de deelname van de gemeente Alphen aan den Rijn. Inmiddels is er een bestuursconvenant afgesloten tussen de gemeenten Alphen aan den Rijn en Woerden en de gemeente Gouda als voorzitter van DNR. Samenwerking vindt derhalve plaats met DNR en niet in DNR. Uittreden van Alphen aan den Rijn uit het ISMH ligt daarom in de rede.
Financieel: Het ISMH valt – net als de andere gemeenschappelijke regelingen in Hollands Midden voor zover van toepassing verklaard – sinds 2011 onder de afspraken die regionaal gemaakt worden in de Bestuurlijke klankbordgroep Financiële kaderstelling gemeenschappelijke regelingen. Vanwege het feit dat de besluitvorming over de strategisch koers van de organisatie en de vorm en de inhoud van regionale samenwerking nog niet is afgerond, is het ISMH in de Programmabegroting 2015-2018 nog uitgegaan van een voortzetting van de lopende activiteiten en zijn de deelnemersbijdragen niet geïndexeerd. Wel is het besluit genomen dat het bureau leerlingzaken per 1 augustus 2014 bij de gemeente Gouda wordt ondergebracht. Daarnaast zal de exploitatie en het eigendom van het Midden-Hollandhuis in 2014 naar de Omgevingsdienst Midden-Holland overgaan.
Risico: Naast de bijdrage per inwoner (aandeel voormalige gemeente Boskoop) zijn de deelnemende gemeenten aan het ISMH mede verantwoordelijk voor eventuele financiële tekorten. ISMH € 313 Stand ultimo 2013
Mutaties 2013
Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserves Totaal generaal eigen vermogen
€ € €
71 788 859
€ €
408 408
€ € €
71 380 451
Vreemd vermogen Voorzieningen Totaal generaal voorzieningen
€ €
995 995
€ €
23 23
€ €
972 972
Lang vreemd vermogen Totaal vreemd vermogen
€ €
4.350 4.350
€ €
-138 -138
€ €
4.488 4.488
Jaarresultaat 2013 Bedragen x € 1.000 1.
2.
3.
Saldo primo 2013
129
5 2014
Omgevingsdienst West-Holland (ODWH) en Midden-Holland (ODMH) ODWH: (Alphen a/d Rijn en Rijnwoude) € 2.517.309 en € 50.000 incidenteel; ODMH (Boskoop) € 366.865
2015
Alphen a/d Rijn (oud) en Rijnwoude
€ 2.415.606
ODMH (Boskoop)
€
354.356
De prestaties van de ODWH en ODMH zijn opgenomen in deelprogramma 8.
Doelstelling/taak: De Omgevingsdiensten zijn opgericht ter behartiging van de belangen op het gebied van milieu, met name gericht op uitvoeringstaken. Doelstelling is een efficiënte en doelmatige uitvoering van de gemeentelijke milieutaken in samenwerkingsverband. Binnen het grondgebied van de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn zijn 2 omgevingsdiensten actief: de ODWH en de ODMH. Er is, naar opgave van de beide omgevingsdiensten, geen zicht op een spoedige fusie van de diensten. Wel heeft de ODWH in het voorjaar van 2014 te kennen gegeven mogelijkheden van samenwerking en fusie te willen onderzoeken. In januari 2014 heeft de raad van de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn besloten voor de gehele gemeente te willen toetreden tot de ODMH en uittreden uit de ODWH per 1 januari 2015. Inmiddels is duidelijk dat uittreding per 1 januari 2015 niet lukt, gelet op het feit dat er nog geen overeenstemming is over de uittredingsvoorwaarden en de regionale discussie over de mate van samenwerking tussen de omgevingsdiensten. Uittreding uit de ODWH zal per 1 januari 2016 plaatsvinden. Per dezelfde datum zal de gehele gemeente Alphen aan den Rijn toetreden tot de ODMH. In 2015 zullen alle nodige werkzaamheden worden verricht om een goedlopende uitvoering per 1 januari 2016 door de ODMH mogelijk te maken. Dat betekent concreet dat in 2015 reeds werkzaamheden zullen overgaan van de ODWH naar de ODMH en medewerkers van de ODWH (gedeeltelijk) bij de ODMH werkzaam zullen zijn.
Financieel: De financiële band met de Omgevingsdiensten blijft beperkt tot een verrekening van de afgenomen uren voor uitvoering van de milieutaken. Na afloop van het jaar wordt afgerekend op basis van de werkelijk voor onze gemeente gemaakte uren. De afgelopen jaren zijn voor Alphen aan den Rijn aanzienlijke bedragen terugontvangen op de betaalde voorschotten omdat minder uren aan de taken op dit gebied zijn besteed. Rijnwoude laat een heel ander beeld zien: hier moest de afgelopen jaren constant geld bij worden betaald om de wettelijke taken uit te voeren. Voor 2014 en 2015 is hiervoor op de begroting een eenmalige voorziening van 2 x € 50.000,- opgenomen. Echter, het betreft hier een dekking voor regulier werk, het begrotingsdeel van Rijnwoude moet eigenlijk met € 50.000,- worden vermeerderd.
Risico: De nieuwe gemeente is op dit moment nog volop in onderhandeling met de ODWH en ODMH over de uitvoering van de werkzaamheden. In 2015 moeten de ODWH en ODMH samenwerken terwijl beide een sterk verschillende bedrijfsvoering en uitvoering van milieutaken kennen. Dit brengt risico’s bij de uitvoering met zich mee. Daarnaast moeten in 2015 de taken van de ODWH aan de ODMH worden overgedragen. Dit zal veel tijd en inspanning kosten. Dit zal een zware wissel op het team duurzaamheid van de Gemeente Alphen aan den Rijn hebben. Voorgaande houdt in dat er rekening mee moet worden gehouden dat in 2015 het beoogde werkpakket niet gerealiseerd zal worden en dat er achterstanden zullen ontstaan. Ook moet gevreesd worden voor de kwaliteit van de door de ODWH verrichte werkzaamheden. Deze taken moeten in de volgende jaren worden ingehaald. Aan wettelijke taken zal prioriteit gegeven worden zodat deze tijdig worden uitgevoerd.
130
Door de overdracht van de werkzaamheden van de ODWH naar de ODMH treden forse frictiekosten (overzetten systemen, huisvesting, personele kosten) op. Onder de frictiekosten vallen ook de extra inspanningen die de Gemeente Alphen aan den Rijn moet uitvoeren (dubbele aansturing van de OD’s, leiding geven aan het overgangsproces, inhuur externe voorzitters. O DWH Jaar r es u ltaat 2013
€
bedragen x € 1.000,1.
2.
Stand
Mutaties
Saldo
ultimo 2013
2013
primo 2013
Eig en Ver m o g en Algemene reserve
€
600
€
35
€
Bestemingsreserves
€
428
€
110
€
538
Totaal Generaal eigen vermogen
€
1.028
€
145
€
1.173
635
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
Totaal generaal voorzieningen 3.
109.502
€
190
€
58-
€
132
€
190
€
58- €
132
€
-
€
-
€
-
€
313.003
L an g v r eem d v er m o g en
Totaal vreemd vermogen
€
-
O DMH Jaar r es u ltaat 2013
bedragen x € 1.000,1.
Totaal Generaal eigen vermogen
ultimo 2013
2013
primo 2013
€
451
€
408
€
859
€
451
€
408
€
859
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
6
Saldo
}
Bestemingsreserves }
3.
Mutaties
Eig en Ver m o g en Algemene reserve
2.
Stand
€
972
€
23
€
995
Totaal generaal voorzieningen
€
972
€
23
€
995
L an g v r eem d v er m o g en
€
4.489
€
139-
€
4.350
Totaal vreemd vermogen
€
4.489
€
139- €
4.350
Groen Alliantie (voorheen Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen)
Begroting 2014 € 86.750 Begroting 2015 € 97.915 De prestaties van de GR Groen Alliantie e.o. zijn opgenomen in programma 3 en 5.
Doelstelling/taak: Op 1 mei jongstleden is op grond van het bepaalde in hoofdstuk IV van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen, de nieuwe gemeenschappelijke regeling Groenalliantie Midden-Holland en omstreken (voorheen
Natuur-
en
Recreatieschap
Reeuwijkse
Plassen)
in
werking
getreden
(afgekort
Groenalliantie). Deelnemers hieraan zijn de provincie Zuid-Holland en de gemeenten Gouda, Bodegraven-Reeuwijk, Waddinxveen, Alphen aan den Rijn (kern Boskoop), Krimpen aan den IJssel, Nederlek, Ouderkerk, Bergambacht, Schoonhoven en Vlist. De Gemeente Alphen aan den Rijn is voor 6% deelnemer in de GR Groenalliantie. 131
Het betreft een WGR met een specifiek doel en taken, vastgelegd in de gemeenschappelijke regeling, namelijk:
het behartigen van de boven gemeenschappelijke belangen van de openluchtrecreatie;
het behartigen van de belangen van de natuur;
het bewaren en bevorderen van landschapsschoon en toeristische waarden.
Op 22 mei 2014 is de oprichtingsvergadering gehouden van het Algemeen Bestuur van de Groenalliantie. Dit bestuur heeft besloten om zich in de periode tot aan 31 december 2014 in eerste instantie te richten op het bestuurlijk, financieel, juridisch en administratief op orde maken van de nieuwe regeling (kwartiermaken). De volgende stap is dat pas in de vergadering van het Algemeen Bestuur op 18 december de bij de exploitatie horende rechten en verplichtingen van de eerder genoemde schappen zullen worden overgenomen. Bijgevolg blijven de schappen Reeuwijkse Plassen en omgeving en de Krimpenerwaard tot eind 2014 volledig in bedrijf. De gebiedsadviescommissies zullen vanaf 2015 operationeel worden. De Groenalliantie stelt uit praktische overwegingen voor 2014 geen eigen begroting op. In plaats hiervan stelt het Algemeen Bestuur van de Groenalliantie voor om de financiering van de in 2014 te maken bestuurs- en communicatiekosten te regelen door bevoorschotting, op aanvraag te verlenen door de algemene besturen van de vigerende schappen Reeuwijkse Plassen e.o. en de Krimpenerwaard, en wel ieder voor de helft van de in 2014 gemaakte kosten. De eindafrekening van de werkelijk gemaakte kosten in 2014 dient tevens als jaarrekening 2014 van de Groenalliantie.
Fusie: Van de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn is de voormalige gemeente Boskoop lid van de Groen Alliantie. Dit gegeven en het feit dat zich in 2012 en 2013 in de provincie Zuid-Holland een verandering voltrokken heeft op het gebied van de organisatie van de schappen (reductie van 11 naar 3 schappen: Metropoolschap, Groene Hartschap en Deltaschap), maken het een logisch moment om te bekijken of en hoe de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn aangesloten wil blijven op deze structuur. De keuze wat te doen met de huidige aansluiting bij het schap wordt beïnvloed door verschillende ontwikkelingen. Zo wil de provincie het aantal schappen opschalen van 11 naar 3, waarbij het NRRP op moet gaan in een schap voor het Groene Hart. Het schap is daarom hierover in gesprek gegaan met het schap voor de Krimpenerwaard om samen te gaan. Dat heeft in 2014 geleid tot de oprichting van de GR Groen Alliantie.
Financieel: Het Algemeen bestuur heeft met het oog hierop in haar vergadering op 22 mei jl. aan het Dagelijks Bestuur van de Groenalliantie verzocht de voorbereiding van de begroting 2015 terstond ter hand te nemen. Deze ontwerpbegroting zal in oktober 2014 ter instemming aan het Dagelijks Bestuur van de Groenalliantie worden voorgelegd en op 18 december 2014 aan het Algemeen Bestuur. Het Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen e.o. alsmede het Natuur- en Recreatieschap Krimpenerwaard zullen derhalve geen eigen begroting meer maken voor 2015. De deelnemersbijdrage voor de Groenalliantie verandert niet ten opzichte van de bijdrage aan de huidige Natuur- en Recreatieschappen Krimpenerwaard en Reeuwijkse Plassen e.o. Wel zal de deelnemersbijdrage – zoals ieder jaar – worden geïndexeerd, tenzij door het Algemeen Bestuur van de Groenalliantie in haar vergadering op 18 december 2014 anders besloten wordt. De bedragen die nu in de meerjarenbegroting zijn opgenomen, op basis van de gemaakte afspraken, komen neer op een bijdrage van €86.750- voor 2014, €97.915,- voor 2015, €109.381,- voor 2016 en €109.928,- vanaf 2017.
Risico:
132
De gemeente Alphen aan den Rijn is voornemens om per 1-1-2015 uit de GR Groenalliantie Midden Holland/Natuur- en Recreatieschap Reeuwijkse Plassen en omgeving te treden. Op dit moment is nog geen goede inschatting te geven over de omvang van die frictiekosten. Er wordt onderzocht wat een redelijke termijn is voor uittreding en de daarmee samenhangende frictiekosten. Daarbij wordt gekeken welke kosten toe te rekenen zijn aan het Boskoopse deel van de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn. Natu u r - en Rec r eac ties c h ap Reeu wijks e Plas s en Jaar r es u ltaat 2013
€
bedragen x € 1.000,1.
Totaal Generaal eigen vermogen
Saldo
2013
primo 2013
€
1.486
€
290-
€
1.196
€
1.486
€
290- €
1.196
€
592
€
244
€
836
€
592
€
244
€
836
€
-
€
-
€
-
€
-
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
Totaal generaal voorzieningen L an g v r eem d v er m o g en
Totaal vreemd vermogen
7
Mutaties
}
Bestemingsreserves }
3.
Stand ultimo 2013
Eig en Ver m o g en Algemene reserve
2.
20.472
De Sociale Werkvoorziening Alphen aan den Rijn (SWA)
Gemeentelijke bijdrage 2014
€ 1.102.000
&
Rijkssubsidie € 13.326.025
Gemeentelijke bijdrage 2015
€ 1.063.000
&
Rijkssubsidie € 12.351.207
De prestaties zij opgenomen in programma 1.
