nummer 1 | 2015
Praktijk is een uitgave van Maastricht Universitair Medisch Centrum+ voor huisartsen en andere verwijzers
Thema Veranderingen in de zorg De wethouders over transitie in de zorg Wijkverpleegkundige Van der Stelt over herindicaties Voorzitter Privacy-commissie Van Engelshoven over privacy
THEMA Veranderingen in de zorg Met ingang van dit jaar is heel wat veranderd in de zorg. Voortaan hebben de gemeenten een belangrijke rol als regisseur en budgethouder voor niet medische ondersteuning en de jeugdhulp. Het uitgangspunt daarbij is dat mensen langer thuis blijven wonen en daarbij ook een beroep doen op hun netwerk. De AWBZ is vervangen door de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige Zorg. Wat betekenen deze veranderingen voor de eerste- en tweedelijnszorg in relatie tot de gemeenten? Maar vooral wat zijn de gevolgen voor de zorgverleners en de zorgvragers?
8
4
6 11
15
3 Samen zorgen voor zorg | 4 Floor Seveke is huisarts in Valkenburg: Over veranderingen in de zorg | 5 Wijkverpleegkundige Marinda van der Stelt over herindicaties | 6 Leen Dielis over terug naar huis na geriatrische revalidatie | 8 Kinderpsychiater Jan Schieveld over transitie | 9 De wethouders over de transitie in de zorg | 14 Uit de Praktijk | 15 Wondzorg verbinden | 16 Afdeling dialyse Maastricht UMC+ zet zich in voor optimale behandeling van nierpatiënten | 18 Jan Claassens: “We moeten ons het spel eigen maken” | 19 Prof.dr. Jos van Engels hoven over privacy | 20 Column Colofon Praktijk is een uitgave van Maastricht UMC+, RVE Patiënt en Zorg i.s.m. Zorg in Ontwikkeling (ZIO) Ontwerp en grafische vormgeving Strategyminds, Maastricht Redactie Hans Fiolet, Ber Huijnen, Job Metsemakers, Liesbeth van Hoef, Ingeborg Wijnands, Geertjan Wesseling, Caroline Robertson, stafdienst Communicatie Maastricht UMC+, Strategyminds Eindredactie Liesbeth van Hoef Fotografie Appie Derks Druk Pietermans Lanaken Praktijk is ook digitaal te lezen: www.mumc.nl/actueel/media/magazine-praktijk De volgende uitgave van Praktijk verschijnt 24 juni 2015. Suggesties voor de redactie? Bel of mail Ellen Kennes, stafdienst Communicatie Maastricht UMC+, telefoon 043 387 44 58, e-mail
[email protected] Huisartsen Servicedesk telefoon 043 387 44 80
Samen zorgen voor zorg Om te voorkomen dat in 2040 de helft van de Rijksbegroting opgaat aan de gezondheidszorg heeft de overheid een groot aantal veranderingen in de zorg doorgevoerd. De grootste verandering is dat de gemeenten er nieuwe bevoegdheden hebben bijgekregen als regisseur en budgethouder voor niet medische zorg en jeugdhulp. Hun insteek is vooral de zorgvraag onder de loep nemen en kijken welke zorg echt noodzakelijk is en welke hulp door mantelzorgers kan worden gedaan.
Voor de professionele hulpverleners houdt dit in dat nog
vallen. Omdat de gemeenten en zorgverzekeraars samen
meer moet worden samengewerkt met de gemeenten dan
verantwoordelijk zijn voor de langdurige zorg (de jeugd-
voorheen. In Maastricht-Heuvelland zijn de gemeenten,
zorg, de thuiszorg en zorg buitenshuis) neemt de admini-
zorgverleners, zorgverzekeraars en de huisartsen al in de
stratieve rompslomp toe en komt ook de privacy van de
voorfase om de tafel gaan zitten om de transitie vorm te
patiënten in het geding. Met name de toenemende
geven. Nu moet duidelijk worden hoe de veranderingen
bemoeienis van de zorgverzekeraars zal hierin zeker nog
er in de praktijk gaan uitzien.
een belangrijk discussiepunt worden.
Alhoewel de professionele zorgverleners zoals de huisartsen, wijkverpleegkundigen, azM Herstelzorg en de consulenten van het Transferpunt zich grote zorgen maken
Er zijn veel goede websites van zorgaanbieders
over het beperkte budget waarmee de gemeenten de
en overheid met informatie over de transitie
transitie moeten vormgeven, geven zij de gemeenten nu
in de zorg voor zorgverleners en cliënten:
nog het voordeel van de twijfel. Dat de intenties van de gemeenten goed zijn, staat buiten kijf. Dat blijkt ook uit
www.regelhulp.com
de interviews met de verantwoordelijke wethouders. Maar
www.dezorgverandertmee.nl
de lokale overheden, die eigen regels mogen hanteren,
www.waarkrijgikmijnzorg.nl
worden wel met argusogen bekeken door de zorgverle-
www.voordejeugd.nl
ners. Niet alleen in het overgangsjaar 2015, maar vooral in
www.hervorminglangdurigezorg.nl
de jaren daarna als de nieuwe zorg zich moet verankeren.
www.rijksoverheid.nl www.ros-netwerk.nl
Niemand in de zorg kan nu al inschatten hoe hun nieuwe
www.invoeringwmo.nl
werkveld eruitziet. Daarvoor is het nog veel te vroeg. In
www.invoorzorg.nl
sommige sectoren zoals de ouderenzorg en de jeugd-ggz
www.hoeverandertmijnzorg.nl
is overigens nu al duidelijk dat een groep patiënten door
www.zorgwijzer.nl
de nieuwe Wet langdurige zorg buiten de boot dreigt te
www.azmherstelzorg.com 3
In 2010 was ze de eerste vrouwelijke huisarts in Valkenburg. Inmiddels is huisarts Floor Seveke een bekend gezicht in Valkenburg. Mede dankzij haar inzet heeft Medisch Centrum Valkenburg een traditie opgebouwd op het gebied van innovaties in het zorgproces. Seveke verwacht dat deze traditie wordt voortgezet, ook nu de veranderingen in de zorg zijn doorgevoerd.
Huisarts Floor Seveke in Valkenburg
“Tot nu toe hoor ik uitsluitend goede intenties van gemeenten” Eigenlijk merkt de huisarts nog maar weinig van de ver-
veel minder dan een gynaecoloog in het ziekenhuis. Nu
anderingen. “2015 is een overgangsjaar. Gemeenten zijn
mogen we als huisarts hiervoor twee consulten in reke-
verplicht om alle zorg over te nemen. Dezelfde zorg
ning brengen, terwijl je er veel meer tijd aan kwijt bent.
wordt geleverd, alleen betaald door een andere instantie.
Voor ons is dit geen reden om deze handeling af te sto-
Volgend jaar gaat dat veranderen. Dat hoeft niet negatief
ten, maar er zijn steeds meer huisartsen die geen spiraal
uit te pakken. Tot nu toe hoor ik uitsluitend goede inten-
meer zetten. Of die weigeren om een ‘wurgcontract’ met
ties van gemeenten. Ze willen echt goede zorg bieden,
de verzekeraars af te sluiten.”
maar hebben een beperkt budget. Ze moeten bezuini-
Seveke maakt zich nog de meeste zorgen over de pri-
gingen doorvoeren, die er toch waren gekomen omdat
vacy van haar patiënten. Door de Wmo en de nieuwe
ons zorgstelsel te duur was.”
jeugdzorgwet krijgen steeds meer ambtenaren de privégegevens van burgers onder ogen. “Er moeten dus hele
Wel wordt ze geconfronteerd met de gevolgen van de
goede afspraken gemaakt worden over welke gegevens
hoge eigen bijdrage in de ziektekosten. “Ook in onze
door de huisarts kunnen worden verstrekt aan de
praktijk komen chronisch zieken met weinig geld.
gemeente, en uiteraard mag dit alleen maar als de
Mensen die de eigen bijdrage niet kunnen betalen. Mensen
patiënt hiervoor toestemming heeft gegeven.”
die we doorverwijzen naar het ziekenhuis om bloed te prikken of voor een foto, maar die dat niet doen.
