PROGRAMMABEGROTING

PROGRAMMABEGROTING 2016 - 2019 Gemeente Schouwen-Duiveland

Inhoud Aanbiedingsbrief

5

Beleidsbegroting Programmaplan Programma 1 Veiligheid en integrale handhaving Programma 2 Verkeer en openbare ruimte Programma 3 Lokale economie en recreatie Programma 4 Onderwijs Programma 5 Cultuur en sport Programma 6 Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening Programma 7 Milieu Programma 8 Bouwen aan ruimte Programma 10 Bestuur

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Paragrafen Paragraaf 1 Lokale heffingen Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen Paragraaf 4 Financiering Paragraaf 5 Bedrijfsvoering Paragraaf 6 Verbonden partijen Paragraaf 7 Grondbeleid Paragraaf 8 Demografische ontwikkeling

9 15 21 31 35 39 47 51 59 67 71 79 91 103 107 111 131 147

Financiële begroting Toelichting op de financiële positie Overzichten financiële positie Overzicht totaal baten en lasten Overzicht reserves Overzicht voorzieningen Overzicht te honoreren prioriteiten Overzicht te honoreren (mutaties) vervangingsinvesteringen Overzicht incidentele baten en lasten Overzicht structurele mutaties reserves Overzicht EMU-saldo

151 155 158 159 160 162 163 166 167

Bijlage financiële positie Kerngegevens Transponeringstabel

169 173

Aan de leden van de gemeenteraad

Inleiding Hierbij bieden wij u de begroting 2016 - 2019 ter vaststelling aan. In deze aanbiedingsbrief gaan wij nog kort in op:  uitgangspunten en kaders begroting 2016 - 2019  budgettaire ruimte Uitgangspunten en kaders begroting 2016 - 2019 Evenals de vorige begrotingen is de eerder vastgestelde en in de raadsvergadering van 26 juni 2014 herbevestigde strategische visie Tij van de Toekomst uitgangspunt geweest. Dat geldt ook voor het op die visie gebaseerde collegeprogramma Samen verder. Bij het opstellen van de begroting hebben wij rekening gehouden met:  de in de raadsvergadering van 28 mei 2015 vastgestelde Kadernota begroting 2016 - 2019, inclusief de in de bijlage bij die nota opgenomen Uitgangspunten begroting 2016 - 2019;  het in de raadsvergadering van 24 september 2015 vastgestelde voorstel Meicirculaire gemeentefonds 2015. De financiële consequenties vanuit de Septembercirculaire gemeentefonds 2015 konden niet meer meegenomen worden in deze begroting. Hierover bieden wij u voor de begrotingsvergadering nog een separaat voorstel aan. Uit de eerste berichten valt af te leiden, dat de accressen, de jaarlijkse toe- of afname van het Gemeentefonds, tot en met 2020, met uitzondering van 2019 gunstiger uitvallen dan in mei voorspeld. De opzet van de begroting borduurt verder op de vorige jaar ingeslagen weg voor wat betreft programmering, samenhang en vertaling van doelen naar resultaten. De (door)looptijd van aantal projecten overschrijdt deze raads- en collegeperiode. Zoals wij bij de Kadernota al hebben gemeld wordt de bij de vorige begrotingsvaststelling aangenomen motie over de aansluiting van de programma-indeling bij de thema’s van de strategische visie en over aanpassing van het autorisatieniveau een jaar later in uitvoering genomen. Het resultaat daarvan komt dus bij de begroting 2017. In deze begroting is, zoals eerder door u gevraagd en door ons is toegezegd, voor het eerst een paragraaf demografische ontwikkelingen opgenomen. Budgettaire ruimte Ten opzicht van het voorstel Meicirculaire gemeentefonds 2015 is de budgettaire ruimte 2016 1 2019 verbeterd. Het meerjarenperspectief laat voor alle jaren budgettaire ruimte zien .

1

Voor een uitgebreide toelichting op de budgettaire ruimte verwijzen wij u naar de toelichting op de financiële positie.

5

De actuele budgettaire ruimte (exclusief effect Septembercirculaire en exclusief de uitbreidingsinvesteringen en nieuw beleid) ziet er als volgt uit: 2016 Budgettaire ruimte

687.369

2017 185.144

2018 426.000

2019 521.149

Deze begroting bevat diverse voorstellen voor het honoreren van zogenaamde prioriteiten (uitbreidingsinvesteringen / nieuw beleid). Deze dienen in beginsel te worden gedekt ten laste van de budgettaire ruimte. Uitzonderingen hierop vormen de zaken die gedekt worden ten laste van reserves en / of voorzieningen. Specifiek vestigen wij hierbij de aandacht op de dekking ten laste van het binnen de algemene reserve geoormerkte bedrag (oorspronkelijk groot € 12 miljoen) voor de uitvoering van de strategische visie. De daarvoor in aanmerking komende prioriteiten hebben we getoetst aan de door u vastgestelde criteria2 voor de aanwending van deze geoormerkte eenmalige middelen binnen de algemene reserve. 2016

2017

2018

2019

Prioriteiten ten lasten van de budgettaire ruimte

558.619

588.780

261.218

342.731

255.000

388.939

1.075.000

150.000

Prioriteiten ten laste van voor strategische visie geoormerkt deel van de algemene reserve

In deze prioriteiten zijn, nu de fase van planvorming is afgerond, ook de budgetten geraamd voor het uitvoeren van projecten in het kader van de Masterplannen Bruinisse, Renesse en Zierikzee. Wanneer de budgettaire lasten van de ten laste van de budgettaire ruimte komende prioriteiten worden afgezet tegen de nu bekende budgettaire ruimte geeft dit het volgende resultaat. 2016

2017

2018

2019

Budgettaire ruimte

687.369

185.144

426.000

521.149

Prioriteiten ten laste van de budgettaire ruimte

558.619

588.780

261.218

342.731

Budgettaire ruimte na honorering prioriteiten

128.750

-403.636

164.782

178.418

Uit bovenstaand overzicht blijkt dat voor de jaren 2016, 2018 en 2019 sprake is van een positief saldo. Het jaar 2017 vertoont een negatief saldo. Voorgesteld wordt het voordelige saldo van 2016 toe te voegen aan de algemene reserve en het nadelige saldo van 2017 te dekken uit de algemene reserve. Daarmee is voor de begrotingsperiode 2016 - 2019 sprake van een sluitende begroting. Bij de Kadernota hebben we toegezegd de voorstellen voor het begraafplaatsbeleid, inclusief de kostendekkendheid van de lijkbezorgingsrechten op een zodanig tijdstip aan u aan te bieden, dat de besluitvorming kan worden meegenomen in de begroting en in de belastingvoorstellen. Hoewel dit voorstel vanwege de inspraakprocedure pas in de raadsvergadering van 17 december 2015 behandeld wordt, geven wij hieronder de financiële gevolgen op basis van het concept weer.

2

Deze criteria zijn opgenomen en vastgesteld in de programmabegroting 2012 - 2015.

6

2016

2017

2018

2019

Budgettaire ruimte na verwerking in algemene reserve Begraafplaatsbeleid Verhoging begraafrechten Budgettaire ruimte na begraafplaatsbeleid

0 -473.131 10.552

0 -95.211 21.526

164.782 -95.211 32.935

178.418 -95.211 44.792

-462.579

-73.685

102.506

127.999

Bij de behandeling van het raadsvoorstel zullen wij u ook adviseren de dan ontstane negatieve budgettaire ruimte voor de jaren 2016 en 2017 te dekken uit de algemene reserve. Slot Wij hebben u opnieuw een meerjarig sluitende begroting aan kunnen bieden. Veel zaken kunnen de komende jaren gerealiseerd kunnen worden. Echter, zoals bij het voorstel voor de Meicirculaire gemeentefonds 2015 al is gemeld, loopt de korting op het onderdeel apparaatskosten na 20193 verder op. Om ook voor de jaren na deze meerjarenbegroting een sluitende meerjarenbegroting te kunnen voorzetten, vergt dat van ons en u het komende jaar nog de nodige inspanningen. Die opgave valt overigens in het niet, indien we die vergelijken met wat er mondiaal gaande is. Grote delen van de wereldbevolking zijn op drift. Ook naar Nederland komen veel vluchtelingen. Wat dit concreet voor onze gemeente op korte en lange termijn gaat betekenen is nu nog niet bekend, maar waar nodig zullen wij in goed overleg met u en onze burgers onze verantwoordelijkheid nemen. In de omvorming van het sociaal domein vorig jaar is nogmaals bevestigd hoe veel burgerkracht er in de lokale samenleving is en hoeveel er al, georganiseerd en ongeorganiseerd, wordt omgezien naar elkaar. De opgaven in het sociaal domein blijven groot en onze intensieve aandacht verdienen. Wij kennen de grote betrokkenheid van uw raad hierbij. Het geeft veel vertrouwen om als gemeente, inwoners, maatschappelijke instellingen en ondernemers ook komend jaar samen verder te gaan op de ingeslagen weg, in de wetenschap dat we met elkaar een stabiel ankerpunt hebben waar we op terug kunnen vallen, namelijk een sterk verbonden en weerbare lokale samenleving. Wij zien de behandeling van deze begroting door uw raad met belangstelling tegemoet. We zijn vooral benieuwd naar uw inhoudelijke reactie op de begroting. Over de uitvoering van de begroting leggen we op de gebruikelijke wijze periodiek verantwoording aan u af. Wij stellen u voor de programmabegroting 2016 - 2019, bestaande uit de beleidsbegroting en de financiële begroting, vast te stellen. Wij wensen u voor de komende periode allen gezondheid en kracht toe, mede in het besef dat velen van u ons en elkaar wijsheid en Gods zegen toewensen. Zierikzee, 1 oktober 2015. Burgemeester en wethouders van Schouwen-Duiveland,

M.K. van den Heuvel Secretaris

A.M.J. van Burg loco-burgemeester

3

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft het Kabinet opgeroepen deze zogenaamde opschalingskorting af te schaffen.

7

8

Programma 1

Veiligheid en integrale handhaving Portefeuillehouder Programmahouder

: G.C.G.M. Rabelink : P.J. van Tuil

Wat houdt het programma in? Het waarborgen van de veiligheid is van oorsprong de belangrijkste taak van de overheid. Veiligheid is een breed begrip en is vanuit verschillende contexten te benaderen (sociaal, fysiek). Dit programma is daarom onderverdeeld in drie thema’s, te weten Integrale Veiligheid, Handhaving en Verkeersveiligheid.

In welke gemeentelijke beleidsstukken is het bestaande beleid omschreven?   

Integraal Veiligheidsprogramma 2012-2016 Jaarlijks Integraal Handhavingprogramma Regionaal beleidsplan multidisciplinaire advisering grootschalige evenementen (2011)

Programma 1 Veiligheid en integrale handhaving 9

Thema 1. Integrale veiligheid Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We zetten daar waar mogelijk in op het verbeteren van de sociale veiligheid Indicatoren

Huidige waarde (2014)

Streefwaarde 2016 2017

2018

2019

Bron

Veilige woon en leefomgeving Schade aan gemeentelijke eigendommen in €

15.620

60.000

60.000

55.000

55.000

gemeentelijke registratie

Rapportcijfer leefbaarheid

7,5 (2013)

Niet <7

Niet <7

Niet <7

Niet <7

veiligheidsmonitor

Rapportcijfer veiligheid

7,5(201 3)

Niet <7

Niet <7

Niet <7

Niet <7

veiligheidsmonitor

1

High impact crimes Aantal woninginbraken

137

130

123

116

109

politiegegeven

Aantal keurmerken veilig wonen 2 Zeeuwland

n.b.

n.b.

n.b.

n.b.

n.b.

Zeeuwland

Aantal meldingen 3 huiselijk geweld

57

n.b.

n.b.

n.b.

n.b.

politiegegevens

n.b.

n.b.

n.b.

n.b.

n.b.

304

289

274

259

245

0

2

3

4

4

Ondermijnende criminaliteit Initiatieven waarvan een gegrond vermoeden bestaat dat deze met zwart geld 4 gefinancierd worden Jeugd en veiligheid Overlast jeugd Bedrijvigheid en veiligheid Aantal keurmerken veilig ondernemen

politiecijfers gemeente OOV

1

Veiligheidsmonitor wordt niet jaarlijks uitgevoerd

2

Er zijn nog geen afspraken met Zeeuwland, mogelijkheden moeten nog worden onderzocht.

3

Aan het aantal meldingen van huiselijk geweld wordt geen aantal gekoppeld. Een stijging kan zowel een toename in huiselijk geweld betekenen als een toename in de aangiftebereidheid, om deze reden is een aantal nietszeggend. Het is wel van belang de aantallen te monitoren. 4

Momenteel is hier nog geen inzicht in, er is wel onderzoek gaande.

10

Aanwezigheid Convenant veilig uitgaan en recreëren

ja

ja

ja

ja

ja


Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

Uitvoeren van het Integraal Veiligheidsprogramma (IVP)

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Tijdelijk cameratoezicht mogelijk maken op plekken waar regelmatig overlast is

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Veiligheidsregio Zeeland (VRZ) verzoeken om visie op (jeugd)brandweer

Realisatie

Programma Maatwerk Doorlopend Doorlopend Doorlopend Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling

Doorlopend

Uitvoering huidig IVP Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Uitvoeren van het integraal veiligheidsprogramma Het integraal veiligheidsprogramma wordt momenteel geactualiseerd. Het nieuwe programma beschrijft de veiligheidsthema’s waar de gemeente een rol in heeft en geeft per thema de prioriteiten en activiteiten aan. Tijdelijk cameratoezicht mogelijk maken op plekken waar regelmatig overlast is Uit criminologisch onderzoek blijkt dat de aanwezigheid van toezicht een preventief effect heeft op criminaliteit. Indien goed onderbouwd een plek aangeduid kan worden als plaats waar regelmatig overlast is zal per locatie de meest passende manier van toezicht ingezet worden, cameratoezicht behoort hierbij tot de mogelijkheid. Veiligheidsregio Zeeland (VRZ) verzoeken om visie op (jeugd)brandweer De vrijwillige brandweerlieden verdienen ons respect, waardering en aandacht. Onze inzet is dat de ondersteuning van de brandweerorganisatie, zowel inhoudelijk als financieel, op een optimale wijze wordt voortgezet. In de gemeente Schouwen-Duiveland zijn drie jeugdbrandweer teams (9 in heel de VRZ), Vanuit de VRZ is aandacht voor deze teams, mede vanuit het belang voor voldoende aanwas. Programma Maatwerk (VRZ) De uitvoering van Maatwerk heeft komende jaren impact op de brandweerorganisatie op Schouwen-Duiveland en de betrokken vrijwilligers. Naar verwachting neemt het bestuur van de VRZ in 2015 een besluit over dit programma en de uitvoering. De implementatie en de consequenties van onder andere de kwaliteit van de brandweerzorg, personeel en financiën blijven we nauwlettend volgen.


Thema 2. Handhaving en uitvoering Wabo, APV en bijzondere wetten Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We gaan zorgvuldig om met landschap, cultuur, monumenten en milieu en investeren in het verbeteren van deze kwaliteiten en zetten daar waar mogelijk in op het verbeteren van de sociale veiligheid Indicatoren

Huidige Waarde (2014)


2018

Bron

2019

Aantal controles (Wabo)

1020

1020

1020

1020

1020


Aantal controles evenementen

150

150

150

150

150


Ontvangen klachten bij 5 de milieuklachtenlijn

50

50

50

50

50

gegevens milieuklachtenlijn

Ontvangen meldingen via servicelijn

1200

1200

1200

1200

1200



2016

2017

Uitvoeren bestuursopdracht Professionalisering Handhaving

Realisatie

Realisatie

We continueren het project Straatcoaches

Realisatie

2018

2019

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Uitvoeren het Handhavingprogramma 2016 met als uitgangspunt “Slim Handhaven” Deelname aan project “Ondernemingsdossier” Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Uitvoeren bestuursopdracht Professionalisering Handhaving We voeren de bestuursopdracht tot professionalisering van Handhaving uit. We integreren daarbij het taakveld Integrale Veiligheid op basis van het Integraal Veiligheidsprogramma. Daarnaast betrekken we uiteraard de taken die naar ons toekomen als gevolg van het verleggen van de focus op strafrechtzaken door nationale politie. We kijken onder andere nadrukkelijk naar de taak en rol van onze Buitengewone Opsporingsambtenaren (BOA’s). De uitwerking naar de bedrijfsvoering vindt begin 2016 plaats, waarbij ook antwoord wordt gegeven op de vraag waar en op welke wijze de taken van de straatcoaches structureel worden belegd. Om de continuïteit daarin te borgen zijn in afwachting daarvan alleen voor 2016 de benodigde middelen opgenomen.

5

Met ingang van 1 januari 2015 worden de milieuklachten behandeld door de RUD

12

Thema 3. Verkeersveiligheid Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We ontwerpen reconstructies en nieuwe wegen verkeersveilig. Indicatoren



2018

2019

Bron

Aantal doden als gevolg van verkeersongevallen in onze gemeente op niet gemeentelijke wegen

5

0

0

0

0

provinciale registratie

Aantal doden als gevolg van verkeersongevallen in onze gemeente op gemeentelijke wegen

0

0

0

0

0


Aantal ziekenhuisgewonden als gevolg van verkeersongevallen in onze gemeente op niet gemeentelijke wegen

nnb

0

0

0

0


Aantal ziekenhuisgewonden als gevolg van verkeersongevallen in onze gemeente op gemeentelijke wegen

nnb

0

0

0

0


Wat gaan we daarvoor doen - nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018 2019 Inzet op verbetering toegangswegen Doorlopend Doorlopend Doorlopend Doorlopend N57/N59 Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Voortzetten van het principe Duurzaam Veilig bij infrastructurele werken Aanhaken bij provinciale of landelijke verkeersveiligheidcampagnes Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Inzet verbetering toegangswegen N57/N59 Omdat we geen wegbeheerder zijn blijven we ons door middel van ambtelijke en bestuurlijke lobby inzetten voor de verbetering van de toegangswegen N57/N59.


Wat mag het kosten? bedragen x € 1.000

Totaal lasten programma Totaal baten programma Geraamd totaal saldo baten en lasten Storting in reserve Onttrekking aan reserve Mutaties in reserves Geraamd resultaat

Rekening 2014 4.899 378 -4.521

Begroting 2015 4.552 95 -4.457

Begroting 2016 4.229 81 -4.148

Begroting 2017 4.131 81 -4.050

Begroting 2018 4.087 81 -4.006

Begroting 2019 4.079 81 -3.998

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

-4.521

-4.457

-4.148

-4.050

-4.006

-3.998

14

Programma 2

Verkeer en openbare ruimte Portefeuillehouder Programmahouder

: A.M.J. van Burg : P.J. van Tuil

Wat houdt het programma in? Het programma verkeer en openbare ruimte omvat: het beheersen en sturen van de mobiliteit en het ontwikkelen en uitvoeren van ruimtelijk beleid om het woon- en verblijfsklimaat in de gemeente te verbeteren.


Integraal verkeer- en vervoersplan Schouwen-Duiveland 2008-2014 Beleidsplan begraven in Schouwen-Duiveland 2005 Speelruimtebeleid 2010-2014

Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling Er is een optimale (digitale) infrastructuur Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018

2019

Bestuurlijke en ambtelijke lobby

Doorlopend

Doorlopend

Actualiseren Integraal verkeers- en vervoersplan (IVVP)

Realisatie

Opstellen verkeerscirculatieplan langzaam verkeer, oa voor Zierikzee, in overleg met wegbeheerders

Realisatie

Definitieve evaluatie Verkeersplan Binnenstad Zierikzee

Realisatie

Bijdrage fietspad Roterijdijk Aanbrengen van een grondwal ten gunste van de wijk Malta

Doorlopend

Doorlopend

Realisatie Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Voortzetten van het principe Duurzaam Veilig bij infrastructurele werken Aanhaken bij provinciale of landelijke verkeersveiligheid campagnes

Programma 2: Verkeer en openbare ruimte 15

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Bestuurlijke en ambtelijke lobby We blijven ambtelijke en bestuurlijke netwerken benutten om de verbeteringen van de wegen infrastructuur (provinciaal en rijksniveau) op de agenda te houden. Actualiseren Integraal verkeers- en vervoersplan (IVVP) We actualiseren ons IVVP nadat relevante beleidsuitgangspunten uit de lopende actualisatie van het provinciaal verkeers- en vervoersplan (PVVP) helder zijn. We betrekken daarbij de mogelijkheid om een verkeerscirculatieplan te integreren voor langzaam verkeer. Definitieve evaluatie Verkeersplan Binnenstad Zierikzee Na realisatie van de laatste maatregel (afsluiten Zuidhavenpoort) stellen we de definitieve evaluatie op van het Verkeerplan Binnenstad Zierikzee (2008). Bijdrage fietspad Roterijdijk Voor het in opdrachtgeverschap van het waterschap in 2017 realiseren van een veilige fietsverbinding tussen Dreischor en het fietspad langs de Kloosterweg N654 bij Schuddebeurs leveren wij een financiële bijdrage. Zonder onze is realisatie door het waterschap pas gepland in 2020. Grondwal Malta De inwoners van de wijk Malta in Zierikzee ondervinden hinder van het verkeer op de N59. Om deze hinder te beperken wordt een geluidswal aangelegd. Daarbij worden de open plekken in de begroeiing langs de N59 beplant. Wij nemen een investering op van € 75.000 om dit te realiseren. Dekking vindt plaats ten laste van de Algemene Reserve. Wat willen we bereiken - doelstelling Er zijn goede voorzieningen op het gebied van (openbaar) vervoer om de bereikbaarheid van voorzieningen (voor de minder mobiele groepen) te garanderen Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018 Monitoring uitvoering concessie Openbaar Vervoer

Doorlopend

Onderzoek natransport Transferium Renesse

Realisatie

Uitvoering geactualiseerd parkeerbeleid

Doorlopend

2019

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Monitoren uitvoering concessie We volgen de uitvoering van de concessie en sturen bij daar waar nodig. We bepalen wat de consequenties van het Masterplan voorzieningen zijn voor de periodieke bijstellingen van de concessie. Onderzoek natransport Transferium Renesse Cofinanciering van het natransport door de provincie is onzeker voor 2016. Continuering van het natransport is daarvan afhankelijk. Zodra dit helder is werken wij een voorstel uit. Uitvoering geactualiseerd parkeerbeleid De herziening van het parkeerbeleid in 2015 leidt, afhankelijk van de uiteindelijk gemaakte keuzes, naast o.a. verbeteringen in het stelsel van vergunningen en parkeerbelasting, ook tot een aantal fysieke maatregelen. Een aantal knelpunten wordt uit beleid geprioriteerd en opgenomen in een uitvoeringsprogramma.

16

Wat willen we bereiken - doelstelling Inwoners zijn betrokken, nemen verantwoordelijkheid voor zichzelf en elkaar en voor de noodzakelijke voorzieningen in hun woon- en leefomgeving Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018

2019

Uitvoeren burgerschouw

Doorlopend

Herziening speelplaatsenbeleid

Realisatie

Intensiveren burgerparticipatie openbare ruimte

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Uitvoeren burgerschouw Na ervaringen binnen de pilot uit 2015 gaan we verder met het houden van een burgerschouw op beeldkwaliteit van de openbare ruimte. Herziening speelplaatsenbeleid Na afronding van de nota maatschappelijke voorzieningen herzien we het speelplaatsenbeleid. We hebben als doel door concentratie en herverdeling van speelvoorzieningen beter aan te sluiten bij de behoefte. We leggen daarbij de combinatie met vervanging. Intensiveren burgerparticipatie openbare ruimte We betrekken wensen en behoeften van onze inwoners, ondernemers en gasten standaard bij aanpassingen en het beheren van onze openbare ruimte. Wat willen we bereiken - doelstelling We maken functies in onze havens ondergeschikt aan de functie van jachthaven. Uitzonderingen zijn de Vluchthaven Bruinisse waar watergebonden bedrijvigheid prioriteit krijgt en de Vissershaven in Bruinisse. In Zierikzee blijft ruimte voor de beroepsvaart waaronder de mosselvloot Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018 Onderzoek exploitatie en beheervorm jachthaven Brouwershaven

2019

Realisatie

Wat willen we bereiken - doelstelling We exploiteren onze begraafplaatsen tegen een redelijk tarief en houden de beschikbare capaciteit voor 5 jaar op niveau Indicatoren

Huidige Waarde 2014


Bron 2018

2019

Aantal begrafenissen

184

210

210

210

210

Cijfers BPA4All

Aantal urnenbijzettingen

20

20

20

20

20

Cijfers BPA4All

39%

56,15%

57,55%

58,99%

60,16%

Jaarrekeningen

Kostendekking begraafplaatsen

Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018

2019

Uitvoering begraafplaatsenbeleid

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend


Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Beleidsplan Begraven op Schouwen-Duiveland 2015 In het laatste kwartaal van 2015 wordt het beleidsplan geagendeerd. Dit beleidsplan zorgt voor voldoende ruimte tot begraven en asbestemmingen ten behoeve van alle inwoners, in een sfeer die past bij het karakter van de kernen afzonderlijk. We zorgen voor het behoud van het funerair cultuurhistorisch erfgoed. Wij geven, passend binnen de daarvoor geldende regelgeving, vorm aan zorg voor onze burgers en bieden gelegenheid tot rouw en rouwverwerking middels een goed en betaalbaar begraafplaatsbeheer. We geven in 2016 uitvoering aan het uitvoeringsprogramma behorende bij dit beleidsplan.

Overige uitbreidingsinvesteringen/nieuw beleid Herinrichting omgeving Campus Cultura De PieterPontesZierikzee (PPZ) heeft het voorterrein van de Pontes teruggegeven aan de gemeente, omdat het terrein door de realisatie van de Campus Cultura zijn onderwijsfunctie verliest. Dit voorterrein zal ten behoeve van de gebruikers van de Campus Cultura (bibliotheek/muziekschool) opnieuw moeten worden ingericht. Waarbij gekeken zal worden naar de toegang, parkeervoorzieningen, fietsenstallingen, invulling en gebruik groen, maar ook naar de mogelijkheden om een brug voor voetgangers te realiseren vanuit de wijk Poortambacht (Verzoek van basisschool). Stedenbouw (RENM) maakt voor het totale gebied tussen het parkeerterrein Haringvlietplein en Borrendamme een blauwdruk van de samenhang tussen de verschillende functies, parkeren, fietsen voetgangersverbindingen, waarna het Ingenieursbureau, in overleg met Stedenbouw, voor dit specifieke deelproject een inrichtingsvoorstel maakt in overleg met de partijen van de Campus Cultura. Het niveau van de herinrichting dient aan te sluiten bij het functionele, kwaliteitsniveau refererend aan het recent heringerichte parkeerterrein Hatfieldpark. Op basis van primair gemaakte schetsen, eerste ramingen dient voor de herinrichting een maximaal budget van maximaal € 300.000 te worden gereserveerd. Wij geven u ter overweging mee om deze middelen voor het ontwerp en realisatie beschikbaar te stellen uit de Algemene reserve, omdat de teruggevloeide bijdrage door de BTW ook naar de Algemene Reserve is teruggevloeid. In acht genomen het functionele inrichtingskarakter dient bij de aanbesteding en uitvoering kostenbesparend gestuurd te worden. Per kern 1 bushalte aan de Zeeuwse Haltenorm aanpassen Alle wegbeheerders hebben een wettelijke inspanningsverplichting om te komen tot tenminste één bushalte per kern die toegankelijk is voor mensen met een beperking. Wij zijn hier terughoudend in geweest omdat er lang onduidelijkheid was over de uitvoeringseisen. Dit heeft desinvesteringen voorkomen. Nu die duidelijkheid er wel is maken wij een inhaalslag om op tijd per 1 januari 2018 aan onze wettelijke verplichting te voldoen. Zowel in 2016 als in 2017 nemen we daartoe een investering op van € 50.000. Bijplaatsen twee abri’s Zierikzee Voor twee belangrijke bushaltes bij het Sas en het gemeentehuis ontbreekt elementair wachtcomfort voor reizigers. Wij nemen een investering van € 7.000 op om dit ook op deze locaties te bieden. Snelheidsremming Vlasakkers Burgh Haamstede De Vlasakkers is breed gedimensioneerd en sluit aan op de Zandweg. De achterliggende wijk is uitgebreid waardoor de verkeersintensiteit is toegenomen. Hierdoor nemen klachten over de rijsnelheid toe. Ook vanuit verkeerstechnisch oogpunt is het wenselijk een snelheidsremmende maatregel te treffen. Wij nemen een investering op van € 6.000 om dit te realiseren.

18

Toiletgebouw Hoofdpoortstraat en Scheldestraat De huidige toiletvoorzieningen zijn afgeschreven of kwalitatief zeer onvoldoende voor ontvangst van bezoekers aan Zierikzee. Om een goede toiletvoorziening te bieden en hierin een kwaliteitsimpuls te realiseren nemen we voor zowel het parkeerterrein aan de Hoofdpoortstraat als het parkeerterrein aan de Scheldestraat een investering op van € 100.000.


Totaal lasten programma Totaal baten programma Geraamd totaal saldo baten en lasten Storting in reserve Onttrekking aan reserve Mutaties in reserves

Rekening 2014 21.788 9.035 -12.753

Begroting 2015 23.456 9.285 -14.171

Begroting 2016 20.669 9.562 -11.107

Begroting 2017 21.546 9.594 -11.952

Begroting 2018 21.991 9.759 -12.232

Begroting 2019 21.925 9.882 -12.043

689 234 -455

578 325 -253

433 388 -45

294 1.016 722

288 429 141

280 843 563

-13.208

-14.424

-11.152

-11.230

-12.091

-11.480

Geraamd resultaat Toelichting mutaties reserves Toevoegingen aan reserves Mobiliteitsfonds Bestemmingsreserve GRP Subtotaal Onttrekkingen aan reserves Mobiliteitsfonds Reserve jachthavens Bestemmingsreserve GRP Subtotaal Mutaties Reserve

Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 2019 575 114 689

643 -65 578

492 -59 433

499 -205 294

505 -217 288

511 -231 280

225 2 7 234 -455

324 1 0 325 -253

378 1 9 388 -45

991 1 24 1.016 722

389 1 39 429 141

786 1 56 843 563


20

Programma 3

Lokale economie en recreatie Portefeuillehouder Programmahouder

: A.M. Verseput, A.M.J. van Burg : G.J. Benou

Wat houdt het programma in? Het programma lokale economie en recreatie omvat het bevorderen van een evenwichtige pluriforme sociaal- economische structuur en werkgelegenheid. Daarbij is extra aandacht voor een belangrijk onderdeel van onze lokale economie, de recreatieve sector.

In welke gemeentelijke beleidsstukken is het bestaande beleid omschreven?            

Strandvisie (2008) Nota hoofdlijnen strand (2003) Nota Zonering en Ontwikkelingskader Strand (2013) Nota Cafetariamodel Strandpaviljoens (2013) Ontwikkelingsvisie Horeca Schouwen-Duiveland (2007) Detailhandelstructuurvisie (2014) Nota Kamperen 2011 Watersportvisie (2009) Structuurvisie en Gebiedsvisie Brouwersdam (2012) Notitie Ecolodges 2013 Actieprogramma Schouwen-Duiveland kiest voor toerisme 2011-2015 Strategische Eilandmarketingplan 2013-2018

Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling Versterken van de watereconomie Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit We stellen een visie water gerelateerde economie op

2016

2017 Initiatief

2018 Ontwerp

2019 Realisatie

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Visie ‘watereconomie’ We stellen een Visie Watergerelateerde Economie op waarin we de kansen en mogelijkheden nagaan ter versterking van onze (water)economie in brede zin. Hierbij kijken we naar de wat hardere kanten als vervoer, overslag, aquacultuur en energie, maar ook naar de wat zachtere kanten als recreatie, leisure en zorg. We maken gebruik van de vele netwerken die op dit

Programma 3 Lokale economie en recreatie 21

gebied actief zijn, zoals het programma Zuidwestelijke Delta en de projecten Tidal Technology Centre en Getijdecentrale. Wat willen we bereiken - doelstelling Regulering ruimtegebruik water Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

Onderzoek naar ruimtegebruik water uitvoeren inclusief de juridische mogelijkheden om dit vast te leggen

2019

Initiatief

Ontwerp

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Onderzoek ruimtegebruik water De grote wateren Oosterschelde, Grevelingen en Voordelta worden steeds intensiever gebruikt voor diverse doeleinden. Om conflicterende situaties te voorkomen verdient het aanbeveling om tot duidelijke keuzes en mogelijk zoneringen te komen voor de diverse vormen van gebruik waarbij al bestaande beheersplannen worden gerespecteerd. Op het moment dat de bevoegde overheden een dergelijk onderzoek starten sluiten we hierbij aan. Dit is de reden dat we de start van dit project verschoven hebben van 2016 naar 2018. Wat willen we bereiken - doelstelling Het waterbeheer is in 2040 van een hoogwaardige kwaliteit en de basis voor de watereconomie Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit Getijdecentrale/doorlaat Brouwersdam en Gebiedscoöperatie

2016

2017 X

2018 X

2019 X

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Ambtelijke en bestuurlijke lobby voor verbetering waterkwaliteit Grevelingen. Begeleiden ontwikkelingen op basis van Visie Grevelingen/Zicht op de Grevelingen II Getijdecentrale/doorlaat Brouwersdam en Gebiedscoöperatie De Minister heeft middelen toegezegd voor het uitvoeringsprogramma dat behoort bij de concept-Structuurvisie Zuid Westelijk Delta onder de voorwaarde dat er ook substantiële financiering vanuit de regio beschikbaar komt. Medio 2016 moet duidelijk worden of de uitvoeringsmaatregelen van de nationale concept-Structuurvisie Zuid Westelijke Delta bekostigd kunnen worden. Op het moment dat er een reëel uitzicht op financiering van het programma is en de procedure tot het indienen van zienswijzen is afgerond, wordt de Structuurvisie vastgesteld. Er lopen al onderzoeken en inventarisaties om tot bekostigingsvoorstellen vanuit de regio te komen. Eén van de inventarisaties is om te komen tot gebiedscoöperaties. Het procesgeld dat hiervoor nodig is wordt door de drie betrokken provincies en zes betrokken gemeenten. Voor onze gemeente betekent dit een bijdrage van € 30.000. Daarnaast loopt onderzoek naar de haalbaarheid van het optioneel realiseren van een getijdencentrale in de te realiseren doorlaat in de Brouwersdam. Inmiddels is onderzoek verricht en zijn marktconsultaties gehouden in het kader van de financiële en technische haalbaarheid. Momenteel wordt gewerkt aan een aanbestedingsstrategie. Ook in dit proces zijn naast het Rijk de provincies Zeeland en Zuid-Holland, de gemeente Goeree-Overflakkee en onze gemeenten betrokken. Ook hier is procesgeld nodig voor inhuur van deskundigheid en de bekostiging van

22

een projectbureau. Bekostiging vindt plaats door bijdragen van het Rijk, provincies en betrokken gemeenten. Voor onze gemeente betekent dit een bijdrage van € 50.000. Wat willen we bereiken - doelstelling We geven ruimte aan innovatie in (binnen- en buitendijkse) aquacultuur, (zilte) landbouw en verbindingen met andere functies Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

Onderzoek naar geschikte gebieden voor zilte landbouw (binnen- en buitendijks)

Initiatief

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Ingediende initiatieven beoordelen en doorlopen van de planologische procedure Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Onderzoek naar geschikte gebieden zilte landbouw Voortbordurend op het onderzoek van Alterra naar de gevolgen van het toekomstig Europees landbouwbeleid en de kansen daarbij voor Schouwen-Duiveland, onderzoeken we waar mogelijkheden voor zilte landbouw en aquacultuur op het eiland liggen, zowel binnen- als buitendijks. We benutten hierbij kansen die er zijn om verbindingen met andere functies te maken zoals streekproducten keten en recreatieve beleving. Wat willen we bereiken - doelstelling We maken schaalvergroting in de landbouw ruimtelijk mogelijk Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit Visie opstellen gemeentelijke rol in veranderingen met betrekking tot de agrarische sector met als basis de onderzoeken van Alterra en de Dienst Landelijk Gebied (DLG)

2016

2017

Initiatief

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Ingediende initiatieven beoordelen en doorlopen van de planologische procedure. Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Visie agrarische sector Het onderzoek van Alterra naar de gevolgen van het toekomstig Europees landbouwbeleid en onderzoek van DLG naar de ruimtelijke effecten van schaalvergroting leveren bouwstenen voor een visie op de agrarische sector op. Hierbij betrekken we de resultaten van het onderzoek “Verkenning agrarische bedrijfsbeëindiging in relatie tot bevolkingsdaling Schouwen-Duiveland, dat in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is uitgevoerd in het kader van het project “Leren door anticiperen” met betrekking tot anticipeerregio’s. Wat willen we bereiken - doelstelling We zetten in op een goede zoetwatervoorziening voor de landbouw om verdroging/verzilting te voorkomen



2016

Inventarisatie van gebieden zoetwateraanleg opstellen in overleg met Evides/Delta/ASD (inclusief technische en financiële haalbaarheid)

2017

2018

2019

Ontwerp

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We benutten de ambtelijke en bestuurlijke lobby. Ingediende initiatieven faciliteren wij. Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Inventarisatie van gebieden zoetwateraanleg opstellen in overleg met Evides/Delta/ASD (Agrarisch Schouwen-Duiveland) Onze gemeente doet samen met ZLTO en ASD mee in het project Go Fresh waarin drie showcases in uitvoering zijn met als doel de zoetwater beschikbaarheid voor de landbouw te vergroten (showcase Kerkwerve: Drains2buffer). De uitkomsten van dit project benutten we om in overleg met ASD te bepalen in welke gebieden zoetwateraanleg noodzakelijk is en met de overig betrokken partijen of zoetwateraanleg technisch en financieel haalbaar is. Wat willen we bereiken - doelstelling We zetten in op revitalisering en herstructurering van bestaande bedrijventerreinen en intensivering van ruimtegebruik Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

Herstructurering Haringvlietplein / Boerenweg

Voorbereiding

2017

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We onderzoeken de wenselijkheid van uitbreiding van het bedrijventerrein in Bruinisse (zie programma 8) We zetten in op herstructurering van het Haringvlietplein / Boerenweg en het Groene Weegje in Zierikzee (zie programma 8) Herstructurering Haringvlietplein / Boerenweg Het moment van uitvoering en doorlooptijd van dit project is mede afhankelijk van de medewerking van bedrijven. Wat willen we bereiken - doelstelling We ondersteunen Bedrijven Investerings Zones (BIZ- zones) en geven een Economische Impuls aan opgerichte BIZ-zones Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

BIZ-zone Zierikzee

€ 25.000

€ 25.000¹

€ 25.000¹

€ 25.000¹

BIZ-zone Bruinisse

€ 25.000

€ 25.000¹

€ 25.000¹

€ 25.000¹

BIZ-zone Renesse

€ 25.000

€ 25.000¹

€ 25.000¹

€ 25.000¹

BIZ-zone…²

p.m.³

p.m.³

p.m.³

p.m.³

24

¹ afhankelijk van evaluatie ² geldt voor elk winkelgebied waar een BIZ--zone wordt opgericht ³ afhankelijk van oprichting BIZ-zones elders NOOT: de € 25.000 is het maximumbedrag. Als een BIZ-zone een lagere opbrengst heeft dan wordt alleen die opbrengst verdubbeld en wordt het restantbedrag uiteraard niet uitgekeerd.

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Bij voldoende draagvlak van de ondernemers doorlopen we de BIZ procedure Gelet op de beschikbare capaciteit voor begeleiding doorlopen we één BIZ procedure tegelijk. Voorwaarde hierbij is dat uit de inventarisatie bij de start van de procedure blijkt dat er sprake is van voldoende draagvlak bij ondernemers. We zetten als eerste in op de realisatie van een bedrijven investeringszone in Zierikzee. Conform het collegeprogramma onderzoeken we de mogelijkheden en consequenties van cofinanciering (o.a. staatssteungevoeligheid). Voor winkelgebieden waar een BIZ-zone is opgericht verdubbelen we het bedrag dat de BIZzone opbrengt met een maximum van € 25.000 per jaar. Dit wordt in het kader van goed bestuur jaarlijks geëvalueerd aan de hand van de controle op rechtmatige uitgaven van de BIZgelden. Wat willen we bereiken - doelstelling We stimuleren en faciliteren (kleinschalige) bedrijvigheid op Schouwen-Duiveland Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

Opstellen acquisitieplan gekoppeld aan eilandmarketingplan

Initiatief

Realisatie

Opstellen notitie accountmanagement inclusief verbetering digitaal ondernemersloket

Initiatief

Realisatie

2018

2019

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Deelname Economische Impuls Zeeland Digitaal Ondernemersloket / Ondernemingsdossier Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Opstellen notitie accountmanagement inclusief verbetering digitaal ondernemersloket Deze activiteiten zijn er op gericht om de dienstverlening voor (startende) ondernemers van onze gemeente verder te verbeteren. Voor de verbetering van het digitaal ondernemersloket sluiten we aan bij het project Software dienstverlening (programma 10). Wat willen we bereiken - doelstelling Florerende, kleinschalige bedrijvigheid Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit Opstellen bestuursopdracht onderzoek naar de effecten van de wijziging Winkeltijdenwet 2013 per kern Behoefteonderzoek horeca

2016

2017

Initiatief

2018

2019

Realisatie

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Investeren in kwaliteit openbare ruimte.


Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Opstellen bestuursopdracht onderzoek naar de effecten van de wijziging Winkeltijdenwet 2013 per kern Gelet op de afspraken in het collegeprogramma pakken we in 2016 de bestuursopdracht op onderzoek te doen naar de effecten van wijziging van de Winkeltijdenwet. In deze bestuursopdracht komt het aspect Zondagsrust aan de orde. Behoefteonderzoek horeca Alvorens de Horecavisie wordt geëvalueerd voeren we een op de kernen onderling afgestemd eilandelijk behoefteonderzoek horeca uit en brengen dit ten laste van de budgettaire ruimte 2016. De uitkomsten van het onderzoek worden meegenomen in de evaluatie en bijstelling van de horecavisie. Wat willen we bereiken - doelstelling We stimuleren en faciliteren maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

Onderzoek naar het overdragen van meer uitvoerende taken naast groenvoorziening naar De Zuidhoek (hertenkampen, ijsbanen)

2017 Initiatief

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We nemen in alle daarvoor in aanmerking komende aanbestedingen een paragraaf Social Return op. Ondersteunen MVO-prijs Schouwen-Duiveland Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Onderzoek naar het overdragen van meer uitvoerende taken naast groenvoorziening naar De Zuidhoek (hertenkampen, ijsbanen) Dit onderzoek nemen we mee met de veranderingsopgave voor De Zuidhoek in het kader van het sociaal domein, in het bijzonder de Participatiewet. Wat willen we bereiken - doelstelling We voeren een meerjarige strategische marketingcampagne gericht op de in het Eilandmarketingplan onderscheiden doelgroepen Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

Uitvoeren uitvoeringsprogramma Eiland Marketing 2014-2018

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

2019

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Meerjarige strategische marketingcampagne Het uitvoeringsprogramma is opgesteld. De uitvoering loopt tot en met 2018. We onderzoeken in deze periode de mogelijkheden om eilandmarketing en promotie van het vakantie-eiland Schouwen-Duiveland structureel te borgen in samenwerking met eilandelijke ondernemers- en belangenorganisaties en VVV Zeeland.

26

Wat willen we bereiken - doelstelling We geven de Toeristisch Hoofdstructuur (THS) vorm Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

Visie en uitvoeringsprogramma THS opstellen

Realisatie

Toeristische bewegwijzering

Realisatie

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We pakken knelpunten in de wandel, fietsen ruiterpaden- en menroutestructuur aan (zie programma 8) Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Visie en uitvoeringsprogramma THS opstellen Voor het uitwerken van de visie gebruiken we de gedachtenlijn zoals verwoord in het collegeprogramma. De visie stellen we in samenwerking met de recreatieve belangenorganisaties zoals Recron en de toeristische uitvoeringsalliantie (TUA, VVV Zeeland, Economisch Impuls Zeeland en Kenniscentrum Kusttoerisme) op. Toeristische bewegwijzering In 2015 zijn de kroonjuwelen in Zierikzee geïntroduceerd. Voor 2016 en 2017 staan informatiepanelen, routepanelen en bewegwijzering in het buitengebied en overige kernen op het programma waarbij koppelingen worden gemaakt met de lopende programma’s zoals het Masterplan Renesse en programma Bruinisse. Wat willen we bereiken - doelstelling We benutten de potenties van musea, monumentale kernen en culturele evenementen om onze culturele en cultuurhistorische infrastructuur verder te versterken Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

We voeren de actiepunten uit de Erfgoednota uit.

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We gebruiken ons monumentale en culturele erfgoed in de Eilandmarketingcampagnes

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We faciliteren en subsidiëren het initiatief voor een aanlegplaats bij het Watersnoodmuseum

Realisatie

We stimuleren en ondersteunen activiteiten van externe partijen tot natuur-gerichte recreatie en cultuurtoerisme

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Verbetering recreatieve infrastructuur, bewegwijzering en informatieverstrekking over musea en erfgoed. Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We stimuleren en ondersteunen activiteiten van externe partijen tot natuur-gerichte recreatie en cultuurtoerisme Het benutten van de mogelijkheden van natuur-gerichte recreatie en cultuurtoerisme nemen we mee in de opstelling van de Visie Toeristische Hoofdstructuur (THS). In de tussentijd stimuleren


en faciliteren we initiatieven die de toerist en cultuur en natuur dichter bij elkaar brengen. We maken hiertoe afspraken met Recron afdeling Schouwen-Duiveland, de Vereniging van Musea en natuurorganisaties. Wat willen we bereiken - doelstelling We dragen bij aan het optimaliseren van evenementen als trekpleister Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

Subsidiering en sponsoring van evenementen gedurende de komende vier jaar op basis van de vastgestelde evenementenvisie

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Faciliteren bij grootschalige evenementen (Concert at Sea, etc.) Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Subsidiering en sponsoring van evenementen gedurende de komende vier jaar op basis van de vastgestelde evenementenvisie De evenementenvisie is gerealiseerd (evenementen als trekpleister). Op basis hiervan subsidiëren we diverse nieuwe evenementen en sponsoren we enkele bestaande waterthema gerelateerde evenementen. Daarbij leggen we nadrukkelijk de koppeling met het ambassadeurschap voor “De Band met Schouwen-Duiveland”. Wat willen we bereiken - doelstelling We zetten in op het versterken van onze gastronomie Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

We voeren het plan van aanpak Culinair Schouwen-Duiveland uit

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We sponsoren de opening van het Oesterseizoen

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

2019

Doorlopend

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We voeren het plan van aanpak Culinair Schouwen-Duiveland uit Ondernemend Schouwen-Duiveland onderneemt al diverse initiatieven om onze gasten te laten genieten van onze streekeigen producten. Een voorbeeld hiervan is het initiatief “Schouws Bord”. Veel gasten, in het bijzonder onze Belgische gasten, weten dit zeer te waarderen. Met dit plan van aanpak sluiten we aan bij de trend van gezond en eerlijk eten, die past bij een gezonde en actieve “life style”. We voeren het plan van aanpak in nauwe samenwerking met ondernemend Schouwen-Duiveland uit en leggen relaties met “De Band met SchouwenDuiveland”.