Doelstelling/taak: De SWA biedt hoogwaardige aangepaste werkgelegenheid aan inwoners van de gemeente Alphen aan den Rijn en omliggende gemeenten, die behoren tot de doelgroep van de Wet sociale werkvoorziening en andere regelingen voor gesubsidieerde arbeid. Daarnaast begeleidt SWA inwoners met een Wswindicatie die bij reguliere werkgevers werken. Vanaf 2008 komen de rijksgelden naar de gemeenten i.p.v. rechtstreeks naar de sociale werkvoorziening bedrijven zelf. Naast de rijksvergoedingen is er een financiële relatie tussen gemeente en SWA via een gemeentelijke bijdrage, een lening en door een aantal diensten die bij SWA worden ingekocht zoals groenvoorziening, schoonmaak stadhuis, re-integratieactiviteiten. M.i.v. 1 januari 2015 maakt de Participatiewet een einde aan de verplichte taakstelling vanuit het Rijk. De instroom in de Wsw stopt. Vanaf dat moment zal de doelgroep door natuurlijk verloop jaarlijks afnemen. De huidige doelgroep behoudt wel dezelfde rechten en plichten.
Toekomst SWA: In 2014 is een businesscase Regionale Uitvoeringsorganisatie Rijnstreek opgesteld. Naar aanleiding van de uitkomsten van deze business is een notitie “Toekomst van de Participatiewet in de Rijnstreek” door de deelnemende gemeenten van de GR vastgesteld. Strekking van deze notitie is dat door het afnemen van de doelgroep en de verlaging van de Rijksbijdrage een reorganisatie binnen SWA noodzakelijk is. De huidige interne productielijnen zijn kostbaar en leveren relatief te weinig toegevoegde waarde op om dit te compenseren. In lijn met de doelstellingen van de Participatiewet moeten meer SWmedewerkers bij reguliere werkgevers geplaatst worden, hetzij met loonkostensubsidie, hetzij in detacheringsverband. SWA heeft daarom van de deelnemende gemeenten van de GR de opdracht gekregen de interne productielijnen af te bouwen en de beweging van binnen naar buiten te maken. 133
SWA zal zich moeten ontwikkelen tot een netwerkorganisatie die mensen bij andere werkgevers plaatst en begeleidt in plaats van zelf in hoge mate productie te blijven leveren.
Financieel: De financiële positie van de SWA is onzeker. Voor 2015 heeft SWA een sluitende begroting kunnen indienen. De uitgangspunten van deze begroting zijn gebaseerd op de invoering van de Participatiewet. De meerjarenbegroting laat door de jaarlijkse daling van de Rijksvergoeding (oplopend tot € 5.000 per SE in 2020) bij ongewijzigd beleid een oplopend tekort zien. Daarnaast heeft gemeente Alphen aan den Rijn als grootste gemeente in de GR een bezuiniging van € 1 miljoen op de gemeentelijke bijdrage per 2017 aangekondigd. Het eigen vermogen van SWA is in 2013 in negatieve zin gewijzigd ten opzichte van dat van 2012 doordat 2013 door teruglopende resultaten met een tekort van € 0,6 miljoen werd afgesloten. Hiermee is het eigen vermogen tot vrijwel nihil teruggelopen.
Risico: Voor wat betreft de financiële situatie van SWA hangt veel af van de doeltreffendheid van de maatregelen in het kader van de reorganisatie. Een mogelijke verandering in de rechtsvorm van de huidige gemeenschappelijke regeling is een ander vraagstuk voor de nabije toekomst. Dit wordt mede ingegeven door de fusie en door de grote financiële risico’s die bij Alphen aan den Rijn liggen. SWA Jaar r es u ltaat 2013
€
bedragen x € 1.000,1.
Mutaties
Saldo
2013
primo 2013
€
641
€
562- € -
79
Bestemingsreserves
€
-
€
Totaal Generaal eigen vermogen
€
641
€
€
-
562- €
79
€
916
€
37-
€
879
Totaal generaal voorzieningen
€
916
€
37- €
879
L an g v r eem d v er m o g en
€
22.748
€
470- €
22.278
Totaal vreemd vermogen
€
22.748
€
470- €
22.278
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
3.
Stand ultimo 2013
Eig en v er m o g en Algemene reserve
2.
562.000-
8
Promen
Bijdrage 2014
€ 14.000
Bijdrage 2015
€ 33.868
De prestaties zij opgenomen in programma 1.
Doelstelling/taak: Promen
voert
voor
de
aangesloten
gemeenten
de
Wet
Sociale
Werkvoorziening
via
een
Gemeenschappelijke Regeling uit. Promen biedt zinvol werk en maximale ontwikkelingsmogelijkheden aan voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daarbij plaatst Promen zoveel mogelijk mensen bij werkgevers op de arbeidsmarkt. Promen richt zich niet uitsluitend op de traditionele WSWdoelgroep, maar ook op mensen die anderszins een (grote) afstand tot de arbeidsmarkt hebben.
Fusie: 134
Door de fusie is de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn van rechtswege lid van twee gemeenschappelijke regelingen die de sociale werkvoorziening uitvoeren: SWA en Promen. Promen is de GR van Midden-Holland. Circa 60 Boskoopse medewerkers zijn in dienst bij Promen. In 2013 is besloten niet uit deze GR te treden. Bij de besluitvorming is naast de belangen van de werknemers gekeken naar de financiële consequenties en de beheersbaarheid van toekomstige risico’s. Aan dit besluit is toegevoegd, dat de nieuwe instroom, van werknemers met een SW-indicatie, bij SWA wordt geplaatst en dat binnen twee jaar er een nieuw besluit genomen dient te worden. De totale Rijksbijdrage wordt overgemaakt aan SWA. SWA sluist vervolgens het deel voor de Boskoopse medewerkers door aan Promen. Promen vraagt evenals SWA vervolgens aan onze gemeente een aanvullende gemeentelijke bijdrage ter dekking van de exploitatie.
Financieel: Het werkvoorzieningsschap was voor een groot deel van zijn inkomsten afhankelijk van rijkssubsidie op grond van de Wet sociale werkvoorziening (WSW) en de re-integratieactiviteiten van de aangesloten gemeenten. Deze opbrengsten vormen al jaren een onzekere factor binnen de exploitatie van Promen. Dit is met name versterkt door de economische recessie van de afgelopen jaren. Vanaf 2015 verslechtert de situatie door de maatregelen van het Rijk (een lagere rijkssubsidie). De gevolgen van de nieuwe Participatiewet spelen hierin een belangrijke rol. De ingangsdatum van deze wet staat gepland op 1-1-2015. In 2012 en 2013 heeft bij Promen een reorganisatie plaatsgevonden, die ertoe heeft geleid dat de organisatiestructuur is vereenvoudigd en afgeslankt. De reorganisatie heeft er ook toe geleid dat de uitvoeringskosten zijn verlaagd en er een perspectief geboden kon worden dat de gemeentelijke bijdrage naar 0 teruggedraaid kon worden. De ontwikkeling van de geraamde gemeentelijke bijdragen in de meerjarenbegroting van Promen wijkt echter fundamenteel af van prognoses die Promen in 2013 en begin 2014 gaf. In 2019 loopt deze op tot € 127.103. Promen geeft daarbij aan dat deze meerjarenbegroting een sterk voorlopig karakter heeft waarbij veel afhankelijk is van de rol die Promen gaat spelen in het gehele sociaal domein en de mate waarin Promen daarbij nieuwe taken toegewezen krijgt. Deze discussie is momenteel volop gaande in Midden-Holland. Gegeven dit proces zal Promen uiterlijk in februari 2015 een herziene begroting aanbieden. Pr o m en Jaar r es u ltaat 2013 bedragen x € 1.000,1.
9
Mutaties
Saldo
2013
primo 2013
€
927
€
208-
€
719
Bestemingsreserves
€
470
€
€
470
Totaal Generaal eigen vermogen
€
1.397
€
208- €
1.189
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
3.
Stand ultimo 2013
Eig en v er m o g en Algemene reserve
2.
€ 115.000
€
729
€
976
€
1.705
Totaal generaal voorzieningen
€
729
€
976
€
1.705
L an g v r eem d v er m o g en
€
2.858
€
88
€
2.946
Totaal vreemd vermogen
€
2.858
€
88
€
2.946
Streekarchief Rijnlands Midden
Subsidie 2014
A € 240.216 excl. btw B € 47.274 R € 66.387
Subsidie 2015
€ 377.637 135
De prestaties van het archief zijn opgenomen in deelprogramma 8.
Doelstelling/taak: Het archief draagt bij aan het historisch besef en het gevoel van binding met de woongemeente. Het Streekarchief beheert de archieven van de deelnemende gemeenten Alphen aan den Rijn, Kaag en Braassem, Nieuwkoop en Rijnwoude. Daarnaast verzorgt het archief erfgoededucatie voor het onderwijs. De conform de gemeentelijke plannen zal de frontoffice ondergebracht moeten worden in de Biebplus te Alphen aan den Rijn, de backoffice in het Gouwedepot te Gouda. De Biebplusontwikkeling is stopgezet. Momenteel wordt gezocht naar nieuwe huisvesting van het Streekarchief. Het archief van de gemeente Boskoop was in eigen beheer en is per 1 januari 2014 overgebracht naar het Streekarchief.
Financieel: Vanaf 2012 heeft het archief een bezuiniging van 5% doorgevoerd. Om deze bezuiniging op te vangen, zijn de openingstijden van de studiezaal teruggebracht van vier naar drie dagen per week. Omdat het hier gaat om een gemeenschappelijke regeling kan de gemeente Alphen aan den Rijn niet afdwingen dat het archief in de meerjarenbegroting de nullijn hanteert. De bijdrage aan het archief wordt jaarlijks geïndexeerd.
Risico: Het risico wordt op dit moment gering geacht. Str eekar c h ief Jaar r es u ltaat 2013
bedragen x € 1.000,1.
€
79.826 Stand
Mutaties
Saldo
ultimo 2013
2013
primo 2013
Eig en v er m o g en Algemene reserve
2.
€
-
Bestemingsreserves
€
92
€
79
€
171
Totaal Generaal eigen vermogen
€
92
€
79
€
171
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
€
-
€
-
€
-
€
-
€
-
€
-
L an g v r eem d v er m o g en
€
-
€
-
€
-
Totaal vreemd vermogen
€
-
€
-
€
-
Totaal generaal voorzieningen 3.
11
Oude Rijnzone
De prestaties van de regeling Oude Rijnzone zijn opgenomen in deelprogramma 8. Er is nog geen begroting 2015 voor de Gemeenschappelijke Regeling vastgesteld. Eind 2013 heeft er een evaluatie plaatsgevonden in het kader van het voortzetten van de GR. Officieel zou deze per 1-12015 worden opgeheven omdat op dat moment alle projecten zouden zijn uitgevoerd en afgerond. In werkelijkheid is dat echter nog niet zo. De provincie Zuid-Holland heeft echter laten weten niet verder te willen deelnemen aan de GR. De voorwaarden waartegen wordt uitgetreden zijn nog niet vastgesteld. Het is daarom ook niet mogelijk om een betrouwbare begroting voor 2015 en volgende jaren op te stellen. Er is uitstel voor het indienen van de begroting 2015 aangevraagd bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Verwacht wordt dat voor 31-12-2014 wel een begroting kan worden vastgesteld.
136
De financiële bijdrage bestaat uit de bijdrage in het Regionaal Investerings Fonds en uit een bijdrage in de organisatiekosten van de GR. Voor 2014 is die bijdrage bepaald op € 33.682.
Doelstelling/taak: De gemeenschappelijk regeling Oude Rijnzone heeft tot doel het in gezamenlijkheid revitaliseren van de Oude Rijnzone via uitvoering van de Transformatievisie 2020 en de samenwerkingsovereenkomst Oude Rijnzone. In deze stukken zijn afspraken gemaakt over programmering, planning, kwaliteit en het ter beschikking stellen van financiële middelen ten behoeve van de realisatie. Het bestuur van GR wordt gevormd door leden van de colleges van de deelnemers. Deelnemende partijen zijn Alphen aan den Rijn, Bodegraven, Leiderdorp, Rijnwoude, Zoeterwoude en provincie Zuid-Holland. In 2013 is gestart met de evaluatie van de GR.
Financieel: De financiële administratie wordt door de gemeente Alphen aan den Rijn gevoerd. Een medewerker van de Gemeente Alphen aan den Rijn is aangesteld als controller van de GR. Er wordt personeel vanuit de deelnemende partners, tegen een standaardvergoeding ingezet voor de GR. Het jaarverslag, inclusief jaarrekening over 2013 is vastgesteld in de vergadering van het Algemeen Bestuur van 26 juni 2014. De bijdrage over 2013 in het nadelig exploitatiesaldo bedroeg voor onze gemeente € 1.289. Over dat jaar werd veel rente ontvangen over de niet besteedde gelden in het Regionaal Investerings Fonds. In verband met het verplicht deelnemen van de GR aan het ‘schatkistbankieren’ zal die opbrengst in komende jaren naar verwachting (veel) lager zijn. Ook is een Ontwikkel Strategie Kader (OSK) vastgesteld door het Algemeen Bestuur. De Gemeente Alphen aan den Rijn draagt op grond van de overeenkomst bij tot € 4,2 miljoen gelijkmatig verspreid over 5 jaar met ingang van 2010. Dit bedrag wordt toegevoegd aan het Regionaal Investerings Fonds. De rijksmiddelen op grond van de Nota Ruimte zijn in 2012 overgeheveld naar de provincie ZuidHolland. Verantwoording over de besteding van de gelden uit het Regionaal Investerings Fonds dient plaats te vinden aan de provincie. In 2014 zijn de eerste voorschotten op de bijdragen uit het RIF betaald aan de gemeente Alphen aan den Rijn voor de bouw van de Maximabrug en de revitalisering bedrijventerrein Rijnhaven tot een totaal bedrag van € 12 miljoen en de gemeente BodegravenReeuwijk tot een bedrag van € 4 miljoen voor de Duurzame Groene Afronding Rijnoevers.
Risico: Het voornaamste risico bestaat uit het kunnen uitvoeren van de, binnen de Oude Rijnzone, voorgenomen projecten. De daadwerkelijke doorgang is vaak afhankelijk van de medewerking van derden en het niet doorvoeren van bezuinigingen op die projecten door de deelnemende partijen.