Ze is overigens wel tevreden over de samenwerking met de
Natuurlijk kunnen wij als huisarts deze handelingen ook
gemeente Valkenburg. “Vanuit ZIO hebben we nu maan-
uitvoeren, maar ook dan valt het onder het eigen risico.
delijks een werkbespreking met de gemeente, waarbij
Alleen de huisartsenzorg wordt nog volledig vergoed.
de jeugdarts ook aanschuift. We maken bijvoorbeeld
Eigenlijk zou er een soort compensatieregeling moeten
afspraken over de manier waarop de huisarts patiënten
zijn voor de echt schrijnende gevallen.”
kan doorverwijzen naar het Team Jeugd, hoe de terugkoppeling kan plaatsvinden en hoe om te gaan met
4
Ook voor de huisartsen is het vergoedingssysteem ver-
zorgmeldingen. De contacten zijn goed en de lijnen
anderd. “Voor zaken die vroeger automatisch vergoed
kort. Als er iets is, kan ik mensen doorverwijzen naar de
werden, krijgen we nu prestatiegelden. Zo kregen we
gemeente. De ondersteuning is goed. Valkenburg heeft
voorheen een vaste vergoeding voor een spiraaltje zetten,
een goede sociale kaart.”
Wijkverpleegkundige Marinda van der Stelt over herindicaties:
“ We willen ook niet te veel betalen voor de boodschappen” De extramurale verpleging en verzorging is overgeheveld van de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet. De wijkverpleegkundige is voortaan verantwoordelijk voor de zorgindicatie en bepaalt hoeveel hulp er nodig is. Marinda van der Stelt, wijkverpleegkundige en teamleider van Envida in de Maastrichtse wijk Malberg over de veranderingen.
Op dit moment heeft ze haar handen vol aan de zorgindi-
kan kammen, dan kan ze ook zelf haar gezicht wassen.
caties. Voor 1 mei moeten alle mensen die verpleging en
Dat is bovendien ook goed voor de zelfredzaamheid.” In
verzorging thuis ontvangen een huisbezoek hebben
de praktijk houden alle cliënten dezelfde zorg, maar
gehad waarin de zorgvraag onder de loep wordt gelegd.
wordt er minder tijd voor uitgetrokken, bijvoorbeeld door
Ondanks dat sommige cliënten in eerste instantie veront-
iets kortere of minder douchebeurten. “Bij de herindicatie
waardigd reageren, vindt de wijkverpleegkundige haar
kijk ik ook kritisch naar de zorg. Waarom moet iemand
werk nog steeds een topbaan.
met een droge huid zich dagelijks douchen. Overdaad schaadt en kan zelfs nieuwe problemen creëren. Ik
“Zolang je de boodschap maar positief brengt. Je
moet mijn besluit wel kunnen onderbouwen.”
moet realistisch zijn. Als je kwaliteit wilt kunnen blijven leveren, moet het uit de lengte of de
Voor de wijkverpleegkundige die in het medisch
breedte komen. Kijk, als mensen boodschap-
centrum aan het Malbergplein een klein kan-
pen doen, willen ze ook niet te veel betalen.
toor heeft, waren de lijnen met andere
De eigen bijdrage is vervallen omdat de
zorgverleners al kort. “Ik had al dage-
zorg is overgeheveld naar de Zorgverze
lijks contact met de huisarts en de
keringswet, maar daardoor zijn we wel
praktijkondersteuner. Iedereen kan
gedwongen om kritisch te kijken naar
hier binnenlopen. We hielden al multi-
welke zorg noodzakelijk is. Vroeger
disciplinair overleg over cliëntenca-
waren we verwend. Mensen dachten dat
sussen. En de extra administratie is
zorg een recht was. Nu er kritisch naar
voor mij in dit digitale tijdperk niet
wordt gekeken, hebben ze het gevoel
belastend, wel voor de backoffice.”
dat hen iets wordt afgenomen.” Ondanks haar positieve instelling houdt De grootste verandering voor Van der
ze haar hart vast voor de nabije toe-
Stelt is dat zij niet langer meer een
komst. Er is een te grote discrepantie
kant en klaar-zorgpakket krijgt op
tussen het beperkte budget en de groei-
basis van de indicatie van het CIZ,
ende vraag naar zorg omdat mensen lan-
maar dat zij zelf met de cliënt bepaalt
ger thuis blijven en alternatieven zoals
welke zorg nodig is en deze zorg snel kan bijstellen als dat nodig is. “Het CIZ
herstelzorg en verzorgingshuizen zijn weggevallen. “Ik vrees dat er in de thuiszorg weer
formuleerde de zorgindicatie op basis van een
wachtlijsten komen. Het budget raakt een keer
telefoongesprek. Nu kom ik bij de mensen thuis.
op. In je achterhoofd weet je dat het een keer mis
Daarom kan ik veel beter beoordelen wat nodig is
gaat, maar je moet iets doen. Als het dan toch
en wat niet. Als ik zie dat een cliënt zelf haar haren
moet gebeuren dan maar op een positieve manier.” 5
Leen Dielis, directeur azM Herstelzorg
Terug naar huis na geriatrische Tot 2014 kwamen kwetsbare ouderen regelmatig via azM Herstelzorg in een verzorgingshuis terecht. Echter nu de verzorgingshuizen worden afgebouwd gaan deze geriatrische patiënten na de revalidatie terug naar huis. Alleen de meest zorgbehoeftige mensen komen nog in aanmerking voor een bed in een verpleeghuis, maar hier zijn jammer genoeg wachtlijsten.
“Op dit moment wordt azM Herstelzorg vooral gecon-
alleenstaanden. Jaarlijks worden hier zo’n 600 mensen
fronteerd met de gevolgen van het wegvallen van de
behandeld. Een kwart van deze groep bestaat uit patiën-
verzorgingshuizen,” merkt directeur Leen Dielis op. De
ten die op de CVA-afdeling komen na een herseninfarct.
groep ouderen die zich thuis moet zien te redden met de
Het overgrote deel bestaat uit ouderen die op leeftijd
thuiszorg, wijkverpleging en mantelzorgers neemt hier-
zijn en net een heup- of knieoperatie hebben gehad,
door toe. Alleen patiënten die 24-uurszorg nodig heb-
oncologisch worden behandeld, herstellen van een val
ben, kunnen nog een beroep doen op een verblijfsindi-
thuis of in het ziekenhuis behandeld zijn voor een chro-
catie in het kader van de Wet langdurige zorg.
nische aandoening.
Geriatrische revalidatie is al in 2013 overgeheveld van
“Van deze laatste groep gaat negentig procent weer naar
de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet en daarmee ver-
huis. Het zijn mensen op leeftijd, gemiddeld tachtig jaar,
ankerd in de basisverzekering. “Terecht, want bij ons
waarbij niet alleen de jaren tellen, maar die ook vaak
woon je niet. Je verblijft hier maar even om te revalide-
meerdere lichamelijke aandoeningen hebben en bij wie
ren. Echter om in aanmerking te komen voor geriatri-
soms hun geheugen het stilletjes laat afweten. Vaak
sche revalidatie moet je wel voldoen aan voorwaarden.
wordt tijdens de opname in azM Herstelzorg voor de
De ouderen moeten kwetsbaar zijn, revalideerbaar en
eerste keer duidelijk dat er meer aan de hand is dan een
multiproblemen hebben. Wij zijn echt geen herstelhotel
lichamelijk probleem.
waar je een paar weken kunt bijkomen”, licht Dielis toe.