28

Wat willen we bereiken - doelstelling Er is een optimale (digitale) infrastructuur Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018 Uitvoeren onderzoek naar digitale infrastructuur in samenwerking met Provincie

2019

Realisatie

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Optimale (digitale) infrastructuur Een goede internettoegang met voldoende snelheden overal en altijd is inmiddels te beschouwen als een basisbehoefte voor inwoners, ondernemers en gasten. De behoefte aan goede internetontsluiting in het buitengebied bij ondernemers, inwoners en gasten is hoog. Dit blijkt ook uit de enquête die door de Ondernemerskring Schouwen-Duiveland (OSD) is uitgezet. In het kader van de Zeeuwse digitale agenda worden pilots uitgevoerd voor goede ontsluitingen in het buitengebied en gebieden waar geen kabel in Zeeland ligt. De pilots laten zien dat ontsluiting van nog niet goed ontsloten gebieden technisch mogelijk is en werkt. Private partijen pakken dit in de praktijk op. Daarvoor is nodig dat de overheid faciliteert bij het inzichtelijk maken van de vraag door de mogelijkheden tot vraagbundeling in beeld te brengen. We sluiten hierbij aan en maken gebruik van de enquête die OSD inmiddels uitvoert. Hiervoor stellen we, afhankelijk van de bijdragen van andere instellingen of organisaties, een bedrag van maximaal € 50.000 ter beschikking.

Overige uitbreidingsinvesteringen/nieuw beleid Mediacampagne de Band Wonen De mediacampagne voor Wonen vanuit de ‘band met Schouwen-Duiveland’, is een deelproject van het Eilandmarketingplan 2015-2018 (projectnummer 6). In Tij van de toekomst is opgenomen dat we een strategische marketingcampagne voeren voor Verblijven, Wonen en Werken. De mediacampagne voor Verblijven is dit jaar gestart. De mediacampagne voor Wonen is gepland vanaf 2016. De doelstellingen zijn benoemd in het Eilandmarketingplan en de Woonvisie. Deze campagne is dus onderdeel van zowel het Eilandmarketingplan als de Woonvisie en in relatie tot de prestatieafspraken met Zeeuwland als vervolgtraject op het vestigingsmotievenonderzoek dat thans loopt.



Rekening 2014 3.084 1.704 -1.380

Begroting 2015 6.932 1.706 -5.226

Begroting 2016 3.071 829 -2.242

Begroting 2017 3.031 813 -2.218

Begroting 2018 2.858 813 -2.045

Begroting 2019 2.964 813 -2.151

0 63 63

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

-1.317

-5.226

-2.242

-2.218

-2.045

-2.151


Toelichting mutaties reserves Toevoegingen aan reserves Subtotaal Onttrekkingen aan reserves Brouwersdam Hotspot active Leisure Subtotaal Mutaties Reserve

Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 2019 0

0

0

0

0

0

63 63 63

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

30

Programma 4

Onderwijs Portefeuillehouder Programmahouder

: A.M.J. van Burg, C.H. van den Bos : H.W.H. Heuvelink

Wat houdt het programma in? Het programma Onderwijs omvat de zorg voor onderwijshuisvesting, het ontwikkelen van lokaal onderwijsbeleid, het voorkomen en bestrijden van onderwijsachterstanden, het stimuleren van educatieve projecten (met uitzondering van verkeer- en milieueducatie) en het voorkomen van schooluitval.

In welke gemeentelijke beleidsstukken is het bestaande beleid omschreven?  Integraal Huisvestingsplan Schouwen-Duiveland 2010 - 2013  Talent voor de toekomst, visie lokaalonderwijsbeleid Schouwen-Duiveland 2013 – 2019  Beleidsplan Jeugd 2015-2018

Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We stimuleren samenwerking van primair onderwijs binnen onze gemeente met als doel kwaliteit en huisvesting te verbeteren, passend in het toekomstig beeld van spreiding en bundeling van onderwijsvoorzieningen. Met als doel kwalitatief goed onderwijs. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

We voeren de Lokaal Educatieve Agenda (LEA) samen met het onderwijs uit

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We onderzoeken toekomstbestendige huisvestingsscenario’s voor het voortgezet onderwijs

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Verstrekken ruimte voor bewegingsonderwijs (gymnastiek en schoolzwemmen) voor het primair en speciaal onderwijs Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We onderzoeken de toekomstige huisvestingsscenario’s van de onderwijshuisvesting voor het voortgezet onderwijs Het ín 2015 uitgevoerde onderzoek naar de gevolgen van doordecentralisatie van de middelen van onderwijshuisvesting voor het voortgezet onderwijs toont aan dat het voorgezet onderwijs in onze gemeente, de Pontes Pieter Zeeman, structureel een begrotingstekort heeft door het zeer ruime overschot aan vierkante meters. Het nieuwe schooljaar 2015-2016 wordt benut om

Programma 4: Onderwijs 31

toekomstbestendige huisvestingsscenario’s op te stellen passend bij het aantal (toekomstige) leerlingen en de onderwijsvisie van het voortgezet onderwijs. Wat willen we bereiken - doelstelling We ontwikkelen met het onderwijsveld een gedragen visie over een toekomstbestendige onderwijs(huisvesting) Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit We actualiseren het Integraal Huisvestingsplan (IHP) We faciliteren en ondersteunen initiatieven als kansen voor een toekomstbestendig (voortgezet) onderwijs zich voordoen

2016

2017

2018

2019

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Realisatie Doorlopend

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Binnen de LEA realiseren we de doelen uit de onderwijsvisie Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We actualiseren het Integraal Huisvestingsplan (IHP) Het IHP dient geactualiseerd te worden. In de actualisatie, die ook nodig is op grond van veranderde weten regelgeving, gaan we uit van het zoveel als mogelijk bundelen van voorzieningen onder één dak. Wat willen we bereiken - doelstelling We hebben extra aandacht voor de jeugd en voor groepen met verhoogde kans op (gezondheids)achterstanden Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

We verbeteren VVE aanbod samen met partners

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We realiseren de afstemming passend onderwijs en jeugdhulp

Realisatie

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We verbeteren VVE aanbod samen met partners Het realiseren van een goed aanbod van vroeg- en voorschoolse educatie, samen met onze partners, heeft een duidelijke relatie met programma 6. Het preventieve aanbod draagt bij aan het voorkomen van achterstanden bij vervolgopleidingen, de kans op werk en het kunnen participeren in de maatschappij. Het vroeg inzetten op taalachterstanden draagt bij aan de doelstellingen vanuit de Participatiewet, de Wmo en de Jeugdwet. Samen met de betrokken partners werken we aan verbetering van de toeleiding, toegang, samenhang en kwaliteit van VVE. In 2017 komt het Rijk met het nieuwe onderwijsachterstandenbeleid en zullen we het gemeentelijke beleid hierop aanpassen.

32

We realiseren de afstemming passend onderwijs en jeugdhulp Samen met het Samenwerkingsverband Oosterschelderegio Passend Onderwijs en de GGD verkennen we het veld waar we elkaar kunnen vinden, versterken en helpen. Dit is een doorlopend proces waarvoor we de eerste stappen hebben gezet. We werken dit verder uit in samenwerkingsafspraken met de betrokken partners en een uitwerking op dit onderdeel van het Beleidsplan Jeugd Schouwen-Duiveland.



Rekening 2014 4.155 287 -3.868

Begroting 2015 3.609 167 -3.442

Begroting 2016 3.095 172 -2.923

Begroting 2017 3.265 183 -3.082

Begroting 2018 3.168 175 -2.993

Begroting 2019 3.161 176 -2.985

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

-3.868

-3.442

-2.923

-3.082

-2.993

-2.985

Programma 4: Onderwijs 33

34

Programma 5

Cultuur en sport Portefeuillehouder Programmahouder

: A.M.J. van Burg, A.M. Verseput : H.W.H. Heuvelink

Wat houdt het programma in? Het programma Cultuur en sport omvat het scheppen van een aantrekkelijk en gezond leefklimaat en verblijfsomgeving voor bewoners en bezoekers via cultuur en sport in SchouwenDuiveland. De gemeente koestert haar cultureel erfgoed en streeft naar het in stand houden en bevorderen van de karakteristieke en unieke omgevingskwaliteiten van Schouwen-Duiveland.

In welke gemeentelijke beleidsstukken is het bestaande beleid omschreven?  

Nota sportbeleid “Schouwen-Duiveland Sportief” 2008 – 2014 Erfgoednota 2012 – 2018

Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We bundelen eilandelijke voorzieningen zoveel mogelijk in Zierikzee. Verspreid over het eiland bundelen we voorzieningen die in een samenhangend netwerk een satellietfunctie voor de omgeving vervullen Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

We stellen een visie toekomstbestendig bibliotheekwerk Schouwen-Duiveland op

Realisatie

We stellen een vervolg-bestuursopdracht Brogum op

Realisatie

We monitoren initiatieven tot bundeling van voorzieningen

Doorlopend

2017

2018

2019

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Opzet Stichting Sportbedrijf Schouwen-Duiveland Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Visie toekomstbestendig bibliotheekwerk Schouwen-Duiveland De Visie op bibliotheekwerk wordt geënt op de uitgangspunten die in de Nota maatschappelijke voorzieningen worden opgenomen. In de visie worden mogelijke scenario’s met betrekking tot de bibliotheekvoorziening en huisvesting opgenomen, waaronder een voorkeursscenario. Op basis van deze visie en de Kadernota maatschappelijke voorzieningen wordt nieuw beleid ten aanzien van bibliotheekwerk op Schouwen-Duiveland geformuleerd.

Programma 5: Cultuur en sport 35

Uitvoeren bestuursopdracht Brogum De inventarisatie naar de stand van zaken rondom Brogum is afgerond. In het voorjaar 2016 presenteren we een vervolgbestuursopdracht voor onderzoek naar mogelijkheden betreffende (her)huisvesting) van het poppodium. Een mogelijkheid is een multifunctionele exploitatie met andere, jongeren gerelateerde activiteiten. We monitoren initiatieven tot bundeling van voorzieningen Indien er sprake is van bundeling van voorzieningen, zoals bij regioscholen, zijn we bereid extra middelen beschikbaar te stellen. Dit geldt ook voor voetbalverenigingen die initiatieven nemen tot samengaan. Inmiddels zijn binnen twee gebieden in de gemeente initiatieven ontplooid om de mogelijkheden te onderzoeken van samengaan van voetbalverenigingen. Eén in het gebied Ouwerkerk, Nieuwerkerk en Oosterland met aansluiting vanuit Dreischor (Zonnemaire). Het andere gebied betreft Burgh-Haamstede, Renesse en Scharendijke. De gemeente participeert in beide gevallen. Wat willen we bereiken - doelstelling We maken de omslag van voorzieningen en gebouwen naar de subsidiëring van activiteiten Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018 Opstellen beleidsregels subsidieverordening Realisatie Realisatie (ASV) Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling

2019

Overgang financieringsmethodiek VVV Zeeland Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Opstellen beleidsregels subsidieverordening (ASV) De ASV is geactualiseerd en procedures zijn aangepast. Met deeluitwerkingen via beleidsregels maken we de omslag van het subsidiëren van voorzieningen en gebouwen naar activiteiten. Als één van de uitwerkingen zal met ingang van 2016 een andere vorm van subsidiëring van musea plaatsvinden waarbij meer nadruk wordt gelegd op te leveren prestaties. Zie ook programma 6. Wat willen we bereiken - doelstelling We gaan creatief en flexibel om met het (her)gebruik van het cultuurhistorisch erfgoed Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit We voeren het project privatiseren gemeentelijk museum uit

2016 Nazorg

We voeren de actiepunten uit de erfgoednota uit

Doorlopend

We bouwen het aantal monumenten met een gemeentelijke monumentenstatus af

Gerealiseerd

2017

2018

2019

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Jaarlijks verstrekken van kleine bijdragen in de kosten van onderhoud van kerken, molens en buitenverblijven

36

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We voeren de actiepunten uit de erfgoednota uit Begin 2016 besluiten we over de rol en taken van het erfgoedplatform binnen deze gemeente. Diverse actiepunten uit de erfgoednota pakken we in 2016 op, zoals communicatie (website/nieuwsbrieven), onderzoek naar en actualisatie van de organisatie van de Nationale Monumentendag en de Monumentenprijs en het realiseren van ANWB-schildjes voor monumenten.

Overige uitbreidingsinvesteringen/nieuw beleid Verzelfstandiging Stadhuismuseum In juni 2015 is op basis van het bedrijfsplan besloten tot verzelfstandiging van het Stadhuismuseum. In de begroting zijn voor de komende jaren de hiervoor in het bedrijfsplan vermelde bedragen opgenomen.



Rekening 2014 6.894 1.150 -5.744

Begroting 2015 7.042 739 -6.303

Begroting 2016 6.890 704 -6.186

Begroting 2017 6.786 704 -6.082

Begroting 2018 6.751 704 -6.047

Begroting 2019 6.660 704 -5.956

4 186 182 -5.562

4 196 192 -6.111

4 166 162 -6.024

4 164 160 -5.922

0 163 163 -5.884

0 161 161 -5.795

Toelichting mutaties reserves Toevoegingen aan reserves Verplaatsen sportvelden Bruinisse Subtotaal Onttrekkingen aan reserves Verplaatsen sportvelden Bruinisse Kap. lsten museum Zierikzee fase 3/4 Subtotaal Mutaties Reserve

Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 2019

4 4

4 4

4 4

4 4

0 0

0 0

156

166

136

134

133

131

30 186 182

30 196 192

30 166 162

30 164 160

30 163 163

30 161 161

Programma 5: Cultuur en sport 37

38

Programma 6

Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening Portefeuillehouder Programmahouder

: C.H. van den Bos, A.M.J. van Burg, G.C.G.M. Rabelink : H.W.H. Heuvelink

Wat houdt het programma in? Het programma Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening is een samenvoeging van de oude programma’s 6 (Werk en Inkomen) en 9 (Welzijn en Zorg). De nieuwe taken en verantwoordelijkheden die wij per 1 januari 2015 vanuit het rijk gedelegeerd kregen op deze gebieden, maken een integrale benadering mogelijk en noodzakelijk. Hierdoor kunnen we meer samenhang aanbrengen in de inzet van diensten en ondersteuning zodat inwoners optimaal kunnen meedoen in de samenleving, of zo snel als mogelijk daartoe weer in de gelegenheid worden gesteld.

In welke lokale beleidsstukken is het bestaande beleid omschreven?        

Beleidskeuzenotitie Participatiewet 2014-2018 Beleidsplan Wet gemeentelijke schuldhulpverlening 2013-2014 Kadernota subsidies Prestaties voor de samenleving 2010 Regionale gezondheidsnota ‘Iedereen in beweging’ 2013-2016 Schouwen-Duiveland voor elkaar – visie sociaal domein 2014 Beleidsnota Sociaal Domein Oosterschelderegio 2015-2018 Beleidsplan Jeugd gemeente Schouwen-Duiveland 2015-2018 Beleidsplan maatschappelijke ondersteuning gemeente Schouwen-Duiveland 2015-2018

Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We richten ons op omscholing en het activeren van de niet-actieven om te voldoen aan de vraag naar werkgelegenheid in de zorg en recreatie Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

We zetten een Centrum voor arbeidsontwikkeling op

2017

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Beperkte inzet op (om)scholing van uitkeringsgerechtigden Aanbieden van re-integratietrajecten

Programma 6: Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening 39

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Opzetten Centrum voor arbeidsontwikkeling: De invulling van een integrale toegang voor het sociaal domein loopt tot medio 2016 door. De verandering van processen, procedures, digitale en waar nodig fysieke toegang realiseren we terwijl de dienstverlening door blijft gaan. Het Centrum voor arbeidsontwikkeling en de wijze waarop hier invulling aan wordt gegeven, maakt onderdeel uit van dit project. Wat willen we bereiken - doelstelling Alliantie met het onderwijs en het bedrijfsleven om opleidingsmogelijkheden aan te laten sluiten op de behoefte van de arbeidsmarkt Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

We werken samen met scholen en opleidingsinstituten in het Centrum voor arbeidsontwikkeling

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We faciliteren het netwerk rondom het Centrum voor arbeidsontwikkeling

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We nemen deel aan kenniswerken op het gebied van arbeid en opleiding Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Netwerk faciliteren rondom het Centrum voor arbeidsontwikkeling In het Zeeuwse arbeidsmarktbeleidsoverleg en het overleg met onderwijs en ondernemersoverleg vindt regionale afstemming plaats. Via de Zeeuwse arbeidsmarktregio maken we gebruik van subsidiemogelijkheden uit het Europees Sociaal Fonds. Daarnaast bespreken wij met scholen voor voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs de mogelijkheden om leerlingen zoveel mogelijk direct door te geleiden naar betaald werk. Wat willen we bereiken - doelstelling We organiseren één loket voor alle vragen over zorg en welzijn op Schouwen-Duiveland Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

We voeren de bestuursopdracht huisvesting gemeentehuis uit

Realisatie

We onderzoeken de mogelijkheden voor een integrale intake voor het gehele sociale domein

Realisatie

2017

2018

2019

Realisatie

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We voeren de bestuursopdracht huisvesting gemeentehuis uit De inventarisatie naar de toekomstige huisvestingsbehoefte is uitgevoerd. Een aantal scenario’s wordt uitgewerkt om het overschot aan werkruimtes in te vullen. Een aantal externe organisaties heeft belangstelling getoond om zich geheel of gedeeltelijk in het gemeentehuis te vestigen. Afhankelijk van de mogelijkheid tot het invullen van specifieke eisen en wensen in relatie tot randvoorwaarden die voor de gemeentelijke bedrijfsvoering gelden zal verder onderzocht worden en zo mogelijk onderhandeld worden met geïnteresseerde organisaties. Met

40

ingang van volgend jaar willen wij dit onderwerp overhevelen naar de paragraaf Bedrijfsvoering van de Programmabegroting. We onderzoeken de mogelijkheden voor een integrale intake voor het gehele sociale domein Vanuit een integrale visie op de 3 decentralisaties stellen we in 2016 een implementatieplan op. We realiseren integraliteit tussen de 3 decentralisaties in het voorveld, de toegang en de backoffice. We onderzoeken de verbindingsmogelijkheden met andere taken en activiteiten en werken toen naar het verder ontschotten van de financiële huishouding in het sociaal domein. Ook de sturing en werking van het systeem als geheel komt aan de orde. Wat willen we bereiken - doelstelling We hebben een gedragen visie op een toekomstbestendig voorzieningenniveau Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

We stellen een uitvoeringsprogramma maatschappelijke voorzieningen op

2017

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We ondersteunen en faciliteren initiatieven van verenigingen, instellingen en organisaties die samen willen voegen. We ondersteunen en faciliteren initiatieven van verenigingen, instellingen en organisaties die samen voorzieningen of gebouwen willen gebruiken. Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We stellen een uitvoeringprogramma maatschappelijke voorzieningen op Op grond van de Kadernota Maatschappelijke Voorzieningen, die naar verwachting eind 2015 aan uw raad ter besluitvorming wordt voorgelegd, maken we een uitvoeringsprogramma waarmee we de gekozen beleidsuitgangspunten vorm gaan geven. Wij heroverwegen de huurovereenkomst met Zeeuwland voor de dorpshuizen die in augustus 2017 afloopt. In augustus 2016 moet duidelijk zijn wat met de huurovereenkomst moet gebeuren. Wat willen we bereiken - doelstelling We maken de omslag van de subsidiering van voorzieningen en gebouwen naar de subsidiering van activiteiten Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

We stellen beleidsregels subsidieverordening (ASV) op

Realisatie

2017

2018

2019

Realisatie

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We stellen beleidsregels subsidieverordening (ASV) op In 2016 en 2017 werken we per categorie subsidieontvangers beleidsregels uit die bijdragen aan het gestelde doel. Gelet op de veranderingen voor verenigingen, instellingen en organisaties die dit met zich meebrengt dient dit zeer zorgvuldig en met een juiste termijn van overgang te gebeuren. Daarnaast maken we de koppeling met de Kadernota Maatschappelijke Voorzieningen.


Wat willen we bereiken - doelstelling We stimuleren activiteiten waaruit veel zelfsturing, eigen initiatief en bestuurskracht van lokale instellingen en verenigingen blijkt Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit We onderzoeken de mogelijkheid tot ondersteuning van het project Ruilwinkel

2016

2017

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We participeren in Hart van Leefbaarheid Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We onderzoeken de mogelijkheid tot ondersteuning van het project Ruilwinkel In het kader van vernieuwing in het sociaal domein, preventie en vroeg signalering ondersteunen we initiatieven die de leefbaarheid van de gemeente Schouwen-Duiveland vergroten. Een voor Schouwen-Duiveland nieuw project is de ruilwinkel die samenwerkende organisaties met ondersteuning van de gemeente wil realiseren. We onderzoeken de mogelijkheid tot ondersteuning. Wat willen we bereiken - doelstelling We faciliteren sociaal maatschappelijke en culturele initiatieven van burgers die de leefbaarheid bevorderen Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

We stellen een Transformatie-agenda Sociaal Domein op en voeren die uit

Realisatie

We stimuleren experimenten in het sociaal domein

Doorlopend

2017

2018

2019

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Opstellen en uitvoeren Transformatie-agenda Sociaal Domein In 2015 is de bestuursopdracht programma sociaal domein vastgesteld. Het programma leidt in 2016 tot drie resultaten: 1. Vanuit een integrale visie op het sociaal domein en de rol van de gemeente binnen de 3 decentralisaties, wordt een implementatieplan opgesteld. De integrale opzet van de toegang, de bedrijfsvoering, financiën en uitvoering van de wettelijke taken krijgen hierin een plek. 2. In samenspraak met onze partners en (vertegenwoordigers van) inwoners stellen we de transformatie-agenda voor de komende jaren vast en voeren die uit. 3. We stimuleren vernieuwing door experimenten en mogelijkheden tot vernieuwing te faciliteren en ondersteunen. We stellen hiervoor vernieuwingsgeld beschikbaar.

42

Wat willen we bereiken - doelstelling Als de inwoners van de kernen een leefbaarheidsplan opstellen wil het college een faciliterende rol spelen Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

Bij initiatieven van inwoners nemen wij een faciliterende rol in

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Wat willen we bereiken - doelstelling We versterken de ketengerichte benadering in de zorg en nemen een regisserende rol in Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2018

2019

Uitvoeren beleid en verordeningen Participatiewet

Doorlopend

2017 Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Uitvoeren beleid en verordeningen Wmo

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Uitvoeren beleid en verordeningen Jeugdwet

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We faciliteren en ondersteunen initiatieven tot het oprichten van sociale ondernemingen (social enterprises) en andere maatschappelijke verbanden als deze voldoende draagvlak hebben

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Uitvoeren van beleid en verordeningen Participatiewet, Wmo en Jeugdwet We pakken de uitvoering van het beleid op binnen het programma Sociaal Domein. Dit willen we zo integraal en ketengericht mogelijk doen. Het realiseren van een integrale toegang draagt hieraan bij. Daarnaast brengen we in beeld hoe onze ketenpartners de veranderende taken invullen om de zorgvraag zo slim en resultaatgericht in te vullen. Hierbij sturen we ook op de cultuuromslag die in het gehele veld nodig is. We faciliteren en ondersteunen initiatieven tot het oprichten van sociale ondernemingen (social enterprises) en andere maatschappelijke verbanden als deze voldoende draagvlak hebben Wanneer de kans zich voordoet krijgt dit een plek in de transformatieagenda. Sociale ondernemingen kunnen een bijdrage leveren aan de gewenste maatschappelijke ontwikkelingen van zorg voor elkaar en het stimuleren van eigen kracht. Wat willen we bereiken - doelstelling We ondersteunen en faciliteren vrijwilligers en mantelzorgers Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

We geven uitvoering aan het mantelzorgcompliment

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We stellen duurzaam mantelzorgbeleid op

Realisatie


Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We stellen duurzaam mantelzorgbeleid op Vanaf 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor het mantelzorgbeleid. Met de nieuwe beleidsdoelstellingen, waarin we van inwoners verwachten dat ze langer zelfstandig blijven wonen, wordt er een groter beroep gedaan op de mantelzorgers. Wij realiseren ons dat met deze verandering de druk op de mantelzorgers groter kan worden. Wij willen als gemeente de mantelzorger, waar mogelijk, zo goed mogelijk ondersteunen. Dit vereist het vormgeven van het beleid dat waarborgen worden gecreëerd dat mantelzorgers duurzaam hun zorgtaken kunnen uitvoeren. In 2016 wordt het nieuwe beleid vastgesteld en in uitvoering gebracht. Wat willen we bereiken - doelstelling We stimuleren een gezonde levensstijl door het voeren van een goed preventief gezondheidsbeleid met aandacht voor sportbeoefening. We zoomen in op de belangrijkste gezondheidsproblemen. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

We voeren het uitvoeringsprogramma gezondheidsbeleid 2015-2018 uit

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We voeren het uitvoeringsprogramma alcohol en jeugd 2014-2016 uit

Doorlopend

2019

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We voeren het uitvoeringsprogramma gezondheidsbeleid 2015-2018 uit. We voeren het uitvoeringsprogramma alcohol en jeugd 2014-2016 uit Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We voeren het uitvoeringsprogramma alcohol en jeugd beleid 2014-2016 uit In 2016 wordt het uitvoeringsprogramma uitgebreid met het aspect drugs. Dit onderdeel wordt in samenwerking met de betrokken deskundige instellingen vormgegeven en uitgevoerd. Wat willen we bereiken - doelstelling We hebben extra aandacht voor de jeugd en voor groepen met verhoogde kans op (gezondheids)achterstanden Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

2019

We hebben aandacht voor pestgedrag van jeugd en jongeren

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We stellen een uitwerking van het Beleidsplan Jeugd op voor (gezondheids)achterstanden

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We faciliteren en ondersteunen initiatieven die bijdragen aan het verminderen van (gezondheids)achterstanden We voeren het Zeeuws Actieplan Jeugdwerkloosheid uit

44

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We hebben aandacht voor pestgedrag van jeugd en jongeren De aanpak van pestgedrag komt ook terug in het programma Integrale Veiligheid (programma 1). Bijzondere aandacht is gevraagd voor cyberpesten. Hiervoor is al aandacht vanuit het Rijk via campagnes en stimuleringsprogramma’s voor scholen. Het primair onderwijs heeft aangegeven al een pestprogramma te hebben. Vanwege de uitvoering van dit programma door scholen volgen wij de ontwikkelingen en resultaten. Wat willen we bereiken - doelstelling We zorgen voor een betaalbare zorg door in te zetten op preventie. Individuele voorzieningen maken plaats voor algemene en collectieve voorzieningen die vanuit het welzijnswerk worden georganiseerd. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

We stellen de Transformatie-agenda op en voeren die uit

Realisatie

2017 Doorlopend

2018

2019

Doorlopend

Doorlopend

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We stellen de Transformatie-agenda op en voeren die uit Nieuwe initiatieven zijn gericht op preventie, vroeg signalering en versterken van de eigen kracht van inwoners. Hiervoor stellen we vernieuwingsgelden ter beschikking. We veranderen regels als deze vernieuwing in het sociaal domein in de weg staan. Wat willen we bereiken - doelstelling We ondersteunen de zorgvrager bij het vergroten van zijn / haar zelfredzaamheid om deelname aan de samenleving mogelijk te maken Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

We ontwikkelen de toegangsstructuur en gebiedsgericht werken door We stellen beleid op voor de maatschappelijke begeleiding van statushouders vanaf 2015

2017

2018

2019

Realisatie Nazorg

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: We ontwikkelen de toegangsstructuur en gebiedsgericht werken door. We ontwikkelen een integrale toegangsstructuur. De uitgangspunten hiervoor zijn in 2015 vastgesteld en worden in 2016 met behulp van het implementatieplan Integraal sociaal domein ingevoerd. We stellen beleid op voor de maatschappelijke begeleiding van statushouders vanaf 2015 Het bieden van maatschappelijke begeleiding aan statushouders is geen wettelijke verplichting meer vanaf 1 januari 2013. Het huisvesten van statushouders op grond van de ministeriële taakstelling wel. Onze gemeente loopt achter bij het invullen van deze taakstelling. Oorzaak hiervoor was dat statushouders tot 2013 zelf hun plaats van vestiging mochten kiezen. Inmiddels wijst COA toe. Bij provincie Zeeland is, vanwege de rol van toezichthouder, een plan van aanpak ingediend om het geringe achterlopen in te halen. Inmiddels lopen we de achterstand in de taakstelling snel in. We hebben aandacht voor maatschappelijke begeleiding omdat die belangrijk is voor integratie in de maatschappij en daarmee een randvoorwaarde om de huisvesting van statushouders te laten slagen.



Totaal lasten programma Totaal baten programma Geraamd totaal saldo baten en lasten Storting in reserve Onttrekking aan reserve Mutaties in reserves

Rekening 2014 29.256 17.411 -11.845

Begroting 2015 40.417 10.807 -29.610

Begroting 2016 40.321 10.714 -29.607

Begroting 2017 38.788 10.876 -27.912

Begroting 2018 38.356 10.898 -27.458

Begroting 2019 37.802 10.701 -27.101

-11 666 677

0 501 501

0 687 687

0 166 166

0 166 166

0 165 165

-11.168

-29.109

-28.920

-27.746

-27.292

-26.936

Geraamd resultaat Toelichting mutaties reserves Toevoegingen aan reserves Bestemmingsreserves Zuidhoek Participatiebudget Subtotaal Onttrekkingen aan reserves Bestemmingsreserves Zuidhoek Participatiebudget Subtotaal Mutaties Reserve


0 -11 -11

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

278 388 666 677

501 0 501 501

687 0 687 687

166 0 166 166

166 0 166 166

165 0 165 165

46

Programma 7

Milieu Portefeuillehouder Programmahouder


Wat houdt het programma in? Schouwen-Duiveland onderscheidt zich door variatie in land en water en ecologische natuurwaarden. De lucht is schoon, de nachten zijn donker en de elementen wind, water en zon worden beleefd (Tij van de toekomst)”. Het programma milieu omvat de doelstellingen die erop zijn gericht deze unieke milieukwaliteiten te behouden en waar mogelijk te versterken.


Milieubeleidsagenda 2015-2018 Waterplan Schouwen-Duiveland 2007 Beleidsmodules “Luchtkwaliteit” en “Geluid en stilte” (2008), “Licht en duisternis”, “Energie en klimaat”, “Externe veiligheid” en “Bedrijven en milieuzonering” (2009), “Bodem” (2010)

Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We beschermen de bodem tegen vervuiling en maken verantwoord gebruik van de productiemogelijkheden die de bodem biedt. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

Actualiseren bodemkwaliteitskaart

Realisatie

Actualiseren nota bodembeheer

Realisatie

Actualiseren functiekaart

Realisatie

2017

2018

2019

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Integrale bodemtoets Up-to-date houden bodeminformatie Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Actualiseren van de bodemkwaliteitskaart, functiekaart en nota bodembeheer. Om de 5 jaar actualiseren we de bodemkwaliteitskaart, de functiekaart en nota bodembeheer waardoor alle nieuwe ontwikkelingen weer betrokken kunnen worden bij de uitvoering van ons bodembeleid. In 2016 actualiseren we daarom het uitvoeringsbeleid.

Programma 7: Milieu 47

Wat willen we bereiken - doelstelling Schouwen-Duiveland is in 2040 zelfvoorzienend in duurzame energie Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

Inventarisatie initiatieven duurzame energie

Realisatie

Beleidsnota duurzame energie opstellen

Realisatie

2017

2018

2019

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Energiezuiniger openbare verlichting Onderzoek getijdencentrale Brouwersdam Energiebesparing gemeentelijke gebouwen Windpark Krammer Uitvoering Energieakkoord particuliere woningbouw en bedrijven Faciliteren en ondersteunen Energiecoöperatie “Energie werkt” Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Inventarisatie initiatieven duurzame energie Deze inventarisatie van de initiatieven duurzame energie is nodig om de beleidsnota op te stellen. Met bemiddeling van de gemeente zijn al diverse grotere duurzame energieprojecten gerealiseerd (onder andere bij scholen). Faciliteren en ondersteunen Energiecoöperatie “Energie werkt” We faciliteren en ondersteunen de energiecoöperatie die op initiatief van Ondernemerskring Schouwen-Duiveland is opgericht. In de activiteiten, die tot doel hebben om een energieneutraal eiland te worden, vindt nadrukkelijk de combinatie plaats met reïntegratie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en toeleiding naar werk. Ondernemend Schouwen-Duiveland geeft op deze manier invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Wat willen we bereiken - doelstelling We zetten in op duurzame ontwikkeling van ons eiland. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit Onderzoek klimaatbestendig maken openbare ruimte

2016

2017

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Stimuleren vervanging buitensportverlichting door LED-verlichting Vervanging monumentenverlichting door LED-verlichting Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Onderzoek klimaatbestendig maken openbare ruimte We maken inzichtelijk op welke wijze we kunnen komen tot een klimaatbestendiger inrichting van de openbare ruimte. Deze inzichten kunnen we vervolgens gebruiken bij het uitvoeren van (groot) onderhoud aan de openbare ruimte.

48

Wat willen we bereiken - doelstelling We verbeteren de waterkwaliteit, optimaliseren de berging en vergroten de beleefbaarheid van water. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

Verbeteren doorstroming Zoute gracht te Zierikzee

Realisatie

Herinrichting Kraanplein/Oude Haven

Realisatie

Onderzoek stinkende watergangen Zierikzee en Slotgracht Haamstede

Realisatie

Afkoppelen riolering Westhoek Actualisatie Waterplan Schouwen-Duiveland 2007

Doorlopend Realisatie

2017

2018

2019

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Robuuster maken van het rioolsysteem in Malta Afkoppelen hemelwater van de riolering Plaatsen van voorzieningen om omgeving beter te kunnen beleven. Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Verbeteren doorstroming Zoute gracht te Zierikzee De mindere waterkwaliteit van de Zoute gracht zorgt af en toe voor stankoverlast. Door meer doorstroming in het water te krijgen wordt geprobeerd de kwaliteit te verbeteren, Doorstroming wordt gerealiseerd door meer hemelwater af te koppelen op de zoute gracht, en/of een verbinding te realiseren tussen de zoete en zoute gracht. Herinrichting Kraanplein/Oude Haven. Bij de herinrichting van het Kraanplein / Oude Haven te Zierikzee wordt de beleefbaarheid van het water van de Oude Haven vergroot. Onderzoek stinkende watergangen. In 2016 vindt verder onderzoek plaats naar de oorzaak van de geuroverlast van het water van de Zoute Gracht te Zierikzee en het water van de slotgracht in Burgh-Haamstede. Afkoppelen riolering Westhoek Om de riolering in de Westhoek robuuster te krijgen, worden plannen gemaakt om het hemelwater in het gebied te ontkoppelen van de vuilwaterriolering. Uitvoering gaat de komende jaren plaatsvinden. Actualisatie Zeeuws Waterplan Het Waterplan Schouwen-Duiveland 2007 loopt in 2015 af en is aan actualisatie toe. De actualisatie wordt meegenomen in de periodieke bijstelling van het gemeentelijk rioleringsplan (vGRP), in samenwerking met het Waterschap Scheldestromen.

Programma 7: Milieu 49

Wat willen we bereiken - doelstelling We verbeteren de kwaliteit van het landschap en vergroten de beleefbaarheid ervan. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

Optimaliseren ruiterroutes

2017

2018

2019

Ontwerp

Realisatie

Realisatie

Realiseren van themaroutes

Voorbereiding

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Platform Veelzijdig Landschap Stimuleren biodiversiteit Optimaliseren langzaam verkeerroutes Plaatsing (picknick)banken op kruispunten van routes Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Optimaliseren ruiterroutes De gemeente heeft onderzoek laten doen naar het optimaliseren van de ruiterroutes op Schouwen-Duiveland. Na het onderzoek vindt de verdere realisering plaats. Zie hiervoor ook programma 3. Realiseren van themaroutes Al enige tijd wordt gewerkt om alle cultuurhistorische elementen in het landelijk gebied in kaart te brengen. Als de inventarisatie is afgerond, kunnen themaroutes ontwikkeld worden om de cultuurhistorische elementen meer onder de aandacht te brengen. Hierbij maken we de verbinding met de Toeristische Hoofdstructuur (THS). Zie hiervoor ook programma 3.

Overige uitbreidingsinvesteringen/nieuw beleid Actualisatie bodemkwaliteitskaart en functiekaart Voor de actualisatie van de bodemkwaliteitskaart en de functiekaart is een bedrag nodig van € 3.000. Met ingang van volgend jaar zullen wij deze periodieke kosten opnemen in de vervangingsinvesteringen.



Rekening 2014 6.384 5.427 -957

Begroting 2015 7.164 6.265 -899

Begroting 2016 7.318 6.248 -1.070

Begroting 2017 7.330 6.266 -1.064

Begroting 2018 7.371 6.312 -1.059

Begroting 2019 7.382 6.327 -1.055

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

-957

-899

-1.070

-1.064

-1.059

-1.055

50

Programma 8

Bouwen aan ruimte Portefeuillehouder Programmahouder


Wat houdt het programma in? Het programma Bouwen aan ruimte omvat beleidsontwikkeling, beleidsuitvoering en instandhouding van beleid op het terrein van de ruimtelijke ordening en de volkshuisvesting.

In welke gemeentelijke beleidsstukken is het bestaande beleid omschreven?         

Woonvisie 2013 – 2022 Regionale woningmarktafspraken 2014-2023 Nota grondbeleid Schouwen-Duiveland 2008 – 2012 Buitengebied in Beweging 2009 Structuurvisie Zierikzee Structuurvisie Bruinisse 2025 Regiovisie Schouwen-West Structuurvisie Brouwersdam Zuid Uitvoeringsprogramma Zierikzee (2015)

Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We houden het ruimtelijk beleidskader actueel en maken initiatieven ruimtelijk mogelijk. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit Beleidsnota plattelandswoningen

2016

2017

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Beoordelen ingediende initiatieven en doorlopen van de planologische procedure Actualiseren bestemmingsplannen Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Beleidsnota plattelandswoningen We stellen het beleid voor plattelandswoningen op in het kader van de evaluatie en actualisatie bestemmingsplan buitengebied.

Programma 8: Bouwen aan ruimte 51

Wat willen we bereiken - doelstelling We versterken het (maritieme) karakter van Zierikzee Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

2018

Realisatie nieuwe Ontsluitingsweg-Zuid Fase III

Realisatie

Realisatie

Realisatie

Realisatie Stadsentree-Havenpoort

Realisatie

Realisatie

Realisatie

Voorbereiding

Realisatie

Realisatie

Herstructurering Haringvlietplein Visie op de veranderende binnenstad Pontes

2019

Realisatie Voorbereiding

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Permanente huisvesting in de Pontes Visie openbare ruimte en groenstructuur ‘Van Scheldestraat tot Haringvlietstraat’ Herstructurering Buijse Herontwikkeling Mondragon Invulling locatie Theo Thijssenschool Poortambacht 11 Poortvernieuwing Noorderpolder II Realisatie plan Borrendamme en herinrichting parkeerterrein Scheldestraat Invulling Business Park Invulling Straalweg II Herstructurering Groeneweegje / Platteweg Herinrichting Havenpark en Kraanplein Herinrichting Slingerbos Opknappen kade en oevers haven ’t Sas Fietsenstalling binnenstad Optimaliseren locaties busstations Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Realisatie nieuwe Ontsluitingsweg-Zuid Fase III Na verwerving van de benodigde gronden starten we het definitief ontwerp van de te reconstrueren weg en de bijbehorende procedure op. Samen met de te realiseren parkeervoorziening Stadsentree Havenpoort zoeken we naar de meest voordelige vorm van aanbesteding, behorende bij de opgave tot het realiseren van een kwalitatieve entree en ontvangstruimte. Realisatie Stadsentree-Havenpoort Na verwerving van de benodigde percelen en opstallen aan de Julianastraat geven we een definitief ontwerp van de in te richten parkeervoorziening als nieuwe entree aan de zuidkant van Zierikzee vorm. Samen met de te realiseren Fase III van de Ontsluitingsweg-Zuid zoeken we

52

naar de meest voordelige vorm van aanbesteding, behorende bij de opgave tot het realiseren van een kwalitatieve bereikbaarheid van centrum Zierikzee en bedrijventerreinen. Visie op de veranderende binnenstad Door een toenemende druk op de detailhandel, als gevolg van onder andere de stijgende internetverkopen, ontstaat er in alle binnensteden van het land, ook in Zierikzee, een toenemende leegstand in de winkelstraten. De binnenstad is steeds meer een verblijfplek voor funshoppen, horeca en entertainment. De verwachting is dat het kernwinkelgebied als gevolg van deze verandering de komende jaren verder zal inkrimpen. De vraag ligt voor ‘hoe in te spelen op deze ontwikkelingen’. Samen met lokale retailers, ondernemers en vastgoedeigenaren gaan we op zoek naar een antwoord op deze vraag. Herstructurering Groeneweegje / Platteweg Met de aankoop van het landbouwperceel en opstallen aan de Platteweg geven we ruimte het bedrijventerrein Groeneweegje / Platteweg te herstructureren conform de samen met de provincie Zeeland geformuleerde opgave bedrijventerreinen te revitaliseren/herprofileren zodat de leefbaarheid voor de bedrijven en omgeving ‘nieuw leven’ in wordt geblazen. Met de bestemming van het aangekochte perceel en opstal faciliteren we een mogelijke invulling voor bedrijven die willen profiteren van de ligging aan de nieuwe Ontsluitingsweg-Zuid die de zuidkant van de stad Zierikzee optimaal verbind naar het centrum en bedrijventerreinen. Fietsenstalling binnenstad In het centrum van Zierikzee zijn momenteel geen mogelijkheden om een fiets (overdekt en/of bewaakt) te stallen, terwijl de fietsen van bezoekers een waarde hebben en de bezoekers hun fiets graag (overdekt) willen stallen. In andere steden werkt deze (bewaakte) voorziening, al dan niet gecombineerd met een openbare toiletvoorziening, veelal in samen met het werkvoorzieningschap. Mogelijkheden voor realisatie en exploitatie hiervan worden onderzocht, onder andere in samenwerking met De Zuidhoek. Wat willen we bereiken - doelstelling We versterken het (maritieme) karakter van Bruinisse Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

Herstructurering kop Nieuwstraat

Ontwerp

Herstructurering Dreef

Ontwerp

Onderzoek uitbreiding bedrijventerrein

Ontwerp

Aanpassingen openbare ruimte

2017

2018

2019

Realisatie Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Ontwikkeling bedrijventerrein fase 3 Herstructurering Koningin Julianastraat en omgeving Ontwikkeling locatie Molenweg Herinrichting Noorddijk-Havendijk, inclusief realisatie deel Kustboulevard Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Herstructurering Kop Nieuwstraat We voeren samen met de marktpartij een haalbaarheidsonderzoek uit naar de herontwikkeling van deze centrumlocatie.


Herstructurering Dreef We voeren samen met de marktpartij een haalbaarheidsonderzoek uit naar de herontwikkeling van deze centrumlocatie. Onderzoek uitbreiding bedrijventerrein We voeren overleg met de provincie over de behoefte aan uitbreidingsruimte in het kader van de regionale bedrijvenprogrammering en voeren een haalbaarheidsstudie uit. Aanpassingen openbare ruimte Conform het Masterplan investeren we in de herinrichting van de openbare ruimte: De Dreef, Kerkplein en Dorpsplein en de Deestraat. Investeringen in de openbare ruimte volgen vanzelfsprekend op de bouwactiviteiten in het centrumgebied van Bruinisse. Dit betekent dat de start van de deelgebieden zoals in de meerjarenbegroting is voorzien afhangt van het moment waarop de private initiatiefnemers/marktpartijen hun ontwikkeling hebben gerealiseerd.

Wat willen we bereiken - doelstelling We zetten in op een kwaliteitsimpuls van het dorp Renesse en versterken de verbinding met de Brouwersdam Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit Uitvoeringsprogramma Masterplan Renesse

2016 Initiatief

2017 Ontwerp

2018 Realisatie

2019 Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Opstellen Masterplan Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Uitvoeringsprogramma Masterplan Renesse Het Masterplan Renesse is een integrale ruimtelijke visie op Renesse en omgeving. Dit document bepaalt de kaders, waarbinnen ontwikkelingen in en rond de kern Renesse kunnen plaatsvinden de komende 20 tot 30 jaren. Daaraan gekoppeld is er een uitvoeringsparagraaf met een ontwikkelstrategie en een projectenlijst opgesteld. Het Masterplan maakt duidelijk hoe Renesse in de toekomst een prettige woon-, werken recreatieomgeving kan zijn voor iedereen. De bij ons bekende initiatieven hebben een plaats gekregen in het concept Masterplan. We hebben daarbij prioriteiten gesteld, onder meer voor de herinrichting van de openbare ruimte. Toekomstige initiatieven, die nu nog niet bekend zijn binnen onze gemeente, kunnen worden getoetst aan de opgaven, functionele en ruimtelijke uitgangspunten die in het concept Masterplan Renesse staan, het is dus een soort toetsinstrument. Eind 2015 stelt uw raad het integrale Masterplan Renesse vast. In voorbereiding hierop maken we inzichtelijk welke projecten in welke periode worden gerealiseerd en welke budgetten hierbij horen. In het raadsvoorstel voor vaststelling van het integrale Masterplan maken wij inzichtelijk welke budgetten we op welk moment nodig hebben. Daarbij hoort wel nadrukkelijk de kanttekening dat verschillende investeringen van de gemeente samenhangen met initiatieven en investeringen van andere (private) initiatiefnemers. Dit betekent dat we voor het tempo in de uitvoering van projecten ook van andere initiatiefnemers afhankelijk zijn.

