nummer 5 | 2011
Praktijk is een uitgave van Maastricht Universitair Medisch Centrum+ voor huisartsen en andere verwijzers
Schipperen tussen eerste en tweede lijn Transmuraal team risicozwangeren Wegwijs in Wmo Academisch centrum voor interventiecardiologie Ergotherapie in beweging
Leo Kliphuis, MPH, Directeur Landelijke Vereniging Georganiseerde Eerste Lijn (LVG)
7 4
15
11
3 Schipperen tussen eerste en tweede lijn | 4 Transmuraal team risicozwangeren: vroegtijdige probleemsignalering voorkomt grote problemen | 6 Academisch centrum voor interventiecardiologie | 7 Huisarts en hobby: “Kunst is mijn voeding” | 8 In gesprek: “Defensieve geneeskunde is slechte geneeskunde” | 10 Kort nieuws | 11 Nieuwe behandelmethode voor epilepsie | 12 Wegwijs in Wmo | 14 Uit de praktijk: Hoe goed kent u uw behandelend arts? | 15 Babs Strik van der Linden over ergotherapie | 16 Column door Job F.M. Metsemakers
Colofon Praktijk is een uitgave van Maastricht UMC+, RVE Patiënt en Zorg i.s.m. de Stichting Regionale HuisartsenZorg Ontwerp en grafische vormgeving Strategyminds, Maastricht Redactie Hans Fiolet, Ber Huijnen, Job Metsemakers, Liesbeth van Hoef, Guy Schulpen, Bert Panis, Stafdienst Communicatie Maastricht UMC+, Strategyminds Eindredactie Liesbeth van Hoef Fotografie Appie Derks Druk Pietermans Lanaken Praktijk is ook digitaal te lezen: http://www.azm.nl/info/Verwijzen/huisartsmagazine_praktijk
Schipperen tussen eerste en tweede lijn De plannen van Minister Schippers en het huidige kabinet om eerstelijns zorg beter bereikbaar te maken en meer gezondheidsproblemen in de eerste lijn op te lossen, klinken vrij logisch en misschien nog best aannemelijk. Tegelijkertijd is het een gedachte die haaks staat op de bezuinigingen die het kabinet heeft afgekondigd en waardoor sneller doorverwijzen voor hand zou liggen. ‘Praktijk’ vroeg Leo Kliphuis, MPH, Directeur Landelijke Vereniging Georganiseerde Eerste Lijn (LVG), naar zijn mening over deze ontwikkeling. Wat is uw houding t.a.v. de visie van Minis ter
Welke obstakels ziet u? De minister stuurt aan op pro-
Schippers dat er veel meer gezondheidsproble-
ductie en marktwerking en vindt preventie maar niets.
men in de eerste lijn opgelost kunnen worden?
Daarnaast geeft ze de ziekenhuizen meer geld en de huis-
Natuurlijk kan er veel meer door mensen zelf, door hun
artsen minder geld. In het ligt van bovenstaande zullen er
familie, door vrijwilligers, door verpleegkundigen en door
weinig mensen zijn in de zorg die dit intelligent beleid
de huisartsen worden gedaan. En natuurlijk gebeuren er
noemen. In toenemende mate blijkt dat de overheid niet in
nog veel te veel onnodige handelingen in ziekenhuizen.
staat is tot oplossingen te komen.
Er zijn maar weinigen die dit zullen ontkennen. Maar het gaat er nu niet om te zeggen wie wat verkeerd doet. Het
Wat zou volgens u een alternatief kunnen zijn?
gaat er juist om dat we het zorgsysteem (bekostiging,
Een lichtpuntje aan de horizon is waarschijnlijk dat er een
opleidingen en marktwerking) zo gaan inrichten dat men-
mogelijkheid komt om te experimenteren met populatie/
sen ook daadwerkelijk verleid worden en enthousiast
prestatie bekostiging. Simpel gezegd dat de huisartsen
wordt om te ‘ontzorgen’. Met andere woorden hoe kun-
(en andere hulpverleners in eerstelijn) samen met het
nen we ervoor zorgen dat mensen minder gebruik maken
ziekenhuis één budget krijgen en een set van gezond-
van de zorg en bij voorkeur zo goedkoop mogelijke zorg.
heidsdoelen. Met een beetje regie zullen professionals en
Suggesties voor de redactie? Bel of mail Jos van Cann, Stafdienst Communicatie Maastricht UMC +,
Voor diegene die het werkelijk behoeven zullen we wel-
de inwoners van Maastricht dan zelf in staat zijn om de
telefoon 043 387 51 13, e-mail
[email protected]
licht zelf meer en duurdere zorg moet leveren.
zorg lokaal intelligenter in te kunnen richten.
Huisartsen Servicedesk telefoon 043 387 44 80
3
Dr. Scheepers: “ De focus ligt op de zorg die in een vroeg stadium verleend kan worden.”
Transmuraal team risicozwangeren
“ Vroegtijdige probleemsignalering voorkomt grote problemen na de zwangerschap”
huisarts Jeroen Smeets en gynaecologe Liesbeth Scheepers
Enkele jaren geleden is een uniek samenwerkingsverband opgericht met als belangrijkste doel
en worden de betreffende ouder(s) door de indiener op
Dr. Van Zeben: “We merken dat verloskundigen en huis-
complexe psychosociale problemen van de zwangere moeder en haar gezin, die een risico
de hoogte gesteld van de resultaten van het overleg
artsen vrezen dat indien ze hun cliënten voordragen aan
kunnen vormen voor het ongeboren kind en de pasgeborene, vroegtijdig in kaart te brengen.