De GR Oude Rijnzone heeft geen vermogen. B. Deelnemingen Vanuit het oogpunt van het behartigen van het publieke belang is de Gemeente Alphen aan den Rijn in het bezit van aandelen van een aantal vennootschappen. Voorts participeert zij in het vermogen van een commanditaire vennootschap. Onderstaand een korte toelichting op deze deelnemingen. 1
Alliander N.V.
Aantal aandelen:
2.698.008
Boekwaarde:
€ 5.410.000
De prestaties van Alliander zijn opgenomen in programma 8.
Doelstelling/taak: Alliander is verantwoordelijk voor aanleg en onderhoud van de netwerken en de distributie van energie. Het netwerkbedrijf dient in overheidshanden te blijven. 137
Financieel: Als aandeelhouder van Alliander ontvangt de gemeente dividend. In Alliander heeft Alphen aan den Rijn een aandelenbezit van 1,97%. De waardering van de aandelen is gesteld op de totale waarde van de aandelen Nuon N.V. zoals die voor de splitsing van Nuon N.V. in een netwerkbedrijf en een productie- en leveringsbedrijf op de balans was opgenomen, namelijk € 5,4 miljoen.
Risico : Het risico wordt op dit moment gering geacht. 2
N.V. Nuon Energy
Dividendopbrengsten (betreft preferent dividend overeengekomen bij de verkoop van de aandelen aan Vattenfall).
Doelstelling/taak: Het vroegere Nuon N.V. is gesplitst in een productie- en leveringsbedrijf (PLB) N.V. Nuon Energy en een netwerkbedrijf Alliander N.V.
Financieel: N.V. Nuon Energy is in 2009 verkocht aan het Zweedse Vattenfall, waarbij in dat jaar ook 49% van de aandelen zijn overgedragen. In 2011 en 2013 is nog eens 30% geleverd en de resterende 21% van de aandelen worden in 2015 aan Vattenfall geleverd. Het preferente dividend is in de verkoopprijs verdisconteerd.
Risico: Het risico wordt op dit moment gering geacht. 3
Oasen NV
Aantal aandelen:
100
Boekwaarde:
€ 688.000
De prestaties van Oasen zijn opgenomen in programma 8.
Doelstelling/taak: De kernactiviteiten zijn winning, productie en levering van topkwaliteit (drink)water aan particulieren en bedrijven in de het Oostelijke deel van Zuid-Holland. Als aandeelhouder kunnen wij invloed uitoefenen op o.a. de tarieven.
Financieel: Alphen aan den Rijn heeft 13,4% aandelen in Oasen.
Risico: Het risico wordt op dit moment gering geacht. 4
N.V. Bank Nederlandse Gemeenten ( BNG )
Aantal aandelen:
256.854
Boekwaarde:
€ 616.000
De prestaties van BNG zijn opgenomen in programma 8.
Doelstelling/taak: BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijke belang.
138
Financieel: Alphen aan den Rijn is voor 0,46% aandeelhouder in BNG. Deze bank behoort al jaren tot de meest solide banken ter wereld. Risico: Het risico wordt op dit moment uiterst gering geacht. 5
Dunea N.V.
Aantal aandelen:
11.347
Boekwaarde:
€-
De kern Benthuizen ligt in het verzorgingsgebied van Dunea (voorheen Duinwaterbedrijf Zuidholland).
Doelstelling/taak: Naast het leveren van drinkwater heeft Dunea tot doel het beheer van het duingebied tussen Monster en Katwijk en het verzorgen van het rioolbeheer en de afvalwaterzuivering.
Financieel: Alphen aan den Rijn heeft 0,28% van de aandelen van Dunea. De aandelen zijn op nul gewaardeerd op de balans. Dunea keert geen winst uit.
Risico: Het risico wordt op dit moment uiterst gering geacht.
6 N.V. Cyclus Aantal aandelen:
11.347
Bijdrage 2014
€ 3.850.000
boekwaarde:
€774.000
Bijdrage 2015 De prestaties van Cyclus zijn opgenomen in deelprogramma 4.
Doelstelling/taak: De doelstelling van Cyclus is het op een verantwoorde wijze verwerken van het ingezamelde huishoudelijk afval tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. De meerjarige samenwerkingsovereenkomst (MSO, looptijd 10 jaar) met Cyclus is door de gemeente in 2012 opgezegd. Ook andere in Cyclus deelnemende gemeenten hebben dat met verschillende ingangsdata gedaan. Voor de kern Boskoop heeft de gemeente Alphen aan den Rijn een dienstverleningsovereenkomst Inzameling en Reiniging met Cyclus. Eind 2013 het afval breng station van Boskoop gesloten vanwege de opening van het nieuwe Ecopark in november 2013. In 2012 is door de Raad van Commissarissen (RvC) van Cyclus een Commissie Governance ingesteld die de relatie tussen aandeelhouders en bedrijf moet herijken. De RvC zal, mede op basis van de resultaten van de Commissie Governance, een visie op de toekomst van het bedrijf moeten ontwikkelen. Dit leidt tot een advies voor de AvA van januari 2015.
Financieel: De financiële bijdrage van Alphen aan den Rijn is afhankelijk van de hoeveelheden huishoudelijk afval en GFT dat de gemeente aanbiedt ter verwerking. Cyclus hanteert een opslag voor algemene kosten. Omdat de MSO’s zijn opgezegd moet deze systematiek worden herzien. Een steeds kleiner aantal gemeenten moet de algemene kosten dragen. Dit noodzaakt het opstellen van nieuwe MSO’s. Gouda en Alphen aan den Rijn trekken als de grootste aandeelhouders gezamenlijk op. De jaarverantwoording over 2013 is ontvangen.
Risico:
139
Het risico voor de gemeente Alphen aan den Rijn wordt op dit moment matig geacht, maar is ten opzichte van eerdere jaren toegenomen. Alphen aan den Rijn heeft een aandelenbezit van 24,66% in Cyclus. C y c lu s Jaar r es u ltaat 2013
€ 1.144.000
bedragen x € 1.000,1.
Stand
Mutaties
Saldo
ultimo 2013
2013
primo 2013
Eig en Ver m o g en Algemene reserve
}
€
12.290
Bestemingsreserves }
Totaal Generaal eigen vermogen 2.
815
€
-
€
13.105
€
12.290
€
815
€
13.105
€
1.793
€
295
€
2.088
€
1.793
€
295
€
2.088
L an g v r eem d v er m o g en
€
-
€
-
€
-
Totaal vreemd vermogen
€
-
€
-
€
-
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
Totaal generaal voorzieningen 3.
€
C. Stichting Een stichting is een rechtspersoon en wordt opgericht bij notariële akte, door één of meerdere natuurlijke of rechtspersonen. Onderstaand een korte toelichting op de stichtingen.
Stichting Openbaar Primair Onderwijs regio Alphen aan den Rijn (SOPORA) Gemeente Alphen aan den Rijn heeft geen subsidierelatie met de stichting SOPORA. SOPORA ontvangt middelen voor haar financiering van het ministerie van OCW. De prestaties van SOPORA zijn opgenomen in programma 1.
Doelstelling/taak: In stand houden van het openbaar onderwijs. SOPORA is werkzaam in vier gemeenten (Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop, Kaag en Braassem en Zoeterwoude). SOPORA is een verzelfstandigde stichting en als bevoegd gezag verantwoordelijk voor de instandhouding van het openbaar basisonderwijs in de regio. De gemeente heeft een aantal taken als externe toezichthouder vanuit de Wet Primair Onderwijs (WPO). De zes gemeenten hebben dit toezicht vormgegeven in een Gemeenschappelijk Orgaan (GO). De portefeuillehouder onderwijs van de gemeente Alphen aan den Rijn is voorzitter van het GO. In 2013 is SOPORA verder verzelfstandigd om te voldoen aan de wettelijk verplichte scheiding tussen bestuur en intern toezicht. In samenwerking met de gemeenten is daartoe een Raad van Toezichtmodel ingevoerd. Daarmee zijn een aantal verantwoordelijkheden anders belegd. De gemeente (het GO) is niet meer verantwoordelijk voor de goedkeuring van de begroting en instemming met de jaarrekening van SOPORA. Die taken zijn belegd bij de nieuwe Raad van Toezicht. Het GO gaat nog over het aanstellen van de leden van de Raad van Toezicht, besluiten over sluiting van scholen en grijpt in bij ernstige taakverwaarlozing. Het GO heeft werkafspraken met SOPORA gemaakt die garanderen dat, ook bij de verdere verzelfstandiging, gemeenten en SOPORA elkaar over en weer tijdig blijven informeren
140
over belangrijke ontwikkelingen. Zodat indien nodig tijdig kan worden bijgestuurd. Het GO krijgt inzicht in financiële stukken en kan een zienswijze geven op de ontwerpbegroting van SOPORA.
Financieel: Vanaf het moment van oprichting zijn de uitgaven bij SOPORA hoger dan de financiële middelen die de stichting via het Rijk ontvangt. De eerste jaren na de vorming van een stichting voor openbaar onderwijs is dit “niet onacceptabel en ongewoon”. Echter na die periode had een minimaal neutraal jaarresultaat moeten ontstaan. Door de aanhoudende verliezen zijn bij SOPORA financiële problemen ontstaan. In januari 2011 is een nieuw bestuur voor SOPORA benoemd. Met dit bestuur zijn afspraken gemaakt om te komen tot een beleidsrijke meerjarenbegroting die een verder herstel van SOPORA laat zien. Door gericht beleid, met name door te bezuinigen op de personele en materiële kosten, is deze negatieve tendens uit het verleden doorbroken. In 2012 had Sopora voor het eerst in jaren een positief resultaat. Deze uitgezette lijn zet zich ook in het meerjarenbeeld door met verwachte positieve resultaten tot en met 2016. Het netto resultaat over 2013 is positief en bedraagt € 750.123. Het positieve resultaat is grotendeels te danken aan hogere rijksbaten dan begroot door met name de bijzondere aanvullende bekostiging op basis van de afspraken in het Najaarsakkoord van het kabinet.
Risico: Het risico betreft de grondwettelijke zorgplicht van de gemeente voor het aanbieden van voldoende openbaar basisonderwijs. Die zorgplicht blijft, ook bij verdere verzelfstandiging van SOPORA en ondanks dat de gemeente geen directe financiële relatie met SOPORA heeft. Op het moment dat het onderwijs opnieuw moet worden ondergebracht, bijvoorbeeld wanneer de gemeente besluit het openbaar onderwijs zelf te organiseren en onder te brengen in een nieuwe stichting, ontstaat er een risico voor de gemeente. Dan zou weer een bruidsschat nodig zijn, net als bij de start van Sopora. Op dit moment loopt de gemeente loopt geen financieel risico. SOPORA maakt gebruik van schatkistbankieren, de meerjarenbegroting is positief en zal hierdoor binnen enkele jaren niet failliet gaan. Wel blijft het van belang om de financiële situatie strak te blijven monitoren. Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs regio Alphen aan den Rijn (Stichting OVO-Scala College) De Gemeente Alphen aan den Rijn heeft geen subsidierelatie met de stichting OVO-Scala College. Scala College ontvangt middelen voor haar financiering van het ministerie van OCW. Voor de huisvesting wordt op projectbasis gefinancierd door de gemeente. De prestaties van Scala College zijn opgenomen in programma 1.
Doelstelling/taak: Vanuit de Wet Voortgezet Onderwijs (WVO artikel 42b) is de gemeente verplicht het openbaar onderwijs in stand te houden. Per 1 augustus 2005 is Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Alphen aan de Rijn opgericht ter vervanging van de tot dan toe bestaande Gemeenschappelijke Regeling. Het besluit om over te gaan naar een Raad van Toezichtmodel werd in 2007 genomen en geëffectueerd in het kader van Good Governance in een heldere scheiding van bestuur en toezicht. Per augustus 2011 is de wet Goed onderwijs goed bestuur in werking getreden. Voor het Scala College betekende dat een wijziging van zijn statuten (2011/26298). De gemeenteraad heeft daarmee in augustus 2011 ingestemd. Dit houdt onder andere in dat de gemeenteraad niet langer begroting en jaarrekening goedkeurt, maar enkel nog wettelijk het recht heeft kennis te nemen van deze documenten. 141
Het Masterplan Onderwijshuisvesting is in 2011 uitgewerkt in scenario's voor het voortgezet onderwijs. Ook het Scalacollege maakt onderdeel uit van dit Masterplan. Dit betekent voor het Scala College dat het VMBO-leerpark gaat bestaan uit nieuwbouw met renovatie.
Financieel: Het netto resultaat over 2013 is positief en bedraagt € 425.000. Het positieve resultaat is grotendeels te danken aan de incidentele ophoging van de lumpsum waartoe in het Najaarsakkoord van het kabinet is besloten. De gelden zullen voor het merendeel in 2014 worden besteed. Sinds 2009 zijn de inkomsten en uitgaven van het Scala College in evenwicht. Voor de jaren 2011 en 2012 was het exploitatieresultaat eveneens positief. De begroting 2014 voorziet een negatief resultaat. Door met name de daling van het totaal aantal leerlingen in de komende jaren gaat het Scala College bezuinigen op de uitgaven. Dit heeft geleid tot een aantal maatregelen, die tot afslanking leiden van de personele formatie. Ook in 2015 zal een verdere afslanking van de formatie nodig zijn. Op materieel gebied zullen eveneens versoberingen worden doorgevoerd. Deze taakstellingen zullen nauwlettend worden gevolgd.
Risico: De gemeente is verantwoordelijk voor de instandhouding van het openbaar onderwijs. Het risico is op dit moment gering, gezien het feit dat het beleid van het Scalacollege consistent en terughoudend is. Sc ala C o lleg e Jaar r es u ltaat 2013
€ 424.988 Stand
Mutaties
Saldo
bedragen x € 1.000,-
ultimo 2013
2013
primo 2013
1.
Eig en v er m o g en Algemene reserve
€
167
Bestemingsreserves
€ €
Totaal Generaal eigen vermogen 2.
315
€
482
3.035
€
110
€
3.145
3.202
€
425
€
3.627
€
682
€
81
€
763
€
682
€
81
€
763
€
117
€
8-
€
109
€
117
€
8- €
109
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
Totaal generaal voorzieningen 3.