54

Wat willen we bereiken - doelstelling We zetten in op een kwaliteitsimpuls voor de kernen Brouwershaven, Burgh-Haamstede, Nieuwerkerk en Scharendijke en stellen daartoe voor die kernen stads- en dorpsvisies op. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit Stadsvisie Brouwershaven

2016 Initiatief

2017

2018

2019

Ontwerp

Realisatie

Realisatie

Dorpsvisie Burgh-Haamstede

Initiatief

Ontwerp

Realisatie

Dorpsvisie Scharendijke

Initiatief

Ontwerp

Realisatie

Dorpsvisie Nieuwerkerk

Initiatief

Ontwerp

Subsidieregeling opstellen dorpsplannen

Initiatief

Ontwerp

Opstellen van stads-, dorpsvisies en dorpsplannen voor de kernen waarvoor nog geen Masterplan is opgesteld Voor de kernen waarvoor geen masterplan, stads- en / of dorpsvisie wordt opgesteld stellen we (extra) subsidie aan de dorpsraden beschikbaar om vanaf 2019 dorpsplannen op te stellen. Dit brengt een verhoging van de lasten met € 75.000 met zich mee, financiële dekking vindt plaats ten laste van reserve Tij van de Toekomst. Wat willen we bereiken - doelstelling We gaan zorgvuldig om met landschap, cultuur, monumenten en milieu en investeren in het verbeteren van deze kwaliteiten Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit Recreatieverdeelweg fase 3

2016 Realisatie

2017

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Invulling compensatielocaties (Regiovisie Schouwen-West) Ontwikkeling locatie Hogezoom (Regiovisie Schouwen-West) Aanleg fietspaden A. van de Weijdeweg- Moolweg en Groenewoudgebied Regio Schouwen-West Afronden programma Zicht op de Grevelingen II Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Recreatieverdeelweg fase 3 Aanleg van de 3e fase Recreatieverdeelweg noodzaakt tot het treffen van maatregelen op wegen in de kern Scharendijke. De 3e fase Recreatieverdeelweg moet immers het doorgaande verkeer uit de kern opvangen. Dit betekent dat de gemeente na ingebruikname van de 3e fase Recreatieverdeelweg de inrichting van de Kuijerdamseweg, Elkerzeeseweg en Boutlaan zal moeten aanpassen. Het snelheidsregime zal overal 30 km/uur worden, daarbij horen inrichtingsmaatregelen die moeten bijdragen aan het bijstellen van het gedrag van de automobilist (aanpassing snelheid ten opzichte van huidige situatie). Daarnaast zal in de kern langzaam verkeer beter moeten worden gefaciliteerd en logische rijrichtingen voor doorgaand verkeer worden geïntroduceerd, zodat het doorgaande verkeer ook daadwerkelijk gebruik gaat maken van de 3e fase Recreatieverdeelweg. Deze maatregelen betekenen een investering van € 842.153 die voor rekening komt van de gemeente Schouwen-Duiveland. We starten de voorbereiding voor realisatie in 2016 via het doorlopen van de daarvoor benodigde planologische procedure.


Wat willen we bereiken - doelstelling We gaan zorgvuldig om met landschap, cultuur, monumenten en milieu en investeren in het verbeteren van deze kwaliteiten Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

Gebiedsvisie Schelphoek opstellen

2017

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Ontwikkelen met kwaliteit (Buitengebied in Beweging) Uitvoeren LOP Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Gebiedsvisie Schelphoek Na een voorbereidend proces met de klankbordgroep en inwoners/belangstellenden, dat in 2015 is gestart, bieden we u in 2016 een gebiedsvisie voor de Schelphoek aan.

Wat willen we bereiken - doelstelling We wonen prettig naar wens en behoefte Indicatoren

Huidige Waarde

2014 Aantal woningen toegevoegd aan de woningvoorraad (permanente woningen)

17

Streefwaarde 2016 2017 2018 65

65

65

Bron 2019 65

CBS

Regionale woningmarktafspraken


2016

2017

2018

2019

We realiseren het uitvoeringprogramma van de Woonvisie 2013-2022

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

We realiseren de regionale woningmarktafspraken 2014-2023

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Uitvoeren van de prestatieafspraken met de woningbouwcorporatie 2014-2018

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Bernardstraat (BIEB), Duinoord en Lijnzaad Burgh-Haamstede D’Heule Nieuwerkerk Vuuf Gemeten Kerkwerve Oostkenshil Oosterland Riekusweel IV Bruinisse Brouwerijstraat en Pauwstraat Noordgouwe

56

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Uitvoeringsprogramma Woonvisie / regionale woningmarktafspraken In 2013 is de woonvisie met het uitvoeringsprogramma is vastgesteld. De voornaamste conclusies waren dat tot 2022 nog een zeer beperkte toename van de woningvoorraad nodig is. De verwachte toename voor de eigen behoefte is geschat op maximaal 450. Daarnaast is er een capaciteit van 200 woningen voor nieuwe vestigers. Tegelijkertijd is het nodig om de te grote plancapaciteit aan te pakken. Om na te gaan of de gehanteerde uitgangspunten en conclusies uit de woonvisie nog actueel zijn en aansluiten bij de huidige marktsituatie, starten we naast de jaarlijkse actualisatie van het actieprogramma in 2016 ook om de woonvisie te actualiseren. Prestatieafspraken Zeeuwland Zeeuwland en de gemeente Schouwen-Duiveland hebben op het gebied van wonen al veel vastgelegd in bestaande beleidsdocumenten. Op basis daarvan spreken we elkaar aan op het realiseren van ambities, doelstellingen en resultaten. Van daaruit zijn in 2014 wederzijdse prestatieafspraken geformuleerd waar de gemeente Schouwen-Duiveland en Zeeuwland in de periode 2014-2018 aan werken. Het is een belangrijk instrument voor het realiseren van de gezamenlijke woonopgaven die gemeente en corporatie ieder vanuit hun eigen verantwoordelijkheid en financiële mogelijkheden hebben. Door de invoering van de nieuwe Woningwet vanaf 1 juli 2015 verandert er voor zowel de corporatie als de gemeente het een en ander. De gevolgen hiervan worden in kaart gebracht.

Wat willen we bereiken - doelstelling We zetten in op een stabiel hoogseizoen en een vaste en minder weersafhankelijke instroom van gasten gedurende het hoogseizoen Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit

2016

2017

Brouwerseiland

Voorbereiding

2018

2019

Realisatie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling We faciliteren initiatieven voor herstructurering en kwaliteitsverbetering Onderzoek naar vereenvoudiging van regelgeving Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Brouwerseiland Voor dit project gaan we verder met het doorlopen van de benodigde ruimtelijke procedures en het uitvoeren van eerder door de gemeenteraad aangenomen moties en amendementen



Rekening 2014 11.011 11.275 264

Begroting 2015 8.144 6.128 -2.016

Begroting 2016 6.862 4.462 -2.400

Begroting 2017 6.900 4.261 -2.639

Begroting 2018 6.480 4.248 -2.232

Begroting 2019 5.654 2.755 -2.899

1.089 772 -317

1.583 450 -1.133

751 469 -282

351 473 122

1.335 860 -475

540 776 236

-53

-3.149

-2.682

-2.517

-2.707

-2.663


Toelichting mutaties reserves Toevoegingen aan reserves Algemene reserve OWB Reserves bovenwijkse voorzieningen Bestemmingsreserve Regiovisie Subtotaal Onttrekkingen aan reserves Reserve actualiseren bestemmingsplan Algemene reserve OWB Reserve bovenwijkse voorzieningen Bestemmingsreserve Regiovisie Subtotaal Mutaties Reserve

Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 2019 640

1.424

718

457

525

520

30

26

31

28

20

20

419 1.089

133 1.583

2 751

-134 351

790 1.335

0 540

77 486

48 88

0 439

0 435

0 434

0 434

0

0

0

0

150

0

209 772 -317

314 450 -1.133

30 469 -282

38 473 122

276 860 -475

342 776 236

58

Programma 10

Bestuur Portefeuillehouder Programmahouder

: G.C.G.M. Rabelink, A.M.J. van Burg, A.M. Verseput : T. van Oostenbrugge

Wat houdt het programma in? Het programma Bestuur is gericht op:  de vormgeving van het lokaal bestuur;  het bevorderen van burgerparticipatie;  het leveren van kwalitatief goede producten en diensten.

In welke gemeentelijk beleidsstukken is het bestaande beleid omschreven?     

Strategische visie Tij van de toekomst 2040 ‘Met het tij mee’, visieverhaal van de gemeente Schouwen-Duiveland Collegeprogramma 2014 - 2018 Organisatievisie 2014 – 2018 Uitvoeringsprogramma’s Strategische Visie en Organisatievisie

Programma 10 Bestuur 59

Thema 1. Bestuur Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We staan midden in de samenleving en werken samen met inwoners, ondernemers en partners aan het behouden van en versterken van ons woon-, werken verblijfsklimaat. Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018

2019

Invoeren netwerksamenleving en netwerkmanagement

Ontwerp / voorbereiding

Realisatie

Realisatie

Nazorg

Toevoegen van een paragraaf Demografische ontwikkelingen in de begroting

Realisatie

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Initiatief

Definitie

Uitvoering

Ontwerp

Realisatie

In samenspraak bezien welke taken stads- en dorpsraden uitvoeren Gemeenschappelijke regelingen tegen het licht houden op nut en noodzaak

Definitie

Wat doen we hiervoor nu al - bestaand beleid dat bijdraagt aan de doelstelling Participatie in samenwerkingsverbanden zoals de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Vereniging van Zeeuwse gemeenten, P-10, samenwerkingsverbanden en gemeenschappelijke regelingen Periodiek overleg met stads- en dorpsraden, bezoeken van vergaderingen van ondernemersverenigingen en stads- en dorpsraden Afstemmen van onze investeringsagenda met die van andere partners zoals Waterschap, Rijkswaterstaat, Bureau Zeeweringen Bezoeken van bedrijven, instellingen en kernen, zo mogelijk afgestemd op actuele ontwikkelingen Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Invoeren netwerksamenleving en netwerkmanagement Meer en meer is duidelijk dat de overheid niet over alles gaat en niet elk probleem en elk gevaar kan oplossen. De verhoudingen tussen overheid en burgers, bedrijven en instellingen veranderen daarmee elementair. Minder overheid en meer ruimte voor initiatief vanuit de rest van de samenleving. Een samenleving die bestaat uit vele netwerken waarvan de overheid deel uitmaakt. Het beïnvloeden en gebruik maken van de kracht van deze netwerken is een belangrijke randvoorwaarde om een samenleving in de toekomst sociaal, economisch en ecologisch vitaal te houden. In 2016 en volgende jaren geven we uitvoering aan de bestuursopdracht die we in 2015 hebben opgesteld. Hierbij kijken we naar wat nodig is om te komen tot het faciliteren en stimuleren van de netwerksamenleving en het oppakken van initiatieven vanuit de samenleving. Daarbij dienen we ook te kijken naar het managen daarvan (netwerken procesmanagement); hoe doen we dat en wat hebben we daarvoor nodig. We leggen de verbinding met het transformatieprogramma sociaal domein. Hierin voeren we enkele experimenten uit op het terrein van de netwerksamenleving.

60

Thema 2. Burgerparticipatie Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We bewegen mee met de ontwikkelingen die op ons afkomen (flexibel en actueel bestuur). Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018 Investeren in verbetering van de gemeentelijke communicatie en ons imago

doorlopend

doorlopend

doorlopend

2019 doorlopend

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Investeren in verbetering van de gemeentelijke communicatie en ons imago Voorlichting en communicatie verschuiven verder naar het hart van het proces van beleidsontwikkeling en –verantwoording. ‘Communicatie in het hart van het beleid’ is ook voor 2016 de leidraad. Consulteren en het aangaan van de dialoog met onze inwoners en partners worden steeds belangrijker. Deze doelen ondersteunen wij door middel van onze corporate communicatiestrategie. Rode draad hierin is dat de gemeente met één gezicht naar buiten treedt, transparant, eenduidig en verbindend. Voor 2016 stellen wij onder andere een persplan op dat moet bijdragen aan een nog pro-actievere benadering van de media om onze doelen en onze rol als gemeente duidelijk te maken aan een breed publiek. Alle inspanningen moeten bijdragen aan de ambitie die we hebben wat betreft ons imago, te weten dat in 2018 de samenleving ons ziet als volwaardig partner.

Programma 10: Bestuur 61

Thema 3. Dienstverlening Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen? Wat willen we bereiken - doelstelling We staan voor een goede dienstverlening aan burgers, bedrijven en gasten, afgestemd op de behoefte van onze klanten Indicatoren



2018

2019

Bron

Bezoekers website

93.194

110.000

110.000

110.000

110.000

Registratie webmaster

Pageviews website

407.096

900.000

900.000

900.000

900.000

Registratie webmaster

Klachten binnen wettelijke termijn afgehandeld

86%

80%

80%

80%

80%

Meldingen Servicelijn binnen 2 dagen opgepakt

80%

90 %

100%

100%

100%

Registratie OW

Bezwaarschriften binnen wettelijke termijn afgehandeld

96%

100%

100%

100%

100%

Jaarverslag commissie bezwaarschriften

14

35

40

45

50

Digitale producten

Jaarverslag klachtencoördinator

Website

Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018 Doorontwikkelen visie op dienstverlening en implementeren het project "Software dienstverlening"

Realisatie / Nazorg

Evalueren proef met het werken op afspraak

Realisatie

Samenwerking met de gemeenten Middelburg, Veere en Vlissingen verder vorm geven

Ontwerp / Realisatie

Ontwikkelen strategisch personeelsbeleid

Realisatie

2019

Realisatie

Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Doorontwikkelen visie op dienstverlening en implementeren project “Software dienstverlening” De digitalisering heeft in het dagelijks leven een enorme vlucht doorgemaakt. De ontwikkelingen maar ook het gebruik door onze klanten gaat snel. Op termijn moet 90% van onze dienstverlening 24/7 digitaal te regelen en te volgen zijn. Dat maakt dat de dienstverlening gaat veranderen en we zaken die niet digitaal te regelen zijn veel beter en gerichter op afspraak kunnen doen.

62

In 2016 realiseren we op dit punt een grote stap. We voeren het zaakgericht werken in met daaraan gekoppeld een digitaal loket. Hiermee gaan we digitaal werken en kunnen inwoners en ondernemers een groot aantal producten digitaal aanvragen. Hierbij wordt ook de gemeentelijke website geheel vernieuwd. Evalueren proef werken op afspraak In 2014 zijn we begonnen met het werken op afspraak in combinatie met uitgebreidere openingstijden. In de periode van 2014 tot heden hebben we, verspreid over de clusters Burgerzaken, WIZ en Ruimte en Milieu, geoefend met verschillende manieren van werken op afspraak. In de tweede helft van 2015 experimenteren we nog met een aantal vormen waarna we eind 2015 / begin 2016 komen met een evaluatie van de afgelopen periode waarin we een aantal aanbevelingen zullen geven voor een definitieve vorm van werken op afspraak en keuzes over onze openingstijden. Samenwerking met de gemeenten Middelburg, Veere en Vlissingen verder vorm geven In 2015 startten we met een onderzoek van de mogelijkheid om op het terrein van Personeel en Organisatie te gaan samenwerken. In de loop van 2015 is dat tijdelijk stop gezet, omdat enkele gemeenten intern andere prioriteiten stelden en om eerst een oplossing te zoeken voor de achterblijvende overheadkosten. Begin 2016 pakken we het onderzoek naar de PenOsamenwerking weer op, samen met de gemeenten Middelburg en Veere. Daarnaast bekijken we in 2016 op welke andere terreinen we mogelijk ook tot samenwerking kunnen komen. Gemeenschappelijke regelingen tegen het licht houden op nut en noodzaak We bezien op welke wijze we hieraan uitvoering geven. Daarbij betrekken we een in opdracht van de Vereniging van Zeeuwse Gemeenten opgesteld rapport over de aanpak voor een goede samenwerking tussen gemeenten en gemeenschappelijke regelingen. Daarin wordt ook aandacht besteed aan het per raadsperiode uitvoeren van een doelmatigheid- en doeltreffendheidonderzoek voor gemeenschappelijke regelingen. Ontwikkelen strategisch personeelsbeleid De gemeente krijgt steeds meer taken overgeheveld. In een aantal gevallen maakt deze ontwikkeling samenwerking met andere gemeenten noodzakelijk, los van de mogelijke efficiencyvoordelen door bestaande taken gezamenlijk uit te voeren. Het ambtelijk apparaat moet afgestemd blijven op het takenpakket van nu en de toekomst. Daarom voeren we strategisch personeelsbeleid in. In 2015 hebben we hiervoor gekeken naar de vraag en het aanbod van taken, zowel nu als in de toekomst. Op basis daarvan bepalen we de gewenste acties en maatregelen om als organisatie steeds goed afgestemd te zijn op ons takenpakket. In 2016 pakken we deze acties en maatregelen op. Wat willen we bereiken - doelstelling We blijven inzetten op deregulering Wat gaan we daarvoor doen – nieuw beleid of intensivering bestaand beleid Activiteit 2016 2017 2018 Onderzoek overbodige regels in gemeentelijke regelgeving

Doorlopend

Onderzoek vereenvoudiging precariobelasting Voorstel kostendekkendheid leges

Realisatie

Takendiscussie weer oppakken

Ontwerp

2019

Doorlopend

Doorlopend

Doorlopend

Initiatief

Ontwerp

Uitvoering

Realisatie


Toelichting op activiteiten nieuw beleid of intensivering bestaand beleid: Onderzoek overbodige regels in gemeentelijke regelgeving In het kader van een efficiënte en op de taken afgestemde organisatie besteden we veel aandacht aan het “lean” maken van processen. Vast onderdeel hierin is het schrappen of afschaffen van overbodige regels, vragen van informatie die al bekend is en vereenvoudiging van procedures en werkprocessen.

Overige uitbreidingsinvesteringen/nieuw beleid Imago-onderzoek In 2014 hebben we een imago-onderzoek gedaan. De uitkomsten daarvan hebben ons inzicht gegeven in het beeld dat inwoners, ondernemers, partners en gasten van ons hebben op het punt van onze houding en gedrag. Deze uitkomsten hebben bijgedragen aan de totstandkoming van het uitvoeringsprogramma organisatievisie. Periodiek willen we monitoren of we vooruitgang boeken en of bijsturing wenselijk is. Voor het eerst in 2016 gaan we beoordelen of we weer een imago-onderzoek laten uitvoeren. De kosten van een herhalingsonderzoek bedragen € 22.600. Budget uitvoeringsprogramma organisatievisie Voor het uitvoeringsprogramma organisatievisie (UP OV) is op dit moment geen budget beschikbaar. Dat maakt het oppakken van acties (met name communicatieve) heel lastig en vertraagt, omdat steeds afzonderlijk budget moet worden gezocht of gevraagd. Het is daarom aan te bevelen een budget beschikbaar te hebben voor een doe-dag, workshops, drukwerk en ondersteunende filmpjes. Hiervoor is voor 2016 volgens raming € 17.000 nodig. Jaarlijks bekijken we of een budget nodig is en zo ja in welke omvang. Budget uitvoeringsprogramma strategische visie Voor het uitvoeringsprogramma strategische visie (UP SV) hebben wij een communicatieplan vastgesteld. Doel hiervan is om de voortgang van projecten en de uitvoering van het UP SV, dat gelijk is aan het collegeprogramma, op een goede manier aan onze inwoners, ondernemers, gasten en betrokken organisaties met eigentijdse middelen over te brengen. Waar mogelijk leggen we de relatie met het UP OV. Daarvoor is in 2016 en 2017 een budget van € 2.500 nodig, in 2018 (verkiezingsjaar maar ook “opleverjaar “) € 5.000 en in 2019 € 2.500.



Rekening 2014 3.563 609 -2.954

Begroting 2015 3.448 638 -2.810

Begroting 2016 3.432 644 -2.788

Begroting 2017 3.497 644 -2.853

Begroting 2018 3.477 644 -2.833

Begroting 2019 3.518 644 -2.874

440 196 -244

54 353 299

53 201 148

20 57 37

20 37 17

20 32 12

-3.198

-2.511

-2.640

-2.816

-2.816

-2.862

64

Toelichting mutaties reserves Toevoegingen aan reserves Reserve stroomlijnen organisatie Reserve rekenkamercommissie Subtotaal Onttrekkingen aan reserves Reserve stroomlijnen organisatie Reserve rekenkamercommissie Subtotaal Mutaties Reserve


420

34

33

0

0

0

20 440

20 54

20 53

20 20

20 20

20 20

176

333

181

37

17

12

20 196 -244

20 353 299

20 201 148

20 57 37

20 37 17

20 32 12


66

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Algemeen In de programma’s worden inkomsten opgenomen en toegelicht die een direct verband hebben met die programma’s. Binnen onze gemeente komen inkomsten voor welke niet aan een programma zijn toe te rekenen. Conform het Besluit Begroting en Verantwoording worden deze in een afzonderlijk hoofdstuk gepresenteerd, inclusief de centraal geraamde post voor onvoorziene uitgaven.

Lokale heffingen De volgende belastingen worden verantwoord onder de algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien:  Onroerende zaakbelastingen  Hondenbelasting  Forensenbelasting  Toeristenbelasting  Precariobelasting Tot de algemene dekkingsmiddelen behoren niet de rioolrechten en de afvalstoffenheffing, omdat deze een vastgesteld bestedingsdoel hebben. Voor een toelichting op de lokale heffingen verwijzen we naar de gelijknamige paragraaf.

Algemene uitkering uit het gemeentefonds De ramingen in de begroting 2016-2019 zijn gebaseerd op de uitkomsten van de meicirculaire 2015. Voor meer informatie verwijzen we u naar het raadsvoorstel bij deze circulaire (raad 24 september 2015) en de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Dividend De gemeente bezit aandelen in diverse naamloze vennootschappen, welke jaarlijks dividend uitkeren. De hoogte van deze dividendopbrengsten is afhankelijk van het bedrijfseconomische resultaat van de betreffende naamloze vennootschappen. Zie de paragraaf Verbonden Partijen voor de dividenduitkeringen.

Financieringsfunctie Onder de algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien wordt de bespaarde rente geraamd. Dit is de rente die wordt gerekend over de eigen financieringsmiddelen (reserves en voorzieningen). De bespaarde rente vormt een structurele inkomstenpost in de begroting.

Onvoorzien Voor het opvangen van niet voorziene calamiteiten is in de begroting een structureel bedrag voor onvoorziene uitgaven opgenomen. De zaken die ten laste van de post onvoorziene uitgaven komen, moeten voldoen aan de criteria onvoorzienbaar, onvermijdbaar en onuitstelbaar. De post onvoorzien wordt slechts belast met eenmalige tegenvallers. Structurele knelpunten in de begrotingsuitvoering moeten op structurele wijze door lastenverlaging of inkomstenverhoging worden opgelost.

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 67

Overige lasten en baten Hieronder vallen onder andere:  Uitgaven in het kader van het onderhoudsprogramma gebouwen  Nog niet verdeeld bedrag voor inhuur van derden  Uitgaven van de ondernemingsraad  Uitgaven aan voormalig personeel  Nog niet verdeelde uren van (hulp)kostenplaatsen.

Overige uitbreidingsinvesteringen/nieuw beleid Ondersteuning taken invoering Wet modernisering van de vennootschapsbelastingplicht voor overheidsondernemingen. In 2015 is de Wet modernisering van de vennootschapsbelastingplicht voor overheidsondernemingen vastgesteld. Deze wet beoogt een gelijk speelveld te creëren tussen private ondernemingen en daarmee concurrerende overheidsactiviteiten. Onze gemeente moet vanaf 1 januari 2016 vennootschapsbelasting (Vpb) betalen over de winst uit economische activiteiten. De invoering van de Vpb heeft voor onze gemeente en haar verbonden partijen ingrijpende gevolgen. Deze betreffen zowel de administratie, de automatisering als het financieel beleid en beheer. Voor de in- en uitvoering van de Vpb treffen we voorbereidingen zodat:  juist, volledig en tijdig aangifte kan worden gedaan  de financiële effecten in beeld zijn  tijdig maatregelen worden getroffen in de structuur van de organisatie of in de samenwerking met andere organisaties om de (financiële) gevolgen en risico’s zo veel mogelijk te beperken  er in 2017 op een juiste wijze aangifte over 2016 kan worden gedaan. Door de complexheid en nog redelijke onbekendheid van de materie is extra formatie (voorlopig via inhuur) en externe ondersteuning/toetsing door fiscale adviseurs, accountant en fiscus onontbeerlijk. Het rijk compenseert in de voorbereiding en uitvoering van deze wet helaas (nog) niet. De VNG voert hier wel actie voor. Voorlopig ramen we in 2016 en 2017 € 80.000 per jaar voor de verdere implementatie en uitvoering van deze nieuwe taak. In 2017 evalueren we en komen bij de begroting 2018-2021 terug op de structurele uitvoeringskosten.


Overige lasten Onvoorzien Lokale heffingen Totaal lasten programma Dividend & Rente Overige baten Financieringsfunctie Algemene uitkering Uitkering deelfonds sociaal domein Lokale heffingen Totaal baten programma Geraamd totaal baten en lasten

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

3.088 0 1.520

2.805 40 1.591

1.967 180 1.620

1.848 180 1.592

1.738 180 1.592

1.806 180 1.592

4.608 30 453 1.551 34.599

4.436 14 6 1.704 30.918

3.767 28 6 1.123 32.072

3.620 28 6 1.123 31.686

3.510 28 6 1.123 31.675

3.578 28 2 1.123 31.915

0 14.765

16.354 15.401

16.196 15.474

15.618 15.462

15.098 15.462

14.787 15.462

51.398

64.397

64.899

63.923

63.392

63.317

46.790

59.961

61.132

60.303

59.882

59.739

68

Rekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

Begroting 2018

Begroting 2019

Storting in reserve Onttrekking aan reserve Mutaties in reserve

7.933 6.228 -1.705

377 9.744 9.367

129 798 669

450 792 342

0 1.176 1.176

0 364 364

Geraamd resultaat

45.085

69.328

61.801

60.645

61.058

60.103

Toelichting mutaties reserves Toevoegingen aan reserves Algemene reserve Egalisatiereserve algemene uitkering Subtotaal Onttrekkingen aan reserves Algemene reserve Uitvoering Strategische Visie Egalisatiereserve algemene uitkering Subtotaal Mutaties Reserve

Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2014 2015 2016 2017 2018 2019 7.674

377

129

450

0

0

259 7.933

0 377

0 129

0 450

0 0

0 0

5.409 109

9.052 619

532 266

388 404

76 1.100

214 150

710 6.228 -1.705

73 9.744 9.367

0 798 669

0 792 342

0 1.176 1.176

0 364 364

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 69

70

1

Paragraaf Lokale heffingen 1.1

Algemeen

In de paragraaf lokale heffingen wordt inzicht gegeven in de opbrengsten die met heffingen worden gegenereerd en de lastendruk die wordt veroorzaakt door deze heffingen. Dit inzicht is van belang, omdat deze heffingen veelal de enige mogelijkheid vormen om (aanvullende) wensen te kunnen dekken. Daarbij werkt informatie over de hoogte van heffingen in vergelijkbare gemeenten verhelderend.

1.2

Gemeentelijk beleid 2016 - 2019

Het beleid voor lokale heffingen is gebaseerd op het Collegeprogramma Samen verder waarin is opgenomen dat het verhogen van de belastingtarieven met de inflatiecorrectie het uitgangspunt is. Voor 2016 betekent dit een procentuele stijging van de tarieven voor belastingen en rechten van 1,65% zoals in de Kadernota 2016 – 2019 is vastgelegd. In de begrotingsraad van 12 november 2015 leggen wij de eerste tranche van het pakket belastingmaatregelen aan u voor. In uw vergadering van 17 december 2015 bieden wij u dan de tweede tranche aan. Deze heeft vooral betrekking op de tarieven in de verordeningen onroerende-zaakbelastingen en forensenbelasting na gereedkomen van de herwaardering in het kader van de Wet WOZ. Daarnaast bieden wij u dan ook de verordening lijkbezorgingsrechten aan. Deze wordt gewijzigd naar aanleiding van de resultaten uit het onderzoek naar de kostenonderbouwing van begraven. In de Kadernota is een voorstel aangekondigd over de kostendekkendheid en -onderbouwing van leges. Het voornemen was dat op een zodanig tijdstip aan te bieden, dat de besluitvorming kon worden meegenomen in de begroting 2016 - 2019 en in de belastingvoorstellen voor 2016. Aan de hand van een eerste analyse is ons gebleken, dat over het geheel genomen de leges intussen vrijwel kostendekkend zijn. Door met name efficiencymaatregelen binnen de organisatie, waardoor het kostenniveau is verlaagd, is de ruimte, die er in 2013 nog was voor de verhoging van de leges, niet meer aanwezig. Zodra de analyse is afgerond informeren wij u definitief over de uitkomsten. Bij de verhoging van de inkomsten betrekken we ook de mogelijkheid voor uitbreiding van de precariobelasting met een heffing op kabels en leidingen. Daarvoor loopt momenteel een onderzoek, waarbij een extern bureau de juridische kaders inventariseert en de potentiële belastingopbrengst in kaart brengt. Uitgangspunt hierbij is dat deze belastingopbrengst mede ingezet wordt om de doorberekening van deze precariobelasting naar de consument te compenseren. De uitkomsten van het onderzoek komen te laat beschikbaar om te betrekken bij deze begroting. In de Kadernota 2017 - 2020 komen we hierop terug.

1.3

Geraamde inkomsten

In meerjarig perspectief zien de geraamde belastingopbrengsten er als volgt uit. Belastingopbrengsten In hele euro (€)

Onroerende-zaakbelastingen Afvalstoffenheffing / Reinigingsrecht Bonusuitkering Rioolheffingen

werkelijke begrote begrote begrote begrote begrote opbrengst opbrengst opbrengst opbrengst opbrengst opbrengst belasting- 2015 2016 2017 2018 2019 jaar 2014 7.237.635 7.370.038 7.491.643 7.604.018 7.718.078 7.833.849 4.799.926

4.908.730

4.989.725

5.064.571

5.140.539

5.217.648

-722.504

0

0

0

0

0

5.520.526

5.874.729

6.012.085

6.296.556

6.443.825

6.594.555

71

Hondenbelasting Landtoeristenbelasting Watertoeristenbelasting Forensenbelasting Parkeergelden / parkeervergunningen Precariobelasting Totaal:

1.4

174.525 4.412.762 200.397 1.904.768

181.059 4.723.750 201.217 1.917.324

184.555 4.624.692 204.537 1.948.960

187.323 4.694.062 207.605 1.978.194

190.133 4.764.473 210.719 2.007.867

192.985 4.835.940 213.880 2.037.985

1.489.511

1.689.280

1.710.155

1.717.233

1.724.417

1.731.707

195.123

254.857

259.062

262.948

266.892

270.896

25.212.669 27.120.984 27.425.414 28.012.511 28.466.944 28.929.445

Beleidsvoornemens per heffing

In dit onderdeel geven wij een toelichting op de belangrijkste (tarief)aanpassingen voor de begrotingscyclus 2016 - 2019. Hieronder allereerst een tabel met de ontwikkeling van de belangrijkste belastingtarieven. 2016 Tarieven in hele euro (€)

2013

2014

2015

2016

- 140 liter rolemmer of tot en met twee personen

245,40

249,60

253,80

258,12

- 240 liter rolemmer of meer dan twee personen

302,40

306,60

310,80

315,12

75,00 -/-

45,00 -/-

nvt

nvt

173,39

185,17

197,67

202,81

18,00

18,00

18,00

18,00

1,91

2,03

2,15

2,21

- Zakelijk recht woningen

0,1242%

0,1288%

0,1307%

0,1329%

- Zakelijk recht niet-woningen

0,1186%

0,1211%

0,1229%

0,1249%

- Gebruik niet-woningen

0,1009%

0,1030%

0,1045%

0,1062%

- Eerste hond

54,00

54,90

55,70

56,62

- Volgende hond

79,05

80,40

81,60

82,95

Afvalstoffenheffing

Bonusuitkering Rioolheffingen - Zakelijk recht (per eigendom) - Gebruiker 3

+ per m boven 200m

3)

Onroerende-zaakbelastingen

Hondenbelasting

Forensenbelasting - economische waarde <= € 51.600

219,55

- economische waarde > € 51.600

83,00+ 0,2694%

- economische waarde <= € 53.500

219,55 83,00+

- economische waarde > € 53.500

0,2694% - economische waarde <= € 51.370 - economische waarde > € 51.370

223,65 83,15+ 0,2735% 227,75 84,78+ 0,2814%

-economische waarde <= € 50.880 -economische waarde > € 50.880

(Water)toeristenbelasting p.p.p.n.

1,05

1,07

1,09

1,11

A-forfait

199,50

203,30

207,10

210,90

B-forfait

315,00

321,00

327,00

333,00

79,17

80,68

82,18

83,69

106,47

108,50

110,52

112,55

Naseizoenarrangement

35,28

35,95

36,62

37,30

Maandarrangement

26,46

26,96

27,46

27,97

Winterarrangement

35,28

35,95

36,62

37,30

Voorseizoenarrangement Verleng voorseizoenarrangement

72

Onroerende-zaakbelastingen (OZB) Areaaluitbreiding Hoewel het herstel na de financiële crisis weer is ingezet, vinden wij nu nog te vroeg om voor de komende jaren meeropbrengsten als gevolg van areaaluitbreiding te begroten. Hoewel wij inschatten dat het vrij gering is, zal natuurlijk wel sprake zijn van areaaluitbreiding. Meeropbrengsten als gevolg hiervan melden wij u achteraf bij een tussentijdse rapportage of de jaarrekening. Herwaardering WOZ De OZB worden gebaseerd op de taxatiewaarde van een object in het kader van de Wet WOZ. Deze waarde wordt jaarlijks bepaald. In oktober wordt op basis van de dan beschikbare cijfers de totale waarde van het onroerend goed bepaald waarna in de raadsvergadering van 12 november 2015 de voorlopige tarieven voor 2016 worden voorgelegd. Na het gereedkomen van de herwaardering WOZ kunt u de tarieven in de raadsvergadering van 17 december 2015 definitief vaststellen. De afgelopen jaren was sprake van een uiteenlopende waardeontwikkeling tussen woningen en niet-woningen. Is dat voor 2016 ook het geval, dan stellen wij u voor de OZB-tarieven voor deze categorieën analoog bij te stellen aan de hand van die waardeontwikkeling. Ontwikkeling aanslag OZB-woningen In de onderstaande tabel treft u een overzicht waarin u kunt aflezen hoe de aanslag OZB, voor een woning met een gemiddelde WOZ-waarde, zich de afgelopen 3 jaar heeft ontwikkeld. Hiervoor sluiten we aan bij de CBS gegevens. Jaar

Waardeontwikkeling woningen

Woning met gemiddelde

Tarief

Aanslag OZB

WOZ-waarde

Procentuele stijging aanslag OZB

2013

-2,09 %

€ 234.000 0,1242%

€ 289,39

2,1 %

2014

-2,14 %

€ 229.000 0,1288%

€ 294,95

1,9 %

2015

-1,75 %

€ 225.000 0,1321%

€ 297,23

0,81 %

Hondenbelasting Naast de inflatoire wijziging (1,65%) opteren wij verder niet voor wijzigingen voor 2016, maar voor 2017 zullen de tarieven in de Verordening Hondenbelasting worden afgestemd op het bedrag dat daadwerkelijk besteed wordt aan hondenbeleid. Toeristenbelasting De opbrengst van de toeristenbelasting (inclusief watertoeristenbelasting) is belangrijk voor onze gemeente; wij ramen voor 2016 een opbrengst van ruim € 4,9 miljoen. Ten opzichte van 2015 is de opbrengst toeristenbelasting structureel afgeraamd met € 177.000 als gevolg van het sinds 2010 oplopende negatieve verschil tussen raming en opbrengst. Beleid toeristenbelasting Voor het begrotingsjaar 2016 gaan wij uit van een tarief per overnachting van € 1,11. Het tarief van 2015 van € 1,09 is verhoogd met 1,65%. De uitkomst daarvan € 1,108, is conform consistent financieel beleid rekenkundig afgerond naar boven. Het afrondingsverschil komt conform raadsbesluit van 8 november 2012 ten goede aan de algemene middelen. Overleg over tarief met recreatiesector Zoals ook voor het tarief 2015 gesteld, is de recreatiesector geen voorstander van verhoging van het tarief. Met de sector is besproken dat conform consistent financieel beleid de (gebruikelijke) indexering ook op de toeristenbelasting voor 2016 wordt toegepast. Dit jaar is een onderzoek gestart naar de onderbouwing van de forfaitaire tarieven. In de loop van dit jaar zijn de resultaten hiervan bekend. Dit is van belang voor de definitieve bepaling van de tarieven voor 2017.

73

Forensenbelasting Eerder is besloten het lagere basisforfait toeristenbelasting zonder de extra korting ook voor de forensenbelasting te laten gelden. Voor het vaststellen van het basisbedrag forensenbelasting 2016 is daarom uitgegaan van het bruto-basisforfait van de toeristenbelasting 2015, zijnde 2,7 personen X 76 overnachtingen X € 1,11. Dit basisbedrag bedraagt afgerond € 227,75, een verhoging van 1,83% ten opzichte van 2015. Verder zijn de tarieven voor 2016 gemiddeld zodanig aangepast dat voor een woning met een gemiddelde WOZ-waarde, 1,65% meer betaald moet worden. Na het gereedkomen van de herwaardering WOZ bieden wij u in de raadsvergadering van 17 december 2015 een nieuw voorstel aan over de tarieven. Parkeerbelasting Dit is een belasting, verschuldigd voor het parkeren van voertuigen op bepaalde plaatsen; tevens valt het vergunning- / belanghebbenden parkeren hieronder. Het overschot op het product parkeren komt ten bate van het Mobiliteitsfonds. Belangrijk argument voor het heffen van parkeerbelastingen met de bijbehorende tariefstructuur is de regulering van verkeersstromen. Evenals in de afgelopen jaren opteren wij voor 2016 niet voor wijzigingen van de parkeertarieven en tarievenstructuur. Voor nieuwe locaties kan een ander regime gelden, dit wordt per locatie beoordeeld. Voor wat betreft de tarieven voor parkeervergunningen is voor 2016 uitgegaan van een inflatiecorrectie met 1,65%. Precariobelasting Deze belasting wordt geheven voor het hebben van voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond. Input voor deze heffing is de gemeentelijke vergunningverlening. Daarnaast worden controles ‘in het veld’ uitgevoerd door gemeentelijke controleurs. Naast de inflatoire wijzigingen zal voor 2016 een vrijstelling opgenomen worden die betrekking heeft op voorzieningen, aangebracht ten behoeve van mindervaliden. Rioolheffing Op 26 februari 2015 is het nieuwe vGRP (2015-2019) vastgesteld. Hierdoor zijn de tarieven in de meerjarenraming 2016 en verder aangepast. Door de keuzes in het nieuwe vGRP 20152019 stijgen de tarieven beduidend minder hard dan in het vGRP 2010-2014 was aangegeven. Rekening houdend met het vGRP 2015-2019 impliceert het voorgaande de volgende tarieven voor de komende jaren: Tarieven in hele euro (€) - Zakelijk recht (per eigendom, geïndexeerd) - Gebruiker + per m3 boven 200m3, geïndexeerd

2016 202,81 18,00 2,21

2017 207,88 18,00 2,26

2018 213,08 18,00 2,32

2019 218,40 18,00 2,38

Ter toelichting merken wij op dat het vaste deel van de gebruikersheffing niet wordt geïndexeerd. Het in 2010 ingestelde basisbedrag van € 18,00 blijft dus ongewijzigd. Conform het raadsbesluit vGRP wordt nog onderzoek gedaan naar de kostenverdeling tussen eigenaren en gebruikers. Het resultaat hiervan wordt in 2016 gepresenteerd. Afvalstoffenheffing / reinigingsrechten Voor 2016 worden de tarieven van de afvalstoffenheffing en reinigingsrechten verhoogd met de inflatoire correctie van 1,65%. Om het beleidsmatig gekozen verschil van € 57,00 tussen het hoge en het lage tarief te handhaven en de bedragen deelbaar door 12 moeten zijn, is het lage tarief voor 2016 met 1,7% verhoogd en het hoge tarief met 1,39 %. Medio 2016 volgt een nieuwe analyse van de kostendekkendheid afvalstoffenheffing. Eventuele aanpassingen van de afvalstoffenheffing voor 2017 en verder worden daarna aan uw raad voorgelegd.

74

Tarieven in hele euro (€) - 140 liter rolemmer of tot en met twee personen - 240 liter rolemmer of meer dan twee personen

1.5

2016 258,12 315,12

2017 262,44 319,44

2018 266,88 323,88

2019 271,36 328,36

Kostendekkendheidsonderzoeken

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft met de rijksoverheid afgesproken dat de kostenonderbouwing van gemeentelijke heffingen transparanter moet worden. Planning De kennis en ervaring die wij met het onderzoek naar de leges opdeden, gebruiken wij om kostendekkendheidsonderzoeken te doen naar andere rechten en heffingen die gebaseerd zijn op 100% kostendekkendheid. Hieronder vindt u de planning hiervan: Soort recht / heffing

Start project kostendekkendheid 2014 2014 2015 2015

Lijkbezorgingsrechten Afvalstoffenheffing / reinigingsrechten Marktgelden Scheepvaartrechten

Stand van zaken gereed eind 2015 oplevering medio 2016 oplevering medio 2016 oplevering medio 2016

De kostenonderbouwing van de lijkbezorgingsrechten is nagenoeg gereed. De verordening lijkbezorgingsrechten wordt u in combinatie met het nieuwe beleid begraafplaatsen aangeboden in december 2015.

1.6

Vergelijkend overzicht woonlasten

Eerder genoemde tariefaanpassingen leidt bij een gemiddelde WOZ waarde van € 225.000 (geen rekening houdend met de gevolgen van de herwaardering) tot de volgende gemiddelde woonlasten voor 2016. Eén- en tweepersoonshuishoudens met eigen woning met 140 liter rolemmer

€777,96 € 763,55 €800,00 €600,00 €400,00

€299,03

€258,12 €202,81

€ 294,08 € 197,67

€ 253,80 €18,00 € 18,00

€200,00 €‐ 2015

OZBE

RIOE

AFV

RIOG

TOTAAL

2016

75

Huishouden van meer dan twee personen met eigen woning met 240 liter rolemmer.

€1.000,00

€834,96 €299,03

€500,00

€315,12

€202,81

€18,00

€294,08 €‐

€197,67 OZBE

RIOE

€310,80 AFV

2015

€18,00 €820,55 TOTAAL

RIOG

2016

Eén- en tweepersoonshuishoudens met huurwoning met 140 liter rolemmer

€258,12

€500,00

€18,00

€276,12

€18,00 2015 2016

€‐

€253,80 AFV

RIOG

€271,80 TOTAAL

Huishouden van meer dan twee personen met huurwoning met 240 liter rolemmer

€315,12

€400,00

€333,12

€300,00 €18,00

€200,00 €100,00 €‐

€18,00 RIOG

2015 2016

€310,80

€328,80

AFV TOTAAL

76

Categorie huishouden

Procentuele stijging 2016 t.o.v. 2015

2015

2016

Eén- en tweepersoonshuishoudens met eigen woning met 140 liter rolemmer

€ 763,55

€ 777,96

1,89%

Huishouden van meer dan twee personen met eigen woning met 240 liter rolemmer

€ 820,55

€ 834,96

1,76%

Eén- en tweepersoonshuishoudens met huurwoning met 140 liter rolemmer

€ 271,80

€ 276,12

1,59%

Huishouden van meer dan twee personen met huurwoning met 240 liter rolemmer

€ 328,80

€ 333,12

1,31%

Eigenaar

Huurder

1.7

Kwijtscheldingsbeleid

Op grond van de Invorderingswet 1990 kunnen gemeenten kwijtschelding verlenen voor gemeentelijke heffingen, zij kunnen zelf beslissen voor welke heffingen kwijtschelding mogelijk is. De voorwaarden waarbinnen dat mag zijn echter door het Rijk nauw omschreven. In 2011 stelde u de verordening kwijtschelding gemeentelijke belastingen vast. Hierbij bepaalde u dat kwijtschelding voor de volgende belastingen kan worden verleend:  afvalstoffenheffing, behoudens op extra aangevraagde emmers  OZB eigenarendeel  rioolheffing eigenarendeel  rioolheffing gebruikersdeel, behoudens op extra afgenomen kubieke meters water Daarnaast zijn de volgende aanvullende voorwaarden vastgesteld:  Alleen natuurlijke personen die geen bedrijf of niet zelfstandig een beroep uitoefenen komen in aanmerking voor kwijtschelding.  De component ‘kosten van bestaan’ is vastgesteld op 100% van de bijstandsnorm. Het Waterschap Scheldestromen voert voor ons de toetsing van kwijtscheldingverzoeken uit. Sinds 2010 wordt deelgenomen aan de automatische beoordeling van een deel van de kwijtscheldingsaanvragen. Dit gebeurt bij de Stichting Inlichtingenbureau, opgericht door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De uitgaven als gevolg van kwijtschelding zijn voor onze gemeente elk van de jaren 2016 tot en met 2019 begroot op bijna € 96.000.

1.8

Algemene externe ontwikkelingen

Voor meer informatie op het gebied van de gemeentelijke heffingen en WOZ verwijzen wij u naar http://www.vng.nl/onderwerpenindex/belastingen. Daar kunt u ook een actueel overzicht vinden van de laatste ontwikkelingen en kabinetsvoornemens.

77

78

Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing 2.1

2

Begrippen, provinciaal toezicht en regelgeving

De uitleg van begrippen en regelgeving wat betreft het weerstandsvermogen van onze gemeente en risicobeheersing zijn in deze paragraaf van de programmabegroting 2016-2019 uitgelegd. De verplichte paragraaf Weerstandsvermogen bestaat ten minste uit:  een inventarisatie van de weerstandscapaciteit;  een inventarisatie van de risico’s;  het gemeentelijke beleid ter zake. In deze paragraaf van de programmabegroting gaan we in op de ontwikkelingen met betrekking tot bovenvermelde punten.

2.2

Voorgenomen beleid

Voor zover mogelijk en bekend zijn verzekeringen afgesloten om risico’s af te dekken. Daarnaast zijn voor kwantificeerbare risico’s voorzieningen getroffen en is incidenteel een beroep gedaan op de weerstandscapaciteit van onze gemeente. Veelal zijn acties met betrekking tot risicomanagement gericht op de eerste stap van het proces, namelijk risico-identificatie. Actie ondernemen op een onderkend risico gaat verder en vindt nog onvoldoende plaats. Met andere woorden, risicobeheersing moet cyclisch worden gemaakt. Dit betekent eerst het risico identificeren, het vervolgens analyseren, er daarna maatregelen nemen en tot slot evalueren. Het risicobewustzijn van de organisatie ontwikkelen we via aanbevelingen vanuit audits en door de werkprocessen lean te organiseren. We hebben besloten voorlopig af te zien van het ontwikkelen van een risicosimulatiemodel, omdat dat nog niet past bij de fase van de ontwikkeling van onze organisatie. Eind 2013 heeft de accountant een onderzoek uitgevoerd voor de bepaling van het weerstandsvermogen en risicomanagement. Op basis van het onderzoek zijn in 2014 de sturingsmogelijkheden voor het risicomanagementproces in kaart gebracht. Besloten is de uitkomsten hiervan te betrekken bij de verdere doorontwikkeling van risicomanagement in de periode 2016-2019.

