Programmabegroting

Programmabegroting 2016-2019

Gemeente Leidschendam-Voorburg

Beleidsbegroting Financiële begroting

2

Programmabegroting 2016-2019 Leidschendam-Voorburg

3

Inhoudsopgave

Een woord vooraf .................................................................................................................................... 6 2. Financiële positie ................................................................................................................................ 7 2.1 Financieel perspectief 2016-2019 ................................................................................................. 8 3. Programma’s ................................................................................................................................... 10 3.1 Totaal overzicht programma’s ..................................................................................................... 11 Programma 1 Sociale structuur ............................................................................................................ 12 1.1 Beleidsterrein sociale infrastructuur ............................................................................................ 13 1.2 Beleidsterrein Ontwikkeling en algemene preventie ................................................................... 14 1.3 Financiële samenvatting .............................................................................................................. 16 Programma 2 Sociale ondersteuning .................................................................................................... 19 2.1 Beleidsterrein Toegang tot ondersteuning .................................................................................. 20 2.2 Beleidsterrein Algemene ondersteuning ..................................................................................... 21 2.3 Beleidsterrein Individueel maatwerk ............................................................................................ 22 2.4 Beleidsterrein Zorg ...................................................................................................................... 25 2.5 Financiële samenvatting .............................................................................................................. 26 Programma 3 Groene woongemeente .................................................................................................. 28 3.1 Beleidsterrein Milieu .................................................................................................................... 29 3.2 Beleidsterrein Cultuurhistorie ...................................................................................................... 31 3.3 Beleidsterrein Groen.................................................................................................................... 32 3.4 Beleidsterrein Wonen .................................................................................................................. 33 3.5 Financiële samenvatting .............................................................................................................. 34 Programma 4 Economie en ruimtelijke kansen .................................................................................... 37 4.1 Beleidsterrein Ruimtelijke ontwikkeling ....................................................................................... 38 4.2 Beleidsterrein Recreatie en toerisme .......................................................................................... 39 4.3 Beleidsterrein Grondzaken en vastgoed ..................................................................................... 39 4.4 Beleidsterrein Economie.............................................................................................................. 40 4.5 Beleidsterrein Bereikbaarheid ..................................................................................................... 41 4.6 Financiële samenvatting .............................................................................................................. 43 Programma 5 Bestuur, organisatie en veiligheid .................................................................................. 46 5.1 Beleidsterrein Bestuursstijl .......................................................................................................... 47 5.2 Beleidsterrein Dienstverlening ..................................................................................................... 48 5.3 Beleidsterrein Financiële middelen ............................................................................................. 49 5.4 Beleidsterrein Organisatie ........................................................................................................... 50 5.5 Beleidsterrein Veiligheid en handhaving ..................................................................................... 51 5.6 Financiële samenvatting .............................................................................................................. 52 Programma 6 Algemene dekkingsmiddelen ......................................................................................... 56 6.1 Beleidsterrein Baten belastingen ................................................................................................. 56

4

6.2 Beleidsterrein Algemene baten ................................................................................................... 57 6.3 Financiële samenvatting .............................................................................................................. 58 4. Paragrafen ........................................................................................................................................ 59 Grondbeleid ........................................................................................................................................... 60 Onderhoud Kapitaalgoederen ............................................................................................................... 63 Verbonden Partijen ............................................................................................................................... 69 Lokale heffingen .................................................................................................................................... 77 Weerstandsvermogen en risicobeheersing........................................................................................... 80 Financiering ........................................................................................................................................... 88 Bedrijfsvoering ...................................................................................................................................... 93 5. De financiële begroting ..................................................................................................................... 96 5.1 Uitgangspunten financieel beleid ................................................................................................ 97 5.2 Baten en lasten ............................................................................................................................ 98 5.3 Investeringsplan 2016-2019 ...................................................................................................... 101 5.4 Gemeentefonds ......................................................................................................................... 102 5.5 Eigen en vreemd vermogen ...................................................................................................... 104 Bijlagen................................................................................................................................................ 108 1. Reserves ..................................................................................................................................... 110 2.

Voorzieningen ......................................................................................................................... 112

3.

Incidentele lasten en baten ..................................................................................................... 114

4. Bijlage model bestuursovereenkomst: Structuur Staat van de Gemeente. ................................ 116

5

Een woord vooraf

Voor u ligt de programmabegroting 2016 met de meerjarenramingen voor de jaren 2017 - 2019. De beleidsmatige en financiële kaders voor deze begroting zijn grotendeels bepaald door het coalitieakkoord “Ondernemend, sociaal, duurzaam en dichtbij” en de kadernota 2015, die de gemeenteraad in zijn vergadering van 6 juli 2015 heeft vastgesteld. De middelen voor het nieuwe beleid uit de kadernota zijn verwerkt in deze begroting. Om financieel gezond te blijven, de lasten voor de inwoners laag te houden en tegelijkertijd ook te investeren in de gemeente hechten wij grote waarde aan een zorgvuldige planning van ambities en de daarvoor benodigde middelen. Op financieel gebied streeft Leidschendam-Voorburg naar een structureel sluitende meerjarenbegroting. De programmabegroting 2016-2019 laat duidelijk zien dat onze financiële positie goed is. Er ligt een sluitende meerjarenbegroting mét enige begrotingsruimte. Hier zal echter behoudend mee worden omgegaan omdat de in de kadernota 2015 opgenomen endogene en exogene ontwikkelingen nog niet financieel zijn vertaald in de begroting. Doordat ook dit jaar weer een sluitende meerjarenbegroting gepresenteerd wordt, is te verwachten dat Leidschendam-Voorburg onder het repressieve begrotingstoezicht van de provincie Zuid-Holland blijft vallen. De afgelopen jaren heeft de provincie Zuid-Holland, in haar rol als financieel toezichthouder, meerdere malen haar waardering uitgesproken over de financiële huishouding van Leidschendam-Voorburg. Wij hebben de ambitie om het repressief toezicht van de provincie ook de komende jaren te behouden. Deze begroting zal ook in de vorm van een app aangeboden worden. In ons streven naar verbetering van de inzichtelijkheid en toegankelijkheid van ons “huishoudboekje” is dit een nieuwe stap. De komende jaren zal sterk ingezet worden op de verdere ontwikkeling van de app en zijn aanvullende mogelijkheden in het kader van de planning en control cyclus. drs. P.F. Rozenberg MPA Wethouder Financiën

6

2. Financiële positie

7

2.1 FINANCIEEL PERSPECTIEF 2016-2019 Begrotingsuitkomsten 2016 – 2019 De programmabegroting 2016 met de meerjarenramingen 2017-2019 is op basis van de kadernota 2015 opgesteld. Tussen het uitbrengen van de kadernota en het opstellen van de conceptprogrammabegroting heeft zich een aantal ontwikkelingen met financiële gevolgen voorgedaan. De ontwikkelingen hebben betrekking op de actualisatie van de ramingen alsmede de resultaten van de kritische doorlichting van de budgetten tijdens het begrotingsproces. De doorlichting heeft een aantal besparingen opgeleverd die tot een sluitende begroting leiden. Bij de samenstelling van de kadernota 2015 heeft ook een doorlichting op onderuitputting van budgetten en inkoop/efficiency plaatsgevonden. Die doorlichting heeft aanzienlijke structurele besparingen opgeleverd op onderhoud en beheer openbare ruimte (€ 300.000), bedrijfsvoering (€ 500.000), beheer en exploitatie sportaccommodaties (€ 350.000) en huishoudelijke hulp Wmo (€ 400.000). Deze zijn meegenomen bij de samenstelling van de begroting 2016. De kritische beoordeling van budgetten bij de totstandkoming van de programmabegroting 2016-2019 heeft nieuwe besparingsmogelijkheden opgeleverd op sociale ondersteuning, voormalig personeel en bedrijfsvoering. Deze besparingen leiden tot een sluitende begroting. De ontwikkelingen zijn in onderstaande tabel opgenomen en vervolgens nader toegelicht.

Uitkomsten begroting 2016-2019 Stand kadernota 2015

2016

2017

2018

2019

443

30

56

0

-175 575 250 -270 -115 -70 -38

-75 335 -700 -100 0 -70 -50

-85 0 -700 -335 0 -70 44

-40 95 -750 290 0 -70 -50

Tussenstand

600

-630

-1.090

-525

Besparingen 1. Uitkeringen WWB (arbeidsmarktoffensief) 2. Actievere debiteuren aanpak uitkeringen 3. Maatwerkvoorziening inkomenssteun 4. Voormalig personeel 5. Bedrijfsvoering

0 0 230 0 0

300 150 230 100 0

450 150 230 100 250

600 150 230 100 250

Saldo begroting 2016–2019

830

150

90

805

Actualisatie voor 2016-2019 1. OZB opbrengsten 2. Opbrengsten omgevingsvergunning 3. Algemene uitkering gemeentefonds 4. Kapitaallasten 5. Onkruidbestrijding (wetgeving) 6. Verlaging precariobelasting 7. Diversen

bedragen x € 1.000

Toelichting (actualisatie) Ad 1. OZB opbrengsten De geactualiseerde bouwprognose voor de jaren 2016-2019 en aanpassingen van de WOZ waarden leiden tot lagere OZB-opbrengsten.

8

Ad 2. Opbrengsten omgevingsvergunningen Een aantal bouwprojecten uit 2015 is uitgesteld naar 2016 en 2017. Het gaat onder andere om de projecten Damcentrum Plaspoelkade/Molenpad/Rijnlandstraat/, Sonneruyter en Oosteinde. In de programmabegroting 2016-2019 is voor wat de opbrengst bouwleges betreft rekening gehouden met de actuele planning van de bouwprojecten. Ad 3. Uitkering gemeentefonds De groei van de algemene uitkering uit het gemeentefonds is in de meicirculaire 2015 voor 2017 en volgende jaren door het rijk naar beneden bijgesteld. Ad 4. Kapitaallasten Het hogere investeringsniveau in de eerstkomende jaren geeft tot en met 2018 een piek in de kapitaallasten. Daarna nemen deze lasten weer af. Ad 5. Onkruidbestrijding Met ingang van 2016 is de wijze waarop de gemeente onkruid verwijdert niet meer toegestaan. Het tot op heden gebruikte chemisch middel is dan verboden. De nieuwe manier is duurder. Nu wordt voorlopig voorzien in de dekking voor 2016. Structurele dekking zal nog gevonden moeten worden. Ad 6. Verlaging precariobelasting De gemeente heeft in vergelijking met de ons omliggende gemeenten hoge tarieven van de precariobelasting. Het college van B&W stelt de gemeenteraad in het tarievenvoorstel voor de tarieven te verlagen. Hiermee worden de lasten van de ondernemers verlicht en de lokale economie gestimuleerd. Ad 7. Diversen Onder diversen vallen afwijkingen in toegerekende uren, autonome ontwikkelingen (gemeente-breed) maar ook aan geringe aanpassingen (aan de actualiteit) van geraamde bedragen.

Toelichting (besparingen) Ad 1. Uitkeringen WWB De uitkeringen WWB vallen in de toekomst mee. Door het plan van aanpak arbeidsmarktoffensief zal het aantal bijstandsgerechtigden afnemen omdat de begeleiding van bijstand naar werk wordt geïntensiveerd. Ad 2. Actievere debiteurenaanpak Op het terugvorderen van onrechtmatig ontvangen uitkeringen zal (nog) meer ingezet worden. Hierdoor nemen de inkomsten toe. Ad 3. Maatwerkvoorziening inkomstensteun Het budget voor maatwerkvoorziening kan vervallen. De kosten hiervan zijn meegenomen in de reguliere budgetten binnen het Sociaal Domein. Ad 4. Voormalig personeel Ook op de kosten van voormalig personeel is een voordeel te behalen. De aanspraken (wachtgeld en WW) die het voormalig personeel nog heeft dalen. Ad 5. Bedrijfsvoering Onderzocht wordt hoe een optimale benutting van de bedrijfsgebouwen kan worden bereikt. Hierdoor is afstoting van bedrijfsgebouwen wellicht mogelijk. Ook wordt nagegaan welke andere kostenbesparingen in de bedrijfsvoering nog mogelijk zijn. In dit kader is een taakstelling bedrijfsvoering opgenomen.

9

3. Programma’s

10

3.1 TOTAAL OVERZICHT PROGRAMMA’S De onderstaande tabel geeft een totaaloverzicht van de ramingen van het begrotingsjaar 2016 en de mutaties in de reserves. Begroting 2016 Programma 1. Sociale structuur 2. Sociale ondersteuning 3. Groene woongemeente 4. Economie en ruimtelijke kansen 5. Bestuur, organisatie en veiligheid 6. Algemene dekkingsmiddelen

Lasten 21.016 85.113 25.212 32.014 37.459 170

Baten 4.450 35.077 16.690 12.391 2.068 117.206

Saldo -16.566 -50.036 -8.522 -19.623 -35.391 117.036

Saldo van baten en lasten

200.984

187.882

-13.102

Stortingen in reserves Onttrekkingen aan reserves

785 14.719

-785 14.719

Resultaat

832 (Alle bedragen x € 1.000 -/- is nadelig)

De onderstaande tabel geeft een totaaloverzicht van de investeringen per programma van het begrotingsjaar 2016. Investeringen 2016 Programma 1. Sociale structuur 2. Sociale ondersteuning 3. Groene woongemeente 4. Economische en ruimtelijke kansen 5. Bestuur, organisatie en veiligheid Investeringsvolume

Lasten 12.601 0 11.114 11.985 830 36.530

Baten 0 0 1.703 818 0

Saldo 12.601 0 9.411 11.167 830

2.521

34.009

(Alle bedragen x € 1.000)

11

Programma 1 Sociale structuur Het programma bestaat uit de volgende beleidsterreinen: Naam: 1.1 Sociale infrastructuur 1.2 Ontwikkeling en algemene preventie

Portefeuillehouder(s): Bruines, Stemerdink, Kist en Rozenberg Bruines, Stemerdink, Kist en Rozenberg

Visie op het programma In Leidschendam-Voorburg kan iedereen zijn talenten en vaardigheden ontdekken, ontwikkelen en benutten. Alle jeugdigen gaan naar school en groeien op in een gezonde en veilige omgeving zodat ze zich goed op hun toekomst kunnen voorbereiden. Opleidingen sluiten aan op de arbeidsmarkt. In de buurt is er ruimte om buiten te spelen en elkaar te ontmoeten. Er zijn sportvelden en gymzalen waar jong en oud plezier kunnen maken en kunnen werken aan een goede conditie. Inwoners kunnen zich ontwikkelen en hun sociale netwerk opbouwen door lid te worden van een vereniging, deel te nemen aan activiteiten in de buurt of een van de culturele voorzieningen te bezoeken. Een grote groep mensen is actief in de buurt of levert als vrijwilliger een waardevolle bijdrage aan het lokale verenigingsleven. Buren kennen elkaar en kunnen een beroep op elkaar doen als het nodig is.

Wat willen we bereiken? Doelstellingen: 1. Behoud van een goed voorzieningenniveau (o.a. onderwijs, sport, cultuur, welzijn en eerstelijns gezondheidszorg); 2. Een sterk opvoedkundig klimaat in gezinnen, wijken, op scholen, peuterspeelzalen en in de kinderopvang; 3. Jongeren die het onderwijs met een startkwalificatie verlaten. Een startkwalificatie is een diploma op het niveau: mbo niveau 2 of hoger, havo, vwo; 4. Een vitale bevolking; 5. Een bruisend verenigingsleven; 6. Sociale samenhang in wijken en buurten. Omschrijving gewenst effect Effectindicator Norm

Rapportcijfer voor voorzieningen in de buurt* Rapportcijfer voor culturele voorzieningen* Percentage inwoners (19+) dat zijn gezondheid als “goed” tot “zeer goed” ervaart*** Percentage voortijdig **schoolverlaters Rapportcijfer inwoners betrokkenheid bij de buurt*

7.0

Realisatiewaarde 2014 7.2

Streefwaarde 2015 *

Streefwaarde 2016 7.2

Streefwaarde 2017 *


Streefwaarde 2019 *

7.0

6.8

*

7

*

7

*

Niet bekend (zie toelichting)

-

79%

-

-

-

80%

3.0

2.2%

7.0

6.7

2.2% *

2.2% 6.8

2.2% *

2.2% 7

2.2% *

12

Toelichting op de indicatoren: *De bron van deze indicatoren is de Wijkatlas 2012. Het representatieve belevingsonderzoek voor de Wijkatlas wordt eens per twee jaar uitgezet. In 2014 en 2016 wordt het onderzoek herhaald. Dit houdt in dat er voor de jaren 2013, 2015 en 2017 geen streefwaarden zijn opgenomen. Meer informatie op stedelijk- wijk- en buurtniveau kunt u vinden door te klikken op deze link: http://leidschendamvoorburg.buurtmonitor.nl/ ** Deze indicator betreft het schooljaar 2013/2014. De bron van deze indicator is de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO - de voormalige Informatiebeheer groep). De norm van 3% is gebaseerd op een regionale afspraak. ***De bron van deze indicator is de rapportage van het regionale GGD-onderzoek naar de gezondheid en het welzijn van volwassenen en senioren in de gemeente Leidschendam-Voorburg (2012). Het gemiddelde in de regio Zuid-Holland West is 78%. Dit onderzoek wordt eens per vier jaar uitgevoerd. Dit houdt in dat er alleen voor 2016 een streefwaarde is opgenomen. 1.1 BELEIDSTERREIN SOCIALE INFRASTRUCTUUR Dit beleidsterrein betreft onder andere sociale accommodaties zoals schoolgebouwen, wijkcentra jongerencentra, culturele accommodaties en sportaccommodaties. Maar ook speelruimte, kinderboerderijen en begraafplaatsen horen tot de sociale infrastructuur.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Uitvoering Integraal Huisvestingsplan 2015-2018 De nieuwe lokalen van basisschool Emmaüs worden in gebruik genomen. De vernieuwbouw van basisschool Groen van Prinsterer is in een vergevorderd stadium. Een aanvang wordt gemaakt met de nieuwbouw(plannen) van de basisscholen Trampoline, Dijsselbloem, Maerten van den Velde, De Wegwijzer, Pius X en Veurs Voorburg (voortgezet onderwijs). Bij planontwikkeling van elke basisschool wordt onderzocht of de realisatie van een Integraal Kind-centrum haalbaar is. Oplevering zwembad De Fluit In 2016 wordt zwembad De Fluit opgeleverd en in gebruik genomen. Start bouw turnhal In 2016 wordt gestart met de realisatie van de turnhal.

Wat gaat het kosten ? Beleidsterrein Bedragen x € 1.000,Lasten Baten Saldo van baten en lasten

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

17.150

13.888

14.720

14.758

15.439

15.762

-4.373

-3.664

-4.732

-3.723

-3.725

-3.624

12.787

10.224

9.988

11.035

11.714

12.138

13

1.2 BELEIDSTERREIN ONTWIKKELING EN ALGEMENE PREVENTIE Dit beleidsterrein betreft datgene wat de gemeente – meestal samen met maatschappelijke partners doet om ertoe bij te dragen dat inwoners van jong tot oud, zich optimaal kunnen ontwikkelen en zo lang mogelijk vitaal blijven. Een belangrijk onderwerp binnen dit beleidsterrein is het onderwijs in de brede zin van het woord. De voor- en vroegschoolse educatie, de ontwikkeling van brede buurtscholen alsook de ontwikkelingen op het gebied van ‘Passend onderwijs’, het voorkomen van schooluitval en volwasseneneducatie. Naast het onderwijsbeleid horen de onderwerpen: ‘cultuurparticipatie, sportstimulering, vrijwilligerswerk en jongerenwerk’ ook tot dit beleidsterrein. Net als het bevorderen van een gezonde leefstijl en het versterken van de sociale samenhang (en daarmee de leefbaarheid) in wijken en buurten.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Uitvoering geven aan de Lokale Educatieve In 2015 zijn de speerpunten uit de Onderwijsvisie Agenda door de onderwijspartners en de gemeente vertaald in een Lokale Educatieve Agenda (LEA). Prioriteit krijgt de ontwikkeling van Integrale Kind-centra. De onderwijspartners en de gemeente zetten zich samen – ieder vanuit eigen taken, bevoegdheden en rollen - in op de volgende speerpunten: - Integrale Kind-centra; - Brede Scholen Voortgezet Onderwijs; - Gezonde en veilige scholen; - Onderwijshuisvesting; - Onderwijs en arbeidsmarkt; - Passend Onderwijs. Uitvoering geven aan de Cultuurvisie Van Forum De gemeente zet in op: tot Universum 2015-2030 - de vergroting van haar bekendheid door ondersteuning te bieden aan de iconen (zoals Huygensmuseum Hofwijck) - een krachtige citymarketing in de vorm van een wervend jaarprogramma, gericht op brede doelgroepen; - kansen bieden aan en wegnemen van belemmeringen voor de creatieve industrie; - ontwikkelen van culturele hotspots, cultuurplaatsen voor buurten, wijken en kernen; - het ontwikkelen van een Erfgoedpodium; - verbreding en verdieping van het cultuurmenu om de 21st century skills van jonge generaties te vergroten; - samenwerking tussen stakeholders binnen cultuur, maatschappij en bedrijfsleven. Uitvoering geven aan de Sportvisie In 2015 wordt met de stakeholders een brede Sportvisie opgesteld. In de Sportvisie zal in ieder

14

Uitvoering geven aan het Preventieprogramma Vrijwilligersorganisaties

Uitvoering geven aan de nieuwe wijken buurtgerichte aanpak

Bewaken samenhang visies en uitvoeringsprogramma’s

geval aandacht zijn - het bereik van kwetsbare groepen; - de relatie van sport/beweging met een goede fysieke en mentale gezondheid (o.a. afname van het percentage inwoners met overgewicht); - een betere benutting van de sportinfrastructuur (5%). Met ingang van 2016 wordt de Sportvisie uitgevoerd. Veel vrijwilligersorganisaties zien mogelijkheden om naast hun kerntaak nog iets extra’s voor de samenleving te betekenen. Bijvoorbeeld als het gaat om preventie. Tegelijk staan de vrijwilligersorganisaties om allerlei redenen onder druk. De gemeente wil de verenigingen die voor zichzelf een bredere maatschappelijke rol zien weggelegd faciliteren en ondersteunen (zowel professioneel als financieel) om die ambitie in te vullen. Er wordt in 2015 samen met de verenigingen een Preventieprogramma Vrijwilligersorganisaties (2015-2018) opgesteld. De methodiek Maatschappelijk Verantwoord Verenigingen wordt binnen dit programma ingezet. In 2015 wordt er onderzocht op welke manier we initiatieven van inwoners voor de buurt zoveel mogelijk kunnen stimuleren. De nieuwe aanpak wordt vormgegeven in een uitvoeringsprogramma voor 2016 en verder. De Cultuurvisie, de Onderwijsvisie, de Sportvisie en het Preventieprogramma Vrijwilligersorganisaties, overlappen elkaar op onderdelen. Daar waar deze in elkaar grijpen kunnen ze elkaar versterken zodat de kansen om de ambities te realiseren worden vergroot.

Wat gaat het kosten ? Beleidsterrein Bedragen x € 1.000,Lasten

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019 6.065

6.709

6.056

6.296

6.125

6.068

Baten

-1.157

-966

-921

-921

-921

-921


5.552

5.090

5.375

5.204

5.147

5.144

15

Nieuw beleid

Budget (*€ 1.000) 2016 5 75 200 25 90 150 25

Rol van vrijwilligers Uitvoeren onderwijsvisie Uitvoering cultuurvisie Sportstimulering Intensivering buurtgericht werken Preventief jeugdbeleid Ruimte nieuw beleid programma 1

2017

2018

5 75 200 25 90 150 25

2019

5 75 200 25 90 150 25

5 75 200 25 90 0 0

1.3 FINANCIËLE SAMENVATTING Beleidsterrein Bedragen x € 1.000,-

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Lasten sociale infrastructuur

17.150

13.888

14.720

14.758

15.439

15.762

6.709

6.056

6.296

6.125

6.068

6.065

23.859

19.943

21.016

20.883

21.507

21.826

sociale infrastructuur

-4.373

-3.664

-3.529

-3.620

-3.622

-3.624

ontwikkeling en algemene preventie

-1.157

-966

-921

-921

-921

-921

ontwikkeling en algemene preventie Totaal Lasten Baten

Totaal Baten

-5.529

-4.630

-4.450

-4.540

-4.543

-4.545


18.330

15.313

16.566

16.343

16.964

17.281

18.330

15.313

16.566

16.343

16.964

17.281

880

520

-

-

-

-

1. Saldo van baten 2. Storting in reserve 3. Onttrekking uit reserve Resultaat

-1.773

-739

-1.203

-103

-103

-

17.437

15.094

15.363

16.240

16.861

17.281

Verschillenanalyse begroting 2015 – begroting 2016 Lasten De totale lasten zijn ten opzichte van 2015 afgenomen. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door lagere lasten op het beleidsterrein sociale infrastructuur. Binnen dit beleidsterrein zijn de kapitaallasten afgenomen en is het budget van sportaccommodaties verhoogd. Deze verhoging wordt voornamelijk veroorzaakt door de incidentele kosten van sloop en afboeken boekwaarde van het oude zwembad. Voor deze kosten wordt een onttrekking uit de reserve nieuwbouw zwembad gedaan. Binnen het beleidsterrein ontwikkelingen en preventie zijn, conform het coalitieakkoord, extra budgetten opgenomen voor intensivering van het buurtgericht werken, kunst en cultuur en voor de uitvoering van de Onderwijsvisie. Baten De totale baten laten een lichte daling zien als gevolg van diverse posten.

16

Gerelateerde toevoegingen/onttrekkingen aan reserves Omschrijving

Toevoeging 2016

Onttrekking 2016

(bedragen x € 1.000)

Reserve verplichtingen 2015-2018 Reserve nieuw zwembad Totaal

483 720 1.203

0

Toelichting op de reserves De onttrekkingen aan de reserves verplichtingen 2015-2018 en reserve nieuwbouw zwembad zijn voor de tijdelijke onderwijshuisvesting aan de Nassaulaan en voor de kosten van de sloop en afboeken boekwaarde van het oude zwembad. Geplande investeringen Investeringen (bedragen x € 1.000)

2016 uitgaven

20071155 Nieuwbouw VO Veurs Voorburg 20071162 Nieuwbouw PO Gr v Prinstererschool

inkomsten

2017 uitgaven

inkomsten

2018 uitgaven

inkomsten

2019 uitgaven

750

4.000

778

-

2.373

-

-

-

222

2.400

-

-

20081125 Nieuwbouw PO Trampoline / Elzenheuvel 20091083 PO Nieuwbouw Dijsselbloem fase 1

3.287

973

-

-

20101082 Nieuwbouw M.v.d.Veldeschool

1.200

1.237

-

-

-

512

-

-

50

-

-

-

20131064 Gymzaal met turnvoorz. (Delflandlaan)

1.044

-

-

-

20141015 SP 't Loo toplaagrenov veld 4+7+drain

-

85

-

-

526

-

-

-

20151009 SP Overdam hekwerken/ballenvangers

-

-

25

-

20151013 SP Westvliet toplaagren veld 5+drain

-

45

-

-

20151048 Uitbr.5 groepen -school Emmäus

834

-

-

-

20161007 Sportpark Duyvesteijn kunstgras veld 2

190

-

-

-

20161010 Sportpark Meerhorst kunstgras veld 1

240

-

-

-

20161020 Vervanging speelvoorzieningen 2016

420

-

-

-

20161040 Noodlok PO-school de Vijverhof (tijd.hv) 20161041 Uitbr 2 groepen PO-school Montessori

300

-

-

-

315

-

-

-

20161042 Nw.bouw PO-school de Wegwijzer

100

1.004

2.400

-

20161043 Nw bouw PO-school Pius X incl.gymnastiek 20161044 Integraal kindercentra (IKC)

100

150

3.750

-

600

400

-

-

20121065 Gymzaal veurscollege 20131008 Sportpark Westvliet renovatie veld1

20141037 Zwembad Leidschendam

20161045 Sp. Westvliet renovatie handbalveld 2

50

20171006 Sportpark Duyvesteijn armaturen

-

0

-

-

20171007 Sportpark Duyvesteijn kunstgras veld 3

-

190

-

-

20171008 SP Kastelenring kunstgras veld 2+7+10+11 20171019 Vervanging speelvoorzieningen 2017

-

715

-

-

-

420

-

-

20181006 SP Kastelenring toplaagrenov. veld 4+5

-

-

65

-


-

-

420

-

20181047 Voorber.krediet Inv.IHP 2019-2022

-

-

200

-

20181048 Sp. Duyvesteijn vervanging zandveld 2

175

20181049 Sp. Westvliet vervanging atletiekbaan

170


-

-

-

420

20191019 SP Westvliet renovatie toplaag veld 6

-

-

-

40

20191020 SP Meerhorst renovatie handbalveld

-

-

-

35

17

inkomsten

20191021 SP Duyvesteyn renovatie toplaag veld 5 20191041 Sp. Westvliet verv kunstgrasvelden 2+3 Totaal programma

-

-

-

35 505

12.601

0

12.131

0

7.983

0

1.035

18

0

Programma 2 Sociale ondersteuning Het programma bestaat uit de volgende beleidsterreinen: Naam: 2.1 Toegang tot ondersteuning 2.2 Algemene ondersteuning 2.3 Individueel maatwerk 2.4 Zorg

Portefeuillehouder(s): Bruines, Kist, Stemerdink. Leemhuis-Stout Bruines, Kist, Stemerdink Bruines, Kist, Stemerdink Bruines, Kist

Visie op het programma Voor de samenleving is het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen meedoen. Iedereen heeft daarin een eigen verantwoordelijkheid. Ouders ondersteunen en begeleiden hun kinderen op weg naar volwassenheid. Inwoners die kunnen werken voorzien als het enigszins mogelijk is in hun eigen levensonderhoud. Mensen die niet werken omdat ze dat niet kunnen of niet meer hoeven, houden zo lang mogelijk de regie over hun eigen leven en blijven, zolang ze dat willen, sociaal actief. Ook regelen inwoners zelf de ondersteuning die in het leven soms nodig is. Ze vinden die steun in hun sociale netwerk, of bij één van de maatschappelijke organisaties die hier een rol in spelen. Inwoners en gezinnen die het zelfstandig, of met hulp uit hun omgeving, niet redden vallen niet tussen wal en schip. Deze mensen krijgen op tijd de ondersteuning die ze nodig hebben om mee te kunnen blijven doen in de samenleving. Inwoners die zorgen voor een familielid of vriend kunnen rekenen op advies en ondersteuning om overbelasting te voorkomen.

Wat willen we bereiken? Doelstellingen: 1. Zoveel mogelijk inwoners die zelfstandig, of met hulp uit hun omgeving, meedoen in de samenleving; 2. Werk voor iedereen met arbeidsvermogen, bij voorkeur bij een reguliere werkgever; 3. Een opleiding en/of werk voor zoveel mogelijk jeugdige werklozen; 4. Een helder, toekomstbestendig model voor de toegang tot ondersteuning; Met een integrale aanpak volgens het principe: één huishouden, één plan en één regisseur; 5. Een samenhangend aanbod van ondersteuning en zorg voor inwoners die het zelfstandig, of met hulp uit hun omgeving, niet redden; 6. Uitgaan van eigen mogelijkheden of inzet van informele zorg en algemene ondersteuning waar mogelijk. Tijdige en voortvarende inzet van maatwerkvoorzieningen en zwaardere zorg, waar nodig ter voorkoming van escalatie; 7. Meer ruimte voor professionals om de juiste hulp te bieden door het verminderen van regeldruk; 8. Oneigenlijk gebruik van voorzieningen voorkomen en bestrijden. Tegelijkertijd de doelgroepen stimuleren de regelingen te gebruiken; 9. Het waarborgen van de noodzakelijke kwaliteit van ondersteuning en zorg.

19

Omschrijving gewenst effect Effectindicator

Gemiddeld verstrekt uitkeringsbedrag Percentage uitstroom naar werk van jongeren onder 27 jaar Percentage uitstroom naar werk van personen boven 27 jaar Aantal WSW formatieplaatsen in detachering of (begeleid) werken Aantal ingevulde garantiebanen

15.600

Realisatiewaarde 2014 14.626






15 %

50%

15%

15%

15%

15%

15%

25 %

25%

25 %

25 %

25 %

25 %

25%

27%

27%

27%

31%

31%

31%

31%

42

N.v.t.