Wat wij merken is dat een groeiende groep patiënten alleenstaand is en niet verantwoord naar huis kan,
”De insteek is dat wij de patiënten, na een opname en
omdat elke vorm van mantelzorg ontbreekt. Desondanks
behandeling in het ziekenhuis, revalideren en voorberei-
kunnen deze mensen niet in de WlZ terecht omdat hun
den op de terugkeer naar huis. Maar de aanspraak
situatie volgens de geldende normen van de WlZ niet
normen GRZ dwingen ons om strenger te zijn aan de
kritisch genoeg is.”
voordeur. Patiënten die na een behandeling in het ziekenhuis gedurende enkele weken een plek nodig hebben om te herstellen, maar die geen multidisciplinaire
Het baart haar zorgen dat er steeds meer mensen met
revalidatie nodig hebben, kunnen bij azM Herstelzorg
zwaardere problemen bij azM Herstelzorg terecht
niet meer terecht. Voor deze groep zie ik voorlopig ook
komen; mensen die niet revalideerbaar zijn, maar
nog geen passend alternatief.”
waarvoor ook geen verpleeghuisindicatie is. “De overheid en de verzekeraars zijn nu bezig met de aanspraaknormen voor kortdurende eerstelijnsopvang in de Zorgverzeke
6
Voetje voor voetje loopt een hoogbejaarde vrouw achter
ringswet. Maar dat wordt pas tegen het einde van het
een rollator door de lange gang van de azM Herstelzorg.
jaar duidelijk. Overheidsbeslissingen lopen vooruit op
Een van de verpleegkundigen stelt de patiënte met aan-
de toekomst, de implementatie duurt altijd langer.
moedigingen op haar gemak. Nog maar enkele meters.
Daarom zijn er mensen die noodgedwongen te lang
Het gaat steeds beter. In Maastricht waar azM Herstelzorg
in het ziekenhuis liggen of weer terug moeten omdat
tijdelijk is gevestigd in het Klevariegebouw van ver-
het thuis niet lukt. Om hoeveel mensen het gaat, weet
pleeghuis Envida is plek voor 99 patiënten, meestal
niemand.”
revalidatie Tegelijkertijd wordt deze groep geconfronteerd met de veranderde Wet maatschappelijke ondersteuning waarbij de gemeenten de regie voeren. Door de bezuinigingen zijn gemeenten gedwongen om bij zorgaanvragen toe te zien of er voorliggende mogelijkheden zijn die de burger zelf kan organiseren en betalen of dat dit door familie of mantelzorger kan. “Een woning die aangepast moet worden is geen indicatie voor een verblijf in een verpleeghuis. Voor het aanpassen van de woning moeten patiënten zelf aan de slag en kunnen zij soms een beroep doen op de Wmo via de gemeente. Door de transitie in de zorg wordt nu veel meer verantwoordelijkheid bij de burger zelf neergelegd. Vandaag de dag zullen de gemeenten vaker het standaardadvies geven om te verhuizen, ook aan de mensen met fysieke problemen die vroeger een uitgebreide woningaanpassing kregen of naar het verzorgingshuis gingen”, verklaart Dielis. Nu is het even schipperen, maar de directeur verwacht dat het een kwestie van tijd is voordat er een nieuw evenwicht is gevonden en mensen gewend zijn aan het nieuwe systeem. Dan zullen Nederlanders net als in omringende landen eerder gaan nadenken over hun toekomst en besluiten hun woon situatie aan te passen of een spaarpotje gaan aanleggen voor hun oude dag. Daarnaast zullen er ook nieuwe particuliere initiatieven ontstaan op het gebied van wonen en zorg. De tijd dat iedereen onbeperkt een beroep kon doen op de dure voorzieningen is voorbij. Er wordt van de mensen verwacht dat ze zelf ook gaan investeren of iets organiseren zodat ze langer thuis kunnen wonen. “De huidige bezuinigingen waren onvermijdelijk omdat we als gemeenschap geen extra belasting willen betalen. Het is alleen moeilijk dat de veranderingen in een ijltempo worden doorgedrukt. We moeten bewuster onze laatste levensjaren voorbereiden. Van de burger zelf worden initiatieven verwacht. En als dat niet lukt, zullen ze zelf moet aankloppen bij de CIZ, de gemeente of de thuiszorg”, vat Dielis samen. Trouwens hierin is volgens haar ook een belangrijke rol weggelegd voor de wijkverpleegkundige en de huisarts. “Zij houden de vinger aan de pols. Samen met de praktijkondersteu-
Meer info:
ner moeten zij de kwetsbare mensen die het niet meer red-
www.hoeverandertmijnzorg.nl
den in het vizier brengen. Zij moeten voelen wat er leeft in de
www.zorgwijzer.nl
wijk en hebben een belangrijke adviserende functie.”
www.azmherstelzorg.com
7
Kinderpsychiater Jan Schieveld over transitie
“Hartoperaties leg je ook niet bij de gemeente” In de nieuwe Jeugdwet zijn de gemeenten verantwoordelijk voor alle jeugdhulp, dus ook de jeugd-ggz. Gemeenten bepalen als financiers welke zorg de jongeren nodig hebben. Huisartsen kunnen kinderen met psychische of psychiatrische problemen nog wel rechtstreeks doorverwijzen, maar instellingen hebben over de financiering afspraken met gemeenten. Volgens kinderpsychiater Jan Schieveld leidt dit tot een kwaliteitsvermindering van de ggz.
De keukentafel in de pantry van de afdeling Jeugd- en
Organisaties hebben mensen in dienst moeten nemen
Kinderpsychiatrie van het Maastricht UMC+ ligt vol met
om de financiële administratie op orde te houden en
krantenknipsels over de problemen in de zorg. Bijna
hebben al geld opzij gezet om processen te kunnen voe-
dagelijks komen er nieuwe knipsels bij en voor Jan
ren tegen gemeenten die zich niet aan de (productie)
Schieveld is het duidelijk. De transitie houdt de zorg in
afspraken dreigen te houden.”
de wurggreep, en met name in de ggz zijn de gevolgen ernstig: de bureaucratie neemt toe en de regelgeving
Waar hij bang voor is, is dat gemeenten door de markt-
wordt nog ingewikkelder, omdat gemeenten ‘eigen’
werking in de verleiding komen om zo goedkoop moge-
regels mogen hanteren.
lijk zorg in te kopen om geld over te houden om tekorten op te vangen. “De gelden voor de zorg zijn geoor-
Schieveld is niet te spreken over de Jeugdwet. “Nu
merkt, maar wat als deze restrictie wegvalt? Daarnaast
mogen ambtenaren die een inkoopcursus en een stan-
is niet duidelijk hoe de privacy van patiënten wordt
daardcursus kinderzorg en -psychiatrie van twee weken
gewaarborgd. De hele Tweede Kamer staat op de achter-
hebben gehad, meebeslissen over de zorgvraag. Je gaat
ste benen als NSA Nederland afluistert, maar je hoort
de regie over open-hart operaties toch ook niet bij de
niemand erover dat je met het dossier van je kind naar
gemeenten onderbrengen? De kinder- en jeugdpsychia-
een ambtenaar moet voor zorg, een ambtenaar die je
trie is een belangrijke voorfase voor de volwassen psy-
straks bij de supermarkt tegenkomt.”
chiatrie. Het is belangrijk dat je problemen vroegtijdig signaleert, zodat je kunt interveniëren en bijsturen. Het
“Het is goed dat gemeenten de jeugdhulpverleners die
is een medisch specialisme dat je in het gezondheids-
zich nu verdringen op de stoep van gezinnen weg sane-
zorgdomein moet houden.”
ren door de regie te voeren. Maar daar houdt het verhaal op. Ik hoop dat de overheid er alles aan doet om deze
Schieveld is als specialist Jeugd- en Kinderpsychiatrie
vorm van marktwerking te verbieden, de privacy van
werkzaam bij onder meer het Maastricht UMC+, de
mensen in de lucht te houden en de huisartsen te
Mutsaertsstichting in Venlo en de Koraalgroep. “Ik hoor
beschermen tegen de overbelasting die ontstaat door de
van ouders met kinderen in de ggz, de gehandicapten-
verdringingseffecten die op ze afkomen. Bescherm ons
zorg en de kinderrevalidatie al verontrustende geluiden.
allemaal tegen de rechtsongelijkheid.”