€
L an g v r eem d v er m o g en
Totaal vreemd vermogen
D. Subsidieontvangers In 2014 is het beleidsvoornemen geuit naar om een aantal subsidierelatie zoals deze nu is om per 1 januari 2016 te beëindigen. Deze beslissing komt voort uit het coalitieakkoord waarin is aangegeven dat er bezuinigd moet worden, op een aantal beleidsterreinen. Daarnaast wil de gemeente binnen het sociale domein de middelen herverdelen op basis van maatschappelijke opgaves en te bereiken effecten. Doel is om als gemeente te sturen op het behalen van effecten, in plaats van sturen op organisaties en producten. Dit beleidsvoornemen geldt voor de grote subsidierelaties van de gemeente. In 2014 en 2015 vinden gesprekken met plaats over de mogelijke gevolgen van dit beleidsvoornemen. 1
Stichting Participe
142
Subsidie 2014: € 4.133.958 (collectieve welzijnsvoorzieningen en uitvoering individuele Wmovoorzieningen) Verstrekkingen Individuele voorzieningen: € 8.814.098 (oud Alphen, Rijnwoude en Boskoop 3 kwartaal) Aanvraag
2015: Meedoen
mogelijk
maken:
€
950.014,
Ondersteuning:
€
1.784.624,
verstrekkingenbudget: € 11.109.000 (inclusief SMI en Regiotaxi, oud Alphen, Rijnwoude en Boskoop) De prestaties van Participe zijn opgenomen in programma 1.
Doelstelling/taak: Stichting Participe voert voor de gemeente een deel van de Wmo-taken uit. De stichting verzorgt buurtbemiddeling,
jeugd-
en
jongerenwerk,
sociaal
en
technisch
beheer
multifunctionele
accommodaties, toegang tot hulp op maat en de individuele Wmo-voorzieningen. Het beleidsvoornemen is naar Participe geuit om de subsidierelatie zoals deze nu is per januari 2016 te beëindigen. Een deel van de vroegere opdracht aan Participe, de collectieve welzijnsdiensten, is meegenomen in de aanbesteding Sociale participatie en daarmee uit de subsidieopdracht aan Participe gehaald.
Financieel: De gemeente en Participe hebben een subsidierelatie op basis van productfinanciering. Participe levert een productenboek en rapporteert hier periodiek over. Het resultaat over 2013 is positief. Het eigen vermogen van de stichting is op dit moment voldoende. De realisatie 2013 voor de levering van de Wmo-verstrekkingen is lager is dan de begroot. Het verstrekken van individuele voorzieningen is een open einde regeling.
Risico: Keuzes die gemaakt worden betreffende de rijks- en gemeentelijke bezuinigingen zijn van invloed zijn op het voorzieningenniveau in de stad. Door de nieuwe bezuinigingen wordt het voor Participe steeds belangrijker om risico’s te gaan spreiden en de afhankelijkheid van de gemeente Alphen aan den Rijn te verkleinen. Op dit moment heeft Participe een aantal regionale partners waarmee in verschillende gemeenten wordt samengewerkt 2
Stichting Sportspectrum
Subsidie 2014
€ 5.336.576
Aanvraag 2015
€ nog onbekend
De prestaties van Sportspectrum zijn opgenomen in programma 1.
Doelstelling/taak: Stichting Sportspectrum voert het beheer van de gemeentelijke sportaccommodaties uit en draagt zorg voor de sportstimulering. In het kader van het Masterplan Sport zijn in de periode 2009 t/m 2012 diverse plannen ten behoeve van de sportvoorzieningen uitgevoerd. Het staartje wordt uitgevoerd in 2013 en 2014. Het beleidsvoornemen is naar Sportspectrum geuit om de subsidierelatie zoals deze nu is per januari 2016 te beëindigen. Daarnaast is Sportspectrum een statutenwijziging aan het voorbereiden, waarbij de uitkomst een raad van toezicht model zonder dat de gemeente hier een belang of rol in heeft. 2015 wordt het eerst jaar dat de stichting volgens deze nieuwe rechtsstructuur gaat werken. Deze verandering maakt regionalisering mogelijk.
Financieel: Het eigen vermogen van de stichting is, na het positieve jaarresultaat over 2013, iets toegenomen. Dit als gevolg van tegenvallende zwembadopbrengsten en het uitblijven van de geraamde meeropbrengst vanwege tariefverhoging waar het tarievenstelsel voor de sportsector van uitgaat. 143
Risico: Het is lastig de exploitatie van de zwembaden sluitend te krijgen als gevolg van achterblijvende inkomsten, wat veroorzaakt is door daling van bezoekers aantal en verhuringen van het zwembad aan de verengingen. 3
Theater Castellum
Aantal aandelen:
180
Subsidie 2014
€ 960.498
Aanvraag 2015
€ 967.938
boekwaarde:
€ 0.
De prestaties van het theater zijn opgenomen in deelprogramma 1.
Doelstelling/taak: Alphen aan den Rijn is een aantrekkelijke woongemeente doordat inwoners zich creatief kunnen ontplooien. Het theater verzorgt een brede programmering van muziek, theater en dans.
Fusie: in 2013 worden de harmonisatievraagstukken met mogelijke oplossingsrichtingen in beeld gebracht. De nieuwe raad neemt een besluit over de toekomst van het theater.
144
Financieel: Met de vaststelling van de Kadernota 2015 is besloten om de subsidie aan het theater in 2015 structureel met € 75.000,- te verlagen. In 2016 zal er nog eens structureel € 75.000,- bezuinigd worden op het theater. Het theater heeft in 2013 een stijgend aantal bezoekers aan voorstellingen gehad, van 52.458 in 2012 naar 57.058 in 2013. Deze stijging is positief, maar nog steeds trekt de markt nog niet voldoende op om tot een positief resultaat te komen. Oorzaak lijkt de economische crisis in combinatie met een verzadiging van de markt. Het jaarresultaat 2013 is negatief en bedraagt € 40.955. Het theater ziet de in 2014 gestarte intensieve samenwerking met het theater in Zoetermeer (Shared services) als een mogelijke oplossingsrichting voor het tekort. Daarnaast worden er inspanningen verricht om de horeca aantrekkelijker te maken.
Risico: Indien de bezoekersaantallen van het theater op het niveau van 2013 blijven, is een sluitende begroting niet realistisch in combinatie met de geplande bezuinigingen. Dit risico is gezien de economische crisis substantieel te noemen. C as telu m BV Jaar r es u ltaat 2013
bedragen x € 1.000,1.
€
40.955Stand
Mutaties
Saldo
ultimo 2013
2013
primo 2013
Eig en Ver m o g en Algemene reserve
€
444- €
Bestemingsreserves
Totaal Generaal eigen vermogen 2.
€
444- €
Voorzieningen
4
€
485-
41- €
485-
-
Vr eem d v er m o g en
Totaal generaal voorzieningen 3.
41-
€
€
-
L an g v r eem d v er m o g en
€
301
Totaal vreemd vermogen
€
301
€
-
€
-
€
-
€
278- €
23
€
278- €
23
Bibliotheek Rijn en Venen
subsidie 2014
Alphen € 1.151.814 Rijnwoude € 320.511
subsidie 2015
€ 1.441.936
De prestaties van de bibliotheek zijn opgenomen in programma 1.
Doelstelling/taak: Het bevorderen van de ontwikkeling van (jonge) kinderen, het vergroten van het kritisch vermogen van jongeren, het faciliteren van inwoners om samen zelfredzaam te zijn en het terugdringen van laaggeletterdheid. De gemeente Alphen aan den Rijn investeert in een toekomstbestendige bibliotheek die een bindende functie in de samenleving vervult.
Harmonisatie: Op basis van de uitkomsten van het Herfstakkoord 2014 zal in 2015 een visie op de bibliotheek worden ontwikkeld, waarbij tevens de harmonisatie van het bibliotheekwerk plaatsvindt.
Financieel: Het aantal leden is licht gedaald, wat lager is dan landelijke trend. Het jaarresultaat van Bibliotheek Rijn en Venen is negatief en bedraagt € -22.060 . Het exploitatieresultaat van de bibliotheek Alphen aan 145
den Rijn is ook negatief en bedraagt €-14.352. Het exploitatieresultaat van de bibliotheek Rijnwoude is positief en is gelijk aan de verstrekte subsidie. De liquiditeit en de solvabiliteit van de bibliotheek is zorgelijk.
Risico: De realisatie van de Bieb+ vindt geen doorgang. Hierdoor is er onzekerheid over de huisvesting van de bibliotheekvestiging in de kern Alphen aan den Rijn. Voor de huisvesting van deze vestiging is door de huidig genomen besluiten geen incidenteel noch structureel geld meer beschikbaar. 5
Stichting Bibliotheek De groen Venen
subsidie 2014
€ 232.691
subsidie 2015
€ 227.741
De prestaties zijn opgenomen in programma 1.
Doelstelling : Stichting Bibliotheek De Groene Venen stelt zich ten doel: a) Het bevorderen van de openbare bibliotheekvoorziening in het verzorgingsgebied, omvattende de gemeenten
Bodegraven-Reeuwijk,
,
Waddinxveen
en
Zuidplas
(Zevenhuizen-Moerkapelle
en
Moordrecht) en de kern Boskoop. b) Het opstarten en in stand houden van een centrum voor kennis, cultuur, educatie en informatie, en voorts al hetgeen met één en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord, één en ander zonder winstoogmerk.
Harmonisatie: Op basis van de uitkomsten van het Herfstakkoord 2014 zal in 2015 een visie op de bibliotheek worden ontwikkeld, waarbij tevens de harmonisatie van het bibliotheekwerk plaatsvindt.
Financiën: Het jaarresultaat van Bibliotheek Groene Venen is positief en bedraagt € 36.426 t.o.v. van het verwachte tekort van € 23.470. Het exploitatieresultaat van de bibliotheek Boskoop is positief en bedraagt € 17.530.
Risico: Het financiële risico is aan te merken als gering. 6
Stichting Kwadraad
Subsidie 2014
A €1.164.443
B € 183.875
R € 182.339
Subsidie 2015 De prestaties van de Stichting Kwadraad zijn opgenomen in programma 3 en 4.
Doelstelling/taak: Versterking van zelfredzaamheid van mensen met psychosociale problemen. In 2010 is voor het eerst productsubsidie bij Kwadraad toegepast. De producten die de gemeente afneemt, hebben betrekking op het algemeen maatschappelijk werk, schoolmaatschappelijk werk, gezinscoaching en de crisisdienst. Afgelopen jaren is de systematiek verder verfijnd. De productafspraken met Kwadraad vallen binnen het Wmo-beleid. De producten die Kwadraad levert dragen bij aan het realiseren van gemeentelijke doelstellingen op het gebied van zelfredzaamheid en participatie. De diensten van Kwadraad zijn in het bijzonder gericht op de versterking van de sociale redzaamheid van mensen met psychosociale problemen.
146
Nieuwe ontwikkelingen: Kwadraad is een van de partijen waarmee het huidige subsidiecontract per 3112-2014 is opgezegd. Deze stap is noodzakelijk voor de gemeente om ervoor te zorgen dat wij ruimte krijgen voor het vormgeven van de Sociale Agenda in samenhang met de drie decentralisaties op het gebied van Jeugd, Werk en Wmo. Daarbij maakt de gemeente de omslag van subsidiëring op basis van producten naar contractmanagement op basis van prestaties en maatschappelijke effecten. In 2015 gaat Kwadraad onderdeel uitmaken van de Jeugd- en Gezinsteams in de gemeente. Op basis van de regionale bestuurlijke afspraken over de inkoop van jeugdhulp worden de afspraken over de JGT’s vastgelegd in een raamovereenkomst.
Fusie: consequenties van de fusie zijn meegenomen in de uitwerking van het Wmo beleidsplan.
Financieel: Kwadraad heeft 2013 afgesloten met een voordelig resultaat van € 249.615. Dit is een aanmerkelijke verbetering ten opzichte van afgelopen jaren. Deze positieve ontwikkeling is het gevolg van betere sturing op productie, innovatie en personele inzet. Kwadraad heeft dit bedrag toegevoegd aan zijn algemene reserve. De totale omzet van Kwadraad over 2013 bedroeg bijna € 21.122.828. Het Eigen Vermogen van de stichting bedraagt per 31 december 2012 € 793.447.
Risico: Er is op dit moment geen sprake van financieel risico voor de gemeente Alphen aan den Rijn. De kwaliteit van de dienstverlening van Kwadraad aan de gemeente blijft de gemeente monitoren. Kwadraad houdt zich tot nu toe goed aan de gemaakte afspraken. 7
Stichting Peuterspeelzalen Alphen (SPA)
Junis|Stichting Peuterspeelzalen Alphen aan den Rijn verzorgt de peuterspeelzalen en VVE in Alphen. Subsidie 2014
€ 697.367 VVE en € 277.690 regulier peuterspeelzaalwerk
Aanvraag 2015 € 711.115 VVE en € 223.733 regulier peuterspeelzaalwerk De prestaties van SPA zijn opgenomen in deelprogramma 1.
Doelstelling/taak: Optimaliseren van ontwikkelingskansen voor jonge kinderen; signaleren mogelijke achterstanden. Er wordt gewerkt aan integratie van (commerciële) kinderopvang en (gesubsidieerd) peuterspeelzaalwerk. De voorscholen van SPA die het VVE- beleid in Alphen uitvoeren blijven voorlopig als aparte locaties gehandhaafd en worden nog niet meegenomen in bovengenoemde integratie. Voor 2014 is de reguliere
subsidie
peuterspeelzaalwerk
op
basis
van
productfinanciering
verstrekt.
Het
beleidsvoornemen is naar Junis geuit om de subsidierelatie zoals deze nu is per januari 2016 te beëindigen. In 2014 en 2015 vinden gesprekken met Junis plaats over de mogelijke gevolgen van dit beleidsvoornemen.
Fusie: Junis was al ‘eigenaar’ van de Stichting Peuterspeelzalen Rijnwoude. Sinds 2013 zijn ze ook gefuseerd met de Boskoopse peuterspeelzalen.