21

42

42

42

42

Norm

Toelichting op de indicatoren: 1. Gemiddeld verstrekt uitkeringsbedrag: Het gemiddeld verstrekte uitkeringsbedrag wordt door de gemeente beïnvloed door te sturen op het rechtmatig verstrekken van uitkeringen, een efficiënt debiteurenbeleid en toeleiding naar (parttime) werk. 2. Percentage uitstroom naar regulier werk van jongeren onder 27 jaar: Dit is het percentage van uitkeringsgerechtigden onder 27 jaar dat uitstroomt en op een reguliere werkplek terecht komt. De gemeente stuurt hierop door het zo efficiënt mogelijk benutten van de mogelijkheden van het jongerenloopbaancentrum en hanteert een aanpak waarin personen onder 27 jaar bemiddeld worden naar werk, scholing of leerwerktraject. 3. Percentage uitstroom naar regulier werk van personen boven 27 jaar: Dit is het percentage van uitkeringsgerechtigden dat uitstroomt en op een reguliere werkplek terecht komt. De gemeente stuurt hierop door het zo efficiënt mogelijk inzetten van de beschikbare middelen. 4. Aantal WSW formatieplaatsen in detachering of (begeleid) werken: Deze indicator volgt uit het herstructureringsplan DSW, vastgesteld door de raad. De gemeente stuurt hierop door, via de DSW en het Uitstroomteam, aan te sturen op het zoveel mogelijk detacheren op plaatsen op (begeleid) werkplekken van WSW-geïndiceerde. NB: de (haalbaarheid van) de doorstroomcijfers en de resultaten per werksoort worden geagendeerd in 2015. Doorstroomcijfers oorspronkelijk herstructureringsplan: 46%, begroting DSW 2016: 31%. 5. Aantal ingevulde garantiebanen: Deze indicator komt voort uit het Sociaal Akkoord/Quotumwet. Hier wordt op gestuurd door het regionaal werven, en invullen, van garantiebanen.

2.1 BELEIDSTERREIN TOEGANG TOT ONDERSTEUNING Dit beleidsterrein betreft de activiteiten gericht op de organisatie en de coördinatie van de dienstverlening in het sociaal domein. Het gaat over de weg die inwoners met een hulpvraag moeten bewandelen om een antwoord op die vraag c.q. passende ondersteuning te krijgen en over de wijze

20

waarop deze ondersteuning wordt georganiseerd en gecoördineerd. Daarbij horen ook de processen met drang en dwang die noodzakelijk zijn om de veiligheid van jeugdigen te waarborgen, slachtoffers van huiselijk geweld te beschermen en inwoners met een justitieel verleden op het rechte pad te houden.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunt Omschrijving Vaststelling en uitvoering plan om de organisatie Het jaar 2015 was een ontwikkeljaar waarin we van de toegang in het sociaal domein te ervaringen in de praktijk hebben opgedaan. Op optimaliseren basis van deze ervaringen zetten we in 2016 de volgende stap(pen) in de doorontwikkeling van de toegang tot ondersteuning.

Wat gaat het kosten? Beleidsterrein Bedragen x € 1.000,Lasten

Rekening 2014

Baten Saldo van baten en lasten

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

306

3.363

2.659

2.549

2.570

2.545

-8

0

0

0

0

0

298

3.363

2.659

2.549

2.570

2.545

2.2 BELEIDSTERREIN ALGEMENE ONDERSTEUNING Dit beleidsterrein betreft de ondersteuning die voor alle inwoners toegankelijk is, zonder voorafgaande formele toets of indicatie. Daaronder vallen o.a. diverse welzijnsactiviteiten, zoals de ondersteuning van mantelzorgers en de inzet van (zorg)vrijwilligers, maar ook cliëntenondersteuning, maatschappelijk werk en de lichtere vormen van opvoed- en opgroeiondersteuning. Het zijn de activiteiten die samen de basis van de ‘Ondersteuningspiramide’ vormen.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving De zelfredzaamheid van inwoners maximaal In 2015 is in samenspraak met o.a. de faciliteren aanbieders van algemene ondersteuning een contourenplan opgesteld voor de transformatie van het lokale vrij toegankelijke aanbod. Voor de transformatie zijn 4 richtingen geformuleerd: - Van ‘Zorgen voor’ naar ‘Helpen zorgen dat’ (uitgaan/versterken van eigen mogelijkheden, eigen verantwoordelijkheid, eigen regie) - Van ‘Hoe’ naar ‘Wat’ (o.a. resultaatsturing, ruimte voor de professional) - Van ‘Zwaar’ naar ‘Licht’ (van curatief naar preventief) - Van ‘Categoraal’ naar ‘Integraal’; 21

Intensivering van de mantelzorgondersteuning

Op basis van dit contourenplan wordt in de tweede helft van 2015 een nieuw subsidiebeleidskader opgesteld en worden er nieuwe subsidie/inkoopafspraken met de aanbieders gemaakt. In 2016 zullen deze afspraken regelmatig worden geëvalueerd, zodat er eventueel kan worden bijgestuurd. In 2015 wordt een plan opgesteld om de ondersteuning van mantelzorgers te intensiveren. Het gaat dan om de directe ondersteuning (informatie en advies) en indirecte ondersteuning (vormen van respijtzorg). Dit plan wordt in 2016 e.v. uitgevoerd.


Rekening 2014


Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

4.879

5.282

5.513

5.376

5.366

5.236

-57

-153

0

0

0

0

4.822

5.129

5.513

5.376

5.366

5.326

2.3 BELEIDSTERREIN INDIVIDUEEL MAATWERK Dit beleidsterrein betreft diverse vormen van ondersteuning die niet vrij toegankelijk zijn. Dat wil zeggen dat inwoners zonder voorafgaande formele toets of indicatie geen beroep op deze vormen van ondersteuning kunnen doen. Het aanbod is breed. Alle activiteiten op het gebied van werk en Inkomen, inclusief de schuldhulpverlening en de sociale werkvoorziening, horen tot dit beleidsterrein, maar ook bestaande en veel nieuwe, niet specialistische, vormen van Wmo-ondersteuning en Jeugdhulp.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Uitvoering geven aan het Plan van Aanpak Het realiseren van versnelde uitstroom uit de Arbeidsmarktoffensief 2015-2018 uitkering, om inwoners een beter toekomstperspectief te bieden en, om het risico op tekorten op de BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorziening gemeenten) te verminderen. Het bereik van de doelgroep met het de In het najaar van 2014 is er nieuw minimabeleid regelingen binnen het nieuwe minimabeleid ontwikkeld. Met behulp van de aanjager (inclusief het Kind-pakket) vergroten minimabeleid het bereik van de minimaregelingen te vergroten met 25% (t.o.v. 2012) ultimo 2018. In aanvulling op het nieuwe minimabeleid is er in 2015 een Kind-pakket samengesteld. Uitvoering geven aan het actieplan In 2015 wordt in samenspraak met jongeren een Jeugdwerkgelegenheid netwerk van organisaties en ondernemers 22

Inkoop 2017 Wmo voorzieningen en Jeugdhulp

opgesteld, dat in 2016 wordt voortgezet. Het actieplan wordt ontwikkeld langs drie sporen: - Voorkomen van jeugdwerkloosheid met verbindingen naar het onderwijs (inclusief de nieuwe doelgroep uit het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs); - Reduceren van jeugdwerkloosheid met verbindingen naar de arbeidsmarkt; - Versterken van de werkgelegenheid met verbindingen naar economie. Op basis van de ervaringen in 2015 en begin 2016 wordt de inkoop van Wmo voorzieningen en Jeugdhulp voor 2017 voorbereid. De doelstelling is om de opdracht vorm te geven gegeven in één lokaal inkoopplan waarin de doelstellingen van de transformatie zijn vertaald.

Ontwikkelingen & risico’s Ontwikkeling van één integraal beleidsplan Sociaal Domein 2017-2020 In november 2014 is het beleidsplan Transitie Sociaal Domein 2015-2016 vastgesteld. Het beleidsplan bestaat uit een algemeen deel en drie deelbeleidsplannen (Wmo, Jeugd, Werk). Er is bewust gekozen voor een korte looptijd van het beleidsplan. De focus lag op de continuïteit van zorg, de inkoop van ondersteuning/jeugdhulp en het realiseren van de belangrijkste organisatorische randvoorwaarden voor de uitvoering van de nieuwe taken. Met de ervaringen en inzichten die we in 2015 en 2016 opdoen, willen we vorm geven aan het beleid voor de periode 2017-2020. Het nieuwe beleidsplan zal integraal en beknopt zijn. Deregulering Bij de vaststelling van het beleidsplan Transitie Sociaal Domein 2015-2014 zijn er ook diverse verordeningen en beleidsregels voor de uitvoering van de nieuwe wettelijke taken vastgesteld. Op basis van nieuwe inzichten en de ervaringen in de praktijk willen we in 2016 vaststellen welke regels overbodig zijn, zodat we meer ruimte maken voor professionals en maatwerk. Arbeidsmarktbeleid en werkgeversbenadering Vanuit de arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal zijn afspraken gemaakt over een regionale werkgeversbenadering. Er is één werkgeversbenadering voor de hele regio ontwikkeld, een zogenaamde ‘Toolbox’ met instrumenten, ten behoeve van de plaatsing van uitkeringsgerechtigden bij werkgevers. Bovenregionaal wordt samengewerkt binnen de vier sectoren die in verhouding de meeste kansen bieden voor beide regio’s (horeca/leisure, tuinbouw, zorg en handel). In 2016 wordt de regionale werkgeversbenadering verder ontwikkeld. Hiervoor is in de regio een ‘kwartiermaker werkgeversbenadering’ aangesteld, die ook de banden met arbeidsmarktregio Haaglanden gaat aantrekken. Op gemeentelijk niveau ligt de aandacht op een nadere verbinding tussen het economische domein en het arbeidsmarktbeleid. Stimuleren sociaal ondernemerschap Het sociaal ondernemerschap staat al in de steigers en er is een aantal ondernemers dat actief als sociale ambassadeur fungeert. In 2015 is een tweetal concrete acties in gang gezet, die in 2016 worden voorgezet. De eerste is een gerichte training aan ondernemers over het hoe en wat van 23

maatschappelijk verantwoord ondernemen. De tweede actie is het opzetten van een certificering van ondernemers die een formele status heeft, zo mogelijk in Zuid-Holland Centraal verband. Motie toekomst vorm sociale werkvoorziening en DSW in Leidschendam-Voorburg (1357720) In deze motie wordt verzocht om een fundamenteel debat over de toekomst van de sociale werkvoorziening in Leidschendam-Voorburg. De motie neemt in overweging dat er een vorm van participatie zou moeten zijn voor mensen die zich begeven aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Wij hebben daarop aangegeven dat wij de motie op twee manieren uitvoeren: 1. Het organiseren van een pilot met betrekking tot een alternatief voor beschut werk. De resultaten (eerste kwartaal 2016) dienen als ingrediënt voor toekomstige politieke keuzes. 2. Het informeren over het Werkbedrijf (niet te verwarren met de sociale werkvoorziening zelf) en de invulling van de garantiebanen, laatste kwartaal 2015. Dienst Sociale Werkvoorziening (DSW) In 2016 wordt de herstructurering DSW (2014-2018) voortgezet. Daarnaast wordt gestart met een regionale visie op de sociale werkvoorziening na 2018. Hierbij worden de resultaten van de punten uit bovengenoemde motie betrokken. Tegenprestatie In 2015 is er een samenwerking opgestart met het vrijwilligerspunt Leidschendam-Voorburg om kandidaten te begeleiden naar een passende tegenprestatieplek en hiermee tegelijk tegemoet te komen aan de bestaande behoefte aan helpende handen. De samenwerking met het vrijwilligerspunt wordt in 2016 voortgezet. Wet taaleis Participatiewet Op 1 januari 2016 treedt de Wet taal-eis Participatiewet in werking. Hierin is geregeld dat bijstandsgerechtigden de Nederlandse taal in voldoende mate moeten beheersen. Dit betekent dat iemand minimaal de spreek-, luister-, lees-, schrijf- en gespreksvaardigheden op het referentieniveau 1F moet bezitten. Een goede taalbeheersing is van belang om weer aan het werk te komen. Gemeenten zijn verplicht een toets af te nemen bij personen die niet minimaal 8 jaar Nederlandstalige onderwijs hebben gevolgd, geen diploma voor inburgering of een ander document, waaruit de taalvaardigheid blijkt, kunnen overleggen. Personen die de toets niet halen zijn verplicht mee te werken aan het verbeteren van hun taalvaardigheden. Minimabeleid Eind 2014 is i de gemeenteraad het beleidsplan minimabeleid vastgesteld. De gemeente heeft de uitvoering hiervan in 2014 ter hand genomen. Bepaalde onderwerpen vergden verdere ontwikkeling, vooral het vergroten van het bereik en de ontwikkeling van het kind-pakket. Voor deze onderwerpen geldt dat dit begin 2015 verder is ontwikkeld en is gestart met de uitvoering. Het ligt in de aard van deze onderwerpen dat er sprake is van een continue doorontwikkeling, al naargelang de opgedane ervaringen en behaalde resultaten. Daarom geldt dat in 2015 wederom een doorontwikkeling plaatsvindt op basis van behaalde resultaten en overleg met het maatschappelijk middenveld. Een en andere binnen de kaders van het beleidsplan minimabeleid. Vorming regionaal werkbedrijf In het Sociaal Akkoord is afgesproken, dat sociale partners en gemeenten in elke arbeidsmarktregio een ‘Werkbedrijf’ oprichten. Vooralsnog wordt gekozen voor een bestuurlijke tafel met wethouders,

24

vertegenwoordigers van vakbonden, werkgevers en het onderwijs. Het is een groeimodel, waarbij gestart wordt met de wettelijke opgedragen taken, namelijk de invulling van de garantiebanen. Handhaving In 2015 heeft Werk en Inkomen zich gebogen over de stand van zaken van de handhaving. Aanleiding hiervoor was een intern onderzoek naar de handhaving, de komst van de Participatiewet en breder de 3d’s. Dit zal leiden tot een actualisering van het huidige beleidsplan handhaving eind 2015. De nadruk ligt hierbij op het vergroten van de naleving, waarbij preventieve inzet zoals communicatie en dienstverlening een grote rol speelt. Tegelijkertijd blijven opsporing en handhaving een belangrijk onderdeel van de totaalaanpak wat betreft het tegengaan van fraude en oneigenlijk gebruik. Tevens zal worden gezocht naar de raakvlakken 3d breed. Er wordt gezocht naar eventuele gemeenschappelijke uitgangspunten en een stip op de horizon ten aanzien van handhaving 3d breed. In 2015 zijn al verschillende ontwikkelpunten geïmplementeerd en dit zal op basis van de actualisering van het beleidsplan in 2016 voortgezet worden.


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

55.425

65.986

63.192

61.216

60.548

59.870

Baten

-38.800

-34.625

-34.572

-34.817

-34.816

-34.816


16.625

31.361

28.720

26.399

25.732

25.054

2.4 BELEIDSTERREIN ZORG Dit beleidsterrein betreft de specialistische en kostbare vormen van ondersteuning. Het gaat dan o.a. om de specialistische ondersteuning voor zintuigelijk gehandicapten, woonvormen met zorg, pleegzorg, klinische zorg en de jeugdzorg in ‘het gedwongen kader’ (jeugdbescherming en jeugdreclassering). Er is een formeel besluit nodig om deze vormen van zorg in te kunnen zetten.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunt Omschrijving Van (semi)residentieel naar (intensief)ambulant Voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren die hulp nodig hebben, is het bijna altijd beter om in hun eigen omgeving/gezinssituatie te worden begeleid. De zorg aan jeugdigen en gezinnen bestaat daarom zoveel mogelijk uit (intensieve) ambulante trajecten, gericht op het (weer) thuis wonen, naar school gaan of werken naar vermogen. Wij zetten specifiek in op het voorkomen van (gedwongen) uithuisplaatsingen van jeugdigen en het bevorderen van de terugkeer naar de eigen (of een vervangende) gezinssituatie.

25


Rekening 2014


Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

1.687

11.559

13.750

13.491

13.651

13.097

-437

-527

-505

-505

-505

-505

1.250

10.032

13.245

12.986

13.146

12.592

Nieuw beleid

Budget (*€ 1.000) 2016 200 150 25

Jeugdwerkgelegenheid Lokale kamer/jeugd op het rechte pad Ruimte nieuw beleid programma 2

2017 200 150 25

2018 200 150 25

2019 0 150 0


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

306

3.363

2.659

2.549

2.570

2.545

Lasten toegang tot ondersteuning algemene ondersteuning

4.879

5.282

5.513

5.376

5.366

5.236

individuele ondersteuning

55.425

65.986

63.192

61.216

60.548

59.870

zorg Totaal Lasten

1.687

11.559

13.750

13.491

13.651

13.097

62.298

86.190

85.113

82.633

82.136

80.748

-38.800

-34.625

-34.572

-34.817

-34.816

-34.816

-8

-

-

-

-

-

-437

-527

-505

-505

-505

-505

Baten individuele ondersteuning toegang tot ondersteuning zorg algemene ondersteuning Totaal Baten Saldo van baten en lasten 1. Saldo van baten 3. Onttrekking uit reserve Resultaat

-57

-153

-

-

-

-

-39.302

-35.304

-35.077

-35.322

-35.321

-35.321

22.996

50.886

50.037

47.310

46.814

45.427

22.996

50.886

50.037

47.310

46.814

45.427

-365

-35

-

-

-

-

22.631

50.851

50.037

47.310

46.814

45.427

Verschillenanalyse begroting 2015 – begroting 2016 Lasten Binnen het programma sociale ondersteuning zijn diverse verschuivingen tussen de beleidsterreinen te zien die te maken hebben met de decentralisaties. De totale lasten zijn in de begroting 2016 lager dan de begroting 2015. Bij de vaststelling van de jaarstukken 2014 is een budget voor het sociaal domein overgeheveld naar 2015. Deze overheveling was incidenteel voor 2015 waardoor dit budget in 2016 weer uit de begroting is verdwenen. Een deel van deze overhevelingen werd ingezet voor het tekort op Jeugd. Bij de meicirculaire 2015 zijn er extra gelden beschikbaar gesteld voor Jeugd waardoor het budget Jeugd vanaf 2016 structureel verhoogd kan worden.

26

Naast de daling in het budget 2016 door het wegvallen van de overheveling is er ook nog een stijging binnen het budget aanwezig door een eenmalige decentralisatie uitkering Huishoudelijke hulp. Voor de jaren 2015 en 2016 is een extra toelage ontvangen.

Baten De totale baten laten een kleine daling zien.

27

Programma 3 Groene woongemeente Het programma bestaat uit de volgende beleidsterreinen: Naam: 3.1 Milieu 3.2 Cultuurhistorie 3.3 Groen 3.4 Wonen

Portefeuillehouder(s): Kist Rozenberg Kist Kist

Visie op het programma Leidschendam-Voorburg is in de eerste plaats een aantrekkelijke groene en duurzame woongemeente. De voorzieningen in de gemeente op het gebied van detailhandel, onderwijs, cultuur, gezondheidszorg, recreatie en toerisme en de vele cultuurhistorische kwaliteiten zorgen voor het aantrekkelijke woonklimaat. Ook is de gemeente schoon en zijn de openbare ruimte en het watersysteem op orde.

Wat willen we bereiken? Doelstellingen: 1. Milieu Wij willen in 2020 de tussendoelstelling naar een klimaat-neutrale regio in 2050 halen door het stimuleren van duurzaamheid, energiebesparing en het gebruik van hernieuwbare energie. Het watersysteem willen wij duurzaam en robuust maken en de waterkwaliteit verbeteren. Hierdoor vergroten wij ook de aantrekkelijkheid van de leefomgeving. Wij stimuleren de circulaire economie. Wij spannen ons in om in 2020 of zoveel eerder de landelijke norm voor afvalscheiding (75%) te halen. 2. Cultuurhistorie Wij willen zorgvuldig omgaan met het rijke historische verleden en de vele (verwachte) relevante archeologische vindplaatsen, waaronder rijksmonument Forum Hadriani en het Kanaal van Corbulo, de monumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten. Hiermee dragen we ook bij aan de woonaantrekkelijkheid-index uit de Atlas voor Gemeenten (‘ranking historisch karakter van de stad’) 3. Groen Wij willen het groene karakter van de gemeente garanderen door het versterken van het aanwezige groen en van de groen blauwe verbindingen tussen het stedelijk en buitengebied. Wij willen het buitengebied ontwikkelen tot een toekomstbestendig metropolitaan landschap waarbinnen de unieke cultuurhistorische en landschappelijke waarden gewaarborgd en beleefbaar zijn. Hiermee dragen we ook bij aan de woonaantrekkelijkheid-index uit de Atlas voor Gemeenten (‘ranking nabijheid van natuurgebieden’). 4. Wonen Wij werken aan het behouden van variatie in woningen en woonmilieus en we bouwen naar de behoefte van inwoners en marktpartijen, met aandacht voor kwaliteit en duurzaamheid. Ook de sociale eenheid en voorzieningen in een wijk geven wij aandacht. Hiermee dragen we ook bij aan de woonaantrekkelijkheid-index uit de Atlas voor Gemeenten (‘ranking huizenprijzen / aantal koopwoningen in de woningvoorraad’).

28

Omschrijving gewenst effect Effectindicator Norm

Ranking percentage vooroorlogse woningen Ranking nabijheid van natuurgebieden Ranking aantal koopwoningen in de woningvoorraad

14

Realisatie waarde 2014 14

Realisatie waarde 2015 13

Streefwaarde 2016 13




29

29

29

29

29

28

28

22

22

22

22

21

21

21

Toelichting op de indicatoren: De Atlas voor Gemeenten publiceert jaarlijks een ranglijst van de 50 grootste gemeenten in Nederland. De woonaantrekkelijkheid-index toont op basis van een objectieve econometrische analyse van feitelijk woongedrag van economisch kansrijke huishoudens hoe aantrekkelijk een gemeente gevonden wordt om in te wonen. Deze index bestaat, in volgorde van gewicht, uit de bereikbaarheid van banen, het culturele aanbod (podiumkunsten), veiligheid (een gewogen samengestelde index op basis van het aantal geweldsmisdrijven en vernielingen), het aandeel koopwoningen in de woningvoorraad, de nabijheid van natuurgebieden, de kwaliteit van het culinaire aanbod, de aanwezigheid van een universiteit en het historische karakter van de stad (het percentage woningen gebouwd vóór 1945). In de woonaantrekkelijkheid-index weegt de bereikbaarheid van banen het zwaarst. Voor dit programma is ook de ranking van huizenprijzen relevant, omdat huizenprijzen hoger liggen in woonplaatsen die aantrekkelijk worden gevonden. De indicator is gebaseerd op de mediane verkoopprijs in de gemeente en de bijbehorende bandbreedte. De ondergrens van de bandbreedte is de laagste prijs van de 90% duurste wijken in de gemeente, de bovengrens van de bandbreedte is de hoogste prijs van de 90% goedkoopste woningen. Als basis voor deze indicator dienden de huizenprijzen per vierkante meter op 4-positie-postcodeniveau (bron: NVM). 3.1 BELEIDSTERREIN MILIEU 1 Binnen dit beleidsterrein bevorderen we duurzame ontwikkeling . Wij maken deze collegeperiode 10 initiatieven van bewoners en bedrijven op het gebied van duurzaamheid mogelijk. Als gemeentelijke organisatie geven wij ook zelf het goede voorbeeld. Duurzaamheid heeft een duidelijke plaats in locatie- en gebiedsontwikkelingen. Waar mogelijk wordt werk-met-werk gemaakt. Wij verbeteren de blauwe kwaliteiten van de gemeente en vergroten de waterbergingscapaciteit voor een aantrekkelijke en veilige leefomgeving. Samen met de gemeenten in de gemeenschappelijke regeling Avalex organiseren wij efficiënt en effectief afvalbeleid. Avalex wordt op termijn verzelfstandigd.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Duurzaamheidsagenda Na vaststelling van de duurzaamheidsagenda, inclusief het uitvoeringsprogramma voor het klimaatplan, starten wij met de uitvoering. Wij stimuleren en faciliteren initiatieven van 1

De VN-commissie Brundtland formuleerde duurzame ontwikkeling als de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen. 29

Actieplan luchtkwaliteit

Waterplan

bewoners en bedrijven op het gebied van duurzaamheid en communiceren actief over het thema. Wij toetsen nieuwe projecten en nieuw beleid op duurzaamheidsaspecten. De bouw van de eerste nul-op-de-meterwoning in de gemeente start dit jaar. De actualisatie van het Actieplan Luchtkwaliteit wordt als onderdeel van de duurzaamheidsagenda vastgesteld en heeft samenhang met de uitvoeringsprogramma’s van het verkeersen vervoerplan en het klimaatplan. Na vaststelling van het actieplan luchtkwaliteit voeren we de verbetermaatregelen uit; waar mogelijk in samenwerking met bewoners, bedrijven, regiogemeenten, de MRDH, de provincie en het rijk. Wij starten met de uitvoering van het Water- en rioleringsplan 2015-2021. Eind 2016 leveren wij het waterplanproject in Park ’t Loo op.

Ontwikkelingen & risico’s Het huidige overheidsbeleid heeft vooral aandacht voor energie- en klimaatdoelen voor 2020 en nauwelijks voor de periode daarna. De ontwikkeling van innovatieve, nu nog te dure, energieopties voor de lange termijn is daardoor te beperkt. Dat verkleint de kans op een succesvolle overgang naar een CO2-arme energievoorziening in 2050. Ook het verkrijgen van maatschappelijk draagvlak voor deze overgang krijgt nog weinig aandacht. Recente burgerinitiatieven bieden een belangrijk aanknopingspunt om het draagvlak onder de bevolking voor andere energietechnieken te vergroten. Sociale innovatie is gebaat bij meer ruimte voor experimentele projecten. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de Monitor Duurzaam Nederland 2014’. Bron: CPB In het Deltaprogramma 2015 hebben overheden afspraken gemaakt om de ruimtelijke inrichting de komende decennia klimaatbestendiger en water robuuster te maken. De overheden gaan gezamenlijk en systematisch aan het werk om de bebouwde omgeving bij (her)ontwikkeling beter bestand te maken tegen hitte, droogte, wateroverlast en eventuele overstromingen. Speciale aandacht krijgen kwetsbare en vitale functies, zoals gezondheidszorg. Uiterlijk in 2020 is klimaatbestendig en water robuust inrichten onderdeel van het beleid en handelen van gemeenten, waterschappen, provincies en rijk, zo is afgesproken in de deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie. Doel van het Deltaprogramma is dat de waterveiligheid en de zoetwatervoorziening in 2050 duurzaam en robuust zijn, zodat ons land de extremen van het klimaat veerkrachtig kan blijven opvangen. De ondergrond wordt steeds intensiever gebruikt en daarmee van groter belang. Ter bevordering van optimaal en duurzaam gebruik van de ondergrond werken we aan een integrale visie ondergrond, als onderdeel van de duurzaamheidsagenda. Gegevens over (het gebruik van) bodem en ondergrond worden in het kader van de nieuwe Omgevingswet via internet ontsloten. De overheid wil plekken met bodemverontreiniging aanpakken, die een bedreiging vormen voor mensen of ecosystemen. In 2015 sluit de gemeente voornemens met de provincie Zuid-Holland een bestuursovereenkomst. In deze overeenkomst zullen onder andere prestatieafspraken worden vastgelegd inzake nazorglocaties voor de periode 2016 t/m 2020.

30

Saneringsopgaven kunnen ruimtelijke ontwikkeling vertragen en vormen een budgetrisico. Er is niet altijd rekening gehouden met benodigde middelen voor nazorg en de financiële regelingen die opruimen van de vervuiling stimuleren lopen langzamerhand af. Zoals vastgelegd in het bodemconvenant van maart 2015 zijn alle terreinen met een humaan risico al vóór 2016 gesaneerd. In 2020 zullen alle verontreinigde terreinen met een verspreidingsrisico moeten zijn gesaneerd of beheerst. In onze gemeente gaat het om één locatie met een verspreidingsrisico (Oranje Nassaustraat). Wij hebben het voornemen om in de periode 2016-2020 het afvalbeleid te verbeteren d.m.v. de invoering van Omgekeerd inzamelen. Dit beleid moet leiden tot minder kosten, meer milieuopbrengst en minimaal gelijkblijvende service. Een uitgebreide risicoanalyse ten aanzien van het nieuwe afvalbeleid heeft geleid tot de conclusie dat de begrote resultaten van ons reinigingsbedrijf Avalex, zonder het voorgenomen nieuwe afvalbeleid, naar verwachting zodanig positief zijn dat eventuele tegenvallende resultaten van het nieuwe afvalbeleid binnen deze positieve resultaten kunnen worden opgevangen.


Rekening 2014

Baten Totaal van baten en lasten

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

15.342

17.166

17.872

17.811

18.059

18.214

-15.610

-16.607

-16.749

-16.850

-17.073

-17.212

-268

559

1.123

961

986

1.002

3.2 BELEIDSTERREIN CULTUURHISTORIE Binnen dit beleidsterrein gaan we met name de specifieke cultuurhistorische waarden van de Duivenvoordecorridor, het historisch lint in de gemeente en de verblijfsgebieden langs de Vliet versterken en beter toegankelijk maken.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Gemeentelijke monumentenlijst De procedure voor het aanwijzen van gemeentelijke monumenten die in 2015 is gestart, wordt in 2016 afgerond. Aandacht voor Limes Zoals vastgesteld in de Cultuurvisie, gaan we samen met partners als Provincie Zuid-Holland en museum Swaensteijn, meer aandacht vestigen op de Limes in de gemeente, door het Kanaal van Corbulo en Forum Hadriani beter bekend en beleefbaar te maken. Dit doen we in het kader van de voorbereiding van de Werelderfgoed-nominatie van de Romeinse Limes.

31

Ontwikkelingen & risico’s De partners bij de voorbereiding van het nominatieproces voor de Werelderfgoed-nominatie van de Romeinse Limes hebben hun zorgen geuit over het draagvlak en de beschikbare middelen bij de gemeente. Gezien de bestaande prioriteit en middelen is een grotere bijdrage dan nu niet mogelijk.


Rekening 2014


Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

215

316

472

429

430

405

-

-

-

-

-

-

215

316

472

429

430

405

3.3 BELEIDSTERREIN GROEN Binnen dit beleidsterrein gaan we aan de slag met de uitvoeringsprogramma’s van het Groenstructuurplan en het Landschapsontwikkelingsplan Duin, Horst en Weide en de uitvoering van de wijkgroenbeheerplannen inclusief de ambitie 1.000 bomen te planten. De samenwerking met Voorschoten en Wassenaar in het Pact van Duivenvoorde levert een belangrijke bijdrage aan duurzaam behoud van het waardevolle gebied Duin, Horst en Weide.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Uitvoering Groenstructuurplan Wij verbeteren de groenstructuur in de Nieuwstraat in Leidschendam en in Park ’t Loo in Voorburg. Landschapstafel Duin, Horst en Weide Binnen de Landschapstafel Duin Horst & Weide (in oprichting) maken wij afspraken met andere overheden, maatschappelijke organisaties en private partijen over een gezamenlijk meerjarenprogramma inclusief de bekostiging daarvan. Naast Voorschoten en Wassenaar zijn ook Zoetermeer, Leiden en Den Haag bereid gevonden om te participeren in deze landschapstafel. Ontwikkelingen & risico’s Een sterke economische regio kan niet zonder een aantrekkelijk landschap. Het landelijk gebied is een belangrijke factor voor het vestigingsklimaat van bedrijven en een essentieel onderdeel van de leefomgevingskwaliteit voor inwoners, werknemers, recreanten en toeristen. De vier Landschapstafels in de metropoolregio, Duin Horst & Weide, Hof van Delfland, IJsselmonde en Voorne-Putten en verenigt in de Regiegroep Metropolitane Landschappen onder aanvoering van de Provincie Zuid-Holland vormen de basis voor het realiseren van deze ambitie. De provincie Zuid-Holland heeft in de afgelopen periode goede ervaringen opgedaan met gebiedsgericht werken en gaat daar de komende vier jaar mee door. Dit gebeurt onder meer in de Regiegroep Metropolitane Landschappen. Voor het Uitvoeringsprogramma Groen stelt de provincie voor de periode 2015-2019 incidenteel € 40 miljoen beschikbaar. Daarbij constateren wij dat

32

investeringen voor beheer en onderhoud van groengebieden terug lopen. Er zijn aanvullende inkomstenbronnen nodig. Voor Duin Horst & Weide betekent dit dat we intensiever op zoek moeten gaan naar nieuwe economische dragers. De provincie Zuid-Holland beëindigt de deelname in de recreatieschappen. Voor Vlietland en de Leidschendammerhout is momenteel onvoldoende duidelijk wat dit voor gevolgen heeft voor beheer en onderhoud(kosten). We willen, in dit verband, samen met de provincie en de terrein beherende organisaties nieuwe toekomstplannen opzetten voor de genoemde gebieden.