Naast de verschraling van de zorg, treden er verdringingseffecten op. Overal vallen ontslagen, instellingen 8
dreigen om te kiepen en de wachtlijsten nemen toe.
De wethouders over de transitie in de zorg
“De huisarts is nog steeds de formele verwijzer jeugdhulp”
Als een partij het op dit moment moeilijk heeft, dan is het de gemeente. Vanaf 1 januari hebben gemeenten er een fors aantal taken bijgekregen. Naast de Wet maatschappelijke ondersteuning hebben ze nu ook te maken met de uitvoering van de Jeugdwet en de Partici patiewet. De gemeenten zijn nu regisseur en budgethouder als het gaat om niet medische ondersteuning en jeugdhulp. Wat deze veranderingen in de praktijk inhouden, vertellen de vier wethouders van
>
Maastricht-Heuvelland. 9
Gemeente
Eijsden-Margraten hebben we twee mensen van Jeugdzorg overgenomen. Een deel van de mensen is al in december begonnen met inwerken. Daarnaast kunnen we ook nog een beroep doen op diensten van de centrumgemeente Maastricht. Ik sta voor de volle honderd procent achter de decentralisatie, die de zorg uiteindelijk dichter bij de mensen moet brengen, maar niet achter de bezuinigingen die we moeten doorvoeren. Als de overheid taken naar de gemeenten toebrengt, moet ze de gemeenten als uitvoerder ook de gelegenheid geven om ze te organiseren en te faciliteren. De grootste onrust onder de burgers hebben we kunnen wegnemen door goed bezochte informatiebijeenkomsten te organiseren. Daarnaast hebben we een deel van de eigen bijdrageregeling bijgesteld. Om te voorkomen dat met name de middeninkomens er te veel op achteruit gaan, hebben we een deel van de maatregelen teruggedraaid. Dat bekostigen we, net als Maastricht, met de gelden die we
Jo Bisscheroux,
zelf afkomstig uit de
hebben gekregen voor het afschaffen van de Wtcg.
ggz-wereld, is wethouder van de ‘jonge’ fusie
Om de transitie te doen slagen moet er nog wel wat veran-
gemeente Eijsden-Margraten. Hij heeft onder meer
de zorgzame samenleving van stal. Dat moet nog wel in de
Wmo-zorg, jeugdbeleid en volksgezondheid in zijn portefeuille.
deren. Om te beginnen de mindset van de mensen. We halen hoofden van de mensen gaan leven. Maar ik ben ervan overtuigd dat dat gaat lukken. We zien nu al prachtige initiatieven ontstaan, zoals huiskamerprojecten, die wij als gemeente faciliteren. Maar ook bij de zorginstellingen is een andere mindset nodig. Vooral uit de hoek van de GGZ is de weerstand nog erg groot. Ze hebben het niet meer in hun eentje
“Vanaf dag één van de gemeentelijke fusie hebben we
voor het zeggen. We zoeken juist de kracht in meer samen-
rekening gehouden met de transitie in de zorg. Zo zijn we
werking en in de reductie van het aantal instellingen dat zich
bij de kanteling van de Wmo al snel begonnen met de
bezighoudt met een gezin. Nu de gemeente de regie gaat
zogenaamde keukentafelgesprekken door de medewer-
voeren, komt er eindelijk samenhang in de zorgverlening. Zo
kers van de Wmo. Daarbij hebben we ons laten ondersteu-
willen we inzetten op preventie en daarmee voorkomen dat
nen door een extern bureau omdat we wisten dat er een
jongeren in te zware vormen van jeugdzorg terechtkomen.
grote operatie naar ons toe zou komen. Ook de huisarts heeft een taak hierin. Wij hebben
10
Het voordeel is dat wij als fusiegemeente de blik naar
gevraagd om ons te informeren over wat er aan de voor-
buiten hebben gericht. Daardoor konden we voortvarend
kant gebeurt. Zo kunnen we de zaken stroomlijnen via
aan de slag met de decentralisatie van de zorg. Daar komt
één kanaal. We hebben nu regelmatig bijeenkomsten voor
veel bij kijken omdat we maar liefst vijftien kerkdorpen
de huisartsen. De onderlinge banden zijn versterkt. De
hebben. In de drie kernen met de meeste zorgvraag
gemeente en de huisartsen houden elkaar op de hoogte
- Margraten, Eijsden en Gronsveld - houdt het team kan-
van de ontwikkelingen. Er wordt beter gecommuniceerd
toor en inloopspreekuren.
en geïnformeerd. De huisarts is een belangrijke partner.
Omdat er nieuwe doelgroepen bij zijn gekomen, is het
Mensen met klachten melden zich vaak eerst bij de huis-
sociale team uitgebreid met mensen met kennis en erva-
arts. Die kan vervolgens de mensen doorverwijzen naar
ring in jeugdzorg, gehandicaptenzorg en psychiatrie. Zo
het sociaal team of het Centrum voor Jeugd en Gezin.”
De wethouders over de transitie in de zorg
Gemeente
Valkenburg
Wanneer binnen een gezin meerdere problematieken aanwezig zijn, vormen wij voor dat gezin een integraal team uit de drie teams. Dan wordt voor één gezin één plan gemaakt en wordt afgesproken wie de centrale regisseur voor dit gezin wordt.
“Valkenburg aan de Geul heeft in 2013 en 2014 samen met
Natuurlijk waren de doelgroepen voor Werk & inkomen en
Maastricht en de overige Heuvellandgemeenten Vaals,
Wmo al bekend binnen onze gemeente, maar de doelgroep
Gulpen-Wittem, Eijsden-Margraten en Meerssen de verande-
Jeugd voor de specifieke Jeugdtaken is nieuw voor ons.
ringen in de zorg voorbereid. Wij hebben daarbij de focus
Daarom is binnen onze gemeente een team Jeugd opge-
gelegd op de continuïteit van de zorg aan de bestaande en
richt. Dit team Jeugd biedt informatie en advies, preventie,
nieuwe klantgroepen die we er vanaf 1 januari bij hebben
lichte ondersteuning en tevens beoordeelt dit team aanvra-
gekregen door de zogenaamde transitie in de zorg. Dit jaar,
gen voor Jeugdhulp. Daar waar nodig, kan het team Jeugd
het overgangsjaar, gaan wij ook werken aan de veranderin-
ook nog externe deskundigen erbij halen.
gen in de zorg die het kabinet nastreeft, de zogenaamde transformatie in de zorg.
Daarnaast hebben we vorig jaar al nieuwe inkoopcontracten afgesloten met de zorgaanbieders en afspraken gemaakt
Binnen onze gemeente werken wij met drie teams: een
met diverse partners, zoals huisartsen, het Veiligheidshuis,
team van klantmanagers Werk & inkomen, een team van
Veilig Thuis, Raad voor de Kinderbescherming en Wijk
klantmanagers Wmo en een team Jeugd. Deze teams behan-
verpleegkundigen. Deze afspraken worden dit jaar nog
delen de klantvragen en gaan zorgen voor de juiste zorg.
verder uitgewerkt en op basis van praktijkervaringen bijgesteld.