Financieel: De VVE/voorscholen worden bekostigd vanuit een Rijksuitkering. De planperiode loopt 31-12-2014 af. Op het regulier peuterspeelzaalwerk is een bezuiniging ingeboekt van € 75.000 in te gaan op 1-12015. Junis|SPA heeft op 1 juni 2013 een plan ingediend om deze bezuiniging te realiseren. In 2013 is
147
een eerste bezuiniging van €11.000 structureel al ingeboekt. De jaarrekening 2013 is met positief resultaat afgesloten: VVE met € 8.833 en regulier peuterspeelzaalwerk met € 25.513.
Risico: Met het bezuinigingsplan is duidelijk dat Junis de bezuiniging op de reguliere peuterspeelzalen gaat halen. De hoogte van de eventuele frictiekosten is nog niet duidelijk. De gemeente heeft eind 2013 aangegeven dat Junis verantwoordelijk is voor deze frictiekosten, aangezien de bezuiniging ruim van te voren is doorgegeven en besproken. 8
Streekmuziekschool
Subsidie 2014
€ 531.100
Aanvraag 2015
€ 533.000
De prestaties van de muziekschool zijn opgenomen in deelprogramma 1.
Doelstelling/taak: Het stimuleren van inwoners, maar jongeren in het bijzonder in de ontwikkeling van hun creatieve vaardigheden op het gebied van muzikale ontwikkeling. De tarieven van de muziekschool zijn per 1 september 2013 geharmoniseerd. Deze harmonisatie van de tarieven heeft geen financiële consequenties gehad. In 2014 heeft de muziekschool de Gemeente Alphen aan den Rijn gedagvaard voor een civiele rechtszaak. Aanleiding hiervan is het opheffen van de ‘reserve streekmuziekschool’ in mei 2007.
Financieel: Het jaarresultaat 2013 van muziekschool is positief. Een deel daarvan is toe te schrijven aan een eenmalige aanvullende gemeentelijke subsidie om de vermogenspositie te versterken. In de Kadernota 2015 is besloten om in 2015 € 50.000 structureel te bezuinigen op de subsidie van de Streekmuziekschool.
Risico: De muziekschool heeft bij ontslag een relatief grote verplichting ten opzichte van het personeel. Op dit moment wordt het risico gering geacht. 9
Stichting Het Nieuwe Anker
Subsidie 2014
€ 28.000
Aanvraag 2015
€ nog niet bekend
De activiteiten van de stichting zijn opgenomen in deelprogramma 1.
Doelstelling/taak: Stichting Het Nieuwe Anker draagt zorg voor de exploitatie van multifunctioneel centrum Het Anker in Hazerswoude-Rijndijk. De activiteiten bestaan voornamelijk uit horeca activiteiten en het verhuren van zalen vanuit een maatschappelijk verantwoorde visie.
Financieel: : Het jaarresultaat 2012 van het stichting het nieuwe Anker is negatief.
Risico: Het risico wordt op dit moment gering geacht.
148
E Overige 1
ParkeerService U.A.
2013 & 2014
€ 754.836,-
2015
€ 754.836,-
De deelbedragen zijn per product/ dienst nader gespecificeerd in de “Opdracht aan Coöperatie ParkeerService U.A”.
Doelstelling/taak: In 2012 is de Gemeente Alphen aan den Rijn toegetreden tot de Coöperatie ParkeerService U.A. De coöperatie zorgt voor de uitvoering van aan parkeren gerelateerde zaken. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan de behandeling van vergunningen, het invorderen van naheffingsaanslagen en behandelen van bezwaarschriften, beheer op locatie en op afstand, de behandeling van vergunningen, technisch beheer van apparatuur en het verwerken van contante betalingen. Alleen de Gemeente Alphen aan den Rijn kent een betaald parkeergebied. De aanstaande fusie heeft daarom geen consequenties voor de nieuw te vormen gemeente.
Financieel: De financiële bijdrage is afhankelijk van de hoeveelheden diensten en producten die de Gemeente Alphen aan den Rijn afneemt op het gebied van parkeren. Sinds de samenwerking zijn de tarieven niet geïndexeerd of verhoogd. Dit betekent dat in 2015 er geen kostenstijging is voorzien. Risico: Deelnemende gemeenten zijn niet financieel aansprakelijk voor het resultaat van de coöperatie. Het risico is daarom gering. Par keer Sev ic e U A Jaar r es u ltaat 2013 bedragen x € 1.000,1.
€
184.484 Stand
Mutaties
Saldo
ultimo 2013
2013
primo 2013
Eig en v er m o g en Algemene reserve(*)
€ 1.070.369
Bestemingsreserves
Totaal Generaal eigen vermogen 2.
€
387.777-
€
682.592
387.777- €
682.592
-
€ 1.070.369
€
€
-
€
-
€
-
L an g v r eem d v er m o g en
€
-
€
Totaal vreemd vermogen
€
-
€
Vr eem d v er m o g en Voorzieningen
Totaal generaal voorzieningen 3.
€
€
-
33.238
€
33.238
33.238
€
33.238
149
Weerstandsvermogen en risicobeheersing ALGEMEEN De paragraaf Weerstandsvermogen geeft een beeld van de mate waarin de gemeente in staat is om financiële tegenvallers ten gevolge van onvoorziene risico’s op te kunnen vangen, zonder dat dit direct leidt tot de noodzaak om te bezuinigen. Het weerstandsvermogen betreft de relatie tussen:
de weerstandscapaciteit: de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten te dekken;
alle risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn voor de financiële positie van de gemeente.
Het is gebruikelijk dat de aanwezige weerstandscapaciteit en risico’s tegen elkaar worden afgezet voor het verkrijgen van een bepaalde ratio. Voor deze ratio wordt onderstaande schaalverdeling gehanteerd.
Tabel: schaalverdeling weerstandsratio Ratio
Oordeel
> 2,0
Uitstekend
> 1,4 - < 2,0
Ruim voldoende
> 1,0 - < 1,4
Voldoende
> 0,8 - < 1,0
Matig
> 0,6 - < 0,8
Onvoldoende
< 0,6
Ruim onvoldoende
Een weerstandsratio die zich bevindt tussen de 1,0 en 1,4 (voldoende) is gangbaar. Er is geen maximumniveau vastgesteld, waaruit zou volgen dat de reservecapaciteit boven een bepaald niveau een alternatieve bestemming zou moeten krijgen.
RISICOMANAGEMENT 2015-2018 De reeds in de oude gemeente Alphen aan den Rijn gehanteerde methodiek voor risicomanagement wordt ook in de nieuwe gemeente toegepast. Voor de grondexploitaties zijn de methodes van de drie fusiegemeenten geharmoniseerd. Kenmerkend voor de algemeen toegepaste methodiek is dat bij de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit rekening wordt gehouden met de beheersmaatregelen die al getroffen zijn voor veel ‘normale’ risico’s en de keuzemogelijkheden die beschikbaar zijn om de gevolgen van risico’s op te kunnen vangen. Hiermee voorkomen we een onnodig hoog beslag van reservemiddelen.
150
Beheers ma a tregel en
Bruto risico
Begrotingsomvang
Schematisch ziet de methodiek er als volgt uit:
geri ng bel a ng
a ccepteren
s i gni fi ca nt bel a ng
berekende ri s i co's
te benoemen ri s i co's Netto ri s i co
weers ta nds ca pa ci tei t ni et te benoemen ri s i co's
gewogen res tri s i co's
weers ta nds ra ti o
Voor het totaal van de berekende risico’s op de grondexploitaties en de gewogen restrisico’s moet dus voldoende weerstandscapaciteit beschikbaar zijn om de weerstandsratio op tenminste 1,0 uit te laten komen.
WEERSTANDSCAPACITEIT 2015-2018 De weerstandscapaciteit is opgebouwd uit de volgende componenten:
Eigen vermogen
De Algemene Reserve wordt tot de weerstandscapaciteit gerekend.
Ruimte op de begroting
In de begroting voor 2015-2018 is € 0,100 mln opgenomen voor onvoorziene uitgaven. Daarnaast onderscheidt het BBV ook nog een aantal andere (vermogens)-componenten, die tot de weerstandscapaciteit gerekend kunnen worden, maar dat niet zijn om de hieronder aangegeven redenen:
Bestemmingsreserves Voor deze reserves is een bestemming vastgelegd. Voor sommige reserves zou in geval van calamiteiten tot een alternatieve bestemming besloten kunnen worden. Maar de gemeente Alphen aan den Rijn volgt de door provincie en rijk geadviseerde lijn om bestemmingsreserves geen deel uit te laten maken van de weerstandscapaciteit. Het niveau van de reserves en voorzieningen moet toereikend worden geacht voor de risico’s en bestemmingen waar deze reserves en voorzieningen voor zijn bedoeld. Er liggen dus geen nadere claims
op
de
beschikbare
weerstandscapaciteit
vanwege
eventuele
ontoereikendheid
van
bestemmingsreserves. De beschikbare voorzieningen behoren vanwege de aard daarvan altijd op het niveau te zijn waarmee de daarmee samenhangende verplichting kan worden gedekt. Met betrekking tot de verschillende beheerplannen moet worden opgemerkt dat de vraag over het toereikend zijn van de voorzieningen zich ook uitstrekt tot de jaren die buiten de scope van deze meerjarenbegroting vallen. Met andere woorden, voor de komende vier jaar zijn er geen problemen, maar voor de langere termijn moeten wellicht nog financiële oplossingen worden gevonden of beleidskeuzes worden aangepast.
Stille reserves Van stille reserves is sprake wanneer activa in het economisch verkeer meer waard zijn dan de waardering op de balans. Bijvoorbeeld de waarde van het gemeentelijk onroerend goed of van gemeentelijk aandelenbezit. Omdat het niet aannemelijk is dat de gehele onroerend goed portefeuille op korte termijn liquide gemaakt kan worden, rekenen we deze stille reserve niet tot de
151
weerstandscapaciteit. Datzelfde geldt voor het aandelenbezit waarvoor in principe geen markt beschikbaar is omdat het aandelen betreft die in overheidshanden moeten blijven.
Onbenutte belastingcapaciteit Er is – behoudens normering op macroniveau - geen maximum meer gesteld aan de hoogte van de te innen OZB. Er kan dus geen berekening meer gemaakt worden van hoeveel de gemeente in geval van nood aan extra OZB kan realiseren. Naast de OZB heft de gemeente nog een aantal verschillende bestemmingsheffingen en rechten (leges), waarvoor de raad de tarieven vaststelt. De opbrengsten van deze bestemmingsheffingen en rechten mogen echter maximaal kostendekkend zijn. Hiermee kunnen dus geen extra algemene dekkingsmiddelen verkregen worden. Vanwege genoemde redenen nemen we de onbenutte belastingcapaciteit niet mee bij de berekening van de weerstandscapaciteit.
WEERSTANDSRATIO 2015 – 2018 Op basis van de Programmabegroting 2014-2017, de verwerking van de resultaten van de drie Programmarekeningen 2013 van de voormalige gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude én de besluitvorming rondom de Kadernota 2015-2018 is de weerstandsratio voor de komende jaren berekend. De weerstandscapaciteit is bepaald op: 2014
2015
2016
2017
2018
21,8 0,1 21,9
21,7 0,1 21,8
23,0 0,1 23,1
24,6 0,1 24,7
26,5 0,1 26,6
Mutaties jaarrekening 2013 en Kadernota 2015-2018 -8,5
-4,5
-5,4
-4,1
-4,4
(A) Weerstandscapaciteit:
13,4
17,3
17,7
20,6
22,2
2014
2015
2016
2017
2018
Risico's (12,5% begrotingsomvang) Berekende risico's grexen
9,6 10,6
9,2 9,6
9,0 8,6
9,4 7,6
9,4 6,6
(B) Totaal van de risico's
20,2
18,8
17,6
17,0
16,0
algemene reserve onvoorzien
De risico’s zijn berekend op:
Met die twee variabelen kan vervolgens de weerstandsratio worden berekend:
Weerstandsvermogen/-ratio:
2015
2016
2017
2018
0,9
1,0
1,2
1,4
reservecapaciteit (A) risico's (B) Voor 2015 is de weerstandsratio nog net onder de 1,0. Maar op basis van de bij de Kadernota 2015 genomen maatregelen loopt de ratio weer op tot 1,4 in 2018. De definitieve berekening van de weerstandsratio, gebaseerd op de nu voorliggende begroting 2015-2018, kan door technische beperkingen pas later plaatsvinden. De financiële mutaties ten opzichte van de Kadernota 2015 geven echter geen aanleiding om grote verschuivingen in de hiervoor berekende weerstandsratio te verwachten.
152
RISICO’S Hieronder zijn de risico’s opgenomen die we voorzien met betrekking tot de beleidsuitvoering en de bedrijfsvoering in 2015 en latere jaren. Algemene uitkering
Risico ten aanzien van de ontwikkeling van de algemene uitkering in de komende jaren, mede gelet op de aangekondigde bezuinigingen door het Rijk, de aangekondigde herziening van de Financiële Verhoudingswet en de decentralisaties van Rijkstaken in het sociale domein voor de onderwerpen werk, maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg. Met betrekking tot de algemene uitkering uit het Gemeentefonds zijn alle mutaties van de septembercirculaire 2014 in de begroting verwerkt. Naast de eerdere verwerking van het bezuinigingspakket van € 6 miljard, zijn de eerste effecten van het groot onderhoud aan het verdeelstelsel bekend geworden en verwerkt. Tevens zijn enkele (grotere) mutaties binnen het gemeentefonds, met name gericht op het onderwijsveld, verwerkt. Op basis van de huidige begrotingsdoelstellingen
van
het
Rijk
zijn
verdergaande
(bezuinigings)taakstellingen
niet
te
verwachten, met hierbij de kanttekening, dat onder meer in het licht van de economische ontwikkelingen, onzekerheden over het verloop van de algemene uitkering nooit weg zijn te nemen. Onzekerheden bestaan met name binnen de integratie-uitkering sociaal domein (voorheen Deelfonds sociaal domein). Deze uitkering wordt gevoed door de drie grote decentralisatie-uitkeringen op het gebied van de Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet. De meicirculaire heeft uitsluitsel gegeven over de hiermee samenhangende bedragen. De exacte financiële gevolgen van de uitvoering van deze nieuwe wetgeving voor de gemeente Alphen aan den Rijn zullen de komende jaren eerst zichtbaar worden. Beheermaatregel: -
Uitgangspunt is dat uitvoering van de (nieuwe) taken voor Wmo, Jeugdzorg en Participatie binnen de bestaande/nieuwe budgetten dient plaats te vinden.