(bijvoorbeeld melding bij het AMK of een thuisbezoek
ons team, de behandelrelatie verstoord wordt. Maar het
door de Jeugdgezondheidszorg). De casus blijft anoniem
belang van het ongeboren kind staat altijd voorop. Door
wanneer er geen toestemming gegeven wordt of wan-
dit samenwerkingsverband dat ons in staat stelt met
neer een casus alleen ter bespreking voor ligt. Door zeer
diverse hulpverleners regelmatig in conclaaf te gaan,
zorgvuldig op dit verschil te letten, bestaat er een goed
proberen we de best mogelijke toekomst voor de ouders
werkbare situatie waarin de privacy van de cliënt niet
en hun kind te creëren. Voorheen kon het voorkomen
geschonden wordt.
dat er een plotselinge panieksituatie ontstond tijdens of
Indien er duidelijk sprake is van zorgmijdend gedrag en
na de bevalling. Nog niet geregelde huisvesting bijvoor-
Directe hulpverlening kan zo voorkomen dat er rond de geboorte van het kind een onverantwoorde opvoedingssituatie bestaat, waardoor de veiligheid en verdere ontwikkeling van het kind ernstig bedreigd wordt.
4
V.l.n.r.: Kinderarts Thea van Zeben,
De aanpak van deze problemen kan niet alleen door
Dr. Scheepers: “De focus ligt op de zorg die in een vroeg
het reguliere traject pertinent wordt afgewezen, wordt
beeld. Nu wordt er gestreefd naar een zo goed mogelij-
artsen, verpleegkundigen en andere medewerkers van
stadium verleend kan worden. Als er in het begin van
er melding gedaan bij het Advies en Meldpunt Kinder
ke begeleiding vanaf het begin van de zwangerschap. En
de afdelingen gynaecologie, neonatologie en psychiatrie
een zwangerschap hulp ingeschakeld kan worden, is de
mishandeling.”
helaas is een team als dit dringend nodig. Om wat cijfers
van het Maastricht UMC+ gebeuren. Samenwerking met
kans dat de pasgeborene met een gerust hart aan de
andere niet-ziekenhuis gebonden hulpverleners en zor-
zorg van de ouders kan worden toevertrouwd en de
Naar huisartsen toe is het bestaan van het team niet
ginstanties is cruciaal. In het team wordt daarom samen-
casus kan worden afgesloten, een stuk groter. Cliënten
breed geventileerd. De huisarts van de desbetreffende
gewerkt met de leden van de Stichting Eerstelijns
worden vanuit de eerste of tweedelijns zorg voorgedra-
cliënt verneemt schriftelijk dat het team zijn/haar patient
Voor alle deelnemende partijen is na overleg duidelijk
Verloskunde Maastricht, de afdelingen Kraamzorg en
gen. Ze worden op consultatieve basis in het team
bespreekt en wordt uitgenodigd zo nodig contact op te
wat er dient te gebeuren, samen zorgen we zo voor een
Jeugdgezondheidszorg van GroeneKruisDomicura, de
besproken nadat ze daar toestemming voor hebben
nemen met het team danwel om bij de bespreking aan-
adequaat netwerk dat ouders in de gelegenheid stelt een
vertrouwensarts van het Advies en Meldpunt Kinder
gegeven. De meeste aankomende ouders willen de eigen
wezig te zijn. Dr. Scheepers: “Ik wil de huisartsen op het
veilige en gezonde leefsituatie te creëren.”
mishandeling (AMK) en de Raad voor Kinderbescherming.
situatie graag verbeteren, zodat toestemming slechts
hart drukken daar ook gebruik van te maken. Als je als
Praktijk sprak met dr. Liesbeth Scheepers, gynaecoloog
zelden geweigerd wordt. De meeste cliënten worden
huisarts niet weet wat er speelt in een gezin, heb je ook
en dr. Thea van Zeben, kinderarts en voorzitter van het
dan ook in alle openheid besproken. Na iedere bespre-
je antennes niet uitstaan. De huisarts is cruciaal bij de
transmuraal team risicozwangeren.
king worden de gemaakte afspraken omgezet in beleid
vroegsignalering van de problematiek.”
te noemen, in 2010 zijn 32 clienten besproken, 2011 verwachtten we met 45 à 50 cliënten af te sluiten.
5
Kunstverzamelaar
Huisarts en hobby Academisch Centrum voor Interventiecardiologie
Goed nieuws voor de Limburgse hartpatiënt
en huisarts Jeu van Sint Fiet
“ Kunst is mijn voeding” “Op mijn 50e voelde ik me een stuk minder gezond en fit als huisarts dan nu op mijn 56e. Dit heeft ermee te maken dat ik mijn manier
Atrium MC, Orbis MC en het Maastricht UMC+ hebben recent besloten samen een academisch
van werken sindsdien heb aangepast nadat
centrum voor interventiecardiologie voor Zuid-Limburg op te richten. Gestart wordt met samen-
het harde werken in het huisartsenvak op een
werking op specifieke gebieden van de cardiologie. Het betreft in eerste instantie behandelin-
gegeven moment zijn tol begon te eisen en
gen die gericht zijn op het verrichten van de meest voorkomende interventie, de Percutane
leidde tot lichamelijke en psychische klachten.
Coronaire Interventie oftewel dotteren.
Het feit dat ik in mijn huidige praktijk datgene wat ik liefheb en me dierbaar is, voortdurend om mij heen heb, levert daar een belangrijke bijdrage aan.” Aan het woord is Jeu Van Sint Fiet, kunstverzamelaar en huisarts in Maastricht sinds 1984 en vanaf 2004 in zijn kunstzinnig vormgegeven praktijk.