Wethouder Bert
Dauven van de gemeente
Tot nu toe zijn er geen problemen geweest wat betreft de
Valkenburg heeft onder meer jeugdzorg, de Parti
gelukt om tijdig een nieuwe beschikking af te geven zijn de
cipatiewet en Wmo 2015 in zijn portefeuille.
continuïteit van Wmo- en jeugdzorg. Daar waar het niet is bestaande beschikkingen verlengd. De eerste keukentafelgesprekken met ouders zijn positief verlopen. Ouders vinden het prettig om in gesprek te gaan en blijken over het algemeen zeer goed in staat te zijn om de ondersteunings- en hulpvraag van hun kind te formuleren. Het is inderdaad zo dat een aantal nieuwe werkprocessen, zoals de uitbetaling van het PGB via de SVB en het innen van de ouderbijdrage via het CAK, niet goed zijn verlopen. Hier hebben wij als gemeente geen invloed op. Wel proberen wij de schade voor onze burgers zoveel mogelijk te beperken. Als gemeente willen we meer investeren in preventieve activiteiten en de inzet van vrijwilligers en mantelzorgers. Daarnaast zal de gedachte één gezin - één plan - één regisseur nog verder vormgegeven worden. Ook gaan wij werken aan een zogenaamde transformatie agenda. Dit wordt een plan met planning waarin wij samen met de zorgleveranciers en cliëntenorganisaties de veranderingen in de zorg gaan vormgeven. Samen met alle zorgverleners gaan we de integrale benadering van de hulpvraag vormgeven en invulling geven aan het casemanagement. Tot nu toe verloopt de samenwerking goed. We willen onze partners ook actief blijven betrekken bij de vormgeving van het nieuwe stelsel.” 11
Gemeente
Het gemeentelijk team Wmo ondersteunt mensen op ande-
Maastricht
re vlakken. Wat kan makkelijk worden opgepakt, waarin
“Om goed voorbereid te zijn op de nieuwe taken, lag onze
sen hebben aangenomen die ervaring hebben op het
focus in 2014 vooral op de transitie. We moesten er uiter-
gebied van de ‘nieuwe taken’.
aard voor zorgen dat de ondersteuning van de jeugdige
De inkoop van de zorg op beide vlakken (Wmo en jeugd) is
inwoners van Maastricht en hun gezinnen per 1 januari
gedaan via een bestuurlijke aanbesteding. In de vorm van
2015 gewoon zou doorlopen. Het is een kwetsbare groep
zogenaamde ontwikkeltafels hebben we samen met zorg-
waar we zorgvuldig mee willen omgaan.
aanbieders bekeken hoe en wat aan zorg nodig is, waarbij
In deze voorbereiding hebben we nadrukkelijk de samen-
continuïteit belangrijk is. Deze tafels worden in 2015 voort-
werking opgezocht. Met collega-gemeenten in de regio
gezet omdat het een goede manier is om met onze partners
Heuvelland, maar (juist) ook met zorgaanbieders! Voor de
te praten. Bovendien komen er transformatietafels bij. Inder
jeugdzorg ligt onze focus bij het ondersteunen van jeugdi-
daad, om de transformatie vorm te geven: een andere
gen en gezinnen. Vanuit het individu beginnen wij te zoe-
manier van werken dient zich aan. We moeten daarom de
ken naar de cirkels om hem/haar heen, die relevant zijn
jeugdondersteuning door ontwikkelen. Ook komen er
voor deze persoon. Startend bij gezin/ouders, familie,
transformatietafels om het zorgaanbod te ontwikkelen en
buren, school, huisarts en andere maatschappelijke organi-
eventueel te veranderen.
biedt de leefomgeving van meneer of mevrouw een oplossing en waar is ondersteuning in de vorm van een ‘voorziening’ echt nodig? Een prettige bijkomstigheid was dat we al een ‘staand’ team Wmo hadden, waarbij we ook weer men-
saties kijken we welke ondersteuning zij kunnen bieden. Eventueel is de laatste stap het opschalen naar meer profes-
In principe is de transitie goed verlopen. Tot nu toe zijn de
sionele ondersteuning.
eerste ervaringen met nieuwe vragen positief omdat de
Per 1 januari 2015 wordt dat gecoördineerd door team
realistische vraag centraal staat. De pgb-problematiek is
Jeugd van de gemeente Maastricht. Als bij ons een melding
uiteraard bij ons bekend. Als gemeenten hebben we de
binnenkomt, gaan we met de betrokken personen en even-
zorgcontracten geaccordeerd, maar heeft de SVB de zaak
tueel professionals op zoek naar de juiste ondersteuning.
niet op orde. Daar is nu veel publiciteit over.
Het is niet zo, dat een melder een
Verder zal er, nog meer dan nu, inte-
probleem ‘over de schutting’ gooit.
graal naar problemen gekeken moe-
Absoluut niet – we zetten een net-
ten worden. Daarbij is de opgave om
werk op rond de jongere om hem zo
op het gebied van bijvoorbeeld Wmo
snel mogelijk weer op weg te helpen.
alle partners en invalshoeken in beeld te krijgen en op die manier
We hebben trouwens de verwachting
integraal te werken. Maar ook zetten
dat dit in de meeste gevallen met
we stappen om in de toekomst ‘puur’
minimale inzet kan. De grootste
vanuit persoon of gezin te kijken. En
groep jongeren heeft maar een klein
samen met hen te analyseren op
zetje nodig of hun ouders een vorm
welk gebied ondersteuning geboden
van lichte ondersteuning bij het
is: Wmo, participatie of jeugd. En
opvoeden. Daarmee kunnen we
daarnaast zullen nieuwe zorgvormen
zwaardere en ook duurdere vormen
ontwikkeld moeten worden.
van ondersteuning voorkomen. Mooi met het oog op de ons opgelegde
De huisarts is op grond van de
bezuinigingen maar zeker zo fijn
Jeugdwet een formele verwijzer, een
voor het kind en het gezin in kwestie!
verwijzing van de huisarts mogen we
We baseren deze wijsheid niet op
niet doorkruisen. Wel zullen nog
onze eigen kennis. In 2014 hebben
goede afspraken gemaakt moeten
we hard gewerkt om medewerkers
worden
aan te trekken die kennis van en
omgaan met 1 gezin 1 plan en ander-
ervaring met dit onderwerp hebben. In team Jeugd bij de gemeente
Maastrichtse
wethouder
Maastricht vind je mensen met zeer
Mieke
verschillende achtergronden op het
onder meer verantwoordelijk
gebied van jeugdondersteuning, van 12
De
orthopedagoog tot jongerenwerkers.
Damsma
is
voor cultuur, onderwijs, jeugdzorg en gezondheid.
over
hoe
we
enerzijds
zijds de beroepscode. We hebben afgesproken dat er elke drie maanden
een
kwartaalgesprek
plaats
vindt. Als er eerder dingen spelen vinden er tussentijds gesprekken plaats. We werken nauw samen.”
Gemeente
Meerssen “Het sociaal team is in Meerssen niet strak afgebakend van andere disciplines: het werkt nauw samen met onder anderen de wijkverpleegkundige, huisartsen en praktijkondersteuners. Denk ook aan expertise op het vlak van mensen die communiceren via gebarentaal of het consulteren van professionals in de geestelijke gezondheidszorg. Immers deze kunnen ook al thuis komen bij een inwoner en hebben al het nodige afgestemd met de inwoner, waar het sociaal team op kan voortborduren. Ik zeg altijd: het sociaal team is een soort ‘schakelstation’ tussen inwoner en de uiteindelijke ondersteuners. Het gaat vooral om de werkwijze: integraal en snel kunnen helpen waar het moet.
“Iedereen moet wennen aan de nieuwe regelgeving en het kost tijd om de juiste weg te vinden.” Het eerste uitvoeringsjaar is nog erg jong. Dat even voorop gesteld. De decentralisaties zijn niet klein in omvang. Daarbij is het normaal dat we te maken kunnen krijgen met kinderziektes die opgelost moeten worden. Ook in Meerssen hebben we aandacht voor de problemen rond de pgb’s, maar wij realiseren ons dat de SVB volop bezig is met een reorganisatie van de pgb’s, een omvangrijke klus die zij in
Wethouder
Maureen Gubbels van de
gemeente Meerssen is onder meer verantwoor-
korte tijd moeten zien te klaren.
delijk voor welzijn, zorg, Wmo en volksgezond-
Met name op het gebied van jeugdhulp is veel veranderd.
heid.