Vordering Landsbanki Risico ten aanzien van de mate waarin de vordering op Landsbanki uit 2008 van € 3 miljoen in de toekomst daadwerkelijk voldaan zal worden. In 2008 is € 3 miljoen in deposito gestort bij Landsbanki. Direct daarna ging Landsbanki failliet. Lange tijd is het de vraag geweest of en zo ja hoeveel van deze vordering ooit terugbetaald zou kunnen worden. Dat had vooral te maken met het vraagstuk van preferenties van vorderingen. In 2011 is een definitieve uitspraak gedaan over de preferentie van onze vordering. De uitspraak is positief voor Alphen aan den Rijn. De terugbetaling van het bedrag wordt gespreid over de komende jaren. Tot ultimo 2013 is € 1,760 mln. ontvangen. Onzekere factoren ten aanzien van toekomstige uitkeringen zijn: 1.
de valuta waarin en daarmee de wisselkoersen waartegen de uitkeringen gedaan zullen worden, en
2.
de fasering in de tijd waarin de uitkeringen gedaan zullen worden. Met de tijd nemen daarbij de valutarisico’s toe.
Beheermaatregel: -
De waardering is opgenomen op 90% van de oorspronkelijke vordering.
153
Naar aanleiding van de verkoop in augustus 2014 van de Landsbanki-vorderingen van het Ministerie van Financiën/De Nederlandsche Bank is de Noord-Holland Groep, waarbij Alphen aan den Rijn is aangesloten voor de belangenbehartiging voor het terugkrijgen van haar Landsbanki-vordering, een marktverkenning gestart met eveneens als doel deze vordering aan marktpartijen te kunnen verkopen.
Renteresultaat Risico ten aanzien van een in de tijd gezien juiste en volledige verwerking van de verwachte te betalen rente en toe te rekenen rente in de meerjarenbegroting. Als gevolg van de fusie (100.000+ gemeente) en de overheveling van de 3D’s is er sprake van een forse toename in het volume van de geldstromen (begrotingstotaal € 300 mln). De reserves en voorzieningen en de harmonisatie van het financieel beleid hierop hebben invloed op de hoogte van het renteresultaat. Hiernaast blijft het renteresultaat voor een belangrijk deel afhankelijk van externe factoren die door de gemeente niet beïnvloedbaar zijn. Beheermaatregel: -
Ter verbetering van het sturen en beheersen van de financiële middelen en het beheersbaar maken van de risico’s, heeft er een professionalisering plaatsgevonden door het instellen van een aparte treasury functie.
-
Om het renteresultaat goed te kunnen voorspellen en te analyseren is intern een model ontwikkeld. Dit model voldoet aan de extern eraan gestelde eisen en vormt een bruikbaar instrument om de komende jaren de resultaten met betrekking tot de rente te prognosticeren en te analyseren.
Grondexploitaties De gemeente Alphen aan den Rijn heeft momenteel een aanzienlijk aantal grondexploitaties. Dit zijn gemeentelijk actieve grondexploitaties, particuliere grondexploitaties waarbij de gemeente faciliteert of tussenliggende samenwerkingsvormen. Grondexploitaties zijn dynamische projecten, vaak van grote omvang en met lange doorlooptijd, waarbij het belangrijk is om goed zicht te hebben op de wijze waarop wordt omgegaan met risico’s. Het risicomanagement voor de grondexploitaties bestaat enerzijds uit het kwalificeren en kwantificeren van de risico’s (risicoanalyse) en anderzijds uit het beheersen van de risico’s. In de risicoanalyse worden de projectrisico’s op de grondexploitatieprojecten benoemd en gekwantificeerd. Hierbij wordt rekening gehouden met de kans dat een risico zich voordoet en de impact die het risico op het resultaat van de grondexploitatie zal hebben. Per saldo resulteert dit in een gewogen risicoprofiel. Deze weging wordt gehanteerd omdat niet alle risico’s zich gelijktijdig en/of in de volle omvang zullen voordoen. Als de kans groter is dan 50% dat een risico zich voordoet wordt het niet meer als risico beschouwd maar als kostenpost in de grondexploitatie opgenomen. Het risicoprofiel van de grondexploitaties wordt jaarlijks tegelijk met de grondexploitaties geactualiseerd. Indien de winstvoorraad binnen de grondexploitaties ontoereikend is om de risico’s op te vangen, dient er binnen het totale gemeentelijke weerstandsvermogen een buffer aangehouden te worden voor de risico’s die met grondexploitaties gepaard gaan. Zie de paragraaf Weerstandsratio 2015-2018 hiervoor. Via het Meerjarenperspectief Grondexploitaties (MPG) en de Paragraaf Grondbeleid wordt de raad over het risicosaldo van de grondexploitaties geïnformeerd. Beheermaatregel: -
Jaarlijks actualiseren van het risicoprofiel van de grondexploitaties 154
-
Optimaliseren van de uitvoering van de grondexploitaties
Inzet personeel voor projecten Risico t.a.v. de mate waarin kredieten en plankosten dekking leveren voor vaste formatie, die t.b.v. de uitvoering van projectactiviteiten in brede zin is aangenomen. Op basis van de ramingen aan plankosten in de per 1 januari 2014 herziene grondexploitaties is bezien op welk niveau het normbedrag aan door te berekenen interne personeelskosten kan worden vastgesteld. Tot en met 2013 werd voor de oude gemeente Alphen aan den Rijn een normbedrag gehanteerd van € 2 miljoen per jaar. Voor de jaren 2014 en 2015 wordt voorgesteld hiervoor een bedrag te hanteren van € 2,5 miljoen per jaar. Als gevolg van het aflopen van activiteiten binnen de grondexploitaties en het naar verwachting afsluiten daarvan lopen de dekkingsmogelijkheden na 2015 terug. In de loop van 2015 zal de situatie opnieuw worden beoordeeld en voorstellen worden gedaan voor een mogelijk bijgesteld normbedrag. Bij de vervulling van vacatures en dergelijke zal rekening gehouden moeten worden met het verminderen van de activiteiten binnen de grondexploitaties. Voor 2014 en 2015 worden geen problemen verwacht bij de doorberekening van interne personeelskosten aan de grondexploitaties en projecten, mits de projecten zoals die nu in voorbereiding en uitvoering zijn doorgang vinden. Beheermaatregel: -
Jaarlijks herzien van het te hanteren normbedrag;
-
Vervullen van vacatures afhankelijk stellen van uit te voeren activiteiten;
-
Flexibiliteit inbouwen door inhuur.
Woningen bij zwembad AquaRijn Risico ten aanzien van de hoogte van de te verkrijgen opbrengsten uit de verkoop van woningen die in combinatie met de bouw van het nieuwe zwembad AquaRijn gerealiseerd worden De verkoop van de woningen is ruim anderhalf jaar terug gestart. Er zijn per eind juli 2014 20 van de 36 woningen verkocht, waarvan 2 onder voorbehoud verkoop eigen woning. Ongewis is nog hoe snel en tegen welke opbrengst de overige 16 woningen kunnen worden verkocht. Er is een second opinion uitgevoerd op de tot nu toe gehanteerde VON-prijzen van de woningen. Die zijn volgens de deskundige reëel, behoudens die van een aantal maisonnettewoningen. De verkoopprijzen zijn nog niet bijgesteld. Beheermaatregel: -
Verkoopprijzen steeds toetsen aan de markt
-
Indien de woningen niet voor 01-01-2015 zijn verkocht, zal worden overgegaan tot marktconforme verhuur
Parkeerexploitatie Risico ten aanzien van de realisatie van de parkeerexploitatie versus de in de begroting opgenomen verwachtingen. In 2013 en 2014 was er sprake van een significante terugloop van het gebruik van betaald parkeerfaciliteiten. De (landelijke) trend dat er minder en evenredig minder lang gebruik wordt gemaakt van de betaald parkeerfaciliteiten heeft tot gevolg dat de parkeerexploitatie onder druk staat. De geraamde meerjarige parkeerinkomsten zijn in de kadernota 2015-2018 structureel bijgesteld. Beheermaatregel: -
De kostendekkendheid waarborgen door de kosten en het voorzieningenniveau steeds te blijven bezien in relatie tot de opbrengsten. 155
Sociaal Domein Het jaar 2015 geldt als overgangsjaar voor de uitvoering van de integratie-uitkering sociaal domein (nieuwe Wmo-taken, Jeugdzorg en Participatiewet), voorheen Deelfonds sociaal domein. In dit jaar kan nog niet de volledige omslag naar de nieuwe wetgeving worden gemaakt, omdat inwoners nog aanspraak kunnen maken op hun overgangsrecht. Bovendien is de nieuwe werkwijze van de integrale intake en de multidisciplinaire teams dit jaar nog volop in ontwikkeling, waardoor mogelijk nog niet optimaal en efficiënt wordt gewerkt. De financiële resultaten in 2015 zijn daarom waarschijnlijk niet representatief om hier al structurele conclusies aan te verbinden. Het budget voor de Wet Werk en Bijstand (WWB) staat vanwege de gevolgen van de laagconjunctuur onder grote druk. De instroom in de bijstand is hoog, maar het Rijk verlaagt juist het macrobudget vanwege de afname van het aantal werklozen. Het financiële risico op de WWB kan vanwege 10% eigen risico voor de gemeente, oplopen naar € 1,8 miljoen. Het Collegeprogramma 2014-2018 stelt dat het primaire uitgangspunt voor het sociale domein (in brede zin) is dat de beschikbare budgetten leidend zijn. Ook voor de zogenaamde open-einde regelingen zijn de beschikbare budgetten taakstellend. In de Kadernota 2015 wordt ook expliciet gesteld dat tegenvallers in lasten en baten in beginsel binnen het desbetreffende programma opvangen moeten worden. Beheermaatregel: -
De beschikbare en nieuwe middelen voor de activiteiten binnen het sociale domein worden taakstellend ingezet.
-
In 2016 evalueren we of de vastgestelde inhoudelijke beleidskaders kunnen worden uitgevoerd binnen de in het Coalitieakkoord vastgestelde financiële beleidskaders voor de decentralisaties
-
Vanuit de WWB wordt ingezet op een strenge toegang aan de poort naar de bijstand, op fraude en op handhaving.
-
Op het gebied van het minimabeleid wordt het beleid geharmoniseerd en op lagere vergoedingen vastgesteld. Vergoeding volgt pas nadat bewijsstukken zijn overlegd.
Onderhoud wegen Risico op financiële aansprakelijkheid onderhoudsniveau van de wegen.
en
strafrechtelijke
vervolging
door
verminderd
Alhoewel het huidige onderhoudsniveau daalt naar “C” is er geen sprake van het structureel onderschrijden van een acceptabel onderhoudsniveau. De kans op het ontstaan van gebreken neemt echter wel toe. En daarmee de kans op financiële aansprakelijkheid en strafrechtelijke vervolging bij ernstige gevolgen door een gebrek aan de weg. Beheermaatregel: -
De
financiële
gevolgen
van
mogelijke
claims
worden
beperkt
door
een
afgesloten
aansprakelijkheidsverzekering (met een eigen risico van €25.000). -
Kosten van onderhoud, kwaliteitsniveau en risico worden altijd in samenhang bezien.
-
Het uitgevoerde beheer omvat ook risicobeperkende activiteiten, zoals inspectie, meting en monitoring.
Bouw- en woningtoezicht Risico ten aanzien van bouwleges De in de begroting geraamde opbrengst bouwleges wordt periodiek bijgesteld op basis van actuele gegevens. Het risico bestaat dat de nu geraamde opbrengst niet kan worden gerealiseerd. 156
Beheermaatregel: -
Bijstellen bij tussentijdse rapportages op basis van actuele gegevens.
Vastgoed In het programmaplan professionalisering Vastgoed is een globale nulmeting gedaan voor wat betreft de stand van zaken van de gemeentelijke vastgoedportefeuille in het 2e kwartaal van 2014. Hierbij is onder andere geconstateerd dat er achterstanden zijn bij het innen van de baten en de actualisatie van contracten, informatie voor het nemen van een afgewogen vastgoedbeslissing moeilijk beschikbaar is, er juridische vragen zijn over de effecten van regels op gebied van Staatssteun en Wet Markt en overheid en er nog harmonisatie van beleid moet plaatsvinden. Beheermaatregel: -
Programma professionalisering vastgoed gestart in 2014
-
Extra tijdelijke bemensing vanuit de organisatie om inhaalslag te maken
-
Intensivering contractbeheer, inclusief tijdig en actief innen
-
Vaststellen kadernota Vastgoed (4e kwartaal 2014)
-
Vaststellen Onderwijshuisvestingsbeleid en accommodatiebeleid (2015)
-
Inzicht verwerven in de kosten van vervanging, beheer en onderhoud door het doorrekenen van de objecten (50% gereed in 2015, in 2016 het 2e gedeelte).
Gemeentegaranties Afgegeven gemeentegaranties kunnen, wanneer op effectuering daarvan aanspraak wordt gemaakt, van invloed zijn op de financiële positie van de gemeente. Als dergelijke risico’s zich voor dreigen te doen zal daarvan in deze paragraaf melding worden gemaakt en het mogelijke effect op het weerstandsvermogen worden bepaald. Op dit moment is er geen reden om aan te nemen dat de gemeente op een garantstelling zal worden aangesproken. Voor het overgrote deel van de garantstellingen neemt de gemeente een zogenaamde achtervang positie in. Van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) of van de Nationale Hypotheek Garantie (NHG) komen geen signalen dat de gemeenten in hun rol als achtervang aangesproken moeten gaan worden. De kans dat op één van de andere garantstellingen een beroep zal worden gedaan schatten wij eveneens laag in. Daarnaast zijn veel garanties afgegeven onder hypothecair verband. Tegenover het risico van eventuele aanspraken staan dan de zekerheidsstellingen van de hypotheekrechten.