6
Patiënten die een electieve PCI die-
Voorheen werd de patiënt door de
intensivering van de samenwerking
Welke link bestaat er volgens u tussen kunst en
Hoe ervaren uw patiënten de aanwezigheid van
nen te ondergaan, worden vooraf
behandelend cardioloog verwezen
tussen de ziekenhuizen zorgt er
geneeskunde? Met name bij moderne kunt is er een
kunst? Uiteindelijk geldt nog altijd ‘patiënt zoekt dok-
besproken in het Hartteam, dat
naar een bestaand PCI-centrum als
bovendien voor dat nieuwe technie-
duidelijke link aanwezig, die zit vooral in de oprecht-
ter, dokter zoekt patiënt’. De patiënten die hier nu
bestaat uit interventiecardiologen
uit de diagnostiek bleek dat een
ken en inzichten sneller beschikbaar
heid, eerlijkheid en puurheid van het lichaam. Het mooi-
komen hebben zelf vaak ook affiniteit met kunst. De
van de verschillende ziekenhuizen
interventie geïndiceerd was. De
komen voor meer patiënten. Op ter-
ste sculptuur is immers nog altijd het menselijk lichaam.
praktijk is door zijn ontwerp heel laagdrempelig, men-
en een cardio-thoracalechirurg van
patiënt werd afhankelijk van de te
mijn zullen patiënten dan ook in
Dat wordt in de kunst veelvuldig geïmiteerd. Zelf pro-
sen stellen zich veel makkelijker open en geven zich
het azM. Indicatie en risico worden
verwachten interventie doorverwe-
Heerlen acute interventies onder-
beer ik altijd te zoeken naar een manier waarmee ik de
eerder bloot dan in het verleden. Ik heb nu veel meer
vastgesteld en aan hand van de
zen en de wachttijd tot een interven-
gaan.
kunst die ik verzamel, kan integreren in mijn consulten
direct contact. Dat komt de communicatie en mijn
resultaten wordt bepaald op welke
tie in het azM of een ander centrum
en communicatie met patiënten.
behandeling alleen maar ten goede.
locatie, Maastricht of Heerlen, de
kon langere tijd bedragen. Voor de
De Limburgse ziekenhuizen geven
patiënt het beste behandeld kan
patiënt betekent dit nieuw samen-
hiermee gehoor aan de oproep van
Hoe is het interieur van uw praktijk tot stand
Heeft u nooit overwogen om van kunst uw profes-
worden. Enkele interventiecardiolo-
werkingsverband met name dat de
de Provinciale Raad voor de Gezond
gekomen? Ik wilde een ruimte waarin ik me goed zou
sie te maken? Nee, huisartsengeneeskunde is een
gen zijn in dienst bij meerdere zie-
wachttijd tot een electieve interven-
heidszorg die pleit voor een betere
voelen, zodat ik in staat zou zijn een beter product te
prachtig vak dat ik graag doe. Ik heb wel altijd gezocht
kenhuizen, waardoor de lijnen kort
tie korter is en zorg dichter bij huis
samenwerking tussen regionale zie-
leveren. Het moest een afspiegeling van mijzelf zijn: Een
naar een manier om kunst erin te integreren. Dat is nu
zijn en de kans op verschil van
mogelijk is. Vooral voor de oudere
kenhuizen.
huisarts met passie voor het verzamelen van moderne
gelukt en werkt voor mij heel prettig. De huisarts is het
behandelinzicht klein is.
patiënten een groot voordeel. De
kunst. Ik heb gezocht naar een kunstenaar die affiniteit
centrale middelpunt van een praktijk, het is belangrijk
had met geneeskunde. Ik wilde iets met kleur, iets met
dat die zich goed voelt. Daarvoor moet je jezelf goed
organische vormen in relatie tot de medische wereld en
moeten voeden. Kunst is die voeding voor mij. Vroeger
het mocht een beetje rebels zijn. Het interieur in de
was ik ’s avonds te moe om er nog van te kunnen genie-
praktijk is ontworpen door kunstenaar Joep van Lieshout.
ten, nu heb ik het om me heen. Ik zie om me heen vaak
Elementen als een ‘luisterend oor’ als spreektafel, hand-
dat artsen goed zijn voor patiënten en hun omgeving,
vatten in de vorm van botten en een houten sfeervolle
maar zichzelf nog weleens vergeten. Met alle gevolgen
ontvangstruimte zijn het resultaat. Een omgeving dus
van dien.
waarin een patiënt zich welkom en thuis voelt.
7
Paul Zwietering (links) en Rop Simon (rechts).
Paul: “Het is inherent aan het huisartsenvak dat men een diagnose kan missen, maar angst hiervoor of voor de inspectie mag nooit een reden zijn om daardoor defensief te handelen.
In gesprek: Huisarts Rop Simon en Inspecteur Paul Zwietering over gemiste diagnoses
“ Defensieve geneeskunde is slechte geneeskunde”
wordt naar calamiteiten, maar als dat betekent dat elke
zorgvuldig handelt, zal hem niet snel iets verweten wor-
keer wanneer er iets besproken wordt, het beleid wordt
den als hij een diagnose mist. Rop: “Ik merk dat collega
omgegooid en er dan maar meer foto’s, hartfilmpjes,
huisartsen voorzichtiger en angstiger worden. Zo zijn er
etc. worden gemaakt, dan vind ik dat geen goede zaak.”
bijvoorbeeld oudere artsen die geen zin meer hebben in
Paul: “Dat is ook allerminst het uitgangspunt van de in-
een klacht zo vlak voor hun pensioen. Ik vind die rede-
spectie. Ook ik zie defensieve geneeskunde, waarbij
nering erg jammer. Als huisarts behoor je altijd alert te
zonder na te denken over de toegevoegde diagnostische
zijn en iemand goed na te kijken. Het is een slechte
waarde bij patiënten, voor ‘de zekerheid’ foto’s worden
ontwikkeling als je ‘dan maar foto’s laat maken’ om
gemaakt of bloedonderzoek wordt gedaan, als slechte
jezelf in te dekken.” Paul vult aan: “En een röntgenfoto
geneeskunde.”
mag natuurlijk nooit een excuus zijn voor het nalaten van een zorgvuldige anamnese en lichamelijk onder-
Een vangnet inbouwen “Natuurlijk is er dat grijze
Protocollen in de geneeskunde zijn er om houvast te bieden, eenheid in behandeling te bewerkstelligen én om nageleefd te worden. Echter is afwijken van de protocollen, wanneer
fractuur; bij sterke verdenking laat je een foto maken.
