Praktijk is een uitgave van Maastricht Universitair Medisch Centrum+ voor huisartsen en andere verwijzers

nummer 5 | 2010

Praktijk is een uitgave van Maastricht Universitair Medisch Centrum+ voor huisartsen en andere verwijzers

Huisarts Paul Stalenhoef met pensioen Geheugenpolikliniek over feiten & fabels bij geheugenstoornissen Psycho-somatische zorgaanpak: meer begrip voor onbegrepen klachten

14

10

6

13

3 Huisarts Paul Stalenhoef met pensioen | 4 azM wint Nationale Patiënt­ veiligheid Award | 5 Gezond à la Carte; online coachingstool voor een gezondere leefstijl | 6 Geheugenpolikliniek over feiten & fabels bij geheu­ gen­stoornissen | 8 Kort nieuws uit de praktijk | 10 Psycho-somatische zorg­aanpak | 12 Uit de Praktijk: welke gevolgen hebben de plannen van het nieuwe kabinet voor de zorg? | 13 Bert Vrijhoef: “Communicatie en betrok­ kenheid creëren draagvlak voor onderzoek” | 14 Patiëntenvoorlichting: vangnet voor vraag en antwoord | 16 Column door Johan van Zeelst

Huisarts Paul Stalenhoef met pensioen

Het niet meer hoeven, lonkt… Na bijna 37 jaar neemt Paul Stalenhoef (63) op 1 januari afscheid als huisarts. Sinds 1974 maakt hij deel uit van de maatschap in het Dr. Van Kleef Gezondheids­centrum in Maastricht. Vanwege zijn grote belang­ stelling voor wetenschap is Paul behalve huisarts al die jaren ook nauw verbonden geweest aan de Universiteit Maastricht als wetenschappelijk medewerker van de vakgroep Huisartsengenees­kunde. Paul is altijd bijzonder geïnteresseerd geweest in de ouder wordende mens. In het kader van zijn afscheid vindt er op 7 januari dan ook een afscheidssymposium plaats in de St. Janskerk met de titel ‘Van de oude mensen, de dingen, die voorbijgaan’.

Wat maakte het huisartsenvak zo bijzonder voor u?

van het Academisch Ziekenhuis, is het zorgaanbod

Ik was al heel snel gefascineerd door huisartsengenees­

enorm uitgebreid. Dat heeft de rol van de huisarts erg

kunde vanwege de veelzijdigheid, het generalistische

veranderd. Technische ontwikkelingen hebben het vak

karakter, het directe contact met mensen en de lange

heel interessant gemaakt. De mogelijkheden tot (digi­

termijn relatie die je met hen en vaak een heel gezin

tale) dossiervorming en monitoring van een patiënt zijn

Praktijk is een uitgave van Maastricht UMC+, RVE Transmurale Zorg i.s.m. de Stichting Regionale HuisartsenZorg

opbouwt. De manier waarop ik het heb kunnen combi­

bijvoorbeeld heel waardevol. Of de komst van mobiele

Ontwerp en grafische vormgeving Strategyminds, Maastricht

neren met wetenschap, was niet altijd eenvoudig, maar

telefoon en centrale dienstregeling; het is haast niet

Redactie H  ans Fiolet, Ber Huijnen, Job Metsemakers, Liesbeth van Hoef, Guy Schulpen,

voor mij wel erg waardevol.

meer voor te stellen hoe het ooit was met semafoon en

Colofon

Bert Panis, Stafdienst Communicatie Maastricht UMC+, Strategyminds

wekelijkse avond- en weekenddiensten. Dat geldt ook

Eindredactie Liesbeth van Hoef

Wat zijn voor u de meest ingrijpende veranderingen

voor het werken volgens standaarden en richtlijnen en

Fotografie Appie Derks

geweest binnen uw vak in de afgelopen jaren?

de ontwikkelingen op het gebied van diagnostiek, dat

Druk Pietermans Lanaken

Door meer intensieve samenwerking met andere disci­

Praktijk is ook digitaal te lezen: http://www.azm.nl/info/Verwijzen/huisartsmagazine_praktijk

plines, ook binnen een gezondheidscentrum en de komst

Suggesties voor de redactie? Bel of mail Jos van Cann, Stafdienst Communicatie Maastricht UMC +, telefoon 043 387 51 13, e-mail [email protected]