We ervaren dat ouders en verzorgers soms zoekende zijn. Iedereen moet wennen aan de nieuwe regelgeving en het kost tijd om de juiste weg te vinden. Het sociaal team helpt
alternatief waarbij de cliënt tenminste één dagdeel per
de verzorgers hierbij. Soms moet een verzorger bij de Wet
week activiteiten krijgt aangeboden die hij leuk vindt en
langdurige zorg zijn of bij de Zorgverzekeringswet. Als
met voldoende beweging.
iemand even door de ‘bomen het bos’ niet meer ziet, bege-
Jeugdhulp is een verhaal apart. Ook al zijn we nog maar net
leiden we de mensen naar het juiste loket. Als het onder
begonnen, we merken nu al dat ouders van kinderen met
Jeugdhulp valt, is de gemeente verantwoordelijk en gaan we
opvoedings- of andere problemen blij zijn met onze onder-
samen met de verzorgers en veelal ook het kind in gesprek
steuning. Ze hebben nu één duidelijk aanspreekpunt. Het
om de ondersteuning goed te kunnen formuleren.
sociaal team is een ‘grote vijver’ van kennis en ervaring. Ons streven is om preventie en vroeg-signalering verder te
Ondertussen ervaren wij al de meerwaarde van de decen-
versterken. Ook hierbij willen we dat de eigen kracht van
tralisatie van de zorg. Wij kunnen kortbij ondersteuning
de burgers volop wordt benut.
regelen. We kunnen snel schakelen en bovendien kunnen we meer en beter gebruik maken van onze algemene voor-
Wat we verder nog nodig hebben, is voldoende financiële
zieningen. Daarnaast kunnen we met de inwoner zoeken
middelen om de veranderingen goed te kunnen in- en uit-
naar een bredere oplossing voor problemen. Iemand die
voeren en om de (herijkte) kwaliteit te kunnen borgen. En
bijvoorbeeld veel behoefte heeft aan bewegen, ging voor-
natuurlijk voldoende tijd. De nieuwe zorg is uiteraard niet
heen vier dagen naar de dagopvang en kreeg daar weinig
in één jaar te realiseren. Men moet niet vergeten dat het een
beweging. Nu zoeken we samen met de aanbieder naar een
zaak van lange adem kan worden.”
13
Er is heel wat veranderd in de zorg. Zo bestaat de AWBZ niet meer. In plaats daarvan zijn er nu de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg. Wat merken patiënten van deze ontwikkelingen? En hoe denken zij over de veranderingen? Praktijk ging op onderzoek uit in de wachtkamers van het Maastricht UMC+.
Uit de
praktijk
Bertha Loomans (71) uit Maastricht volgt het nieuws over de veranderende zorg wel. “Maar ik maak me er niet druk meer over. Ze doen toch wat ze willen”, stelt ze. Ondertussen stoort ze zich er wel aan dat de ouderen, de mensen die het land na
<
de oorlog hebben opgebouwd, de dupe worden van bezuinigingsmaatregelen. “De mensen die de beslissingen nemen die merken er niets van als ze jaarlijks duizend euro moeten neerleggen voor zorg. Dat is anders dan voor mensen die van een AOW moeten rondkomen. Op dit moment heb ik nog maar recht op anderhalf uur poetshulp in de week. Dat is nauwelijks genoeg tijd om de noodzakelijke schoonmaakwerkzaamheden in de keuken en badkamer te doen.”
Haar zoon Hans (17) is helemaal niet bezig met de veranderingen in de zorg. Elianne Demollin (47) uit Eckelrade daarentegen is heel goed op de hoogte van de ontwikkelingen in de zorg. “Ons zorgstelsel wordt onbetaalbaar. Het moet veranderen. Ik vind het belangrijk dat iedereen wordt geholpen. Bij veranderingen heb je volgens mij altijd mensen die de kont tegen de krib gooien. Die mensen mag je best op hun verantwoordelijkheden aanspreken. Het gaat ook om een bewustwordingsproces. Daarom is het essentieel dat de veranderingen in Jip en Janneke-taal worden uitgelegd, in heldere taal die iedereen begrijpt. Mensen worden onzeker en angstig als ze niet weten wat hen te wachten staat. Het hoort gewoon bij de overgangsverschijnselen.”
<
Haar in gips gehulde been rust op de knie van haar echtgenoot.
<
Ine Claessen (52) uit Valkenburg heeft een gescheurde enkelband na een val van de trap. “Ik houd het niet meer uit van de pijn. Dit is alweer de derde keer deze week dat ik hier ben”, licht Claessen toe. Of de ziekenhuisbezoeken van haar eigen risico afgaan, daar hoeft zij zich gelukkig niet mee bezig te houden. Ze is goed verzekerd en komt zelden in het ziekenhuis. “Maar ik besef heel goed dat de goede zorg voor steeds meer mensen minder betaalbaar wordt. Hervormingen zijn nodig. Het is wel erg dat er mensen zijn die uit vrees voor de kosten de huisarts of het ziekenhuis mijden.”
14
Bas Bekkers cardioloog (l) en Gittie Willems (links) Ingrid Krapels, klinisch geneticus en Fanny Pelzer.
Wondzorg verbinden Wondzorg binnen het Maastricht UMC+ timmert aan de weg. En dat is nodig vinden decubitusconsulent Henny Geelen en wondzorgconsulent Gittie Willems. Samen met Fanny Pelzer, eveneens decubitusspecialist, runnen zij de wondzorg in het Maastrichtse ziekenhuis.
Henny, Gittie en Fanny werken vooral achter de schermen.
Wij beschikken over de kennis en nieuwste technieken
Tachtig procent van hun werk richt zich op patiënten in
waarmee we toegevoegde waarde kunnen bieden aan
het ziekenhuis, zowel klinisch als poliklinisch. Toch zien
zorgorganisaties en huisartspraktijken. We kunnen onder
zij ook buiten de muren van het Maastricht UMC+ een rol
meer scholing en presentaties geven. Zorgverleners
weggelegd voor zichzelf, met name op het gebied van
kunnen ons ook bellen voor een telefonisch consult of
scholing en advies. De zorg is erop gericht dat mensen
huisbezoek. We nemen graag het initiatief om meer
zolang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Preventieve
samen te werken.
decubitus- en wondzorg kan bijdragen aan de zelfred-
Voor de genezing is het juist bevorderlijk dat er conti
zaamheid van ouderen in de thuissituatie door het voor-
nuïteit en uniformiteit is in de zorg. Op beperkte schaal
komen van doorliggen, complicaties en verminderde
wordt er al samengewerkt met zorgverleners in de regio.
mobiliteit. Dat zouden we graag samen willen doen met
“Bij decubitus gaat het vaak om bedlegerige patiënten
zorgverleners die bij de patiënten thuis komen, zoals
die minder mobiel zijn, waardoor ze niet naar het zieken-
huisartsen en wijkverpleegkundigen. Een gezamenlijke
huis kunnen komen. “In plaats daarvan krijg ik een foto
aanpak draagt bij aan de continuïteit en kwaliteit van de
waarop ik kan zien wat er aan de hand is en een gericht
zorg. Ieder heeft daarin zijn eigen rol en expertise.
advies kan geven. Zo werken we bijvoorbeeld samen
Samen zorgen we voor een uniforme aanpak volgens de
met Envida en Koraalgroep.”
Nederlandse richtlijnen.
Wondzorg wil zich zelf beter op de kaart zetten. “Binnen het Maastricht UMC+ werken we met een stuurgroep aan
Wondzorg heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld
een multidisciplinaire wondpoli. Deze moet binnen enkele
en die ontwikkelingen gaan snel. Onderzoeken en studies
maanden operationeel zijn. Binnen afzienbare tijd zal zie-
hebben nieuwe inzichten gebracht, zowel op het gebied
kenhuis verplaatste wondzorg onder verantwoordelijkheid
van behandeling als preventie decubitus. Daarnaast is er
vallen van de specialist in het ziekenhuis. Als organisatie
een veelheid aan materialen op de markt. Dit maakt het
zijn wij budgethouder, stellen een behandelplan op en zijn
lastig om een eenduidige aanpak voor wondverzorging
dus ook eindverantwoordelijke voor deze zorg. Door deze
en -behandeling te realiseren. Patiënten met complexe
regiefunctie is het mogelijk sneller bij te sturen en dat
wonden komen vaak in aanraking met verschillende zorg-
draagt bij aan de kwaliteit van zorg,” aldus Gittie Willems.
verleners en daarmee ook met een verschillende aanpak
Wij zijn bereikbaar per mail: decubitus.wond.werkgroep@
van de wond. Gevolg is een langere verpleegduur, risico
mumc.nl of telefonisch: 043 387 56 34 (decubituszorg) of
op sociaal isolement en hogere zorgkosten.