Rekening 2014


Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

5.547

8.693

5.847

5.467

5.472

5.360

-111

-101

-619

-229

-229

-102

5.436

8.592

5.228

5.238

5.243

5.258

3.4 BELEIDSTERREIN WONEN Binnen dit beleidsterrein monitoren we de woningbouw in de gemeente met oog op voldoende woningen van voldoende kwaliteit en variatie, aansluitend op de huidige bevolkingssamenstelling en de toekomstige woningvraag. Wij letten in het bijzonder op betaalbaarheid, duurzaamheid en wonen & zorg. Waar nodig sturen we bij.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunt Omschrijving Actualiseren kaders wonen Op basis van onderzoek naar de woonwensen van onze (toekomstige) inwoners, met specifieke aandacht voor jongeren en ouderen, stellen wij een woningbouwprogramma vast, dat wij vervolgens benutten om te sturen op initiatieven en projecten op het gebied van wonen. Ontwikkelingen & risico’s In verband met de nieuwe Woningwet die per 1 juli 2015 van kracht is geworden moet de gemeentelijke volkshuisvestingsrol opnieuw worden ingevuld, in het bijzonder ten opzichte van de woningcorporaties. De ontwikkelingen op het gebied van de zorg vragen om bezinning op de vraag wat de gevolgen zijn van langer zelfstandig wonen op het gebied van voorzieningen, woonruimteverdeling, woningaanpassingen etc. Er zijn signalen dat de funderingsproblematiek die in Voorburg Noord is opgetreden zich ook elders kan voordoen.

33


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019 478

2.905

3.217

1.107

563

528

Baten

-1.126

-612

-696

-156

-121

-71

Totaal van baten en lasten

1.779

2.605

411

407

407

407

Nieuw beleid

Budget (*€ 1.000) 2016 125 400 25 100

Uitvoeringsprogramma klimaatplan Uitvoeren duurzaamheidsagenda Ruimte nieuw beleid programma 3 Platform economie, onderwijs en arbeidsmarkt

2017 125 400 25 100

2018 125 400 25 100

2019 125 400 0 100


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

528

478

Lasten wonen

2.905

3.217

1.107

563

groen

5.547

8.693

5.847

5.467

5.472

5.360

milieu

15.342

17.166

17.787

17.811

18.059

18.214

cultuurhistorie Totaal Lasten

215

316

471

429

429

404

24.009

29.393

25.212

24.270

24.488

24.456

Baten groen

-111

-101

-102

-102

-102

-102

milieu

-15.610

-16.607

-16.516

-16.850

-17.073

-17.212

wonen

-1.126

-612

-71

-71

-71

-71

-16.847

-17.320

-16.690

-17.024

-17.246

-17.385

7.162

12.073

8.522

7.247

7.242

7.071

7.162

12.073

8.522

7.247

7.242

7.071

884

540

85

-

-

-

3. Onttrekking uit reserve

-2.926

-6.716

-1.414

-212

-177

-

Resultaat

5.120

5.896

7.193

7.035

7.065

7.071

Totaal Baten Saldo van baten en lasten 1. Saldo van baten 2. Storting in reserve

Verschillenanalyse begroting 2015 – begroting 2016 Lasten Binnen het programma Groene Woongemeente zijn de lasten in 2016 ten opzichte van de begroting 2015 afgenomen. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat binnen het beleidsterrein wonen de stedelijke vernieuwingsprojecten (ISV) in 2015/2016 worden afgerond. Deze projecten worden met ontvangen doeluitkeringen en uit de bestemmingsreserve ISV gedekt. Binnen het beleidsterrein groen heeft, naar aanleiding van een evaluatie van het groenstructuurplan, een herijking plaatsgevonden. Uitvoering van het groenstructuurplan staat gepland in 2015 met afronding in 2016. Hiervoor is dekking binnen de bestemmingsreserve groenfonds.

34

Binnen het beleidsterrein milieu zorgen de kapitaallasten voor een daling van het budget. Daarnaast is binnen dit beleidsterrein extra budget opgenomen in verband met de gevolgen van nieuw beleid uit de kadernota 2015. Dit is voor de onderwerpen Uitvoeringsprogramma klimaatplan en Uitvoering duurzaamheidsagenda. Baten De afname van de baten in 2016 ten opzichte van de begroting 2015 wordt voornamelijk veroorzaakt door het beleidsterrein wonen. In 2015 worden voor de afronding van de stedelijke vernieuwingsprojecten (ISV) doeluitkeringen ontvangen. Gerelateerde toevoegingen/onttrekkingen aan reserves Omschrijving

Toevoeging 2016

Onttrekking 2016


Egalisatiereserve afvalstoffenheffing Reserve incidentele kosten 2015-2018 Algemene reserve vrij besteedbaar Egalisatiereserve rioleringen Totaal

192 607 575 218 1.592

Toelichting op reserves In 2016 is een onttrekking geraamd aan de reserve incidentele kosten 2015-2018 ter dekking van het herziene groenstructuurplan, uitvoering monumenten, de subsidieregeling stadsherstel en ter dekking van de onderhoudskosten nieuwe Driemanspolder. Tevens is een onttrekking aan de egalisatie reserve Afvalstoffenheffing begroot ter dekking van een extra bijdrage grofvuil aan Avalex. De afzonderlijke bijdrage is incidenteel totdat het nieuwe gezamenlijke afvalbeleid in het najaar van 2015 is vastgesteld. Vanuit de algemene reserve vrij besteedbaar wordt in 2016 onttrokken ter dekking van stedelijke vernieuwingsprojecten (ISV) en deels ter dekking van de subsidieregeling stadsherstel. In 2016 wordt incidenteel een bedrag aan de egalisatiereserve rioleringen onttrokken. De egalisatiereserve rioleringen is ingesteld voor de mutaties van gerealiseerde efficiencyresultaten riool en om zo nodig kosten riolering boven de rioolheffing af te dekken. In afwachting van het nieuwe vGRP zijn de begrote kosten boven de rioolheffing niet verwerkt in het tarief 2016. Geplande investeringen Investeringen (bedragen x € 1.000)

2016

2017

2018

2019

uitgaven inkomsten uitgaven inkomsten uitgaven inkomsten uitgaven inkomsten 20081136 Watersp.park aanl. Veen-en Binckh.polder

689

526

-

-

-

-

-

-

1.050

1.052

266

-

-

-

-

-

200

100

-

-

-

-

-

-

50

25

-

-

-

-

-

-

60

-

-

-

-

-

-

-

20141022 Vervanging rioleringen 2014

1.275

-

-

-

-

-

-

-


3.875

-

-

-

-

-

-

-

20161001 Hogedrukreiniger Rior wpnr.192

35

-

-

-

-

-

-

-

20161002 Hogedrukreiniger Rior wpnr.196

35

-

-

-

-

-

-

-

3.000

-

-

-

-

-

-

-

500

-

-

-

-

-

-

-

30

-

-

-

-

-

-

-

125

-

-

-

-

-

-

-

20101060 Verr. Waterp. Park ´t Loo 20101064 De Heuvel 20101066 Duikers verv. Open water brug Valkhof 20131006 LM track onkruidborstel wpnr 40

20161013 Vervanging rioleringen 2016 20161019 Vervanging rioolinstallatie 2016 20161031 Veegmachine Karcher5 wpnr.75 20161032 Veegmachine Tenant A60 wpnr.20

35

20161033 Vervanging rioolbesturing 2016

100

-

-

-

-

-

-

-

90

-

-

-

-

-

-

-


-

-

3.000

-

-

-

-

-

20171012 Vervanging rioolinstallatie 2017

-

-

500

-

-

-

-

-


-

-

100

-

-

-

-

-

20171034 Aanleg/ Verv. grondwaterstelsel 2017

-

-

90

-

-

-

-

-


-

-

-

-

3.000

-

-

-


-

-

-

-

500

-

-

-


-

-

-

-

100

-

-

-


-

-

-

-

90

-

-

-


-

-

-

-

-

-

3.000

-


-

-

-

-

-

-

500

-

20191027 Veegmachine Schmidt Swingo wpnr. 26 20191031 Vervanging rioolbesturing 2019

-

-

-

-

-

-

130

-

-

-

-

-

-

-

100

-


-

-

-

-

-

-

90

-

11.114

1.703

3.956

-

3.690

-

3.820

-


Totaal programma

36

Programma 4 Economie en ruimtelijke kansen Het programma bestaat uit de volgende beleidsterreinen: Naam: 4.1 Ruimtelijke ontwikkeling 4.2 Recreatie en toerisme 4.3 Grondzaken en vastgoed 4.4 Economie 4.5 Bereikbaarheid

Portefeuillehouder(s): Bruines, Kist, Rozenberg, Stemerdink Rozenberg Rozenberg Bruines Kist en Rozenberg

Visie op het programma Leidschendam-Voorburg is een groene woongemeente waar het goed ondernemen is. De gemeente is uitstekend bereikbaar en dat willen wij zo houden. Vanwege de strategische ligging ten opzichte van economische kerngebieden is de gemeente een aantrekkelijke vestigingsplaats. Wij stimuleren activiteiten die recht doen aan het karakter van de gemeente en dat karakter binnen de regionale context versterken.

Wat willen we bereiken? Doelstellingen: 1. Economische en ruimtelijke ontwikkeling Wij willen de economische en ruimtelijke ontwikkeling stimuleren met activiteiten die recht doen aan het karakter van de gemeente en dat karakter binnen de regionale context versterken. Daarbij horen voldoende woningen en voorzieningen. Ook bieden wij ruimte aan de kennis- en zorgeconomie en kleinschalige bedrijvigheid in woonwijken. Bij verdichting blijft de balans tussen bouwen en groen bewaard. 2. Bereikbaarheid Wij willen de koppeling tussen ruimtelijk-economische ontwikkeling en mobiliteit versterken en zo de economische en stedelijke efficiëntie verbeteren. Wij willen de goede auto- en openbaarvervoerbereikbaarheid beter laten benutten door mogelijkheden van ketenmobiliteit en ook het fietsnetwerk te verbeteren. Wij stimuleren het fietsgebruik in de gemeente. Gewenst effect: Effectindicator

Ranking bereikbaarheid van banen

Norm

5

Realisatiewaarde 2014 5

Streefwaarde 2015

Streefwaarde 2016 5

Streefwaarde 2017 5

Streefwaarde 2018 5

Streefwaarde 2019 5

5

Toelichting op de indicatoren: De Atlas voor Gemeenten publiceert jaarlijks een ranglijst van de 50 grootste gemeenten in Nederland. De bereikbaarheid van banen toont de bereikbaarheid van werk vanuit de gemeente, vanuit het perspectief van de inwoners (huishoudens). Banen die verder weg liggen, tellen minder zwaar mee dan banen dichtbij. De ranking is gebaseerd op de gemiddelde reistijdwaardering van Nederlandse werknemers. Daarbij is gerekend met werkelijke reistijden. Bron: Rijkswaterstaat DataICT-Dienst. (Bron: Atlas voor Gemeenten 2014)

37

4.1 BELEIDSTERREIN RUIMTELIJKE ONTWIKKELING Binnen dit beleidsterrein luisteren wij naar initiatieven en behoeften uit markt en samenleving en vertalen deze in strategisch beleid en kaders. In samenwerking met belanghebbenden komen wij tot samenhangende ruimtelijke strategieën. We richten ons naar initiatieven uit de samenleving die passen bij het karakter van de gemeente. Wij zoeken hierbij de verbinding met sociaalmaatschappelijke doelstellingen.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Leidsenhage Wij werken vanuit onze rol zoveel mogelijk mee aan de uitvoering van de plannen voor Leidsenhage. Duivenvoordecorridor We voeren de ontwikkelstrategie voor de Duivenvoordecorridor uit, conform het besluit van de gemeenteraad van november 2015 over de invulling voor het gebied. Stompwijk Wij stellen de ontwikkelvisie en het bestemmingsplan voor de kern Stompwijk vast. Klein Plaspoelpolder Wij werken vanuit onze rol zoveel mogelijk mee aan de uitvoering van de plannen voor dit gebied Ontwikkelingen & risico’s Maatschappelijke, economische en technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat de samenleving enorm in beweging is. Deze ontwikkelingen werken door in de wijze waarop mensen de beschikbare en toekomstige ruimte en het daarbij behorende netwerk gebruiken. Dit vraagt van de gemeente Leidschendam-Voorburg een andere manier van omgaan met de huidige en toekomstige opgaven. Deze opgaven geven een nieuwe actualiteit aan de ruimtelijk-sociale gemeentelijke ambities. De samenwerking op het ruimtelijke en sociale domein is daarom zeer belangrijk. De wijze waarop ruimtelijke en sociale ontwikkelingen vorm krijgen en de rol van de overheid daarin, is wezenlijk veranderd. Wij zullen als gemeente meer als een gelijkwaardige partner moeten samenwerken met inwoners, maatschappelijke instellingen, bedrijven en andere overheden om gezamenlijke doelen te realiseren. Wij willen daarbij meer inspelen op de maatschappelijke dynamiek, om uiteenlopende initiatieven die bijdragen aan onze strategische ruimtelijke én sociale doelstellingen en ambities sterker met elkaar te verbinden. In plaats van het vasthouden aan de uitvoeringsprogramma’s voor het ruimtelijke en sociale domein, stellen wij voor om op praktische wijze in te spelen op vragen en initiatieven uit de samenleving en deze te verbinden met onze strategische doelstellingen. Het huidige uitvoeringsprogramma is dan geen strak planningsinstrument meer, maar zal meer de vorm gaan krijgen van een (gemeente brede) ruimtelijk-fysieke én sociaal-maatschappelijke agenda. Het bestemmingsplan Leidsenhage wordt volgens de huidige planning na de zomer in procedure gebracht. Bezwaar- en beroepsprocedures kunnen voor vertraging van de uitvoer van de plannen zorgen.

38


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

6.866

7.705

6.133

6.025

5.887

5.903

Baten

-2.230

-2.503

-2.377

-2.006

-1.640

-1.417


4.636

5.062

3.756

4.019

4.247

4.486

4.2 BELEIDSTERREIN RECREATIE EN TOERISME Binnen dit beleidsterrein stimuleren wij de versterking van recreatieve voorzieningen en routenetwerken. Daarnaast faciliteren wij jaarlijks terugkerende evenementen voor en door inwoners. Wij maken de organisatie van De Vlietdagen, Open Monumentendag en de intocht van Sinterklaas mede mogelijk.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunt Omschrijving Agenda recreatie & toerisme Vanuit verschillende projecten werken we aan nieuwe recreatieve routes en voorzieningen. Om de samenhang in de activiteiten te vergroten stellen we een agenda recreatie & toerisme op, als onderdeel van de economische agenda.


Rekening 2014


Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

279

364

329

329

330

330

-3

-62

-2

-2

-2

-2

276

302

327

327

327

327

4.3 BELEIDSTERREIN GRONDZAKEN EN VASTGOED Binnen dit beleidsterrein ondersteunen we strategische beleidsopgaven via ontwikkeling, beheer en verkoop van (maatschappelijk) vastgoed en gronden. Wij zetten faciliterend grondbeleid in om ruimtelijke opgaven mogelijk te maken. Als nodig passen wij actief grondbeleid toe. Via grondexploitaties monitoren wij de financiële status van strategische projecten.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Grondexploitatie DVC Na het besluit over de invulling voor de Duivenvoordecorridor in november 2015 stellen we een nieuwe grondexploitatie op. Hierbij houden we rekening met de aanbevelingen van de accountant en de Enquêtecommissie grondexploitatie Duivenvoordecorridor. Verkoop gemeentelijke panden op de afstootlijst Gemeentelijke gronden vastgoedposities zetten

39

we ook in om duurzame ruimtelijke, economische en maatschappelijke ontwikkelingen te stimuleren.


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

29.178

9.062

9.469

13.244

15.464

13.987

Baten

-12.976

-9.427

-9.154

-12.964

-15.193

-13.798


16.202

-435

314

280

271

189

4.4 BELEIDSTERREIN ECONOMIE Binnen dit beleidsterrein scheppen wij voorwaarden voor een stimulerend ondernemers- en vestigingsklimaat. Wij spannen ons in bedrijven voor de gemeente te behouden en nieuwe bedrijven die passen bij het karakter van de gemeente aan te trekken. Daarbij spreken wij ondernemers aan op hun eigen rol en verantwoordelijk. Wij stimuleren de versterking van de vier kernwinkelcentra en de bestaande bedrijventerreinen. Ook onderzoeken wij de verzelfstandiging van de weekmarkten.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Economische agenda uitvoeren We geven uitvoering aan een economische agenda t.b.v. een herkenbaar economisch profiel voor de gemeente waarmee we ons kunnen onderscheiden in de regio. Wij leggen hierbij ook de verbinding met de duurzaamheidsagenda. Aanpak Oud-Voorburg We hebben een aanpak opgesteld voor het creëren van een onderscheidend, levendig en toekomstbestendig gebied. De aanpak bestaat enerzijds uit een aantal quick wins in de openbare ruimte en anderzijds uit een actieprogramma voor de middellange en lange termijn. Pilot verlichte regels voor winkelgebieden Vanuit de nationale retailagenda doen wij met winkelgebied Oud-Voorburg mee aan de pilot. Doel is gezamenlijk anders toepassen, verbeteren of schrappen van regels per winkelgebied en daarmee een impuls geven aan het ondernemerschap. De pilot loopt tot eind 2016. Pilot Meeslouwerpolder Stompwijk Wij ontwikkelen een eenduidige visie en strategie om de ruimtelijke ontwikkeling van het glastuinbouwgebied in de Meeslouwerpolder op gang te brengen, en trekken daarbij samen op met de provincie. Dit leidt tot een pilot met heldere spelregels en procesafspraken.

40

Ontwikkelingen & risico’s Vanuit de nationale retailagenda wordt gekeken naar mogelijkheden om weten regelgeving aan te passen, waaronder het huurrecht en de drank- en horecawet om hiermee de detailhandel te versterken.


Rekening 2014


Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

595

786

965

794

795

525

-90

-102

-102

-102

-102

-102

505

684

863

692

693

423

4.5 BELEIDSTERREIN BEREIKBAARHEID Binnen dit beleidsterrein werken wij aan een optimale bereikbaarheid van de gemeente. Daarvoor werken wij mee aan de MIRT-projecten in de regio en zorgen wij voor de uitvoering van het Verkeersen Vervoerplan (VVP). Versterken van het netwerk, beter benutten, verkeersveiligheid en duurzame mobiliteit hebben hierin een plek. We werken aan voldoende parkeerruimte voor inwoners en bezoekers. Op plaatsen waar overlast van (auto)verkeer ontoelaatbaar hoog is, treffen wij maatregelen om die overlast terug te dringen. Wij stimuleren dat meer mensen de fiets gebruiken.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Bereikbaar Stompwijk Na het afronden van de aanbesteding -en bestemmingsplanprocedures starten wij met de uitvoering van de reconstructie van de e Stompwijkseweg en de aanleg van de 1 fase van de Verbindingsweg. Parkeerbeleid Wij stellen het nieuwe parkeerbeleid vast. Fietsen Na overleg met betrokken partijen leveren wij dit jaar de fietsenstallingen bij Randstadrailstations Leidschendam-Voorburg en Voorburg ’t Loo op. Wij starten met de uitvoering van de regionale fietsroute Bovenveen en waar mogelijk asfalteren wij fietspaden, met prioriteit voor schoolroutes. Ontwikkelingen & risico’s Het herstel van de economie is nog pril. Mogelijk neemt bij aanhoudende economische groei ook het verkeer weer (verder) toe. Grote infrastructurele projecten als de Rotterdamsebaan en de Rijnlandroute hebben altijd rekening gehouden met deze groei. Wij houden de ontwikkeling van het verkeer in de gaten. De Vervoersautoriteit van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (de Va MRDH) bestaat nu een half jaar. De oude programma’s van Haaglanden en de Stadsregio Rotterdam blijven tot en met 2017 bestaan. Ondertussen werkt de Va MRDH druk aan nieuw beleid. Mogelijk ontstaan hiermee nieuwe kansen waar ook onze gemeente in de vorm van subsidies gebruik van kan maken.

41

De gemeente Den Haag wil het station Den Haag Laan van Nieuw Oost Indië en de omgeving versterken. Doel is versterking van het Haagse Beatrixkwartier en behoud van de Intercitystatus. Het grootste risico is de leegstand van het gebouw van het Ministerie van SoZaWe. De gemeente onderzoekt nut en noodzaak van een Extra Oeververbinding (EOV). Mocht deze zinvol blijken, dat wordt nader onderzoek verricht. Voor het MIRT is vooral het oplossende vermogen van een Extra Oeververbinding op het kruispunt N14 – Prins Bernhardlaan van belang.


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019 7.039

8.317

6.723

15.817

18.889

10.109

Baten

-1.155

-1.009

-9.375

-12.419

-3.534

-934


7.162

5.714

6.442

6.470

6.575

6.105

Nieuw beleid

Accountmanager bedrijven Economische agenda Centrummanager Pilot regelluwe winkelgebieden Recreatie en toerisme Uitvoering verkeer- en vervoersplan Motie buslijn 47 uitvoeren Ruimte nieuw beleid programma 4

Budget (*€ 1.000) 2016 95 75 150 15 30 168 33 25

2017 95 75 150 0 30 127 33 25

2018 95 75 150 0 30 74 33 25

2019 0 75 0 0 30 74 33 0

42


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

5.888

5.904

Lasten ruimtelijke ontwikkeling

6.866

recreatie en toerisme grondzaken en vastgoed economie

7.705

6.133

6.025

279

364

329

329

330

330

29.178

9.062

9.469

13.244

15.464

13.987

595

786

965

794

795

526

bereikbaarheid

8.317

6.723

15.117

18.189

9.409

7.039

Totaal Lasten

45.235

24.639

32.014

38.582

31.886

27.785

-2.230

-2.503

-2.199

-1.883

-1.640

-1.417

Baten ruimtelijke ontwikkeling recreatie en toerisme grondzaken en vastgoed economie

-3

-62

-2

-2

-2

-2

-12.956

-9.084

-9.164

-12.964

-15.194

-13.799 -102

-90

-102

-102

-102

-102

bereikbaarheid

-1.155

-1.009

-934

-934

-934

-934

Totaal Baten

-16.454

-12.759

-12.391

-15.885

-17.872

-16.253

28.781

11.880

19.623

22.696

14.014

11.532

28.781

11.880

19.623

22.696

14.014

11.532

3.442

700

700

700

700

-

3. Onttrekking uit reserve

-20.554

-1.485

-8.619

-11.608

-2.600

-0

Resultaat

11.670

11.095

11.704

11.788

12.114

11.532

Saldo van baten en lasten 1. Saldo van baten 2. Storting in reserve

Verschillenanalyse begroting 2015 – begroting 2016 Lasten Binnen het programma economie en ruimtelijke kansen zijn de lasten ten opzichte van de begroting 2015 toegenomen. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de extra afschrijving op de investeringen voor de bereikbaarheid van Stompwijk. De extra lasten worden gedekt door de reserve Bereikbaarheid Stompwijk. In het kader van nieuw beleid hebben wij extra middelen opgenomen binnen het beleidsterrein economie voor een centrummanager. De centrummanager draagt tot en met 2018 bij aan het versterken van de samenwerking in en tussen de winkelgebieden, de samenhang en complementariteit van de gebieden en signalering van knelpunten Verder zijn bij de beëindiging van de huisvesting van het ambtelijk apparaat in de Herenstraat 42 de onderhouds- en verzekeringslasten overgeheveld naar dit programma. Dit heeft te maken met de functiewijziging van het pand. Deze lasten zijn opgenomen binnen het beleidsterrein vastgoed. Baten Binnen het programma economie en ruimtelijke kansen zijn de baten ten opzichte van de begroting 2015 afgenomen. Dit wordt met name veroorzaakt door het feit dat er nog geen beeld is van welke ruimtelijke initiatieven wij in 2016 zullen begeleiden op basis waarvan wij conform de WRO een vergoeding ontvangen. Tevens zijn de werkzaamheden aan de tramrails bij Antoniushove en het wandelknooppunt in 2015 afgerond, waardoor de bijdragen van de stadsregio Haaglanden en de provincie Zuid-Holland zijn afgewikkeld. Gerelateerde toevoegingen/onttrekkingen aan reserves Omschrijving

Toevoeging 2016

Onttrekking 2016 43


Reserve Stompwijkseweg Reserve incidentele kosten 2015-2018 Totaal

700

4.000 178 4.178

700

Toelichting reserves Er wordt gestort in de reserve Stompwijkseweg voor de reconstructie van deze weg, dit is conform het raadsbesluit van 1 juli 2015 inzake Project bereikbaarheid Stompwijk. De onttrekking aan de reserve incidentele kosten is voor de juridische ondersteuning bij het project Damcentrum. Geplande investeringen Investeringen (bedragen x € 1.000)

2016

2017

2018

2019

Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten Uitgaven Inkomsten 20159001 Bereikbaarheid Stompwijk / Stompwijkse weg 20159002 Bereikbaarheid Stompwijk / Dr. Van Noortstraat 20159003 Bereikbaarheid Stompwijk / Verbindingsweg 1 (N206-Huysitterweg) 20159004 Bereikbaarheid Stompwijk / Verbindingsweg 2

Uitgaven

Inkomsten

4.000

-

9.100

615

600

500

-

-

-

-

800

-

500

-

-

-

3.141

-

1.000

-

1.000

-

-

-

1.300

-

1.200

-

1.000

-

-

-

20101084 Menroutes Nieuwe Driemanspolder

79

-

-

-

-

-

-

-

20151038 UVP-Extra Oververbinding (1.6) 20151039 UVP-Fietsenstallingen RR Stations (2.2) 20151040 UVP-Fietsverbinding CBS/Sterroute (2.5)

100

-

100

-

-

-

-

-

100

-

-

-

-

-

-

-

800

800

-

-

-

-

-

-

20151042 UVP-Maatregelen Duivensteijn (5.3)

280

-

-

-

-

-

-

-

20161003 OV armaturen 2016

200

-

-

-

-

-

-

-

20161004 OV lichtmasten 2016 20161005 Groot onderhoud kunstwerken beton 2016

200

-

-

-

-

-

-

-

150

-

-

-

-

-

-

-

20161011 Verkeersregelinstallaties 2016 20161012 Verv./reconstr.diverse asfaltwegen 2016 20161036 UVP-Maatreg.Duivensteijn info.syst.5.3

450

-

-

-

-

-

-

-

350

-

-

-

-

-

-

-

100

-

-

-

-

-

-

-

20161037 UVP-Extra laadpalen (6.2)

100

-

100

-

-

-

-

-

35

18

-

-

-

-

-

-

600

-

-

-

-

-

-

-

20161038 UVP-Extra parkeerplaatsen (5.4) 20161039 UVP-Fietsverbinding 't Loo 20171001 Groot onderhoud kunstwerken beton 2017

-

-

150

-

-

-

-

-


-

-

200

-

-

-

-

-

20171005 OV lichtmasten 2017

-

-

200

-

-

-

-

-

20171009 Verkeersregelinstallaties 2017 20171010 Verv./reconstr.diverse asfaltwegen 2017

-

-

450

-

-

-

-

-

-

-

350

-

-

-

-

-

20171041 UVP-Fietsroute Weigelia

-

-

350

175

-

-

-

-

20181001 Verkeersregelinstallaties 2018 20181002 Groot onderhoud kunstwerken beton 2018

-

-

-

-

450

-

-

-

-

-

-

-

150

-

-

-


-

-

-

-

200

-

-

-

20181004 OV lichtmasten 2018 20181009 Verv./reconstr.diverse asfaltwegen 2018

-

-

-

-

200

-

-

-

-

-

-

-

350

-

-

-

20191011 Verkeersregelinstallaties 2019 20191012 Groot onderhoud kunstwerken beton 2019

-

-

-

-

-

-

450

-

-

-

-

-

-

-

150

-


-

-

-

-

-

-

200

-

20191014 Ov lichtmasten 2019

-

-

-

-

-

-

200

-

44

20191015 Verv./reconstr. diverse asfaltwegen 2019 Totaal Programma

-

-

-

-

-

-

350

-

11.985

818

14.000

790

4.450

500

1.350

-

45

Programma 5 Bestuur, organisatie en veiligheid Het programma bestaat uit de volgende beleidsterreinen: Naam: 5.1 Bestuursstijl 5.2 Dienstverlening 5.3 Financiële middelen 5.4 Organisatie 5.5 Veiligheid en handhaving

Portefeuillehouder(s): Leemhuis Bruines Rozenberg Stemerdink Leemhuis

Visie op het programma Samen met inwoners, instellingen en bedrijven werken we aan de opgaven waar onze gemeente de komende jaren voor staat. We luisteren en maken gebruik van de informatie, kennis en deskundigheid van betrokkenen. We staan open voor initiatieven uit de samenleving. Onze organisatie is er voor de mensen die in Leidschendam-Voorburg wonen, werken en verblijven. Wij zijn een organisatie die onder steeds veranderende omstandigheden het werk doet door vertrouwen te geven, verantwoordelijkheid te nemen en verbinding te maken. Van hieruit stellen wij kwalitatief hoogwaardige dienstverlening aan inwoners, bedrijven en instellingen centraal, zijn wij een moderne, innovatieve werkgever, zijn wij een lerende organisatie en zijn wij een excellente regieorganisatie.

Wat willen we bereiken? Doelstellingen: 1. Wij willen een veilige gemeente waarin de inwoners zich veilig voelen. 2. Wij willen invulling geven aan een open bestuursstijl. Gewenst effect: Effectindicator

Klanttevredenheid dienstverlening gemeente Aantal misdrijfaangiften binnen LeidschendamVoorburg Veiligheidsgevoel van inwoners binnen LeidschendamVoorburg Percentage inwoners dat de vraag: ‘Houdt het gemeentebestuur bij haar beslissingen rekening met de wensen van inwoners?’ heeft beantwoord met: voldoende of geen mening.

Norm

7,5

Realisatiewaarde 2014 8,0

4.235

Streefwaarde 2015 -

Streefwaarde 2016 7,5

4.207

4.207

80%

80,9%

80%

80%

Streefwaarde 2017 -

Streefwaarde 2018 7,5

Streefwaarde 2019

4.207

4.207

4.207

4.207

80%

80%

80%

80%

80%

n.v.t.

80%

n.v.t.

80%

n.v.t.

-

46

1. 2.

3.

4.

Toelichting op de indicatoren: Het klanttevredenheidsonderzoek wordt tweejaarlijks door een extern onderzoeksbureau uitgevoerd. In 2011 waren er binnen Leidschendam-Voorburg 5.408 misdrijfaangiften. Dit is teruggelopen tot 4.207 misdrijfaangiften. Het is niet reëel om te veronderstellen dat dit nog structureel verder zal dalen. Vandaar dat de norm vanaf 2014 op 4.207 is gezet. Naast de objectieve cijfers (politiecijfers) is het interessant om te weten hoe de veiligheid binnen Leidschendam-Voorburg door inwoners wordt ervaren. De laatste jaren fluctueert dit cijfer rondom de 80%. Deze vraag is zowel in 2012 als in 2014 aan de inwoners gesteld.

5.1 BELEIDSTERREIN BESTUURSSTIJL In het coalitieakkoord 2015-2018 “Ondernemend, sociaal, duurzaam en dichtbij” staat een open bestuursstijl centraal. Voorbeelden hiervan tekenen zich inmiddels af: de totstandkoming van de besluitvorming in de raad rond de cultuurvisie en de Stompwijkseweg kunnen beiden rekenen op brede steun bij de betrokkenen. De start van de Initiatieventafel heeft inmiddels geleid tot de opening van de Kledingbank en rugbytrainingen voor kinderen op het terrein van VCC. Het organiseren van De Ontmoeting, een kennismakings- en netwerkbijeenkomst voor inwoners, instellingen en bedrijven, heeft hier aan bijgedragen. Ook in Park Arentsburgh is gekozen voor een andere aanpak: door eerst input van bewoners letterlijk op te halen uit het park is samen met de betrokkenen gezocht naar een gemeenschappelijke oplossing. Toen die niet haalbaar bleek, heeft het college een beslissing genomen. De gemeente wil hierop voortborduren en zich ontwikkelen tot een regie voerende gemeente die in open contact staat met de samenleving. Met de ingezette open bestuursstijl wil het college zichtbaar en aanspreekbaar zijn en open staan voor signalen en initiatieven. Inwoners, instellingen en bedrijven worden in een vroeg stadium betrokken bij de totstandkoming van visies, plannen en beleid. Van de aanwezige deskundigheid en kennis in de samenleving wordt graag gebruik gemaakt. De ambtelijke organisatie vertaalt deze bestuursstijl in houding en gedrag door klantgericht en dienstverlenend te denken in mogelijkheden. Inwoners, instellingen en bedrijven worden consistent en integraal in het proces meegenomen. Samen geven we de herijking van de strategische visie uit 2006 vorm. Jaarlijks bespreken raad en college met elkaar de onderlinge verhoudingen en gehanteerde werkwijze om te bezien in hoeverre de effectiviteit kan worden verbeterd. Op basis van dit jaarlijkse gesprek worden gezamenlijk maatregelen getroffen en proces- procedurevoorstellen gemaakt. Daarnaast wil het college de ingezette, andere bestuursstijl verder vormgeven in de samenwerking met de raad. Met het programma Moderne Overheid 2.0 wil het college de dienstverlening aan burgers, bedrijven en instellingen verbeteren. Het is dan ook van groot belang deze groepen zo goed mogelijk bij het proces te betrekken. Daarnaast is een belangrijke rol weggelegd voor de raad, zowel in zijn volksvertegenwoordigende als zijn kaderstellende taak. Naast de formele stukken die ter besluitvorming worden voorgelegd, zal de raad worden gevraagd mee te denken (beeldvorming) over zaken als de digitalisering van de dienstverlening, de nieuwe website, de vernieuwing van de planning & control en de begrotingsapp.