2.3

Kengetallen

Met ingang van deze begroting schrijft het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) voor om financiële kengetallen op te nemen. De Provincie Zeeland komt als toezichthouder nog niet met referentievoorwaarden voor de beoordeling van deze kengetallen. Deze wachten we af. Op termijn geven de kengetallen en de beoordeling gezamenlijk op eenvoudige wijze inzicht in de financiële positie van gemeente(n). Wel treft u een grafiek aan waaruit het historisch verloop van de zes financiële kengetallen is te zien voor de jaarrekeningen 2011 t/m 2014.

79

Begroting jaar Kengetallen netto schuldquote netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen solvabiliteitsrisico structurele exploitatieruimte grondexploitatie belastingdruk

verloop kengetallen Jaarrekening Begroting 2014 2015

Begroting 2016

47,4%

52,5%

51,8%

44,8% 35,1% 0,8% 13,3% 109,0%

47,8% 35,1% -3,6% 12,2% 114,1%

47,9% 33,4% 0,4 9,9 116,6%

Netto schuldquote

De netto-schuldquote zegt het meeste over de financiële vermogenspositie en toont aan of een gemeente wel of geen investeringsruimte heeft. Daarnaast zegt het kengetal ook wat over de flexibiliteit van de begroting. Hoe hoger de schuld, hoe meer rente en aflossing met als gevolg een minder flexibele begroting. Dit kengetal geeft daarmee een indicatie van de druk van de rentelasten op de exploitatie en de aflossing.

Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

Dit kengetal geeft inzicht in hoeverre er sprake is van doorlenen en geeft de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weer. Hieruit blijkt het aandeel van de verstrekte leningen en wat dit betekent voor de schuldenlast.

Solvabiliteitsrisico

Dit kengetal geeft “de financiële gezondheid” van de gemeente aan. Anders gezegd: het aandeel van het eigen vermogen in het totaal vermogen. Hoe hoger de verhouding eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen (solvabiliteitsratio), hoe financieel gezonder de gemeente.

Structurele exploitatieruimte

Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele vrije ruimte binnen de vastgestelde begroting is. Daarnaast geeft dit kengetal ook aan of de gemeente in staat is om structurele tegenvallers op te vangen dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid.

Grondexploitatie

De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van onze gemeente. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend. De accountant moet beoordelen of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen. Dit kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie (boekwaarde) is ten opzichte van de jaarlijkse baten.

Belastingdruk

De OZB is meestal de belangrijkste gemeentebelasting. Dit kengetal wordt berekend aan de hand van het gemiddeld OZB-tarief. Een hoog gemiddeld OZB-tarief ten opzichte van het landelijk gemiddelde geeft aan dat de gemeente beperkt is in het verkrijgen van extra inkomsten. Er is geen wettelijke begrenzing aan het tarief en de stijging van de OZB. Daarom is aangesloten bij de toegepaste norm voor artikel 12-(financieel armlastige en onder curatele geplaatste) gemeenten. Deze norm ligt op 120% van het gewogen landelijk gemiddelde voor het OZB-tarief.

80

2.3

Weerstandscapaciteit

De weerstandscapaciteit van onze gemeente is als volgt: Weerstandscapaciteit exploitatie Resterende belastingcapaciteit: Onroerende-zaakbelastingen Reinigingsheffingen Rioolheffingen Lijkbezorgingsrechten Totale resterende belastingcapaciteit Onvoorziene uitgaven Stille reserves structureel Totaal weerstandscapaciteit exploitatie (structureel)

Begroting 2016 in € 3.609.000 0 0 602.000 4.211.000 180.000 41.000 4.432.000

Weerstandscapaciteit vermogen Vrij aanwendbare reserves: Algemene reserve Uitvoering strategische visie Algemene reserve Zuidhoek Egalisatiereserve algemene uitkering Reserves Ontwikkelingsbedrijf Stille reserves incidenteel Totaal weerstandscapaciteit vermogen (incidenteel)

6.965.000 10.139.000 340.000 1.334.000 3.732.000 1.075.000

Totale weerstandscapaciteit

28.017.000

23.585.000

81

Toelichting weerstandscapaciteit exploitatie Resterende belastingcapaciteit Belastingcapaciteit is de ruimte om de belastingen en heffingen te verhogen c.q. in te voeren. Voor de heffingen gelden regels: de tarieven mogen maximaal kostendekkend zijn. Aangezien kostendekkende tarieven uitgangspunt vormen voor ons tarievenbeleid is ruimte in de reinigings- en rioolheffingen niet meer aanwezig. Voor de onroerende-zaakbelastingen (OZB) hanteert het Rijk de zogenaamde artikel 12-norm (voor financieel armlastige gemeenten). Dit is het OZB-tarief dat een gemeente moet hanteren als zij voor een eventuele aanvullende uitkering uit het gemeentefonds in aanmerking wil komen. Dit speelt voor onze gemeente niet, maar het tarief zien wij als bovengrens die wij kunnen hanteren voor de OZB. Het normtarief is voor 2016 vastgesteld op 0,1889% van de WOZ-waarde. Dit resulteert in een resterende belastingcapaciteit OZB van € 3.609.000. Voor de lijkbezorgingsrechten geldt het principe dat de geraamde baten niet uitgaan boven de geraamde lasten. Met andere woorden, de gemeente mag geen winst maken op deze rechten. Uw raad koos in 2004 voor een maximaal percentage voor kostendekkendheid van 60%. Voor 2016 komt het percentage kostendekking uit op ruim 41%. Het verschil tussen dit percentage en het maximale percentage van 100% scharen wij onder de resterende belastingcapaciteit. Er is ruimte om de lijkbezorgingsrechten te verhogen. Hierover beslist uw raad op 17 december 2015 over het voorstel om de kostendekkendheid van lijkbezorgingsrechten vanaf 2016 in een periode van 10 jaar op 70% te brengen. Toelichting weerstandscapaciteit vermogen Vrij aanwendbare reserves Algemene reserve De algemene reserve dient primair als buffer om in jaren waarin een sluitende begroting niet mogelijk is bij te springen. Het saldo van de algemene reserve (inclusief het geoormerkte deel voor het uitvoeringsprogramma strategische visie) is in principe vrij aanwendbaar en bedraagt na aftrek van reeds begrote onttrekkingen afgerond € 17.104.000. Op 11 november 2011 is bij amendement door de raad besloten € 12.000.000 te oormerken voor uitvoering van de strategische visie. Hiervan is na aftrek van reeds begrote onttrekkingen nog € 10.139.000 beschikbaar. Daarnaast beschikt ook het gemeentelijk werkvoorzieningschap De Zuidhoek over een algemene reserve. Het geprognotiseerd saldo bedraagt afgerond € 340.000. Egalisatiereserve algemene uitkering Doel van deze reserve is het opvangen van mutaties vanuit gemeentefondscirculaires. Ook deze reserve wordt ingezet bij het berekenen van de weerstandscapaciteit. Het saldo na aftrek van reeds begrote onttrekkingen is € 1.334.000. Reserves Ontwikkelingsbedrijf Binnen het Ontwikkelingsbedrijf (OWB) is sprake van twee reserves waarvan de saldi, totaal € 3.732.000, zijn betrokken bij het weerstandsvermogen. Stille reserves Op grond van de Notitie inventarisatie stille reserves gemeente Schouwen-Duiveland hanteren we 1% van de theoretische/berekende stille reserve van € 90 miljoen. Wanneer 1% wordt afgezet tegen de balanswaardering resulteert dit in een percentage van 1,5% van de balansposten materiële vaste activa en deelnemingen. Dit levert een structurele weerstandscapaciteit van € 41.000 en een incidentele weerstandscapaciteit van € 1.075.000.

82

2.4

Voorziening dubieuze debiteuren

Bij de bepaling van de omvang van de voorziening (exclusief dubieuze debiteuren afdeling Werken, Wonen en Leven) hanteren we de volgende uitgangspunten:  vorderingen uit het jaar 2014 zijn voor 100% inbaar (inclusief dwangsommen)  vorderingen uit de jaren 2013 en daarvoor zijn 100% dubieus. Vorderingen boven de € 5.000 met een betalingsregeling (loopt veelal over meerdere jaren) worden in mindering gebracht  dwangsommen uit de jaren 2013 en daarvoor worden voor 25% dubieus beschouwd. Dit omdat de betalingstermijnen veelal over meerdere jaren lopen.  om de nadelige effecten van de economische ontwikkelingen op te kunnen vangen, hanteren we een toeslagpercentage. Het vorenstaande leidt tot de volgende financiële vertaling: Openstaande vorderingen Belastingdebiteuren t/m 2013 (excl. aanslagen opgelegd in 2014) Overige debiteuren t/m 2013, exclusief dwangsommen (-/- vordering met betalingsregeling) Dwangsommen t/m 2013 (totaal) Oninbaar Subtotaal Toeslag economische situatie Totaal voorziening dubieuze debiteuren

Bedrag in € 105.000 19.000 83.000 25% 25%

21.000 145.000 36.000 181.000

De voeding van de voorziening tot de noodzakelijk gewenste omvang vindt als volgt plaats:  26% ten laste van de egalisatievoorziening vuilverwerking (afvalstoffenheffing);  22% ten laste van de voorziening gemeentelijk rioleringsplan (rioolrecht);  52% ten laste van de exploitatie. De noodzaak van de toevoeging via de exploitatie wordt jaarlijks beoordeeld bij de jaarrekening. Voorziening dubieuze debiteuren afdeling Werken, Wonen en Leven (WWL) De afdeling WWL heeft een registratie van dubieuze debiteuren, gerelateerd aan de restvordering. Periodiek beoordelen we de toereikendheid van de voorziening. Door de specifieke doelgroep (de inkomens- en vermogenssituatie kan wijzigen) worden er geen vorderingen afgeboekt. Per 31 december 2014 bedraagt het saldo van de voorziening afgerond € 449.000.

2.5

Inschatting risico’s

1. Financiële (budgettaire) risico’s Dit betreft risico’s die voortvloeien uit:  eigen beleid;  het beleid van andere overheden;  voor de gemeente autonome ontwikkelingen;  het doen en/of nalaten van anderen;  samenwerking met andere gemeenten of instanties. Tot deze risico’s behoren o.a. loon- en prijsmutaties, afgegeven garanties, de gevolgen van decentralisatie, de ontwikkeling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds, openeind regelingen, bodemverontreinigingen, grondexploitatie, risico’s die samenhangen met nieuwe (grote) projecten en risico’s in de sfeer van lopende rechterlijke gedingen. Bij deze categorie gaat het ook om risico’s die samenhangen met geld- of kapitaalmarkttransacties, namelijk

83

rente-, garantie- en reserverisico’s. Verder valt hieronder de exploitatie van diverse (sport- en cultuur)accommodaties. 2. Risico’s op eigendommen Dit betreft risico’s in de sfeer van:  ontvreemding;  schade door brand, storm, fraude, water e.d.;  het ontbreken van onderhouds- en/of beheersplannen. Hiertoe behoren ook risico’s die voortvloeien uit slecht onderhoud van gemeentelijke gebouwen, wegen en rioleringen. Bovendien kunnen hierbij worden genoemd risico’s die samenhangen met de economische veroudering van eigendommen, zoals computerapparatuur en –programmatuur. Tot slot behoort het afschrijvingsbeleid tot deze categorie. 3. Risico’s die samenhangen met de interne bedrijfsvoering Dit betreft risico’s die voortvloeien uit de:  informatievoorziening;  administratieve organisatie;  interne controle. Dit zijn risico’s die men loopt in de sfeer van rechtmatige uitvoering van regelgeving, achterstand in de afwikkeling van rijksbijdragen (bijvoorbeeld onderwijs en sociale zaken), de gevolgen van een niet optimaal functionerende administratieve organisatie en de mate waarin functiescheiding/interne controle in een organisatie is aangebracht. Financiële risico’s Hierna treft u de risico’s aan die de financiële positie van de gemeente in gevaar kunnen brengen. a) als gevolg van eigen beleid risico Niet gesprongen explosieven Harmonisatie dorpshuizen Heroverwegen huurafspraken dorpshuizen met Zeeuwland Nieuw beleid bibliotheekwerk

korte toelichting De risicogebieden zijn in beeld gebracht. Voor deze gebieden liggen er (risico)kaders vast en is beleid vastgesteld. In 2015 is het de Stichting Dorps- en Gemeenschapshuizen gelukt een sluitende exploitatie te krijgen. Financiële tegenvallers in 2016 zijn, in lijn met de afspraken in het convenant, onze verantwoordelijk voor het aanvullen van een eventueel exploitatietekort. In 21 augustus 2017 loopt ons huurcontract voor de dorpshuizen met Zeeuwland af. Dit betekent dat we voor 21 augustus 2016 (besluitvorming in de raad van 30 juni 2016) deze huurafspraken moeten heroverwegen: gaan we door met het huren van de dorpshuizen en zo ja, onder welke voorwaarden? Momenteel wordt de Visie op bibliotheekwerk geschreven. Op basis van deze visie en de Nota maatschappelijke voorzieningen wordt nieuw beleid voor het bibliotheekwerk op Schouwen-Duiveland geformuleerd. Eén van de terugkerende elementen in de scenario’s is het opzeggen van de diensten biblioservicebus door de Zeeuwse Bibliotheek. Door de afkoopregeling ontstaat er een risico van in totaal € 312.500 verspreid e e e over 3 jaar (1 jaar max. € 218.750, 2 jaar € 62.500, 3 jaar € 31.250). Ook gehele afkoop in één jaar is mogelijk.

b) als gevolg van beleid van anderen/andere overheden risico Wet Houdbaarheid overheidsfinanciën (Hof)

korte toelichting De Wet Hof is vanaf 1 januari 2014 in werking. De hoogte van het macroplafond wordt jaarlijks op basis van bestuurlijk overleg vastgesteld. Voor 2014 was het plafond vastgesteld op 0,5% van het Bruto Binnenlands Product. Werkelijk was dit 0,3%. Voor 2015 is het plafond

84

risico

Gemeentegaranties

Veiligheidsregio Zeeland (VRZ)

Regionale Uitvoerings Dienst (RUD) Zeeland

Decentralisaties in het Sociale Domein

korte toelichting vastgesteld op 0,5%. Voor de jaren erna moet het percentage nog worden vastgesteld (alsmede de onderlinge verhouding tussen provincies, waterschappen en gemeenten). Onbekend is of in 2015 het netto-financieringssaldo van alle gemeenten bij elkaar boven dit plafond uitkomt. Als dit gebeurt, kan een korting plaatsvinden op de algemene uitkering. De gemeente staat garant voor geldleningen van derden, grotendeels corporaties. Ultimo 2014 bedraagt de schuldwaarde afgerond € 56.000.000. Verenigingen en instellingen hebben tot nu toe altijd aan hun betalingsverplichtingen voldaan waardoor een beroep op gemeentegarantie niet nodig was. Gelet op dit gegeven en het aanscherpen van financieel toezicht op corporaties is in 2014 geen afzonderlijke voorziening gevormd om deze garantierisico’s af te dekken. De VRZ is op aandringen van de gemeenten in Zeeland voortdurend aan de slag met bezuiniging en taakstelling. Dit lukt tot op heden redelijk en er zijn geen grote overschrijdingen van de begroting. Wel loopt een kwaliteits- en efficiëncyslag genaamd Maatwerk. Met dit plan worden mogelijk brandweerkazernes gesloten of samengevoegd. Ook qua materieel verandert er een en ander. Deels worden hier bezuinigingen doorgevoerd en mogelijk vraagt de uitvoering van de plannen ook om investering in een brandweergarage. Het groot onderhoud gemeentefonds kan nadelige gevolgen hebben voor de hoogte van onze bijdrage aan de VRZ. De verdeelsleutel van de VRZ is gebaseerd op het bedrag dat de Zeeuwse gemeenten ontvangen voor de cluster Brandweer & rampenbestrijding in het gemeentefonds. In 2014 is de RUD gestart met het uitvoeren van taken voor de gemeente. Er zijn in 2014 geen afspraken gemaakt over de hoogte van productkosten. Afgesproken is dat de kosten in 2015 en 2016 gelijk blijven aan die van 2014. In 2015 voeren we een discussie over de kosten vanaf 2017 (P*Q). Hierin lopen we risico omdat we als gemeentelijke deelnemer slechts beperkt invloed kunnen uitoefenen op het gevoerde beleid en de uiteindelijke kosten die wij aan de RUD moeten betalen. Het jaar 2014 heeft in het teken gestaan van het toewerken naar de drie transities per 1 januari 2015: de Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet (3D’s). Gemeenten moeten het sociaal domein transformeren in een effectief, efficiënt en samenhangend veld. Naast het overnemen van taken vraagt dat een andere manier van werken met nieuwe rollen en verantwoordelijkheden. Het betekent een cultuuromslag voor burgers, professionals en gemeenten. Gelet op de transitiedatum heeft de uitvoering in 2015 op oude grondslag plaatsgevonden. Met de decentralisaties onderkennen we de volgende risico’s:  Vooralsnog zijn de drie decentralisaties budgettair neutraal in de begroting 2016-2019 opgenomen. Het risico bestaat dat we de gewenste synergie tussen de 3D’s en de bezuinigingsdoelstelling van het Rijk niet halen. Dit kan leiden tot extra kosten voor de gemeente.  Met ingang van 2016 voert het Rijk een objectief verdeelmodel in voor de integratie-uitkering Wet maatschappelijke ondersteuning en de Jeugdwet. Het participatiebudget wordt met ingang van 2018 objectief verdeeld. De overgang van een historisch naar een objectief verdeelmodel kan leiden tot negatieve herverdeeleffecten voor onze gemeente.  Het risico bestaat dat zorgaanbieders hoger inschrijven dan de bij de

85

risico

Bekostiging Sociaal Domein onderdeel Participatiewet

Belastingplicht overheidsbedrijven (vennootschapsbelasting)

korte toelichting gemeente beschikbare budgeten of de zorg niet voor hen kostendekkend aan kunnen bieden, omdat het uiteindelijke contract te krap is. Dit kan resulteren in het omvallen van organisaties met als mogelijk risico dat cliënten niet meer de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben of dat er wachtlijsten ontstaan.  De verwijzingsbevoegdheid van huisartsen, jeugdartsen en medische specialisten vereist aandacht. We willen bereiken dat de zorg wordt genormaliseerd en dat de huisarts minder verwijst naar dure specialistische jeugdzorg. Als er geen afstemming plaats vindt met het CJG loket of het gebiedsgerichte team komt budgetbeheersing in het gedrang.  Wanneer de rechter een gedwongen jeugdhulpmaatregel oplegt, zijn wij verplicht om deze diensten (leveringsplicht) te bekostigen.  De inkoop Jeugdhulp is samen met de overige Zeeuwse gemeenten op basis van solidariteit ingekocht door de Inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland. Dit betekent dat de 13 gemeenten samen een eventueel tekort opvangen, ongeacht in welke gemeenten dit tekort is ontstaan. Het participatiebudget (als onderdeel van sociaal domein) neemt tot 2020 af met 29%. Dit door de taakstelling Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw). Wanneer de uitstroom Wsw achterblijft ten opzichte van een daling van het budget ontstaan er tekorten die voor rekening van onze gemeente komen. Binnen het budget is beperkte ruimte voor re-integratie van uitkeringsgerechtigden. Hierdoor ontstaat een spanningsveld tussen te bereiken doelen en de beschikbare middelen om uitkeringsgerechtigden te bemiddelen naar werk. Het Rijk onderzoekt of een objectief verdeelmodel binnen de integratieuitkering Sociaal domein voor het onderdeel participatie mogelijk is met ingang van 2018. Zeeland, en ook Schouwen-Duiveland, heeft in verhouding tot een gemiddelde Nederlandse gemeente een hoog aantal personen dat werkzaam is in de Wet Sociale Werkvoorziening. Bij invoering van een objectief verdeelmodel is de kans groot dat wij een nadeelgemeente worden. In de berekening van de budgettaire ruimte 2018 en 2019 is hiermee geen rekening gehouden. Met de inwerkingtreding van de Wet modernisering vpb-plicht overheidsondernemingen op 12 juni 2015 worden overheden in beginsel vennootschapsbelastingplichtig, voor zover zij een onderneming drijven. De belastingplicht is van toepassing voor boekjaren vanaf 1 januari 2016. In 2015 wordt in beeld gebracht welke noodzakelijke activiteiten ondernomen moeten worden om de wetswijziging in te voeren en zorg te dragen voor de regie op de implementatie, zodat de gemeente aan haar wettelijke verplichtingen voldoet per 1 januari 2016. Daarnaast worden oplossingsrichtingen bedacht om de belastingdruk vpb te beperken.

Sportbesluit (omzetbelasting)

Op dit moment zijn de consequenties voor de gemeenten nog onvoldoende bekend. Bij de aanleg van de sportvelden te Bruinisse en aan de Lange Blokweg te Zierikzee hebben wij alle omzetbelasting in vooraftrek gebracht. Mogelijk wordt de btw-regelgeving echter gewijzigd. Hierdoor bestaat het risico dat de gemeente de gehele of een deel van de omzetbelasting die van de belastingdienst is terugontvangen moet worden terugbetaald aan

86

risico

Extra kortingen gemeenschappelijke regelingen

Verbod chemische onkruidbestrijding

korte toelichting de belastingdienst, dan wel niet wordt terugbetaald door de belastingdienst aan de gemeente en een kostenpost vormt. Een wetswijziging is nog niet aangekondigd maar de Staatssecretaris van Financiën heeft bevestigd dat het Ministerie van Financiën daar onderzoek naar doet. Voor de jaren 2011 tot en met 2015 is taakstellend een structurele bezuiniging opgelegd van 2% per jaar. De Vereniging van Zeeuwse Gemeenten heeft voorgesteld, gelet op de omvang van de bezuinigingsopgaven voor gemeenten, de bezuiniging van 2% per jaar door te trekken naar 2016 en 2017. Het risico bestaat dat de gemeenschappelijke regelingen deze bezuinigingen niet kunnen realiseren. In 2016 verwachten we dat het verbod op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen in de openbare ruimte definitief wordt. Gelet op de onduidelijkheid hierover continueren we de bestaande bedrijfsvoering totdat hier helderheid over komt. De omslag in de bedrijfsvoering leidt tot hogere structurele kosten van ca. € 100.000.

c) als gevolg van autonome ontwikkelingen Rente

risico

Algemene uitkering uit het gemeentefonds

korte toelichting In 2015 was sprake van een lage rentestand. We hebben in 2016 op deze ontwikkeling ingespeeld door het begroten van rentekosten in verband met het aantrekken van kort- en langlopende geldleningen. Door het aantrekken van de economie en externe en niet-beïnvloedbare factoren kan een stijging van de rente op de gelden/of kapitaalmarkt de budgettaire positie van de gemeente negatief verstoren. Verwachte renteverhogingen brengen voor onze gemeente - in geval van een financieringstekort en bij renteherzieningen - op dit moment nog niet in te schatten meer lasten met zich mee. Met ingang van 2012 is de normeringssystematiek hervat. Financieel gaan we samen de trap op en af met het Rijk. Dat betekent dat de ontwikkeling van het gemeentefonds gelijk is aan de ontwikkeling van de relevante uitgaven in de rijksbegroting. In geval van bezuinigingen deelt het gemeentefonds globaal voor 18% mee in bezuinigingen op de departementale uitgaven. Met ingang van 2015 heeft het Rijk een plafond ingevoerd voor het btwcompensatiefonds. Bij een beroep (in een jaar door alle gemeenten) boven het plafondbedrag wordt de toevoeging aan het gemeentefonds verlaagd en ontvangen gemeenten een lagere algemene uitkering. Met de invoering van de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) is de definitie ‘objecten met een logiesfunctie’ ruimer dan de oude definitie ‘recreatiewoningen’. Stacaravans en chalets vallen volgens ons ook onder de nieuwe definitieobjecten met een logiesfunctie. Hierdoor is het aantal objecten met een logiesfunctie sterk toegenomen, wat we vooralsnog terugzien in een hogere algemene uitkering uit het gemeentefonds. Het Rijk past op het gemeentefonds een oplopende korting toe voor lagere apparaatskosten met als motivatie dat gemeenten meer gaan samenwerken. De korting loopt op van € 60 miljoen in 2015 tot € 975 miljoen in 2025. Volgens de VNG is de korting niet onderhandelbaar bij het huidige kabinet. € 975 miljoen staat voor onze gemeente gelijk aan € 1.788.000. In de berekening van de algemene uitkering 2019 houden wij rekening met een korting van € 550.000 (landelijk € 300 miljoen).

87

risico Afstoten gemeentelijk vastgoed

Situatie bedrijvigheid

Situatie op de woningmarkt

korte toelichting Door diverse oorzaken raakt een deel van het gemeentelijk vastgoed haar functie kwijt en komt voor verkoop of herontwikkeling in aanmerking (bijvoorbeeld vrijkomende schoolgebouwen). Het risico bestaat dat bij een eventuele verkoop of (tijdelijke) verhuur van deze (vaak incourante) objecten de verkoop- of verhuurprijzen de boekwaarde of kapitaallasten niet dekken. Dit komt ten laste van het vermogen. Daarnaast bestaat er een leegstandrisico. In 2015 is een licht herstel waarneembaar in de uitgifte van bouwgrond voor bedrijvigheid. Er blijft echter een spanning bestaan tussen de kosten van nieuwbouw en de prijzen van bestaand vastgoed. Dit is vooral het geval ten aanzien van kantoren. De uitgifte van bouwgrond voor deze categorie stagneert daardoor. De gemeente beschikt over een grote voorraad bouwgrond voor bedrijvigheid. Door de stagnatie in de uitgifte nemen de rentelasten toe wat ten koste gaat van het exploitatieresultaat. Op basis van de woonvisie zijn in 2014 woningmarktafspraken gemaakt (eis van de Provincie). De woonvisie is richtinggevend voor de plannen die de komende tien jaar uitgevoerd worden. Voor een aantal beoogde woningbouwplannen die niet voorkomen in de woonvisie is de planvorming gestopt in afwachting van betere tijden. De rente over de boekwaarde van deze gronden komen ten laste van de exploitatie (budgettair neutraal via de algemene reserve ontwikkelingsbedrijf). De betaalbaarheid van herstructurering wordt steeds moeilijker gedekt uit de opbrengsten van verkoop van bouwgrond/woningen. Dit betekent dat herstructureringsopgaven lastiger te realiseren zijn en mogelijk blijven liggen. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid van kernen.

d) als gevolg van handelingen van derden risico Pensioenpremie en uitkeringen pensioen

Innovation Island

korte toelichting Per 1 januari 2015 gelden nieuwe regels voor pensioenfondsen. De nieuwe regels moeten de pensioenen en pensioenpremies stabieler maken. Ook moeten de regels zorgen voor een eerlijkere verdeling van mee- en tegenvallers over de generaties. Deze regels hebben ook gevolgen voor het bepalen van de financiële positie. Hiervoor wordt vanaf 2015 de zogenaamde ‘beleidsdekkingsgraad’ gebruikt. De norm is 128%. Afhankelijk van de rente en beleggingsmix kan deze grens verschuiven. Deze dekkingsgraad is geen momentopname, maar een jaargemiddelde. De beleidsdekkingsgraad per 31 december 2014 was 104,7% (de gemiddelde dekkingsgraad over heel 2014). De dekkingsgraad is een momentopname: deze geeft de financiële situatie op één moment weer. In januari 2016 bepaalt het ABP of er aanleiding is om de pensioenpremie te verhogen (indexatie). Prowonec heeft een claim neergelegd voor ongeveer € 9 miljoen wegens het niet naar haar verwachting doorgaan van het project Innovation Island. Een formele dagvaarding is er nog niet. In eerste instantie hebben wij deze claim afgewezen.

ad 2:

risico’s op eigendommen risico korte toelichting Museale collectie Bij de verzelfstandiging van het stadhuismuseum per 1 januari 2016 borgen we contractueel een goed beheer en behoud van de collectie.

88

ad 3:

risico’s die samenhangen met de interne bedrijfsvoering risico korte toelichting Sociaal domein De implementatie van de nieuwe weten regelgeving had en heeft gevolgen voor onze bedrijfsvoering, zoals herinrichting van het bedrijfsprocessensysteem, budgettering, veranderende werkprocessen en capaciteit. In 2015 en 2016 loopt een intern project om te komen tot een integraal sociaal domein, waarin een integrale visie op de rol van de gemeente binnen de 3 decentralisaties vanuit het oogpunt van bedrijfsvoering, financiën en uitvoering van wettelijke taken wordt opgesteld. In het uitvoeringsprogramma dat hierop volgt wordt een systeem van risicomanagement opgezet, wat bestaat uit het systematisch in kaart brengen van de risico’s en het beheersen daarvan. Verplichte en De gemeente heeft in de afgelopen jaren steeds meer de uitvoering van vrijwillige taken (opgelegd of vrijwillig, zoals Veiligheidsregio, RUD, Obase, samenwerking samenwerking belastingen) op afstand geplaatst. In ambtelijke voorbereiding en bestuurlijke besluitvorming in en rond deze gemeenschappelijke regelingen en samenwerkingen wordt nadrukkelijk stil gestaan bij risicobeheersing bij bedrijfsvoering en de politiek en bestuurlijke risico’s van deze vormen van verlengd lokaal bestuur. Ook de komende jaren dienen bij samenwerking de informatievoorziening / ICT, financiën, personeel, huisvesting, overhead, enzovoort nadrukkelijk op de bestuurlijk / ambtelijke agenda te staan.

2.6

Conclusies

De paragraaf weerstandsvermogen is direct verbonden met alle programma’s en de gehele bedrijfsvoering (paragrafen) van de gemeente. Feitelijk is deze paragraaf hiervan een dwarsdoorsnede. De risico’s waarmee onze gemeente geconfronteerd wordt, zijn naar onze mening te overzien. De middelen om deze risico’s op te vangen achten wij in voldoende mate aanwezig via de berekende weerstandscapaciteit.

89

90

3

Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen 3.1

Wegen

Algemeen Wegbeheerders hebben vanuit de Wegenwet de zorgplicht voor wegverhardingen. Dit betekent dat wij als wegbeheerder altijd verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit (onderhoudstoestand) van de verhardingen die de gemeente in beheer heeft. Deze zorgplicht moet waarborgen dat het gebruik van de wegen veilig plaats kan vinden en schades en/of ongevallen door gebreken aan de wegverharding zoveel mogelijk worden voorkomen. Verreweg het grootste deel van de gemeentelijke wegverhardingen ligt binnen de bebouwde kom van de kernen. U hebt hiervoor het Beheer- en Beleidsplan Wegen 2012 – 2016 vastgesteld. In dit plan wordt objectief inzicht gegeven in de kwaliteit van de gemeentelijke verhardingen en de daaruit voortvloeiende te nemen maatregelen en financiële consequenties voor de periode 2012 2016. Verder is het bestuurlijk kader en het beleidskader aangegeven. In 2016 wordt het nieuwe beheer- en beleidsplan wegen 2017 – 2021 aan u voorgelegd. Uitgangspunten bij het gemeentelijke wegbeheer voor 2016 zijn: • Het gebruik van wegen moet te allen tijde veilig kunnen plaatsvinden. Bij calamiteiten wordt direct ingegrepen. • Alle gemeentelijke wegen worden, conform de landelijke standaard van het Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek (CROW), op een gemiddeld kwaliteitsniveau gehouden. • Overlast van wegenonderhoud voor de burger wordt zoveel mogelijk beperkt. Uitvoeringsplannen Op basis van een visuele inspectie en de uitgangspunten voor beheer is het onderhoudsprogramma asfaltwegen en elementenverharding voor 2016 opgesteld. Dit programma omvat de volgende wegen: Asfaltonderhoud: • Brouwershaven: Nieuwe Jachthaven, inclusief herinrichtingsplan voor parkeerterreinen • Zierikzee: Oudeweg, Haringvlietstraat, Scheldestraat, Grevelingenstraat en diverse wandelpaden • Serooskerke: Dijkweg • Ellemeet: Moolweg en Kuijerdamseweg • Scharendijke: gedeelte Elkerzeeseweg en Kuijerdamseweg • Burgh-Haamstede: gedeelte Hogeweg • Ouwerkerk: Hanenweg, het doodlopende gedeelte naar de school • Sirjansland: begraafplaats Elementenonderhoud: • Renesse: Hogezoom • Zierikzee: Meelstraat en Paternosterstraat • Bruinisse: Nieuwstraat, Padjes en Prinses Marijkestraat • Dreischor: Zuidstraat • Nieuwerkerk: Burgemeester van Eetenstraat en Elzenstraat • Oosterland: Dokter Schutterstraat • Serooskerke: Dorpsweg

91

In het kader van de integraliteit van werken worden de uitvoeringsplannen zoveel mogelijk gecombineerd met rioolvervanging en groenonderhoud. Onderhoud aan wegen die in het Masterplan van Renesse vallen worden, indien de veiligheid gewaarborgd is, uitgesteld tot het Masterplan is vastgesteld en daarna geprogrammeerd. Kwaliteit Het wegbeheer wordt uitgevoerd volgens de CROW methodiek. Op basis van een jaarlijkse inspectie van de in beheer zijnde verhardingen wordt een actueel beeld verkregen van de conditie van het wegennet. De uitkomst van de inspectie in 2015 is dat daarbij geen achterstallig onderhoud is geconstateerd, maar wel dat de bestratingsmaterialen in de gebieden die in de jaren 1950 en 1960 zijn aangelegd “op” zijn. Bij de vaststelling van het Beheer- en Beleidsplan Wegen is het financieel volume afgestemd op een kwaliteitsniveau B. Op deze manier voorkomen we in de planperiode dat er achterstand ontstaat in het onderhoud en anderzijds dat we geld overhouden. Financiën Binnen de voorziening onderhoud wegen zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd: 2016

2017

2018

2019

toevoeging

€ 1.512.550

€ 1.592.126

€ 2.072.420

€ 2.103.616

geraamde lasten binnen voorziening

€ 1.462.346

€ 1.347.866

€ 1.942.332

€ 1.915.878

Zowel de toevoegingen als de geraamde lasten in 2016 en 2017 zijn lager doordat er in 2014 en 2015 meer grote projectmatige werken hebben plaatsgevonden en plaatsvinden (vaak in combinatie met rioleringswerkzaamheden). Het gevolg hiervan is dat er voor 2016 en 2017 juist weer minder wegenprojecten op de rol staan. De voorziening is meerjarig toereikend. Risico’s Er blijft altijd een klein risico dat door niet tijdig gesignaleerde gebreken aan de weg schades of ongevallen kunnen ontstaan. Het risico op schades en ongevallen door gebreken aan de verhardingen wordt zoveel mogelijk ondervangen door het jaarlijks uitvoeren van een inspectie voor groot onderhoud en een inspectie die kleine gebreken van ernstige aard aangeeft. De laatste gebreken worden direct verholpen.

3.2

Riolering

Algemeen De zorg voor de gemeentelijke riolering is vastgelegd in de wet Milieubeheer. In het verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP) is het beleid met betrekking tot onderhoud, uitbreiding en verbetering van het rioleringsstelsel vastgelegd en wordt de gewenste situatie met betrekking tot de toestand en het functioneren van het gemeentelijk rioolstelsel beschreven. Na overleg met onze belangrijkste partners en verwerking van opmerkingen is het vGRP 2015-2019 in september 2015 door u vastgesteld. Uitgangspunt hierbij is een 100% kostendekking van de rioleringszorg via de rioolheffing. We hanteren hierbij een planhorizon van 50 jaar. De kosten voor aanleg van nieuwe riolering en aanpassingen als gevolg van uitbreidingen van woonwijken of bedrijventerreinen worden ten laste van de grondexploitatie gebracht. Daarna worden de rioleringen via een areaaluitbreiding overgedragen aan beheer. Uitvoeringsplannen De geplande activiteiten in het begrotingsjaar zijn:  Verdere completering van de rioolbeheerdata met inspectieresultaten en de invoering van de drukrioleringssystemen;  Definiëren en uitvoeren van maatregelen voor onderhoud, reparatie of vervanging van hoofdriolen op basis van de inspectieresultaten en vastgesteld beleid. Klein onderhoud wordt daarbij gebundeld op de markt gezet;

92



    

Afstemmen van het vervangingsplan voor de binnenstad van Zierikzee op overige ontwerptaken / beleidsstukken zoals Programmaplan Zierikzee, het uitvoeringsprogramma Tij van de Toekomst, de Visie Openbare Ruimte Zierikzee en diverse herstructureringsopgaven van Zeeuwland; Metingen aan overstorten ter controle van de vuilemissie uit het rioolstelsel Continueren en monitoren van het afkoppelbeleid; Optimaliseren van het gemalenbeheer middels de hoofdpost; We zetten in op een beheersbaar riool voor de binnenstad Zierikzee. In overleg met de bewoners wordt, met name voor riolering op particulier terrein, desnoods een oplossing op maat verzorgd; We zetten verdere stappen in de communicatie om draagvlak bij de bewoners te creëren.

Kwaliteit Wij inspecteren de riolering in een cyclus van 8 jaar. Hiermee wordt een redelijk actueel beeld verkregen van de staat van de riolering. Met de inspecties van dit jaar ronden wij onze cyclus van 8 jaar af. Daarbij is geen achterstallig onderhoud geconstateerd. Bij de vaststelling van het vGRP eind 2015 is het financieel volume afgestemd op de te verwachten levensduur. Bij de financiële doorrekening van het vGRP is de exploitatie een redelijke constante factor. Op investeringsniveau kan dit anders liggen. Uiteindelijk is de onze rioleringszorg een financieel gesloten systeem, waarbij de kosten volledig gedekt worden door de rioolheffing. Ontwikkelingen Samenwerking Afvalwaterketen Zeeland + Begin 2013 is door ons college een overeenkomst ondertekend voor verdergaande samenwerking in de afvalwaterketen in Zeeland (SAZ+). Samen met onze partners continueren we de samenwerking in de afvalwaterketen gericht op het behalen van de vanuit het Rijk opgelegde doelmatigheidsopgave (Nationaal Bestuursakkoord Water). In de nieuwe fase wordt de samenwerking geïntensiveerd en minder vrijblijvend om in de toekomst te kunnen voldoen aan de taakstelling uit het Bestuursakkoord Water: de doelmatigheid in de afvalwaterketen verhogen, de kwaliteit van het beheer verbeteren en de kwetsbaarheid verminderen. Door het opzetten van een goede programmering wordt binnen dit samenwerkingsverband de doelmatigheidsopgave geconcretiseerd. Daarnaast is op basis van de Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem (OAS) voor het afvalwatersysteem in Westerschouwen het maatregelenplan (2013 – 2018) opgesteld. De uitvoering van het maatregelenplan is zowel qua planning als financiën in het nieuwe vGRP geborgd. Waterbergingsfonds Het klimaat verandert. In het algemeen wordt het steeds natter. Hoosbuien waarbij de riolering in korte tijd veel (hemel)water moet verwerken komen steeds vaker voor. Een van de oplossing is om water tijdelijk te bergen. Samen met een gezonde groene omgeving wordt water in de openbare ruimte als waardevol beschouwd. In samenwerking met het waterschap wordt een waterbergingsfonds opgezet waarbij er mogelijkheden ontstaan om het water te bergen in de openbare ruimte. Het mes snijdt aan twee kanten: enerzijds worden duurdere aanpassingen aan rioolstelsel en zuiveringsinstallatie voorkomen en anderzijds draagt een gezonde, groene waterrijke omgeving bij aan de beleving van de openbare ruimte. Het waterbergingsfonds is ook in beeld als het gaat om ruimtelijke plannen. Vaak moet er bij een bouwinitiatief een waterberging gerealiseerd worden. Dit levert een heel versnipperd beeld op van waterpartijtjes. Dit kan nu afgekocht worden en zo ontstaat de mogelijkheid één grote waterberging te realiseren op een gewenste plaats met weinig eigen middelen. Wel komen voor structureel onderhoud te staan. Doorkijk planperiode In het vGRP 2015 – 2019 worden, naast de huidige inspanningen, de volgende nieuwe thema’s verder uitgewerkt:

93

   

We gaan ons oriënteren hoe we onze inspanningen op rioleringsgebied meer prestatiegericht kunnen verantwoorden We gaan een duidelijke taakafbakening tussen bewoner en gemeente afspreken We gaan samen met de bewoners bepalen wat en hoever we wateroverlast accepteren We gaan de tariefopbouw in de rioolheffing voor de periode 2016-2019 onderzoeken

Als onderdeel van het vGRP 2015 – 2019 wordt in 2015 ook uitvoering gegeven aan onderdelen van het uitvoeringsprogramma van het Basis Rioleringsplan (BRP) Zierikzee. Financiën Binnen de voorziening groot onderhoud riolering zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd: 2016

2017

2018

2019

toevoeging

€ 594.343

€ 609.201

€ 624.431

€ 640.042


€ 603.258

€ 627.615

€ 637.029

€ 646.585

Binnen de voorziening vervangingsinvesteringen riolering zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd: 2016

2017

2018

2019

toevoeging

€ 2.584.404

€ 2.623.170

€ 2.662.518

€ 2.702.456


€ 1.684.375

€ 1.183.235

€ 1.285.028

€ 993.222

De toereikendheid van de voorzieningen is tegen het licht gehouden bij het opstellen van het nieuwe vGRP 2015-2019. De voorzieningen zijn meerjarig toereikend. Bij de voorziening vervangingsinvesteringen zijn de geraamde lasten de komende jaren lager dan de toevoeging. Dit om een buffer op te bouwen voor benodigde investeringen in de toekomst. Risico’s De risico’s zijn te overzien. Onzekerheden zitten veelal in de oude gewelfriolen in de binnenstad van Zierikzee, die ook nog vaak in de achtertuinen van particulieren gelegen zijn en in nog niet volledig geïnspecteerde kernen. Gelet op de klimatologische ontwikkelingen bestaat het risico op wateroverlast, ondanks de theoretische berekeningen met neerslagintensiteiten waarbij het stelsel voldoende capaciteit heeft.

3.3

Groen

Algemeen Het openbaar groen is ons natuurlijk kapitaal. Het draagt bij aan het welzijn en de welvaart. Hoewel niet direct te kapitaliseren zijn er effecten en baten op bijvoorbeeld gezondheid en toerisme. Kwaliteit Vanuit de visie openbare ruimte wordt gewerkt aan een duurzame en veilige omgeving. We werken volgens de gouden driehoek inrichting, beheer en gebruik. Voor het openbaar groen betekent dit het onderhoud in centra en accenten op kwaliteitsniveau volgens de CROW kwaliteitscatalogus (kwaliteitsniveau A?). In de woon- en verblijfsgebieden op kwaliteitsniveau B op basis van de door de CROW gehanteerde normen voor beeldkwaliteit. Uitvoeringsplannen In de visie Integraal Beheer Openbare Ruimte is voorgesteld om extra middelen specifiek voor groen ter beschikking te stellen. Bij het ongewijzigd vaststellen van de begroting op dit onderdeel wordt het mogelijk uitvoering te geven aan de hierna genoemde projecten. Deze extra middelen zijn bedoeld om projecten integraal uit te voeren. Dit houdt in dat we uit het oogpunt van efficiëntie werkzaamheden aan groen, riool en wegen zoveel mogelijk combineren.

94

Wij werken hierbij aan een efficiënt te beheren areaal, waarbij onbeheersbaar en of versleten groen wordt vervangen met als doel dat er een kwaliteitsverbetering plaatsvindt. In 2016 wordt er onder andere gewerkt aan de volgende projecten:  Westenschouwen herinrichting Lageweg/Steenweg  Zierikzee Havenpark  Zierikzee Slingerbos ter hoogte van de Touwbaan/Wandeling  Zierikzee Groenrenovatie in Poortambacht (Project Poortvernieuwing, pilotproject IBOR) Speeltoestellen In 2016 wordt nieuw beleid voor speeltoestellen opgesteld. Uitbreiding van speelvoorzieningen zijn niet voorzien. Speelondergronden van los materiaal worden gefaseerd vervangen door kunstgras. Vanuit de wettelijke zorgplicht en voor een veilig gebruik van onze speelvoorzieningen voeren we ook in 2016 regelmatig een inspectie van de speeltoestellen uit. Beheer oppervlaktewater bebouwd gebied De geldigheidsduur van de overeenkomst Beheer Oppervlaktewater Bebouwd gebied (BOB) tussen het waterschap en de Zeeuwse gemeentes is verlopen. Vanuit de gemeentes en het waterschap is er de intentie om deze overeenkomst te verlengen. Hiervoor wordt een nieuwe overeenkomst opgesteld op basis van de huidige overeenkomst. Het baggeren en instandhouden van de oevers is noodzakelijk voor een goed functionerend watersysteem. Het eiland is opgedeeld in acht delfblokken. Ieder jaar wordt er één blok gebaggerd, hiermee wordt achterstallig onderhoud voorkomen. In 2016 wordt het delfblok Zierikzee/Kerkwerve gebaggerd. Naast baggeren wordt er ook beschoeiing vervangen. Afgelopen jaar is de beschoeiing in het bebouwde gebied geïnventariseerd. Er is in totaal 42 km beschoeiing, waarvan 4,8 km in slechte staat van onderhoud. De beschoeiing in slechte toestand wordt de komende acht jaar gefaseerd vervangen. Ontwikkelingen In 2016 worden de speeltoestellen en de bomen gecontroleerd en geïnspecteerd volgens de hiervoor gelden normen. In 2016 lijkt er nu een verbod te komen op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen in de openbare ruimte. Het financieel risico is in deze begroting opgenomen. Op overige terreinen waaronder de sportvelden gaat het verbod op professioneel gebruik in per 2018. Financiën Binnen de voorziening kwaliteitsplan openbaar groen zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd: 2016

2017

2018

2019

toevoeging

€ 305.710

€ 305.710

€ 105.710

€ 105.710


€ 376.600

€ 305.710

€ 105.710

€ 105.710

De voorziening is meerjarig toereikend. Bij de begroting 2015 hebben we voor het realiseren van de benodigde kwaliteitsimpuls, volgens de vastgestelde visie Integraal Beheer Openbare Ruimte, een extra dotatie aan de voorziening meegenomen voor de jaren 2015, 2016 en 2017 van € 200.000 per jaar. In de jaren 2016 en 2017 zijn de geraamd lasten binnen de begroting daardoor ook hoger.