Schoenmaker blijf bij je leest Rop: “Het leidt uitein-
Als je op dat moment bijna zeker weet dat het niet
delijk ook tot een onwerkbare situatie. Wat volgt? Dan
de situatie daarom vraagt en een gedegen anamnese en lichamelijk onderzoek heeft plaats-
gebroken is, dan is het verantwoord om geen foto te
zie je dezelfde ontwikkeling ook met labonderzoek. Het
gevonden, geoorloofd. Zo luidt althans de mening van Paul Zwietering, inspecteur bij de
maken. Die afweging kun je alleen maar maken op basis
is prima dat dat nu kan op de huisartsenpost, maar ook
van goed lichamelijk onderzoek. Daarbij is het jouw ver-
daarvoor geldt dat er niemand bij gebaat is als dit te pas
antwoordelijkheid om niet alleen te zeggen dat je denkt
en onpas wordt gedaan.” Paul: “Overdiagnostiek is inder-
dat het niet gebroken is, maar ook toe te lichten hoe je
daad schadelijk en zorgt voor onnodige overbelasting
denkt dat het verloop zal zijn en met de patiënt een
van het systeem. Echter pleit ik er wel voor dat er op de
voor ‘defensief handelen’ en overdiagnostiek. Een schadelijke ontwikkeling in de geneeskun-
vervolglijn afspreken over hoe te handelen als die
huisartsenpost meer ECG’s worden gemaakt bij atypi-
de vinden zowel Paul Zwietering alsook huisarts Rop Simon uit Maastricht.
anders verloopt. Op die manier bouw je een vangnet in.
sche pijn op de borst. Dat wordt nu te weinig gedaan en
Paul: “Tevens behoor je je goed af te vragen of de voor-
ze worden niet altijd goed beoordeeld. In vergelijking
delen van het maken van een foto opwegen tegen de
tot röntgenfoto’s, vind ik dat een meer urgente zaak.
Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) in het licht van gemiste diagnoses. Toch lijkt ‘angst’ voor missers en de inspectie die over de schouder meekijkt, steeds vaker aanleiding te zijn
8
zoek!”
gebied,” vervolgt Rop. “Bijvoorbeeld bij een mogelijke
nadelen. Een arts kijkt daarbij naar het individu; de
Met name omdat er op huisartsenposten een aanzienlijk
Risico inschatten de kern van het vak geneeskunde
zoek en daarbij met behulp van zijn eigen expertise de
onnodige kosten die gemaakt worden en onnodige
aantal infarcten wordt gemist met jaarlijks tientallen
“Comply or Explain. Dat is nog altijd de houding zoals
afweging te maken óf en welke toegevoegde waarde
blootstelling aan röntgenstraling. Als inspectie kijken
overledenen tot gevolg. Rop: “Zolang we er maar voor
wij die als inspectie aannemen ten aanzien van protocol-
aanvullende diagnostiek heeft. Of dat nu een röntgen-
wij daarnaast ook naar de gevolgen van een toename
waken dat de huisartsenpost geen Eerste Hulp wordt en
len in de geneeskunde,” verklaart Paul Zwietering,
foto, bloedonderzoek of iets anders is.” Voor huisarts
van stralingsbelasting op populatieniveau.”
we ons beperken tot huisartsgeneeskunde. Wij zijn er
Inspecteur Gezondheidszorg regio Zuid Oost. Volg een
Rop Simon een heel logisch standpunt. “Het is de kern
protocol of leg verantwoording af waarom je dat in een
van ons vak. Wij zijn de hele dag bezig afwegingen te
Angst voor de inspectie Paul: “Het is inherent aan het
doorstroom te beperken. Dit om verstopping van hele
bepaalde situatie niet doet. Daarnaast heeft iedere huis-
maken en risico’s in te schatten. 100% Zekerheid zit daar
huisartsenvak dat men een diagnose kan missen, maar
systeem te voorkomen en ervoor te zorgen dat dit niet
arts de verantwoordelijkheid een diagnose te stellen op
niet in. Het is goed dat er zoiets als een kwaliteitssy-
angst hiervoor of voor de inspectie mag nooit een reden
ten koste gaat van de zorg voor mensen die de hulp echt
basis van een adequate anamnese en lichamelijk onder-
steem is, dat er protocollen zijn en dat er goed gekeken
zijn om daardoor defensief te handelen. Zolang een arts
heel hard nodig hebben.”
juist om in te schatten of iets ernstig is of niet en de
9
kort nieuws uit de
praktijk
Diepe hersenstimulatie (DBS) biedt nieuwe mogelijkheden voor epilepsiepatiënten
Nieuwe behandelmethode voor epilepsie voor het eerst toegepast in Nederland
2000 patiënten gescreend
Groot onderzoek in grensregio naar kanker bij ouderen
In het Maastricht UMC+ heeft een team van medisch specialisten, onder leiding van prof. dr. Veerle Visser-Vandewalle, voor het eerst en met succes een nieuwe epilepsietherapie toegepast. Het gaat om de toepassing van diepe hersenstimulatie (DBS) bij een zeer moeilijk te behandelen vorm van epilepsie die bijna dertigduizend Nederlanders treft. Bij een aanzienlijk deel van hen
Om meer zicht te krijgen op de diagnose en behandeling van kanker bij ouderen, is onlangs een grootschalige, grensoverschrijdende studie gestart. Tweeduizend patiënten, de helft Nederlands en de helft Belgisch, zullen de komende drie jaar bij deze studie worden betrokken. De Universiteit Maastricht, het azM
Universiteit Hasselt bijzonder van-
nog een ‘gezonde’ controlegroep
in Maastricht en het Atrium in
wege de grootschaligheid en omdat
samengesteld van zeventigplussers.