47

Tegen de achtergrond van deze interactieve beleidsvorming en de continue ontwikkeling van onderwerpen werken wij vanuit een heldere visie en koers, met een collegeprogramma op hoofdlijnen in de vorm van een “infomural”. Deze infomural draagt bij aan het gesprek over de strategischbestuurlijke prioriteiten voor Leidschendam-Voorburg: door de onderwerpen te benoemen waarvoor de raad a priori een kaderstellende rol voor zichzelf ziet weggelegd door er in een vroegtijdig stadium over te willen spreken, wordt de agenda van de raad bepaald. Het college geeft hier uitvoering aan door korte, duidelijke voorstellen voor te leggen aan de raad, gericht op die kaderstellende rol. Waar mogelijk wordt de raad keuzeruimte geboden via meerdere scenario’s. Hiermee krijgt de strategische raadsagenda meer vorm en ondersteunen de onderwerpen die ter besluitvorming worden voorgelegd de verschillende, zich ontwikkelende rollen die raad en college hebben en de open, transparante wijze waarop het college verantwoording aflegt aan de raad.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunt Nieuwe bestuursstijl door raad, college griffie en ambtelijke organisatie.

Omschrijving Dit betekent een doorontwikkeling tot een regie voerende gemeente. Een gemeente die regisseert, stimuleert en faciliteert.

Wat gaat het kosten ? Beleidsterrein Bedragen x € 1.000,Lasten Baten Totaal van baten en lasten

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

1.295

1.308

1.118

1.184

1.245

1.178

-4

-

-318

-

-

-

1.291

1.308

800

1.184

1.245

1.178

5.2 BELEIDSTERREIN DIENSTVERLENING Het hebben van een Klant Contact Centrum is een basisvoorziening. Wij werken vanuit het klantbelang en hebben daarvoor de beschikking over een volledig klantbeeld. Onze dienstverlening is op orde. Onze dienstverlening wordt digitaal aangeboden, tenzij persoonlijk contact een meerwaarde heeft. Digitaal is standaard als het kan en persoonlijk maatwerk volgt als de situatie daarom vraagt. We zoeken bij de inzet van de verschillende dienstverleningskanalen naar de balans tussen kwaliteit en efficiency. Wij werken regionaal samen met onze partners om onze dienstverlening lokaal te verbeteren. We werken zoveel mogelijk met (technische) standaarden waardoor bijvoorbeeld samenwerking op ICT gebied gemakkelijker wordt en we gegevens eenvoudiger met elkaar kunnen delen. We zoeken daarbij naar de balans tussen regels, vertrouwen en privacy. We trekken samen met onze partners op in de richting van rijk en leveranciers, waaronder technische leveranciers. Wij benaderen burgers en bedrijven vanuit de principes van Hostmanship. Wij werken op basis van vertrouwen en kiezen voor regisseren en faciliteren in plaats van reguleren. Onze blik op de toekomst is dat burgers en bedrijven zelfredzaam zijn en hun pad binnen onze (digitale) dienstverlening zelfstandig kunnen bewandelen. Omdat dit nogal wat vraagt van de organisatie is het programma De moderne overheid gestart. Dit programma heeft een antenne voor ontwikkelingen en trends en initieert en verbindt activiteiten en projecten om onze ambities te bereiken.

48

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving De doorontwikkeling van de gemeentelijke De klanten kunnen gebruik maken van onze website. verbeterde digitale dienstverlening. Het thuis bezorgen van reisdocumenten en Onderzoeken of dat levering van diensten zoals rijbewijzen. paspoorten, ID-kaarten en rijbewijzen thuis kan plaatsvinden. Opstellen en uitvoeren van nieuw parkeerbeleid Nagaan hoe met gebruik van moderne technologische middelen de dienstverlening op het terrein van parkeren verbeterd kan worden. De uitvoering van het nieuwe Een betere dienstverlening op het terrein van het evenementenbeleid. evenementenbeleid. Ontwikkelingen & risico’s Dienstverlening De maatschappij is aan verandering onderhevig. Burgers verwachten steeds meer van hun overheid. Burgers wensen zaken gemakkelijk en op elk moment te kunnen regelen. Het is aan de overheid om de dienstverlening hierop te laten aansluiten. Digitalisering is hierbij onvermijdelijk en noodzakelijk. Ook de fysieke levering van diensten bij burgers thuis neemt toe. Omgevingswet Het voornemen van het Kabinet is om in 2018 de nieuwe Omgevingswet in te voeren, waarin een groot aantal wetten op ruimtelijk-planologisch gebied worden samengevoegd. Op 1 juli jongstleden heeft de Tweede Kamer ingestemd met het betreffende wetsvoorstel dat nu bij de Eerste Kamer ligt. De impact is potentieel fors en is op dit moment nog niet in te schatten.


Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

2.938

3.049

3.369

3.485

3.520

3.162

Baten

-1.408

-1.466

-1.470

-1.565

-1.565

-1.218


1.530

1.583

1.899

1.920

1.955

1.944

5.3 BELEIDSTERREIN FINANCIËLE MIDDELEN Wij werken financieel verantwoord en toekomstgericht en willen onze financieel gezonde positie behouden. Wij hanteren een goede balans tussen (nieuwe) investeringen en de risico’s die daarmee gepaard gaan en de buffers die daartegenover staan (het weerstandsvermogen). Wij voeren een nadere analyse uit naar de (grote) projecten in de gemeente, met als doel cumulatie van risico’s te voorkomen. Om risico’s te spreiden, zorgen wij voor een evenwichtige spreiding van projecten in de tijd. Jaarlijks wordt in de begroting en de jaarrekening over de algemene en bestemmingsreserves op zodanige transparante wijze gerapporteerd, dat door de gemeenteraad kan worden beoordeeld of heroverweging van de bestemming van de reserve of een deel daarvan mogelijk is of niet. Ten aanzien van reserves of delen daarvan die niet langer nodig zijn, wordt voorgesteld die over te hevelen naar de algemene reserve vrij besteedbaar. 49

De komende periode wordt gewerkt aan het verbeteren van de inzichtelijkheid van de begroting.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Uitvoering geven aan operationele financiële Door de raad vast te stellen normen en criteria afspraken die worden gehanteerd als bewakings- en sturingsinstrumenten voor een financieel gezonde gemeente met daarbij in ieder geval aandacht voor de omvang van de weerstandscapaciteit in relatie tot het risicoprofiel van de gemeente en de verhouding eigen vermogen - vreemd vermogen. Uitvoering geven aan risicomanagement. Ontwikkelen van een (vertrouwelijke) risicorapportage met daarin onder andere een inventarisatie van de belangrijkste (positieve en negatieve) risico’s, de beoordeling hiervan en mogelijke beheersmaatregelen. De rapportage staat naast de verplichte wijze waar in de begroting en jaarrekening over (positieve en negatieve) risico’s wordt gerapporteerd. Nota reserves en voorzieningen Deze nota gaat in op de reserves en voorzieningen in combinatie met het weerstandsvermogen en het risicoprofiel. Doorontwikkeling van de planning- en De komende periode wordt gewerkt aan het controlproducten verbeteren van de inzichtelijkheid van de programmabegroting.


Rekening 2014


Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

3.192

6.137

3.685

1.970

1.660

1.637

-727

-153

-3.635

-1.929

-1.902

-1.143

2.465

5.984

50

41

-242

494

5.4 BELEIDSTERREIN ORGANISATIE Om alle bestuurlijke en organisatorische ambities de komende jaren waar te kunnen maken en in te kunnen spelen op externe ontwikkelingen die op ons af komen, moeten de ambtelijke organisatie en haar medewerkers zich continu blijven ontwikkelen. Ontwikkelingen waar in 2015 op wordt ingezet zijn de regieorganisatie, de nieuwe bestuursstijl, hostmanship en Het Nieuwe Werken. Het gaat om een totaalontwikkeling van een moderne overheid die klaar is voor de toekomst, ten diensten van de inwoners.

50


Rekening 2014


Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

21.362

22.746

23.248

22.943

22.892

22.858

-215

-105

-120

-120

-120

-120

21.147

22.641

23.118

22.823

22.772

22.738

5.5 BELEIDSTERREIN VEILIGHEID EN HANDHAVING De komende periode wordt uitvoering gegeven aan het veiligheidsbeleid 2015-2018 en het handhavingsbeleid 2016-2019 door het realiseren van de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s. Hierin wordt onder meer gewerkt aan het verminderen van het aantal woninginbraken, het tegengaan van (jeugd)overlast en – criminaliteit vanuit de lokale kamer en het Veiligheidshuis op casus- en [1]. gezinsniveau Daarnaast wordt onderzocht of op de doelgroep ouderen meer aandacht benodigd is op het gebied van veiligheid en willen we de verantwoordelijkheid bij burgers stimuleren door de buurtpreventieteams een extra impuls te geven. Om zo effectief en efficiënt mogelijk te werken kijken we naar de samenwerking met de netwerkpartners zoals de Veiligheidsregio Haaglanden, het Veiligheidshuis Haaglanden, de Omgevingsdienst Haaglanden en de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Haaglanden. De gemeente moet veilig zijn en inwoners moeten zich ook veilig voelen. De gemeente kan niet alleen de veiligheid waarborgen. Binnen het veiligheidsbeleid neemt de gemeente een regierol in. Naast de hulpverleningsorganisaties zoals politie en brandweer hebben bedrijven en inwoners een eigen verantwoordelijkheid als het om veiligheid gaat. Handhavings- en veiligheidsissues worden integraal samen met de partners zoveel mogelijk opgepakt.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunten Omschrijving Extra impuls geven aan buurtpreventieteams Stimuleren van burgers Uitvoering geven aan de op te stellen integrale Ouderen zijn en voelen zich veilig in de aanpak over ouderen en veiligheid gemeente Uitvoering geven samen met partners aan de Het aantal woninginbraken valt niet hoger uit dan integrale aanpak woninginbraken het aantal inbraken in 2014

Nieuw beleid

Buurtpreventieteams Ouderen en veiligheid Informatiepunt Voorburg Vierde wethouder Ruimte nieuw beleid programma 5

Budget (*€ 1.000) 2016 20 20 75 70 25

2017

2018 20 20 75 70 25

2019 20 20 75 70 25

20 20 75 70 0

[1]

De lokale kamer levert een bijdrage aan de effecten binnen het beleidsterrein veiligheid en handhaving, maar is inhoudelijk opgenomen in programma 2. 51


Rekening 2014


Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

5.800

6.295

6.040

5.864

5.802

5.802

-116

-96

-7.700

-7.700

-7.700

-7.700

5.684

6.199

-1.660

-1.836

-1.898

-1.898

Nieuw beleid

Budget (*€ 1.000) 2016 20 20 75 70 25

Buurtpreventieteams Ouderen en veiligheid Informatiepunt Voorburg Vierde wethouder Ruimte nieuw beleid programma 5

2017

2018 20 20 75 70 25

2019 20 20 75 70 25

20 20 75 70 0

5.6 FINANCIËLE SAMENVATTING Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

bestuursstijl

1.295

1.308

1.118

1.184

1.245

1.178

dienstverlening

2.938

3.049

3.369

3.485

3.520

3.162

Beleidsterrein Bedragen x € 1.000,-

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Lasten

financiële middelen organisatie veiligheid en handhaving Totaal Lasten

3.192

6.137

3.685

1.970

1.660

1.637

21.362

22.746

23.248

22.943

22.892

22.858

5.800

6.295

6.040

5.865

5.803

5.803

34.586

39.535

37.459

35.447

35.120

34.638

Baten bestuursstijl

-4

-

-318

-

-

-

-1.408

-1.466

-1.470

-1.565

-1.565

-1.218

financiële middelen

-727

-153

-152

-151

-151

-151

organisatie

-215

-105

-120

-120

-120

-120

veiligheid en handhaving

-116

-96

-8

-8

-8

-8

dienstverlening

Totaal Baten

-2.470

-1.819

-2.068

-1.844

-1.843

-1.497


32.116

37.716

35.392

33.604

33.276

33.142

32.116

37.716

35.392

33.604

33.276

33.142

1. Saldo van baten 2. Storting in reserve 3. Onttrekking uit reserve Resultaat

2.849

3.408

0

0

0

0

-5.937

-9.279

-3.483

-1.777

-1.751

-992

29.028

31.844

31.909

31.826

31.525

32.150

Verschillenanalyse begroting 2015 – begroting 2016 Lasten Ten opzichte van de begrotingsramingen 2015 komen in de meerjarenbegroting 2016-2019 onder het beleidsterrein Organisatie de effecten tot uitdrukking van de investeringen voor het programma De Moderne Overheid. De financiële ruimte voor de lasten van deze investeringen (conform het investeringsplan) was in de meerjarenramingen 2015-2018 geraamd onder het beleidsterrein Financiële middelen.

52

Daarnaast is er een daling van de lasten voor het beleidsterrein financiële middelen door de oplevering van het project centrale huisvesting en de besparingen op de bedrijfsvoering. In 2016 is de laatste (lagere) tranche van de frictiekosten voor de gemeentelijke organisatie als gevolg van de kerntakendiscussie geraamd. De invoering van het Individueel keuzebudget (vooral de vakantiegelden) als uitvloeisel van de caogemeenten leidt in 2016 tot een incidentele last binnen het beleidsterrein financiële middelen. In overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording moeten deze gelden worden verantwoord in het jaar waarin de rechten zijn opgebouwd. Deze incidentele last wordt gedekt door een onttrekking aan de algemene reserve vrij aanwendbaar. In de begroting 2015 is een incidenteel budget geraamd voor de aanpassing van de gemeentelijke website binnen het beleidsterrein bestuursstijl en een eenmalige afkoopsom voor het onderhoud van de brandkranen dat door Dunea wordt uitgevoerd in het beleidsterrein veiligheid en handhaving. Baten Het rijk heeft de vergoedingen voor processenverbaal afgeschaft. Dit betekent dat de gemeente met ingang van 2016 geen vergoedingen meer ontvangt van het rijk voor het uitschrijven van bestuurlijke strafbeschikkingen. Als gevolg hiervan dalen de baten voor het beleidsterrein veiligheid en handhaving. De liquidatie van het stadsgewest Haaglanden leidt tot een positief liquidatiesaldo. In 2016 is de tweede uitkering van het liquidatiesaldo geraamd binnen het beleidsterrein bestuursstijl.

Gerelateerde toevoegingen/onttrekkingen aan reserves Omschrijving (bedragen x € 1.000) Algemene reserve vrij besteedbaar Reserve dekking afschrijvingslasten Reserve herwaardering activa Reserve nieuw beleid Reserve incidentele kosten 2016-2018 Totaal

Toevoeging 2016

Onttrekking 2016 -1.569 -639 -450 -700 -125 -3.483

Toelichting op de reserves Aan de algemene reserve vrij besteedbaar wordt het grootste deel onttrokken voor het Individueel keuzebudget als onderdeel van de CAO-Gemeenten. Daarnaast vindt een onttrekking plaats voor armoedebestrijding (beleidsplan Minimabeleid 2015-2018). Uit de reserve dekking afschrijvingslasten wordt voor 2016 een bedrag onttrokken voor de dekking van kapitaalasten van investeringen met economisch nut, die in overeenstemming met de besluitvorming ten laste van eenmalige middelen komen. De reserve herwaardering activa wordt aangewend voor de dekking van de hogere afschrijvingen als gevolg van de stelselwijziging afschrijving activa in 2010. Voor de dekking van kosten van incidenteel nieuw beleid wordt een bedrag aan de reserve nieuw beleid onttrokken. Aan de reserve incidentele lasten 2015-2018 is een onttrekking geraamd voor de dekking van frictiekosten voor de gemeentelijke organisatie als gevolg van de kerntakendiscussie.

53

Geplande investeringen 2016

2017

2018

2019

uitgaven inkomsten uitgaven inkomsten uitgaven inkomsten uitgaven inkomsten 20151043 Wettelijke implem.gemoderniseerde GBA 20151044 Aansluiting LV WOZ

50

-

50

-

-

-

-

-

20

-

-

-

-

-

-

-

20151045 KCS:e-herkenning aansl.mijn Overheid.nl 20161023 Oracle / Unix 2016

60

-

10

-

-

-

-

-

60

-

-

-

-

-

-

-

20161024 Verv.core Switches

40

-

-

-

-

-

-

-

20161025 Server hardware SBC

-

-

500

-

-

-

-

-

20171021 Back-up (tapedrives) 2017

-

-

60

-

-

-

-

-

300

-

-

-

-

-

-

-

20171035 Vervanging tablets 2017

-

-

315

-

-

-

-

-

20171036 Vervanging netwerkswitches Corbulo 2017 20171037 Vervanging netscalers 2017

-

-

25

-

-

-

-

-

-

-

25

-

-

-

-

-

20171038 Mobile device management

-

-

25

-

-

-

-

-

20171039 Verv. 1e deel grafische werkplekken 2017 20171040 Vervanging tablets bouwinspecteurs 2017 20181034 Verv.mobiele telefonie

-

-

40

-

-

-

-

-

-

-

25

-

-

-

-

-

-

-

-

-

220

-

-

-

20181035 Storage 2018

-

-

-

-

200

-

-

-

80

-

-

-

-

-

-

-

20181043 Wifi vervanging bestaande accespoints 20181044 Verv. Netwerkswitches niet corb./RP1/KW2 20181045 Verv. 2e deel grafische werkplekken 2018 20181046 Vervang.Handhelds HH 2018

-

-

-

-

120

-

-

-

-

-

-

-

25

-

-

-

-

-

-

-

40

-

-

-

-

-

-

-

25

-

-

-

20191022 Oracle / Unix 2019

-

-

-

-

-

-

25

-

20191023 Verv. inbraak- en camerabeveiliging 2019 20191029 Monitoring

-

-

-

-

-

-

31

-

-

-

-

-

-

-

25

-

20191030 Back-Up (tapedrives) 2019

-

-

-

-

-

-

30

-

20191033 Verv. Netwerkswitches RP1/KW2

-

-

-

-

-

-

35

-

20191034 Tokens (software update pointsharp)

-

-

-

-

-

-

25

-

20191035 Verv. 1e deel thin cliënts en monitoren 20191037 Vervangen KCS

-

-

-

-

-

-

128

-

-

-

-

-

-

-

300

-

20191038 Verv. Audio-visuele app. Vergaderruimte 20091046 Tractor New Holland wpnr. 30

-

-

-

-

-

-

125

-

20171031 Vervangen basisregistratie incl.BGT

20181040 Wettelijke basisregistraties (NHR)

35

-

-

-

-

-

-

-

125

-

-

-

-

-

-

-

20161017 Tractor Massey Ferguson wpnr.15

30

-

-

-

-

-

-

-

20161018 VW Caddy wpnr. 68

30

-

-

-

-

-

-

-

20171015 Fiat Strada wpnr. 17

-

-

25

-

-

-

-

-

20171016 Tractor New Holland wpnr. 165

-

-

45

-

-

-

-

-


-

-

30

-

-

-

-

-


-

-

30

-

-

-

-

-

20181015 Pick-up VW Transporter wpnr. 12

-

-

-

-

50

-

-

-

20181016 Pick-up VW Transporter wpnr.31

-

-

-

-

50

-

-

-

20151024 Vrachtwagen Daf wpnr.106

54


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

50

-

-

-


-

-

-

-

-

-

30

-


-

-

-

-

-

-

30

-


-

-

-

-

-

-

25

-


-

-

-

-

-

-

25

-

20191026 Ford Ranger wpnr.63

-

-

-

-

-

-

40

-

830

-

1.205

-

1.530

-

874

-

Totaal programma

55

Programma 6 Algemene dekkingsmiddelen Het programma bestaat uit de volgende beleidsterreinen: Naam: 6.1 Baten belastingen 6.2 Algemene baten

Portefeuillehouder(s): Rozenberg Rozenberg

Visie op het programma Voor de dekking van de kosten van de programma’s beschikt de gemeente over een aantal inkomstenbronnen. Deze inkomsten horen niet tot een programma, maar worden hier weergegeven in een Overzicht algemene dekkingsmiddelen. De opbrengsten van de lokale heffingen waarvan de besteding gebonden is (bijvoorbeeld de rioolrechten, de afvalstoffenheffing en de leges) zijn verantwoord onder de desbetreffende programma´s.

Wat willen we bereiken? Doelstellingen: 1. Algemene lastenverlaging voor inwoners en bedrijven met behoud van voorzieningen. 2. De lastendruk per belastingtarief onder het gemiddelde tarief van andere gemeenten in de regio Haaglanden. 3. Structureel en op de lange termijn kostendekkende heffingen en leges door te voeren. 4. Een structurele sluitende begroting en verantwoorde meerjarenramingen, die jaarlijks tijdig worden vastgesteld. 6.1 BELEIDSTERREIN BATEN BELASTINGEN Onder de algemene dekkingsmiddelen vallen de ramingen voor opbrengsten onroerende zaakbelasting, hondenbelasting, toeristenbelasting en precariobelasting. De beleidsmatige uitgangspunten en de lokale lasten zijn opgenomen in de paragraaf Lokale heffingen. De belastingopbrengsten zijn in onderstaande tabel opgenomen. Belastingsoorten

2015

2016

2017

2018

2019

1.

Onroerende zaakbelasting

10.631

10.495

10.617

10.656

10.537

2.

Hondenbelasting

232

235

235

235

235

3.

Toeristenbelasting

107

108

108

108

108

4.

Precariobelasting

573

424

368

298

228

5.

Reclamebelasting

158

158

-

-

-

11.701

11.420

11.328

11.297

11.108

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Totaal belastingen bedragen x € 1.000

Wat gaat het kosten ? Beleidsterrein Bedragen x € 1.000,Lasten Baten Totaal van baten en lasten

Rekening 2014

Begroting 2015

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

-

175

-

-

-

-

-11.169

-11.701

-11.420

-11.328

-11.547

-11.243

-11.169

-11.526

-11.420

-11.328

-11.547

-11.243

56

6.2 BELEIDSTERREIN ALGEMENE BATEN Dit beleidsterrein bestaat uit de volgende onderdelen: 1. Uitkeringen uit het Gemeentefonds De uitkeringen uit het Gemeentefonds bestaan uit de algemene uitkering, de decentralisatieuitkeringen, de integratie-uitkeringen en met ingang van 1 januari 2015 het deelfonds sociaal domein. De kosten van (nieuwe) wettelijke gemeentelijke taken vinden in principe plaats binnen de daarvoor beschikbare bedragen die wij van het rijk krijgen. 2. Dividend Het gaat om de dividenden van de BNG Bank en ENECO. 3. Saldo financieringsfunctie Het betreft het verschil tussen betaalde en ontvangen rente van de financieringsmiddelen, die door de renteomslag wordt verdeeld over de activa en toegerekend aan de programma´s. 4. Bespaarde rente Over het eigen vermogen van de gemeente wordt een renteopbrengst gecalculeerd. Immers, voor de investeringen die daartegenover staan behoeft niet op de kapitaalmarkt te worden geleend. 5. Onvoorzien Met een post voor onvoorziene uitgaven is in de gemeentebegroting en meerjarenramingen rekening gehouden.

Wat gaan wij daarvoor doen? Activiteiten die gaan bijdragen aan het gewenste effect Speerpunt Omschrijving Een situatie waarin lasten van onverwachte Zorgen voor een goede weerstandscapaciteit, gebeurtenissen kunnen worden opgevangen bestaand uit het budget onvoorzien, en een zonder dat dit ten koste gaat van de realisatie weerstandsvermogen dat solide is geborgd door van de vastgestelde beleidsdoelen. diverse (bestemming)-reserves.

Wat gaat het kosten ? Beleidsterrein Bedragen x € 1.000,Lasten Baten Totaal voor resultaatbestemming

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

-

170

170

230

290

350

-83.948

-103.250

-105.786

-103.252

-103.212

-103.375

-83.948

-103.080

-105.616

-103.022

-102.922

-103.025

57

6.3 FINANCIËLE SAMENVATTING

Beleidsterrein Bedragen x € 1.000,-

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Lasten algemene baten

-

-

-

-

-

baten belastingen

-

175

-

-

-

-

Totaal Lasten

0

175

0

0

0

0

-83.948

-103.250

-105.786

-103.252

-103.462

-103.375

Baten algemene baten baten belastingen

-11.169

-11.701

-11.420

-11.328

-11.297

-11.243

Totaal Baten

-95.117

-114.950

-117.206

-114.580

-114.760

-114.618


-95.117

-114.775

-117.206

-114.580

-114.760

-114.618

Lasten onvoorzien

-

170

170

230

290

350

Totaal Lasten

0

170

170

230

290

350

Saldo van baten en lasten 1. Saldo van baten 3. Onttrekking uit reserve Resultaat

0

170

170

230

290

350

-95.117

-114.605

-117.036

-114.350

-114.470

-114.268

-

-175

-

-

-

-

-95.117

-114.780

-117.036

-114.350

-114.470

-114.268

Verschillenanalyse begroting 2015 – begroting 2016 Algemene baten De uitkeringen uit het gemeentefonds in de begroting 2016 en meerjarenramingen 2017-2019 zijn berekend op basis van de meicirculaire 2015. In deze meicirculaire wordt de gemeente geïnformeerd over de omvang en mutaties van de gemeentefondsuitkeringen. Het opvallendste punt in de meicirculaire is dat het accres ten opzichte van de laatste raming uit de septembercirculaire met uitzondering van 2016 over de gehele periode 2016-2019 neerwaarts wordt bijgesteld. De wijzigingen als gevolg van de tweede fase groot onderhoud Gemeentefonds zijn nog niet volledig verwerkt in de meicirculaire. De nieuwe verdeling is in 2016 slechts gedeeltelijk (33%) verwerkt. De eerder berekende herverdeeleffecten op het onderdeel Ruimtelijke Ordening bleken een zodanig grote verschuiving te veroorzaken dat besloten is hier nader onderzoek naar te verrichten. De verwerking van de uitkomsten van het aanvullende onderzoek wordt meegenomen in de meicirculaire 2016. Op basis van de notitie “voorlopige uitkomsten van de nieuwe verdeling van de algemene uitkering in het gemeentefonds (20 maart 2015) van het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties” is in de kadernota 2015 al rekening gehouden (zie paragraaf 5.2 inzicht in de exploitatiebegroting) met een korting van € 700.000 in 2016 en vanaf 2017 met een korting van € 1.400.000. Deze kortingen zijn nu verwerkt in de meerjarenbegroting.

Baten belastingen De geactualiseerde bouwprognose voor de jaren 2016-2019 en aanpassingen van de WOZ waarden leiden tot lagere OZB-opbrengsten.

58

4. Paragrafen

59

Grondbeleid Algemeen Deze paragraaf gaat in op het grondbeleid van de gemeente in juridische, strategische en financiële zin. In deze paragraaf worden de lopende grondexploitaties, de hierbij behorende risicoprofielen en mutaties ten aanzien van de te treffen voorzieningen besproken. Beleidsmatige verankering Nota Grondbeleid De gemeente beschikt over een Nota Grondbeleid die aansluit op de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en de hierin opgenomen Grondexploitatiewet (Grexwet). Het gemeentelijke uitgangspunt is faciliterend grondbeleid, dat uitgaat van een private grondexploitatie en toepassing van kostenverhaal voor gemeentelijke inzet. Alleen onder bepaalde voorwaarden, die in de Nota Grondbeleid zijn vastgelegd, staat de keuze voor actief grondbeleid, waarbij sprake is van een gemeentelijke grondexploitatie, open. In het kader van de vierjaarlijkse herzieningscyclus, zullen de Nota Grondbeleid en Grondprijzenbeleid in 2015 worden geactualiseerd. Grondexploitaties: resultaten, risico’s en voorzieningen Lopende grondexploitaties In 2016 is er sprake van één lopende (gemeentelijke) grondexploitatie: de Duivenvoordecorridor. De meest recente herziening van deze grondexploitatie dateert eind 2014 en is op 9 december 2014 door de raad vastgesteld. Verliesvoorziening van een grondexploitatie Voor de verwachte verliezen is per grondexploitatie een voorziening gevormd. De voorziening voor de Duivenvoordecorridor omvat de contante waarde van het verwachte verlies. Vaststelling risicoprofiel Aangezien de risico’s bij ruimtelijke projecten substantieel kunnen zijn, is het van groot belang om deze te beheersen. Daarom wordt bij de herzieningen per project een uitgebreide inventarisatie van zowel de positieve als van de negatieve risico’s uitgevoerd, wat leidt tot een concreet overzicht van alle risico’s. Ook wordt door middel van scenariostudies het risicoprofiel financieel (op contante waarde) gewaardeerd. Door dit risicoprofiel financieel te waarderen is ook de aanslag op het weerstandsvermogen inzichtelijk. Toelichting resultaten grondexploitatie Onderstaand worden de resultaten van de grondexploitatie toegelicht, waarna per project wordt ingegaan op de belangrijkste ontwikkelingen in 2016. Totale resultaten grondexploitatie en het project Leidschendam-centrum De onderstaande tabel start met een overzicht van de grondexploitatie met de boekwaarde per 31 december 2014. Daarnaast geeft de tabel een overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven (excl. prijsstijgingen en rentelasten) op basis van de meest recente herziening in de tweede helft van 2014. Dit leidt tot het nominale resultaat. Wanneer op het nominale resultaat de toekomstige prijsstijgingen en rentelasten worden opgeteld, komt men op het resultaat per datum afsluiting, oftewel het resultaat op eindwaarde. De laatste regel geeft het contant gemaakte resultaat weer. Dit bepaalt de benodigde verliesvoorziening.

60

Voor de volledigheid is in deze tabel ook het project Leidschendam-centrum opgenomen. De gemeente voert hier zelf geen actieve grondexploitatie, maar heeft wel gronden verworven, waarvan de boekwaarde op de balans staat. In de toelichtingen per grondexploitatie wordt het verschil met vorig jaar toegelicht. Resultatenoverzicht gemeentelijke grondexploitatie en participatie in Leidschendam-centrum DuivenvoorLeidschenTotaal decorridor damcentrum Boekwaarde per 31-12-2014 28.754 N 6.375 N 35.129N Nog te realiseren inkomsten (excl. prijsstijgingen en 50.360 6.375 56.735 rente) Nog te realiseren uitgaven (excl. prijsstijgingen en 36.330 0 36.330 rente) Resultaat op nominale waarde per 31-12-2014 14.724 N 0 14.724 N Saldo te realiseren prijsstijging en rente 11.998 N 0 11.998 N Resultaat op eindwaarde per datum afsluiting 26.722 N 0 27.722 N Resultaat op contante waarde per 31-12-2014 18.780 N 0 18.780 N bedragen x € 1.000. 1. Duivenvoordecorridor De gemeente Leidschendam-Voorburg heeft samen met de provincie Zuid-Holland, Rijk en buurgemeente Voorschoten de ambitie om het karakteristieke landschap tussen beide gemeenten te behouden en te versterken. Dit gebied noemt men de 'Duivenvoordecorridor'. De in 2014 gerealiseerde kosten hebben betrekking op planuitwerking, grondverwerving, bodemonderzoeken en sanering. De opbrengsten hebben betrekking op een ontvangen (voorschotten) op verleende subsidies. In het najaar van 2014 heeft een tweede actualisatie van de grondexploitatie plaatsgevonden. Dit leidde tot een neerwaartse bijstelling van het berekende resultaat op contante waarde per 31 december 2014 met ca. € 14,3 mln. Het resultaat op contante waarde per 31 december 2014 is hiermee becijferd op ca. -/- € 18,8 mln. Voor dit berekende negatieve resultaat is een voorziening getroffen ten laste van de opgeheven Algemene reserve grondexploitaties en de Algemene reserve vrij besteedbaar. Het risicoprofiel van de grondexploitatie wordt per 31-12-2014 becijferd op ca. -/- € 3,5 mln. Er is sprake van een negatief risicoprofiel, oftewel de negatieve risico’s zijn groter dan de positieve risico’s (kansen). Op 20 januari 2015 heeft de gemeente ingestemd met een procesvoorstel ‘Heroriëntatie Duivenvoordecorridor’. Doel van de heroriëntatie is om met nieuwe ogen naar de invulling van het project tegen de achtergrond van de huidige doelstellingen te kijken. Daarbij wordt gewerkt met de naam ‘Nieuw Duivenvoordecorridor’. De verwachting is dat in de tweede helft van 2015 besluitvorming in de raad plaatsvindt, welke basis biedt voor de herziening van de grondexploitatie per 2016. Omdat het financieel resultaat hiervan op dit moment nog niet bekend is, zal de begroting voor 2016 vooralsnog aangepast worden op grond van de meest recente (tweede) herziening 2014. 2. Gemeentelijke deelname in VOF Leidschendam Centrum De gemeente heeft ten behoeve van de herontwikkeling van het centrum van Leidschendam samen met de ontwikkelingscombinatie Schouten & de Jong / Bouwfonds (SJB) een VOF opgericht. In deze VOF Leidschendam Centrum heeft de gemeente een aandeel van 50%. SJB heeft eveneens een aandeel van 50%. In financiële zin heeft de gemeentelijke deelname tot gevolg dat de gemeente voor

61

50% deelt in het exploitatieresultaat en het risicoprofiel van de grondexploitatie van de VOF. Dit betekent dat voor het gemeentelijke aandeel in het verwachte negatieve resultaat een voorziening gevormd zou moeten worden. Het resultaat wordt echter licht positief verwacht, zodat er geen voorziening nodig is. In 2016 worden twee percelen grond aan de Rijnlandstraat uitgegeven. Daarna zal tot en met 2020 sprake zijn van gemiddeld twee gronduitgiftes per jaar. Na de laatste grondlevering wordt de VOF ontbonden. Financiële afwikkeling tussen gemeente en VOF De gemeente heeft gronden verworven in het gebied. Daarnaast draagt de VOF in opdracht van de gemeente zorg voor het woon- en bouwrijpmaken van deze gronden. De boekwaarden van deze gronden, inclusief de bijkomende kosten, staan daarom op de balans van de gemeente. Hier tegenover staat een schuld van de gemeente aan de VOF in de vorm van een door de VOF aan de gemeente verstrekte geldlening. De gemeente verkoopt in delen de gronden aan de VOF. Deze verkopen worden gebruikt om de lening af te lossen. Aan het einde van het project is de lening geheel afgelost met de verkoopopbrengsten. Nieuwe grondexploitaties In de nabije toekomst worden binnen de gemeente diverse ruimtelijke ontwikkelingen voorzien. Voor zover deze betrekking hebben op de (her)ontwikkeling van bij de gemeente in bezit zijnde gronden zal per situatie, op basis van een te formuleren ontwikkelstrategie, bepaald worden of opening van een grondexploitatie opportuun is. Nog niet in exploitatie genomen gronden Er is op dit moment geen sprake van nog niet in exploitatie genomen gronden bij de gemeente.