95

Binnen de voorziening speeltoestellen zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd: 2016

2017

2018

2019

toevoeging

€ 83.370

€ 83.370

€ 83.370

€ 83.370


€ 54.624

€ 39.122

€ 118.555

€ 62.938

Dit zijn mutaties op basis van bestaand beleid. De voorziening is meerjarig toereikend. Zoals hiervoor gemeld stellen we in 2016 een nieuw beleid voor speeltoestellen op. Dit kan uiteraard consequenties hebben voor de benodigde middelen. Areaaluitbreidingen Uitbreidingen aan ons areaal als gevolg van nieuwe aanleg zijn meegenomen in de uitbreidingsinvesteringen. De hieruit voortvloeiende toevoegingen aan de exploitatie en voorzieningen zijn noodzakelijk om het nieuwe areaal op het gewenste kwaliteitsniveau te houden. Mutaties binnen het bestaande areaal worden binnen het beheerpakket Obsurv verwerkt. Vanaf 2016 wordt op basis van de areaalgegevens de onderhoudsbegroting van het Uitvoeringsbedrijf gegenereerd. Hiermee wordt inzicht geboden in de financiële consequenties van mutaties in het bestaande areaal. Risico’s Risico’s in de openbare ruimte bestaan hoofdzakelijk uit aansprakelijkheid bij schade door gebreken aan elementen of objecten. Van belang is dat de gemeente voldoet aan haar wettelijke zorgplicht. Om hieraan te voldoen keuren we de speeltoestellen en inspecteren we de bomen. Door het uitvoeren van inspecties en keuringen en het nemen van adequate maatregelen blijven de risico’s beperkt.

3.4

Gebouwen

Algemeen Wij bezitten een relatief groot aantal gebouwen. Om al deze gebouwen in een goede staat te houden, moet onderhoud verricht worden. Het is gebruikelijk om de kosten van het onderhoud in een meerjaren onderhoudsplan op te nemen. Binnen ons meerjaren onderhoudsplan is per gebouw aangegeven welk onderhoud verricht moet worden en wat hiervan de kosten zijn voor de komende jaren. Kwaliteit Het kwaliteitsniveau van dit onderhoudsplan is door u vastgesteld. Uitgangspunt is hierbij vervanging van het bestaande, sober en doelmatig. Dit houdt in dat er per gebouw wordt bekeken welke onderhoudsactiviteiten uitgevoerd moeten worden om het huidige gebruik ongehinderd voortgang te laten vinden en geen achterstallig onderhoud te laten ontstaan. Binnen het onderhoudsplan is geen budgettaire ruimte voor verbeteringen en / of uitbreidingen van het bestaande gebouwenbestand opgenomen. Uitvoeringsplannen De uitvoeringsplannen voor 2016 volgen uit het onderhoudsplan. Inmiddels hebben we de afgelopen jaren het grootste gedeelte van het achterstallig onderhoud weggewerkt. In 2016 bestaan de voornaamste werkzaamheden dan ook uit het reguliere onderhoud, wat we vanuit LEAN hebben ondergebracht bij één aannemer. Er zijn enkele toiletgebouwen die sterk verouderd zijn en waarbij een andere keuze is gemaakt dan doorgaan met het uitvoeren van onderhoud, deze worden in 2016/2017 vervangen. Ontwikkelingen Als vervolg op de beleidsnotitie gemeentelijke gebouwen is in 2013 het besluit genomen tot het oprichten van een centrale beheersorganisatie gebouwen (CBG). Beheer, onderhoud en exploitatie van onze gebouwen is vanaf 1-1-2015 in onze organisatie onder één noemer gebracht. Voor de automatiseringstechnische ondersteuning van deze drie taakvelden is het, al

96

door ICT en facilitair gebruikt software programma, TOPdesk het meest geschikt gebleken en voor het CBG uitgebreid met extra modules zoals een meerjarenplanning. De meeste gebouwgegevens, zoals een adres conform de BAG, zijn inmiddels organisatie breed ontsloten. Dit wordt in 2016 nog verder uitgebreid. Tevens wordt hierbij de aansluiting gezocht bij het zaakgericht werken voor zaken zoals contractenbeheer. Financiën Voor de stand van zaken van de voorziening gebouwenonderhoud algemeen is een meerjarige prognose opgesteld. Bij dit meerjarenperspectief is de voorziening tot en met 2020 positief. Binnen de voorziening gebouwenonderhoud algemeen zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd: 2016

2017

2018

2019

toevoeging

€ 1.349.082

€ 1.349.082

€ 1.349.082

€ 1.349.082


€ 1.184.468

€ 1.668.968

€ 1.230.623

€ 1.227.729

In 2015 heeft er een actualisering van de meerjarenprognose plaatsgevonden. De voorziening is meerjarig toereikend. Het college stelt de jaarlijkse onderhoudsprogrammering en het daaraan gerelateerd financieel volume aan het begin van het dienstjaar vast op basis van de actuele inspecties en maatregelendefinitie. Binnen de voorziening gebouwenonderhoud Reiniging zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd: 2016

2017

2018

2019

toevoeging vanuit exploitatie

€ 61.695

€ 61.695

€ 61.695

€ 61.695


€ 83.712

€ 23.883

€ 61.084

€ 61.084

Dit zijn de lasten en baten vanuit bestaand beleid. Op basis van deze cijfers is de voorziening meerjarig toereikend. Eventuele consequenties vanuit het onderzoek Kostendekkendheid Afvalstoffenheffing 2016/2017 leggen we separaat aan u voor. Bij de voorziening gebouwenonderhoud ontwikkelingsbedrijf bekijken we jaarlijks wat we binnen de toevoeging aan onderhoud uit kunnen voeren. De jaarlijkse toevoeging bedraagt € 52.279. Risico’s Binnen het gebouwenonderhoud bepaalt de beleidsmatige afdeling in principe wat er wordt uitgevoerd aan onderhoud aan een gebouw binnen zijn/haar beleidsveld. Het is bij een aantal gebouwen zo dat er bepaald is om alleen het hoogst noodzakelijke aan onderhoud uit te voeren aangezien nog niet duidelijk is wat er met het gebouw gaat gebeuren (bijv. afstoting). Als er een behoorlijke periode te weinig onderhoud wordt uitgevoerd ontstaat er achterstallig onderhoud en krijgt het gebouw een verpauperd uiterlijk wat weer vandalisme in de hand werkt. De herstelkosten achteraf, indien een gebouw toch niet wordt afgestoten, zijn vele malen hoger dan de oorspronkelijke reguliere onderhoudskosten. Met achterstallig onderhoud loop je tevens het risico dat het verval van het gebouw sneller gaat dan verwacht met alle gevolgen van dien (lekkage, kortsluiting etc.)

3.5

Openbare verlichting

Algemeen In het Beheer- en Beleidsplan Openbare Verlichting 2014 – 2018 zijn onder andere de volgende uitgangspunten opgenomen: • Het in stand houden van de huidige openbare verlichting waarbij vervanging plaats vindt op basis van inspectie. Masten die de technische levensduur hebben bereikt maar nog in goede staat verkeren, worden vooralsnog niet vervangen.

97

• •

De monumentenverlichting onder te brengen in het beheer- en beleidsplan openbare verlichting. De uitvoering zoals benoemt in de Erfgoednota ten uitvoering te brengen en jaarlijks € 12.000 in de voorziening te reserveren. De beleidsdoelstelling “Aanpassen van de openbare verlichting conform ROVL-2011 richtlijn, op plaatsen waar projectmatige vervangingen worden uitgevoerd (renovaties, herinrichting en groot wegonderhoud)”, continueren.

In bestaande situaties, waar nog geen openbare verlichting aanwezig is, worden geen lichtmasten geplaatst. Uitzonderingen hierop zijn locaties waar wij als college of u als raad dit noodzakelijk vinden, of politie of de beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid nadrukkelijk verzoekt verlichting te plaatsen. Vanuit het beleidsstuk “Licht en Donker” bestaat ook de mogelijkheid om de openbare verlichting aan te passen. Hiervoor is in 2015 het advies “Maatstaven openbare verlichting buitengebied” vastgesteld. Uitvoeringsplannen Uitvoering van onderhoud en aanpassingen wordt uitgevoerd conform het vastgestelde beleid. Ontwikkelingen Het onderhoud van de openbare verlichting uitgevoerd door het bedrijf CityTec werpt zijn vruchten af. Het aantal lampstoringen is beduidend minder dan in de voorgaande jaren. De ontwikkeling in LED- verlichting heeft daar mede aan bijgedragen en is een standaard geworden bij vervangingen. In 2016 beëindigen we met de samenwerking in Zeeuws verband en gaan we zelfstandig verder. Onze belangrijkste argumenten zijn er in gelegen dat wij in innovatieve marktbenadering kansen zien voor taakintegratie van beheer en onderhoud en doorontwikkeling van onze bedrijfsvoering. De huidige vorm van samenwerking remt deze ontwikkeling. Kwaliteit De huidige openbare verlichtingsinstallaties hebben een basis niveau. Jaarlijks wordt er met de remplace geïnspecteerd. Eventuele vervanging vindt plaats op basis van deze inspectie. Masten die de technische levensduur hebben bereikt maar nog in goede staat verkeren, worden niet vervangen. Energie onzuinige armaturen worden vervangen voor led, deze leveren weer een energie besparing op. Er is ruimte voor bezuinigingen, deze zijn al verwerkt in het beleidsplan openbare verlichting 2014 - 2018. De beschikbare middelen zijn afgestemd op het vastgelegde kwaliteitsniveau in beleid. Financiën Binnen de voorziening openbare verlichting zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd: 2016

2017

2018

2019

toevoeging

€ 661.902

€ 661.114

€ 654.759

€ 653.026


€ 677.900

€ 672.900

€ 666.900

€ 674.649

De voorziening is meerjarig toereikend. Risico’s Op plaatsen waar geen openbare verlichting staat zijn altijd zekere risico’s ten aanzien van verkeersveiligheid en sociale veiligheid. In het beleid is hier voldoende aandacht voor.

3.6

Straatmeubilair en overige elementen

Algemeen Het straatmeubilair en overige objecten zijn vrijwel allemaal opgenomen in beheerplannen. Er is daarnaast een categorie objecten die daar buiten valt en hier apart is opgenomen.

98

De grotere objecten in de openbare ruimte, bruggen en steigers in binnenwateren, muren en hekwerken zijn geïnventariseerd en geïnspecteerd. De financiële middelen zijn structureel beschikbaar gesteld in een onderhoudsvoorziening en de objecten worden jaarlijks onderhouden. Op basis van de in 2012 afgeronde inspectie van overige objecten wordt beoordeeld welke binnen de exploitatiesfeer vallen en welke ten laste van de onderhoudsvoorziening worden gebracht. De toereikendheidstoets van de voorziening kan daarbij aanleiding zijn tot bijstelling van de dotatie. Daar waar geen kwaliteitsniveau is vastgelegd betreft het feitelijk het schoon, heel en veilig houden van de objecten. Alle (elektrische) installaties moeten voldoen aan de NEN-normen. Uitvoeringsplannen In 2015 zijn de geïnventariseerde en geïnspecteerde muren en hekwerken onderhouden. De bruggen en steigers zijn in 2015 geïnspecteerd, groot onderhoud vindt in 2016 plaats. Hierbij worden bij diverse bruggen slijtlagen, leuningen en dekplanken vervangen. De bruggen aan de Oosterscheldestraat/Gruttostraat en Kievietstraat (2x) worden geheel vervangen. De lokale en toeristische bewegwijzering in de stad Zierikzee wordt geoptimaliseerd. Voor met name bezoekers van Zierikzee worden vanaf de (gratis) parkeerplaatsen tot in het kernwinkelgebied de looproutes met bebording en een logische inrichting van de openbare ruimte aangegeven. Naast deze routes worden ook de “hotspots” binnen Zierikzee opgenomen in de looproutes en aangeduid met bebording. Uiteraard wordt in de uitvoering de combinatie van beide looproutes opgezocht om zodoende een wildgroei aan verkeerspalen te voorkomen. Kwaliteit Aan de hand van de inspectie 2015 is de kwaliteit van de kunstwerken (bruggen en vissteigers) goed. De afgelopen jaren 2012 en 2014 zijn diverse bruggen vervangen en is er groot onderhoud uitgevoerd. Het aantal objecten is de laatste jaren toegenomen van 39 in 2011 tot 44 in 2015. De kwaliteit van de kunstwerken (muren en hekwerken) is na inventarisatie in 2012 op een basis niveau gebracht, schoon, heel en veilig. Jaarlijks komen hier objecten bij welke in slechte staat verkeren en direct onderhoud nodig is. Financiën Binnen de voorziening kunstwerken zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd:

toevoeging geraamde lasten binnen voorziening

2016

2017

2018

2019

€ 90.589

€ 90.589

€ 90.589

€ 90.589

€ 200.000

€ 45.500

€ 200.000

€ 45.489

De voorziening is meerjarig toereikend. Grof gezien vindt er het ene jaar inspectie plaats en het andere jaar (groot) onderhoud. Risico’s De kwaliteit van de meeste kunstwerken is in beeld. Verdere inventarisatie, inspectie en advies wordt in 2015 uitgevoerd en opgesteld.

3.7

Havens en waterwegen

Algemeen Het beheer en onderhoud van de haveninfrastructuur is verder geprofessionaliseerd met als doel een planmatige inrichting van deze taak met cyclische herziening. In 2014 is de haveninfrastructuur geïnspecteerd. De gegevens waren eind 2014 beschikbaar en zijn in 2015 ingevoerd in het beheerprogramma Obsurv. Door de inspectie hebben we inzicht in de benodigde maatregelen voor de komende jaren en de bijkomende kosten. De gevolgen vanuit het beheerprogramma Obsurv worden vertaald naar de onderhoudsvoorziening havens. Het Beheer en Onderhoudsplan Haveninfrastructuur is in 2015 door uw raad vastgesteld.

99

In het meerjarenperspectief is het onderhoud opgenomen om de havens op een adequaat niveau te houden. Daarbij wordt er ook ingespeeld op prioriteiten die vooral in een onderhoudsgevoelig gebied als havens voorkomen. Ter dekking van de kosten is een onderhoudsvoorziening ingesteld. Het dagelijks beheer van de havens berust bij de gemeentelijke havenmeesters, in de zomerperiode aangevuld met arbeidscontractanten en uitzendkrachten. Uitvoeringsplannen De prioriteiten voor het onderhoud in 2016 betreffen de damwand aan de Vissersdijk in Zierikzee, onderhoud aan de keersluis en het vervangen van de stalen damwanden te Brouwershaven. Daarnaast tevens het renoveren van de kademuren aan de Oude en Nieuwe Haven te Zierikzee. In de diverse havens wordt jaarlijks klein onderhoud uitgevoerd aan steigers en palen. Ontwikkelingen Door uw raad is in 2008 besloten dat actieve participatie in het beheer en de exploitatie van de recreatiehavens geen gemeentelijke kerntaak is. In vervolg hierop is per 1 januari 2013 jachthaven Scharendijke overgedragen aan de Stichting Jachthaven Scharendijke. Op dit moment zijn we in afwachting van de juridische afronding van deze overdracht. Daarnaast zetten we in 2016 het in 2015 opgepakte overleg met de watersportvereniging in Brouwershaven voort en onderzoeken we de mogelijkheden voor een betere exploitatie en beheervorm van deze jachthaven. Momenteel wordt een baggerplan opgesteld voor onderhoud van onze havenbodems. In 2016 bieden wij u hierover een voorstel aan. Kwaliteit Uit de inspectie van 2014 is gebleken dat er sprake is van achterstallig onderhoud van onze haveninfrastructuur. Op basis van het door u vastgestelde beheer en onderhoudsplan wordt de komende jaren een inhaalslag gemaakt om de haveninfrastructuur weer schoon, heel en veilig te krijgen. Financiën Binnen de voorziening onderhoud havens zijn voor de begrotingsjaren de volgende mutaties geraamd: 2016 toevoeging geraamde lasten binnen voorziening

2017

2018

2019

€ 415.020

€ 415.020

€ 415.020

€ 415.020

€ 1.114.576

€ 444.743

€ 443.416

€ 817.693

In 2015 hebben we incidentele en structurele middelen aan de voorziening toegevoegd om de meerjarige toereikendheid te waarborgen. Risico’s Er blijft altijd een klein risico dat door niet tijdig gesignaleerde gebreken in de havens schades of ongevallen kunnen ontstaan. Het risico op schades en ongevallen door gebreken in de havens wordt zoveel mogelijk ondervangen door controle van de havenmeesters op eventuele calamiteiten.

3.8

Conclusie

Het noodzakelijke inzicht in de consequenties van beheer en onderhoud van de kapitaalgoederen is voldoende. Vanaf 2015 hebben we met het integrale beheerpakket een belangrijke voorwaarde ingevuld om ons databeheer optimaal te kunnen waarborgen. Meerjarige onderhoudsplannen en beheerplannen zijn aanwezig of in voorbereiding. De in de beheerplannen opgenomen uitgaven zijn natuurlijk afhankelijk van het gewenste kwaliteitsniveau. Wij maken hierbij duidelijk dat een hoger kwaliteitsniveau financiële

100

consequenties heeft. Daar staat tegenover dat een te laag kwaliteitsniveau op langere termijn ook financiële consequenties heeft en grotere risico’s tot gevolg kan hebben. De beschikbare financiële middelen zijn afgestemd op het vastgestelde kwaliteitsniveau. Bij iedere voorziening is een meerjarige financiële programmering gepresenteerd op basis van vastgesteld beleid. Mutaties in de toevoegingen zijn daarbij zoveel mogelijk meegenomen. Daar waar dat niet is gedaan worden op basis van actualisatie van beleid de financiële consequenties apart ter besluitvorming voorgelegd. Voor de kerncijfers verwijzen wij naar de bijlage met Kerngegevens.

101

102

4

Paragraaf Financiering In de financieringsparagraaf treft u de specifieke beleidsvoornemens respectievelijk de beleidsuitvoering op het gebied van treasury aan.

4.1

Renterisicobeheer

Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is ingesteld als instrument om de renterisico’s bij de vlottende schuld te beheersen. Het Rijk heeft een maximum gesteld bij het gebruik van korte financiering (looptijd maximaal één jaar). De wettelijke toegestane omvang bedraagt 8,5% van de jaarbegroting bij aanvang van het dienstjaar. Berekening van de kasgeldlimiet begrotingsjaar 2016: Toegestane kasgeldlimiet begrotingsjaar 2016: a) Begrotingstotaal 2016 b) Vastgestelde percentage c) Kasgeldlimiet a x b

in € x 1.000 111.796 8,50 % 9.503

Renterisiconorm De renterisiconorm ziet vooruit en is direct gerelateerd aan het budgettair risico. De renterisiconorm houdt in dat de jaarlijks verplichte aflossingen en de renteherzieningen niet meer mogen bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. Het doel van de renterisiconorm is de begroting minder gevoelig te laten zijn voor renteschokken bij herfinanciering door de aflossing van de schuld in de tijd te spreiden. Binnen de Wet Financiering decentrale overheden (Fido) is een bindend kader vastgesteld om bij een overschrijding van de renterisiconorm maatregelen te treffen. In 2016 komt er één geldlening in aanmerking voor renteherziening. Onderstaande tabel geeft aan dat de renterisiconorm in de periode 2016 tot en met 2019 niet wordt overschreden. Stap

Variabelen

1 2 3

Renteherzieningen Aflossingen Renterisico (1+2)

4 4a

Renterisiconorm Begrotingstotaal jaar T % in de regeling Renterisiconorm (van alleen jaar T)

4b 4= (4ax4b/100)

5a=(4>3)

Ruimte onder renterisiconorm

2016 (x €1.000) 544 3.747 4.291

2017 (x €1.000)

2018 (x €1.000)

2019 (x €1.000)

3.747 3.747

3.114 3.114

3.054 3.054

111.796 20

99.938 20

99.782 20

97.666 20

22.359

19.988

19.956

19.533

18.068

16.241

16.842

16.479

103

Aandachtspunt Uitgaven vanuit het uitvoeringsprogramma strategische visie Naar verwachting stijgt de vraag naar externe financiering voor investeringen die voortvloeien uit de strategische visie. Om de uitvoering van het programma te bekostigen stijgt de financieringsbehoefte. De gemeente beschikt over onvoldoende eigen liquide middelen om de investeringen te betalen. Het aantrekken van een lening wordt dan noodzakelijk. Dit leidt tot een verhoging van de leningenportefeuille en hogere rentekosten. Voor de nu reeds opgevoerde investeringen vanuit de masterplannen Bruinisse, Renesse en Zierikzee is in deze begroting reeds rekening gehouden met rentelasten van 2,5%.

4.2

Koersrisicobeheer

Koersrisico is het risico dat de financiële vaste activa (aandelen en obligaties) van de gemeente in waarde verminderen door negatieve koersontwikkelingen. Op basis van artikel 6 van het Treasurystatuut van onze gemeente wordt dit risico beperkt doordat alle uitzettingen een hoofdsomgarantie aan het einde van de looptijd en vastrentende waarde hebben.

4.3

Kredietrisicobeheer

Kredietrisico is het risico op een waardedaling van een vordering door het niet (tijdig) na komen van de verplichtingen door financiële instellingen. Op basis van artikel 7 van het Treasurystatuut wordt dit risico beperkt doordat alle financiële instellingen zijn gevestigd in een lidstaat met ten minste een AA-rating en doordat alle uitzettingen ten minste AA-minus rating hebben. De leningen uit de huidige portefeuille zijn volledig afgesloten bij instellingen in Nederland.

4.4

Intern Liquiditeitsrisicobeheer

Dit betreft het risico van mogelijke wijzigingen in de liquiditeitsplanning en meerjaren investeringsplanning waardoor financiële resultaten kunnen afwijken van de verwachtingen. Om het risico in te perken wordt conform artikel 8 van het Treasurystatuut een meerjarige liquiditeitsbegroting opgesteld. LIQUIDITEITSBEGROTING BEGINSALDO LIQUIDE MIDDELEN Kasstromen uit operationele activiteiten Kasstromen uit investeringsactiviteiten Kasstromen uit financieringsactiviteiten EINDSALDO LIQUIDE MIDDELEN

2016 (x € 1.000) -7.200 7.600 -7.700 -5.700 -13.000

De liquiditeitsbegroting geeft voor het begrotingsjaar 2016 een gemiddeld tekort aan van € 14,6 miljoen. Dit wordt onder andere veroorzaakt door het geraamde krediet voor de Beatrixschool/De Meie (€ 3,3 mln) en OAS maatregelen 2016 (€ 5,7 mln). € 4,5 (van de € 14,6) miljoen betreft een financieringstekort op lange termijn. Voor financiering van dit tekort ramen we in 2016 het aangaan van een langlopende lineaire geldlening ad € 4,5 miljoen met een looptijd van 20 jaar. Op basis van de renteverwachtingen gaan wij bij de berekening uit van een rentepercentage van 2,5%. De rentekosten in 2016 komen dan uit op € 112.500. De rentekosten van de vaste geldleningen (leningenportefeuille) komen in 2016 totaal uit op € 2.023.000. Aanvullend is het noodzakelijk om kortlopende geldleningen (o.a. kasgeld) aan te gaan voor fluctuaties in de geldstromen gedurende het jaar. Hiervoor is in de begroting 2016 € 76.000 (structureel) aan rentekosten opgenomen.

104

Leningenportefeuille De onderhandse leningen vormen een belangrijk deel van het totale vreemd vermogen van de gemeente. Mutaties in de leningenportefeuille Stand per 1 januari 2016 Nieuwe lening Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Renteaanpassingen (oud %) Renteaanpassingen (nieuw %) Stand per 31 december 2016

4.5

Bedrag in € (x € 1.000) 50.176 4.500 -3.747

Gemiddelde rente 3,97% 2,50%

-554 554 50.929

4,20% 2,50% 3,88%

Valutarisicobeheer

Het valutarisico wordt in onze gemeente uitgesloten door uitsluitend leningen te verstrekken, aan te gaan of te garanderen in euro’s.

4.6

Informatievoorziening

Aan de toezichthouder (provincie Zeeland) wordt verantwoordingsinformatie over de treasuryactiviteiten verstrekt: 1. bij overschrijding van de kasgeldlimiet in drie achtereenvolgende kwartaalrapportages (Staat A); 2. jaarlijks bij de begroting en de jaarstukken via de paragraaf financiering.

105

106

5

Paragraaf Bedrijfsvoering 5.1

Inleiding

De doelen die de gemeente op tal van terreinen wil bereiken staan beschreven in de tien programma’s van de programmabegroting. Om deze doelen en te leveren producten te verwezenlijken is interne ondersteuning en facilitering nodig. De bedrijfsvoeringprocessen in onze gemeente ondersteunen de uitvoering van de programma’s en dragen in belangrijke mate zorg voor de continuïteit van de organisatie. De traditionele bedrijfsvoering was veelal intern gericht. In deze tijd worden echter aan gemeenten andere eisen gesteld waardoor de bedrijfsvoering meer extern gericht moet zijn. Zo verwachten de inwoners, ondernemers, samenwerkingspartners en gasten terecht, dat de gemeente rechtmatig handelt, dat de gelden doelmatig en doeltreffend besteed worden en dat de gemeente betrouwbaar, transparant en responsief is. Die eisen vragen een bepaalde cultuur, competenties, organisatiestructuur en niveau van automatisering. In deze bedrijfsvoeringparagraaf verschaffen we informatie over de wijze waarop de gemeente Schouwen-Duiveland een adequate bedrijfsvoering bereikt en waarborgt. Belangrijke basis voor de organisatieontwikkeling in de komende jaren is het uitvoeringsprogramma organisatievisie die we in februari 2015 hebben vastgesteld.

5.2

Organisatieontwikkeling

Basis voor de ontwikkeling van de organisatie is een visie. De organisatievisie “Met het tij mee” hebben we in september 2013 vastgesteld. De visie geeft onder andere een antwoord op de vraag wat nodig is om onze strategische visie “Tij van de toekomst” te realiseren. Belangrijkste thema in de organisatievisie is dat de mens centraal staat in al ons denken en handelen. In de komende jaren dragen we deze visie uit en zorgen we er voor dat deze in de gehele organisatie is verinnerlijkt en wordt gerealiseerd. De boodschap is dat de samenleving ons in 2018 ziet als een volwaardige partner, die verbinding aanbrengt tussen partijen en bij vraagstukken een evenwicht vindt tussen loslaten en ondersteunen. Inwoners, ondernemers, partners en gasten krijgen zodoende de ruimte en handvatten om waar mogelijk hun plannen en wensen zelf te realiseren. Voor de realisatie van de organisatievisie hebben we in 2014 een samenhangend uitvoeringsprogramma opgesteld. De prioriteiten hieruit, de acties die in 2016 doorlopen of die we dan oppakken, beschrijven we hierna. Het overheidsontwikkelmodel Bij het opstellen van het uitvoeringsprogramma hebben we het overheidsontwikkelmodel benut. Dit is een kwaliteitsmodel dat is afgestemd op overheden. We werken in onze organisatie al jaren met dit model. Onder andere ook voor de onderzoeken doelmatigheid en doeltreffendheid, als bedoeld in artikel 213a Gemeentewet. 1 Het model kent de organisatiegebieden beleid en strategie, management, medewerkers, financiën, informatie en processen. In de paragrafen 5.5 tot en met 5.10 gaan we in op deze organisatiegebieden en de ontwikkelingen die daarop spelen in onze organisatie.

1

Het overheidsontwikkelmodel is ontwikkeld door de Bestuursacademie Nederland. Een korte toelichting op het model is te vinden op http://www.bestuursacademie.nl/organisatieontwikkeling/overheidsontwikkelmodel/het-model-naderbekeken/

107

5.3

Monitoring

Vanuit hun verschillende verantwoordelijkheden beschikken gemeenteraad, college en gemeentesecretaris/management over diverse instrumenten om vast te stellen in hoeverre voldaan wordt aan de genoemde criteria voor een adequate bedrijfsvoering. Uw raad heeft, naast een kaderstellende rol, ook een controlerende rol. In deze rol hebt u de beschikking over de volgende “instrumenten”: De gemeentelijke rekenkamer, de accountant en de onderzoeken doelmatigheid en doeltreffendheid als bedoeld in artikel 213a Gemeentewet. Op dit punt spelen in 2016 geen bijzondere ontwikkelingen.

5.4

Structuur en inrichting

Als overheidsorganisatie zoeken we constant naar mogelijkheden om onze organisatie structureel in evenwicht te houden, met enerzijds de taken waar we voor staan en anderzijds de kosten voor onze inwoners. Om de plannen en dynamiek van ondernemende en actieve inwoners in Schouwen-Duiveland optimaal te stimuleren en te ondersteunen, moet je immers voldoende toegerust zijn. Onderstaande tabel geeft de gemeentelijke salarislasten over 2016 aan. Primitieve begroting 2016 Salarislasten Ambtelijke organisatie: 17.702.800 Salarislasten College van B&W en raad* 824.100 * Dit betreft de burgemeester, wethouders en raadsleden en de griffier. Voor 2016 hanteren we 2,3% als opslagpercentage voor geprognosticeerde stijgingen van pensioenen en sociale premies. De totale salarislasten van de ambtelijke organisatie voor 2016 zijn, ondanks de opslag daarin, ten opzichte van 2015 afgenomen met € 721.500. Dit wordt veroorzaakt doordat we in 2015 uitgebreid aandacht besteed hebben aan de toegestane personeelsformatie, met name daar waar sprake was van een afwijking met de werkelijke formatie. Daarbij zijn enkele personeelsbudgetten zoals overwerk, opleiding en bijeenkomsten meegenomen. Daarnaast zijn de medewerkers van het museum uit de raming gehaald. Bij de jaarrekening informeren wij u over de daadwerkelijke besteding van het voor 2016 geraamde bedrag.

5.5

Beleid en strategie

Een belangrijk richtinggevend document voor onze strategie en beleid voor de komende jaren is de in 2011 tot stand gekomen strategische visie “Tij van de toekomst”. De uitvoering van het hierop gebaseerde uitvoeringsprogramma 2015-2018 pakken we ook in 2016 op. Onze organisatievisie gaat een goede uitvoering van deze programma’s, en daarmee ook de realisatie van onze strategische visie, ondersteunen. Vanuit het uitvoeringsprogramma organisatievisie pakken we in 2016 de volgende acties op. Netwerksamenleving en netwerkmanagement We kunnen onze doelen niet meer alleen realiseren. We gaan ook niet over alles en initiatieven ontstaan ook vanuit de samenleving. Gebruik maken van de kracht van de netwerken in de samenleving, samenwerken en partijen bij elkaar brengen is belangrijk om onze doelen te realiseren en initiatieven een kans te geven. In 2016 en volgende jaren geven we uitvoering aan de bestuursopdracht die we in 2015 hebben opgesteld. Hierbij kijken we naar wat nodig is om te komen tot het faciliteren en stimuleren van de netwerksamenleving en het oppakken van initiatieven vanuit de samenleving. Daarbij dienen we ook te kijken naar het managen daarvan (netwerkmanagement); hoe doen we dat en wat

108

hebben we daarvoor nodig. Denk hierbij aan vaardigheden, competenties, informatievoorziening en processen Samenwerking met gemeenten op Walcheren We werken op het terrein van gemeentelijke belastingen al samen met de gemeenten Middelburg, Veere en Vlissingen. In het collegeprogramma 2014-2018 hebben we aangegeven dat we de samenwerking met deze gemeenten de komende jaren verder vorm geven. In 2015 startten we met een onderzoek van de mogelijkheid om op het terrein van Personeel en Organisatie te gaan samenwerken. In de loop van 2015 is dat tijdelijk stop gezet, omdat enkele gemeenten intern andere prioriteiten stelden en om eerst een oplossing te zoeken voor de achterblijvende overheadkosten. Begin 2016 kijken we waar we dan staan, of alle partijen positief staan tegenover de samenwerking en pakken, indien mogelijk, het onderzoek door middel van een businesscase dan weer zo snel mogelijk op. Daarnaast bekijken we in 2016 op welke andere terreinen we mogelijk ook tot samenwerking kunnen komen. Uitvoeringsprogramma’s We borgen de uitvoering van en de monitoring op de uitvoeringsprogramma’s van de strategische visie en de organisatievisie. We leggen de focus op de uitvoering van de beide programma’s. Acties die hier niet onder vallen bekijken we kritisch.

5.6

Management

Human Resource Management (HRM) Een belangrijk aspect van HRM is de gewenste houding en het gewenste gedrag van onze organisatie en onze medewerkers. Wat we daarin willen bereiken hebben we beschreven in de organisatievisie en concreet gemaakt ten behoeve van het uitvoeringsprogramma. Leidinggevenden begeleiden medewerkers in de dagelijkse praktijk om zich die houding en dat gedrag eigen te maken en vervullen hierin een voorbeeldfunctie. Daarnaast is dit een onderdeel van de HRM-gesprekscyclus waarin het waar nodig wordt vertaald naar persoonlijke ontwikkelpunten. Het resultaat is dat medewerkers zich de organisatievisie eigen maken en we zodoende komen tot een zo optimaal mogelijke dienstverlening. Strategische personeelsplanning De gemeente krijgt steeds meer taken overgeheveld. In een aantal gevallen maakt deze ontwikkeling samenwerking met andere gemeenten noodzakelijk, los van de mogelijke efficiencyvoordelen door bestaande taken gezamenlijk uit te voeren. Het ambtelijk apparaat moet afgestemd blijven op het takenpakket van nu en de toekomst. Daarom voeren we strategisch personeelsbeleid in. In 2015 hebben we hiervoor gekeken naar de vraag en het aanbod van taken, zowel nu als in de toekomst. Op basis daarvan bepalen we de gewenste acties en maatregelen om als organisatie steeds goed afgestemd te zijn op ons takenpakket. In 2016 pakken we deze acties en maatregelen op. Communicatiecampagne In de organisatievisie is beschreven welke houding en gedrag nodig is om de doelen uit de strategische visie te bereiken. Essentieel voor het realiseren van de beide visies en de daarin opgenomen doelen zijn het gedrag en het handelen van medewerkers. De leiding heeft daarin een belangrijke rol (zie hiervoor). Daarnaast kunnen we visies levend houden en medewerkers intrinsiek motiveren. In 2016 voeren we een communicatiecampagne uit op basis van het in 2015 opgestelde communicatieplan.

5.7

Medewerkers

Competentiemanagement We bekijken in 2016 of de opzet van het huidige competentiemanagement (competentiewoordenboek en het werken met competentieprofielen bij functies) nog voldoet.

109

We stemmen het competentiemanagement af op de organisatievisie en meer specifiek op onze kernwaarden en kernkwaliteiten die in deze visie zijn beschreven. Binnen de HRM gesprekscyclus benutten we het competentiemanagement om medewerkers, waar nodig, verder te ontwikkelen naar de gewenste vaardigheden.

5.8

Financiën en planning en control

Planning en control en monitoring uitvoeringsprogramma’s De uitvoeringsprogramma’s strategische visie en organisatievisie maken integraal onderdeel uit van de programmabegroting, de programmarapportage en de jaarrekening. Daarnaast monitoren we ook tussentijds op de voortgang van en ontwikkelingen in de programma’s. De wijze van totstandkoming van de tussentijdse monitor en de integratie met de P&C-documenten is zeker nog niet optimaal. We hebben nu nog twee verschillende monitoren voor de beide uitvoeringsprogramma’s. Deze gaan we integreren. Daarnaast optimaliseren we in 2016 het proces van totstandkoming van de monitor en de P&C-documenten. Dat dient verder op elkaar afgestemd te worden. Daarnaast gaan we ons in 2016 oriënteren op een hulpmiddel dat ons in dit proces van plannen, uitvoeren, monitoren en bijsturen kan ondersteunen.

5.9

Informatie

Informatie & Automatisering Om onze organisatievisie te ondersteunen is een goed en stabiel functionerende ICT-functie een onmisbare component binnen onze gemeente. Zij verzorgt kwalitatief goede informatie die nodig is voor onze gewenste dienstverlening. Waar mogelijk willen we digitaal werken. Hierdoor ontstaat ruimte voor persoonlijk contact waar dat wenselijk is. In 2016 ronden we de implementatie af van de software die nodig is om onze (digitale) dienstverlening te verbeteren. We realiseren daarmee een grote stap op het punt van digitalisering. We voeren het zaakgericht werken in met daaraan gekoppeld een digitaal loket. Hiermee gaan we digitaal werken en kunnen inwoners en ondernemers een groot aantal producten digitaal aanvragen. Digitalisering gemeentearchief Het gemeentearchief gaat verder met het digitaliseren van vaak geraadpleegde archivalia van afbeeldingen en van toegangen. Deze stellen we op een gemakkelijk toegankelijke wijze, via onze gemeentelijke website, beschikbaar. We willen inspelen op de wensen van het publiek met betrekking tot de bereikbaarheid van de informatie. Om die reden stellen we ook de daarvoor in aanmerking komende bestanden beschikbaar via ‘open data’. De digitalisering en het publieksbereik maken onderdeel uit van het beleid van het gemeentearchief.

5.10

Processen

Leanmanagement Sinds 2010 passen we leanmanagement toe. Met succes! Deze managementfilosofie is een hulpmiddel voor het optimaliseren en efficiënter inrichten van processen in het belang van onze dienstverlening. Leanmanagement draagt bij aan een betere dienstverlening door het verkorten en vereenvoudigen van procedures. Dit leidt tot efficiencywinst en kortere wachttijden voor de klant.

110

6

Paragraaf Verbonden partijen 6.1

Algemeen

Deze paragraaf gaat in op doelstellingen, activiteiten en de mate van de financiële betrokkenheid van samenwerkingsverbanden waarin onze gemeente participeert en waarin zij een bestuurlijke invloed kan uitoefenen. Daarbij staat het realiseren van een publiek belang centraal. In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) 2004 wordt hiervoor het begrip “verbonden partijen” gehanteerd. Per partij kan sprake zijn van een financieel en / of een bestuurlijk belang. De nadruk dient op de combinatie te liggen: indien alleen een financiële relatie bestaat, bijvoorbeeld een subsidierelatie, dan is geen sprake van een verbonden partij, zoals in het BBV beschreven. Onder een bestuurlijk belang wordt verstaan: een zetel in het bestuur van een participatie of het hebben van stemrecht. Met financieel belang wordt bedoeld: een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is als de verbonden partij failliet gaat, dan wel het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat, indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. Voor de raad is informatie over de verbonden partijen om twee redenen van belang:  de partijen voeren taken uit die in het verlengde van de gemeentelijke doelstellingen liggen;  er is sprake van budgettaire consequenties.

6.2

Visie en beleid gemeente

Wij handelen in de geest en naar inhoud van de besluiten die uw raad in de achterliggende jaren heeft genomen ter vergroting van de sturing en invloed in verbonden partijen. Op grond van de door de Vereniging van Zeeuwse Gemeenten (VZG) opgestelde notitie Aan de slag met gemeenschappelijke regelingen. De notitie biedt een kader voor verbetering van de governance. De voorstellen in de notitie hebben betrekking op het verbeteren van de interne organisatie binnen gemeenten en gemeenschappelijke regelingen en het versterken van de samenwerking tussen aangesloten gemeenten en gemeenschappelijke regelingen. De punten ter verbetering van de interne organisatie binnen onze gemeente zijn de achterliggende jaren opgepakt. Een aantal punten, dat betrekking heeft op het versterken van de samenwerking tussen aangesloten gemeenten en gemeenschappelijke regelingen is hier en daar opgepakt. Er is geen sprake van centrale bewaking van de uitvoering van de voorstellen.

6.3

Overzicht verbonden partijen

Er zijn vier categorieën verbonden partijen te onderscheiden: gemeenschappelijke regelingen, stichtingen, vennootschappen en verenigingen. Per partij geven we het publieke, bestuurlijke en financiële belang aan.

111

GEMEENSCHAPPELIJKE REGELINGEN (GR-en) 01 GR Natuur- en Recreatieschap Zuid-Westelijke Delta Vestigingsplaats GZH Schiedam en Haven van Bommenede Zonnemaire. Publiek belang Behartiging in onderlinge samenhang van de belangen van natuur, landschap en openluchtrecreatie. Bestuurlijk belang De gemeente heeft zitting in het algemeen bestuur. Door de fusie van het Natuur- en recreatieschap De Grevelingen heeft onze gemeente geen zetel meer in het dagelijks bestuur. Betrokken partijen / deelnemers Gemeenten Bernisse, Cromstrijen, Goeree-Overflakkee, Hellevoetsluis, Schouwen- Duiveland Provincies Zeeland en Zuid-Holland, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer. Beleidsvoornemens Om een efficiënte en gebiedsbrede aanpak voor ontwikkeling van recreatie en toerisme mogelijk te maken, zijn de natuur- en recreatieschappen Grevelingen en Haringvliet inmiddels gefuseerd tot het nieuwe natuur- en recreatieschap Zuidwestelijke Delta. Belangrijkste richtinggevende beleidsstuk voor de Grevelingen blijft vooralsnog "Zicht op de Grevelingen II" (ZOGII) waarin alle projecten voor de Grevelingen voor de periode 2015-2018 zijn opgenomen. Onder verantwoordelijkheid van het natuur- en recreatieschap voert Groenservice Zuid-Holland (GZH) deze projecten voor de Grevelingen en de Brouwersdam uit. Vooralsnog kan dit binnen de lopende begroting van het schap. Voor de uitvoering van ZOG II zijn specifiek gelden gereserveerd binnen de schapsbegroting. Ook onze deelnemersbijdrage in de gemeenschappelijke regeling blijft gelijk. Momenteel wordt nog gewerkt aan een herijking van ZOG II. Dat geldt in verband met de fusies van de natuur- en recreatieschappen Grevelingen en Haringvliet ook voor de begroting van het nieuwe schap. De eerste besluitvormingen hiervoor hebben inmiddels plaatsgevonden. Tot slot bekijken beide betrokken provincies en gemeenten wat de toekomst van het schap ZW Delta moet zijn, nu de provincie Zuid-Holland heeft aangegeven uit het schap te stappen en de samenwerking met GZH af te bouwen. Financieel belang De gemeenten Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee zijn ieder verantwoordelijk voor 12,5% van het exploitatietekort. De provincies Zuid-Holland en Zeeland voor het overige gedeelte. Daarnaast zorgt de afkoopsom van het Rijk voor een gedeeltelijke compensatie van het exploitatietekort. Vanaf 2016 is het mogelijk om een verlaging van de deelnemersbijdrage te realiseren ter grootte van jaarlijks circa 5%. De deelnemersbijdrage voor onze gemeente bedraagt in 2016 € 22.483. Programma Milieu. 02 GR de Zeeuwse Muziekschool Vestigingsplaats Middelburg. Publiek belang Bevordering van de kunstzinnige vorming in de ruimste zin. Bestuurlijk belang De gemeente heeft zitting in het algemeen bestuur.

112

02 GR de Zeeuwse Muziekschool Betrokken partijen / deelnemers Alle Zeeuwse gemeenten, behalve Terneuzen. Beleidsvoornemens De ZMS heeft een sluitende meerjarenbegroting 2015 - 2019. Hieruit blijkt dat er beleidsmaatregelen zijn getroffen om te komen tot de bezuiniging van 15% in 2015 (ten opzichte van de gemeentelijke bijdragen van jaarrekening 2010). Dit verklaart de teruglopende gemeentelijke subsidie bijdrage. Financieel belang Deels een bedrag per inwoner en deels variabel in verband met overeengekomen budget (aantal leseenheden). Programma Cultuur en Sport. 03 GR Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zeeland (GGD) Vestigingsplaats Goes. Publiek belang De GGD voert taken uit die Wet publieke gezondheid, Wet maatschappelijke ondersteuning en Jeugdwet aan de gemeente opdraagt. De taken laten zich als volgt omschrijven: a. het bevorderen en beschermen van de gezondheid van de burgers van Zeeland door middel van het verkrijgen van inzicht in de gezondheidssituatie en het vóórkomen van ziekten (waaronder infectie- en welvaartsziekten), het treffen van maatregelen om uitbreiding te voorkomen en het bevorderen van een gezonde levensstijl; b. het bevorderen en veilig stellen van een gezonde lichamelijke, geestelijke en sociale ontwikkeling van 0- tot 19-jarigen zodat het kind een optimaal niveau van individueel en maatschappelijk functioneren kan bereiken. Hierbij wordt uitgegaan van de eigen verantwoordelijkheid van de ouders of verzorgers van het kind. c. de integrale aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling door één meldpunt te hebben voor burgers en professionals en uitgaat van één gezin, één plan. d. het contracteren en subsidieren van aanbieders van jeugdhulp, -reclassering en – beschermingsmaatregelen, de monitoring en advisering. Met ingang van 2015 maakt de inkooporganisatie jeugdhulp Zeeland onderdeel uit van de GGD. De inkooporganisatie wordt voorlopig gecontinueerd tot 31 december 2016. Het bestuur van het gemeenschappelijk openbaar lichaam heeft de volgende taken en bevoegdheden in het kader van de Jeugdwet: a. het uitvoeren van taken uit de Jeugdwet door middel van het contracteren en subsidiëren van aanbieders van jeugdhulp en uitvoerders jeugdreclassering en jeugdbeschermingsmaatregelen in het kader van de Jeugdwet; dit omvat ook het beëindigen van deze contracten door opzegging of ontbinding en het terugvorderen van deze subsidies; b. voeren van inkoop- en aanbestedingsprocedures voor Jeugdhulp; c. onderhandelen met aanbieders en uitvoerders van Jeugdhulp; d. verzamelen van de benodigde gegevens ten behoeve van de monitoring en verantwoording; e. bewaken van de Zeeuws brede afspraken; f. gevraagd en ongevraagd adviseren aan de gemeenten over zaken betreffende de inkoop en het subsidiëren van Jeugdhulp; g. voeren van de financiële administratie; h. contractenbeheer; i. aanspreekpunt voor aanbieders en uitvoerders van Jeugdhulp en voor de gemeenten.