Heerlen werken er in Nederland aan
zowel gekeken wordt naar de medi-
Er worden bloedmonsters en wang-
van een neurostimulator, een soort pacemaker, die geïmplanteerd wordt in het lichaam en vervolgens onderhuids met geleidingsdraadjes wordt verbonden met de hersenen.
De operatie heeft onlangs plaatsgevonden en de behan-
epilepsiecentrum Kempenhaeghe: “De selectie en voor-
mee. In België onder meer de onder-
delde patiënt, een man van 41 jaar, maakt het goed en
bereiding van de patiënt en de operatie zijn het resultaat
zoekers van de Universiteit Hasselt
is erg blij dat deze nieuwe therapie nu beschikbaar is.
van een nauwe samenwerking tussen het epilepsie
Een maand na de operatie zal de stimulator worden aan-
centrum Kempenhaeghe in Heeze en het Maastricht
gezet.
“Ik had gemiddeld zo’n zes epilepsieaanvallen
UMC+. Deze samenwerking is toonaangevend in
per maand, waar ik enorme hinder van ondervond in
Nederland op het gebied van geavanceerde diagnostiek
mijn dagelijks leven. Met deze nieuwe DBS-therapie
en de behandeling van epilepsie.”
en de Katholieke Universiteit Leuven, plus de ziekenhuizen van Hasselt en Genk.
Katherine Nelissen: “We kunnen het effect van zowel de kankerdiagnose als de veroudering bestuderen, maar kijken ook naar bijvoorbeeld de levenskwaliteit.”
Zes van de zeven nieuwe kanker patiënten in deze regio zijn ouder
sche aspecten als naar de psychoso-
slijmvlies afgenomen voor onder-
hoop ik, als de stimulator is ingesteld, weer meer van
dan vijftig jaar als de diagnose
ciale gevolgen van kanker. De deel-
zoek. Naast de studie wordt er ook
het leven te kunnen genieten, zowel in mijn werk als in
Over de werking van DBS-therapie
gesteld wordt; drie van de zeven
nemende ziekenhuizen zullen men-
een kenniscentrum opgericht dat de
mijn vrije tijd,” aldus de patiënt.
wordt beschouwd als het centrale doorschakelstation
zijn ouder dan zeventig. Toch is er
sen bij wie de diagnose borst-,
naam ‘Ouderen en Kanker’ draagt.
nog maar weinig wetenschappelijk
darm- of longkanker gesteld wordt,
Daar zal expertise rondom dit thema
Wetenschappelijk bewijs “Op basis van een uitge-
andere delen van de hersenen waar epilepsieaanvallen
onderzoek verricht naar de ziekte
vragen om deel te nemen aan het
worden verzameld. Voor het totale
breide wetenschappelijke studie verricht in de Verenigde
beginnen. Bij DBS-therapie wordt geen hersenweefsel
bij deze populatie. Het project
onderzoek. De groep wordt opge-
project in de grensregio is ruim
Staten is aangetoond dat diepe hersenstimulatie van de
verwijderd. Als de behandeling niet werkt of niet goed
KLIMOP
LIMburgse
deeld in zeventigplussers en patiën-
900.000 euro subsidie beschikbaar.
thalamus een oplossing kan bieden bij ernstige vormen
wordt verdragen, kan het DBS-systeem worden uitgezet
Ouderen Project) is volgens onder-
ten tussen de vijftig en zeventig
van epilepsie”, aldus prof.dr. Veerle Visser-Vandewalle,
of in zijn geheel worden verwijderd.
zoekster Katherine Nelissen van de
jaar. Verder wordt er via huisartsen
hoogleraar Functionele Neurochirurgie aan het Maastricht
Niet alle epilepsiepatiënten reageren op dezelfde manier
UMC+. De DBS-therapie voor epilepsie, ontwikkeld door
op behandeling met DBS. Daarnaast wordt DBS-therapie
medisch-technologisch bedrijf Medtronic, dient via gelei-
meestal samen met anti-epileptische medicatie gebruikt.
dingsdraadjes zorgvuldig gecontroleerde elektrische
Patiënten dienen contact op te nemen met hun arts voor
stimulatie toe aan een nauwkeurig bepaald doelgebied
een volledige lijst van indicaties, contra-indicaties, voor-
in de hersenen dat de thalamus wordt genoemd. Een
delen en risico’s. Alleen de patiënt zelf en zijn/haar arts
neuroloog stelt vervolgens de duur en de frequentie van
kunnen bepalen of deze procedure geschikt is en toege-
de elektrische stimulatie in.
past wordt bij hem/haar.
(Kanker
bij
Reactie Hans Fiolet op artikel uit vorige Praktijk sarcoïdose gewoon kunnen blijven
vorige Praktijk over het doorverwij-
verwijzen naar het azM. Mocht uit
Samenwerking Maastricht UMC+ en Kempenhaeghe
zen van patiënten met immunologi-
de eerste onderzoeken blijken dat
De DBS-therapie van Medtronic voor epilepsie is een
sche problematiek en met (verden-
het om complexe, superspecialisti-
veilige, effectieve en bewezen optie ter vermindering
king van) sarcoïdose naar het azM:
sche problematiek gaat, dan zullen
van het aantal partiële epileptische aanvallen, inclusief
wij zorgen voor verdere doorverwij-
de ernstige aanvallen. Mensen die in aanmerking komen
zing naar expertise elders.
voor de operatie doorlopen een uitgebreid vooronder-
“De nieuwe DBS-therapie maakt gebruik van een neurostimulator, een soort pacemaker, die geïmplanteerd wordt in het lichaam.”
zoek in Kempenhaeghe, het expertisecentrum voor epi-
artikel naar voren is gekomen, wil ik benadrukken dat de verwijzers uit de
Hans Fiolet,
lepsie en slaapproblemen in Heeze.