62

Onderhoud Kapitaalgoederen Algemeen Deze paragraaf bevat het beleid ten aanzien van het planmatig onderhoud van de gemeentelijke kapitaalgoederen. Aan de orde komen het integraal Beheerkwaliteitplan (Bkp) met de onderliggende plannen en het gemeentelijk gebouwenbestand. Aan het einde van de paragraaf is een tabel met kerncijfers en een overzicht van de in de begroting 2016 en meerjarenramingen 2017-2019 geraamde onderhoudskosten van de kapitaalgoederen opgenomen. Het beleid ten aanzien van (de kwaliteit van) het onderhoud van kapitaalgoederen is direct van invloed op de jaarlijkse lasten die daarmee zijn gemoeid. Integraal Beheerkwaliteitplan (Bkp) Kwaliteit en variëteit van de leefomgeving zijn belangrijke uitgangspunten voor de leefbaarheid van de omgeving. Het Bkp voorziet in instrumenten waarmee de kwaliteit van de fysieke omgeving op een eenduidige manier vastgesteld kan worden. Binnen dit kwaliteitsbeleidskader worden gebieden getypeerd en gekoppeld aan gewenste kwaliteitsbeelden. Het Bkp is dus het overkoepelende plan van de verschillende beleid- en beheerplannen voor bijvoorbeeld wegen, rioleringen, waterbeheer, groen, openbare verlichting, enz. Op de onderliggende plannen wordt hierna ingegaan. De financiële consequenties voortvloeiende uit het Bkp zijn verwerkt in de verschillende beheerplannen en in de begroting 2016. Overzicht beheerplannen begrotingsjaar 2016 Bestuurlijk Beheerplannen vastgesteld d.d. Looptijd t/m

Financiële vertaling in begroting

Opmerking

Wegen

2015 *

2015 - 2019

Vaststelling Q4 - 2015

Kunstwerken

2015 *

2015 - 2020


Watergangen (WRP)

2015 *

2015 - 2021


Riolering (WRP)

2015 *

2015 - 2021


Groenbeheerplan Wijk Essesteijn

2012

2012 - 2016

Ja

Groenbeheerplan Wijk ‘t Lien

2013

2013 - 2017

Ja

Groenbeheerplan Wijk de Rietvink

2013

2013 - 2017

Ja

Groenbeheerplan Wijk Leidschendam Zuid

2015 *

2015 - 2019

Groenbeheerplan Wijk Voorburg West

2016 *

2016 - 2020

Groenbeheerplan Wijk Park Leeuwenbergh

2016 *

2016 - 2010

Speelvoorzieningen

2005

2006 - 2015

Openbare verlichting

2015 *

2016 - 2020

Vaststelling Q 4 2015

Verkeersregelinstallaties

2015 *

2015 - 2025

Vaststelling Q 4 2015

2015

2015 - 2020

Gebouwen


Vaststelling Q1 – 2016 Vaststelling Q1 - 2016

Ja

Ja

De beeldkwaliteit van de openbare ruimte wordt gemonitord conform de landelijke CROW (Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in grond-, water- en wegenbouw) beeldmeetlatten. Dit is landelijk 63

een methode die aansluit op beheerssystemen en onderhoudsbestekken. In 2015 is het monitoringsplan herzien waarbij 1 x per maand de openbare ruimte wordt gemonitord op de aanwezige beeldkwaliteit. Wegen Het beleid ten aanzien van wegen ligt vast in het Bkp. In 2016 vormen de technische inspecties, die in het najaar van 2014 zijn uitgevoerd, de belangrijkste input voor de te leveren beheersinspanning. Daarnaast zijn ook de uitkomsten van de schouwen gebruikt bij het opstellen van de uitvoeringsplannen. Tevens is in 2015 een beheerplan wegen opgesteld. Dit beheerplan zal o.a. de input leveren om te bezien of er een andere wijze van financiering tot de mogelijkheden behoord. Het onderhoudsprogramma elementenverharding wordt voor de gehele gemeente LeidschendamVoorburg berekend en vastgesteld. Het jaarprogramma voor elementen –en asfaltverhardingen is begin eerste kwartaal 2016 beschikbaar. Zowel uit de technische inspecties voor het wegbeheerprogramma als uit het schouwen in het kader van het Bkp blijkt dat het kwaliteitsniveau aan de gestelde normen (gemiddeld niveau B) van veiligheid en beeldkwaliteit voldoet. Kunstwerken De kunstwerken voldoen aan de gemeentelijke kwaliteitseisen. In 2015 is een beheerplan kunstwerken opgesteld. Dit beheerplan zal de input vormen voor de uit te voeren maatregelen in 2016 en verder. Bij gebruik van houten onderdelen zal gebruik worden gemaakt van FCS-gekeurd hout. Bij overige onderdelen zal steeds een onderhoudsvrije of onderhoudsarme keuze worden gemaakt. Riolering en (grond)water Gemeenten hebben een steeds grotere rol bij het beheer van regen- en grondwater in bebouwd gebied. De gemeente is verantwoordelijk voor transport en verwerking van water in het openbaar gebied. Het nieuwe Water en Rioleringsplan 2016-2021 (WRP) wordt naar verwachting in december 2015 ter besluitvorming aangeboden aan de gemeenteraad. Dit WRP vervangt het afgelopen Gemeentelijk Riolerings Plan (GRP) en Waterplan. In het WRP zijn het gemeentelijke beleid en de maatregelen opgenomen om aan de vigerende milieuwetgeving te voldoen, en bevat het aanleggen, vervangen en verbeteren van riolering, drainage, gemalen en duikers en de financiële dekking. De huidige begroting 2016 is dus nog gebaseerd op het oude GRP en Waterplan. De wijze van dekking van het WRP zal na vaststelling door de gemeenteraad worden vertaald in de begroting van 2016 en daarna. Afhankelijk van de besluitvorming over het WRP, kan dit leiden tot het aanpassen van het riooltarief voor 2016. Hierbij wordt uitgegaan van een kostendekkend tarief van 100% en wordt gewerkt met een egalisatiereserve om jaarlijkse variaties in het tarief te voorkomen en om onvoorziene uitgaven op te kunnen vangen. In het WRP wordt voorgesteld alle gemeentelijke watertaken te financieren middels de rioolheffing en deze dus te verbreden met de grondwater en hemelwater taken. De gemeentelijke werkwijze is in lijn met het Samenwerken in de Afvalwaterketen, dat in 2013 in samenwerking met het Hoogheemraadschap van Delfland en de veertien omliggende gemeenten is vastgesteld. Deze samenwerking is vormgegeven in het Netwerk Afvalwaterketen Delfland (NAD). Deze netwerkorganisatie werkt aan het realiseren van gezamenlijke doelen op het gebied van kennis, kwetsbaarheid en kosten. In 2015 wordt er verder uitwerking gegeven aan de wijze van samenwerken zoals deze voor de gemeente toepasbaar en wenselijk is. Momenteel zijn samenwerkingsmogelijk- heden in onderzoek op het gebied van gemalenbeheer met het NAD en ook de werkorganisatie Duivenvoorde. De samenwerking komt voort uit het nationaal Bestuursakkoord Water tussen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Unie van Waterschappen met als doel reële besparingen op het gebied van rioleringen waterbeheer in het jaar 2020 te realiseren.

64

In 2016 worden het beleid en de maatregelen, zoals opgenomen in het WRP in lijn met de vingerende milieuwetgeving gecontinueerd. Hiermee wordt een sterke kwalitatieve bijdrage geleverd aan het beleidsuitgangspunt dat het water in de gemeente een bijdrage levert aan de waterkwaliteit, de kwaliteit van de leefomgeving en ecologische waarden. Indien de bestaande riolering op basis van onderhoudsstaat vervangen dient te worden, is het een beleidsuitgangspunt dat, waar technisch en ruimtelijk mogelijk, een gescheiden stelsel wordt aangelegd. Het afkoppelen komt voor rekening van de gemeente, tenzij er een samenwerking van gezamenlijke belangen speelt met andere partijen in de waterketen. Bij rioolvervangingen wordt nadrukkelijk de afstemming met overige infrastructurele disciplines gezocht en zo mogelijk op buurt of wijkniveau gewerkt. Bij de inrichting van het openbaar gebied speelt het voorkomen van schade door wateroverlast door extreme neerslag mee. Stedelijk Waterbeheer In 2015 worden met het Hoogheemraadschap van Delfland en het Hoogheemraadschap van Rijnland nadere afspraken gemaakt over de overdracht van het beheer (baggeren) van het stedelijk water. Het uitgangspunt is dat Rijnland in opdracht van de waterbeheerders (gemeente en hoogheemraad- schappen) alle gemeentelijke watergangen gaat beheren. De voorbereiding en uitvoering van baggerwerkzaamheden van de 3 partijen zijn al vanaf 2013 beter afgestemd. In 2011 is een Bagger- en Beschoeiingenplan 2011-2020 uitgewerkt en in een uitvoeringsplanning geëffectueerd. In 2016 zal de uitvoering ervan worden gecontinueerd waarbij de realisatie meer gericht zal zijn op het omzetten van harde beschoeiingen tot meer natuurvriendelijker oevers. Waar mogelijk worden deze werkzaamheden integraal met overige beheermaatregelen in de buitenruimte uitgevoerd. De visie van het gemeentelijke waterplan is vertaald naar concrete projecten c.q. maatregelen op het gebied van stedelijk waterbeheer. Deze projecten maken zoveel mogelijk deel uit van de herinrichting van wijken en worden zoveel mogelijk gefinancierd uit beheergelden. Daarnaast worden in het WRP onderzoeksprojecten opgenomen. Waar dit wettelijk gezien mogelijk is, vindt financiering via de rioolheffing plaats. De overige projecten komen ten laste van de algemene middelen. Groen Het Groenstructuurplan biedt met het Bkp en de in 2013 vastgestelde bomennota de uitgangspunten voor het beheer en onderhoud van het groen. Deze plannen vormen de basis voor de uitwerking van de wijkgroenbeheerplannen. Het wijkgroenbeheerplan voor ’t Lien/De Rietvink is in juni 2013 vastgesteld door het college. Komende 5 jaar worden de renovatiemaatregelen die hierin worden voorgesteld, uitgevoerd. In de tweede helft van 2015 is naar verwachting het wijkgroenbeheerplan voor Leidschendam-Zuid en de Zeeheldenwijk afgerond. Vervolgens worden uit dit plan in het vierde kwartaal van 2015 ook de eerste renovatiemaatregelen uitgevoerd. In 2015 wordt ook wijkgroenbeheerplan voor Voorburg West opgesteld. In 2016 volgt Voorburg Oud en Prinsenhof. In 2015-2016 worden in de wijk De Zijde het riool en de gas- en waterleiding vervangen. Hiervoor moeten de bomen in het trottoir verwijderd worden. Vervolgens zal gezamenlijk met bewoners bekeken worden waar bomen worden terug geplant. In de toekomst zal de groenrenovatie steeds vaker samen oplopen met rioolvervanging en vervanging van kabels en leidingen, zoals bij de Voorburgseweg, Broekslootkade e.o. . Hierbij worden de aanbevelingen uit de Bomennota overgenomen.

65

Openbare verlichting In 2016 worden op grond van het beheerplan diverse vervangingsprojecten voor openbare verlichting gerealiseerd. Dit leidt onder meer tot een jaarlijkse besparing op het energieverbruik van 2% en een betere kwaliteit openbare verlichting. Speelvoorzieningen Het beleid is vastgelegd in het Speelruimteplan 2005-2015 en uitgewerkt in een Speelruimteuitvoeringsplan. Hierin zijn de gewenste verdeling van de speellocaties en de wensen van de bewoners aangegeven. In 2015-2016 wordt het huidige Speelruimteplan herzien en geactualiseerd. In 2016 worden daarnaast ongeveer zes speelplekken gerenoveerd. Dit zijn speelplekken waarvan de speeltoestellen zijn versleten en niet meer voldoen aan de gewenste inrichting. Bewoners en met name kinderen krijgen de gelegenheid om mee te denken over de nieuwe inrichting. Gebouwen en sportvoorzieningen Het onderhoudsbeleid voor de gemeentelijke gebouwen is voor: 1. Gebouwen eigen huisvesting: conditie 1/2, uitstekende tot goede onderhoudstoestand afhankelijk van de ouderdom van het gebouw; 2. Schoolgebouwen: conditie 1/2, idem; 3. Verhuurde panden: conditie 2/3, goede tot redelijke onderhoudstoestand afhankelijk van de ouderdom van het gebouw en 4. Sportaccommodaties: conditie 2/3, idem. Ad 1 en ad 2. De doelstelling is dat de gebouwen voor de huisvesting van de gemeentelijke organisatie en het onderwijs in een uitstekende tot goede onderhoudstoestand verkeren afhankelijk van de ouderdom van het gebouw. Dit geeft een prettige werken leeromgeving wat de gebruikers aanzet tot betere prestaties. Deze gebouwen hebben zodoende een verzorgde uitstraling naar burgers en externe relaties van de gemeente en het onderwijs. Dit komt het imago van de gemeente ten goede. Zoals bekend, zijn in de afgelopen tijd aanzienlijke investeringen gepleegd in de nieuwbouw en renovatie van panden voor de eigen organisatie, waardoor deze sinds kort in een uitstekende onderhoudstoestand verkeren. Voor de schoolgebouwen zijn diverse ontwikkelingen gaande waardoor een belangrijk deel daarvan ook tot de categorie ‘uitstekende onderhoudstoestand’ zal gaan behoren Ad 3 en ad 4. De verhuurde panden, de binnensportaccommodaties en de gemeentelijke gebouwen op de buitsportaccommodaties worden in een goede tot redelijke onderhoudstoestand gehouden, afhankelijk van de ouderdom van het gebouw. De gebruikers van de verhuurde panden zijn zelf verantwoordelijk voor het huurdersonderhoud vooral in het pand. Indien het huurdersonderhoud naar behoren wordt uitgevoerd in combinatie met het eigenarenonderhoud op basis van een goede tot redelijke onderhoudstoestand zal dat het pand een verzorgde uitstraling geven. Dit geeft de gebruikers een prettige omgeving. De sportbeleving van de gebruikers van de sportaccommodaties kan zodoende optimale vormen aannemen. De binnensportsportaccommodaties worden veelal zeven dagen per week van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat zeer intensief gebruikt wat een redelijke tot goede onderhoudstoestand rechtvaardigt. De buitensportvoorzieningen (velden e.d.) worden onderhouden conform de richtlijnen van de verschillende sportbonden. Daarbij zijn er de afgelopen jaren veel nieuwe en vernieuwde buitensportvoorzieningen aangelegd waarvan dus kan worden gesteld dat deze zich thans in een uitstekende onderhoudstoestand bevinden.

66

Het beheer van alle gemeentelijke gebouwen en buitensportvoorzieningen wordt uitgevoerd op basis van het bovenstaande beleid en in overeenstemming met de technische meerjarige onderhoudsplannen. In de begroting is rekening gehouden met de lasten van het meerjarige beheersen onderhoudskader. Daarmee is het duurzaam in stand houden van de voorzieningen geborgd. Tabel Kerncijfers Soort Oppervlakte wegen elementverharding Oppervlakte wegen asfaltverharding Lengte wegen hoofdrijbanen in elementverharding Lengte wegen hoofdrijbanen in asfaltverharding Aantal civiele kunstwerken Lengte waterwegen Lengte riool gemengd stelsel Lengte riool gescheiden stelsel afvalwater Lengte riool gescheiden stelsel hemelwater Aantal rioolgemalen Aantal drukriolering Oppervlakte openbaar groen Oppervlakte gras Oppervlakte heesters Oppervlakte bosplantsoen Lengte hagen Aantal bomen Aantal speelwerktuigen Aantal lichtmasten Aantal verkeersregelinstallaties Aantal gemeentelijke gebouwen

Eenheid

Hoeveelheid

m2 m2 km km st. m1 m1 m1 m1 st. st. ha m2 m2 m2 m1 st. st. st. st. st.

2.321.100 625.900 174 84 173 26.000 167.100 36.200 69.900 40 272 248,5 1.563.350 639.250 246.700 1.955 34.100 828 12.500 47 135

67

Tabel Onderhoudskosten 2016-2019 Onderhoudskosten

2016

2017

2018

2019

Programma Sociale structuur Begraafplaatsen Sociaal-culturele gebouwen/voorzieningen Kinderopvang accommodaties Onderwijshuisvesting Sportaccommodaties Totaal Programma

245 379 93 210 523

245 379 93 210 519

245 379 93 210 519

245 379 93 210 519

1.450

1.446

1.446

1.446

-

-

-

-

Programma Sociale ondersteuning Niet van toepassing

Programma Groene woongemeente Afval Rioleringen Waterwegen en beschoeiingen Schone leefomgeving Openbaar groen

6

6

6

6

198 53 98 1.949

198 53 98 1.956

198 53 98 1.962

198 53 98 1.968

Totaal Programma

2.304

2.311

2.317

2.323

Programma Economische en ruimtelijke kansen Evenementen Vastgoed Markten Infrastructuur & Verkeer

4 234 7 2.247

4 234 7 2.231

4 234 7 2.224

4 234 7 2.211

Totaal Programma

2.492

2.476

2.469

2.456

Bedrijfsvoering & Facilitaire Zaken

2.360

2.398

2.399

2.399

Totaal Programma

2.360

2.398

2.399

2.399

Totaal Onderhoudskosten

8.606

8.631

8.631

8.624

Programma Bestuur, organisatie en veiligheid

Bedragen * € 1.000

68

Verbonden Partijen Beleidsmatig kader Deze paragraaf gaat in op de partijen met wie de gemeente een bestuurlijke relatie heeft en waarin zij een financieel belang heeft. Een bestuurlijk belang betekent dat de gemeente een zetel in het bestuur bezet of stemrecht heeft. Een financieel belang betekent dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt is in het geval van faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij kunnen worden verhaald op de gemeente. De werkzaamheden van de verbonden partijen moeten een publiek belang dienen. De raad of het college zetten verbonden partijen in als middel om gemeentelijk beleid te realiseren. Onze visie op verbonden partijen baseren wij op de uitgangspunten voor regionale samenwerking. Die uitgangspunten zijn namelijk ook van invloed op het deelnemen aan een verbonden partij en gaat uit van twee sporen: strategische samenwerking en samenwerking op uitvoeringsniveau. Met strategische samenwerking wordt de samenwerking bedoeld die erop gericht is de belangen van Leidschendam-Voorburg op de lange termijn in de regio veilig te stellen. Samenwerking op uitvoeringsniveau omvat meer praktische taken waarbij schaalvergroting vaak voortkomt uit de wens tot efficiency, kwaliteitsverbetering van de dienstverlening en het verminderen van de kwetsbaarheid. Lijst van verbonden partijen Naam

GGD Haaglanden

Programma

Sociale Structuur

Doelstelling

Efficiënt uitvoeren van taken die vermeld staan in de Wet publieke gezondheid (Wpg) en de taken die bij of krachtens andere wetten aan de GGD zijn opgedragen.

Bestuurlijk belang

Een wethouder vertegenwoordigt de gemeente in het algemeen bestuur. Leidschendam-Voorburg is niet vertegenwoordigd in het dagelijks bestuur.

Overige deelnemende gemeenten

Delft, Den Haag, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer

Vestigingsplaats

Zoetermeer

Belang in de verbonden partij

Het belang van Leidschendam-Voorburg is 7% Per 1 januari 2014

Eigen vermogen

Niet van toepassing

Vreemd vermogen

Niet van toepassing

Resultaat over 2014

Per 31 december 2014 Niet van toepassing Niet van toepassing n.v.t.

Toelichting op het ontbreken van

Het dienstverleningsmodel tussen de GGD Haaglanden en de

eigen en vreemd vermogen

gemeente Den Haag verklaart waarom de balans van de gemeenschappelijke regeling op ‘nul’ (0) staat. Financieel is de balans te vergelijken met een ‘huurmodel’ en ontstaan er geen activa of passiva.

Gemeentelijke bijdrage 2016

€ 758.000

Ontwikkelingen voor 2016

De GGD gaat een rol spelen op het gebied van toezicht op instellingen in het sociaal domein. Voorlopig wordt deze rol nog niet ondergebracht in de gemeenschappelijke regeling GGD

69

Haaglanden, maar als aparte dienst ingekocht. Naam

Dienst Sociale Werkvoorziening Rijswijk e.o.

Programma

Sociale Ondersteuning

Doelstelling

De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening. Doel is dat iedere persoon met een sociale werkvoorzieningsindicatie op het voor hem of haar maximaal haalbare niveau werkzaam is. De deelnemers hebben de uitvoering ondergebracht bij de DSW. Daarnaast voert de DSW met behulp van Stichting Power re-integratieactiviteiten uit voor bijstandsgerechtigden van de deelnemende gemeenten.

Bestuurlijk belang

In het algemeen bestuur is de gemeente vertegenwoordigd met twee wethouders. In het dagelijks bestuur met één wethouder.


Rijswijk en Zoetermeer

Vestigingsplaats

Rijswijk (statutair)


22%. Het belang is gerelateerd aan het aantal arbeidsjaren vanuit Leidschendam-Voorburg. Per 1 januari 2014

Per 31 december 2014

Eigen vermogen

€

1.476.000

€

1.827.861

Vreemd vermogen

€

5.110.000

€

2.480.937

Resultaat over 2014

€

6.789


€ 2.584.110


De DSW voert de Wsw voor de medewerkers met een Wswindicatie uit. Omdat er geen nieuwe mensen met een Wswindicatie bij de DSW komen zal sprake zijn van een jaarlijkse daling van medewerkers door natuurlijk verloop. Om als DSW financieel en inhoudelijk toekomstbestendig te zijn, vindt van 2014 t/m 2016 een omvangrijke herstructurering plaats. DSW gaat sterker sturen op kosten en opbrengsten en legt zich toe op beschut werk, re-integratie en arbeidsmatige dagbesteding. “Werkleerbedrijven” met groepsgerichte reintegratie bij reguliere werkgevers vormen een belangrijke spil. In 2016 wordt gestart met een regionale toekomstvisie sociale werkvoorziening na 2018.

Naam

Regionaal inkoopbureau H-10

Programma

Sociale Ondersteuning

Doelstelling

Efficiënt uitvoeren van de inkoop van (jeugd)zorg.

Bestuurlijk belang

In 2015 is de gemeenschappelijke regeling omgezet van een GR openbaar lichaam naar een GR bedrijfsvoeringsorganisatie met een ongeleed bestuur. Het bestuur bestaat uit drie leden. Leidschendam-Voorburg, Wassenaar, Voorschoten, PijnackerNootdorp en Zoetermeer zijn samen vertegenwoordigd met één lid. Besluitvorming vindt plaats met een gewogen

70

stemverhouding, gebaseerd op inwonertal per gemeente. Overige deelnemende gemeenten

Delft, Den Haag, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Voorschoten, Wassenaar, Westland en Zoetermeer

Vestigingsplaats

Pijnacker-Nootdorp


Het belang van Leidschendam-Voorburg is 7% Per 1 januari 2014


Eigen vermogen

n.v.t.

€

n.v.t.

Vreemd vermogen

n.v.t.

€

n.v.t.

Resultaat over 2014

€

n.v.t.


€0


De gemeenschappelijke regeling betreft een uitvoeringsorganisatie die is aangegaan voor de jaren 2015 tot en met 2017. Gezamenlijke efficiency, kwaliteit van zorg, innovatie en slagkracht zijn in 2016 van belang. De regeling zal tijdig worden geëvalueerd met het oog op besluitvorming over het voorzetten of opheffen van de inkoopsamenwerking.

Naam

Reinigingsbedrijf Avalex

Programma

Groene Woongemeente

Doelstelling

Efficiënte inzameling van huishoudelijk afval. Door de inzameling regionaal op te pakken wil de gemeente schaalvoordelen behalen op vooral de logistiek en de verwerkingskosten.

Bestuurlijk belang

In het algemeen bestuur is de gemeente vertegenwoordigd met twee wethouders. In het dagelijks bestuur met één wethouder.


Delft, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk en Wassenaar

Vestigingsplaats

Rijswijk


Ongewijzigd, 22,8%

Eigen vermogen Vreemd vermogen

Per 1 januari 2014


-€

2.097.000,-

-€

871.000,-

€

39.757.000,-

€

39.771.000,-

Resultaat over 2014 Gemeentelijke bijdrage 2016 Ontwikkelingen voor 2016

€

1.226.000,-

€ 7.804.000 In 2016 wordt volgens plan gestart met de implementatie van het gezamenlijk afvalbeleid. Omgekeerd inzamelen en gelet op de positieve financiële resultaten wordt afgestapt van de fixed fee afrekensystematiek. Voorgaande ontwikkelingen geven ruimte voor de discussie over de governance van Avalex.

Naam

Vof Leidschendam Centrum

Programma

Economie en Ruimtelijke Kansen

Doelstelling

Gezamenlijk uitvoering geven aan de grondexploitatie voor Leidschendam-Centrum en daarmee aan de realisatie van de herstructurering van het gebied. 71

Bestuurlijk belang

De gemeente is door een wethouder vertegenwoordigd in de vof.

Overige deelnemende organisaties

Ontwikkelingscombinatie Schouten De Jong/Bouwfonds MAB.

Vestigingsplaats (statutair)

Ruimtelijke en economische ontwikkeling


Ongewijzigd, 50% Per 1 januari 2014

Eigen vermogen Vreemd vermogen


€

0,-

€

0,-

-€

23.354.000,-

-€

19.554.000,-

Resultaat over 2014

€

0,-


€0


De Vof blijft geeft voornamelijk nog gronden uit aan de ontwikkelaars. In 2016 start de herontwikkeling van de haven aan de Plaspoelkade.

Naam

Omgevingsdienst Haaglanden

Programma

Bestuur en Organisatie

Doelstelling

De uitvoering van gemeentelijke taken op het gebied van de milieuvergunningverlening, toezicht (buitentoezicht op bodem en het toezicht op zwaardere/complexe milieu-inrichtingen) en handhaving. De gemeenten en provincie blijven het bevoegd gezag, maar de uitvoering van de taken gebeurt in de omgevingsdienst Haaglanden ODH.

Bestuurlijk belang

De burgemeester vertegenwoordigt de gemeente in het

Deelnemende overheden

Delft, Den Haag, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland, Zoetermeer en provincie Zuid-Holland

algemeen bestuur.


Den Haag


Ongewijzigd, 2% Per 1 januari 2014


Eigen vermogen

€

2.477.000,-

€

3.137.000,-

Vreemd vermogen

€

16.489.000,-

€

13.339.000,-

Resultaat over 2014

€

1.131.000,-


€ 234.000


In 2016 gaat de ODH naar een outputbegroting in plaats van een lumpsumbegroting. Basis voor de outputbenadering is het principe dat de deelnemersbijdrage het totaal aan producten vermenigvuldigd met de prijs omvat. De grondslag van de producten/diensten is verankerd in de vastgestelde producten en diensten catalogus en de zaaktype catalogus. Uitgangspunt is dat de transformatie naar een outputbenadering niet leidt tot een hogere begroting van de ODH dan voor een vergelijkbaar werkpakket via lumpsum. De deelnemersbijdrage is en blijft het bedrag zoals opgenomen in de begroting 2016 van de ODH tenzij wijzigingen in het werkplan optreden. Los van de permanente monitoring zal in 2018 een evaluatie van vormgeving van de outputbegroting plaatsvinden. 72

Op dit moment neemt de gemeente het basistakenpakket af bij de ODH. Afhankelijk van onze ervaringen bekijken wij of samenwerking in de ODH voor meer taken meerwaarde biedt. Naam

Veiligheidsregio Haaglanden

Programma


Doelstelling

De activiteiten van de VRH zijn gericht op het vergroten van de veiligheid van de bevolking en bezoekers van de regio Haaglanden. De VRH heeft tot taak de brandweerzorg en organisatie van rampenbestrijding en crisisbeheersing in de regio goed te organiseren. Dit gebeurt in opdracht van de aangesloten gemeenten.

Bestuurlijk belang

De burgemeester vertegenwoordigt de gemeente in het algemeen bestuur.



Vestigingsplaats

Den Haag


Ongewijzigd, 7,03% Per 1 januari 2014


Eigen vermogen

€

11.782.000,-

€

9.743.000,-

Vreemd vermogen

€

79.663.000,-

€

80.327.000,-

Resultaat over 2014

€

3.548.000,-


€ 5.696.000


De komende periode staat in het teken van de doorontwikkeling van de VRH naar een professionele veiligheidsorganisatie met de speerpunten: het sturen op effecten, van risicobeheersing naar risicogerichtheid, de kwaliteit en vergelijkbaarheid van de doelstellingen en resultaten van de VRH en het versterken van samenwerking met partners als Defensie, de energiesector en de waterschappen. Een andere belangrijke opdracht waarvoor de VRH gesteld staat, betreft de transitie van de gemeenschappelijke meldkamer naar de Landelijke Meldkamer Organisatie, waarbij de wettelijke verantwoordelijkheid voor de meldkamer overgaat van het algemeen bestuur naar het ministerie van Veiligheid en Justitie.

Naam

Metropoolregio Rotterdam Den Haag

Programma

Economische en Ruimtelijke Kansen

Doelstelling

Versterken van de positionering van het internationaal concurrerende vestigingsklimaat (en bereikbaarheid) en het uitvoeren van concrete projecten die de bestaande kracht van de Haagse en Rotterdamse regio’s bundelen.

Bestuurlijk belang

De gemeente is in het algemeen bestuur, de bestuurscommissie Vervoersautoriteit en de bestuurscommissie economisch

73

vestigingsklimaat vertegenwoordigd door een wethouder. Overige deelnemende gemeenten

Albrandswaard, Barendrecht, Brielle, Capelle aan den IJssel, Delft, Den Haag, Hellevoetsluis, Krimpen aan den IJssel, Lansingerland, Maassluis, Midden-Delfland, Nissewaard, Pijnacker-Nootdorp, Ridderkerk, Rijswijk, Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen, Wassenaar, Westland, Westvoorne en Zoetermeer

Vestigingsplaats

Rotterdam


Het belang van Leidschendam-Voorburg is 3,23% Per 1 januari 2014


Eigen vermogen

De MRDH is op 1 januari 2015 gestart

Vreemd vermogen

De MRDH is op 1 januari 2015 gestart

Resultaat over 2014

n.v.t.


€ 183.000


Voor 1 januari 2016 zou duidelijk moeten zijn op welke wijze de provincie en de 23 gemeenten van de Metropoolregio gaan samenwerken en met welke gemeenschappelijke regeling. Inhoudelijk gaat de Metropoolregio verder met de twee strategische Agenda’s.