113

03 GR Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zeeland (GGD) Bestuurlijk belang De gemeente heeft zitting in het algemeen bestuur en dagelijks bestuur. Betrokken partijen / deelnemers Alle Zeeuwse gemeenten. Beleidsvoornemens Gemeenten en de GGD willen de komende jaren de burgerkracht vergroten. Zij doen dit door burgers te stimuleren effectieve maatregelen te nemen om de gezondheid te bevorderen en waar nodig te bewaken en te beschermen. Het beleid van de GGD is gericht op het voorkomen van (zwaardere) zorg. Zij verzorgt een integrale monitoring door de epidemiologische functie binnen de publieke gezondheid en draagt bij aan het stimuleren van technologische en sociale innovatie. De speerpunten in 2014-2016 zijn preventie van (overmatig) genotmiddelengebruik (roken, alcohol, drugs), preventie van overgewicht (inclusief diabetes) en preventie van psychosociale problematiek (inclusief depressie, eenzaamheid). Financieel belang Exploitatiesaldi verrekenen we op basis van het inwoneraantal (totaal & 0-19-jarigen). Programma Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening. 04 GR Veiligheidsregio Zeeland Vestigingsplaats Middelburg. Publiek belang Het inrichten en in stand houden van een regionale veiligheidsorganisatie. Bestuurlijk belang Elke gemeente heeft één zetel in het algemeen bestuur, bezet door de burgemeester. Betrokken partijen / deelnemers Alle Zeeuwse gemeenten. Beleidsvoornemens De beleidsvoornemens zijn in diverse plannen vervat en verwerkt in de meerjarenbegroting van de Veiligheidsregio Zeeland. Op 25 september 2014 stemde de gemeenteraad van SchouwenDuiveland in met de nieuwe gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Zeeland 2013 en gewijzigde verdeelsystematiek. Financieel belang Exploitatiesaldi zijn voorlopig in deze begroting nog verrekend naar rato van het aantal inwoners en veiligheidsrisico’s op basis van landelijk vastgestelde normen en een solidariteitsgedachte in de regio. Programma Veiligheid en integrale handhaving. 05 GR Openbaar Lichaam Afvalstoffenverwijdering Zeeland (OLAZ) Vestigingsplaats Borsele.

114

05 GR Openbaar Lichaam Afvalstoffenverwijdering Zeeland (OLAZ) Publiek belang Behartigen van de gemeenschappelijke belangen van de deelnemers op het gebied van de afvalstoffenverwijdering, waaronder de zorg voor verwijdering van afvalstoffen en het inrichten en beheren van installaties voor inzameling, overslag en transport van afvalstoffen. Bestuurlijk belang De gemeente heeft zitting in het algemeen bestuur. Betrokken partijen / deelnemers Alle Zeeuwse gemeenten. Beleidsvoornemens Implementatie Governance regeling:  financiële toetsing door gemeente Schouwen-Duiveland  bewaken dat uitvoering wordt gegeven aan de vastgestelde notitie reservevorming  realisatie financiële taakstelling om jaarlijks tot 2017 2% kostenverlaging te behalen over de beïnvloedbare kosten  voorbereidingen starten voor aanbesteding afvalovereenkomst na 2017  ontvlechting ZRD-Indaver en opstarten zelfstandige organisatie ZRD  uitvoering geven aan gevolgen VANG (Van Afval Naar Grondstof)-doelstellingen  uitvoering geven aan gevolgen Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022. Financieel belang De kosten van de milieustraat worden verdeeld naar rato van het aantal inwoners boven de Westerschelde en per hoofd van de bevolking in rekening gebracht bij de gemeenten. Programma Milieu. 06 GR Samenwerkingsverband Welzijnszorg Oosterschelderegio (SWVO) Vestigingsplaats Goes. Publiek belang Het Samenwerkingsverband Welzijnszorg Oosterschelderegio (SWVO) is een Gemeenschappelijke Regeling en voert beleids- en uitvoeringstaken uit op het terrein van Zorg, Jeugd, Maatschappelijke ondersteuning, Cultuur en Volwasseneducatie. Het SWVO heeft bovendien een overleg- en adviesfunctie op andere en nieuwe terreinen van welzijn en zorg. Bestuurlijk belang De gemeente heeft zitting in het algemeen bestuur. Betrokken partijen / deelnemers Borsele, Kapelle, Reimerswaal, Tholen, Goes, Noord-Beveland en Schouwen-Duiveland. Beleidsvoornemens Binnen het SWVO werken de gemeenten samen aan de transities binnen het sociaal domein. De gemeenten willen regionaal samenwerken om de gewenste transformatie van de samenleving voor elkaar te krijgen als dit voor de lokale situatie meerwaarde heeft. Het verzorgen van de contractering van zorgaanbieders op de nieuwe taken Wmo is een nieuwe taak. Ook de monitoring van de veranderingen die de transities met zich meebrengen wordt in de regio opgepakt.

115

06 GR Samenwerkingsverband Welzijnszorg Oosterschelderegio (SWVO) Financieel belang Bijdrage in de kosten van het secretariaat, beleidscapaciteit en de kosten van uitvoering van een aantal werksoorten, voor zover daartoe door de gemeenteraad is besloten. Programma Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening. 07 Bureau College Zorg en Welzijn Vestigingsplaats Goes. Publiek belang Het CZW Bureau is een publiekrechtelijke samenwerking met een gemeenschappelijk orgaan. Het orgaan beschikt zelf niet over een zelfstandige rechtspersoonlijkheid. Het bureau ondersteunt het Zeeuwsbrede adviesorgaan College Zorg en Welzijn (CZW).Op verzoek van de deelnemende overheden in het CZW treedt het SWVO op als werkgever voor de medewerkers. De secretaris is verantwoordelijk voor de aansturing en exploitatie van het bureau. Het CZW Bureau voert de gezamenlijke beleidsvoorbereiding en -uitvoering uit voor alle 13 Zeeuwse gemeenten en de Provincie Zeeland. Het gaat om de invulling van:  de gemeentelijke Anti Discriminatie Voorziening: Anti Discriminatie Bureau Zeeland;  Huiselijk Geweld/ Huisverbod;  Project Jeugd en Alcohol;  Maatschappelijke Opvang en Vrouwenopvang (namens de centrumgemeente Vlissingen). Bestuurlijk belang De wethouder Welzijn, Zorg en Jeugd neemt deel aan het CZW-overleg. Betrokken partijen / deelnemers 13 Zeeuwse gemeenten en de Provincie Zeeland. Beleidsvoornemens Geen. Financieel belang Bijdrage in de kosten van het secretariaat en bijdragen in de kosten van uitvoering van een aantal werksoorten. Programma Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening. 08 GR Regionale Uitvoeringsdienst Zeeland (RUD) Vestigingsplaats Terneuzen. Publiek belang De RUD voert per 1 januari 2014 onder verantwoordelijkheid van de gemeente een aantal wettelijke taken (vergunningverlening en handhaving voor een deel van de inrichtingen) uit. Bestuurlijk belang De gemeente heeft zitting in het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling. Daarnaast zijn wij regiovertegenwoordiger in het dagelijks bestuur.

116

08 GR Regionale Uitvoeringsdienst Zeeland (RUD) Betrokken partijen / deelnemers De RUD voert taken uit voor alle Zeeuwse gemeenten, de provincie en het waterschap. Beleidsvoornemens Geen specifieke. Financieel belang Vanaf 1 januari 2017 brengt de RUD kosten per afgenomen product in rekening. Voor 2016 wordt nog gewerkt op basis van de huidige begroting. Programma Milieu.

STICHTINGEN 09 Stichting Renesse Vestigingsplaats Renesse. Publiek belang Beheer en exploitatie van gebouwen en terreinen, in het algemeen bestemd voor recreatieve doeleinden; het deelnemen in rechtspersonen gevestigd binnen de gemeente, gericht op activiteiten van recreatieve, toeristische, culturele, educatieve of sportieve aard of een combinatie daarvan; het verstrekken van geldelijke bijdragen en geldleningen ten behoeve van dergelijke activiteiten. Bestuurlijk belang Niet rechtstreeks, de gemeente benoemt de bestuursleden. Betrokken partijen / deelnemers Stichting Renesse, gemeente Schouwen-Duiveland, stichtingen en burgers individueel binnen de gemeente Schouwen-Duiveland op de aandachtsgebieden van de Stichting Renesse. Beleidsvoornemens Geen specifieke. Financieel belang De Raad van toezicht van de Stichting Renesse vraag om goedkeuring van de opgestelde begrotingen en jaarstukken, dit overeenkomstig de bepalingen in de statuten van de stichting. Door middel van deze goedkeuring wordt de controlerende taak van de gemeente uitgevoerd. Daarmee wordt de gemeentelijke rol bevestigd. Bij het opheffen van de stichting vervalt het vermogen aan de gemeente. Programma Cultuur en sport. 10 Stichting Bibliotheek Oosterschelde Vestigingsplaats Heinkenszand. Publiek belang De kern van de opdracht van de openbare bibliotheek is bijdragen aan en de basis vormen voor de kennis- en informatiesamenleving. Sinds de Wet Stelsel Openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob 2014) zijn gemeenten verantwoordelijk voor de

117

10 Stichting Bibliotheek Oosterschelde bibliotheekvoorziening. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) formuleert als kerntaak dat de openbare bibliotheken de rol hebben om alle burgers vrije toegang tot informatie, kennis en cultuur te bieden, zodat zij zich bewust, kritisch en actief bewegen in de maatschappij. De VNG geeft aan dat de bibliotheken zich moeten richten op actief burgerschap / sociale netwerken, opleidingsniveau / arbeidskansen, versterking gemeentelijke en regionale netwerken / infrastructuur. Deze doelen raken direct aan de veelvormige opdracht die de gemeenten sinds de start van 2015 hebben als gevolg van de drie decentralisaties: Jeugdzorg, Participatiewet en WMO. Een toegankelijke bereikbare bibliotheekvoorziening, in fysieke en/of digitale vorm, vormt hierbij een onmisbare schakel. Bestuurlijk belang Niet rechtstreeks, maar bij absentie van een bestuur kan het college bestuursleden benoemen. Betrokken partijen / deelnemers Gemeenten uit de Oosterschelderegio. Beleidsvoornemens De hoofdvestiging in Zierikzee is sinds september 2013 ondergebracht bij de Campus Cultura. Daarnaast zijn er satellietvestigingen in Bruinisse en Burgh-Haamstede en worden kleine kernen bediend middels de biblioservicebus. Momenteel wordt de Visie op bibliotheekwerk geschreven, die in oktober 2015 ter besluitvorming wordt voorgelegd aan uw raad. Op basis van deze visie en de Nota maatschappelijke voorzieningen wordt nieuw beleid ten aanzien van bibliotheekwerk op Schouwen-Duiveland geformuleerd. In de visie worden mogelijke scenario’s met betrekking tot de bibliotheekvoorziening en huisvesting opgenomen, waaronder een voorkeursscenario. Tot nieuw beleid is geformuleerd blijven de hoofdvestiging in Zierikzee en de satellietvestigingen in Bruinisse en Burgh-Haamstede in ieder geval onderdeel van de bibliotheekvoorziening op Schouwen-Duiveland. Dat geldt ook voor de diensten van de Biblio(service)bus. Als nieuw beleid is vastgesteld heeft dit mogelijk ook gevolgen voor de fysieke en mobiele bibliotheekvestigingen op Schouwen-Duiveland. Financieel belang Gemeente subsidieert het exploitatietekort. Programma Cultuur en sport. 11 Stichting Obase Vestigingsplaats Zierikzee. Publiek belang Het verstrekken van voldoende openbaar primair onderwijs. Bestuurlijk belang De gemeenteraad benoemt op voordracht van de benoemingscommissie de leden van de Raad van Toezicht, waaronder één lid op bindende voordracht van het ouderdeel van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad en één lid op bindende voordracht van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad, welke voordracht eveneens wordt geacht te zijn gedaan door het ouderdeel van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad.

118

11 Stichting Obase Betrokken partijen / deelnemers De gemeente Schouwen-Duiveland en de betrokken scholen voor openbaar primair onderwijs. Beleidsvoornemens Wij voeren de visie lokaalonderwijsbeleid Schouwen-Duiveland 2013 – 2019 (Talent voor de Toekomst) uit. Financieel belang De gemeente staat garant voor financiële tekorten. Programma Onderwijs. 12 Stichting Dataland Vestigingsplaats Rotterdam. Publiek belang Het breed toegankelijk maken en beschikbaar maken van vastgoed- en hieraan gerelateerde gegevens uit het informatiedomein van gemeenten voor de overheid, de burgers en het bedrijfsleven. Daartoe wordt een actieve bijdrage verleend aan de realisatie en het gebruik van het Stelsel van Authentieke Registraties. Vanaf 2007 hebben wij toegang tot een web applicatie waar wij online geïnformeerd worden over de validatie van gemeentelijke vastgoedgegevens. Bestuurlijk belang Gemeente maakt geen deel uit van het bestuur. Wel is er zeggenschap in de Algemene vergadering van certificaathouders ter grootte van het aandeel in het geplaatste aandelenkapitaal (22.231/6.832.635). Betrokken partijen / deelnemers Nederlandse gemeenten en de Bank voor Nederlandse Gemeenten (BNG). Beleidsvoornemens Geen specifieke. Financieel belang Dataland is opgericht in 2003. De gemeente bezit 22.231 certificaten à € 0,10. Onze jaarlijkse bijdrage bedraagt daarnaast € 375. De overeenkomst geeft recht op een gedeeltelijke vergoeding van de door Dataland gegenereerde opbrengst van de gegevens van de gemeente Schouwen-Duiveland. Programma Algemene dekkingsmiddelen. 13. Stichting Sportbedrijf Schouwen-Duiveland Vestigingsplaats Zierikzee. Publiek belang De stichting heeft onder meer ten doel: a. de gebruikers en anderen van de door de stichting te exploiteren sportfaciliteiten de gelegenheid te bieden tegen maatschappelijk aanvaardbare prijzen, sport te beoefenen alsmede het geven van gelegenheid tot het volgen van sportactiviteiten en

119

13. Stichting Sportbedrijf Schouwen-Duiveland bewegingsonderwijs; b. het beheer en de exploitatie van sportfaciliteiten, alsmede het ondersteunen van het gemeentelijk onderwijs- en sportbeleid. Bestuurlijk belang De gemeente maakt (formeel) geen deel uit van het bestuur. Wel worden de bestuurders benoemd (en geschorst) door burgemeester en wethouders. Momenteel hebben twee natuurlijke personen, met gemeentelijke achtergrond (wethouder sportzaken en ambtenaar sportzaken), zitting in het bestuur. De jaarlijks vast te stellen balans en staat van baten en lasten behoeft de goedkeuring van burgemeester en wethouders. Betrokken partijen / deelnemers Stichting Sportbedrijf Schouwen-Duiveland, gemeente Schouwen-Duiveland en (in eerste instantie) de drie gebruikers van de nieuwe buitensportaccommodatie Lange Blokweg Zierikzee. Beleidsrealisatie De stichting heeft zich vanaf de oprichting medio 2014 vooral gericht op het realiseren van synergievoordelen vanwege de samengebrachte sportfaciliteiten en hoe sportverenigingen hier meerwaarde aan kunnen ontlenen. Financieel belang Door de oprichting van de gemeentelijke sportstichting ontstaan voor de gemeente financieelfiscale voordelen. Dit in combinatie met de door de gemeente van de Belastingdienst verkregen instemming betreffende het van toepassing verklaren van het zogeheten Sportbesluit. Hierdoor kunnen diverse btw-componenten voor onderhoud en vervanging/uitbreiding van de betreffende buitensportaccommodaties worden verrekend. Definitief te behalen financieel voordeel is in deze aanloopfase nog niet te bepalen. Op 15 september 2015 hebben wij besloten de stichting een startkapitaal van € 25.000 te verstrekken. De verstrekking en terugbetaling wordt juridisch vastgelegd in een overeenkomst van geldlening. Programma Cultuur en sport.

VENNOOTSCHAPPEN 14 Delta NV Vestigingsplaats Middelburg. Publiek belang Werkzaam zijn op het gebied van de openbare gas-, electriciteits-, wateren warmtevoorziening. Bestuurlijk belang De gemeente is vertegenwoordigd in de Algemene vergadering van aandeelhouders. Betrokken partijen / deelnemers Alle Zeeuwse gemeenten, gemeente Bergen op Zoom, Woensdrecht, Goeree-Overflakkee en de provincies Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Holland. Beleidsvoornemens Door tegenvallende investeringen, mede als gevolg van de economische crisis, is DELTA in

120

14 Delta NV zwaar weer gekomen. Daarnaast heeft het bedrijf last van de Splitsingswet, waardoor enkele goed renderende bedrijfsonderdelen zoals Evides en het Netwerkbedrijf moeten worden afgestoten. Het beleid is gericht op het financieel gezond houden van het bedrijf. De verzelfstandiging van het netwerkbedrijf is nog niet geheel uitgevoerd. Ook de afsplitsing van het waterbedrijf Evides speelt een rol maar is (nog) niet uitgevoerd. De Splitsingswet is door DELTA ter discussie gesteld. Hierover is in juni 2015 een uitspraak gedaan door de Hoge Raad, en de splitsing krijgt in de een of andere vorm gestalte. Het landelijke Energieakkoord heeft invloed op het bepalen van bedrijfsactiviteiten van DELTA wat betreft energieopwekking. De aandeelhouders hebben in 2013 aan DELTA een analyse voorgelegd met betrekking tot de toekomst van DELTA en de rol en positie van de aandeelhouders daarin. Voor DELTA leidde dit tot een aantal onderzoeksopdrachten op het gebied van (duurzame) werkgelegenheid, splitsing, fusie en werkterrein. Dit heeft inmiddels geleid tot de verkoop van de afvalverwerker Indaver, waardoor DELTA haar financiële positie heeft versterkt. Een andere bedreiging vormt de uiteindelijke ontmanteling van de kerncentrale in Borssele. DELTA moet hiervoor de benodigde gelden reserveren en heeft hiertoe conform de richtlijnen van het Rijk een fonds ingesteld. Inmiddels bestaat er elders in de wereld ervaring met het ontmantelen van kerncentrales. Daarbij is gebleken dat in een aantal gevallen de kosten hoger uitvallen dan vooraf gedacht. DELTA gaat hiervoor in samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken een oplossing zoeken. Financieel belang De gemeente bezit 597 van de in totaal 15.280 volgestorte aandelen. Tot en met 2011 werd rekening gehouden met een structureel dividend van € 50 miljoen. Na de tegenvallende resultaten van 2009, heeft DELTA in 2010 en 2011 dit bedrag kunnen handhaven. Voor 2012 en 2013 is dit echter niet meer het geval en is de uitkering op € 40 miljoen per jaar gesteld. Voor 2014 is in eerste instantie uitgegaan van een uitkering ter grootte van € 20 miljoen. Met ingang van 2015 wordt geen rekening meer gehouden met een structurele dividenduitkering, en wordt een eventuele uitkering ingeboekt als incidenteel voordeel. In 2015 bedroeg dit incidenteel voordeel € 585.000. Programma Lokale economie en recreatie. 15 Zuidhoek - FLex bv Vestigingsplaats Zierikzee. Publiek belang Het al dan niet tijdelijk inzetten van arbeidskrachten, al dan niet geïndiceerd voor een vorm van gesubsidieerde arbeid bij bedrijven en instellingen, het aannemen en uitbesteden van werk voor derden, het (laten) uitvoeren van werkzaamheden, het werven en selecteren van arbeidskrachten. Bestuurlijk belang Het college van burgemeester en wethouders, met uitzondering van de wethouder Werk en inkomen, vormt de Algemene vergadering van aandeelhouders. Betrokken partijen / deelnemers Gemeente Schouwen-Duiveland. Beleidsvoornemens Aanstelling van voorlieden of vaklieden voor openvallende plaatsen in de Sociale Werkvoorziening die niet meer vanuit de doelgroep vervuld kunnen worden. Het in dienst

121

15 Zuidhoek - FLex bv nemen van uitkeringsgerechtigden als opstap naar een reguliere baan. Financieel belang De gemeente is enig aandeelhouder. Programma Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening. 16 Zuidhoek - Reïntegratie bv Vestigingsplaats Zierikzee. Publiek belang Het bevorderen van de reïntegratie van uitkeringsgerechtigden in het arbeidsproces en het verrichten van allerlei daarmee verband houdende werkzaamheden, zowel voor publiekrechtelijke als privaatrechtelijke instellingen en ondernemingen. Bestuurlijk belang Het college van burgemeester en wethouders, met uitzondering van de wethouder Werk en inkomen, vormt de Algemene vergadering van aandeelhouders. Betrokken partijen / deelnemers Gemeente Schouwen-Duiveland. Beleidsvoornemens Uitvoeren van reïntegratie -opdrachten. Financieel belang De gemeente is enig aandeelhouder. Programma Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening. 17 Zuidhoek - Personeels bv Vestigingsplaats Zierikzee. Publiek belang Het in dienst nemen c.q. houden van personeel zonder ambtelijke status. Bestuurlijk belang Het college van burgemeester en wethouders, met uitzondering van de wethouder Werk en inkomen, vormt de Algemene vergadering van aandeelhouders. Betrokken partijen / deelnemers Gemeente Schouwen-Duiveland. Beleidsvoornemens Aanstelling van (nieuw) personeel dat in de plaats komt van personeel, dat voorheen ambtelijke status had. Financieel belang De gemeente is enig aandeelhouder.

122

Programma Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening. 18 NV Economische Impuls Zeeland (EIZ) Vestigingsplaats Zeeland en Zuid-West Nederland. Publiek belang Het vergroten van de dynamiek van de Zeeuwse economie, met groei van werkgelegenheid, door uitvoering van concrete structuurversterkende projecten, een betere instroming van de Zeeuwse beroepsbevolking in de kenniseconomie door acquisitie van bedrijven en investeringen van elders. Bestuurlijk belang De gemeente is vertegenwoordigd in de Algemene vergadering van aandeelhouders (1,54% van het aandelenkapitaal, het totale aandelenkapitaal bedraagt € 150.000). Betrokken partijen / deelnemers Bemiddelde en gevestigde bedrijven, alle Zeeuwse gemeenten, NFIA, provincie Zeeland, REWIN West Brabant, Zeeland Seaports, dienstverleners, maatschappelijke organisaties, makelaars en ontwikkelaars. Beleidsvoornemens De beleidsvoornemens zijn vastgelegd in een jaarprogramma. Een (jaar)overzicht van activiteiten van EIZ is beschikbaar. Financieel belang In 2007 is ter verkrijging van de aandelen € 2.310 gestort. De begrote jaarlijkse bijdrage is gerelateerd aan het aantal inwoners van onze gemeente, en daarna bevroren op dit aantal. De bijdrage van onze gemeente bedraagt jaarlijks € 34.151. Programma Lokale economie en recreatie. 19 N.V. Bank Nederlandse Gemeenten Vestigingsplaats Den Haag. Publiek belang De gemeente heeft de BNG als huisbankier. Bestuurlijk belang De gemeente heeft geen zetel in het bestuur van de BNG. De gemeente heeft als aandeelhouder wel stemrecht in de algemene vergadering van aandeelhouders. Betrokken partijen / deelnemers Het ministerie van Financiën, gemeenten en andere publiekrechtelijke lichamen Beleidsvoornemens  De bank wil haar sterke liquiditeitsprofiel continueren door het aantrekken van funding met relatief lange looptijden;  Het behoud van substantiële marktaandelen in het Nederlandse publieke en semipublieke domein en het behalen van een redelijk rendement voor de aandeelhouders.

123

Financieel belang De bank is een structuurvennootschap. De Staat is houder van de helft van de aandelen, de andere helft is in handen van gemeenten, provincies en een waterschap. De gemeente bezit 23.790 aandelen van € 2,50 per aandeel (0,04% van het totale aantal van 55.690.720 aandelen). Programma Algemene dekkingsmiddelen.

VERENIGINGEN 21 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Vestigingsplaats Den Haag. Publiek belang De vereniging heeft tot doel de leden individueel en collectief bij te staan bij de vervulling van hun bestuurstaken. Bestuurlijk belang De gemeente is niet rechtstreeks vertegenwoordigd in het bestuur. Betrokken partijen / deelnemers De Nederlandse gemeenten en hun bestuursorganen. Beleidsvoornemens De VNG-strategie is neergelegd in de publicatie “De Gemeente 2020”. Daarin staat beschreven wat de VNG op een groot aantal terreinen collectief wil oppakken, waarbij samenwerking hét centrale thema van de toekomst is. Tussen nu en 2020 moet de lokale democratie worden versterkt en gevitaliseerd. Dat heeft consequenties voor de verhouding tussen de gemeenten en hun inwoners, voor het anders, innovatiever oppakken van de nieuwe gemeentelijke taken en voor de samenwerking met partners op alle niveaus. De VNG wil in 2016 al een aantal zaken op de rails zetten: het omzien naar nieuwe verhoudingen gaat van start, er komt meer ruimte voor lokale afwegingen en lokale democratie en er moet worden gewerkt aan standaardisering en een uniforme infrastructuur van ICT. Financieel belang Bijdrage in hoofdzaak naar rato van het aantal inwoners. Programma Bestuur. 22 Vereniging van Zeeuwse Gemeenten Vestigingsplaats Middelburg. Publiek belang Behartiging van de collectieve belangen van de Zeeuwse gemeenten. Bestuurlijk belang De gemeente heeft zitting in het bestuur. Betrokken partijen / deelnemers De Zeeuwse gemeenten en hun bestuursorganen.

124

22 Vereniging van Zeeuwse Gemeenten Beleidsvoornemens De bestuurlijke banden tussen de 13 Zeeuwse gemeenten, de provincie en het waterschap worden verder verstevigd om desgewenst of zo nodig een vuist te maken richting centrale overheid of richting Brussel. Hoofddoel van de VZG blijft uiteraard het behartigen van belangen, die aan haar leden gemeenschappelijk eigen zijn. Financieel belang De algemene ledenvergadering heeft de contributie ten opzichte van het begrotingsjaar 2015 niet gewijzigd; het blijft voor 2016 gehandhaafd op € 0,38 per inwoner. Programma Bestuur.

OVERIGE 23 P10 Vestigingsplaats De gemeente Sluis fungeert als pen voerende gemeente. Publiek belang Het doel van de P10 (grote plattelandsgemeenten met vergelijkbare opbouw en problematiek) is in eerste aanleg krachtenbundeling. Dit om gezamenlijk steviger gesprekspartner te zijn van het rijk, de VNG en andere partijen bij het behartigen van de specifieke belangen die uit de gemeenteopbouw voortvloeien. Daarnaast kunnen de deelnemers – omdat men elkaars situatie goed moet kennen om de te behartigen belangen in beeld te krijgen – veel leren van elkaars ervaringen en aanpak. Bestuurlijk belang P10 is een samenwerkingsverband van de inmiddels elf grootste plattelandsgemeenten. In het algemeen bestuur van de P10 hebben twee collegeleden namens onze gemeente zitting. Betrokken partijen / deelnemers Gemeenten Aa en Hunze, Berkelland, Borger Odoorn, Bronckhorst, Hollands Kroon, Hulst, Ooststellingwerf, Opsterland, Schouwen-Duiveland, Sluis, Westerveld. Beleidsvoornemens Invloed uitoefenen en aandacht vragen voor de specifieke positie van het platteland in de navolgende dossiers:  herverdeling van het gemeentefonds;  ontwikkelingen in het sociale domein. Kennisuitwisselingen op de navolgende onderwerpen:  economische ontwikkeling agrarische sector;  leefbaarheid platteland;  demografische ontwikkeling. Financieel belang Zie financiële gegevens. Programma Bestuur.

125

24 Regionaal Informatie en Expertise Centrum Zuid-West Nederland (RIEC) Vestigingsplaats Tilburg. Publiek belang Het RIEC Zuid-West Nederland is één van de landelijke centra voor informatiedeling op gebied van BIBOB zaken, witwaspraktijken en risicovolle criminele gedragingen voor lokaal bestuur. Dit samenwerkingsverband regelt nader onderzoek bij vergunningverlening, subsidiëring en overige verbintenissen tussen lokaal bestuur en derden. Hiermee wordt vermenging van boven- en onderwereld tegengegaan en de integriteit van het lokaal bestuur beter gewaarborgd. Bestuurlijk belang Er bestaan risico's voor het lokaal bestuur bij publiekrechtelijke besluiten en overeenkomsten met derden waarbij vermenging ontstaat tussen de boven- en onderwereld. Het RIEC en het convenant kan de gemeente helpen tijdig risico's te signaleren en te voorkomen dat zaken worden gedaan met criminelen en criminele organisaties en daardoor betrokken raken bij witwaspraktijken. Betrokken partijen / deelnemers Alle partners in de (deel-) provincies Zeeland en West-Brabant. Beleidsvoornemens De gemeentelijke organisatie moet in de breedste zin bewust worden en blijven van deze risico's. Niet alleen bij horeca aangelegenheden, maar ook bij grote bouwprojecten en aanbestedingen is het in de toekomst wenselijk een risicotoets in te bouwen. Dit wordt de komende jaren beleidsmatig uitgewerkt. Het ondermijningsbeeld en de quickscan bestuurlijke weerbaarheid zijn uitgevoerd. De uitkomst hiervan vraagt naar verwachting de komende jaren gemeentelijk inzet om de risico’s terug te dringen. Financieel belang Met ingang van 2010 wordt een bijdrage per inwoner verstrekt. Programma Veiligheid en integrale handhaving. 25 Regionaal bureau leerplicht (RBL) Vestigingsplaats Goes. Publiek belang Jongeren maximale kansen bieden op een zelfstandige positie op de arbeidsmarkt en een zelfredzame toekomst in de maatschappij. Uitvoeren leerplichtwet en de RMC functie om zo voortijdige schooluitval terug te dringen en te voorkomen. Bestuurlijk belang De wethouder onderwijs is lid van het algemeen bestuur van het RBL. Betrokken partijen / deelnemers Gemeenten Schouwen-Duiveland, Goes, Borsele, Kapelle, Noord-Beveland en Tholen. Beleidsvoornemens Het algemeen bestuur buigt zich over de aanzienlijke bezuinigingstaakstellingen op het personeel van het RBL die vanaf 2016 in de begroting zijn opgenomen (mede als gevolg van het wegvallen van de middelen uit het vsv-convenant).

126

25 Regionaal bureau leerplicht (RBL) Financieel belang De gemeente betaalt jaarlijks een bijdrage aan het RBL. Programma Onderwijs.

127

128

11 12 13

09 10

08

07 ---

06

04 05

02 03

01

Nr

Stichtingen Stichting Renesse Stichting Bibliotheek Oosterschelde Stichting Obase Stichting Dataland Stichting sportbedrijf SchouwenDuiveland

Regionale Uitvoeringsdienst Zeeland (RUD)

Gemeenschappelijke regelingen Natuur- en Recreatieschap Zuid Westelijke Delta Zeeuwse Muziekschool Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zeeland (GGD) Veiligheidsregio Openbaar Lichaam Afvalstoffenverwijdering Zeeland (OLAZ) Samenwerkingsverband Welzijnszorg Oosterschelderegio (SWVO) Bureau College Zorg en Welzijn Woonwagenschap Midden- en Noord Zeeland

Naam

55.380 312 0

116.699 739.232

328.193

97.190 44.530

202.711

2.399.714 543.759

248.753 1.050.115

24.180

Werkelijke bijdrage 2014

56.688 375 0

116.699 708.177

328.000

91.994 6.712

213.838

2.294.335 620.989

238.914 1.249.275

24.180

Begrote bijdrage 2015

Financiële gegevens paragraaf verbonden partijen

56.688 375 0

116.699 705.024

330.164

87.102 0

176.377

2.265.460 645.547

235.700 1.220.033

22.483


nb nb 0

10.239.656 20.625

642.046

123.464 0

462.495

4.098.354 135.390

221.742 3.864.574

15.121.157

Eigen vermogen per 1 jan. 2016

nb nb 0

10.506.153 20.625

642.046

123.464 0

462.495

4.098.354 135.390

221.742 3.864.574

14.894.382

Eigen vermogen per 31 dec. 2016

nb nb 0

1.686.039 1.901.467

2.247.997

124.236 0

6.870.153

13.878.539 3.579.382

1.266.532 2.139.000

742.094

Vreemd vermogen per 1 jan. 2016

nb nb 0

1.686.039 1.901.467

2.247.797

124.236 0

6.870.153

13.878.539 3.579.382

1.266.532 2.139.000

742.094

Vreemd vermogen per 31 dec. 2016

nb nb 0

0 0

0 Opheffing GR zie staatscourant 27.02.2015 0

0

0 0

0 0

-99.168

Resultaat 2016

129

25

23 24

22

21

19

14 15 16 17 18

Nr

80.820

5.500 12.750

12.526

42.936

0

781.414 0 300.000 0 34.151

Werkelijke bijdrage 2014

80.335

5.500 12.750

12.351

43.202

27.500

1.563.000 0 300.000 0 34.151


78.003

5.500 12.750

12.258

44.248

27.500

0 0 300.000 0 33.852


nb

nb nb

16.277

nb

3.430.000

nb 340.119 514.021 23.317 458.933

Eigen vermogen per 1 jan. 2016

* Informatie in deze tabel wordt bij de jaarrekening 2015 verder geoptimaliseerd.

Overige P10 Regionaal Informatie en Expertise Centrum Zuid-West Nederland (RIEC) Regionaal bureau leerplicht (RBL)

Verenigingen Vereniging van Nederlandse Gemeenten Vereniging van Zeeuwse Gemeenten

Vennootschappen Delta NV Zuidhoek - Flex bv Zuidhoek - Reïntegratie bv Zuidhoek - Personeels bv NV Economische Impuls Zeeland (EIZ) NV. Bank Nederlandse Gemeenten

Naam

nb

nb nb

nb

nb

3.582.000

nb 332.619 514.021 23.317 458.933

Eigen vermogen per 31 dec. 2016

nb

nb nb

170.625

nb

125.753.000

nb 50.000 284.000 230.000 2.686.213

Vreemd vermogen per 1 jan. 2016

nb

nb nb

nb

nb

149.923.000

nb 50.000 290.000 235.000 2.686.213

Vreemd vermogen per 31 dec. 2016

nb

nb nb

nb

nb

126.000

0 -17.500 0 0 0

Resultaat 2016

130

Paragraaf Grondbeleid

7

7.1 Aanduiding van de wijze waarop de gemeente het grondbeleid uitvoert In de nota Grondbeleid gemeente Schouwen-Duiveland 2008 – 2012 hebben we de kaders vastgelegd voor de gemeentelijke positie op de grondmarkt, de inzet van grondbeleidsinstrumenten (onder andere voor verwerving, kostenverhaal en uitgifte) en de wijze van vaststelling van grondprijzen. Zowel voor het eigen gemeentelijk handelen als in de communicatie met externe partijen is een transparante en consequente stellingname over het gemeentelijk grondbeleid van belang. Duidelijkheid en eenduidigheid verminderen discussie en voorkomt willekeur. De hoofddoelstelling van het gemeentelijk grondbeleid is het binnen de gestelde doelen van ruimtelijke ordening en beleidssectoren (met inzet van juridische en financiële instrumenten) realiseren van het door de gemeente geformuleerde ruimtelijke beleid. Om zoveel mogelijk te kunnen sturen op gemeentelijke doelstellingen kiezen we primair voor een actief grondbeleid. Daar waar wenselijk grijpt de gemeente in op de lokale grond- of vastgoedmarkt om tegen een aanvaardbare prijs maatschappelijke of ruimtelijke processen te initiëren. Via het actieve grondbeleid kunnen we winst behalen die we inzetten om andere gewenste, maar niet kostendekkende, ruimtelijke ontwikkelingen te realiseren. Inzet van de gemeente behoeft niet altijd en alleen gericht te zijn op een actief grondbeleid. Als gevolg van eigendomsverhoudingen of indien er sprake is van complexe risicovolle projecten sluiten we samenwerking met marktpartijen, Publieke Private Samenwerking (PPS), niet uit. De te kiezen samenwerkingsvorm is afhankelijk van onder meer grondposities, gewenste beperking van risico’s en inzet van expertise. Het voeren van een actief grondbeleid vraagt een slagvaardig en strategisch verwervingsbeleid. Minnelijke verwerving geniet de voorkeur. Om anticiperend op nieuwe ontwikkelingen te reageren en prijsopdrijving te voorkomen zetten we het instrument van de Wet voorkeursrecht gemeenten in. Met het onteigeningsinstrument gaan we terughoudend om. Het kan als uiterste verwervingsinstrument worden ingezet. Wil de gemeente haar regiefunctie zo optimaal mogelijk uitoefenen dan is het van belang dat de gemeente posities inneemt op de grondmarkt. Vooruitlopend op verwachte planvorming kopen we strategisch onroerende zaken aan om op bepaalde locaties een grondpositie te verkrijgen. We hanteren marktconforme uitgifteprijzen. Jaarlijks stellen we, in een door de raad vast te stellen grondprijsbrief Schouwen-Duiveland, de grondprijzen voor de verschillende gebruiksfuncties vast. Het komt regelmatig voor dat een projectontwikkelaar, die grondeigendom heeft, een beroep doet op ontwikkeling (zelfrealisatie). De gemeente kan besluiten hieraan haar medewerking te verlenen. De rol van de gemeente beperkt zich in dat geval meestal tot het vaststellen van ruimtelijke plannen en het verhalen van gemeentelijke apparaatkosten en de kosten voor de aanleg van (openbare) voorzieningen op de ontwikkelende partij. De Grondexploitatiewet maakt het mogelijk deze kosten te verhalen via het sluiten van een privaatrechtelijke overeenkomst of deze kosten af te dwingen via de omgevingsvergunning na de vaststelling van een exploitatieplan. Een grondexploitatie is een raming van de kosten en opbrengsten van een locatie- of gebiedsontwikkeling in de tijd en is van belang voor het beoordelen van de haalbaarheid, voor risicobeheersing, scenarioanalyse en budgetbeheersing. In het kader van de risicobeheersing herzien we jaarlijks iedere grondexploitatie door een nieuwe inschatting te maken van nog te maken kosten en nog te realiseren opbrengsten.

131

7.2 Een prognose van de te verwachten resultaten van de grondexploitatie Bij het opstellen van de begroting 2016 hebben we alle grondexploitaties herzien door een nieuwe inschatting te maken van fasering, nog te maken kosten en nog te realiseren opbrengsten. Kosten- en opbrengststijging In de herziening van de grondexploitaties is rekening gehouden met een kosteninflatiepercentage van 2%. Gelet op de huidige marktsituatie is de opbrengststijging bij de herziening van de grondexploitaties voorzichtig geraamd:  Voor woningbouw is geen rekening gehouden met een stijging van de uitgifteprijzen tot en met 2017. Vanaf 2018 is voor woningbouw rekening gehouden met een stijging van 1%.  Voor bedrijfsgrond is rekening gehouden met een stijging van 1% vanaf 2016. Rente Op grond van onze uitgangspunten rondom het toerekenen van rente (marktconforme rente, Bank Nederlandse Gemeenten met een looptijd van 10 jaar) wordt aan de grondexploitatie in overeenstemming met de Kadernota 2016 een percentage van 2,5% gehanteerd. Grondprijzen De bouwgrondprijzen worden jaarlijks vastgesteld via de grondprijsbrief. De in de grondprijsbrief opgenomen prijzen worden getoetst aan de huidige marktsituatie. In 2015 zijn de grondprijzen gelijk gebleven aan die van 2014. Eind 2015 volgt een voorstel voor het vaststellen van de grondprijsbrief 2016. Woonvisie / woningmarktafspraken regio Schouwen-Duiveland Volgens de in juni 2013 vastgestelde woonvisie 2013-2022 neemt het aantal inwoners af op Schouwen-Duiveland (krimp). Het aantal huishoudens neemt nog tijdelijk toe, maar op de lange termijn neemt ook het aantal huishoudens af. Het aantal ouderen neemt sterk toe, terwijl het aantal jongeren fors daalt. Om het doel vanuit de strategische visie: ‘we wonen prettig, naar wens en behoefte’ te bereiken, moet er in de komende tien jaar aandacht zijn voor het behouden en versterken van onze woonkwaliteit. Het gaat om minder, en kwalitatief betere nieuwbouw, en om veel aandacht voor de vitaliteit van de bestaande voorraad. Met het vaststellen van woningmarktafspraken voor de regio Schouwen-Duiveland is het kader vastgelegd welke woningbouwplannen er de komende tien jaar ontwikkeld en gerealiseerd worden. Vennootschapsbelasting (Vpb) Per 1 januari 2016 gaat de gemeente Vpb betalen over winst uit economische activiteiten. De grondexploitatie is een activiteit die onder de Vpb komt te vallen. Voor het berekenen van de fiscale winst dienen de cijfers die in de begroting zijn opgenomen aangepast te worden naar de regels van de fiscale wetgeving. Aangezien er nog veel onduidelijkheid bestaat over onder andere de kosten die de gemeente in mindering mag brengen op fiscale winst is de Vpb-druk nog niet in te schatten. Voor onderstaande resultaten is nog geen rekening gehouden met eventuele vennootschapsbelasting. Besluit, Begroting en Verantwoording (BBV) De commissie BBV heeft een aantal voorstellen rondom grondexploitaties uitgewerkt die leiden tot wijzigingen in het BBV en de uitwerking hiervan. De wijzigingen leiden tot meer transparantie, eenduidigheid en een vermindering in administratieve lasten.

132

Hieronder een beknopte samenvatting van de voorgenomen wijzigingen in het BBV die vanaf 1 januari 2016 gaan gelden: Bouwgronden in exploitatie - Maximale duur van 10 jaar voor grondexploitaties; - Aansluiting kostentoerekening bouwgrond in exploitatie aan kostenverhaalsmogelijkheden zoals genoemd in de Wet ruimtelijke ordening/het Besluit ruimtelijke ordening. - Rente die wordt toegerekend moet worden gebaseerd op de werkelijke rente over het vreemd vermogen. - Het te gebruiken rentepercentage voor de bepaling van de contante waarde (disconteringsvoet) dient gelijk te zijn aan het gebruikte rentepercentage. De voorgenomen wijzigingen hebben geen effect op de waardering van grondexploitaties en de vermogenspositie van de gemeente ultimo 2015. Met het opstellen van de begroting 2017 dienen we, voor zover dit nu al niet het geval is, rekening te houden met de voorgenomen wijzigingen. Strategische gronden - De categorie niet in exploitatie genomen gronden verdwijnt. Zolang gronden zich niet kwalificeren als bouwgrond in exploitatie, staan deze op de balans onder de materiele vaste activa als strategische gronden. - Toerekenen van rente en andere kosten is niet toegestaan voor gronden die (nog) niet in exploitatie zijn genomen. - Strategische gronden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of duurzaam lagere marktwaarde (onder huidige bestemming). De huidige niet in exploitatie genomen gronden worden zonder afwaardering omgezet tegen de boekwaarde per 1 januari 2016. Uiterlijk 31 december 2019 dient een eventuele afwaardering plaats te vinden indien de boekwaarde hoger ligt dan de marktwaarde. Prognose bij een opbrengstdaling van 10% en 20% Een aanpassing van de grondprijs of bouwprogramma heeft financiële gevolgen voor de grondexploitaties. Om te laten zien wat de financiële gevolgen zijn indien de opbrengsten met 10% of 20% dalen, zijn alle exploitaties daarop doorgerekend. Het geprognosticeerde positieve resultaat van de in exploitatie genomen gronden bedraagt € 5,5 mln. (contante waarde op 1 januari 2016). Bij een daling van 10% resteert een geprognosticeerde positief resultaat van de in exploitatie genomen gronden van € 3,5 mln. (contante waarde op 1 januari 2016). Dit is ten opzichte van de begroting 2016 een daling van bijna € 2,0 mln. Bij een daling van 20% resteert een geprognosticeerde positief resultaat van de in exploitatie genomen gronden van € 1,4 mln. (contante waarde op 1 januari 2016). Dit is ten opzichte van de begroting 2016 een daling van bijna € 4,1 mln. Bij een aantal grondexploitaties leidt een verlaging van de grondopbrengst tot een verliesgevende exploitatie. Voor deze verliesgevende grondexploitaties zou in dat geval bij een daling van 10% een verlies genomen moeten worden van € 0,4 mln. en bij een daling van 20% € 1,5 mln.