1e lijn, immunologische problema-
Hoofd RVE Patient & Zorg
Prof. dr. Paul Boon, neuroloog en directeur Onderzoek &
tiek en patiënten met (verdenking)
De thalamus
van de hersenen en heeft sterke verbindingen met
Naar aanleiding van het artikel in
“Voor zover dat niet duidelijk in het
10
wordt de aandoening als onbehandelbaar beschouwd. De nieuwe DBS-therapie maakt gebruik
Ontwikkeling van Kempenhaeghe, spreekt over de bijzondere samenwerking tussen het Maastricht UMC+ en
11
Kijken naar het probleem, niet alleen de claim...
Wegwijs in Wmo
Links Ingeborg Wijnands en met de klok mee Celine Klemann en Veronique Lipsch.
“Naast signalering willen we ook meer efficiency en duidelijke afstemming bereiken tussen de verschillende disciplines die een rol spelen bij doorverwijzingen in de eerste lijn...” gemak van een woning te vergroten. Deze maatregel ligt
kan in samenspraak met huisarts en praktijkondersteu-
in lijn met het stimuleren van zelfredzaamheid.”
ner. In dat kader is het project ‘[G]OUD’ dat sinds 2008 loopt in Maastricht, het Heuvelland en Parkstad een inte-
Bezuinigen, kantelen en zelfredzaamheid stimuleren. Termen die we veelvuldig tegenkomen in relatie tot de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De bezuinigingen en ontwikkelingen die landelijk zijn ingezet, betekenen voor elke gemeente ingrijpen en de nodige wijzigingen
ressante speler. [G]OUD is opgezet en gesubsidieerd
Staat bij de Gemeente Maastricht in het teken van ‘De
vanuit het Nationaal Programma Ouderenzorg en heeft
Kanteling’. Kantelen in de Wmo staat voor een nieuwe
als doelstelling vroegsignalering te bewerkstelligen van
manier van werken waarbij gemeente en burger met elkaar
ouderen in een mogelijke kwetsbare positie, zowel licha-
in gesprek gaan, de vraag van de burger breed benaderd
melijk, psychisch als sociaal. Ingeborg Wijnands, project-
wordt en de eigen kracht centraal staat. Celine: “We staan
leider [G]OUD, RHZ Heuvelland: “Naast signalering willen
momenteel aan de vooravond van de invoering van het
we ook meer efficiency en duidelijke afstemming berei-
beleidsplan 2012/2015 waarbij ‘De Kanteling’ voor
ken tussen de verschillende disciplines die een rol spelen
Maastricht daadwerkelijk gestalte gaat krijgen. Hiervoor ligt
bij doorverwijzingen in de eerste lijn. Hierin speelt ook de
medio december het beleidsplan Wmo-Wpg 2012-2015
gemeente een rol. Voor een praktijkondersteuner, die hier
‘Meer voor elkaar’ ter vaststelling in de Gemeenteraad.
regelmatig mee te maken krijgt, is het goed om te weten
Vervolgens zal in de periode 2012-2015 verder gestalte
welke uitgangspunten worden gehanteerd. Op dit moment
worden gegeven aan de invulling van ‘De Kanteling’. ” Toch
wordt er dan ook gezocht naar een verbinding tussen de
blikt Celine alvast voorzichtig vooruit. “In zijn meest ultie-
huisbezoeken die door zowel de Wmo consulent als de
me ‘gekantelde’ vorm wordt er bij (aan)vragen die in de
praktijkondersteuner (in het kader van [G]OUD) plaatsvin-
toekomst binnenkomen niet meer naar de voorziening an
den. Er loopt momenteel een pilot in Maastricht waarin
sich gekeken, maar naar de aanvrager en diens situatie.
Veronique als Wmo-consulent en Sonja Hutsche makers
M.a.w: We achterhalen bij iedere afzonderlijke aanvraag
als praktijkverpleegkundige dit samen oppakken en
waar nu precies het probleem ligt en kijken of er andere
onderzoeken hoe de onderlinge informatie uitwisseling
oplossingen zijn; Wat kan de burger zelf? Wat kan zijn
verder bevorderd kan worden.” Ingeborg vervolgt: “2011
omgeving betekenen? Zijn er collectieve voorzieningen?
is het laatste jaar van het Project [G]OUD. Er wordt nu
Pas in het allerlaatste geval zoeken we de oplossing in indi-
hard gewerkt aan het genereren van een structurele
viduele voorzieningen. Dit is een ontwikkeling die in het
financiering via de zorgverzekeraar om de plannen ook
hele land gaande is, maar die in elke gemeente nog in een
hierna voort te kunnen zetten en multidisciplinair denken
ander stadium verkeert.” Volgens Veronique Lipsch, Wmo
en doen binnen de keten vast te houden. Het verkrijgen
aanbrengen in de werkprocessen. Deze voortdurende veranderingen maken dat de richtlijnen
consulent bij de Gemeente Maastricht wordt in Maastricht
van een structurele financiering, zou overigens ook bete-
ten aanzien van individuele Wmo-voorzieningen voor menigeen steeds moeilijker te volgen
nu al deels ‘gekanteld’ gewerkt. “We kijken nu al verder dan
kenen dat in de toekomst niet alleen de zorg die prak-
zijn. Het doorspelen van de juiste en actuele informatie door huisartsen aan patiënten wordt er
alleen de aanvraag. We bespreken zaken als het bewegen
tijkondersteuners leveren betaald wordt, maar ook de
in en om de woning, het voeren van het huishouden, per-
coördinatie eromheen. Ook willen we ervoor zorgen dat
soonlijke verzorging en sociale participatie.” Desondanks
de gemeente in de persoon van de Wmo-consulent
komt dit bezuinigen en kantelen op de burger nog weleens
betrokken blijft in het multidisciplinair overleg. Dit alles
over alsof hen iets afgenomen wordt waar men recht op
met als doel elkaar (op) te voeden met informatie. In dit
daardoor beslist niet makkelijker op. ‘Praktijk’ sprak daarom met de Gemeente Maastricht en Regionale Huisartsenzorg Heuvelland voor een actuele update.