Lees verder op pagina 4

3

Vervolg pagina 3

Het leven na de Huisarts, hoe ziet dat er bij u uit? Ik heb veel belangstelling voor kunst en kunstgeschiede­

vraagt om bijscholing en toetsing. Ook dat is niet meer

nis, dat is mijn grote passie. Ik heb altijd het idee gehad

weg te denken. Tot slot is de patiënt en daarmee de

dat ik na mijn pensioen daarin verder zou gaan stude­

hulpvraag ook veranderd. Mensen informeren zichzelf al

ren. Dat plan staat nog overeind. Maar het grootste

via media en internet en het bewustzijn over een onge­

genoegen is misschien toch wel het niet meer hoeven.

zonde levensstijl is toegenomen.

Ik heb me voorgenomen nog geen verplichtingen aan te

Hiermee kunnen patiënten met een verhoogd

gaan en eerst even te genieten; een boek lezen, weer

cardiovasculair profiel vanuit de eerste lijn

Wat is uw visie op het huidige zorgstelsel in

gaan schilderen en meer aandacht besteden aan mijn

Nederland? Het werken met een basisabonnements­

gezin en kleinkinderen.

tarief en modules voor diagnostische en therapeutische

Vanaf 1 januari is de nieuwe online coachings­ tool ‘Gezond à la Carte’ (GALA) beschikbaar.

gecoacht worden op weg naar een gezondere levensstijl. Het online programma is ontwik­

behandelingen, leidde in eerste instantie tot heftige pro­

Is er nog iets dat u aan jonge, toekomstige huis-

testen, maar werkt bij nader inzien erg prettig. Het geeft

artsen zou willen meegeven? Ik zie een tendens van

keld door het Maastricht UMC+ in samenwer­

een prikkel om het vak in de volle breedte uit te oefenen.

verzakelijking in het vak, daarin moeten we niet te ver

king met de Regionale Huisartsenzorg (RHZ).

Het stimuleert ons als arts om verder te oriënteren en

doorschieten. Huisartsengenees­kunde is en blijft een

nieuwe technieken aan te leren. Het heeft ons vak ver­

vak dat je alleen goed kunt uitoefenen wanneer je er

rijkt. Wat betreft de plannen van het huidige kabinet ben

echt voor gaat. Het woord ‘roeping’ klinkt oubollig, maar

vinden voor cardiovasculair gecompromitteerde patiënten. Zij kunnen daarbij kiezen uit de volgen­

ik wel enigszins bezorgd dat de noodzakelijke bezuini­

klopt nog steeds. Daarnaast moeten we ook niet alles

gingen niet geheel evenwichtig gebeuren en juist een

willen doorvertalen naar techniek, maar oog blijven hou­

de onder­delen: gezonde voeding/gewicht, stoppen met roken, bewegen en reductie van stress.

kwetsbare groep mensen de dupe zal worden.

den voor de mens achter de klacht.

azM wint Nationale Patiëntveiligheid Award Het azM heeft de Nationale Patiëntveiligheid Award 2010 gewonnen met het project Feniks.

Door middel van deze online toepassing kan een grootschalige screening en behandeling plaats­

Online coachingstool voor een gezondere levensstijl

Gezond à la Carte

Dit project is een nieuwe werkwijze waarbij apothekersassistenten op de verpleegafde­

De patiënt kan straks dus kiezen voor fysieke levens­

levensstijl van de patiënt. Bovendien wordt er een doel

lingen van het ziekenhuis de medicatie voor

stijlbegeleiding door een hulpverlener zoals bijvoor­

gesteld, welke de patiënt in zes maanden moet proberen

injectie en infuus gereedmaken voor toedie­

beeld een diëtist of fysiotherapeut of voor online bege­

te behalen. Gedurende dat half jaar zal de patiënt online

leiding. Tijdens de eerste stap van het online programma

gecoacht worden om zelf aan de slag te gaan met het

ning aan de patiënt.