133

In exploitatie

Boekwaarde

Begroting 2016

1-1-2015

D'Heule II (Nieuwerkerk) Poortambacht 11 (Zierikzee) Hogezoom (Renesse) Riekusweel IV (Bruinisse) Molenweg (Bruinisse) Lijnzaad (Burgh-Haamstede) Bernhardstraat (Burgh-Haamstede) Buijse (Zierikzee) Vuuf Gemeten II (Kerkwerve) Brouwerijstraat (Noordgouwe) Pauwstraat (Noordgouwe) Duinoord (Burgh-Haamstede) Noorderpolder II (Zierikzee) Oostkenshil II (Oosterland) Boogert (Oosterland) Bedr.terr. fase III (Bruinisse) Business park NW (Zierikzee) Business park ZO/centrum (Zierikzee) Boerenweg (Zierikzee) Bedr.terr. Straalweg II (Zierikzee) Compensatielocatie Zoomgebied Renesse Totaal in exploitatie

In Vermoedelijk Vermoedelijk Tussentijdse Vermoedelijk Exploitatie nog te nog te winstneming / resultaat op besteden ontvangen verliesneming einddatum Genomen

€ 153.200

-€ 121.900

€ 697.900

€ 700.000

€ 29.200

-€ 1.974.100

-€ 3.821.100

€ 5.963.200

€ 100.000

€ 68.000

-€ 783.100

-€ 78.100

€ 1.118.600

€ 20.900

-€ 346.100

€ 892.000

€ 560.000

€ 6.800

-€ 11.800

-€ 22.000

€ 278.000

€ 230.000

€ 14.200

€ 16.800

-€ 5.600 -€ 52.900

€ 257.400

€ 11.200

-€ 53.000

€ 220.400

€ 100.000

€ 14.500

€ 716.900

-€ 1.475.300

€ 968.300

€ 200.000

€ 9.900

€ 180.900

-€ 102.700

€ 238.400

€ 275.000

€ 41.600

€ 62.100

-€ 21.400

€ 40.700

€ 18.100

-€ 400

€ 17.700

€ 299.900

-€ 127.800

€ 89.300

€ 220.700

-€ 2.745.900

€ 2.659.500

-€ 915.100

-€ 349.900

€ 1.685.700

€ 65.000

-€ 48.200

-€ 645.100

-€ 151.800

€ 1.417.800

-€ 1.199.900

-€ 445.300

€ 1.637.600

-€ 2.939.000

-€ 1.925.500

€ 5.366.100

-€ 10.300

€ 93.900

-€ 2.160.900

-€ 1.589.000

€ 4.589.500

-€ 552.800

-€ 67.900

€ 1.153.200

-€ 9.427.300

-€ 110.500 -€ 13.509.200

€ 29.069.400

-€ 57.600

€ 200.000

€ 61.400 € 134.300

€ 400.000

€ 20.700 € 16.800

€ 600.000

€ 20.900 -€ 7.600

€ 480.000

€ 21.600 € 26.000

€ 800.000

€ 39.600 € 532.500

€ 4.645.000

€ 1.377.400

134

In exploitatie begroting 2016

D'Heule II (Nieuwerkerk) Poortambacht 11 (Zierikzee) Hogezoom (Renesse) Riekusweel IV (Bruinisse) Molenweg (Bruinisse) Lijnzaad (Burgh-Haamstede) Bernhardstraat (Burgh-Haamstede) Buijse (Zierikzee) Vuuf Gemeten II (Kerkwerve) Brouwerijstraat (Noordgouwe) Pauwstraat (Noordgouwe) Duinoord (Burgh-Haamstede) Noorderpolder II (Zierikzee) Oostkenshil II (Oosterland) Boogert (Oosterland) Bedr.terr. fase III (Bruinisse) Business park NW (Zierikzee) Business park ZO (Zierikzee) Boerenweg (Zierikzee) Bedr.terr. Straalweg II (Zierikzee) Compensatielocatie Zoomgebied Renesse Totaal in exploitatie

Vermoedelijk resultaat CW 01/01/2016 begroting 2016

Vermoedelijk resultaat CW 01/01/2016 -/- 10 % opbrengsten

Vermoedelijk resultaat CW 01/01/2016 -/- 20 % opbrengsten

Vermoedelijk resultaat CW 01/01/2016 rekening 2014

€ 702.900

€ 635.100

€ 567.300

€ 731.900

-€ 29.000

€ 129.900

-€ 212.300

-€ 554.500

€ 4.200

€ 125.700

€ 239.000

€ 136.800

€ 34.700

€ 212.500

€ 26.500

€ 563.400

€ 531.700

€ 500.000

€ 577.500

-€ 14.100

€ 243.800

€ 216.100

€ 188.100

€ 256.300

-€ 12.500

€ 11.200

€ 11.200

€ 11.200

€ 8.800

€ 2.400

€ 113.500

€ 96.000

€ 78.500

€ 209.200

€ 209.200

€ 209.200

€ 2.600

€ 206.600

€ 311.400

€ 288.000

€ 264.400

€ 297.100

€ 14.300

€ 36.800

€ 36.800

€ 36.800

€ 37.000

-€ 200

€ 17.300

€ 17.300

€ 17.300

€ 17.000

€ 300

€ 255.700

€ 255.700

€ 255.700

€ 245.100

€ 10.600

€ 102.400

€ 102.400

€ 102.400

€ 86.300

€ 16.100

€ 374.800

€ 216.700

€ 58.700

€ 339.600

€ 35.200

€ 16.000

€ 16.000

€ 16.000

€ 12.000

€ 4.000

€ 571.200

€ 436.200

€ 301.200

€ 614.900

-€ 43.700

-€ 6.500

-€ 137.100

-€ 267.700

€ 1.500

-€ 8.000

€ 391.000

-€ 77.100

-€ 545.100

€ 230.700

€ 160.300

€ 24.700

€ 15.500

€ 6.500

€ 662.900

€ 261.500

-€ 139.900

€ 799.300

-€ 136.400

€ 494.500

€ 393.500

€ 292.500

€ 524.800

-€ 30.300

€ 5.465.100

€ 3.449.200

€ 1.433.300

€ 4.999.100

€ 466.000

Verschil Begroting 2016 rekening 2014

€ 113.500

€ 24.700

135

Na herziening van de in exploitatie genomen plannen blijkt dat de contante waarde per 1 januari 2016 van het resultaat (inclusief tussentijdse winstnemingen) € 5,5 mln. bedraagt. Het geprognosticeerde resultaat neemt ten opzichte van het geprognosticeerde bij de jaarrekening 2014 toe met circa € 0,5 mln. 7.2.1

In exploitatie genomen plannen

7.2.1.1 Woningbouw Er is een kleine verbetering zichtbaar in de interesse naar en verkoop van bouwgrond. De verkoopprijzen van woningen stijgen weer iets. Het blijft met name voor starters lastig een toereikende hypotheek te verkrijgen. De doorstroming komt langzaam op gang. d’Heule II (Nieuwerkerk) Binnen het plangebied zijn aan de Stolpweg nog vijf (grote) bouwkavels te koop voor de realisatie van een vrijstaande woning. Uitgangspunt in de fasering is dat de laatste kavel in 2017 wordt verkocht en de grondexploitatie in 2018 wordt afgesloten. Alle nog te realiseren verkopen kunnen worden gezien als te realiseren winst, aangezien alle nog te maken kosten gedekt kunnen worden uit het huidige exploitatiesaldo. Poortambacht 11 (Zierikzee) Medio 2015 is gestart met de bouw van tien kadewoningen (fase 1A). Deze woningen worden voor het einde van 2015 opgeleverd. Voor de in verkoop zijnde parkappartementen in de groene schil (fase 2) zijn verschillende opties verleend. Wij verwachten dat in 2016 wordt gestart met de bouw. Het voorontwerp voor de 32 hofappartementen (fase 3) wordt, nu de welstand hier positief op heeft gereageerd, nader uitgewerkt in een definitief ontwerp. Deze hofappartementen gaan vervolgens in verkoop. Hogezoom (Renesse) De mogelijkheid tot optieverlening of verkoop van de drie bouwkavels is gestart in 2015. We verwachten dat in 2016 wordt gestart met de bouw van de eerste woning. Het voorziene positieve exploitatieresultaat wordt naar verwachting in 2018 toegevoegd aan de bestemmingsreserve Regiovisie. Riekusweel IV (Bruinisse) De realisatie van de woonwijk verloopt voorspoedig. Per 1 september 2015 ia op één bouwkavel na (die in optie is uitgegeven) alle bouwgrond verkocht. Wij voorzien dat de laatste kavel in 2016 geleverd wordt waarna in 2017 gestart wordt met het woonrijp maken van de woonwijk. De grondexploitatie wordt volgens prognose in 2018 gesloten met een positief exploitatieresultaat van € 0,6 mln. (contante waarde per 1-1-2016). Molenweg (Bruinisse) Na het bouwrijp maken zijn in 2015 twee koopovereenkomsten gesloten voor de levering van bouwgrond voor twee geschakelde woningen. Na realisatie van de woningen wordt de grondexploitatie in 2016 afgesloten waarbij het positief resultaat wordt toegevoegd aan de algemene reserve ontwikkelingsbedrijf. Lijnzaad (Burgh-Haamstede) In 2015 zijn de 10 starterwoningen opgeleverd en is de openbare ruimte aangelegd. Aangezien de riolering niet conform afspraken is aangelegd dienen nog enkele herstelwerkzaamheden plaats te vinden. Na akkoordbevinding nemen wij de voor openbare doeleinden bestemde grond van de ontwikkelaar in eigendom over. Wij verwachten het plan ultimo 2015 af te sluiten met een klein positief resultaat. Bernhardstraat (Burgh-Haamstede) De planologische procedure voor de realisatie van 16 woningen is in 2015 opgestart. Na het onherroepelijk zijn van de omgevingsvergunning (verwachting eind 2015) verwachten wij de

136

bouwgrond te leveren aan woningbouwvereniging Zeeuwland. Na de bouw van de woningen in 2016 wordt het plangebied in 2017 woonrijp gemaakt waarna de exploitatie in 2018 wordt gesloten. Buijse (Zierikzee) Woningbouwvereniging Zeeuwland en de gemeente hebben afspraken gemaakt over de herstructurering van de wijk Buijse te Zierikzee. Het gaat hierbij om sloop en nieuwbouw van circa 131 woningen en het vernieuwen van de openbare ruimte. e In fase 1 van het project zijn 40 woningen opgeleverd. In 2015 zijn er, voor de realisatie van de 2 fase, 58 woningen gesloopt door Zeeuwland. Na de sloop wordt het plangebied van fase 2 bouwrijp gemaakt om vervolgens een start te maken met de bouw van 47 woningen. e In 2017 voorzien we de start van de 3 en laatste fase binnen het project met de sloop van 51 woningen en nieuwbouw van 44 woningen. Door een gunstige aanbesteding en een daling van te verwachten kosten aan voorbereiding en toezicht blijkt dat er vanuit de grondexploitatie € 200.000 teruggestort kan worden in de algemene reserve ontwikkelingsbedrijf. Hierdoor wordt het eerder genomen verlies teruggebracht tot € 123.000. Vuuf Gemeten II (Kerkwerve) Binnen het plangebied zijn er nog twee bouwkavels te koop voor de realisatie van een vrijstaande woning. Gelet op de belangstelling voor bouwgrond in Kerkwerve gaan wij er vanuit dat de kavels in 2015 en 2016 verkocht worden en de grondexploitatie in 2017 wordt afgesloten. Alle nog te realiseren verkopen resulteren in winst aangezien alle nog te maken kosten gedekt worden uit het huidige exploitatiesaldo. Brouwerijstraat (Noordgouwe) De verkoop van de rijwoningen binnen het plangebied valt vooralsnog tegen. Vanwege de tegenvallende verkoop heeft de ontwikkelaar ons verzocht in te stemmen met een gefaseerde realisatie van het bouwplan. De gemeente houdt volgens afspraak toezicht op het bouwen woonrijp maken. Wij verwachten dat de exploitatie in 2019 wordt afgesloten en de openbare ruimte in eigendom aan de gemeente wordt overgedragen voor beheer en onderhoud. Pauwstraat (Noordgouwe) In 2015 is in opdracht van woningbouwvereniging Zeeuwland gestart met de bouw van vijf huurwoningen aan de Pauwstraat te Noordgouwe. De woningen worden in 2015 opgeleverd. Eind 2015 wordt de exploitatie afgesloten met een klein positief resultaat. Duinoord (Burgh-Haamstede) Woningbouwvereniging Zeeuwland ontwikkelt en realiseert het project Duinoord voor eigen e rekening en risico. In 2015 is de 1 fase van het project, de bouw van een nieuw zorgcomplex en zorgwoningen gerealiseerd. Na de zomer verhuizen de bewoners van het ‘oude’ Duinoord naar het nieuwe zorgcomplex en wordt gestart met het woonrijp maken van dit deel van het plangebied. Voor de volgende fase heeft Zeeuwland een aangepast plan ingediend dat beter aansluit op onze woonvisie. Na overeenstemming over dit plan sluiten we een wijzigingsovereenkomst met Zeeuwland op de eerder gesloten exploitatieovereenkomst. We verwachten dat eind 2015 de planologische procedure voor het gewijzigde plan in procedure te brengen. Noorderpolder II (Zierikzee) Het uitgangspunt voor de ontwikkeling Noorderpolder II is zelfrealisatie door de marktpartijen van zowel de woningen als de openbare ruimte. Met de marktpartijen is een samenwerkingsovereenkomst gesloten in het kader van de realisatie van de woonwijk. Het exploitatierisico ligt bij de marktpartijen. Als gevolg van de economische recessie zijn er veel minder woningen verkocht dan verwacht waardoor vertraging in de fasering is opgetreden. In samenspraak met de ontwikkelaars bezien we op welke manier de voortgang van de realisatie van de wijk kan worden bevorderd.

137

In fase 1 van het plandeel De Velden is op 6 woningen na alles verkocht. De ontwikkelaar is daarom gestart met de voorbereidingen voor ontwikkeling en realisatie van de volgende fasen. Met de ontwikkelaar van plandeel De Lanen zijn afspraken in voorbereiding voor een betere fasering, vooral gelet op de uitvoering van het woonrijp maken om zo de gewenste eenduidige ontwikkeling van de bomenlaan aan de Pijlerdam te realiseren. Oostkenshil II (Oosterland) De interesse naar en uitgifte van bouwgrond binnen het woningbouwplan Oostkenshil verloopt niet zoals verwacht. Er zijn nog 16 bouwkavels beschikbaar voor de realisatie van een vrijstaande woning via particulier opdrachtgeverschap. Gelet op de positieve ontwikkelingen in de markt verwachten we de grondexploitatie in 2021 af te sluiten met een positief resultaat van € 375.000 (contante waarde per 1 januari 2016). Wij onderzoeken de mogelijkheid tot herontwikkeling van een deel van het plangebied.

7.2.1.2 Bedrijfs- en industriegronden Bedrijfsverplaatsing Boogert (Oosterland) De ontwikkelaar heeft als gevolg van de veranderende woningmarkt zijn bouwplan voor de resterende zes woningen aan de Stove aangepast binnen de uitgangspunten van de samenwerkingsovereenkomst en woonvisie. De nieuwe levensloop geschikte woningen zijn in 2015 in verkoop gebracht. Vermoedelijk sluit de grondexploitatie in 2017 met een klein positief resultaat. Bedrijventerrein (Bruinisse) Vijf bedrijven, waaronder drie visserijbedrijven (voor de opslag van MZI’s) hebben zich op het laats uit te geven deel van het bedrijventerrein gevestigd. De uitgifte verloopt minder voorspoedig dan gedacht. In de herziening van de grondexploitatie gaan we er vanuit de grondexploitatie in 2020 af te ronden. Per 1 januari 2015 was er nog ongeveer 18.600 m2 bouwgrond beschikbaar. Het geprognosticeerde positieve resultaat uit de grondexploitatie bedraagt ongeveer € 0,6 mln. (contante waarde per 1-1-2016). Business Park NW (Zierikzee) Business Park NW Zierikzee is vooralsnog uitsluitend bestemd voor de realisatie van kantoren. De primaire doelgroep voor vestiging op deze kantorenlocatie zijn gevestigde ondernemers binnen de gemeente die nieuwe huisvesting zoeken of op dit moment op een minder geschikte locaties zijn gevestigd. De huidige economische situatie brengt een aanzienlijke spanning op de verhuurmarkt van bestaand (kantoor)vastgoed met zich mee. De huurprijs voor bestaand vastgoed ligt de laatste jaren lager dan de kost-/huurprijs van nieuw vastgoed. Bedrijven zijn veel kritischer geworden naar hun huisvestingslasten, waardoor de lagere huurprijzen voor bestaand vastgoed een te grote concurrent zijn geworden voor nieuw (kantoor)vastgoed. Voor de komende jaren moeten we in de uitgifte van bedrijfsgrond voor kantoren met dit nieuwe risico rekening houden. Mocht de vraag naar kantoren niet meer aantrekken dan overwegen we het niet ingevulde deel van het plangebied een dubbelbestemming te geven zodat het ontwikkeld en ingevuld kan worden door een ondernemer die aan de nieuwe Ontsluitingsweg-Zuid een kwalitatieve invulling en uitstraling voorziet voor zijn bedrijfshuisvesting. Business Park ZO / Centrum (Zierikzee) De economische situatie maakt dat veel bedrijven het besluit om zich ergens nieuw te vestigen tot betere tijden uitstellen. De in het ontwikkelingsplan benoemde doelgroep, dat het Business Park zich voornamelijk richt op verplaatsing van al op Schouwen-Duiveland gevestigde bedrijven, vraagt bij de invulling om een actieve begeleiding en sturing op de huisvesting van ondernemers. Zowel op de nieuwe als de te verlaten locatie. Ondanks de stagnerende markt van de afgelopen jaren lopen er op dit moment gesprekken met verschillende kandidaten. Wij verwachten dat het resultaat van deze gesprekken, welke in een aantal gevallen hebben geresulteerd in getekende uitgangspuntennotities, eind 2015 / begin 2016 leiden tot verkoop van één of meerdere bouwkavels.

138

De tijd van eenvoudig uitgeven van bouwgrond voor bedrijfsvestiging is voorbij. De invulling van de nieuwe bedrijfsterreinen vraagt om intensief overleg met de bedrijven om voor hem of haar het juiste maatwerk te leveren. De grootste kans voor vestiging betreft verplaatsing van bedrijven die in een herstructureringsgebied zijn gevestigd, dan wel synergie van vestiging van elkaar ondersteunende bedrijvigheid naast elkaar zoeken. Boerenweg (Zierikzee) Op basis van de bepalingen in de verkoopovereenkomst hebben wij na een periode van 10 jaar en geen zicht op bebouwing ruim 1.000 m2 bedrijfsgrond teruggekocht. Deze bedrijfsgrond behouden wij strategisch in voorraad voor een eventuele bedrijfsverplaatsing die voortkomt uit een mogelijke herontwikkeling van het bedrijventerrein Haringvlietplein. Straalweg II (Zierikzee) De uitgifte van de bouwgrond loopt achter op de verwachtingen. In 2015 is toch de eerste kavel bouwgrond verkocht. De forse verlaging van de grondprijs heeft tot op heden niet geresulteerd in de uitgifte van bouwgrond. Een prijsverlaging blijkt niet het instrument te zijn om bedrijven naar Zierikzee te halen. Anders dan bij woningbouw blijkt dat de grondkosten een minder belangrijke factor zijn bij de investering in een nieuwbouwplan.

7.2.1.3 Recreatiegronden Compensatielocatie Zoomgebied (Renesse) Door tegenvallende verkopen verloopt de uitgifte van de grond langer dan verwacht. We verwachten op korte termijn daarom geen gronduitgifte. De voortzetting van afspraken met de betrokken contractpartij nemen we in heroverweging. Afzet bouwgrond 2015 – 2019 in exploitatie genomen plannen Meerjarig zien de productiecijfers (actieve grondexploitatie) er als volgt uit:

2015

2016

2017

2018

2019

35

33

41

11

24

16.800

13.900

12.900

21.500

16.100

17.600

26.200

Afzet Aantal bouwkavels (woningen) Bedrijfsterreinen in m2 Recreatie in m2 Omzet (bedragen in € mln.) Woningbouw

€ 2,1

€ 2,2

€ 2,1

€ 1,0

€ 1,1

Bedrijfsterreinen / recreatie

€ 1,6

€ 1,3

€ 1,3

€ 2,5

€ 1,2

In het meerjarenperspectief van de productiecijfers hebben we de nog niet in exploitatie genomen plannen niet meegenomen. Het is nog niet duidelijk wanneer deze in exploitatie worden genomen. 7.2.2 Gronden nog niet in exploitatie Er waren op 1 januari 2015 zeven plannen in (afwachting tot) ontwikkeling met een totale boekwaarde van € 3,7 mln. De boekwaarde op 1 januari 2016 bedraagt circa € 3,6 mln.

139

Onderstaande overzichten geven achtereenvolgens het verloop van de boekwaarde weer over 2015 en 2016.

Niet in exploitatie

Boekwaarde 01/01/2015

Rente

Haringvlietplein Zierikzee

€

-322.212

T Sas (Zierikzee)

€

-1.129.152

Julianastraat (Burgh-Haamstede)

€

-52.919

Terrein Huis van Nassau (Zierikzee)

€

-238.199

€

-5.955

Bannink II (Zierikzee)

€

-131.086

€

-3.277

CL Zoomgebied 2e fase (Renesse)

€

-737.131

CL Brouwersdamaanzet (Scharendijke)

€

-1.059.070

Totaal niet in exploitatie

€

-3.669.769

Niet in exploitatie


Haringvlietplein Zierikzee

€

-334.751

Platteweg/Groeneweegje (Zierikzee)

€

-1.073.890

Terrein Huis van Nassau (Zierikzee)

€

Bannink II (Zierikzee)

€

-8.055

€ -24.358

€ -41.645

Rente €

Vermeerdering Vermindering € €

€

-66.984

€

62.500

€

-334.751

-75.207

€

154.827

€

-1.073.890

€

52.919

€

-0

€

5.955

€

-238.299

€

-134.363

-100

€

307

€

-736.824

€

-10.000

€

12.985

€

-1.056.085

€

-152.291

€

289.493

€

-3.574.212

Vermeerdering Vermindering

-8.369

€

-104.017

€ -26.847

€

-25.000

-238.299

€

-5.957

€

-102

€

-134.363

€

-3.359

CL Zoomgebied 2e fase (Renesse)

€

-736.824

CL Brouwersdamaanzet (Scharendijke)

€

-1.056.085

Totaal niet in exploitatie

€

-3.574.212

€ -44.533


€

-129.119

€

€

63.750

5.957

Boekwaarde 31/12/2016 €

-383.387

€

-1.125.737

€

-238.401

€

-137.722

€

-736.824

€

13.157

€

-1.042.928

€

82.864

€

-3.665.000

De boekwaarde ’t Sas te Zierikzee is in 2015 gesplitst in de investeringen (infrastructuur) en bouwgrondexploitaties zoals benoemd in het Masterplan ’t Sas. Voor de bouwgrondexploitatie betreft dit enkel de locatie Platteweg/Groeneweegje Zierikzee. Door de splitsing neemt de boekwaarde iets af. In 2015 is de locatie Bernhardstraat te Burgh-Haamstede in exploitatie genomen.

7.2.2.1 Woningbouw Bernhardstraat (Burgh-Haamstede) Na het doorlopen van de planologische procedure voor de ontwikkeling en realisatie van het burgerinitiatief BIEB (Bouwen In Eigen Beheer) is het plan in 2015 vanuit de niet in exploitatie genomen gronden in exploitatie genomen.

7.2.2.2 Bedrijfs- en industriegronden /voorzieningen Haringvlietplein (Zierikzee) Na een grondige inventarisatie naar wensen en mogelijkheden onder eigenaren en gebruikers, ontwikkelaars, beleggers en potentieel geïnteresseerde retailers binnen en buiten de gemeentegrenzen is de structuurvisie voor de herstructurering van het bedrijventerrein Haringvlietplein op 28 mei 2015 vastgesteld.

140

Na kennisneming van de eerste financiële verkenning en een voorstel voor een ontwikkelstrategie wordt, samen met de gevestigde eigenaren en potentiele eindgebruikers in de ontwikkelvisie beoordeeld of een herontwikkeling financieel haalbaar is. Haringvlietplein 2, de voormalige bibliotheek, is voor een periode van 5 jaar verhuurd aan de retail-formule Action. Haringvlietplein 4 is met tussenkomst van de gemeente, in acht genomen de Wet Voorkeursrecht Gemeente, verkocht aan Fietsen Outlet Zeeland. Een tweetal grootwinkelbedrijven die passen binnen voornoemde structuurvisie. Een volgende stap is het onderzoek om één of meerdere supermarkten/foodbedrijven die al in Zierikzee zijn gevestigd te concentreren in de eerste fase van het eindbeeld van de herontwikkelingsopgave. Hierdoor kunnen enerzijds de ondernemers hun wensen tot schaalvergroting realiseren en anderzijds de consumenten, inwoners en toeristen, faciliteren door het aanbieden van een betere bereikbaarheid en parkeerfaciliteit. Sas (Zierikzee) Met de vaststelling van het Masterplan Zicht op ‘t Sas (visie) op 28 maart 2015 heeft de raad op hoofdlijnen het kader voor de herontwikkeling vastgesteld. De richting voor het ruimtelijk ambitieniveau is hiermee bepaald. Hierbij is het ambitieniveau vertaald aan de hand van het bijbehorend financieel kader, te weten de ontwikkelrichting volgens het realistische scenario. De deelprojecten binnen het Masterplan die op korte termijn ter hand kunnen worden genomen betreffen voornamelijk investeringswerken, te weten de parkeervoorziening Stadsentree Havenpoort en de Ontsluitingsweg-Zuid fase III. Daarnaast voorziet het Masterplan in een beoogde grondexploitatie, zijnde de nog niet in exploitatie genomen gronden Groeneweegje/Platteweg. In 2015 is de boekwaarde Sas gecorrigeerd voor de kosten die betrekking hebben op de genoemde investeringen. De boekwaarde die resteert, heeft betrekking op de beoogde bouwgrondexploitatie Groeneweegje/Platteweg. Met de aankoop van het landbouwperceel en opstallen aan de Platteweg geven we ruimte het bedrijventerrein Groeneweegje/Platteweg te herstructureren. Dit conform de samen met de provincie Zeeland geformuleerde opgave tot revitaliseren/herprofileren van bedrijventerreinen zodat de leefbaarheid voor de bedrijven en omgeving ‘nieuw leven’ in wordt geblazen. Met de bestemming van het aangekochte perceel en opstal faciliteren we een mogelijke invulling voor bedrijven die willen profiteren van de ligging aan de nieuwe Ontsluitingsweg-Zuid die de zuidkant van de stad Zierikzee optimaal verbindt naar het centrum en de overige bedrijventerreinen. Achterterrein Huis Van Nassau (Zierikzee) Door een toenemende druk op de detailhandel, als gevolg van onder andere stijgende internetverkopen, ontstaat er in alle binnensteden van het land, ook in Zierikzee, een toenemende leegstand in de winkelstraten. De binnenstad is steeds meer een verblijfplek voor funshoppen, horeca en entertainment. De verwachting is dat het kernwinkelgebied als gevolg van deze verandering de komende jaren verder inkrimpt. De vraag ligt voor ‘hoe in te spelen op deze ontwikkelingen’. Samen met lokale retailers en vastgoedeigenaren gaan we op zoek naar een antwoord op deze vraag. Als onderdeel van deze opgave maken we een aantal ontwikkelingsscenario’s voor het gebied tussen het tijdelijke parkeerterrein achter het Huis van Nassau, de Lange Nobelstraat en het centrum (Mol). Deze scenario’s moeten inzicht geven in de mogelijke ruimtelijke en functionele ontwikkeling van dit gebied op de lange termijn. Vooral de koppeling tussen het parkeerterrein en het centrum, de looproutes, de verkeersafwikkeling maar ook de functionele invulling van het gebied komen in de schetsen aan bod. Bannink II (Zierikzee) In 2013 is besloten de ontwikkelingen rondom passend onderwijs af te wachten, teneinde de gevolgen daarvan te kunnen betrekken in de keuzes voor het plan voor het nieuwe schoolcomplex voor de Beatrixschool, De Meie en de gymzaal. In het collegeprogramma is een onderzoek opgenomen naar mogelijk alternatieve locaties voor de huisvesting van De Meie en de

141

Beatrixschool. De uitkomsten van dat onderzoek wachten we af, teneinde te bepalen of het project voor nieuwbouw op deze locatie doorgaat of niet.

7.2.2.3 Recreatiegronden Compensatielocatie Zoomgebied fase 2 (Renesse) In het kader van de herstructurering verblijfsrecreatie beschikt de gemeente over ongeveer 81.400 m2 nog niet in exploitatie genomen grond aan de Lagezoom te Renesse. Compensatielocatie Brouwersdamaanzet (Scharendijke) Aan de Rampweg te Ellemeet beschikt de gemeente over ongeveer 117.900 m2 nog niet in exploitatie genomen grond voor de herstructurering van verblijfsrecreatie. Uitgifte van deze gronden ten behoeve van de herstructureringsopgave is in onderzoek.

7.3

Een onderbouwing van de winstneming

Tussentijdse winst Indien bij een herziening van een grondexploitatie blijkt dat het positieve saldo op einddatum groter is dan € 100.000 bekijken we op welk moment binnen de exploitatie een tussentijdse winst genomen kan worden. Deze winst voegen we toe aan de algemene reserve Ontwikkelingsbedrijf. Tussentijdse winstneming passen we alleen toe indien:  de laatste herziening van de grondexploitatie maximaal 1 jaar oud is en de nog te maken kosten daarom zijn te voorzien;  uit de grondexploitatie blijkt dat het positieve saldo op einddatum minimaal € 100.000 bedraagt;  uit de grondexploitatie blijkt dat, nadat er tussentijdse winst is genomen, er voldoende middelen beschikbaar blijven voor de nog te maken kosten;  minimaal 80% van de gronden binnen (een fase van) van een bestemmingsplan zijn verkocht;  de restant looptijd van (een fase van) het plan nog maximaal drie jaar bedraagt. Een tussentijdse winstneming bedraagt minimaal € 50.000 en wordt afgerond op € 10.000. Geprognosticeerd verlies Volgens het Besluit Begroten en Verantwoorden dient een geprognosticeerd verlies binnen een grondexploitatie afgeboekt te worden of dient er voor het verlies een voorziening getroffen te worden ten laste van de algemene reserve Ontwikkelingsbedrijf. Wij treffen geen voorzieningen maar boeken een geprognosticeerde verlies groter dan € 10.000 contante waarde gelijk af ten laste van de algemene reserve Ontwikkelingsbedrijf. Uit onderstaande tabel blijkt op welke momenten er middelen vrijkomen uit de grondexploitaties of verliezen worden genomen. Plan D’Heule II Hogezoom Riekusweel IV Molenweg Lijnzaad Bernhardstraat Buijse

2015 Winstneming Afsluiten Afsluiten Winstneming Afsluiten Winstneming Afsluiten Afsluiten Winstneming Afsluiten Winstneming Afsluiten

440.000 230.000 11.200 100.000 200.000

2016

2017

400.000

300.000

120.000

2018

2019

29.200 257.300 6.800

14.200 14.600 9.900

142

Plan Vuuf Gemeten Brouwerijstraat Pauwstraat Duinoord Oostkenshil Boogert Bedr. terr. Bruinisse Boerenweg Comp. Zoomgebied Totaal

Winstneming Afsluiten Afsluiten Afsluiten Winstneming Afsluiten Winstneming Afsluiten Winstneming

2015

2016

150.000

125.000

200.000

2017

2018

41.500

40.600

17.700

61.500 150.000

16.800

Afsluiten Afsluiten

400.000

26.000 1.331.200

2019

676.900

384.300

200.000

532.500 1.250.300

452.100

De resultaten uit de grondexploitatie worden toegevoegd of onttrokken aan de algemene reserve Ontwikkelingsbedrijf. De resultaten vanuit de grondexploitaties die voortvloeien uit de Regiovisie Schouwen-West (Hogezoom en Compensatielocatie Zoomgebied) worden toegevoegd of onttrokken aan de bestemmingsreserve Regiovisie.

7.4

De beleidsuitgangspunten voor de reserves voor grondzaken

Algemene reserve OWB De algemene reserve OWB vormen we voor verschillende doelen: a). als financieel weerstandsvermogen voor het opvangen van onvoorziene tegenvallers in de exploitatie van bouwgrond. De reserve wordt gevoed door tussentijdse winstnemingen vanuit lopende grondexploitaties en exploitatieoverschotten van afgewikkelde plannen. Eventueel nadelige exploitatieresultaten worden ten laste van de reserve gebracht voor zover hiervoor nog geen voorziening is getroffen. b). als buffer voor het opvangen van een eventueel onrendabel deel van een strategische (grond)aankoop. Het betreft aankopen waarbij het risico bestaat dat de gronden mogelijk niet voor het beoogde doel in exploitatie kunnen worden genomen en risicovol zijn. c). als egalisatiefunctie voor de resultaten uit de exploitatie van gemeentelijk onroerende goed. De hoogte van de algemene reserve OWB voor het opvangen van tegenvallers binnen de grondexploitatie zoals genoemd onder a). is bepaald op 5% van “de omzet van de bouwgrondexploitatie per ultimo van enig jaar”. Onder de omzet zoals genoemd in de vorige zin wordt uitgegaan van de boekwaarde per ultimo van enig jaar te vermeerderen met de nog te verwachten kosten. De hoogte van de algemene reserve OWB voor de doelen als benoemd onder b). en c). bedraagt maximaal € 3,2 mln. Een hoger bedrag dan hiervoor genoemd wordt toegevoegd aan de algemene reserve van de gemeente Schouwen-Duiveland. Stand per 01-01-2015 algemene reserve OWB Toevoegingen 2015:  Tussentijdse winstnemingen  Afsluiting exploitatie Lijnzaad  Saldo verkoop, (erf)pacht, verhuur e.d. van gronden (o.a. de verkoop van groenstroken) totaal toevoegingen 2015 Onttrekkingen 2015:  Stadsentree Zierikzee

€ 2.265.100 € 1.320.000 € 11.200 €

178.500 +

€

142.500

€ 1.509.700 +

143

 Saldo exploitatie vastgoed  Saldo grondzaken algemeen totaal onttrekkingen 2015

€ €

135.300 89.800 -/-

€

367.600 -/-

Overheveling naar Algemene Reserve gemeente Schouwen-Duiveland € 0 -/Stand per 01-01-2016 algemene reserve OWB € 3.407.200 Berekening benodigde reserve per ultimo 2015: Boekwaarde € 11.864.100 Verwachte lasten € 12.093.900 + Totale “Omzet” € 23.958.000

5% =

Totaal maximale saldo per 31-12-2015

€ 1.197.900 € 3.200.000 + € 4.397.900

Stand per 01-01-2016 algemene reserve OWB

€ 3.407.200

Toevoegingen 2016:  Tussentijdse winstnemingen  Afsluiting Pauwstraat en Molenweg totaal toevoegingen 2016

€ €

645.000 31.900 +

Onttrekkingen 2016:  Saldo exploitatie vastgoed  Saldo verkoop, (erf)pacht, verhuur van gronden  Saldo grondzaken algemeen totaal onttrekkingen 2016

€ € €

126.000 180.200 115.600 -/-

€

676.900 +

€

421.800 -/-

Overheveling naar Algemene Reserve gemeente Schouwen-Duiveland € 0 -/Stand per 01-01-2017 algemene reserve OWB € 3.662.300 Berekening benodigde reserve per ultimo 2016: Boekwaarde € 9.750.200 Verwachte lasten € 10.795.800 + Totale “Omzet” € 20.546.000

5% =

Totaal maximaal saldo per 31-12-2016

€ 1.027.300 € 3.200.000 + € 4.227.300

Stand per 01-01-2017 algemene reserve OWB

€ 3.662.300

Uit het financiële overzicht blijkt dat de maximale grens voor de algemene reserve OWB in 2015 en 2016 niet wordt overschreden zodat er geen bedrag wordt overgeheveld naar de algemene reserve van het concern. Gezien de huidige grondexploitatieprognoses en bij gelijkblijvende opbrengstverwachtingen is het niet noodzakelijk een bedrag vanuit de algemene reserve van het concern over te hevelen naar de algemene reserve OWB. Reserve bovenwijkse voorzieningen De reserve bovenwijkse voorzieningen dient ter realisatie van infrastructurele werken met een bestemmingsplan overschrijdende betekenis. De voeding van de reserve vindt plaats door het storten van een vast bedrag per verkochte m2 bouwgrond. Met de inwerkingtreding van de Wet ruimtelijke ordening zijn aan bovenwijkse voorzieningen toetsingscriteria geïntroduceerd. Als gevolg hiervan is toerekening door middel van een vaste bijdrage per verkochte vierkante meter bouwgrond niet meer mogelijk. Als profijt en toerekenbaarheid van een bovenwijkse voorziening is aangetoond, dient de toerekening te geschieden op basis van proportionaliteit. De wijze waarop wij kostenverhalen aan bovenwijkse voorzieningen is vastgelegd in de nota kostenverhaal Schouwen-Duiveland.

144

De bestaande grondexploitaties waarvoor de bijdrage aan de reserve bovenwijkse voorzieningen op een vast bedrag is berekend, blijft gehandhaafd. Voor grondexploitaties voor nieuwe (bestemmings)plannen passen we de systematiek van toerekening uit de nota kostenverhaal toe. Een onttrekking ten laste van de grondexploitatie aan de reserve bovenwijkse voorzieningen waarbij niet aangetoond kan worden dat er sprake is van profijt of toerekenbaarheid wordt gezien als een tussentijdse winstneming. Deze kan daarom niet eerder genomen worden dan nadat er sprake is van winst binnen een grondexploitatie. Voor de toevoeging aan de reserve gebruiken we daarom in die gevallen de criteria zoals die eveneens gelden voor het nemen van tussentijdse winst. Indien er geen sprake is van “gerealiseerde winst” schuift de onttrekking aan de grondexploitatie ten behoeve van de reserve bovenwijkse voorzieningen door naar het moment wanneer wel aan de criteria wordt voldaan. Stand per 01-01-2015 Toevoegingen 2015: Rente 2015 Grondexploitaties Verwachte onttrekkingen 2015 Vermoedelijke stand per 31-12-2015

€

275.200

€ € € €

5.500 + 22.000 65.200 -/237.500

Toevoegingen 2016: Rente 2016 Grondexploitaties Vermoedelijke stand per 31-12-2016

€ € €

4.700 + 26.200 + 268.400

Weerstandsvermogen De vermogenspositie van de grondexploitatie wordt uitgedrukt in het begrip “weerstandsvermogen”. De algemene reserve OWB dient mede als buffer voor het opvangen van eventuele nadelige plansaldi. Hierbij kunnen zich meerdere risico’s voordoen waarvan de hoogte, evenmin als het moment waarop zij zich naar verwachting kunnen aandienen, nu nog niet is in te schatten. Daarbij kan gedacht worden aan:  Ontwikkelingen op de onroerend goed markt: De vraag naar bouwgrond en woningen is de laatste tijd enorm afgenomen vanwege de economische situatie. Vanaf 2015 is er een verbetering zichtbaar in zowel de uitgifte van bouwgrond voor woningbouw als bedrijvigheid. In de grondexploitaties is rekening gehouden met een voorzichtige planning in (uitgifte)fasering. Daarnaast is er rekening mee gehouden dat de verkoopprijs van bouwgrond de komende jaren niet of nauwelijks stijgen. De grote risico’s in afzet liggen vooral bij de grondexploitaties waar nog grote voorraden bouwgrond liggen. Het gaat om Poortambacht 11 te Zierikzee, Oostkenshil te Oosterland, het Business Park en Straalweg II te Zierikzee.  Prijsontwikkelingen De huidige marktsituatie kan resulteren in een daling van de grondprijzen. Om de gevolgen van een opbrengstdaling inzichtelijk te maken zijn de grondexploitaties doorberekend met een opbrengstdaling van 10% en 20%. Hieruit blijkt dat het positief geraamde resultaat van de in exploitatie genomen plannen afneemt met € 2,0 (10%) en € 4,1 mln. (20%), zie paragraaf 7.2. Bij een daling in de opbrengsten wordt het verlies voor de negatief sluitende grondexploitaties gedekt uit de algemene reserve Ontwikkelingsbedrijf. In het geval van een opbrengstdaling met 10% dient dekking gevonden te worden voor een te nemen verlies van € 0,4 mln. en bij een opbrengstdaling van 20% € 1,5 mln. Op grond van de prognose voor 2015 verwachten wij een dergelijk verlies volledig te kunnen dekken uit de algemene reserve ontwikkelingsbedrijf.  Renteontwikkeling: Renteverliezen maken een substantiële kostenpost uit. Door het verlengen van doorlooptijden, vanwege de economische situatie, nemen de rentelasten toe. De rentestand is momenteel laag.

145

Bij een rentestijging in de toekomst nemen de rentelasten toe. Onderzocht wordt in hoeverre het mogelijk is het renterisico binnen de grondexploitatie te verkleinen door voor een langere periode een vast percentage te hanteren.  Wetgeving en procedures: De trage voortgang van RO procedures die worden veroorzaakt door externe (wetgeving / bezwarenprocedures e.d.) en interne oorzaken (capaciteit en prioritering).

146

Paragraaf Demografische Ontwikkeling

8

Demografische veranderingen Een groot aantal gebieden in Nederland heeft nu en in de komende decennia te maken met demografische veranderingen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties adviseert gemeenten die met bevolkings- en huishoudensdaling te maken hebben hieraan in de begroting en jaarrekening een aparte paragraaf te wijden. Ook de gemeente SchouwenDuiveland heeft te maken met demografische veranderingen. Op dit moment wonen er 33.731 mensen op Schouwen-Duiveland. In 2040 zijn dat naar verwachting nog 28.276. Met name na 2020 daalt het aantal inwoners relatief sterk. Daarnaast worden mensen ouder en er worden minder kinderen geboren. De komende 6 jaar is er wel nog een toename van het aantal huishoudens. Dit heeft vooral te maken met de stijging van het aantal ouderen en van het aantal eenoudergezinnen. Na een aantal jaren van stabilisatie zal vanaf 2022 ook het aantal huishoudens afnemen. Recent speelt landelijk een sterke toename van het aantal asielzoekers en statushouders. Deze ontwikkeling kan invloed hebben op de hiervoor geschetste demografische ontwikkeling. Vooralsnog zijn er geen gegevens beschikbaar om hierover onderbouwde aannames voor op te nemen. Deze ontwikkelingen zijn van grote invloed op wonen, werken en leven op SchouwenDuiveland. Voor verschillende voorzieningen zal minder draagkracht zijn, de accenten op doelgroepen zullen veranderen. De woningvoorraad zal er anders uit gaan zien en ook sociale verbindingen veranderen. Volgens de huidige normen zal dat ook een dalend effect hebben op de bijdrage die de gemeente ontvangt uit het gemeentefonds. Anderzijds biedt het ook kansen om nieuwe accenten te leggen die beter aansluiten bij de veranderende maatschappelijke ontwikkelingen. Bijvoorbeeld een kwaliteitsslag in de woningvoorraad, onderwijsvoorzieningen die beter zijn toegesneden op eisen die het onderwijs heden stelt, voorzieningen die beter aansluiten bij een zelfredzame samenleving. Het is de taak van de gemeente om op deze veranderingen te anticiperen. Anticiperen op de veranderende demografische samenstelling betekent niet investeren in groei, maar investeren in kwaliteit, innovatie, samenwerking en nieuwe verdienmodellen op elk gebied van onze samenleving. Het betekent investeren in een gemeente waar het aantrekkelijk wonen, werken en verblijven is voor de inwoners van Schouwen-Duiveland en iedereen die zich er wil vestigen. Deze paragraaf biedt de mogelijkheid om op meer integrale wijze stil te staan bij de aanpak van de gevolgen van demografische ontwikkelingen.

147

Geprognotiseerde bevolkingsontwikkeling Schouwen-Duiveland 2015 – 2040

Geprognotiseerde huishoudensontwikkeling Schouwen-Duiveland 2015 - 2040

148

Wat gaan we daarvoor doen Anticipeerregio Met het Tij van de Toekomst heeft de gemeente een strategische visie die inspeelt op de demografische veranderingen en richting geeft aan nieuw beleid. Eind 2014 heeft het kabinet formeel 12 anticipeerregio’s aangewezen. Dit zijn regio’s die in de periode tot 2040 een geprognotiseerde bevolkingsdaling kennen van minimaal 2,5%. Op basis van dit uitgangspunt is Schouwen-Duiveland wederom aangewezen als anticipeerregio. Dit betekent dat we samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken, de provincie en Zeeuws-Vlaanderen een nieuwe samenwerkingsagenda uitvoeren. We werken samen in de P10, met de VNG en in de landelijke werkgroep anticipeerregio’s om van elkaar te leren en om ervaren problematiek van de plattelandsgemeenten te agenderen bij het rijk. In dit verband voeren we de pilot Leren door Anticiperen met projecten en verkenningen naar voorzieningen, vitale stadcentra en de gevolgen van de demografische ontwikkeling voor de agrarische functie. Wonen In 2012 is gestart met de actuele woonvisie, die in 2013 met het actieprogramma is vastgesteld. De voornaamste conclusies waren dat tot 2022 nog een zeer beperkte toename van de woningvoorraad nodig is. De verwachte toename voor de eigen behoefte wordt geschat op maximaal 450. Daarnaast is er een capaciteit van 200 woningen voor nieuwe vestigers. Tegelijkertijd is het nodig om de te grote plancapaciteit aan te pakken. Om na te gaan of de gehanteerde uitgangspunten en conclusies uit de woonvisie nog actueel zijn en aansluiten bij de huidige marktsituatie, actualiseren we naast de jaarlijkse actualisatie van het actieprogramma in 2016 ook de woonvisie. Voorzieningen/leefbaarheid De verandering van bevolkingssamenstelling heeft gevolgen voor de sociale structuur van kernen en het gebruik van voorzieningen. Dit heeft enerzijds betrekking op de vraag naar, c.q. het ontwikkelen van nieuwe activiteiten. Anderzijds brengen andere activiteiten verandering in de vraag naar ruimtes en accommodaties met zich. Om hierop in te spelen zijn we bezig met het opstellen van een voorzieningenbeleid. In 2016 zal daarover worden besloten. Onderwijs De afname van het aantal schoolgaande jongeren leidt tot een overcapaciteit van onderwijsaccommodaties. Het schooljaar 2015-2016 zullen drie accommodaties teruggegeven worden aan de gemeente. Naast kwantitatieve verandering zijn er ook kwalitatieve veranderingen in het onderwijs. We passen het Integraal Huisvestingplan voor het primair onderwijs aan aan de actuele kwantitatieve en kwalitatieve behoefte. In het eerste kwartaal van 2016 presenteren we de resultaten.

149

Leerlingenprognoses

Financiën Veel gemeenten hebben inmiddels een paragraaf demografische ontwikkeling in de begroting opgenomen. Slechts enkele gemeenten zijn erin geslaagd om de financiële consequenties concreet in beeld te krijgen. In 2016 zullen we een eerste verkenning uitvoeren naar de financiële consequenties voor Schouwen-Duiveland.

150

Toelichting op de financiële positie Inleiding De wijze waarop wij zijn gekomen tot een sluitende meerjarenbegroting komt terug in dit onderdeel van de programmabegroting. We behandelen de budgettaire ruimte en de te honoreren prioriteiten. Daarnaast behandelen we hier kort nog enkele andere onderwerpen die relevant zijn voor u om een integrale afweging te kunnen maken op zowel de korte als de langere termijn. Aan de orde komen onder andere:  vervangingsinvesteringen  toegepaste loon- en prijsstijging  financiering  inzicht in toevoegingen en onttrekkingen aan reserves en voorzieningen  de jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume  provinciaal toezicht.

Ontwikkeling budgettaire ruimte 2016-2019 Via het raadsvoorstel over de Meicirculaire 2015 bent u geïnformeerd over de te verwachten stand van de budgettaire ruimte 2016-2019. Na dit raadsvoorstel zijn er nog enkele besluiten met structurele consequenties gemuteerd op de budgettaire ruimte en zijn er vanuit het begrotingsproces nog enkele aanpassingen op de budgettaire ruimte verwerkt. De invloed op de budgettaire ruimte is hieronder weergegeven (x € 1.000). 2016 Budgettaire ruimte Meicirculaire 2015 Wijzigingen in budgettaire ruimte na behandeling Meicirculaire 2015 Budgettaire ruimte programmabegroting 2016-2019 vóór uitbreidingsinvesteringen/nieuw beleid 2016-2019

-8

2017 -348

2018 -418

2019 -426

695

533

844

947

687

185

426

521

In de volgende tabel maken we de grootste afwijkingen tussen de geprognotiseerde en de werkelijke budgettaire ruimte inzichtelijk (x € 1.000). 2016 Lagere indexeringskosten dan begroot bij kadernota Voordeel bijstelling personeelsbudgetten Voordeel financiële managementrapportage 2015-1 Afschrijvingslasten Budgettair neutraal maken parkeren, riolering, reiniging en bouwgrond Overige verschillen Totaal

2017

2018

2019

18

15

136

261

471

472

470

514

101

86

142

150

130

80

81

-35

-43

-58

75

132

18 695

-62 533

-60 844

-75 947

151

Toelichting op de grootste afwijkingen: Lagere indexeringskosten: Via de Kadernota 2016-2019 is het besluit genomen vanaf 2018 de taakstellende bezuiniging op gemeenschappelijke regelingen conform de VZG richtlijn 2016 los te laten en de inflatiecorrectie voorlopig mee te laten lopen met de inflatiecorrectie die we op onze eigen gemeentelijke begroting toepassen. In de budgettaire consequenties hiervan is abusievelijk rekening gehouden met indexeringen op de bijdrage aan de VRZ en het SWVO voor de huishoudelijke hulp. Hier gelden echter andere afspraken voor, waardoor deze indexeringslasten ten onrechte in de Kadernota waren opgevoerd. Voordeel bijstelling personeelsbudgetten: Dit jaar hebben we uitgebreid aandacht besteed aan de toegestane personeelsformatie, met name daar waar sprake was van een afwijking met de werkelijke formatie. Daarbij zijn enkele personeelsbudgetten zoals overwerk, opleiding en bijeenkomsten meegenomen. Deze actie, die op een kritische en op zorgvuldige wijze is doorlopen, resulteert in een positief resultaat op de budgettaire ruimte.