Naam

Stadsgewest Haaglanden (in liquidatie)

Programma


Doelstelling

Liquideren van het stadsgewest.

Bestuurlijk belang

De gemeente is in het algemeen bestuur vertegenwoordigd door twee raadsleden. De gemeente is niet vertegenwoordigd in het dagelijks bestuur.



Vestigingsplaats

Den Haag




Eigen vermogen

€

17.967.777,-

€

16.960.000,-

Vreemd vermogen

€

262.119.784,-

€

0,-

Resultaat over 2014

€

0,-


€0


De gemeente Zoetermeer wikkelt de liquidatie af volgens het vastgestelde liquidatieplan en huisvest de liquidatieorganisatie. Het stadsgewest zal waarschijnlijk in 2016 definitief worden geliquideerd. Wij verwachten bij de liquidatie nog een bedrag te ontvangen van ongeveer € 300.000,-.

Naam

Dunea (N.V. Duinwaterbedrijf Zuid-Holland)

Programma

Algemene dekkingsmiddelen

Doelstelling

Het leveren van betrouwbaar drinkwater en het beheren van de duinen tussen Monster en Katwijk.

Bestuurlijk belang

Op basis van het aandelenbezit kan de gemeente via het 74

stemrecht tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders zeggenschap uitoefenen op Dunea N.V. De gemeente wordt hierbij vertegenwoordigd door een wethouder. Statutair is vastgelegd dat Dunea geen dividend uitkeert. Overige deelnemende gemeenten

Den Haag, Hillegom, Katwijk, Lansingerland, Leiden, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Pijnacker-Nootdorp, Rijnwoude, Rijswijk, Teylingen, Voorschoten, Wassenaar, Zoetermeer en Zuidplas


Zoetermeer




Eigen vermogen

€

169.357.000,-

€

174.200.000,-

Vreemd vermogen

€

349.809.000,-

€

327.800.000,-

Resultaat over 2014

€ 6.000.000,-


€0


Geen bijzonderheden.

Naam

Eneco Holding N.V.

Programma


Doelstelling

Duurzame energie voor iedereen. De klanten van vandaag en in de toekomst moeten kunnen rekenen op betaalbare, betrouwbare en schone energie.

Bestuurlijk belang

Op basis van het aandelenbezit kan de gemeente via het stemrecht in de algemene vereniging van aandeelhouders zeggenschap uitoefenen op Eneco Holding N.V. De gemeente wordt hierbij vertegenwoordigd door een wethouder.

25 gemeenten zijn Eneco’s aandeelhouders, met als grootste

Rotterdam, Den Haag, Dordrecht, Leidschendam-Voorburg, Lansingerland, Delft, Zoetermeer en Pijnacker-Nootdorp

aandeelhouders Vestigingsplaats (statutair)

Rotterdam




Eigen vermogen

€

4.588.000.000,-

€

4.683.000.000,-

Vreemd vermogen

€

2.761.000.000,-

€

2.922.000.000,-

Resultaat over 2014

€ 206.000.000,-


€0


Geen bijzonderheden

Naam

N.V. Bank Nederlandse Gemeenten

Programma


Doelstelling

De BNG Bank is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. De bank draagt duurzaam bij aan het laag houden van de kosten voor maatschappelijke voorzieningen voor de burger.

Bestuurlijk belang

Op basis van het aandelenbezit kan de gemeente via het 75

stemrecht in de algemene vereniging van aandeelhouders zeggenschap uitoefenen op de BNG Bank. De gemeente wordt hierbij vertegenwoordigd door een wethouder. Deelnemende overheden

gemeenten, provincies, waterschappen


Den Haag




Eigen vermogen

€

3.430.000.000,-

€

3.582.000.000,-

Vreemd vermogen

€

127.753.000.000,-

€

149.923.000.000,-

Resultaat over 2014

€ 126.000.000,-


€0


Geen bijzonderheden

76

Lokale heffingen Algemeen De uitgangspunten van het beleid voor de heffing van gemeentelijke belastingen en tarieven zijn vastgelegd in het collegeakkoord 2015-2019 “Ondernemend, sociaal, duurzaam en dichtbij” en in de nota Lokale heffingen. Beleidsuitgangspunten De uitgangspunten van het beleid zijn: a. Volgens het coalitieakkoord 2015-2019 “Ondernemend, sociaal, duurzaam en dichtbij” wordt er gestreefd naar gemiddeld gelijkblijvende lasten voor inwoners en bedrijven, met behoud van voorzieningen, waarbij de inkomsten en uitgaven van de gemeente jaarlijks kritisch worden bezien. b. Er wordt gestreefd naar een lastendruk per belastingtarief onder het gemiddelde tarief van andere gemeenten in de regio Haaglanden. c. Er wordt gestreefd naar structureel en op de lange termijn kostendekkende heffingen en leges door te voeren. Deze uitgangspunten zijn bedoeld om de gemeentelijke (woon)lasten voor burgers en bedrijven te beheersen en zijn tevens de waarborg voor een evenwichtig belastingbeleid. De woonlastenberekening geeft een goed inzicht in de veranderingen van de belangrijkste gemeentelijke heffingen en de consequenties ervan voor de burger. Deze berekening volgt aan het einde van deze paragraaf. Gemeentelijk belastinggebied De gemeentelijke belastingen omvatten de onroerende-zaakbelastingen, de hondenbelasting, de precariobelasting de reclamebelasting en de toeristenbelasting. Onroerende-zaakbelastingen (OZB) In geld gemeten is de onroerende-zaakbelasting de belangrijkste belasting. Voor woningen betalen alleen de eigenaren OZB, terwijl zowel de eigenaar als de gebruiker van niet-woningen (winkels, kantoren, e.d.) belastingplichtig zijn, mits zij op 1 januari eigenaar respectievelijk gebruiker zijn. De opbrengstraming van de onroerende-zaakbelasting (OZB) is in de gemeentebegroting 2016 gebaseerd op de waarde van de onroerende zaken en de verwachten minder- en meeropbrengsten van respectievelijk sloop en nieuwbouw van woningen en niet-woningen. Voor de berekening van de tarieven voor 2016 wordt uitgegaan van de WOZ-waarde per 1 januari 2015. Door de economische situatie staan relatief veel niet-woningen leeg, met name bij winkels en kantoren. Door deze leegstand worden er de laatste belastingjaren minder aanslagen voor de onroerende-zaakbelasting voor gebruikers opgelegd en blijft de opbrengst bij deze categorie daardoor achter bij hetgeen is begroot. Om deze dalende lijn te doorbreken heeft het college een aantal varianten bekeken en stelt voor de OZB-opbrengst van de categorie gebruikers niet-woningen met ingang van 2016 in rekening te brengen bij de eigenaren van niet-woningen. De prognoses (medio juli 2015) duiden op een gemiddelde waardestijging van de waarden voor woningen en een gemiddelde waardedaling voor 2016: a. voor woningen met 1,2 % b. voor niet-woningen met - 5,0 % In onderstaande tabel zijn de OZB-tarieven voor 2015 opgenomen en de nieuwe tarieven 2016 (als percentage van de WOZ-waarde).

77

Tabel 1 Tarief L-V 2015 in % 1. Woningen: a. eigenaren 2. Niet-woningen: a. eigenaren b. gebruikers

Tarief L-V 2016 in %

00,09421

0,09424

0,15722 0,11791

0,30203 0,00000

De stijging/daling van de tarieven wordt grotendeels gecorrigeerd door (gemiddeld) lagere/hogere waarden voor de onroerende zaken.

Gemeentelijke heffingen De gemeentelijke heffingen betreffen de afvalstoffenheffing, de rioolheffing, de begraafrechten, de marktgelden en de leges. Dit zijn inkomsten als gevolg van door de gemeente geleverde diensten en producten. De tarieven van deze heffingen zijn in principe kostendekkend. Opbrengsten belastingen en heffingen De onderstaande tabel geeft inzicht in de omvang van de opbrengsten van de belastingen en de belangrijkste heffingen: Belastingsoort 2016

2017

2018

%-aandeel in totaal

2019


Onroerendezaakbelasting

10.495

10.617

10.656

10.672

33,1

Toeristenbelasting

108

108

108

108

0,3

Hondenbelasting

235

235

235

235

0,7

Precariobelasting

424

368

297

228

1,3

Reclamebelasting

158

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

0,1

Afvalstoffenheffing

11.019

11.019

11.019

11.019

34,9

4.988

5.529

5.751

5.890

15,7

811

811

811

811

2,6

96

96

96

96

0,3

3.341

3.120

2.876

2.307

10,6

31.675

31.903

31.849

31.366

100

Rioolheffing Begraafrechten Marktgelden Leges (incl. bouwleges) Totaal

Precariobelasting In 2008 kondigde het kabinet aan de precariobelasting op ondergrondse infrastructuur van nutsbedrijven te willen afschaffen. Aanleiding hiervoor was de Motie Van der Burg die ertoe strekt om zo snel mogelijk het wetsvoorstel vrijstelling precariobelasting op netwerken en nutsbedrijven in te dienen. Dit wetsvoorstel is nog steeds niet ingediend bij de Tweede Kamer. In het oorspronkelijke wetsvoorstel was sprake van een overgangsregeling bij afschaffing van de precariobelasting over een periode van 10 jaar, onder gelijktijdige verhoging van de macronorm OZB. In de (meerjaren)begroting

78

is rekening gehouden met de consequentie van afschaffing van de precariobelasting op ondergrondse infrastructuur van nutsbedrijven. Kwijtscheldingsbeleid Voor de meeste inwoners van onze gemeente levert het betalen van de gemeentelijke belastingen en heffingen geen probleem op. Er zijn echter ook inwoners voor wie de betaling van de gemeentelijke belastingen niet mogelijk is. Voor hen is er de mogelijkheid om een beroep te doen op de kwijtscheldingsregeling die in de gemeente wordt toegepast. Voor twee belastingen, namelijk de afvalstoffenheffing en de rioolheffing kan kwijtschelding worden verleend, mits de aanvrager voldoet aan de wettelijk vastgestelde criteria. Vanaf 2006 geldt een regeling van automatische kwijtschelding voor de doelgroep van bijstandsgerechtigden en 65+ers (die al twee jaar kwijtschelding hebben gekregen en waarvan duidelijk is dat het inkomen de komende jaren (nagenoeg) gelijk blijft). Deze personen hoeven niet elk jaar een nieuwe aanvraag in te dienen. Steekproefsgewijs wordt de eerste groep eenmaal per drie jaar en de tweede groep eenmaal per vijf jaar gecontroleerd op wijzigingen in de financiële positie. Woonlasten De woonlasten zijn voor de burgers een graadmeter voor de mate van stijging of daling van de gemeentelijke lasten. De berekening van de woonlasten is gebaseerd op de onroerendezaakbelasting, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Voor een goede vergelijking is in de onderstaande tabel een overzicht over meerdere jaren gemaakt.

Woonlasten

Eenpersoonshuishouden

Meerpersoonshuishouden

2014

2015

2016

2014

2015

2016

a. Onroerende zaakbelasting*

€ 226,59

€ 231,10

€ 233,95

€ 226,59

€ 231,10

€ 233,95

b. Afvalstoffenheffing

€ 263,64

€ 273,24

€ 276,72

€ 319,56

€ 334,56

€ 338,76

c. Rioolheffing

€ 131,16

€ 129,30

€ 135,48

€ 131,16

€ 129,30

€ 135,48

Totale woonlasten

€ 621,39

€ 633,64

€ 646,10

€ 677,31

€ 694,96

€ 708,14

(Cijfers OZB gebaseerd op een WOZ-waarde van € 249.000 voor 2014, € 245.300 voor 2015 en € 248.200 voor 2016 * Deze berekening geldt alleen voor eigenaren van woningen (OZB-tarief voor woningen in 2016 = 0,09424 % van de WOZwaarde).

79

Weerstandsvermogen en risicobeheersing Algemeen Het weerstandsvermogen is het vermogen van de gemeente om financiële tegenvallers op te kunnen vangen en haar taken te kunnen voortzetten. Het is immers van belang te kunnen beschikken over voldoende weerstandsvermogen, zowel in structurele als incidentele zin, om tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat dit direct ten koste gaat van het gemeentelijke beleid en de kwaliteit van de bedrijfsvoering. In de paragrafen weerstandsvermogen van de begroting en de rekening wordt inzicht gegeven in de omvang, de dekking en de beheersing van de risico’s waarmee de gemeente kan worden geconfronteerd. Dit geeft aan hoe robuust de financiële positie is en gaat in op de vraag hoe financiële risico’s opgevangen kunnen worden. Voor het beoordelen van deze robuustheid is inzicht nodig in de omvang en achtergronden van de risico’s die de gemeente loopt en de aanwezige weerstandscapaciteit voor de dekking van deze risico’s. Onder een risico wordt verstaan: een niet door de gemeente te beïnvloeden gebeurtenis, onvoorspelbaar en onafwendbaar indien deze zich voordoet, met veelal financiële of materiële gevolgen die niet specifiek af te dekken zijn. Het kenmerk van een risico is dat het onafwendbaar is en dat er geen keuzemogelijkheden zijn. De gemeente kan zich soms indekken tegen risico’s, bijvoorbeeld door verzekeringen af te sluiten. In het kader van het weerstandsvermogen gaat het dus om die resterende risico’s, die niet in de exploitatie of op andere wijze zijn op te vangen. Afhankelijk van de verhouding tussen risico’s en weerstandscapaciteit, kan worden besloten de beschikbare middelen voor het opvangen van risico’s te verhogen of te verlagen. Ook kunnen op basis van dit inzicht maatregelen worden genomen om risico’s te beperken. Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit bestaat uit de financiële middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten, die zich onverwachts kunnen voordoen en die van substantiële aard zijn, te kunnen dekken. Dit kunnen zowel incidentele als structurele middelen zijn: de reserves, de (onbenutte) belastingcapaciteit en de post voor onvoorziene uitgaven. De samenstelling van de weerstandscapaciteit per 1 januari 2016 staat in tabel 1. Tabel 1 Weerstandscapaciteit

Soort

Bedrag

a. Algemene reserve met bufferfunctie

Incidenteel

7.400

b. Algemene reserve vrij besteedbaar

Incidenteel

29.700

c. Ruimte op de begroting/onvoorzien

Incidenteel

110

d. Ruimte op de begroting/onvoorzien

Structureel

60

Totaal

37.270

Bedragen x € 1.000

De algemene reserve met bufferfunctie is met name bestemd voor het opvangen van financiële gevolgen van calamiteiten en risico’s. De algemene reserve vrij besteedbaar is ook onderdeel van de weerstandscapaciteit. Deze reserve is ten opzichte van het begrotingsjaar 2014 toegenomen door de 80

toevoegingen van het positieve rekeningresultaat 2014 en de bij de kadernota 2015 geheel of gedeeltelijk opgeheven bestemmingsreserves. De post voor onvoorziene uitgaven bestaat uit een structureel en incidenteel deel en is bestemd voor de dekking van onvoorziene, onontkoombare en on-uitstelbare exploitatielasten. Risico-inventarisatie en -kwantificering Wij hebben in tabel 2 de belangrijkste risico’s met een omvang vanaf circa € 500.000 voor onze gemeente gekwantificeerd, waarbij door een inschatting van de kans dat de gebeurtenis zou kunnen optreden het risicoprofiel ontstaat. Overigens kunnen de opgenomen bedragen suggereren dat de risico’s zich in die mate gaan voordoen. Er is echter sprake van inschattingen en de uitkomsten van een kansberekening. De werkelijke uitkomsten zullen hier hoogstwaarschijnlijk in alle gevallen van afwijken. Tabel 2 Omschrijving

Maximale omvang

Kans 10%

30%

Gemiddelde omvang

Risicoprofiel (kans x gemiddelde omvang)

70%

1. Gemeenschappelijke regelingen: a. DSW b. Avalex

500 vervallen

X

250

175

1.500

450

1.200 375

350 250

*

3.600

2.500

750

2.500

1.750

1.300

400

650 250 **

500 75 5.000

2. Openeinderegelingen: a. Decentralisaties Sociaal domein (3D’s) b. BUIG c. Wmo

3.000 2.400 500

X X X

3. Grondexploitaties: Duivenvoordecorridor

n.v.t.

4. Algemene uitkering Gemeentefonds

5.000

X

5. Overige: a. Bodemsaneringen b. Lagere huuropbrengsten c. Dividend Eneco d. Metropoolregio e.Verzakkingen Rietvink f. Afschaffing sportbesluit

5.000 2.600 1.300 500 5.000 vervallen

X X X X X

Totalen

13.300

Bedragen x € 1.000 * De hoogte van het risico is bepaald met de Monte Carlo simulatie. ** Voor de verklaring van deze afwijkende presentatie wordt u verwezen naar de toelichting.

Wij gaan onderstaand nader in op de risico’s. 1. Gemeenschappelijke regelingen.

81

a. Dienst Sociale Werkvoorziening Rijswijk en Omstreken (DSW) De deelnemende gemeenten aan de DSW zijn genoodzaakt tot een herstructurering van de DSW om de (toekomstige) tekorten te beperken dan wel weg te nemen. De komende jaren is de omvang van de bijdrage van onze gemeente aan de DSW, bestaande uit een bijdrage in de herstructurering en een bijdrage in het exploitatietekort uiterst onzeker. Dit hangt sterk af van economische ontwikkelingen en het succes van de herstructurering. Indien de herstructurering van de DSW in het geheel geen resultaat oplevert voorspelt het herstructureringsplan een exploitatietekort dat structureel zal oplopen tot € 3,5 mln. Dit is € 2,5 mln. meer dan het exploitatietekort van € 1 mln. waarmee in de (meerjaren)begroting van de DSW rekening is gehouden. Het aandeel van gemeente LeidschendamVoorburg bedraagt 21%. Wat neer zou komen op afgerond € 500.000. Gegeven de huidige economische onzekerheden dient dit risico als hoog te worden gekwalificeerd (70%). b. Regionaal Reinigingsbedrijf Avalex Gezien de gewijzigde begroting 2015, begroting 2016 en meerjarenraming 2017-2019 is vastgesteld dat ons gemeenschappelijk reinigingsbedrijf Avalex wat betreft het financieel herstel op koers ligt, dat de inspanningen in de afgelopen jaren om het negatieve bedrijfsresultaat weg te werken tot positieve resultaten leidt en dat het financiële vooruitzicht voor de komende jaren gunstig is. In de begrotingen is de voorgenomen verandering in het afvalbeleid nog niet opgenomen. Een uitgebreide risicoanalyse ten aanzien van het nieuwe afvalbeleid heeft geleid tot de conclusie dat de begrote resultaten van Avalex zonder het voorgenomen nieuwe afvalbeleid naar verwachting zodanig positief zijn dat tegenvallende resultaten van het nieuwe afvalbeleid binnen deze begrote positieve resultaten kunnen worden opgevangen. De verwachting is dat het resultaat als gevolg van het nieuwe afvalbeleid aanzienlijk verbetert wat een versterking van ons reinigingsbedrijf betekent. Wellicht moet de jaarrekening 2015 van Avalex nog worden afgewacht maar op basis van de huidige informatie kan worden gesteld dat het financiële risico niet langer aanwezig is. Zodoende zijn de cijfers voor dit onderdeel uit de tabel verwijderd. 2. Open-einde regelingen a. Invoering 3D’s (decentralisaties) Bij de decentralisatie van taken vanuit het Rijk is er sprake van diverse kansen en risico’s. Op de budgetten die het rijk hiervoor beschikbaar stelt wordt flink gekort. Het is een reëel risico dat de gemeente deze kortingen niet geheel kan opvangen met beleidswijzigingen en een integrale gebiedsgerichte aanpak van de dienstverlening. De gemeente kan daarbij te maken krijgen met bijv. risico’s als gevolg van schaalnadelen, risico’s op het gebied van kwaliteit van voorzieningen etc. Deze “kwalitatieve” risico’s moeten door een goede implementatie van de taakdecentralisaties in onze gemeente worden geminimaliseerd. De verwachting is op dit moment dat in 2015 de decentralisaties binnen het financiële kader kunnen worden uitgevoerd. Het maximale financiële risico wordt ingeschat op ongeveer 5% van de nieuwe taakbudgetten. Het gaat dan om ongeveer € 1 miljoen. De kans wordt ingeschat op 30%. b. Wet BUIG bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten (BUIG) Personen die recht hebben op een uitkering voor inkomensvoorzieningen dienen deze te ontvangen, ongeacht of het budget toereikend is. De huidige economische ontwikkelingen kunnen leiden tot een forse toeloop op de uitkeringsregelingen. Daarnaast is het rijksbudget voor de BUIG met onzekerheden omgeven. Het rijk stelt voor alle gemeenten samen een toereikend macrobudget vast. Ontwikkelingen in het landelijke volume bijstandsgerechtigden worden daarbij door het rijk opgevangen. De gemeente loopt het risico dat de lokale ontwikkeling van het bijstandsvolume in negatieve zin afwijkt van de landelijke ontwikkeling waardoor de rijksbijdrage te kort schiet. Het rijk

82

heeft het maximale risico dat een gemeente in een uitkeringsjaar voor de uitvoering van de BUIG loopt gemaximeerd op 10%. In 2014 is netto (uitkeringsuitgaven minus terugvordering) circa € 23,5 miljoen uitgegeven aan uitkeringen BUIG. De gemeente loopt hier 10% risico over. Rekening houdend met een verwachte ontwikkeling van het macrobudget in 2016 en de uitkeringsuitgaven dient het risico voor de gemeente daarbij geraamd te worden op afgerond € 2,35 miljoen voor 2016. Vanwege het positieve resultaat op de BUIG in 2014 en een daling van het rijksbudget (2016 t.o.v. 2014), dient dit risico als gemiddeld te worden gekwalificeerd (30%). c. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) De voorzieningen Wmo moeten worden geleverd, ook als het budget voor het betreffende jaar niet toereikend is. De verstrekking van de voorziening is gebaseerd op een objectief indicatiesysteem met als grondslag het ICF (internationaal geclassificeerd functiebeperkingen systeem). Ook de omvang van het budget dat door het rijk beschikbaar wordt gesteld is een financieel risico. Daarnaast speelt de extra-muralisatie van de zorgzwaartepakketten. Het Rijk gaat ervanuit dat een grotere groep mensen een beroep gaan doen op ondersteuning van de gemeente. 3. Grondexploitaties De risico’s met betrekking tot de gemeentelijke grondexploitaties zijn beschreven in de paragraaf grondbeleid. Kortheidshalve verwijzen wij daarnaar. In bovenstaande tabel is het risicoprofiel op contante waarde per 1-1-2016 opgenomen (op basis van de tweede herziening grondexploitatie Duivenvoordecorridor 2014). 4. Uitkeringen uit het gemeentefonds Er bestaat altijd een kans op rijks bezuinigingen met effecten op de omvang van het Gemeentefonds. Ook de specifieke uitkeringen en de taakoverdrachten van het rijk naar de gemeenten (efficiencykortingen) blijven met onzekerheden omgeven. 5. Overige a. Bodemsaneringen Alle (potentieel) verontreinigde locaties moeten vóór 2030 zijn onderzocht en waar nodig zijn gesaneerd. Een uitzondering hierop zijn de spoedlocaties waar een humaan of verspreidingsrisico aanwezig is. Deze verontreinigde locaties dienen vóór 2015 te zijn gesaneerd of er moeten maatregelen zijn genomen waardoor de risico’s worden beheerst. In onze gemeente bevindt zich één spoedeisende locatie (Oranje Nassaustraat). De saneringskosten zijn geraamd op € 700.000. De kans is aanwezig dat de gemeente en provincie op enig moment financieel zullen moeten bijspringen. De gemeente is verantwoordelijk om de nazorg-locaties Klaverweide en Nieuwstraat te beheren en te controleren. Het rijk heeft hier in principe geen geld voor over en legt de verantwoordelijkheid bij de gemeente. Mogelijk ontvangt de gemeente voor de periode 2015-2015 nog een bijdrage van de Provincie Zuid-Holland. De gemeente zal hoe dan ook in de toekomst een grote bijdrage moeten verlenen inzake de (verplichte) nazorg en toekomstige vervanging van ondergrondse infrastructuur. Andere risicovolle zaken in de nabije toekomst waarbij een bodemsanering wellicht noodzakelijk is zijn: Duivenvoordecorridor, Stompwijkseweg, Dr. van Noortstraat, Herenstraat 42. Het gaat hierbij om financiële risico’s, die de beschikbare projectbudgetten overstijgen. Thans worden de toekomstige saneringskosten tussen de € 3 en € 4 miljoen geschat. Om toekomstige risico’s op te vangen is een reserve bodemsanering gewenst. b. Lagere huuropbrengsten gemeentelijke accommodaties

83

Het gaat enerzijds om derving van huurinkomsten van gemeentelijke accommodaties, die door gesubsidieerde instellingen worden gebruikt. Omdat in het kader van de bezuinigingen in de voorjaarsnota 2011 subsidies aan instellingen zijn afgebouwd, bestaat het risico dat zij de huur opzeggen en de gemeente bij (tijdelijke) leegstand van de accommodatie huurinkomsten misloopt. Anderzijds heeft het te maken met de verslechterde economie waardoor er van commerciële instellingen geluiden komen dat contracten mogelijk worden opgezegd of de hoogte van de huur of de pachtsom ter discussie wordt gesteld. Verder zijn op de “prio-lijst” gemeentelijke eigendommen gemarkeerd die binnen afzienbare tijd niet meer verhuurd (kunnen) worden en derhalve zullen worden gesloopt. Deze gebouwen leveren nu (nog) huurbaten op. c. Dividenduitkering Eneco De Autoriteit Consument en Markt (ACM) is van plan de tarieven voor de transportkosten van elektriciteit en gas te verlagen. Wanneer de tarieven moeten dalen, neemt de winstgevendheid van Eneco af en daarmee de hoogte van het dividend. Dit kan leiden tot halvering van de winst en het dividend. Eneco zal door de gemeenten worden aangezet de kosten van de netwerken kritisch te bezien en indien mogelijk in overeenstemming te brengen met het methodebesluit van de ACM. d. Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) De Metropoolregio is per 1 januari 2015 gestart, terwijl per dezelfde datum het stadsgewest Haaglanden in liquidatie is. Alleen de taken van verkeer & vervoer en economisch vestigingsklimaat zijn overgegaan naar de Metropoolregio. De overige taken waarvoor het stadsgewest verantwoordelijk was zijn overgegaan op de gemeenten. Die taken moeten in beginsel binnen de programma’s kunnen worden opgevangen. Het risico is dat dit niet volledig mogelijk is. Ter compensatie dient het saldo dat de gemeente overhoudt door de lagere inwonerbijdrage die het aan de Metropoolregio moet afdragen. e. Grondverzakkingen De Rietvink In een deel van de wijk De Rietvink komen verzakkingen van de grond voor. In 2015 hebben wij onderzocht welke maatregelen moeten worden genomen voor het herstel van het openbaar gebied. In samenspraak met de bewoners is een voorlopig basisontwerp voor De Rietvink (ophoging en herinrichting) gemaakt. Dit breed gedragen basisontwerp past binnen de gemeentelijke kaders, zoals Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) en handboek Openbare Ruimte. Na het verkennen van de (on)mogelijkheden is er voor gekozen voor de openbare ruimte één voorlopig basisontwerp uit te werken. Voor particulier terrein (voortuinen) zijn verschillende scenario's mogelijk. Dit zal worden uitgewerkt in het definitief ontwerp. De kosten voor de uitvoering van de werkzaamheden van het basisontwerp exclusief de particuliere voortuinen worden op dit moment geraamd op circa € 5 mln. Aan de hand van het definitief ontwerp en een hierop gebaseerde kostenraming, zal verdere uitwerking plaatsvinden in aanloop naar de aanvraag van een uitvoeringskrediet en de wijze waarop in de dekking daarvan kan worden voorzien. f. Afschaffing Sportbesluit Het risico is komen te vervallen. De aangekondigde herziening van het btw-regime sportaccommodaties per 1 januari 2015, gaat niet door. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is de verhouding tussen de ongedekte financiële risico’s en de financiële weerstandscapaciteit om deze risico’s op te kunnen opvangen. Het gaat om de mate waarin de gemeente in staat is financiële middelen vrij te maken en maatregelen te nemen om incidentele en structurele financiële tegenvallers op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van het bestaande

84

beleid en de gemeentelijke dienstverlening. Naarmate risico’s beter kunnen worden afgedekt en opgevangen, is sprake van een groter weerstandsvermogen. Om een waardeoordeel te kunnen geven over het weerstandsvermogen is het noodzakelijk dat het wordt afgezet tegen een norm. Een algemeen gehanteerde norm bij gemeenten is een waarderingstabel opgesteld door het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR) in samenwerking met de Universiteit van Utrecht (zie tabel 3). In deze tabel wordt in de vorm van een ratio een oordeel gegeven over het weerstandsvermogen. Deze ratio wordt berekend door de beschikbare weerstandscapaciteit te delen door het risicoprofiel. Tabel 3 Ratio waardering weerstandsvermogen > 2,0

Betekenis Uitstekend Ruim voldoende Voldoende Matig Onvoldoende Ruim onvoldoende

1,4 – 2,0 1,0 – 1,4 0,8 – 1,0 0,6 – 0,8 < 0,6

De ratio’s voor de jaren 2014, 2015 en 2016 zijn berekend in tabel 4. Tabel 4 Ratio 1. Risicoprofiel 2. Weerstandscapaciteit 3. Ratio (verhouding tussen 1 en 2) 4. Ruimte (verschil tussen 1 en 2)

Rekening Begroting Begroting 2014 2015 2016 14.025 14.400 13.300 16.298 17.670 37.270 1,16 1,23 2,80 2.273 3.270 24.070


Uit tabel 4 blijkt dat de weerstandscapaciteit en het weerstandsvermogen, gemeten aan de algemene norm van de NAR, in 2016 sterk is verbeterd en uitstekend te noemen is. Dit komt vooral door de toename van de weerstandscapaciteit waarvan de algemene reserve vrij besteedbaar nu ook onderdeel is. Stresstest Mede voor de beoordeling van het weerstandsvermogen onderzoeken wij bij het opstellen van de gemeentelijke jaarrekening door middel van een stresstest de financiële gevolgen van verschillende exogene schokken voor onze gemeente. De exogene schokken betreffen scenario’s van een financiële crisis (stijging rente en inflatie), een sociaaleconomische crisis (economische krimp en stijging werkloosheid), een vastgoedcrisis, een humanitaire ramp en een omvangrijke rijksbezuiniging. Er zijn extreme, maar plausibele scenario’s voor deze exogene schokken gehanteerd. Het model van de stresstest is door SEO Economisch Onderzoek gebouwd op basis van de financiële verslaglegging c.q. jaarrekening van onze gemeente. In het model wordt een kwantitatieve relatie gelegd tussen de variabelen waarin de exogene schokken zich uiten, en de verschillende posten in de baten- en lastenrekening en de balans van onze gemeente die door die schokken worden 85

beïnvloed. Het model is flexibel opgezet zodat ook de effecten van zwaardere en minder zware scenario’s, en de effecten van verschillende combinaties van schokken kunnen worden berekend. Ook worden de financiële effecten berekend van gebeurtenissen die mogelijk samenhangen met de onderzochte schokken, zoals aanspraken op de garantiestellingen die de gemeente heeft afgegeven. De stresstest is recent uitgevoerd op de jaarrekening 2014 (het basisscenario) en leidt voor de periode 2016-2019 tot de effecten zoals opgenomen in tabel 5. Tabel 5 Omschrijving

2016

2017

2018

2019

Gemiddeld per jaar

1. Financiële crisis: a. Lange rente b. Inflatie 2. Sociaal economische crisis: Economische groei 3. Werkloosheid

-1.340 372

-1.665 833

-1.755 1.242

-1.755 1.378

-3.258 1.913

-538

-650

-739

-771

-1.349

-2.292

-5.077

-7.653

-8.510

-11.766

-6.781

-5.348

-2.738

-5.184

-10.025

-767

-617

-303

-591

-1.139

-1.440

-2.820

-4.140

-5.460

-6.930

-14.500

-14.500

-14.000

-13.500

-28.250

4. Vastgoedcrisis: a. Inclusief kostendaling grondbedrijf b. Exclusief kostendaling grondbedrijf 5. Rijksbezuiniging 6. Humanitaire ramp Bedragen x € 1.000

De gepresenteerde financiële effecten zijn de bedragen waarmee in een crisisscenario de financiën van de gemeente verslechteren. Een negatief effect in een jaar moet daarom gezien worden als het bedrag waarmee de financiële positie van de gemeente in een crisisscenario verslechtert bij het uitblijven van een beleidsreactie gericht op het opvangen of afzwakken van deze effecten. Onze gemeente heeft relatief veel vermogen belegd in vaste activa. Indien de gemeente de financiële wendbaarheid zou willen vergroten ten einde risico’s van exogene schokken verder af te dekken, dan is een aantal financiële maatregelen voor handen. Eén daarvan is het verkopen van ons aandelenbezit, onderdeel van de gemeentelijke stille reserves. De waarde van het gemeentelijk aandelenbezit wordt op basis van het eigen vermogen van de betreffende bedrijven geschat op in totaal circa € 175 miljoen (Eneco € 156 miljoen, Dunea € 10 miljoen en BNG € 9 miljoen). De marktwaarde van de aandelen is onbekend omdat de bedrijven niet beursgenoteerd zijn. De verkoop van de aandelen is beperkt tot de medeaandeelhouders. Eneco en de BNG keren in tegenstelling tot Dunea een deel van de winst uit in dividend.