12
2012: van claimgericht naar vraaggestuurd 2012
2011: voelbare maatregelen “Je kunt best stellen dat
pen jaar waren het invoeren van een inkomensgrens (bij
heeft. Dat ervaren beide dames regelmatig. Veronique:
geval over de kanteling van gemeente en de wijzigingen
2011 een roerend jaar was ten aanzien van ons Wmo
hulp bij het huishouden en vervoersvoorzieningen) en
“Eigenlijk proberen we burgers op hun eigen verantwoorde-
die dit met zich meebrengt. Om geen verkeerde verwach-
loket,” vertelt Celine Klemann, Teammanager Service
het heffen van een eigen bijdrage (bij hulp bij het huis-
lijkheid te wijzen en hun zelfredzaamheid te vergroten. We
tingen te scheppen bij patiënten, is het heel belangrijk dat
bureau Zorg van de Gemeente Maastricht. “Om de Wmo
houden, vervoersvoorzieningen en woonvoorzieningen).
zoeken samen met de burger naar een oplossing waarmee
deze informatie op de juiste manier onderling uitgewis-
toekomstbestendig te houden voor diegene de het echt
Een derde belangrijke bezuiniging is het algemeen
ze uiteindelijk veel meer bij gebaat zijn.”
seld wordt en elke schakel in de keten op de hoogte is.
heel hard nodig heeft, heeft de gemeenteraad eind
gebruikelijk verklaren van voorzieningen zoals bijvoor-
2010, nadat we intern al een flinke efficiencyslag had-
beeld een verhoogde toiletpot, beugels en drempelhul-
Toekomst: Gezond Oud worden De gemeente kijkt
den gemaakt, bezuinigingen afgekondigd. De belangrijk-
pen. Dit zijn voorzieningen die ook zonder handicap of
dus in hoeverre een hulpmiddel of aanpassing aan een
Meer informatie over project [G]OUD en/of Wmo
ste en meest voelbare gevolgen daarvan in het afgelo-
beperking kunnen worden aangeschaft om het gebruiks-
woning noodzakelijk is en de juiste oplossing biedt. Dit
kijk op www.goudlimburg.nl en www.maastricht.nl.
Eigenlijk begint het daarmee.”
13
Uit de Het academisch ziekenhuis Maastricht heeft drie taken: patiëntenzorg, onderwijs en opleiding en onderzoek. Dit betekent voor de patiënt dat de artsen die spreekuur houden op de polikliniek niet altijd dezelfde zijn, vaak werkt een specialist samen met één of meer arts-assistenten. Bezwaarlijk of niet? Oftewel, hoe goed kent u uw behandelend arts?
praktijk
Ergotherapie in beweging Met een holistische kijk, een behandelwijze die uitgaat van mogelijkheden en vooral een praktische benadering hanteert, is ergotherapie volgens ergotherapeut Babs Strik van der Linden een belangrijke schakel in de ketenzorg rondom ouderen. Niet voor niets pleit zij vanuit haar praktijk voor meer intensieve samenwerking en open communicatie tussen de verschillende behandelaren in de keten. Iets dat zijzelf dan ook veelvuldig initieert en toepast.
Voor Nico Milano uit Maastricht
Dat ligt anders voor de uit Reusel
Mevrouw Kanters is sinds veertien
Samen sterk neerzetten Om haar eigen visie kracht bij
thuissituatie en zijn betrokken bij alle dagelijkse handelin-
vormt het academisch karakter geen
afkomstige mevrouw Daniels. “Ik
dagen opgenomen in het azM. “Ik zie
te zetten en te vertalen naar de praktijk startte Babs ruim
gen. Je pikt daardoor heel veel op. Ergotherapie zit in het
enkel probleem. “Ik ben al geruime
heb de afgelopen jaren met allerhande
altijd dezelfde arts aan mijn bed. Af en
zes jaar geleden haar eigen eerstelijns praktijk. “In mijn
basispakket van de zorgverzekering en kan dus ook al in
tijd onder behandeling en onderhoud
artsen te maken gehad. In juli van dit
toe geassisteerd door leergierige stu-
ogen is ouderenzorg, complexe zorg met meerdere pro-
een heel vroeg stadium ingeschakeld worden in de eerste
een goede relatie met mijn arts. Ik
jaar moest ik onder het mes. De nabe-
denten, maar dat vind ik prima. Ik was
blemen die daarom een gezamenlijke aanpak vergt waarbij
lijn. Zodra er signalen zijn dat iemand achteruit gaat in zijn
voel me absoluut geen nummer.”
spreking vond niet plaats met de ope-
op voorhand ongerust, dit is mijn eer-
meerdere disciplines zoals fysiotherapeut, psycholoog en
zelfredzaamheid, verzorging en sociale participatie dan
rerend arts waardoor mijn vragen niet
ste verblijf in een ziekenhuis. Maar de
huisarts en anderen, betrokken zijn,” aldus Babs. “Ik zie
beschik je als ergotherapeut over de expertise om in kaart
meteen werden beantwoord. Jammer.”
verpleegafdeling, de artsen, ik kan
deze graag nog veel meer met elkaar integreren.” Een
te brengen waar dit door komt. Wij kijken niet alleen naar
alleen maar zeggen dat ik uitstekend
manier van werken die al terug te zien is in Babs’ behan-
lichamelijke klachten, maar ook naar de omgeving waarin
word behandeld.”