Uitbreidingsinvesteringen en nieuw beleid Voor wat betreft de uitbreidingsinvesteringen en het nieuw beleid 2016-2019 heeft u via de Kadernota besloten dat uw prioriteitsstelling in het uitvoeringsprogramma strategische visie 2016-2019 de basis vormt voor de verwerking van de projecten en activiteiten in de programmabegroting. Deze begroting bevat diverse voorstellen voor het honoreren van zogenaamde prioriteiten (uitbreidingsinvesteringen / nieuw beleid). Een totaaloverzicht van de te honoreren prioriteiten, uitgesplitst naar de programmeringslijst uitvoeringsprogramma strategische visie en overige prioriteiten, vindt u achter in deze programmabegroting. Alle prioriteiten worden in beginsel gedekt ten laste van de budgettaire ruimte. Uitzonderingen hierop vormen de zaken die gedekt worden ten laste van reserves en / of voorzieningen. Binnen de algemene reserve is voor de uitvoering van de strategische visie een bedrag geoormerkt (oorspronkelijk groot € 12 miljoen). De opgevoerde prioriteiten hebben we getoetst aan de vastgestelde criteria voor de aanwending van dit geoormerkte bedrag voor het uitvoeringsprogramma strategische visie. Dit leidt tot het volgende dekkingsvoorstel (x € 1.000): 2016 Prioriteiten ten laste van de budgettaire ruimte Prioriteiten ten laste van voor strategische visie geoormerkt deel van de algemene reserve

2017

2018

2019

558

589

261

343

255

389

1.075

150

Na het verwerken van de financiële consequenties van de prioriteiten ziet de budgettaire ruimte er als volgt uit (x € 1.000).

Budgettaire ruimte Prioriteiten ten laste van de budgettaire ruimte Budgettaire ruimte na honorering prioriteiten

2016 687

2017 185

2018 426

2019 521

558

589

261

343

129

-404

165

178

Uit bovenstaand overzicht blijkt dat voor de jaren 2016, 2018 en 2019 sprake is van een positief saldo. Het jaar 2017 vertoont een negatief saldo. Voorgesteld wordt het voordelige saldo van 2016 toe te voegen aan de algemene reserve en het nadelige saldo van 2017 te dekken uit de

152

algemene reserve. Daarmee is voor de begrotingsperiode 2016 - 2019 sprake van een sluitende begroting. Om ook voor de jaren na deze meerjarenbegroting een sluitende meerjarenbegroting te kunnen voorzetten, wijzen wij u op de in de paragraaf weerstandvermogen en risicobeheersing beschreven risico’s. Onder andere loopt, zoals bij het voorstel voor de Meicirculaire gemeentefonds 2015 al is gemeld, de korting op het onderdeel apparaatskosten na 2019 verder op. Wat dat betreft is er de komende jaren nog werk aan de winkel om de begroting ook voor de toekomst sluitend te houden. Daarbij moet zowel gekeken worden naar verlaging van de uitgaven als de verhoging van de inkomsten. Hieronder vermelden wij welke mogelijkheden wij hiervoor zien en verkennen. Wat de verlaging van de uitgaven betreft blijven we via de weg van de geleidelijkheid doorgaan met ombuigen. Verder moet ook het lopende onderzoek naar de taken en de daarop volgende bestuurlijke keuzen hierin een bijdrage gaan leveren. Verder kan het nodig zijn de opgenomen prioriteiten te faseren dan wel te temporiseren, zodat de lasten over meer jaren gespreid worden. Wat de verhoging van de inkomsten betreft hebben we in de Kadernota een voorstel aangekondigd over de kostendekkendheid en -onderbouwing van leges. Het voornemen was dat op een zodanig tijdstip aan te bieden, dat de besluitvorming kon worden meegenomen in de begroting 2016 - 2019 en in de belastingvoorstellen voor 2016. Aan de hand van een eerste analyse is ons gebleken, dat over het geheel genomen de leges intussen vrijwel kostendekkend zijn. Door met name efficiencymaatregelen binnen de organisatie, waardoor het kostenniveau is verlaagd, is de ruimte, die er in 2013 nog was voor de verhoging van de leges, niet meer aanwezig. Zodra de analyse is afgerond informeren wij u definitief over de uitkomsten. Bij de verhoging van de inkomsten betrekken we ook de mogelijkheid van een verruiming van de precariobelasting met een heffing op kabels en leidingen. Daarvoor loopt momenteel een onderzoek, waarbij een extern bureau de juridische kaders inventariseert en de potentiële belastingopbrengst in kaart brengt. De uitkomsten van het onderzoek komen te laat beschikbaar om te betrekken bij deze begroting. In de Kadernota 2017 - 2020 komen we hierop terug.

Benutting Strategische Visie Zoals hierboven vermeld, stellen we - op grond van de vastgestelde criteria voor de aanwending van het geoormerkte bedrag binnen de algemene reserve voor de uitvoering van de strategische visie - voor een deel van de opgevoerde prioriteiten hieruit te dekken. Inhoudelijk en in een totaalbeeld is dit dekkingsvoorstel als volgt:

Stand reserve huidige begroting: Masterplan Sas * Masterplan Renesse Masterplan Bruinisse Overige plannen UP SV Amendementen Stand reserve begroting 2016-2019 e

(x € 1.000) 11.206 -1.118 -680 -944 -120 -125 8.219

* Besluitvorming hierover vindt plaats via de 2 Programmarapportage 2015

Overige relevante onderwerpen Vervangingsinvesteringen De actualiteit van de vervangingsinvesteringen is beoordeeld tijdens de begrotingsvoorbereiding. Uitgaven van € 5.000 en lager zijn rechtstreeks ten laste van de

153

exploitatie gebracht. De financiële consequenties van de vervangingsinvesteringen zijn als bestaand beleid verwerkt in de programmabegroting. Een overzicht met alle nieuwe en mutaties op vervangingsinvesteringen 2016-2019 vindt u achter in deze programmabegroting. Toegepaste loon- en prijsstijging Uit de volgende tabel blijkt hoe de gemeente is omgegaan met de loon- en prijsontwikkeling.

Percentage loonontwikkeling begroting Percentage prijsontwikkeling begroting

2016 2,3% 1,0%

2017 1,50% 1,50%

2018 1,50% 1,50%

2019 1,50% 1,50%

Toegepaste stijging belastingen en retributies In deze begroting is gerekend met een trendmatige verhoging van belastingen en retributies van 1,65% in 2016 en 1,50% per jaar vanaf 2017. Financiering De gemeente past het systeem van totaalfinanciering toe. Dit houdt in dat in principe niet voor iedere grote investering afzonderlijk een geldlening wordt afgesloten, maar dat de investering meeloopt in het totaal van de inkomende en uitgaande geldstromen van de gemeente. Dit wordt bewaakt via een liquiditeitenplanning. Zie ook de paragraaf Financiering. Inzicht in toevoegingen en onttrekkingen aan reserves en voorzieningen Voor het inzicht in de meerjarige toevoegingen en onttrekkingen aan reserves en voorzieningen verwijzen we u naar de overzichten verderop in deze begroting. De jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume Onder arbeidsrechtelijke verplichtingen worden verstaan de aanspraken op toekomstige uitkeringen door huidig dan wel voormalig personeel. Feitelijk heeft de gemeente SchouwenDuiveland een schuld aan hen. In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is het niet verplicht gesteld voorzieningen te treffen voor de arbeidskosten gerelateerde verplichtingen, zoals vakantiegeld, wachtgeld en wachtgeldpremies, omdat de lasten ieder jaar globaal gelijk zijn. Daarom worden de werkelijke lasten van arbeidskosten gerelateerde verplichtingen in de begroting/rekening meegenomen. Bij jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen waarvan de bedragen fluctueren, zoals pensioenen voor wethouders, is het wel verplicht gesteld om een voorziening te vormen. Provinciaal toezicht Jaarlijks geeft de provincie Zeeland als toezichthouder aan welke financiële uitgangspunten gemeenten mogen hanteren bij het opstellen van de begroting. Bij uw besluitvorming over de Kadernota 2016-2019 heeft u deze uitgangspunten betrokken. Aanvullend beoordeelt de provincie de begroting met toepassing van het Gemeenschappelijk Financieel toezichtkader “Kwestie van evenwicht”. Dit betekent dat de besluiten ook worden getoetst aan de begrippen structureel en reëel financieel evenwicht, waarbij de begroting en meerjarenraming leidend is voor het eindoordeel van de provincie. De gemeente Schouwen-Duiveland hanteert het criterium van duurzaam financieel evenwicht. Zoals u hiervoor ziet, presenteren we een meerjarig sluitende begroting.

154

Totaaloverzicht baten en lasten

155

Bedragen x € 1.000 Jaarrekening 2014 Programma 1 - Veiligheid en Integrale Handhaving

Lasten

Baten

Begroting 2015

Saldo

Lasten

Baten

Begroting 2016 Saldo

Lasten

Baten

Saldo

4.899

378

-4.521

4.552

95

-4.457

4.229

81

-4.148

2 - Verkeer en Openbare Ruimte

21.788

9.035

-12.753

23.456

9.285

-14.171

20.669

9.562

-11.107

3 - Lokale Economie en Recreatie

3.084

1.704

-1.380

6.932

1.706

-5.226

3.071

829

-2.242

4 - Onderwijs

4.155

287

-3.868

3.609

167

-3.442

3.095

172

-2.923

5 - Cultuur en Sport

6.894

1.150

-5.744

7.042

739

-6.303

6.890

704

-6.186

29.256

17.411

-11.845

40.417

10.807

-29.610

40.321

10.714

-29.607

6 - Soc. voorz. en maatsch. dienstverl. 7 - Milieu 8 - Bouwen aan Ruimte 10 - Bestuur Algemene Dekkingsmiddelen Geraamd totaal saldo baten en lasten

6.384

5.427

-957

7.164

6.265

-899

7.318

6.248

-1.070

11.011

11.275

264

8.144

6.128

-2.016

6.862

4.462

-2.400

3.563

609

-2.954

3.448

638

-2.810

3.432

644

-2.788

91.034

47.276

-43.758

104.764

35.830

-68.934

95.887

33.416

-62.471

4.608

51.398

46.790

4.436

64.397

59.961

3.767

64.899

61.132

95.642

98.674

3.032

109.200

100.227

-8.973

99.654

98.315

-1.339

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Programma 1 - Veiligheid en Integrale Handhaving 2 - Verkeer en Openbare Ruimte

689

234

-455

578

325

-253

433

388

-45


0

63

63

0

0

0

0

0

0

4 - Onderwijs

0

0

0

0

0

0

0

0

0

5 - Cultuur en Sport 6 - Soc. voorz. en maatsch. dienstverl. 7 - Milieu 8 - Bouwen aan Ruimte 10 - Bestuur Algemene Dekkingsmiddelen Totaal reserve Geraamd resultaat

4

186

182

4

196

192

4

166

162

-11

666

677

0

501

501

0

687

687

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1.089

772

-317

1.583

450

-1.133

751

469

-282 148

440

196

-244

54

353

299

53

201

7.933

6.228

-1.705

377

9.744

9.367

129

798

669

10.144

8.345

-1.799

2.596

11.569

8.973

1.370

2.709

1.339

105.786

107.019

1.233

111.796

111.796

0

101.024

101.024

0

156

Bedragen x € 1.000 Begroting 2017 Programma 1 - Veiligheid en Integrale Handhaving

Lasten

Baten


Lasten

Baten


Lasten

Baten

Saldo

4.131

81

-4.050

4.087

81

-4.006

4.079

81

-3.998


21.546

9.594

-11.952

21.991

9.759

-12.232

21.925

9.882

-12.043


3.031

813

-2.218

2.858

813

-2.045

2.964

813

-2.151

4 - Onderwijs

3.265

183

-3.082

3.168

175

-2.993

3.161

176

-2.985


6.786

704

-6.082

6.751

704

-6.047

6.660

704

-5.956

6 - Soc. voorz. en maatsch. dienstverl.

38.788

10.876

-27.912

38.356

10.898

-27.458

37.802

10.701

-27.101

7 - Milieu

7.330

6.266

-1.064

7.371

6.312

-1.059

7.382

6.327

-1.055

8 - Bouwen aan Ruimte

6.900

4.261

-2.639

6.480

4.248

-2.232

5.654

2.755

-2.899

10 - Bestuur Algemene Dekkingsmiddelen Geraamd totaal saldo baten en lasten

3.497

644

-2.853

3.477

644

-2.833

3.518

644

-2.874

95.274

33.422

-61.852

94.539

33.634

-60.905

93.145

32.083

-61.062

3.620

63.923

60.303

3.510

63.392

59.882

3.578

63.317

59.739

98.894

97.345

-1.549

98.049

97.026

-1.023

96.723

95.400

-1.323

Programma 1 - Veiligheid en Integrale Handhaving

0

0

0

0

0

0

0

0

0

294

1.016

722

288

429

141

280

843

563


0

0

0

0

0

0

0

0

0

4 - Onderwijs

0

0

0

0

0

0

0

0

0


4

164

160

0

163

163

0

161

161

6 - Soc. voorz. en maatsch. dienstverl.

0

166

166

0

166

166

0

165

165

7 - Milieu

0

0

0

0

0

0

0

0

0

351

473

122

1.335

860

-475

540

776

236

20

57

37

20

37

17

20

32

12

450

792

342

0

1.176

1.176

0

364

364

1.119

2.668

1.549

1.643

2.831

1.188

840

2.341

1.501

100.013

100.013

0

99.692

99.857

165

97.563

97.741

178


8 - Bouwen aan Ruimte 10 - Bestuur Algemene Dekkingsmiddelen Totaal reserve Geraamd resultaat

157

158

Totaal

Naam reserve Algemene Reserve Uitvoering Strategische Visie Algemene reserve Zuidhoek Reserve stroomlijnen organisatie Mobiliteitsfonds Onderhoud jachthavens Bestemmingsreserves Zuidhoek Algemene reserve ontwikkelingsbedrijf Bovenwijkse voorzieningen Egalisatiereserve algemene uitkering Sportvelden Bruinisse Bestemmingsreserve GRP Rekenkamercommissie Kapitaallasten plan van aanpak musea Bestemmingsreserve Regiovisie

Overzicht Reserves x € 1.000

37.995 -1.339

36.656

-1.549

35.107

-1.188

33.919

-1.501

32.418

Saldo Mutaties Saldo Mutaties Saldo Mutaties Saldo Mutaties Saldo 1-1-2016 2016 1-1-2017 2017 1-1-2018 2018 1-1-2019 2019 1-1-2020 6.965 -403 6.562 62 6.624 -76 6.548 -214 6.334 10.139 -266 9.873 -404 9.469 -1.100 8.369 -150 8.219 340 0 340 0 340 0 340 0 340 291 -148 143 -37 106 -17 89 -12 77 4.444 114 4.558 -492 4.066 117 4.183 -275 3.908 17 -1 16 -1 15 -1 14 -1 13 4.745 -687 4.058 -166 3.892 -166 3.726 -165 3.561 3.430 279 3.709 22 3.731 91 3.822 86 3.908 302 31 333 28 361 -130 231 20 251 1.334 0 1.334 0 1.334 0 1.334 0 1.334 3.158 -132 3.026 -130 2.896 -133 2.763 -131 2.632 2.312 -68 2.244 -229 2.015 -257 1.758 -287 1.471 40 0 40 0 40 0 40 0 40 450 -30 420 -30 390 -30 360 -30 330 28 -28 0 -172 -172 514 342 -342 0

159

17.800

58 156 248 2.386 43 84 6 84 166 841 1.058 328 21 403 423 469 23 227 2.373 87 19 881 6.150 -182

0 50 -16 36 0 21 0 -71 29 75 -500 21 -10 -96 1 20 0 -109 -700 0 33 -9 900 17.618

58 206 232 2.422 43 105 6 13 195 916 558 349 11 307 424 489 23 118 1.673 87 52 872 7.050 1.081

0 202 -12 18 0 21 0 0 44 75 -442 1 0 0 2 20 0 45 -30 0 -3 -18 1.440 18.699

58 408 220 2.440 43 126 6 13 239 991 116 350 11 307 426 509 23 163 1.643 87 49 854 8.490 1.198

0 130 -12 14 0 21 0 0 -35 75 -412 21 0 0 3 20 0 -109 -28 0 27 -13 1.377 19.897

58 538 208 2.454 43 147 6 13 204 1.066 -296 371 11 307 429 529 23 54 1.615 87 76 841 9.867 1.534

0 230 -22 14 0 21 0 0 20 75 -350 21 0 0 4 20 0 45 -403 0 35 -7 1.709

21.431

58 768 186 2.468 43 168 6 13 224 1.141 -646 392 11 307 433 549 23 99 1.212 87 111 834 11.576

Saldo Mutaties Saldo Mutaties Saldo Mutaties Saldo Mutaties Saldo 1-1-2016 2016 1-1-2017 2017 1-1-2018 2018 1-1-2019 2019 1-1-2020 1.014 165 1.179 -320 859 118 977 121 1.098 252 -22 230 38 268 1 269 1 270

* Op dit moment laat de egalisatievoorziening vuilverwerking vanaf 2018 een tekort zien. In het laatste kwartaal van 2015 wordt de aanbesteding restafval gegund die met ingang van 2015 van kracht wordt. Het te verwachten voordeel van de aanbesteding is dermate aanzienlijk, dat dit voldoende zal zijn het tekort in de egalisatievoorziening vanaf 2018 op te vangen.

Totaal

Naam Voorzieningen Onderhoud gemeentelijke gebouwen Onderhoud gebouwen reiniging Onderhoud gebouwen ontwikkelingsbedrijf Onderhoud wegen Openbare verlichting Pensioen voormalige wethouders Milieubaggeren reparatiehaven Bruinisse 5-jaarafrekening onderwijs Onderwijsachterstanden Kwaliteitsplan openbaar groen Speeltoestellen Zuidhoek Vuilverwerking * Nazorg stortplaats Stads- en dorpsvernieuwing ISV Dubieuze debiteuren Dubieuze debiteuren Werk en Inkomen Herinrichting vissershaven Bruinisse Onderhoud kunstwerken Onderhoud havens Verevening buitengebied Toerisme Riool groot onderhoud Riool vervangingsinvesteringen

Overzicht Voorzieningen x € 1.000

Uitvoering Masterplan Bruinisse 1. Herinrichting openbare ruimte Dreef, inclusief Molenstraat - Dekking uit ISV - Dekking mobiliteitsfonds

3. Herinrichting Deestraat - Dekking uit mobiliteitsfonds

2. Herinrichting Kerkplein en Dorpsplein

450.000 -156.061 -250.000 43.939

25.000

9. Herinrichting kerkring (kerktuin en ontwerp kerkring)

1.500.000

200.000

250.000

50.000

350.000

350.000

125.000 -50.000 75.000

8. Nieuwe ontsluiting parkeerplaats transferium via Stoofweg

50.000

25.000

25.000

200.000 -200.000 0

196.666

300.000

50.000 -50.000 0

2.000.000 -99.170 -50.000 -150.000 -150.000 -500.000 1.050.830

408.333

-150.000 1.080.385

1.230.385

7. Herinrichting infrastructuur rondom Vroonweg

6. Speelvoorziening dorp

5. Evenemententerrein transferium en verplaatsen kermis - Dekking voorziening toerisme - Dekking mobiliteitsfonds

4. Revitalisering Ecoscope - Dekking voorziening toerisme

3. Opwaardering locatie De Dreef (verbindingspad, groen en fietsenstalling) - Dekking mobiliteitsfonds

250.000

250.000

30.000

Uitvoering Masterplan Renesse 1. Verkeersplan centrum

2. Herinrichting Jan van Renesseweg, inclusief strandopgang - Dekking voorziening wegen - Dekking voorziening toerisme - Dekking mobiliteitsfonds - Bijdrage derden - Dekking uit Maasvlaktegelden 2

45.000

262.250

0

2. Ontsluitingsweg 3e fase

387.250 -125.000

75.000 -75.000

400.000 -250.000 150.000

1.200.000

1.300.000 -50.000 -150.000 1.100.000

9.916

Uitvoering Masterplan t Sas 1.Aanleg parkeerterrein stadsentree Havenpoort - Dekking krediet parkeerterrein Lauwendorp - Dekking uit reserve bovenwijkse voorzieningen

173.269

50.000 30.000 20.000 80.000 15.000 45.000 233.269 50.000 75.000

Processen Zuid Westelijke Delta getijdencentrale Processen Zuid Westelijke Delta gebiedscoöperatie Uitvoering woonvisie 2013-2022 Straatcoaches Evaluatie verkeersplan Krachtige toeristische hoofdstructuur: vervanging informatieborden buitengebied Verzelfstandiging Stadhuismuseum Digitalisering buitengebied Stadsvisie Brouwershaven 173.269

Benodigde exploitatie- en investeringsbudgetten 2016 2017 2018 2019

Programmeringslijst Uitvoeringsprogramma Strategische visie

Te honoreren prioriteiten 2016-2019

160

20.000 80.000 15.000 45.000 233.269

2016

50.000

-15.000

173.269

78.813

-14.750

173.269

Dekking uit budgettaire ruimte 2017 2018

56.250

16.875

77.499

51.060

120.496

-14.500

9.916

2019

30.000

50.000 75.000

43.939

50.000

25.000

250.000

750.000

250.000

75.000

150.000

Dekking uit reserve Strategische visie 2017 2018 2019

50.000 30.000

2016

8

8

8

3 3 8 1 2 3 5 3 8

Progr

Uitvoeren imago-onderzoek (1-meting) Mediacampagne de Band Wonen Communicatie Strategische visie en uitvoeringsprogramma Strategische visie Budget uitvoeringsprogramma organisatievisie Ondersteuning taken invoering Vennootschapsbelasting Herinrichting omgeving Campus Cultura - Dekking herinrichting omgeving Campus Cultura uit algemene reserve Per kern 1 bushalte aan de Zeeuwse Haltenorm aanpassen Aanschaf 2 abri's Snelheidsremming Vlasakkers Burgh Haamstede Toiletgebouw Hoofdpoortstraat - Dekking Toiletgebouw Hoofdpoortstraat uit mobiliteitsfonds Toiletgebouw Scheldestraat - Dekking Toiletgebouw Scheldestraat uit mobiliteitsfonds Vervallen inkomsten openbaar toilet Balie Bijdrage fietspad Roterijdijk Flankerende maatregelen 3e fase Recreatieverdeelweg - Dekking Flankerende maatregelen 3e fase Recreatieverdeelweg uit voorziening wegen, bestemmingsreserve Regiovisie en algemene reserve Aanpassing Beheer en Onderhoud Bebouwd gebied overeenkomst waterschap Economische impuls winkelgebieden (BIZ) - Dekking economische impuls winkelgebieden uit algemene reserve Geluidswal Malta - Dekking geluidswal Malta uit algemene reserve Rentelasten dekking plannen uit reserve Strategische visie Totaal tlv budgettaire ruimte en reserve Strategische visie

Overige uitbreidingsinvesteringen en nieuw beleid

161

-23.000 75.000 -75.000 75.000 -75.000 3.250

22.600 20.000 2.500 17.000 80.000 300.000 -300.000 50.000 7.000 6.000 100.000 -100.000 100.000 -100.000

39.848

12.973

43.598

-23.000 75.000 -75.000

500.980 -500.980

341.173 -341.173 -23.000 75.000 -75.000

2.038

2.500

2.038

5.000

-23.000 75.000 -75.000

2.038 256.000

50.000

80.000

20.000 2.500

Benodigde exploitatie- en investeringsbudgetten 2016 2017 2018 2019

3.250 558.619

-23.000

2.500 17.000 80.000 300.000 -300.000 50.000 7.000 6.000

22.600

2016

12.973 588.780

-23.000

7.500 -7.500 7.500 -7.500 2.038 256.000

50.000

80.000

2.500

39.848 261.218

-23.000

341.173 -341.173

7.375 -7.375 7.375 -7.375 2.038

5.000

Dekking uit budgettaire ruimte 2017 2018

43.598 342.731

-23.000

500.980 -500.980

7.250 -7.250 7.250 -7.250 2.038

2.500

2019

255.000

388.939

20.000

1.075.000

150.000

Dekking uit reserve Strategische visie 2017 2018 2019

20.000

2016

2 3 A 2 A A

10 8 10 10 A 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 8 8

Progr

Te honoreren (mutaties) vervangingsinvesteringen 2016-2019 Omschrijving investering Vervanging stroomkast haven ZZ 2016

2016

2017

Trapliften WMO

2019

2 -10.000

2

54.206

219.206

219.206

219.206

6

657

9.026

9.026

9.026

6

Heftruck (reiniging) Verhoging bedrag KTK haakarmpers

-28.000 5.000 10.000 -21.000 -54.000

Vervanging CODA -38.000

Unix dataserver

-35.000

Vervanging Wifi-netwerk 2017 Vervanging UPS Serverruimte

54.000

A 150.000

A A A

20.000

A

Vervanging telefooncentrale 2019 Hogedruk veldspuitmac driepunt Empas

-280.000 -6.872

6.872 12.000

-125.009

162.104

A A

Uitbreiding Topdesk Totaal

A

38.000 -25.000

-20.000

7 7

-150.000

Vervangen tekenplotter (afd. OW)

7 7

Verhoging bedrag overslagkraan Vervanging software Geluid & Milieuvoorschriften Aanwezigheidsregistratie

Progr.

-10.000

Vervanging stroomkast haven ZZ 2017 Leef- en woonvoorzieningen WMO

2018

378.232

A

-57.768

162

163

Activiteit

Lokale economie en recreatie

Verkeer en openbare ruimte

Onttrekkingen aan het Mobiliteitsfonds

20.000

20.000 50.000

200.000

50.000

450.000

256.000 250.000

50.000

lasten 2017

Masterplan Renesse De Dreef Mediacampagne de Band Wonen Amendement digitaliseren Buitengebied 50.000

baten

45.000

80.000

75.000

300.000

50.000

80.000

lasten 2016

Vervanging informatieborden buitengebied

Herinrichting Deestraat Bruinisse Herinrichtingomgeving Campus cultura Amendement Geluidswal Malta Processen Z-W Delta getijdencentrale en gebiedscoöperatie

Herinrichting Kerkplein/Dorpsplein Bruinisse

Per kern 1 bushalte Zeeuwse Haltenorm Bijdrage fietspad Roterijdijk Herinrichting Jan van Renesseweg Herinrichting openbare ruimte Dreef, inclusief Molenstraat

Straatcoaches Veiligheid en integrale handhaving

Programma

Overzicht incidentele baten en lasten

450.000

156.061

baten

750.000

lasten 2018

baten

400.000

lasten 2019

250.000

baten

164

Bouwen aan ruimte

Herstructureringskosten SW

Sociale Voorzieningen en Maatschappelijke Dienstverlening

75.000

400.000

197.000

baten

Revitalisering Ecoscope

257.342

25.000

204.000

lasten 2018

Tussentijdse winstneming Hogezoom Renesse Verkeersplan MP Renesse

300.000

41.500

197.000

baten

532.495

120.000

204.000

lasten 2017

Tussentijdse winstneming Compensatielocatie Zoomgebied Renesse

Tussentijdse winstneming Brouwerijstraat Noordgouwe

Tussentijdse winstneming Riekusweel IV Bruinisse Tussentijdse winstneming Duinoord Burgh-Haamstede

Tussentijdse winstneming Bedrijventerrein III Bruinisse

400.000

Tussentijdse winstneming grondexploitatie D’Heule II Nieuwerkerk

baten

125.000

30.000

215.000

845.000

lasten 2016

Tussentijdse winstneming grondexploitatie Vuufgemeten II Kerkwerve

Tussentijdse winstneming grondexploitatie Oostkenshil II Oosterland

Decembercirculaire 2014, toelage Huishoudelijke Hulp

Rijksbijdrage herstructureringskosten SW

Activiteit

Programma

lasten 2019

40.651

61.457

200.000

150.000

baten

165

Verkiezingen

Dekking bestemmingsreserve Regiovisie

Flankerende maatregelen 3e fase Recreatieverdeelweg

Toevoegingen aan de algemene reserve ontwikkelingsbedrijf

Totaal

Eenmalige uitkering t.b.v. huishoudelijke hulp Onttrekkingen algemene reserve Onttrekkingen Uitvoering strategische Visie 2.666.214

80.000

26.214

645.000

75.000

1.540.000

255.000

375.000

215.000

2.023.774

80.000

47.274

341.500

50.000

lasten 2017

Ontsluiting transferium via Stoofweg Amendement Stadsvisie Brouwershaven Toevoegingen aan de bestemmingsreserve Regiovisie

baten 50.000

lasten 2016

Openbare speelvoorzieningen Renesse

Activiteit

Vervanging dienstkleding Algemene dekkingsmiddelen en burgerzaken en bodes onvoorzien Ondersteunende taken invoering Vennootschapsbelasting

Bestuur

Programma

1.533.500

388.939

baten

2.818.122

26.214

47.274

275.707

400.000

789.927

250.000

lasten 2018

2.737.544

1.075.000

275.707

baten

1.425.516

94.154

479.254

452.108

lasten 2019

1.331.362

150.000

137.657

341.597

baten

Overzicht structurele mutaties reserves Reserve

Mutatie

Mobiliteitsfonds

Dekking kapitaallasten Mosselboomgaard Zierikzee

16.940

16.648

16.356

16.064

Dekking kapitaallasten uitbreiding parkeerterrein Hatfieldpark Zierikzee

32.796

32.231

31.665

31.100

Dekking kapitaallasten herinrichting Kraaijensteinweg

23.577

23.237

22.896

22.555

Dekking kapitaallasten herinrichting parkeerterrein J. van Renesseweg

15.257

14.879

14.501

14.123

Dekking kapitaallasten herinrichting parkeerterrein Rampweg/Kijkduin

11.062

10.878

10.694

10.509

0

21.563

21.203

20.844

29.572

29.071

28.570

28.069

Dekking kapitaallasten routing parkeren Zierikzee-Westhoek

2.156

21.562

21.131

20.700

Dekking kapitaallasten diverse parkeerterreinen Dekking kapitaallasten overig

36.536

43.691

43.008

42.323

1.518

1.518

1.518

1.518

Plan van aanpak museum

Dekking kapitaallasten museum fase 3 en 4

29.970

29.970

29.970

29.970

Verplaatsen sportvelden Bruinisse

Nadeel exploitatie

6.092

6.092

6.092

6.092

130.037

128.305

126.573

124.841

335.513

379.645

374.177

368.708

Dekking kapitaallasten herinrichting parkeerterrein Heer Lauwendorp Dekking kapitaallasten herinrichting parkeerterrein Strandweg/Oude Vuur

Reserve jachthaven

Dekking kapitaallasten Totaal

onttrekking onttrekking onttrekking onttrekking 2016 2017 2018 2019

166

Centraal Bureau voor de Statistiek Sector Overheidsfinanciën en consumentenprijzen, kmr B2-081

Vragenlijst Berekening EMU-saldo Gemeente Schouwen-Duiveland (1676)

Antwoordnummer 25000, 2490 XA Den Haag

Algemene gegevens: Gemeentenaam: Gemeentenummer:

Omschrijving

Schouwen-Duiveland 1676 2015 x € 1000,-

2016 x € 1000,-

2017 x € 1000,-

Volgens realisatie tot en met sept. 2015, aangevuld met raming resterende periode

Volgens begroting 2016

Volgens meerjarenraming in begroting 2016

1

Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves (zie BBV, artikel 17c)

2.484

-1.064

-1.474

2

Afschrijvingen ten laste van de exploitatie

5.887

5.673

5.910

3

Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie

11.879

8.022

8.311

4

Investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd

8.451

12.373

4.116

5

Baten uit bijdragen van andere overheden, de Europese Unie en overigen, die niet op de exploitatie zijn verantwoord en niet al in mindering zijn gebracht bij post 4

256

428

6

Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa: Baten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs), voor zover niet op exploitatie verantwoord

7

Aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d. (alleen transacties met derden die niet op de exploitatie staan)

8

Baten bouwgrondexploitatie: Baten voorzover transacties niet op exploitatie verantwoord

9

Lasten op balanspost Voorzieningen voorzover deze transacties met derden betreffen

8.745

5.567

10

Lasten ivm transacties met derden, die niet via de onder post 1 genoemde exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves (inclusief fondsen en dergelijke) worden gebracht en die nog niet vallen onder één van bovenstaande posten

11 a b

Verkoop van effecten: Gaat u effecten verkopen? (ja/nee) Zo ja wat is bij verkoop de verwachte boekwinst op de exploitatie?

Berekend EMU-saldo

ja

nee

3.310

ja

nee

5.474

ja

nee

-4.881

3.157

Ruimte voor toelichting Voor de jaren 2013 tot en met 2015 is een tekortnorm voor medeoverheden voor deze kabinetsperiode van -0,5 afgesproken. In 2013 en 2014 is het gerealiseerd tekort -0,3. Uit de Emu-Enquête 2015 blijkt dat het begrote tekort voor mede-overheden uitkomst op -0,77. Uit de septembercirculaire 2015 blijkt dat er nog geen referentiewaarde voor het jaar 2016 alsmede de toegestane tekortnorm voor medeoverheden is vastgesteld.

167

168

Kerngegevens Sociale structuur

Werkelijk 1-1-2014

Inwoners

33.852 waarvan

33.852

<20 jaar

van

20-64 jaar

van

>64 jaar

Periodieke bijstandsgerechtigden

Werkelijk 1-1-2015

33.787

6.968

6.968

6.877

18.671

18.671

18.405

8.213

8.213

8.505

396

396

cliënten WWB cliënten IOAW / IOAZ

Begroting 2016

412

380

380

390

16

16

22

Fysieke structuur Oppervlakte gemeente waarvan:

48.820 ha land

22.998 ha

binnenwater

7.254 ha

buitenwater

18.568 ha

Financiële structuur

Jaarrekening 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Bedragen in € Totaal

Per inw

107.018.000

3.164

101.119.000

2.987

101.024.000

2.990

Opbrengst lokale heffingen

25.213.000

745

27.171.000

803

27.425.000

812

Algemene uitkering gemeentefonds

34.599.000

1.023

30.985.000

915

32.071.000

949

Boekwaarde vaste activa

96.409.000

2.850

108.468.000

3.204

106.505.000

3.152

Algemene reserve

25.642.000

758

22.197.000

656

17.444.000

516

Bestemmingsreserves

19.765.000

584

19.227.000

568

20.551.000

608

Voorzieningen

16.119.000

477

14.984.000

443

17.800.000

527

54.307.000

1.606

48.779.000

1.441

50.176.000

1.485

Totale exploitatielasten

Totaal Per inw

Totaal Per inw

Eigen financieringsmiddelen:

Vaste schuld

Programma 1 Veiligheid en integrale handhaving Aantal toeristische overnachtingen Oppervlakte natuurgebied (land) in ha Aantal brandweerkazernes Aantal evenementen per jaar (gemiddeld) Inrichtingen met gevaarlijke stoffen vermeld op de risicokaart

Begroting 2016 4.171.330 1800 9 275 113

169

Programma 2 Verkeer en openbare ruimte Aantal begraafplaatsen Aantal begrafenissen en bijzettingen gemiddeld per jaar Onderhoud wegen: - Asfalt (m2) - Elementen (m2) - Betonverharding (m2) Lichtmasten Armaturen Armaturen met led Riolering: - Gemengd stelsel (km) - Gescheiden stelsel (km) - Verbeterd Gescheiden stelsel (km) - Rioolgemalen en installaties randvoorziening - Drukriolering en persleidingen (km) - Drukrioleringunits Openbaar groen: - Bomen (stuks) - Bosplantsoen (m2) - Hagen (m2) - Sierheester & Bodembedekkers (m2) - Rozen (m2) - Vaste planten & eenjarigen (m2) - Begraafplaatsen grafvakken (m2) - Kale grond (m2) - Sportvelden (m2) - Gazons (m2) - Ruw gras, bermen en taluds (m2) Speelplaatsen: - Speelondergronden (m2) - Speeltoestellen (st) Gebouwen Straatmeubilair (stuks) Bruggen en vissteigers Kunstwerken (muren en hekwerken) Hekwerk (m1) Halfverhardingen m2 Oppervlaktewater (m2) Sloten m1 Gemiddeld aantal verkeersgewonden per jaar buiten de bebouwde kom (laatste 5 jaar) Betonnen damwand (m1) Glooiing (m1) Golfbreker (m1) Houten damwand (m1) Kademuur (m1) Stalen damwand (m1) Steiger (m1) Stortsteen (m1) Gemiddeld aantal verkeersgewonden per jaar binnen de bebouwde kom (laatste 5 jaar)

Begroting 2016 21 200 785.746 1.219.675 10.187 7.963 6.774 2202 203,5 35,1 2,5 42 105 400 23.501 537.279 70.931 143.191 19.755 7.042 72.125 2.558 275.121 784.956 1.060.091 9.201 464 179 2292 39 65 51.614 107.934 22.387 204.230 25 569 4.827 244 290 1.402 1.506 2.946 822 4

170

Programma 2 Verkeer en openbare ruimte Gemiddeld aantal verkeersdoden per jaar buiten de bebouwde kom (laatste 5 jaar) Gemiddeld aantal verkeersdoden per jaar binnen de bebouwde kom (laatste 5 jaar)

Begroting 2016

Programma 3 Lokale economie en recreatie Potentiële beroepsbevolking (15 tot 65 jaar) Werkloosheid (% potentiële beroepsbevolking) Aantal werkende personen in bedrijven en instellingen op Schouwen-Duiveland Deel toerisme gerelateerde omzet ten opzichte van de totale omzet (%) Deel toeristische gerelateerde gebonden arbeidsplaatsen (exclusief seizoenskrachten) (%)

Begroting 2016

Programma 4 Onderwijs Aantal leerlingen in leerlingenvervoer Aantal openbare schoolbesturen Aantal bijzondere schoolbesturen Aantal schoolgebouwen

Begroting 2016 135 2 7 26

Programma 5 Cultuur en sport Musea met een gemeentelijke subsidierelatie Filmtheater Vestigingen openbare bibliotheken (waarvan 2 dependance in Bruinisse en Burgh-Haamstede en 1 hoofdvestiging in Zierikzee) Podium voor Muziek en Theater Radio-omroep Aantal sportverenigingen Aantal gemeentelijke buitensportaccommodaties (voetbal, korfbal, atletiek, hockey, handbal) Aantal gemeentelijke gymzalen (exclusief 4x Pontes Pieter Zeeman) Aantal zwembaden (waarvan 1 gemeentelijk) Aantal sporthallen Aantal golfbanen (waarvan 0 gemeentelijk) Aantal skateparken Aantal plateaus voor mobiele skatetoestellen Aantal overige locaties voor skatetoestel(len) Aantal molens Aantal torens Aantal muziektenten Aantal ijsbanen (4 niet gemeentelijk)

Begroting 2016

4 1

22.000 4,9 14.500 21 24

5 1

3 1 1 126 14 7 5 6 2 1 6 3 5 5 5 14

171

Programma 6 Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening Gebundelde uitkering* (€) WMO Jeugd Participatiebudget** (€) Werkloosheidspercentage Peuterspeelzalen Kinderdagverblijven Locaties BSO Gastoudersbureau's Aantal zorgloketten Aantal zorginstellingen Dorpshuizen en multifunctionele centra (mfc's)

Begroting 2016 5.422.920 4.592.644 5.671.877 5.931.520 4,9 1 25 22 11 1 8 18

* op basis van nader bekend gemaakte voorlopige budgetten 2014; ** op basis van beschikking voorlopige budgetten 2014, incl. OCW bijdrage € 76.137.

Programma 7 Milieu Ingezameld grijs afval (Afval) (ton) Ingezameld groen afval (Afval) (ton) Energieverbruik gemeentehuis (kWh) Energieverbruik overige gemeentelijke gebouwen (kWh) Openbare verlichting (Energie) (kWh) Aantal lesprogramma's / Aantal keer gebruikt (Milieu educatie) Aantal meldingsplichtige inrichtingen

Begroting 2016 8.700 5.600 1.015.000

Programma 8 Bouwen aan ruimte Huidige woningvoorraad Verhouding huur-koopwoningen in de woningvoorraad Aangevraagde omgevingsvergunningen (regulier en uitgebreid) Afgegeven beschikkingen (regulier en uitgebreid)

Begroting 2016 16.600

Programma 10 Bestuur Aantal verstrekte paspoorten Aantal verstrekte identiteitskaarten Aantal verstrekte rijbewijzen Aantal verstrekte uittreksels GBA en BS Aantal huwelijken / geregistreerd partnerschap Aantal klachten (gemiddelde over 5 jaar) Aantal bezwaarschriften (gemiddelde over 5 jaar) Aantal dorps- en stadsraden

Begroting 2016 3.325 3.150 3.250 1.750

992.000 1.224.413 1.325

35-65% 450 390

170 40 126 16

172

Transponeringstabel Transponeringstabel Programma

Product

1

120-1

2

3

4

Veiligheid en Integrale Handhaving

Verkeer en Openbare Ruimte

Lokale Economie en Recreatie

Onderwijs

Algemeen beheer Brandweer

140-1

Openbare orde en veiligheid (incl. rampenbestrijding)

140-2

Reddingsbrigade

140-3

Overige beschermende maatregelen

140-4

Opvang zwerfdieren

822-8

Ontruiming woningen

210-1

Onderhoudsplan wegen

210-3

Wegen

210-4

Verkeer

210-5

Openbare verlichting

212-1

Openbaar vervoer

214-2

(Betaald) parkeren

215-1

Baten parkeerbelasting

240-1

Waterwegen

560-1

Plantsoenen (incl. 550.1 boomplantdag)

560-22

Jachthavens (beheer)

560-32

Openbare toiletten (beheer)

560-42

Strand (beheer)

722-1

Gemeentelijk rioleringsplan

724-1

Begraafplaatsen

726-1

Baten rioolrechten

732-1

Baten begraafplaatsen

221-1

Handelshavens

310-1

Markten

310-2

Economische aangelegenheden

310-4

Bedrijfscontactfunctionaris

311-1

Baten marktgelden

330-1

Nutsbedrijven

560-23

Jachthavens (beleid)

560-43

Strand (beleid)

560-5

Openluchtrecreatie

580-1

Overige recreatieve voorzieningen

420-1

Basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting (Openbaar en Bijzonder)

421-1

441-1

Basisonderwijs, onderwijshuisvesting (Openbaar en Bijzonder) Speciaal (voortgezet) onderwijs, onderwijshuisvesting (Openbaar en Bijzonder) Voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting (Openbaar en Bijzonder)

480-2

Leerplicht

431-1

173

Transponeringstabel Programma

5

6

7

8

Cultuur en Sport

Product 480-3

Verzorging onderwijs

480-4

Onderzoek huisvesting

480-5

Bewegingsonderwijs openbaar en bijzonder

482-1

Volwasseneneducatie

002-4

Gemeentearchief

510-1

Openbare bibliotheken

511-1

Vorming en ontwikkelingssamenwerking

530-1

Bevordering sport

531-1

Groene sportvelden en terreinen

540-1

Bevordering kunst

541-1

Oudheidkunde/musea

541-2

Archeologie

821-2

Monumenten

Sociale Voorzieningen en

610-1

Bijstandsverlening, inkomensvoorzieningen en subsidies

Maatschappelijke Dienstverlening

611-1

Werkloosheids- en werkgelegenheidsprojecten

Milieu

Bouwen aan Ruimte

614-1

Gemeentelijk armoede- en schuldenbeleid

621-1

Vreemdelingen

623-1

Participatie budget

650-1

Kinderopvang

661-1

Maatwerkvoorzieningen Natura materieel WMO

662-1

Maatwerkvoorzieningen Natura immaterieel WMO

663-1

Opvang en beschermd wonen WMO

667-1

Eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen en opvang WMO

670-1

Algemene voorzieningen WMO en Jeugd

671-1

Eerstelijnsloket WMO en Jeugd

672-1

PGB WMO en Jeugd

682-1

Individuele voorzieningen Natura Jeugd

683-1

Veiligheid, jeugdreclassering en opvang Jeugd

714-1

Openbare gezondheidszorg

715-1

Jeugdgezondheidszorg, uniform deel

721-1

Afvalverwijdering en -verwerking

723-1

Milieubeheer

725-1

Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing

550-1

Natuurbescherming (landinrichtingsprojecten)

810-1

Ruimtelijk beleid

810-2

Bestemmingsplannen

820-1

Volkshuisvesting

822-1

Bouwzaken

822-3

Woonwagenvoorzieningen

822-4

Vastgoedsysteem

822-5

Overige gemeentelijke projecten

823-1

Bouwvergunningen

174

Transponeringstabel Programma

10

A

Bestuur

Algemene Dekkingsmiddelen

Product 830-1

Bouwgrondexploitatie

001-1

Bestuursorganen

002-1

Ondersteuning College van B&W

002-3

Voorlichting

003-1

Burgerzaken

004-1

Baten secretarieleges burgerzaken

005-1

Bestuurlijke samenwerking

006-1

Bestuursondersteuning raad en rekenkamer(functie)

913-1

Beleggingen

913-2

Onderhoudsprogramma gebouwen

914-1

Financiering

921-1

Algemene uitkering gemeentefonds

922-1

Algemene baten en lasten

923-1

Uitkering deelfonds sociaal domein

930-1

Uitvoering WOZ

931-1

Baten onroerende-zaakbelastingen gebruikers

932-1

Baten onroerende-zaakbelasting eigenaren

935-1

Baten forensenbelasting

936-1

Baten toeristenbelasting

937-1

Baten hondenbelasting

939-1

Baten precariobelasting

940-1

Lasten heffing en invordering gemeentelijke belastingen

960-0

Saldo kostenplaatsen

175

Laan van St. Hilaire 2 4301 SH Zierikzee Postadres: Postbus 5555 4300 JA Zierikzee T (0111) 452 000 F (0111) 452 452 [email protected] www.schouwen-duiveland.nl

PROGRAMMABEGROTING

Recommend Documents