86

Risicobeheersing Binnen de organisatie worden risico’s van processen regelmatig geïnventariseerd en daar waar noodzakelijk worden beheersmaatregelen getroffen. Ook voor wat betreft projectbeheersing wordt met risicoanalyses gewerkt. Ook in dit kader worden de belangrijkste risico’s door het nemen van adequate maatregelen gemitigeerd. Overige kengetallen

Kengetal Netto schuldquote Netto schuldquote (gecorrigeerd voor verstrekte leningen) Solvabiliteitsratio Structurele exploitatieruimte Grondexploitatie Belastingcapaciteit

Rekening Begroting Begroting 2014 2015 2016 74 81 74 70

76

69

51 5,31 9,30 95,4

55 1,21 9,40 96,7

47 0,45 10,47 97,20

87

Financiering Algemeen In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan het financieringsbeleid en de uitvoering ervan in 2016. De Wet financiering decentrale overheden (wet Fido) is de basis voor de financiering en de treasurytaken. In de financiële beheers-verordening en het Treasury Statuut van onze gemeente zijn nadere regels voor de financieringsfunctie opgenomen. In deze paragraaf wordt ingegaan op: 1. Treasurybeleid 2. Risicobeheer 3. Financieringspositie 4. Opnemen van kortlopende geldleningen 5. Uitzetten van overtollige geldmiddelen Treasurybeleid Het gemeentelijk treasurybeleid is gebaseerd op de wet Fido en de financiële beheersverordening van 18 december 2012. De hoofdlijnen zijn: a. De gemeente gaat leningen aan, zet middelen uit en verleend garanties uitsluitend ten behoeve van de uitoefening van de publieke taak. b. De treasury-functie draagt zorg voor duurzame en voordelige toegang tot de financiële vermogensmarkten, het beperken van renterisico’s en levert adequate informatie over onze liquiditeits- en financieringspositie. c. De treasury-functie zorgt ook voor het optimaliseren van renteresultaten binnen de kaders van de wet Fido en de financiële beheers-verordening. d. Er wordt zoveel als mogelijk gebruik gemaakt van interne financieringsmiddelen om het aantrekken van leningen te beperken. e. De gemeente verstrekt geen garanties, borgtochten of leningen aan derden. f. Overtollige geldmiddelen worden uitgezet bij financiële instellingen met minimaal een AArating. Het liquiditeitenbeheer van de gemeente (beheer van betalingen en ontvangsten) is gebaseerd op een prognose voor een periode van twaalf maanden. Met het dagelijks monitoren van de liquiditeitspositie en informatie uit de organisatie wordt de liquiditeitsprognose regelmatig geactualiseerd. De financieringspositie (op lange termijn financieren van investeringen) geeft een vooruitzicht op de financieringspositie van de gemeente voor de komende 4 jaren. De Treasurycommissie overlegt viermaal per jaar. De commissie evalueert de gedane financieringstransacties en bespreekt de toekomstige ontwikkelingen op het gebied van financiering (rente en omvang) voor de gemeente. De commissie bestaat uit de wethouder financiën, de concerncontroller (treasurer) en de medewerker treasury. Risicobeheer De risico’s voor de gemeente zijn: 1. Renterisico op de vlottende schuld; 2. Renterisico op de vaste schuld en 3. Kredietrisico verstrekte geldleningen.

88

1. Renterisico op de vlottende schuld De kasgeldlimiet is een belangrijke graadmeter voor de beoordeling van de liquiditeitspositie. De kasgeldlimiet is het maximum bedrag dat is toegestaan aan de gemeente om haar (kapitaal)uitgaven te financieren met kortlopende geldleningen (vlottende schuld). De kasgeldlimiet wordt bepaald door een percentage (8,5%) van het begrotingstotaal van de gemeente. Voor 2016 bedraagt de kasgeldlimiet afgerond € 17 miljoen. De liquiditeitspositie in relatie tot de kasgeldlimiet in 2016 zal naar verwachting als volgt verlopen: Tabel 1 Liquiditeitspositie 2016

e

e

1 kwartaal

e

2 kwartaal

e

3 kwartaal

4 kwartaal

Toegestane kasgeldlimiet 1. in procenten van de grondslag 2. in bedrag

8,5 17.085

8,5 17.085

8,5 17.085

8,5 17.085

3. Opgenomen gelden < 1 jaar 4. Schuld in rekening courant 5. Gestorte gelden door derden < 1 jaar 6. Overige geldleningen niet zijnde vaste schuld

20.000 3.000

10.000 3.000

7.000 3.000

15.000 3.000

-

-

-

-

-

-

-

-

Totaal vlottende korte schuld

23.000

13.000

10.000

18.000

7. Contante gelden in kas 8. Tegoeden in rekening courant

-

-

-

-

9. Overige uitstaande gelden < 1 jaar

-

-

Totaal vlottende middelen

-

-

-

-

23.000 17.085 -5.915

13.000 17.085 4.085

10.000 17.085 7.085

18.000 17.085 -915

Omvang vlottende korte schuld

Omvang vlottende middelen

-

Toets kasgeldlimiet 10. Totaal netto vlottende schuld 11. Toegestane kasgeldlimiet Ruimte (+) / overschrijding (-) Bedragen x € 1.000

Onder een vlottende of korte schuld worden schuldtitels gerekend met een rente-typische looptijd korter dan één jaar. De belangrijkste vormen hiervan zijn (opgenomen) daggeld- en kasgeldleningen en rekening-courantkrediet. De gemiddelde korte schuld per kwartaal mag de kasgeldlimiet maar 2 achtereenvolgende kwartalen overschrijden. In het daaropvolgende kwartaal moet de korte schuld dan omgezet worden in een vaste schuld. Beleidslijn van de treasury-functie is om bedragen tot de kasgeldlimiet te financieren met kort geld. Dit gebeurt omdat financiering met kortlopende geldleningen meestal goedkoper is dan met langlopende geldleningen. Op lange termijn is het renterisico op kortlopende geldleningen echter groter omdat de rente snel kan wijzigen. De rente op langlopende geldleningen wordt voor een vooraf bepaalde periode vastgezet, waardoor de gemeente voor een langere periode rekening kan houden met stabiele financieringslasten. 2. Renterisico op de vaste schuld Voor de financieringspositie is de renterisiconorm van belang. Het doel van de renterisiconorm is het beheersen van de renterisico’s op de vaste schuld. De norm geeft aan over welk maximaal bedrag per jaar renterisico gelopen mag worden. Dit betreft onder andere leningen waarvan de rente herzien 89

gaat worden maar ook de herfinanciering van aflossingen. Door spreiding in de tijd van aflossingen en herzieningen wordt het renterisico verkleind. De renterisiconorm wordt berekend met een wettelijk vastgesteld percentage van het begrotingstotaal. Dit percentage is bepaald op 20 en betekent voor onze gemeente een renterisiconorm van € 40 miljoen. Tabel 2 Renterisico 2016 – 2019 1. Renteherziening op vaste schuld o/g 2. Aflossingen 3. Renterisico (1+2) 4. Renterisiconorm 5a. Ruimte onder renterisiconorm (4>3) 5b. Overschrijding renterisiconorm (3>4)

2016

2017

2018

2019

-

-

-

-

3.700 3.700 40.200

3.900 3.900 40.200

15.400 15.400 40.200

12.000 12.000 40.200

36.500

36.300

24.800

28.200

-

-

-

-

Berekening renterisiconorm 4a. Begrotingstotaal van 2016 4b. Percentage ministeriële regeling

201.000 20%

Renterisiconorm 2016 (4a x 4b)

40.200


De huidige opgenomen leningen bieden de geldgevers geen mogelijkheid tot tussentijdse renteaanpassingen. De aflossingen van in de toekomst nog aan te trekken langlopende geldleningen zijn ook verwerkt in bovenstaande tabel 2. De gemeente heeft binnen de renterisiconorm op basis van de huidige beleidslijn nog ruime mogelijkheden voor het aantrekken van langlopende geldleningen. De conclusie is dat onze gemeente een beperkt renterisico loopt in het kader van de langlopende financiering en binnen de wettelijke risiconorm blijft. 3. Kredietrisico verstrekte geldleningen Het kredietrisico op verstrekte geldleningen wordt omschreven als de mogelijkheid van een waardedaling van de vorderingspositie ten gevolge van het niet (tijdig) kunnen nakomen van de verplichtingen door de tegenpartij. In tabel 3 is een overzicht per risicogroep opgenomen. Tabel 3 Risicogroep 1. Hypotheken aan personeel 2. Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland 4. Overige leningen Totaal

Hypothecaire zekerheid ja

1-1-2016 68

gedeeltelijk

3.300.000

nee

5 3.300.073


Ad 1. De gemeente verstrekt geen nieuwe hypotheken meer aan personeel.

90

Ad 2. Het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVN) zet op voordracht van de gemeente geldleningen uit in de sector volkshuisvesting. De gemeente heeft de opbrengst uit de verkoop aandelen Bouwfonds gebruikt voor de storting in het fonds als een geldlening. Een gedeelte van het gestorte bedrag is door SVN vastgelegd in verstrekte geldleningen aan derden tot een bedrag van circa € 1 miljoen. Er is een klein risico dat de verstrekte geldleningen niet worden terugbetaald. Daarnaast is een bedrag bij het SVN beschikbaar in de vorm van een rekening-courant met de gemeente tot een bedrag van € 2,3 miljoen. Ad 3. Onder overige leningen is een woonwagenlening opgenomen. Gezien de hoogte en de samenstelling van de portefeuille verstrekte geldleningen loopt de gemeente nauwelijks kredietrisico´s. Financieringspositie Voor de bepaling van de financieringspositie zijn de financieringsbehoefte (geïnvesteerd vermogen in de huidige en nieuwe vaste activa) en de financieringsmiddelen (opgenomen langlopende leningen, reserves en voorzieningen) van belang. Tweemaal per jaar wordt de financieringspositie van de gemeente bepaald. Het verloop van de financieringspositie over de jaren 2016 tot en met 2019 is opgenomen in tabel 4. Tabel 4 Financieringspositie per 1-1

2016

2017

2018

2019

Financieringsbehoefte Investeringen Financiële vaste activa Grondexploitaties Totaal financieringsbehoefte (1)

207.000 8.300 28.000 243.300

217.000 8.300 33.000 258.300

221.000 8.300 33.000 262.300

219.000 8.300 23.000 250.300

82.300 88.000 24.800 195.100

68.400 112.300 25.400 206.100

55.400 138.400 26.000 219.800

51.400 151.000 26.100 228.500

-48.200

-52.200

-42.500

-21.800

Financieringsmiddelen Reserves Opgenomen langlopende leningen Voorzieningen Vooruit ontvangen overheidsbijdragen Totaal financieringsmiddelen (2) Financieringssaldo (2-1) overschot / tekort Bedragen x € 1.000

Voor de bepaling van de financieringsbehoefte is uitgegaan van de boekwaarden en de voorgenomen investeringen zoals opgenomen in het investeringsplan. In de financieringsbehoefte wordt voorzien door kortlopende geldleningen en langlopende geldleningen aan te trekken. Als de kasgeldlimiet 2 kwartalen achtereen wordt overschreden moet voor de bedragen boven de kasgeldlimiet in het daarop volgende kwartaal een langlopende geldleningen aangetrokken worden. Dit gebeurt meestal in het jaar na het ontstaan van een tekort dat hoger is dan de toegestane kasgeldlimiet.

91

Tabel 5 Portefeuille langlopende geldleningen 1. Beginstand per 1 januari 2. Nieuwe geldleningen 3. Reguliere aflossingen 4. Vervroegde aflossingen 5. Eindstand per 31 december

2016 88.000 28.000 3.700 112.300

2017 112.300 30.000 3.900 138.400

2018

2019

138.400 28.000 15.400

151.000 2.000 12.000

151.000

141.000


De nieuwe langlopende geldleningen worden aangetrokken voor de financiering van de investeringen (€ 83 miljoen) en de grondexploitatie Duivenvoordecorridor (€ 5 miljoen). De rentetarieven op de kapitaalmarkt zijn ten tijde van het samenstellen van deze begroting nog steeds relatief laag door de economische crisis. Wij verwachten in 2016 bij het afsluiten van langlopende geldleningen een rente van 1,75% (20 jaar annuïtair). De rente van de langlopende geldleningen die tot en met 2014 zijn afgesloten bedraagt gemiddeld 3%. In 2015 zijn tot nu toe 2 leningen afgesloten. Een lening met een rente van 1,4 % (20 jaar annuïtair) voor de consolidatie van kort geld naar lang geld en een lening met een rente van 0,825% (8 jaar fixe) voor de grondexploitatie Duivenvoordecorridor. Opnemen van kortlopende geldleningen De gemeente financiert de lopende betalingen en ontvangsten tot het maximum van de kasgeldlimiet (€ 17 miljoen) met kortlopende geldleningen (kas- en daggeld). Wanneer de kasgeldlimiet structureel wordt overschreden trekt de gemeente voor de structurele overschrijding langlopende geldleningen aan. De kortlopende schulden worden dan geconsolideerd naar een langlopende geldlening. Wij verwachten in 2016 een rente voor opgenomen kortlopende geldleningen van circa 0,5% (kasgeld 3maanden). Uitzetten van overtollige geldmiddelen De gemeente heeft soms (tijdelijk) overtollige middelen die “uitgezet” moeten worden. Eind 2013 is het zogenaamde schatkistbankieren (zonder leenfaciliteit) gestart. De overtollige middelen worden dan uitgezet bij het Rijk. Decentrale overheden krijgen op de deposito’s van het schatkistbankieren een marktconforme rente vergoed die gelijk is aan de rentes die de Nederlandse staat betaalt op leningen die ze op de markt aangaat. Vanwege de omvangrijke investeringen zal de gemeente in 2016 naar verwachting geen overtollige middelen hebben.

92

Bedrijfsvoering Algemeen Deze paragraaf richt zich op de stand van zaken en de beleidsvoornemens inzake de bedrijfsvoering. Onder bedrijfsvoering verstaan wij de ondersteunende processen die het mogelijk maken de programma’s te verwezenlijken. In het bijzonder wordt daarbij gekeken of het beheer en beleid rechtmatig, doelmatig en doeltreffend worden uitgevoerd. Aangezien de begroting een doorkijk geeft naar te realiseren doelen vanaf het begrotingsjaar 2016 zal in deze paragraaf vooral ingegaan worden op specifieke voornemens (prioriteiten) en zal nagenoeg geen aandacht worden besteed aan zaken die al continu naar tevredenheid worden uitgevoerd (going concern). Kaderstellend voor de bedrijfsvoering in 2016 en verder zijn nog steeds de uitgangspunten die zijn opgenomen in de Voorjaarsnota 2011, nl. een kleinere gemeentelijke organisatie (regieorganisatie) die aansluit op het gemeentelijke takenpakket en een efficiënt en effectief werkende gemeentelijke organisatie, waaronder begrepen wordt het op ambtelijk gebied (regionaal) samenwerken en uitbesteden van werkzaamheden, maar ook het meer benutten van de moderne middelen zoals digitalisering. Planning en control De planning- en controlcyclus is het proces van (strategische) planning dat via uitvoering en bijsturing leidt tot zowel interne als externe verantwoording. In het kader van de planning- en controlcyclus worden diverse documenten opgesteld, die ook in 2016 aan de raad zullen worden voorgelegd. Onder planning vallen de kadernota en de begroting. Onderdeel van control (uitvoering en bijsturing) vormen de tussentijdse rapportages. Verantwoording wordt uiteindelijk afgelegd via de jaarstukken. Jaarlijks worden onderzoeken naar doelmatigheid en doeltreffendheid uitgevoerd. Dit gebeurt doorgaans op basis van de actualiteit. Ten tijde van het opstellen van de begroting waren nog geen onderwerpen geselecteerd voor het jaar 2016. Rekenkameronderzoeken De rekenkamercommissie Wassenaar, Voorschoten, Oegstgeest en Leidschendam-Voorburg zal in 2016 enkele onderzoeken uitvoeren, waarover de raad separaat zal worden geïnformeerd. Daarnaast zal de rekenkamercommissie in 2016 worden geëvalueerd. Organisatieontwikkeling Om de ambities van het college ten aanzien van de open bestuursstijl, de (digitale) dienstverlening, het programma de Moderne Overheid, de begroting, de administratie en de organisatie waar te maken zijn de nodige maatregelen nodig. Concreet gaat het hierbij bijvoorbeeld om de nieuwe website, informatiemanagement/beveiliging en een digitale begroting. Voor de langere termijn gaat het om veel ingrijpendere zaken die vooral een andere manier van werken (structuur, proces, houding en gedrag) van de organisatie vergen. Het gaat om een totaalontwikkeling van een moderne overheid die klaar is voor de toekomst ten dienste van de inwoners. Essentieel is dat we onze dienstverlening nauw blijven aansluiten bij of zelfs vooruitlopen op wat de burger in deze moderne tijd van ons mag verwachten. In 2016 zetten we verder in op het in control zijn van de organisatie. Het gaat hierbij onder meer om de uitvoering van het verbeterplan LV in control, de verdere uitrol van risicomanagement en de verbetering van het besluitvormingsproces, ook ingegeven door bijvoorbeeld

93

de aanbevelingen van de enquêtecommissie grondexploitatie Duivenvoorde corridor en de aanbevelingen vanuit de doorlichting van de organisatie. HR-beleid Met het oog op zowel de vergrijzing als ontgroening van ons personeelsbestand en de huidige organisatiemissie om de beste (gemeentelijke) dienstverlener van Nederland te willen worden, is er sterk de behoefte om een lange termijn planning op te zetten. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de organisatieontwikkeling naar een kleine, flexibele regieorganisatie én de daarvoor benodigde ontwikkeling van medewerkers. Om te komen tot een optimale personeelsbezetting van de organisatie gaan we in 2016 verder met de strategische personeelsplanning (SPP), waarmee in 2015 al is gestart. De uitkomsten van het SPP proces worden vertaald naar een effectief en strategisch HRM-actieplan, zodat de ambitie en strategie van onze gemeente kan worden gerealiseerd met de juiste persoon op de juiste plek, voor nu en in de toekomst. In 2014 is een strategische HR-agenda met drie thema’s opgesteld. Dit betreft e-hrm, wendbaarheid & flexibiliteit en (persoonlijk) leiderschap. In 2016 wordt hieraan verder uitvoering gegeven middels de projecten integriteit en mobiliteit. In 2016 zal de hr-bedrijfsvoering waar mogelijk nóg meer worden gedigitaliseerd (e-HRM) op het gebied van correspondentie, administratie en processen. Dit alles in samenhang met de uitkomsten van SPP en altijd in verbinding met de organisatiemissie en –ambitie. Informatievoorziening en automatisering Ook in 2016 zullen er 3 speerpunten zijn op gebied van informatievoorziening, • een informatievoorzieningsplatform waarmee de transitie van de 3 decentralisatie binnen het •

sociaal domein verder vorm gegeven kan worden. prioriteren en positioneren van het digitale (dienstverlenings) kanaal. Hiermee zetten we een volgende stap in het digitaal aanbieden van overheidsdiensten via het digitale kanaal. Dat gaat in eerste instantie via digitale formulieren die de burger direct kan invullen. Op termijn

•

wordt het digitale kanaal afgestemd op smartphone en tablet. Informatiebeveiliging (is misschien wel het belangrijkste speerpunt).

Bij bovenstaande 3 punten gaat het over het uitwisselen van informatie. Hierbij is het van noodzakelijk belang dat dit op een veilige manier wordt uitgevoerd. Hiervoor moeten een aantal technische zaken worden geregeld. Daarnaast moeten er ook afspraken gemaakt worden hoe met informatie om te gaan. Medewerkers moeten zich blijven realiseren dat ‘Informatie” het bestaansrecht van de gemeente is. Programma digitalisering Daarnaast wordt het programma digitalisering verder ontwikkeld. De programmadirecteur presenteerde in 2015 zijn programmaplan en de implementatie ervan wordt in 2016 verder uitgerold ten einde op 1 januari 2018 gereed te zijn om als eerste aanspreekpunt voor alle overheden te functioneren Inkoop en aanbesteding Inkoop en aanbesteding vinden plaats in een regionaal samenwerkingsverband van de gemeenten Leidschendam-Voorburg, Delft, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Voorschoten, Wassenaar, Westland en Zoetermeer. Medio 2014 is de samenwerkingsovereenkomst getekend en sindsdien werken de 94

gemeenten samen in netwerkorganisatie ” Inkoopkracht Zuid-Holland West”. Per 1 januari 2015 is een “regisseur” aangesteld om verdere vorm en inhoud aan de samenwerking te geven. Centrale Huisvesting De bouwkundige afronding van het project heeft in 2015 plaatsgevonden. Gegevens gemeentelijk personeelsbestand In de onderstaande tabel worden enkele gegevens over het gemeentelijk personeelsbestand weergegeven. Rekening 2014 Begroting 2015 (per 31-12-2014) (per 1-1-2015)

Begroting 2016 (per 1-1-2016)

1. Aantal toegestane fte’s

592,97

567

563

2. Aantal bezette fte’s

578,28

552,31

n.v.t.

660

667

n.v.t.

12

13

13

4,68

5,07

n.v.t.

3. Aantal werkelijke medewerkers 4. Uitstroom van pensioengerechtigden 5. Ziekteverzuim in % (excl. zwangerschap)

95

5. De financiële begroting

96

5.1 UITGANGSPUNTEN FINANCIEEL BELEID De gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd zijn van belang voor de beoordeling van de financiële positie. Het zijn onder andere de uitgangspunten die hebben geleid tot het gepresenteerde financiële meerjarenperspectief. Aantal inwoners en woonruimten Voor de ramingen is uitgegaan van de prognose van aantallen inwoners en woningen zoals opgenomen in de onderstaande tabel. In de ramingen van de woningaantallen is rekening gehouden met sloop en nieuwbouw, die beperkt is en voor zover nodig aansluit op de regionale programma’s voor de ontwikkeling van woon- en werklocaties. 1-1-2016

1-1-2017

1-1-2018

1-1-2019

1. Inwoners

74.000

74.600

74.700

75.000

2. Woningen

36.200

36.750

36.800

37.000

Loon- en prijspeil Gelet op de huidige lage inflatie en de te verwachten lage indexering van het gemeentefonds is voor 2016 - 2019 afgezien van indexering van de budgetten (behoudens contractuele afspraken hierover). Voor de raming van de salarislasten in de begroting 2016 en de meerjarenramingen 2017-2019 is uitgegaan van de toegestane personele formatie per 1-1-2016 en het loonkostenniveau per 1-4-2015 Door de uitvoering van het pensioenakkoord uit 2014 zijn de pensioenen per 1 januari 2015 versoberd. Dit leidt onder andere tot een lagere premie voor werkgevers. De VNG was sinds december 2014 in gesprek met de vakbonden over de besteding van deze premievrijval. Er is in juli 2015 een overeenstemming bereikt en de vrijval zal volledig aan loonsverhoging worden besteed. Afgesproken is dat gemeenteambtenaren een eenmalige uitkering per 1 oktober 2015 (0,74%) ontvangen en nogmaals per 1 juli 2016. Dit bedrag wordt omgezet in een structurele loonsverhoging, indien voor 1 juli 2016 een nieuwe Cao Gemeenten is afgesloten. De gesprekken hierover starten in het najaar van 2015. Bestaand beleid De begroting 2016 is opgesteld in overeenstemming met de uitgangspunten uit de kadernota 2015, die op 6 juli 2015 door de gemeenteraad is vastgesteld. Algemene uitkering gemeentefonds De algemene uitkering uit het gemeentefonds is geraamd op basis van de laatst beschikbare gegevens uit de meicirculaire 2015. De gevolgen van de septembercirculaire 2015 worden eventueel verwerkt in de Nota van wijziging op de begroting, die tegelijk met de programmabegroting in de gemeenteraad wordt besproken. Rentepercentages In de begroting zijn de volgende rentes gehanteerd: a. rente aan te trekken kort vreemd vermogen 0,5% b. rente aan te trekken lang vreemd vermogen 1,75% c. rente eigen financieringsmiddelen 1,75% d. renteomslag 4%.

97

Lokale heffingen Het uitgangspunt blijft dat de gemeentelijke woonlasten in 2016 gemiddeld genomen niet meer stijgen dan het inflatiepercentage (1,25%). Tot de gemeentelijke woonlasten worden gerekend de onroerende zaak belastingen, de afvalstoffenheffingen en rioolrechten. Voor de afvalstoffenheffing en het rioolrecht geldt het principe van 100% kostendekking. Bij de vaststelling van de tarieven voor individuele dienstverlening is ook het streven in principe gericht op 100% kostendekkendheid. Post onvoorzien De post onvoorzien, opgenomen onder het programma Algemene dekkingsmiddelen, kent een incidenteel en een structureel deel. De ramingen lopen op van € 170.000 in 2016 tot € 350.000 in 2019. Een beroep op de post voor onvoorziene uitgaven kan worden gedaan als de uitgave onvoorzien, onuitstelbaar en onvermijdbaar is. Hiervoor wordt op dat moment een begrotingswijziging aangeboden aan de gemeenteraad. Dividenden De opbrengsten van reguliere dividenden worden op basis van ervaringscijfers en de resultaatverwachtingen voor de korte termijn geraamd. De raming en verantwoording van het dividend vinden overigens plaats in het jaar van het besluit tot dividenduitkering door de betrokken onderneming. Kapitaallasten De kapitaallasten (rente en afschrijving) worden aan producten en programma´s doorberekend; de rente door middel van een renteomslag en de afschrijvingen op basis van een afschrijvingstabel. Bij investeringen met economisch nut wordt in enkele gevallen ook een dekking uit eenmalige middelen aangegeven. In dat geval wordt de investering geactiveerd en vervolgens afgeschreven conform het vastgestelde activabeleid. De voor dekking aangewezen eenmalige middelen worden in een reserve dekking afschrijvingslasten gestort, waarna jaarlijks de afschrijvingslasten uit de reserve worden gedekt. 5.2 BATEN EN LASTEN Algemeen In dit hoofdstuk wordt een integraal overzicht van de baten en lasten gegeven. Ook wordt het saldo weergegeven van alle onderdelen van de begroting: het programmaplan, het overzicht algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien. Voor extra inzicht in de financiële positie zijn de baten en lasten per programma geschoond van verrekeningen met reserves. De verrekeningen met reserves maken wel onderdeel uit van de begroting van baten en lasten.

98

Overzicht van baten en lasten Programma (Bedragen x € 1.000)

Rekening 2014

Begroting 2015

Jaarschijf 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Lasten Sociale structuur

23.859

19.943

21.016

20.883

21.507

21.826

Sociale ondersteuning

62.298

86.190

85.113

82.633

82.136

80.748

Groene woongemeente

24.009

27.028

25.212

24.270

24.488

24.456

Economische en ruimtelijke kansen

45.235

24.266

32.014

38.582

31.886

27.785

Bestuur en organisatie

34.586

39.535

37.459

35.447

35.120

34.638

-

175

-

-

-250

-

189.987

197.137

200.814

201.815

194.887

189.453

Algemene dekkingsmiddelen Totale lasten Baten Sociale structuur

5.529

4.630

4.450

4.540

4.543

4.545


39.302

35.304

35.077

35.322

35.321

35.321

Groene woongemeente

16.847

17.155

16.690

17.024

17.246

17.385


16.454

12.759

12.391

15.885

17.872

16.253

2.470

1.819

2.068

1.844

1.843

1.497

Bestuur en organisatie Algemene dekkingsmiddelen Totale baten

Saldo van de programma’s

-

-

-

-

-

-

80.602

71.667

70.676

74.615

76.825

75.001

109.385

125.470

130.138

127.200

118.062

114.452

Algemene dekkingsmiddelen Baten belastingen

11.169

11.701

11.420

11.328

11.297

11.243

Algemene baten

83.948

103.250

105.786

103.252

103.212

103.375

-

-170

-170

-230

-290

-350

95.117

114.781

117.036

114.350

114.219

114.268

-14.268

-10.577

-13.102

-12.850

-3.843

-184

8.055

5.167

785

700

700

-

Onttrekkingen aan reserves

31.555

15.744

14.719

13.700

4.631

992

Mutaties reserves

23.500

10.577

13.934

13.000

3.931

992

9.232

-

832

150

88

808

Onvoorzien Totaal Algemene dekkingsmiddelen

Totaal voor resultaatbestemming

Verrekening met de reserves Stortingen in reserves

Begrotingsresultaat

Incidentele lasten en baten Om een goed oordeel te kunnen geven over het structurele evenwicht tussen baten en lasten is het noodzakelijk te weten in hoeverre tegenover de inzet van reserves incidentele baten of lasten staan. Voor een gespecificeerd overzicht per programma wordt verwezen naar bijlage 3. Het totaal van de incidentele lasten en baten over de begrotingsjaren is opgenomen in de onderstaande tabel.

99

Incidentele lasten Programma’s Sociale structuur Sociale ondersteuning Groene woongemeente Economische en ruimtelijke kansen Bestuur, organisatie en veiligheid Algemene dekkingsmiddelen

2016

2017

2018

2019

1.353 200 1.374 425 265

253 200 212 320 195

253 200 177 245 195

-

Subtotaal incidentele lasten per programma

3.617

1.180

1.070

-

Stortingen in reserves (incidenteel) Totaal

3.617

1.180

1.070

-

318 318

-

-

-

3.600 3.600

1.103 1.103

980 980

-

17

77

90

-

Incidentele baten Programma’s Sociale structuur Sociale ondersteuning Groene woongemeente Economische en ruimtelijke kansen Bestuur, organisatie en veiligheid Algemene dekkingsmiddelen Subtotaal incidentele baten per programma Onttrekkingen aan reserves (incidenteel) Totaal Saldo incidentele lasten en baten

-

(Bedragen x € 1.000)

100

Overzicht van baten en lasten Programma (Bedragen x € 1.000)

Rekening 2014

Begroting 2015

Jaarschijf 2016

Jaarschijf 2017

Jaarschijf 2018

Jaarschijf 2019

Lasten Sociale structuur

23.859

19.943

21.016

20.883

21.507

21.826


62.298

86.190

85.113

82.633

82.136

80.748

Groene woongemeente

24.009

27.028

25.212

24.270

24.488

24.456


45.235

24.266

32.014

38.582

31.886

27.785

Bestuur en organisatie

34.586

39.535

37.459

35.447

35.120

34.638

-

175

400

900

650

900

189.987

197.137

201.214

202.715

195.787

190.353

5.529

4.630

4.450

4.540

4.543

4.545


39.302

35.304

35.077

35.322

35.321

35.321

Groene woongemeente

16.847

17.155

16.690

17.024

17.246

17.385


16.454

12.759

12.391

15.885

17.872

16.253

2.470

1.819

2.068

1.844

1.843

1.497

-

-

-

-

-

-

80.602

71.667

70.676

74.615

76.825

75.001

109.385

125.470

130.538

128.100

118.962

115.352

Baten belastingen

11.169

11.701

11.340

11.248

11.217

11.163

Algemene baten

83.948

103.250

106.186

104.152

104.112

104.275

-

-170

-170

-230

-290

-350

95.117

114.781

117.356

115.170

115.039

115.088

-14.268

-10.577

-13.182

-12.930

-3.923

-264

Algemene dekkingsmiddelen Totale lasten Baten Sociale structuur

Bestuur en organisatie Algemene dekkingsmiddelen Totale baten

Saldo van de programma’s Algemene dekkingsmiddelen

Onvoorzien Totaal Algemene dekkingsmiddelen

Totaal voor resultaatbestemming

Verrekening met de reserves Stortingen in reserves

8.055

5.167

785

700

700

-

Onttrekkingen aan reserves

31.555

15.744

14.719

13.700

4.631

992

Mutaties reserves

23.500

10.577

13.934

13.000

3.931

992

9.232

-

752

70

8

728

Begrotingsresultaat

5.3 INVESTERINGSPLAN 2016-2019 De investeringen die de gemeente Leidschendam-Voorburg de komende jaren wil doen, staan opgenomen in het investeringsplan 2016-2019. In het investeringsplan staan zowel de vervangingsinvesteringen als de nieuwe investeringen. Per programma is een gedetailleerd overzicht opgenomen over de geplande investeringen. Het investeringsplan heeft voor wat de investeringsuitgaven 2016 betreft een omvang van circa € 36,5 miljoen. Het totale investeringsvolume van alle investeringen geeft voor de komende jaren het volgende beeld:

101

Investeringsvolume Programma

2016

2016

2017

2017

2018

2018

2019

2019

uitgaven Inkomsten Uitgaven inkomsten uitgaven inkomsten Uitgaven inkomsten Sociale structuur

12.600

12.100

8.000

1.000

Groene woongemeente

11.100

1.700

4.000

3.700

3.800


12.000

800

14.000

Bestuur en organisatie Investeringsvolume

800 36.500

800

1.200 2.500

31.300

4.500

500

1.400

1.500 800

17.700

900 500

7.100

(Alle bedragen x € 1.000)

In de kolom uitgaven staan de totale bruto-investeringen opgesomd. Hierbij is geen rekening gehouden met dekking uit eventuele reserves of dekking van de investeringen uit tarieven. In de kolom inkomsten worden bijdragen van derden vermeld. Conclusie is dat het hoge bedrag aan investeringen van € 36,5 miljoen vooral wordt bepaald door Berekening kapitaallasten Als gevolg van het plegen van investeringen ontstaan er kapitaallasten. Bij de afschrijvingscomponent wordt de annuïtaire afschrijvingsmethode toegepast (op basis van vigerend beleid). De afschrijvingstermijnen zijn gebaseerd op in de nota activabeleid opgenomen tabel met afschrijvingstermijnen. Activa met een verkrijgingsprijs van minder dan € 25.000 worden niet geactiveerd. Aanvang van afschrijvingen vindt normaliter plaats vanaf het moment van ingebruikname van de investering. Omdat ingebruikname op willekeurige tijdstippen in het jaar plaatsvinden, wordt uit praktisch oogpunt gestart met de afschrijving in het jaar volgend op het jaar van de ingebruikname. Effecten kapitaallasten Om de effecten van de kapitaallasten te kunnen berekenen hebben we de kapitaallasten van de investeringen uit het investeringsplan 2015-2018 vergeleken met het geactualiseerde investeringsplan 2016-2019.