Verbonden Partijen Voor de risico’s op Verbonden Partijen wordt verwezen naar de Paragraaf Verbonden Partijen.
157
Kerngegevens Gegevens per 1-1-2015
Omschrijving A. Sociale st ruct uur Aantal inwoners - 0 t/m 19 jaar - 20 t/m 64 jaar - 65 jaar en ouder
107.046 25.652 63.394 18.000
B. Fy sieke st ruct uur Oppervlakte gemeente in ha. waarvan binnenwater
13.250 614
Aantal woningen
45.762
Lengte van de wegen in km
498
C. Uit gangspunt en begrot ing 2015-2018 Inflatie
0%
Cao stijging
1% + € 50 per maand vanaf 1-4-2015
Rekenrente
4%
Aantal productieve uren
D. Financiële st ruct uur Opbrengst eigen belastingen / retributies
1.400 Tot aal in € 1.000
In € per inwoner
23.343
218
Algemene uitkering (inclusief deelfonds sociaal domein)
142.269
1.329
Vaste schuld
252.419
2.358
6.350
59
Boekwaarde geactiveerde kapitaaluitgaven (investeringen)
424.664
3.967
Eigen reserves en voorzieningen
387.087
3.616
Rente langlopende geldleningen
158
Bijlagen Functies per programma Bedragen x € 1.000; -:voordeel; +: nadeel Deelprogramma: 1 Sociale agenda Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014
2015
2016
2017
2018
Lasten Algemene voorzieningen WMO en Jeugd
44.995
44.872
42.787
42.782
2.222
2
-27
-98
-98
746
723
723
796
796
7.956
7.394
7.256
7.243
7.225
183
183
183
183
58
58
58
58
887
922
922
922
921
25.007
27.309
27.232
27.232
27.233
2
2
2
2
2
Gemeentelijk minimabeleid
2.216
2.465
2.502
2.534
2.549
Openbaar voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting
1.592
4.744
5.205
5.299
5.720
4.213
4.245
4.245
4.245
Bijzonder voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting Vormings- en ontwikkelingswerk Sport PGB Wmo en Jeugd Opvang en beschermd wonen Wmo Maatschappelijke begeleiding en advies Kinderdagopvang Bijstandsverlening en inkomensvoorzieningen Vreemdelingen
Bijzonder basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting Bijzonder (voortgezet) speciaal onderwijs, exclusief OHV Centra voor jeugd en gezin (jeugdgezondheidszorg) Centra voor jeugd en gezin (onderdeel WMO)
6.333
548 102 4.242 274
Maatwerkvoorzieningen Natura materieel Wmo
4.531
4.531
4.531
4.531
2.591
1.917
1.880
1.873
1.873
977
1.244
1.255
1.255
1.255
Bijzonder basisonderwijs, onderwijshuisvesting
6.104
152
152
152
152
Oudheidkunde/musea
1.653
385
385
385
385
Participatiebudget
2.819
902
630
653
675
902
844
831
818
14.092
14.092
13.092
12.039
Openbaar bibliotheekwerk Openbare gezondheidszorg
Spe. (Voortgezet) onderwijs, OHV (Openbaar en Bijzonder) Werkgelegenheid
15.355
Bijzonder (voortgezet) speciaal onderwijs, OHV
1.182
Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs
3.623
3.363
3.574
3.560
3.546
341
801
787
785
783
7.305
7.240
7.100
8.153
32
78
78
78
Openbaar basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting Sociaal-cultureel werk
2.423
Voorzieningen gehandicapten
5.335
Huishoudelijke verzorging
8.756
Maatwerkvoorzieningen Natura immaterieel Wmo Natuurbescherming Groene sportvelden en terreinen
50 835
793
785
759
626
Kunst
1.591
1.366
1.283
1.283
1.283
Openbaar basisonderwijs, onderwijshuisvesting
1.850
5.380
4.676
4.558
4.396
Spec. (voortgezet) onderwijs, exclusief OHV (Openbaar en Bijzonder)
107
97
97
97
Volwasseneducatie
304
304
304
304
107.610
136.584
135.765
132.497
132.608
243
230
230
230
230
Lasten voor mutaties reserves Sport
159
Bijzonder basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting Sociaal-cultureel werk Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs
50 12 13.564
Openbaar basisonderwijs, onderwijshuisvesting Openbaar voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting Kinderdagopvang
22
261
321
321
321
7.104
7.077
8.070
8.056
22
22
22
22
8
Oudheidkunde/musea
4
Toevoeging reserves
13.904
7.617
7.650
8.643
8.629
121.514
144.201
143.415
141.140
141.237
-51.684
-51.684
-51.684
-51.684
-49
-49
-49
-49
Totaal lasten Baten Uitkering deelfonds sociaal domein Bijzonder voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting Oudheidkunde/musea Sociaal-cultureel werk
-1 -49 -15
Vormings- en ontwikkelingswerk
-128
-132
-132
-132
-132
Gemeentelijk minimabeleid
-111
-111
-111
-111
-111
-282
-282
-282
-282
-395
-395
-395
-395
-1.235
-1.235
-1.235
-1.235
Werkgelegenheid
-13.699
Algemene voorzieningen WMO en Jeugd Groene sportvelden en terreinen Huishoudelijke verzorging
-386 -1.240
Maatwerkvoorzieningen Natura immaterieel Wmo Openbaar basisonderwijs, onderwijshuisvesting
-568
-18
-18
-18
-18
Openbare gezondheidszorg
-53
-47
-34
-34
-34
Centra voor jeugd en gezin (onderdeel WMO)
-46
Eigen bijdragen maatwerkvoorzieningen en opvang Wmo Kinderdagopvang Bijstandsverlening en inkomensvoorzieningen Bijzonder basisonderwijs, onderwijshuisvesting Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs Kunst
-10
-10
-10
-10
-87
-89
-89
-89
-89
-15.954
-19.771
-19.771
-19.771
-19.771
-1.145
-1.097
-1.151
-1.152
-1.153
-305
-313
-313
-313
-313
-1
-1
-1
-1
-176
Openbaar voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting Participatiebudget
-2.745
769
1.065
1.065
1.065
Sport
-1.990
-1.632
-1.632
-1.632
-1.632
-304
-304
-304
-304
-12
-12
-12
-12
-562
-562
-2
-2
-50
-50
-50
-50
-77.022
-76.767
-76.208
-76.209
-579
-87
-85
-83
-785
-941
-927
-912
Volwasseneducatie Maatschappelijke begeleiding en advies
-267
Voorzieningen gehandicapten
-11
Centra voor jeugd en gezin (jeugdgezondheidszorg)
-12
Maatwerkvoorzieningen Natura materieel Wmo Openbaar basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting Bijzonder basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting Baten voor mutaties reserves Maatschappelijke begeleiding en advies
-50 -39.039 -85
Oudheidkunde/musea
-100
Bijstandsverlening en inkomensvoorzieningen
-500
Sociaal-cultureel werk
-86
Algemene voorzieningen WMO en Jeugd Bijzonder basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs
-65 -8.750
160
Openbaar bibliotheekwerk Bijzonder (voortgezet) speciaal onderwijs, onderwijshuisvesting Bijzonder basisonderwijs, onderwijshuisvesting Openbaar basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting
-754
-46
-9
-2
-2
-90
-85
-83
-81
-732
-719
-706
-693
-111
-111
-98
-97
-782 -2.833 -101
Speciaal (Voortgezet) onderwijs, OHV (Openbaar en Bijzonder) Voorzieningen gehandicapten Groene sportvelden en terreinen
-38
Kinderdagopvang Bijzonder voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting Openbaar basisonderwijs, onderwijshuisvesting
-3 -1.639 -598
-5.900
-5.289
-5.528
-5.896
-1.373
-3.830
-4.187
-3.906
-3.875
-604
-360
-350
-340
-330
Onttrekking reserves
-18.311
-12.433
-11.778
-11.674
-11.968
Totaal baten
-57.350
-89.456
-88.545
-87.882
-88.177
64.164
54.746
54.870
53.258
53.059
Openbaar voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting Sport
Saldo Sociale agenda Deelprogramma: 2 Mobiliteit
Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014
2015
2016
2017
2018
Lasten Openbaar vervoer
139
128
128
128
226
Verkeersmaatregelen te land
2.999
3.101
3.404
2.873
2.868
Waterkering, afwatering en landaanwinning
1.040
1.049
1.051
1.050
1.048
Lasten voor mutaties reserves
4.178
4.278
4.585
4.052
4.142
Verkeersmaatregelen te land
600
600
600
400
400
Toevoeging reserves
600
600
600
400
400
4.778
4.878
5.185
4.452
4.542
Binnenhavens en waterwegen
-13
-13
-13
-13
-13
Verkeersmaatregelen te land
-143
-134
-144
-134
-134
-29
-29
-29
-29
-29
-185
-176
-186
-176
-176
-5
-6
-6
-6
-6
Verkeersmaatregelen te land
-654
-600
-900
-400
-400
Onttrekking reserves
-659
-606
-906
-406
-444
Totaal baten
-844
-782
-1.092
-582
-620
3.934
4.096
4.092
3.869
3.922
Totaal lasten Baten
Waterkering, afwatering en landaanwinning Baten voor mutaties reserves Openbaar vervoer
-38
Waterkering, afwatering en landaanwinning
Saldo Mobiliteit Deelprogramma: 3 Bedrijvigheid
Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014
2015
2016
2017
2018
Lasten Nutsbedrijven
199
217
217
217
217
Overige recreatieve voorzieningen
961
832
830
828
826
Handel en ambacht
591
1.031
1.031
1.031
1.031
Lasten voor mutaties reserves
1.751
2.080
2.078
2.076
2.074
Handel en ambacht
2.400
88
Toevoeging reserves
2.400
88
161
Totaal lasten
4.151
2.168
2.078
2.076
2.074
Nutsbedrijven
-559
-838
Handel en ambacht
-271
-110
-110
-110
-110
Baten marktgelden
-114
-114
-114
-114
-114
-1
-1
-1
-1
-1
-946
-1.063
-225
-225
-225
-58
-30
-30
-30
-30
Handel en ambacht
-2.400
-88
Onttrekking reserves
-2.458
-118
-30
-30
-30
Totaal baten
-3.403
-1.182
-256
-256
-256
748
987
1.822
1.820
1.818
Baten
Overige recreatieve voorzieningen Baten voor mutaties reserves Overige recreatieve voorzieningen
Saldo Bedrijvigheid Deelprogramma: 4 Schoon, heel en veilig
Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014
2015
2016
2017
2018
Lasten Parkeren
3.561
3.374
3.364
3.354
3.344
30.116
41.855
36.360
26.060
25.916
Openbaar groen en openluchtrecreatie
8.522
7.321
7.380
7.373
7.365
Brandweer en rampenbestrijding
7.085
6.757
6.728
6.603
6.603
Afvalverwijdering en -verwerking
Wegen, straten en pleinen
12.080
11.208
11.183
11.143
11.113
Lijkbezorging
1.655
1.676
1.670
1.664
1.659
Riolering (gecombineerd)
9.056
9.575
9.738
9.830
9.837
Openbare orde en veiligheid
3.467
3.236
3.236
3.232
3.234
Lasten voor mutaties reserves
75.543
85.002
79.660
69.259
69.069
Wegen, straten en pleinen
11.642
19.469
13.806
8.034
9.034
84
84
84
84
84
23
23
23
23
23
Toevoeging reserves
12.170
19.576
13.913
8.141
9.141
Totaal lasten
87.714
104.577
93.573
77.401
78.210
Afvalverwijdering en -verwerking
-776
-970
-970
-970
-970
Openbaar groen en openluchtrecreatie
-108
-21
-21
-21
-21
Brandweer en rampenbestrijding
-414
-414
-414
-414
-414
-9.632
-10.050
-10.050
-10.050
-10.050
-278
-330
-330
-330
-330
Openbare orde en veiligheid
-70
-65
-65
-65
-65
Baten begraafplaatsrechten
-1.079
-1.280
-1.278
-1.278
-1.278
Wegen, straten en pleinen
-3.994
-9.846
-1.412
-446
-446
Baten parkeerbelasting
-3.193
-2.795
-2.822
-2.907
-2.897
Brandweer en rampenbestrijding Riolering (gecombineerd) Parkeren Lijkbezorging
5 416
Baten
Baten rioolheffing (gecombineerd) Lijkbezorging
Riolering (gecombineerd)
-29
-50
-50
-50
-50
Baten reinigingsrechten en afvalstofheffing
-11.262
-10.850
-10.850
-10.850
-10.850
Baten voor mutaties reserves
-30.836
-36.672
-28.262
-27.382
-27.371
-314
-61
-61
-61
-61
-26
-26
-25
-23
-22
Lijkbezorging Openbaar groen en openluchtrecreatie
162
Afvalverwijdering en -verwerking Brandweer en rampenbestrijding
-1.394
-953
-928
-888
-858
-87
-86
-84
-82
-81
-661
-750
-913
-1.005
-1.012
Wegen, straten en pleinen
-17.917
-29.272
-26.466
-10.518
-10.462
Onttrekking reserves
-20.399
-31.147
-28.478
-12.578
-12.497
Totaal baten
-51.236
-67.819
-56.740
-39.959
-39.868
36.478
36.758
36.833
37.441
38.343
Riolering (gecombineerd)
Saldo Schoon, heel en veilig Deelprogramma: 5 Bouwen en Wonen
Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014
2015
2016
2017
2018
Bouwgrondexploitatie
47.489
31.566
34.239
24.453
19.004
Ruimtelijke ordening
4.211
2.745
2.746
2.746
2.746
Woningexploitatie/woningbouw
1.409
2.119
2.020
1.989
1.981
91
316
316
315
315
Lasten
Stads- en dorpsvernieuwing Overige volkshuisvesting Lasten voor mutaties reserves Woningexploitatie/woningbouw Ruimtelijke ordening Bouwgrondexploitatie Toevoeging reserves
5.309
4.477
4.399
4.395
4.345
58.509
41.223
43.720
33.898
28.391
3.935
18.424
5.966
7.214
5.811
125 88
4.148
18.424
5.966
7.214
5.811
62.657
59.647
49.686
41.112
34.202