043 387 45 29 (wondzorg).
15
Afdeling dialyse Maastricht UMC+ zet zich in voor optimale behandeling van nierpatiënten
Thuisdialyse ’s nachts praktisch en minder Thuisdialyse bespaart nierpatiënten niet alleen veel reistijd, het stelt hen ook in staat om weer een gewoon leven te leiden. Momenteel hebben twintig patiënten in de regio Maastricht-Heuvelland thuis apparatuur voor dialyse staan.
“Hoi. Peter. Onze man”, merkt één van de cliënten van het
ruimte genoeg”, licht hij toe. Maar er komt meer bij kijken
reguliere dialysecentrum Juliana in Valkenburg vrolijk op,
dan voldoende plek in huis. De patiënt moet thuis ook
als hij Peter Janssen, coördinator van de Thuisdialyse van
eventuele complicaties kunnen oplossen. Daarvoor is een
het Maastricht UMC+ aan tafel ziet zitten. Met zijn vlotte
goede training nodig, bij voorkeur samen met de partner
babbel kent Janssen vrijwel alle nierpatiënten die drie
die thuis ook gaat assisteren.
dagen in de week naar Juliana komen voor dialyse persoonlijk. Het gaat om de grote groep patiënten die niet in
De groep van nierpatiënten is de afgelopen jaren redelijk
aanmerking komt voor thuisdialyse of het niet wil.
stabiel gebleven, mede door goede preventie en tijdelijke verwijzing. Wel is het te verwachten dat mensen
Terwijl dialysecoördinator Peter Janssen een telefoontje
langer leven en mogelijk door allerlei onderliggende
afhandelt, vertelt de man dat hij op slechts een paar hon-
ziekten, bijvoorbeeld suikerziekte, meer risico lopen op
derd meter afstand van Juliana woont. “Thuisdialyse heeft
het ontwikkelen van een nierziekte. Omdat de leeftijd
voor mij weinig voordelen. Bovendien kan mijn vrouw
van patiënten hoger wordt en overheid en verzekeraars
niet meehelpen met dialyseren omdat ze Alzheimer heeft.
de zorg meer in de woonomgeving van de patiënt willen
Ik blijf dus gewoon komen. Drie keer per week lig ik hier
aanbieden, gaat onze voorkeur uit naar thuisdialyse.
vier uur op bed. Gelukkig heb ik er geen moeite mee.
De mogelijkheid om naast de patiënt ook de partner of
Gewoon verstand op nul.”
mantelzorger te trainen, bestaat nu vier jaar in MaastrichtHeuvelland. Sindsdien is het aantal thuishemodialyse-
Juliana is voor coördinator Janssen een soort thuisbasis.
patiënten flink gegroeid. In 2008 toen Janssen begon als
Hier heeft hij een kantoor en hier worden de trainingen
coördinator, hadden nog maar vier patiënten een appa-
aan patiënten en mantelzorgers die thuis willen dialyse-
raat voor thuishemodialyse, nu zijn dat er inmiddels twin-
ren verzorgd. In het dialysecentrum wordt geleerd hoe ze
tig, en is de voorbereiding bij vier nieuwe patiënten al
met de thuisdialyse-apparatuur moeten omgaan. In de
afgerond.
ruime dialysezaal met tien plaatsen is hiervoor een vaste
Daarnaast kiezen volgens Janssen steeds meer mensen
plaats gereserveerd.
voor dialyse ’s nachts. “In plaats van drie keer per week vier uur dialyse, kan de patiënt ook om de nacht acht uur
16
Janssen laat de apparatuur zien. Een vrij hoge toren die er
dialyseren. Dat heeft grote voordelen, bijvoorbeeld het
voor een leek behoorlijk angstaanjagend uitziet door de
teveel aan vocht wat er anders in een reguliere dialyse
vele lichtjes, knopjes, slangen en roterende onderdelen.
van 4 uur wordt uitgehaald, gebeurt dan in 8 uur tijd
“De apparatuur is lang niet meer zo groot als vroeger,
(tijdens de nachtrust). Dit geeft dan een mindere belas-
tegenwoordig is één tot anderhalve vierkante meter
ting voor de patiënt.”
belastend
Op dit moment maken acht van de twintig thuisdialyse
en patiënt en partner zelf, in goed overleg. Als iedereen
patiënten gebruik van dialyse ’s nachts. Het streven van
akkoord is, inclusief de zorgverzekeraar die de behande-
de afdeling dialyse van het Maastricht UMC+ is om zoveel
ling moet vergoeden, wordt het traject naar thuisdialyse
mogelijk mensen deze behandeling aan te bieden. “Maar
ingezet.
het moet wel mogelijk zijn. De patiënt heeft voor het zelfstandig uitvoeren van de thuisdialyse ondersteuning
Als de patiënt dan eenmaal in de thuissituatie dialyseert,
van de partner nodig. Patiënten die kiezen voor begelei-
wordt hij of zij toch nog met grote regelmaat op de poli-
ding met een dialyseverpleegkundige (VDA) zijn gebonden
kliniek in Valkenburg gezien ter controle. Volgens Janssen
aan afspraken voor de behandeling overdag.”
leert de ervaring dat patiënten thuisdialyse als een grote winst zien, vooral omdat het voor hen een zelfstandig-
Welke patiënten in aanmerking komen voor thuishemo
heid creëert.
dialyse bepalen zorgverleners (nefroloog, verpleegkundigen, maatschappelijk werk) van het Maastricht UMC+
Meer informatie op www.mumc.nl. 17
Jan Claassens, hoofd Transferpunt Maastricht UMC+:
“We moeten ons het spel eigen maken” Nu extramurale verpleging en zorg onder de Zorgverzekeringswet valt, moeten de wijkverpleegkundigen en de transferconsulenten van het Maastricht UMC+ nog meer en beter met elkaar communiceren en samenwerken. Niet langer is het CIZ verantwoordelijk voor de indicatiestelling van patiënten, maar de wijkverpleegkundige. Dat vraagt om een andere manier van werken. Een nieuw spel waarbij de spelregels nog moeten worden
Om de overdracht naar de thuiszorgorganisaties te
afgesproken. Zo vergelijkt Jan Claassens, hoofd van het
waarborgen, maakt het Transferpunt sinds een jaar
Transferpunt in het Maastricht UMC+, de veranderingen
gebruik van Point, een beveiligd systeem dat landelijk
in de zorg. “En we kunnen niet zeggen dat we het spel
wordt doorontwikkeld. Hierin worden de tijdelijke zorg-
even stopzetten totdat er nieuwe spelregels zijn afge-
plannen door de transferverpleegkundige opgesteld. Als
sproken.” Dat maakt het regelen van goede zorg inge-
een aanvraag bij de organisatie binnenkomt, wordt de
wikkeld en moeilijk. “Ik verwacht dat het nog een hele
cliënt binnen 24 uur thuis bezocht door de wijkverpleeg-
tijd gaat duren voordat we als ketenpartners een nieuw
kundige die een definitief zorgplan opstelt en zorgt voor
kader hebben afgesproken waarbinnen het spel kan wor-
de indicatie.
den gespeeld.” Alleen voor de specialistische verpleging thuis en voor
Claassens heeft gevoelsmatig het idee dat bij steeds
complexe verpleegtechnische zorg verandert er weinig
meer ouderen die in het ziekenhuis belanden en die al
omdat deze zorg al sinds 2012 onder de Zorgverzeke
ziek, zwak en dementerend zijn, terugplaatsen in de
ringswet valt. Hier draagt de medisch specialist de
thuissituatie steeds moeilijker wordt.
verantwoordelijkheid en zorgen de transferconsulenten
“Eigenlijk zou er veel meer aandacht moeten komen
voor de indicatiestelling. Bij de minder complexe zorg en
voor het voortraject: beter in kaart brengen van de thuis-
verpleging ligt dat anders. Voortaan bepaalt de wijkver-
situatie en het vroegtijdig anticiperen op zorgbehoeftige
pleegkundige welke zorg de patiënt na ontslag uit het
ouderen. Voor kinderen hebben we een consultatie
ziekenhuis thuis nodig heeft.
bureau, bij ouderen kennen we dat systeem helaas niet.