5.4 GEMEENTEFONDS De uitkeringen uit het gemeentefonds in de begroting 2016 en meerjarenramingen 2017-2019 zijn berekend op basis van de meicirculaire 2015. In deze meicirculaire wordt de gemeente geïnformeerd over de omvang en mutaties van de gemeentefondsuitkeringen. Het gemeentefonds is de grootste inkomstenbron van de gemeente. De financiële gevolgen die voort komen uit de septembercirculaire 2015 worden meegenomen in de Nota van wijziging, die tegelijkertijd met de programmabegroting 2015 in de raad wordt behandeld.

102

0

De uitkeringen uit het gemeentefonds zijn voor de planperiode 2016-2019 geraamd op: Uitkeringen gemeentefonds

2016

2017

2018

2019

A. Algemene uitkering Algemene uitkering

62.850

61.999

62.089

-400

-900

-900

-900

62.450

61.099

61.189

61.154

Peuterspeelzaalwerk

110

110

110

110

Impuls brede scholen

150

150

150

150

Huishoudelijke hulp toelage

1.354

0

0

0

Wet maatschappelijke ondersteuning

5.640

5.841

5.841

5.841

Subtotalen

7.254

6.101

6.101

6.101

Effecten herverdeling gemeentefonds Subtotalen

62.054

B. Integratie- en decentralisatieuitkeringen

C. Deelfonds sociaal domein Decentralisatie AWBZ Decentralisatie jeugdzorg Decentralisatie Participatiewet

8.496

8.315

7.992

7.897

12.892

12.927

13.085

13.126

5.858

5.521

5.297

5.194

Subtotalen

27.246

26.763

26.374

26.217

Totalen

96.950

93.963

93.664

93.472


Op een aantal ontwikkelingen in het gemeentefonds gaan wij onderstaand in. Zoals gebruikelijk wordt de ontwikkeling van de algemene uitkering voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven (trap op / trap af), maar daarnaast treed met ingang van 2016 herverdeeleffecten op door ‘groot onderhoud’ aan het verdeelstelsel. Groot onderhoud verdeelstelsel De wijzigingen als gevolg van de tweede fase groot onderhoud gemeentefonds zijn nog niet volledig verwerkt binnen het gemeentefonds. De nieuwe verdeling is in het jaar 2016 slechts gedeeltelijk (33%) verwerkt. De eerder berekende herverdeeleffecten op het onderdeel Ruimtelijke Ordening bleken een zodanig grote verschuiving te veroorzaken dat besloten is hier nader onderzoek naar te verrichten. De verwerking van de uitkomsten van het aanvullende onderzoek wordt meegenomen in de meicirculaire 2016. Op basis van de notitie “voorlopige uitkomsten van de nieuwe verdeling van de algemene uitkering in het gemeentefonds (20 maart 2015) van het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties” is in de begroting 2015 rekening gehouden met een maximale korting van € 700.000 in 2016 en vanaf 2017 met een korting van € 1.400.000. Decentralisatie- en integratie-uitkeringen De integratie- en decentralisatie-uitkeringen dalen ingaande 2015. Enerzijds door de overgang van de uitkering voor de Centra voor jeugd en gezin naar de algemene uitkering en anderzijds door de verlaging van de uitkering Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Voor de jaren 2015 en 2016 wordt een eenmalige Huishoudelijke hulp toelage ontvangen. Sociaal domein Met ingang van 2016 wordt een andere meer objectieve verdeelsystematiek voor de Wmo en Jeugd toegepast, waardoor vanaf 2016 ook binnen het Sociaal Domein sprake kan zijn van herverdeeleffecten tussen gemeenten. Het budget zal dan worden verdeeld op basis van de 103

verwachte ondersteuningsbehoefte in een gemeente zoals deze kan worden voorspeld op basis van objectieve maatstaven. Om gemeenten voldoende tijd te geven om zich aan de nieuwe situatie aan te passen, zal de overstap dan ook worden gekoppeld aan een ingroeitraject in de richting van een volledige verdeling volgens het objectieve verdeelmodel.

5.5 EIGEN EN VREEMD VERMOGEN Eigen vermogen Het eigen vermogen van de gemeente is onderverdeeld in algemene reserves en bestemmingsreserves (incl. egalisatiereserves). Het verloop van de afzonderlijke reserves in de planperiode is met een toelichting opgenomen in bijlage 1. Samengevat is de begrote omvang van de reserves als volgt: Reserves (per ultimo)

2016

2017

2018

2019

(bedragen x € 1.000) Algemene reserves vrij besteedbaar

27.555

27.450

27.381

27.381

Bestemmingsreserves

40.824

27.928

24.066

23.074

Totaal reserves

68.379

55.378

51.447

50.455

Bij het opstellen van de kadernota 2015 zijn alle reserves doorgelicht en is door de raad besloten om een aantal reserves per 1 januari 2016 op te heffen. De mutaties op de reserves zijn verwerkt in de begroting 2016-2019. De vrijval van de reserves (€ 35.676.000) is toegevoegd aan de algemene reserve vrij besteedbaar. Daarnaast zijn twee nieuwe reserves gevormd namelijk bestemmingsreserve Incidentele kosten 2016-2018 (€ 2.096.000) en de bestemmingsreserve Stompwijkseweg (€ 18.754.000). Vreemd vermogen Voorzieningen, gevormd voor verplichtingen of kwantificeerbare financiële risico´s, behoren tot het vreemde vermogen. Het verloop van de voorzieningen is opgenomen in bijlage 2. De tweede component van het vreemde vermogen betreft de opgenomen geldleningen. De waarde daarvan is nu (nog) beperkt. In de toekomst gaat het bedrag aan opgenomen geldleningen sterk stijgen omdat de financieringsbehoefte toeneemt. Financieringspositie Ook in de paragraaf Financiering is aandacht besteed aan de financieringspositie. Het accent ligt daar op het treasury-beleid en het renterisicobeheer. Hier wordt vooral ingegaan op de financieringsbehoefte, de beschikbare financieringsmiddelen en het financieringssaldo in meerjarenperspectief. Voor de financiering van de geactiveerde uitgaven op de balansposten materiële, immateriële en financiële vaste activa en het onderhanden werk in de vorm van grondexploitaties heeft de gemeente financieringsmiddelen nodig. De financieringsmiddelen bestaan uit eigen vermogen (reserves) en vreemd vermogen (voorzieningen en opgenomen geldleningen). Het financieringssaldo is het verschil tussen de geactiveerde investeringen en de beschikbare financieringsmiddelen. Voor de bepaling van de financieringsbehoefte zijn wij uitgegaan van het investeringsprogramma 2016-2019. Uit de onderstaande tabel blijkt dat de investeringen in vaste activa sterker stijgen dan de daarvoor beschikbare financieringsmiddelen. Voor het verschil moet een beroep worden gedaan op de gelden kapitaalmarkt. In de planperiode 2016-2019 is ervan uitgegaan dat in elk jaar vaste geldleningen

104

worden aangetrokken. In het financieringstekort tot aan de kasgeldlimiet (€ 15 mln.) wordt voorzien door het opnemen van kort vreemd vermogen. Financieringspositie per 1-1

2016

2017

2018

2019

Financieringsbehoefte: Materiële vaste activa

207.000

217.000

221.000

8.300

8.300

8.300

8.300

28.000

33.000

33.000

23.000

243.300

258.300

262.300

250.300

82.300

68.400

55.400

51.400

Opgenomen langlopende leningen

88.000

112.300

138.400

151.000

Voorzieningen

24.800

25.400

26.000

26.100

-

-

-

-

195.100

206.100

219.800

228.500

-48.200

-52.200

-42.500

-21.800

Financiële vaste activa Grondexploitaties Totaal financieringsbehoefte (1)

219.000

Financieringsmiddelen: Eigen vermogen Reserves Vreemd vermogen

Vooruit ontvangen overheidsbijdragen Totaal financieringsmiddelen (2) Financieringssaldo (2-1) overschot / tekort Bedragen x € 1.000

Arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Van de onderstaande arbeidskosten gerelateerde verplichtingen met een ongelijkmatig uitgavenkarakter zijn de lasten in de exploitatiebegroting opgenomen. Het betreft: Arbeidskosten gerelateerde verplichtingen

2016

2017

2018

2019

Uitkeringen voormalig personeel en flankerend beleid

1.414

1.314

1.314

1.314

110

110

110

110

1.757

1.537

1.424

1.424

Uitkeringen voormalige wethouders Totaal Bedragen x € 1.000

Voor onderstaande arbeidskosten gerelateerde verplichting is een voorziening gevormd. Jaarlijks wordt de benodigde omvang van de voorziening bepaald. Het gaat om de volgende verplichting: Voorziening arbeidskosten gerelateerde verplichtingen

1-1-2016

1-1-2017

1-1-2018

1-1-2019

Voorziening pensioenen gewezen wethouders

2.766

2.633

2.500

2.367

Totaal

2.766

2.633

2.500

2.367


Emu-saldo (Europese Monetaire Unie) In het bestuurlijk akkoord ‘Beheersen EMU-saldo lokale overheid’ is onder andere afgesproken dat in de begrotingen van gemeenschappelijke regelingen, gemeenten en provincies het EMU-saldo wordt opgenomen. Hiermee wordt een goede informatievoorziening beoogd die essentieel is voor het op macroniveau monitoren en beheersen van het EMU-saldo en voor het onderhoud van het gemeenteen provinciefonds.

105

Conform de afspraak uit het bestuurlijk akkoord moet daarom het EMU-saldo over het voorafgaande jaar (jaar t-1), het actuele jaar (jaar t) en het volgende jaar (jaar t+1) in de begroting worden opgenomen. Zodat de besturen van gemeenschappelijke regelingen, gemeenteraden en provinciale staten inzicht hebben in het EMU-saldo. De ontwikkeling van het EMU-saldo hebben wij in overeenstemming met het verplichte model opgenomen.

1

EMU-saldo Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves

2015

2016

2017

-13.262

-13.102

-12.850

2

Afschrijvingen ten laste van de exploitatie

5.785

15.444

18.948

3

Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie

1.525

1.956

1.989

4

Investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd

-42.544

-34.010

-30.501

5

Baten uit bijdragen van andere overheden, de Europese Unie en overige, die niet op de exploitatie zijn verantwoord en niet al in mindering zijn gebracht bij post 4

-

-

-

6

Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa

-

-

-

7

Aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d.

-4.824

-2.290

-808

8

Baten bouwgrondexploitatie

3.907

2.097

5.319

9

Lasten op balanspost voorzieningen

-1.806

-1.556

-1.484

10

Lasten i.v.m. transacties met derden, die niet via de onder post 1 genoemde exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves worden gebracht en die nog niet vallen onder één van de bovenstaande posten

-

-

-

-

-

-

-51.219

-31.461

-19.387

11

Verkoop van effecten Berekend EMU-saldo Bedragen x € 1.000

Wet Houdbare Overheidsfinanciën De Wet Houdbare Overheidsfinanciën (wet HOF) is de Nederlandse uitwerking van de Europese afspraken ten aanzien van de overheidsfinanciën. In het beheersen van de Europese normen voor de overheidsfinanciën hebben het rijk, de provincies, de gemeenten en de waterschappen een gezamenlijke verantwoordelijkheid. De wet HOF heeft daarom ook regels voor de bijdrage die decentrale overheden moeten leveren aan het bereiken en houden van houdbare overheidsfinanciën. Dit betekent voor de decentrale overheden een beperking van de investeringsuitgaven en sancties als zij te veel investeren. En het betekent dat in 2016 voor de collectiviteit van gemeenten een EMUtekortnorm van 0,38% van het bruto binnenlands product geldt. Vennootschapsbelasting (vpb) Met ingang van 2016 vallen de gemeenten onder de vennootschapsbelasting. In 2017 zal dan ook vpb-aangifte gedaan moeten worden over 2016. Dit betekent dat de administratie vanaf 2016 zodanig op orde moet zijn dat ook daadwerkelijk een vpb-aangifte gedaan kan worden. Om één en ander te bewerkstelligen is een werkgroep geformeerd die met externe fiscale ondersteuning in beeld heeft gebracht welke maatregelen getroffen moeten worden, welke gemeentelijke werkzaamheden vpbplichtig zijn en welke daarvan ook daadwerkelijk een belastbare winst op kunnen leveren. De externe adviseur heeft inmiddels zijn bevindingen gerapporteerd. Hieruit blijkt dat de gemeente weliswaar in een aantal gevallen vpb-plichtig is maar dat er slechts in het kader van grondexploitaties wellicht ook daadwerkelijk vpb afgedragen zal moeten worden. De overige vpb-plichtige aangelegenheden 106

maken in totaal, geen of slechts een geringe belastbare winst. In het geval van grondexploitaties lijkt het overigens aannemelijk dat de vpb ten laste komt van de opbrengst en dus geen directe budgettaire consequenties zal hebben. In de begroting is namelijk geen rekening gehouden met positieve budgettaire gevolgen van grondexploitaties.

107

Bijlagen

108

Bijlagen

-

Reserves Voorzieningen Incidentele lasten en baten Interbestuurlijk toezicht provincie

109

1. RESERVES

Reserve

Boekwaarde 31-12-2015

Stortingen 2016

Onttrekkingen 2016


Boekwaarde 31-122017



ALGEMENE RESERVES Algemene reserve met bufferfunctie Algemene reserve vrij besteedbaar ALGEMENE RESERVES

7.407

7.407

7.407

7.407

2.144

27.555

27.450

27.381

27.381

7.407 29.699 37.106

-

2.144

34.962

34.857

34.788

34.788

20.427

700

8.441

12.686

1.901

-

-

720

720

-

-

-

-

9.392

639

8.753

8.195

7.664

7.122

8.790

450

8.340

7.890

7.440

6.990

1.220

40

1.180

1.180

1.180

1.180

192

355

355

355

355

2.096

1.393

703

300

20

20

2.100

700

1.400

700

-

-

OVERIGE BESTEMMINGSRESERVES Reserve berekibaarheid Stompwijk Reserve nieuwbouw zwembad Reserve dekking afschrijvingslasten Reserve herwaardering activa Egalisatiereserve rioleringen Egalisatiereserve afvalstoffenheffing Reserve incidentele kosten 2016-2018 Reserve incidenteel nieuw beleid 2015-2018 SUBTOTAAL OVERIGE BESTEMMINGSRESERVES TOTAAL GENERAAL

462

85

45.207

785

12.575

33.417

20.521

16.659

15.667

82.313

785

14.719

68.379

55.378

51.447

50.455


Algemene reserve met bufferfunctie De reserve is voor het opvangen van financiële gevolgen van calamiteiten en risico´s. De reserve vormt het belangrijkste (maar niet het enige) deel van de weerstandscapaciteit. Algemene reserve vrij besteedbaar Ook deze reserve is onderdeel van de weerstandscapaciteit. Op de reserve rusten geen claims. De middelen zijn vrij besteedbaar. In 2016 wordt o.a. € 1,4 miljoen onttrokken voor de invoering van het Individueel Keuze Budget (IKB) voor de salarissen en € 0,5 miljoen voor ISV projecten. Reserve bereikbaarheid Stompwijk De reserve is bestemd voor de renovatie van de Stompwijkseweg en de aanleg van de verbindingsweg Stompwijk. Reserve nieuwbouw zwembad De reserve is voor de dekking van eenmalige kosten in verband met de bouw van het nieuwe zwembad De Fluit. De eenmalige kosten betreffen sloop van het oude bad, afschrijving boekwaarde huidige bad en de bouwrente. Reserve dekking afschrijvingslasten

110

De reserve is voor de dekking van afschrijvingslasten van (geactiveerde) investeringen met economisch nut, die in overeenstemming met de besluitvorming ten laste van eenmalige middelen komen. Reserve herwaardering activa Deze reserve is ingesteld naar aanleiding van de stelselwijziging afschrijving activa. De afschrijving van de activa is in 2010 omgezet van een lineaire naar een annuïtaire afschrijving. Dit geeft na verloop van tijd hogere lasten die gedekt worden door deze reserve. Egalisatiereserve rioleringen De reserve is voor het egaliseren van het tarief van de rioolrechten en het verrekenen van schommelingen in de exploitatie van de riolering. Egalisatiereserve afvalstoffenheffing De reserve is voor het egaliseren van het tarief van de afvalstoffenheffing en het verrekenen van schommelingen in de exploitatie van de afvalstoffenverwijdering. Reserve incidentele kosten 2016-2018 Voor incidentele kosten 2016-2018 is een reserve gevormd ter grootte van € 2.100.000 (als gevolg van opheffen van diverse reserves bij de kadernota 2015). Deze reserve wordt op 31 december 2018 opgeheven.

Reserve Incidentele kosten 2016-2018

Onttrekkingen 2016

Bufferfunctie grondexploitatie

-228

Binnensport

-400

Monumenten

Onttrekkingen 2017 -173

Onttrekkingen 2018 -50

Totaal 451 400

-40

40

Groenfonds (na groenstructuurplan 2015)

-390

390

Onderwijshuisvesting

-103

Frictiekosten

-125

Onderhoud Nieuwe Driemanspolder Totalen

-103

-103

309 125

-127

-127

-127

381

-1.413

-403

-280

2.096


Reserve incidenteel Nieuw Beleid 2015-2018 De reserve is voor de dekking van de kosten van incidenteel nieuw beleid in 2015 t/m 2018 en eindigt op 31 december 2018.

111

2. VOORZIENINGEN

Voorziening


Stortingen 2016

Onttrekkingen 2016

BoekBoekwaarde waarde 31-12-2016 31-12-2017



VOORZIENINGEN TOEKOMSTIGE LASTEN Voorziening spaarverlof Voorziening pensioenen wethouders Voorziening backservice wethouderpensioenen Voorziening zwerfafval Voorziening groot onderhoud zwembad de Fluit

37

1

38

30

30

5

2.766

85

2.633

2.500

2.367

2.234

219

219

219

219

219

102

102

102

102

102

58

175

292

409

18.831

18.831

18.831

18.831

-

218

58

VOORZIENINGEN GRONDEXPLOITATIES Voorziening Grondexploitatie Duivenvoordecorridor

18.831

ONDERHOUDSEGALISATIEVOORZIENINGEN Voorziening afkoopsommen grafonderhoud Voorziening groot onderhoud gemeentelijke gebouwen Voorziening onderhoud Forum Kwadraat Voorziening nazorg Nieuwstraat/Klaverweide

724

130

132

722

720

718

716

462

1.179

760

881

1.312

1.743

2.174

11

113

31

93

193

246

268

25

3

3

-

-

28

VOORZIENING DUBIEUZE DEBITEUREN Voorziening dubieuze debiteuren

TOTAAL VOORZIENINGEN

1.604

390

390

1.604

1.604

1.604

1.604

24.784

1.956

1.556

25.184

25.689

26.152

26.562

Voorziening spaarverlof De voorziening is voor de verplichtingen die voortvloeien uit de spaarverlofcontracten met medewerkers. Voorziening pensioenen wethouders De voorziening is voor de ingegane pensioenverplichtingen voor gewezen wethouders. Voorziening backservice wethouder pensioenen De voorziening heeft betrekking op toekomstige pensioenverplichtingen aan gewezen wethouders. Een groot deel van deze verplichting is ondergebracht bij een verzekeraar. De hoogte van de voorziening heeft betrekking op het deel, dat nog niet door de verzekeraar wordt gedekt. Op basis van actuariële berekeningen wordt jaarlijks een bedrag in deze voorziening gestort. Voorziening zwerfaval De voorziening heeft tot doel een extra impuls te geven aan de gemeentelijke aanpak van zwerfafval.

112

Voorziening groot onderhoud zwembad De Fluit De voorziening is voor de toekomstige kosten van het groot onderhoud aan het nieuwe zwembad De Fluit. Voorziening grondexploitatie Duivenvoordecorridor De voorziening dekt het verwachte exploitatietekort. De hoogte wordt op basis van de herziening van de grondexploitatieberekening jaarlijks aangepast. Voorziening afkoopsommen grafonderhoud De voorziening is voor de dekking van onderhoudskosten van graven. Ontvangen afkoopsommen worden toegevoegd aan de voorziening en vallen in twintig jaar vrij ten gunste van de exploitatie van begraafplaatsen voor de dekking van de onderhoudskosten. Voorziening groot onderhoud gemeentelijke gebouwen De voorziening is voor de dekking van de kosten van groot onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen. Voorziening onderhoud Forum Kwadraat De voorziening is voor de dekking van de kosten van groot onderhoud aan het sportcomplex Forum Kwadraat. Voorziening nazorg Nieuwstraat/Klaverweide De voorziening is ter dekking van de kosten die samenhangen met en voortvloeien uit de overdracht van de nazorg van de bodemsaneringslocatie Nieuwstraat en de voormalige vuilstort Klaverweide, aan de gemeente. Deze voorziening eindigt per 31 december 2017. Voorziening dubieuze debiteuren De voorziening is voor het opvangen van de kosten van oninbare privaat- en publiekrechtelijke vorderingen op algemene debiteuren, belastingdebiteuren en debiteuren sociale zaken.

113

3. INCIDENTELE LASTEN EN BATEN

Incidentele lasten en baten 2016-2019 Incidentele lasten (bedragen x € 1.000)

2016

2017

2018

2019

Programma Sociale Structuur Afboeken boekwaarde i.v.m. sloop zwembad

600

-

-

-

Sloopkosten zwembad

500

-

-

-

Tijdelijke huur O.Nassaustraat

103

103

103

-

Preventief Jeugdbeleid

150

150

150

-

1.353

253

253

-

Jeugdwerkgelegenheid

200

200

200

-

Subtotaal

200

200

200

-

Extra vergoeding Avalex voor grofvuil

192

-

-

-

Groenstructuurplan

390

-

-

-

40

-

-

-

Onderhoud Nieuwe Driemanspolder

127

127

127

-

Stedelijk vernieuwingsproject

540

-

-

-

Subtotaal Programma Sociale Ondersteuning

Programma Groene Woongemeente

Uitvoeren Monumenten

Stadsherstel Leidschendam Subtotaal

85

85

50

-

1.374

212

177

-

Programma Economische en Ruimtelijke kansen Accountmanager bedrijven Centrummanager

95

95

95

-

150

150

150

-

15

-

-

-

Pilot regelluwe winkelgebieden

50

-

-

-

Herijking Verkeers en Vervoers Plan (VVP)

115

75

-

-

Subtotaal

425

320

245

-

70

-

-

-

125

125

125

-

Extra inhuur i.v.m. piekaanvragen bouwvergunningen

Programma Bestuur Organisatie en Veiligheid Functionaris statistiek & onderzoek (tijdelijk) Opheffing Stadsgewest Haaglanden Incidenteel nieuw beleid (€ 25.000 per programma) e

4 wethouder Subtotaal

Totaal incidentele lasten Incidentele baten (bedragen x € 1.000)

70

70

70

-

265

195

195

-

3.617

1.180

1.070

-

2016

2017

2018

2019

Programma Bestuur Organisatie en Veiligheid Opheffing Stadsgewest Haaglanden

318

Subtotaal incidentele baten per programma

318

-

-

-

114

Totaal incidentele baten

318

-

-

-

Incidentele verrekeningen met reserves (bedragen x € 1.000)

2016

Stortingen in reserves

2017 -

Totaal stortingen in reserves

2018 -

-

2019 -

-

-

-

-

Onttrekkingen aan reserves Egalisatiereserve afvalstoffenheffing

192

-

-

-

Incidenteel nieuw beleid

700

700

700

-

Reserve nieuw Zwembad

720

-

-

-

1.413

403

280

-

-

-

Reserve incidentele kosten 2016-2018 Algemene reserve vrij besteedbaar Totaal onttrekkingen aan reserves

Saldo incidentele baten en lasten

575

-

3.600

1.103

980

-

301

-77

-90

-

Structurele verrekeningen met reserves (bedragen x € 1.000)

2016

2017

2018

2019

Structurele stortingen in reserves Dekking kapitaallasten bereikbaarheid Stompwijk

700

700

700

700

Totaal structurele stortingen in reserves

700

700

700

700

Onttrekking reserve dekking afschrijvingslasten

639

558

532

542

Onttrekking reserve herwaardering activa

450

450

450

450

1.089

1.008

982

992

Structurele onttrekkingen uit reserves

Totaal structurele onttrekkingen uit reserves

115

4. BIJLAGE MODEL BESTUURSOVEREENKOMST: STRUCTUUR STAAT VAN DE GEMEENTE.

FINANCIËN

ROOD/ORANJE/GROEN

TOELICHTING

De begroting is materieel in evenwicht

Zie uitkomsten begroting 2016.

De meerjarenbegroting is materieel in evenwicht

Zie uitkomsten begroting 2017-2019.

Is er reden voor extra aandacht?

Nee

RUIMTELIJKE ORDENING

ROOD/ORANJE/GROEN

De provinciale ruimtelijke belangen zijn opgenomen in de gemeentelijke ruimtelijke plannen

TOELICHTING Er zijn geen gemeentelijke ruimtelijke plannen vastgesteld die in strijd met het provinciaal beleid. Daar waar provinciaal beleid van toepassing is, is het verwerkt in onze ruimtelijke plannen.


Nee

PROVINCIALE RISICOKAART

ROOD/ ORANJE/GROEN

De gemeente levert actuele en volledige informatie voor de provinciale risicokaart

TOELICHTING De taken voor het bijhouden van het register risicosituaties gevaarlijke stoffen (RRGS) zijn overgedragen aan de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH).


Nee

116

OMGEVINGSRECHT

ROOD/ORANJE/GROEN

TOELICHTING

(TOEZICHT, HANDHAVING EN VERGUNNINGVERLENING MILIEU, BOUWEN EN WONEN) Er is een door de gemeenteraad vastgestelde zelfevaluatie.

In het najaar 2013 is de landelijk beschikbare zelfevalutietool ingevuld. Dit geeft inzicht in hoeverre de gemeente L-V voldoet aan de kwaliteitscriteria en procescriteria Wabo. In februari 2014 is het wetsvoorstel voor de VTH-wet (Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving) door de regering vastgesteld en ingediend bij de 2e Kamer. Het moment dat de kwaliteitscriteria daardoor een wettelijke, en daarmee verplichte, status krijgen kwam daarmee steeds dichterbij. De invoering van de VTH-wet is in de zomer van 2014 uitgesteld. In september heeft een commissie onder leiding van Aleid Wolfsen aanbevelingen gedaan voor de inrichting van het VTHstelsel. Een groot deel van deze aanbevelingen heeft een plek gekregen in een nieuw wetsvoorstel. Een grote verandering ten opzichte van het eerdere wetsvoorstel, is dat kwaliteitscriteria niet worden vastgelegd in landelijke regels, maar dat gemeenten en provincies deze zelf opstellen voor hun RUD’s; de kwaliteitscriteria moeten worden vastgelegd in een verordening. De VNG en het IPO hebben een modelverordening ontwikkeld voor het vastleggen van de kwaliteitscriteria (begin juli 2015). De modelverordening is erop gericht om op 1 januari 2016 te zijn overgenomen in decentrale regelgeving, onder voorbehoud van de inwerkingtreding van het wetsvoorstel VTH. Voor het implementatietraject worden regionale bijeenkomsten georganiseerd. Het vorenstaande staat er niet aan in de weg dat niet nu al kritisch is gekeken naar de kwaliteit en borging van onze VTH taken. Wij moeten vaststellen dat wij niet aan alle kwaliteitscriteria voldoen, maar ook dat wij niet aan alle kwaliteitscriteria kunnen voldoen. Met behulp van de zelfevaluatie is een kwaliteitsplan opgesteld waarin de oplossingsrichtingen om te voldoen aan de kwaliteitscriteria staan. Het kwaliteitsplan is vastgesteld in de collegevergadering van 14 juli 2015. Het college heeft daarbij ook een raadsbrief vastgesteld waarmee de gemeenteraad wordt geïnformeerd over de zelfevaluatie en het kwaliteitsplan. De komende tijd wordt in overleg met de

117

gemeenten in Haaglanden en de Provincie Zuid-Holland een kwaliteitsverordening opgesteld (2015). Deze zal door de gemeenteraad moeten worden vastgesteld. Dan voeren we het kwaliteitsplan uit (2015/2016) en tenslotte moeten we zorgen dat we blijven voldoen (2016 en verder).

Zie bovenstaande.

Er is een door de gemeenteraad vastgesteld verbeterplan. Vanaf 1-1-2015: er is een door de

Nvt

gemeenteraad vastgestelde eindmeting.


Nee

ARCHIEF- EN INFORMATIEBEHEER

ROOD/ ORANJE/ GROEN

Het archief- en informatiebeheer zijn op orde

Het Kritische Prestatie Indicatoren (KPI) onderzoek over 2014 is afgerond en wordt medio juli 2015 door het college behandeld. Deze zal t.z.t. ook aan de Raad en Provincie ter kennisgeving worden aangeboden. Het archief van de gemeente wordt steeds meer digitaal vormgegeven. De fysieke papierstroom zal hiermee verdwijnen. Dit heeft gevolgen voor de werkwijze, protocollen en gedrag van onze organisatie. De gemeente investeert in de kwaliteit van verslaglegging en archivering door het verbeteren van de werkwijze (digitalisering), samenwerking met het Haags Gemeente Archief, door het laten uitvoeren van archiefinspectie en door het verder ontwikkelen van (archief)medewerkers.


HUISVESTING VERBLIJFSGERECHTIGDEN/VERGUNNINGHOUDERS Er is volledig voldaan aan de halfjaar- taakstelling en er is geen achterstand

Er is tijdig voldaan aan de halfjaar- taakstelling en er is geen achterstand

TOELICHTING

ROOD/ ORANJE/ GROEN

TOELICHTING

Volgens het COA moeten er vanaf 1 januari 2015 in totaal 69 vergunninghouders gehuisvest worden. Per 1 mei 2015 is de situatie dat 18 vergunninghouders zijn gehuisvest en er dus nog 51 personen gehuisvest moeten worden. Volgens Vluchtelingenwerk LV moeten er vanaf 1 januari 2015 in totaal 69 vergunninghouders gehuisvest worden.

118


Volgens Vluchtelingenwerk LV is de situatie per 1-4-2015 dat 17 vergunninghouders zijn opgevangen + 14 vergunninghouders al een woning toegewezen hebben gekregen (die tussen april en begin mei vrijkomen), waardoor de situatie medio mei zal zijn dat er 31 vergunninghouders gehuisvest zijn en er nog 37 personen gehuisvest moeten worden. ste Ja. De taakstelling voor het 1 halfjaar 2015 wordt niet gehaald. Dit zal gevolg hebben voor de taakstelling van de het 2 halfjaar 2015. Oorzaken zijn o.a.: verhoogde taakstelling; afnemend aanbod geschikte woningen; sterke toename alleenstaanden waardoor meer woningen nodig zijn en de toewijzing van grote gezinnen (6 personen of meer) wat extra ruime woningen vereist.

119

Programmabegroting

Recommend Documents