Bouwvergunningen
-1.817
-1.920
-1.920
-1.920
-1.920
Woningexploitatie/woningbouw
-1.462
-1.269
-1.269
-1.269
-1.269
-42.236
-25.539
-28.084
-20.127
-12.715
Totaal lasten Baten
Bouwgrondexploitatie Overige volkshuisvesting Ruimtelijke ordening Baten voor mutaties reserves
-39
-34
-34
-34
-34
-223
-89
-89
-89
-89
-45.777
-28.850
-31.396
-23.439
-16.027
-21
-21
Woningexploitatie/woningbouw Ruimtelijke ordening Bouwgrondexploitatie Overige volkshuisvesting Onttrekking reserves Totaal baten Saldo Bouwen en Wonen
-225
-1
-4.239
-18.020
-5.916
-5.413
-5.946
-562
-121
-96
-95
-91
-5.026
-18.162
-6.033
-5.508
-6.038
-50.803
-47.012
-37.429
-28.947
-22.064
11.854
12.634
12.257
12.165
12.137
Deelprogramma: 6 Duurzame gemeente Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014
2015
2016
2017
2018
Lasten Milieubeheer
2.864
4.058
3.008
3.008
3.008
Lasten voor mutaties reserves
2.864
4.058
3.008
3.008
3.008
Totaal lasten
2.864
4.058
3.008
3.008
3.008
Baten Milieubeheer
-18
Baten voor mutaties reserves
-18
Totaal baten
-18
163
Saldo Duurzame gemeente
2.845
4.058
3.008
3.008
3.008
Deelprogramma: 7 Dienstverlening, wijken en kernen Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014
2015
2016
2017
2018
Lasten Burgerzaken
4.694
4.965
4.812
4.812
4.812
490
490
490
490
490
Lasten voor mutaties reserves
5.184
5.455
5.302
5.302
5.303
Totaal lasten
5.184
5.455
5.302
5.302
5.303
-1.663
-1.843
-1.843
-1.843
-1.843
-47
-83
-83
-83
-83
-1.710
-1.926
-1.926
-1.926
-1.926
-1.756
-1.926
-1.926
-1.926
-1.926
3.428
3.529
3.376
3.376
3.377
Baten secretarieleges burgerzaken
Baten Baten secretarieleges burgerzaken Burgerzaken Baten voor mutaties reserves Burgerzaken
-46
Onttrekking reserves
-46
Totaal baten Saldo Dienstverlening, wijken en kernen Deelprogramma: 8 Bestuur en financiën
Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014
2015
2016
2017
2018
Lasten Bestuursondersteuning college van burgemeester en wethouders
9.331
6.983
6.413
6.252
6.251
-198
-275
-445
-750
-119
12
-431
-938
-1.630
911
1.009
733
733
733
Uitvoering Wet WOZ
1.066
886
886
886
886
Overige financiële middelen
1.255
667
96
84
72
Bestuursorganen
2.497
3.879
3.879
3.870
3.870
Bestuursondersteuning raad en rekenkamer(functie)
1.395
482
479
479
479
Lasten heffing en invordering gemeentelijke belastingen
1.244
909
909
909
909
Algemene uitkering gemeentefonds
-20
Algemene baten en lasten
243
Saldo van kostenplaatsen Bestuurlijke samenwerking
Geldleningen en uitzettingen langer of gelijk aan 1 jaar Lasten voor mutaties reserves Lasten heffing en invordering gemeentelijke belastingen
854
1.021
1.021
1.021
1.021
18.657
15.651
13.710
12.852
11.842
31
56
66
85
85
1.862
1.590
3.444
2.644
1.210
984
984
984
Saldo van de rekening van baten en lasten na bestemming Bestuursondersteuning college van burgemeester en wethouders
800
Algemene baten en lasten
1.171
Saldo van kostenplaatsen
1.522
Bestuursorganen
4
Overige financiële middelen
1.119
5.676
1.198
Geldleningen en uitzettingen langer of gelijk aan 1 jaar
2.596
1.730
1.616
1.504
1.441
Algemene uitkering gemeentefonds
3.770
1.922
1.934
1.977
108
Toevoeging reserves
11.013
12.456
7.387
7.994
5.262
Totaal lasten
29.670
28.108
21.097
20.846
17.104
-311
-311
-311
-311
-311
-34
-30
-30
-30
-30
Baten Baten hondenbelasting Bestuursorganen
164
Geldleningen en uitzettingen langer of gelijk aan 1 jaar
-16.519
-10.787
-10.331
-9.776
-9.812
Bestuurlijke samenwerking
-100
Geldleningen en uitzettingen korter dan 1 jaar
-111
-111
-1
-1
-1
Baten toeristenbelasting
-46
-46
-46
-46
-46
Baten precariobelasting
-315
-1.000
-1.000
-1.000
-1.000
-8
-8
-8
-8
-8
Baten onroerende-zaakbelasting eigenaren
-15.882
-16.195
-16.437
-16.534
-16.630
Algemene uitkering gemeentefonds
-98.935
-90.585
-91.998
-92.083
-90.019
Saldo van kostenplaatsen
-3.742
-7.690
-7.742
-8.171
-7.839
Baten onroerende-zaakbelasting gebruikers
-2.913
-3.000
-3.043
-3.060
-3.078
Overige financiële middelen
-2.679
-1.852
-1.632
-1.632
-1.632
-5
-5
-5
-5
-5
Baten roerende woon- en bedrijfsruimten
Baten baatbelasting Algemene baten en lasten
-2.900
-125
-150
-150
-442
-103
-103
-103
-103
-142.044
-134.625
-132.814
-132.913
-130.667
-10
-1
-1
-1
Algemene baten en lasten
-2.323
-1.289
-957
-933
-831
Overige financiële middelen
-2.868
-4.784
-1.236
-38
-38
Saldo van de rekening van baten en lasten na bestemming
-2.584
-1.371
-312
Saldo van kostenplaatsen
-3.305
-2.845
-2.035
-1.899
-1.232
Lasten heffing en invordering gemeentelijke belastingen Baten voor mutaties reserves Bestuursondersteuning college van burgemeester en wethouders
Onttrekking reserves
-11.090
-10.290
-4.541
-2.870
-2.101
Totaal baten
-153.134
-144.915
-137.355
-135.783
-132.768
Saldo Bestuur en financiën
-123.464
-116.808
-116.258
-114.938
-115.664
-14
0
0
0
0
Totaal
165
Mutaties Kadernota 2015-2018 1 Sociale agenda Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Reservemutaties huishoudelijke zorg Reservemutaties maatschappelijke zorg Reservemutaties maatschappelijke zorg Reservemutaties voorzieningen gehandicapten Uitvoeringskosten voorzieningen gehandicapten Totaal - Incidenteel Structureel Algemeen maatschappelijk werk MO Gemeentelijk sociaal-maatschappelijk beleid Gemeentelijk sociaal-maatschappelijk beleid Jeugd- en jongerenwerk Kinderopvang Kinderopvang Kunstbeoefening en -bevordering Muziekonderwijs Openbare bibliotheek huisvesting BOR Podiumkunsten Sociale werkvoorziening Sporthal Groene Hart Lyceum HD Sportspectrum Subsidies sportverenigingen Uitvoeringskosten voorzieningen gehandicapten Totaal - Structureel Totaal - 1 Sociale agenda 2 Mobiliteit Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Structureel Sloten en watergangen Verkeersveiligheid REO Totaal - Structureel Totaal - 2 Mobiliteit 3 Bedrijvigheid Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Economische zaken/Handel Totaal - Incidenteel Totaal - 3 Bedrijvigheid 4 Schoon, heel en veilig Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Databeheer openbaar gebied Totaal - Incidenteel Structureel Groenvoorzieningen - beheer en onderhoud W&K KDE Afval Afvalinzameling en -verwerking BOR KDE Graf Baten begraafplaatsrechten KDE Graf Begraafplaatsen beheer KDE Park Ink naheffingen Regionale brandweer Reservemutaties infrastructuur Straatreiniging Totaal - Structureel Totaal - 4 Schoon, heel en veilig 5 Bouwen en Wonen Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Structureel Bestemmingsplannen Vastgoedsysteem BAG Totaal - Structureel Totaal - 5 Bouwen en Wonen 6 Duurzame gemeente Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Gemeentelijk milieubeleid Totaal - Incidenteel Structureel Vergunningverlening en handhaving milieubeheer Totaal - Structureel Totaal - 6 Duurzame gemeente
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel I-Incidenteel I-Incidenteel I-Incidenteel I-Incidenteel
mutaties reserve wmo mutaties res afwikkeling projecten mutaties reserve wmo mutaties reserve wmo overige inkomsten
gemeentelijke bijdragen - algemeen gemeentelijke bijdragen - algemeen Stelpost kadernota gemeentelijke bijdragen - algemeen bijstand in natura - algemeen exploitatiebijdragen en -subsidies subsidies en bijdragen - overig/incidenteel overige inkomensoverdrachten - algemeen personeel van derden gemeentelijke bijdragen - algemeen gemeentelijke bijdragen - algemeen bijdragen aan bijzondere scholen gemeentelijke bijdragen - algemeen subsidies en bijdragen - overig/incidenteel overige uitgaven
Omschrijving kostensoort onderhoud algemeen doorberekende projectkosten
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel stelpost kadernota
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel stelpost kadernota Stelpost kadernota Stelpost kadernota grafrechten mutaties voorzieningen overige inkomsten bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen mutaties integrale reserve stadsbeheer Stelpost kadernota
Omschrijving kostensoort advieskosten Stelpost kadernota
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel stelpost kadernota bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen
Begroot 2015 -200 -40 -50 -200 -560 -1.050 -95 -5 -520 -4 -14 66 -10 -50 0 -75 0 -9 -26 -1 -25 -769 -1.819
Begroot 2016 0 0 0 0 -560 -560 -95 -5 -520 -4 -14 66 -19 -50 0 -150 0 -9 -43 -1 -25 -869 -1.429
0 0 0 0 0 0 -95 -5 -2.599 -4 -14 66 -19 -50 0 -150 -1.000 -9 -43 -1 -25 -3.948 -3.948
0 0 0 0 0 0 -95 -5 -2.599 -4 -14 66 -19 -50 0 -150 -1.000 -9 -43 -1 -25 -3.948 -3.948
Begroot 2015 20 0 20 20
Begroot 2016 20 0 20 20
Begroot 2017 20 -200 -180 -180
Begroot 2018 20 -200 -180 -180
Begroot 2015 125 125 125
Begroot 2016 125 125 125
Begroot 2017 125 125 125
Begroot 2018 125 125 125
Begroot 2015 25 25 350 -100 -200 150 750 0 0 -200 750 775
Begroot 2016
Begroot 2017
Begroot 2018
0 0 350 -100 -200 150 713 0 0 -200 713 713
0 0 350 -100 -200 150 617 -125 1.000 -200 1.492 1.492
0 0 350 -100 -200 150 617 -125 2.000 -200 2.492 2.492
Begroot 2015 -100 30 -70 -70
Begroot 2016 -100 30 -70 -70
Begroot 2017 -100 30 -70 -70
Begroot 2018 -100 30 -70 -70
Begroot 2015 1.000 1.000 19 19 1.019
Begroot 2016
Begroot 2017
Begroot 2018
0 0 19 19 19
Begroot 2017
0 0 19 19 19
Begroot 2018
0 0 19 19 19
166
8 Bestuur en financiën Structureel Omschrijving Grootboeknummer /incidenteel Incidenteel Bezuinigingstaakstelling Reservemutaties saldo begroting Totaal - Incidenteel Structureel Algemene uitkering Algemene uitkering Baten onroerende-zaakbelasting eigenaren Baten onroerende-zaakbelasting eigenaren Baten onroerende-zaakbelasting gebruikers Baten precariobelasting Bezuinigingstaakstelling Bezwaar- en beroepscommissie/externe adviseur Bezwaar- en beroepscommissie/externe adviseur Burgerparticipatie Directieteam Directieteam Intergemeentelijke en regionale samenwerking Intergemeentelijke en regionale samenwerking Juridisch-bestuurlijke werkzaamheden Juridisch-bestuurlijke werkzaamheden Langlopende leningen Ombudscommissie Regiosamenwerking in het Groene Hart Reservemutaties bespaarde rente Saldo kostenplaatsen Stelposten nieuw beleid Totaal - Structureel Totaal - 8 Bestuur en financiën Totaal
Omschrijving kostensoort I-Incidenteel kadernota I-Incidenteel mutaties algemene reserve inkomensoverdrachten van het rijk - algemeen Stelpost kadernota ozb niet-woningen eigenaren ozb woningen eigenaren ozb niet-woningen gebruikers precariorechten en recognities Stelpost kadernota overige uitgaven presentievergoedingen overige uitgaven overige uitgaven personeel van derden bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen gemeentelijke bijdragen - algemeen abonnementen - boeken en vakbladen advieskosten Stelpost kadernota overige uitgaven gemeentelijke bijdragen - algemeen mutaties reserves Toerekening lasten van (andere) kostenplaatsen Stelpost kadernota
Begroot 2015 -2.900 2.000 -900 -1.101 0 -103 -323 -62 -685 -333 50 30 -30 -23 -380 0 0 13 -38 500 10 150 -1.289 -347 0 -3.961 -4.861 -4.811
Begroot 2016 0 1.055 1.055 -1.380 0 -137 -417 -86 -685 -901 50 30 -30 -23 -380 -200 -76 13 -38 500 10 150 -1.216 -722 0 -5.538 -4.483 -5.105
Begroot 2017 0 2.397 2.397 -1.708 0 -162 -489 -103 -685 -1.378 50 30 -30 -23 -380 -200 -76 13 -38 500 10 150 -1.129 -1.097 1.000 -5.745 -3.348 -5.910
Begroot 2018 0 2.059 2.059 -1.756 0 -187 -560 -121 -685 -1.878 50 30 -30 -23 -380 -200 -76 13 -38 500 10 150 -1.129 -1.097 1.000 -6.407 -4.348 -5.910
167