“In de tijd van het AWBZ bepaalde het CIZ wie toegang
Nu gebeurt het nog te vaak dat een huisarts door
had tot welke zorg. De indicatie was een soort voucher
omstandigheden bij de mensen komt en ontdekt dat er
die toegang gaf tot zorg. Nu is er alleen nog voor de
extra ondersteuning nodig is. Dan ben je eigenlijk al te
mensen die echt niet meer terug naar huis kunnen een
laat. Als zorgbehoeftige ouderen vroegtijdig worden
plek in een verpleegkliniek via de nieuwe Wet Langdurige
opgespoord, kun je ze met relatief eenvoudige middelen
Zorg. Dat houdt in dat als er nog een kleine kans is dat
langer in een goede conditie houden. Daarbij is ook een
de patiënt met extra ondersteuning thuis kan blijven
taak weggelegd voor de gemeenten.”
wonen, het verzoek wordt afgewezen. Dat betekent voor het Transferpunt dat er veel meer geregeld moet worden. 18
We moeten zoeken naar alternatieven.”
De Privacy-commissie van Maastricht UMC+ krijgt binnenkort een nieuwe voorzitter. Na vier jaar draagt emeritus-hoogleraar Radiologie prof.dr. Jos van Engelshoven het stokje over. In een periode dat bewaking van de privacy steeds belangrijker wordt in het licht van de voortschrijdende technologie en de grote veranderingen in de zorg, verlaat hij het schip. “Maar mijn interesse voor de privacy blijft. Ook straks volg ik het nieuws op de voet.”
Prof.dr. Jos van Engelshoven, nog even voorzitter van de Privacy-commissie
“Privacy is niet iets waar je de hele dag mee bezig bent” Als professor Jos van Engelshoven hoort dat hij een actu-
waarvoor ik kwam. Natuurlijk, het is gemakkelijk en ze
aliteitenprogramma op televisie heeft gemist waarin de
heeft het altijd zo gedaan, maar eigenlijk mag alleen de
privacy van patiënten werd besproken, noteert hij meteen
specialist de brief openen.” Hetzelfde geldt voor het
de naam van het programma. “Dat wil ik nog zien”, merkt
gebruik van communicatiemiddelen. Nog steeds wordt
hij op. Privacy is zijn ding geworden, sinds de Raad van
veel informatie verzonden via email, ook informatie over
Bestuur hem vier jaar geleden benaderde met de vraag of
patiënten. Dat is niet veilig als de informatie niet is ver-
hij voorzitter van de nieuw op te richten privacy commis-
sleuteld en ook niet toegestaan. Ook beseft men vaak
sie wilde worden. “Ze zochten iemand die de organisatie
niet dat een smartphone niet gebruikt moet worden om
goed kent, het geneeskundige aspect kan beheren en die
patiëntengegevens op te slaan of te versturen. Het risico
begrijpt dat niet alle nieuwe privacyregels per direct zijn
is veel te groot dat verkeerde mensen die gegevens in
in te voeren”, licht Van Engelshoven toe.
handen krijgen.
Tijdens zijn voorzitterschap is er veel gebeurd op het
De nieuwe richtlijnen van het College Bescherming
vlak van privacybescherming, met name op het gebied
Persoonsgegevens (CBP) eisen bovendien nieuwe proce-
van het doorontwikkelen van een veilig elektronisch
durele en technische aanpassingen rond het EPD opdat
patiëntendossier. Er is echter nog heel veel werk te ver-
uitsluitend personen met een directe behandelingsrela-
richten als het gaat om de aandacht voor de privacy in
tie met de patiënt toegang kunnen krijgen tot zijn of
het hoofd van de mensen te krijgen. “Er zijn twee
haar EPD. De techniek moet dat zo veel als mogelijk
belangrijke problemen die de komende jaren moeten
afdwingen. Nu kunnen nog altijd te veel personen buiten
worden overwonnen. Het eerste is een cultuurprobleem
die directe behandelingsrelatie in een EPD kijken.
en het tweede een technisch ict-probleem. Het cultuurprobleem is het grootst. Privacy is immers niet iets waar
“Er moet dus best nog wel wat gebeuren om de privacy
je in een ziekenhuis de hele dag mee bezig bent. Daarom
van patiënten goed te beschermen. Het uitlekken van
gaan er op de werkvloer ook regelmatig zaken mis.”
persoonlijke gegevens kan immers heel pijnlijk zijn.
Hij haalt zijn recent bezoek aan een polikliniek aan. “Ik
Niemand wil dat zijn buurman of werkgever weet dat hij
gaf de verwijsbrief af aan de baliemedewerkster en die
ooit is opgenomen voor een psychose of een soa.”
maakte zonder na te denken de brief open om te kijken
19
Praktijk
Column
gericht Marja van Dieijen, lid Raad van Bestuur Maastricht UMC+
Frappez toujours “Een plaatje uit de Zorgatlas met overgewicht sinds 1983 vertelt het verhaal. In 1983 heeft 30 procent van de volwassenen in Nederland overgewicht. Nu heeft bijna 50 procent van de bevolking overgewicht en dat percentage stijgt nog steeds. Wat doe je daaraan? Hoe krijg je mensen zover dat ze gezonder gaan leven? We doen ons best, als universitair medisch centrum. We doen onderzoek en passen de uitkomsten ervan toe. In de grote Maastricht Studie bijvoorbeeld onderzoeken we oorzaken en de behandeling van type 2 diabetes, hart- en vaatziekten en andere chronische aandoeningen. We adviseren onze patiënten over hun leefstijl. Bij het ziekenhuis verrijst over twee jaar een nieuw gebouw, Mosae Vita. Daar willen we een omgeving creëren die mensen stimuleert bewuster te leven, gezonder te eten, voldoende te bewegen. We geven een magazine uit, ‘Gezond Idee’, dat we in een oplage van 240.000 onder de bevolking van Zuid-Limburg verspreiden. Een umc kan een bijdrage leveren, maar mensen ervan overtuigen gezonder te leven begint thuis, in de opvoeding. Het moet een vervolg krijgen op school, het is een belangrijke taak van de huisarts en de overheid speelt een rol. De grootste uitdaging daarbij is: hoe bereik je de mensen die niet bewust met hun gezondheid bezig (willen) zijn? Dat is een grote, moeilijke groep. Helpen al onze inspanningen? Ik denk het wel. Kijk naar een film van enkele decennia geleden en verbaas je erover hoeveel toen gerookt werd. Uit onderzoek blijkt dat zo’n 40 procent van de lezers van Gezond Idee na het lezen van het blad beter op zijn gezondheid let - ofwel door gezonder te eten, ofwel door meer te sporten. Bemoedigende cijfers! Frappez toujours, zou ik zeggen. Dan lukt het ons wel.”
Eén telefoontje is genoeg
De Huisartsen Service Desk De Huisartsen Service Desk
doorverbonden met de juis-
in het Maastricht UMC+ is
te persoon of afdeling. Daar
het interne navigatiesysteem
zorgt Alie Lubbersen voor,
voor externe verwijzers.
zij bemenst de Huisartsen
Eén telefoontje en u wordt
Service Desk.
De Huisartsen Service Desk is te bereiken via 043 387 44 80.