delwijze. Volgens haar zijn veel eerstelijns praktijken nu
iemand zich begeeft en beweegt. En: We gaan uit van de
nog erg op zichzelf gericht en zoeken te weinig de samen-
mogelijkheden. Een ergotherapeut is er juist om te laten
werking met andere disciplines op die hen kunnen aanvul-
zien wat er wel nog kan ondanks een bepaalde aandoening
len. Babs: “Ik denk juist dat je als ‘ondernemer’ in die eerste
of belemmering. Dat betekent dat we heel praktisch bezig
lijn veel breder moet kijken om je samen sterk neer te
zijn om de zelfstandigheid te bevorderen. Niet voor niets
zetten. Contact zoeken met andere hulpverleners, zodat je
heeft Minister Schippers besloten dat het sinds augustus
van elkaar weet wat je doet en wat je voor elkaar kunt
mogelijk is om zonder doorverwijzing direct naar een
betekenen. Zorgverleners die elkaar kennen, zoeken elkaar
ergotherapeut te kunnen. Op die manier kunnen mensen
ook eerder op. Vanuit onze praktijk initiëren we met die
sneller de hulp van een ergotherapeut inschakelen en
gedachte wekelijks een multidisciplinair overleg waarbij
wordt de huisarts niet belast met verwijzingen.
telkens telkens verschillende disciplines, waaronder ook
In maart 2012 opent Babs een tweede praktijk die deel
praktijkondersteuners, aanschuiven. Daarnaast hebben we
uitmaakt van een zogenaamde zorgboulevard, een nieuw
ook wekelijks overleg met transmurale zorg vanuit het
multidisciplinair gezondheidscentrum in Caberg. Naast
azM en tweemaandelijks overleg met geriaters van azM. Ik
huisartsen, apotheker en fysiotherapeuten, zit Babs daar
De heer Heuts uit Munstergeleen:
Mevrouw Nelissen die vandaag een
Valerie Servaes uit Margraten is
denk dat dit al een goed voorbeeld is van hoe eerste en
samen met een thuiszorgorganisatie. “Een scala aan zorg-
‘Ik ken mijn arts al bijna zeven jaar en
chemokuur dient te ondergaan, heeft
sinds groep 8, inmiddels 6 jaar, onder
tweede lijn met elkaar kunnen communiceren.”
verleners die elkaar mooi aanvullen,”volgens Babs, “Dit
ik ben zeer tevreden over de ver-
alleen maar goed nieuws te melden
behandeling. “Ik hoef nog maar één
leende zorg. Hij heeft me zelfs “carte
over haar behandelend arts. “Sinds de
keer per twee jaar op controle te
Ergotherapie eerder inschakelen Zorg zo dicht moge-
de zorgverleners van dat centrum,”voegt ze er nog snel
blanche” gegeven. Ik mag mij te allen
afschuwelijke diagnose zijn we fantas-
komen, wie mij dan behandeld maakt
lijk rondom een cliënt heen organiseren. Een ontwikkeling
aan toe. “Wij kunnen als ergotherapeuten door elke huis-
tijde bij hem melden. Hoe vaak komt
tisch bijgestaan. Natuurlijk zie ik ook
me niet uit. Ik ben al lang blij dat ik me
die landelijk vanuit het huidige kabinet in gang wordt
arts of andere zorgverlener ingeschakeld worden. Ik blijf
dat nog voor?”
af en toe een arts-assistent. Maar hoe
niet meer zo vaak hoef te melden.”
gezet. “Iets dat wij als ergotherapeuten heel goed kunnen
hoe dan ook eerstelijns ondernemers en sta open voor
realiseren,” vindt Babs. “Wij zitten immers al heel dichtbij
samenwerking met meerdere zorgverleners, die samen
een cliënt, dat vraagt ons vak. We werken grotendeel in de
meer voor de cliënt kunnen dan alleen!”
kan er anders geleerd worden?” 14
betekent overigens niet dat ik alleen verbonden ben aan
15
Fotografie: Sasha Ruland, Eijsden
Praktijk
Column
gericht Door Job F.M. Metsemakers, Hoogleraar Huisartsgeneeskunde aan het Maastricht UMC+
De huisartsen hebben een conflict met de minister van Volksgezondheid over een bezuinigingsbedrag van 112 miljoen euro (20.000 euro per huisarts). Een schijntje op de begroting van de minister, voor de huisarts 20% van zijn inkomen. De huisartsen hebben meer zorg verleend aan chronische patiënten dan door de minister achteraf gebudgetteerd. Juist de vorige minister van Volksgezondheid spoorde huisartsen aan om de zorg voor chronische patiënten (diabetes, COPD, hartfalen en depressie) uit de 2de lijn over te nemen! In deze zorgketens of eerstelijns DBC’s voeren huisartsen met praktijkverpleegkundigen de zorg uit tegen geringere kosten dan in de 2de lijn waardoor laatstgenoemde goedkoper zou worden. Dit getuigt niet van inzicht in de zorg en al helemaal niet in de gevolgen van marktwerking. Als je specialisten en ziekenhuisbestuurders vertelt dat de zorg een markt is, dan moet je niet verbaasd opkijken als de directeur het dreigende verlies aan inkomsten probeert te voorkomen door andere zorg aan te bieden. Zorgvraag is er genoeg of te creëren (bijvoorbeeld een poli voor mannen in de overgang). Toch zal de tweede lijn moeten beseffen dat er minder bedden nodig zijn ondanks de toenemende veroudering, technische mogelijkheden en nog immer beperkt groeiend zorgbudget. Huisartsen en specialisten doen er verstandig aan om samen afspraken te maken over wie welke zorg doet. Samen zouden ze de verantwoordelijkheid kunnen dragen over een regiobudget voor zorg aan chronische patiënten. Nu maakt de minister om de beurt ruzie met de verschillende beroepsgroepen en wordt het echte probleem niet opgelost. Bovendien belemmert dit ons werkplezier en de zorginnovatie terwijl de kosten niet dalen.
Eén telefoontje is genoeg
De Huisartsen Service Desk De Huisartsen Service Desk
doorverbonden met de juis-
in het Maastricht UMC+ is
te persoon of afdeling. Daar
het interne navigatiesysteem
zorgt Alie Lubbersen voor,
voor externe verwijzers.
zij bemenst de Huisartsen
Eén telefoontje en u wordt
Service Desk.
De Huisartsen Service Desk is te bereiken via 043 387 44 80.