worden patiënten in overleg met de praktijkondersteu­

individueel opgestelde gezondheidsdoel. Iedere patiënt

ner of huisarts geselecteerd om deel te nemen aan het

krijgt een persoonlijke web login met eigen 3D-coach,

Tot nu toe deed de verpleegkundige dat. De verpleegkun­

online coachingsprogramma. De patiënt wordt aange­

waarop zijn of haar persoonlijke adviezen zijn terug te

dige checkt wel nog of het juiste middel wordt toegediend

meld op een speciaal daarvoor ingerichte website voor

vinden, evenals een overzicht van de behaalde resul­

aan de patiënt. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een

de duur van in principe zes maanden. Via de website

taten in grafiekvorm. Daarnaast zal de patiënt tijdens

streepjescode. Deze code staat zowel op het medicijn als

vult de praktijkondersteuner/huisarts een aantal medi­

het gehele proces door middel van emails, nieuwsbrie­

op het polsbandje van de patiënt en deze moet gelijk zijn.

sche gegevens in zoals leeftijd, geslacht, BMI, buikom­

ven en natuurlijk zijn coach gestimuleerd worden deel te

De nieuwe werkverdeling tussen medewerkers van de

trek en diverse bloedwaarden (o.a. LDL, HDL, triglyceri­

nemen aan het programma en de ‘online community’ op

apotheek en de verpleegkundigen, ondersteund door

den, glucose). Hij besluit samen met de patiënt welk

de website. Hier vindt de deelnemer o.a. persoonlijke

nieuwe ICT-systemen en software, maken het project

aspect van de slechte leefgewoonten aangepakt gaat

blogs en ervaringen van medepatiënten, waardoor het

Feniks tot een succes.

worden; roken, stress, ongezonde voeding of weinig

gevoel ontstaat dan men niet alleen is, maar dat men

Met deze methodiek is het aantal medicatiefouten terug­

bewegen.

samen een doel probeert te bereiken. De modules zijn

gedrongen met 97%. Dat is een uitzonderlijke prestatie Als een patiënt is aangemeld op de website, wordt hij

De nieuwe aanpak zorgt er bovendien voor dat verpleeg­

via email uitgenodigd om een online vragenlijst in te vul­

kundigen meer tijd hebben voor persoonlijke zorg aan

len waaruit een persoonlijk en algemeen leefstijladvies

tisten, bewegingswetenschappers en specialisten. Gezond à la carte is de opvolger van het oude HAPPY

de patiënt. De prestigieuze award werd uitgereikt door

volgt. Vervolgens wordt een module-specifieke vragen­

en vanaf 1 januari 2011 online beschikbaar via

Edith Schippers, minister van Volksgezondheid.

lijst ingevuld (b.v. SQUASH voor bewegen, 4-DKL voor

www.gezondalacarte.nl. Op 22 en 24 februari 2011 vin­

stress) waarna een advies wordt gegenereerd dat uitge­

den introductiebijeenkomsten plaats voor praktijkonder-

breid ingaat op de persoonlijke gezondheidssituatie en

steuners. Zij worden hiervoor persoonlijk uitgenodigd.

Kijk voor meer informatie op www.azm.nl 4

samengesteld door een samenwerking van artsen, dië­

die beloond is met de Nationale Patiëntveiligheid Award.

5

Ron Warnier (links) en Prof. dr. Frans Verhey

Genezing lijkt dan misschien nog ver weg, maar in de hulpverlening aan mensen met dementie is in de afgelopen jaren behoorlijk wat vooruitgang geboekt. Goede diagnostiek, toegewijde patiën­ tenzorg, meer samenwerking door ketenzorg en een evenwichtige aanpak voor een betere kwali­ teit van leven, zijn een aantal van die waardevolle ontwikkelingen. Volgens Prof. dr. Frans Verhey, hoogleraar Ouderen-psychiatrie en Neuropsychiatrie, oprichter van de Geheugenpolikliniek van het Maastricht UMC+ en hoofd van het Alzheimer Centrum Limburg en Ron Warnier, Nurse Practitioner en ketencoördinator Ouderenzorg, is het gegeven dat er ‘aan dementie niets gedaan kan worden’ dan ook een fabel en absoluut verleden tijd.

Toegewijde patiëntenzorg “Als je kijkt naar wat er

Dat betekent voor huisartsen dat er één instantie is waar

nu allemaal gedaan wordt en je vergelijkt dat met zo’n

patiënten naartoe doorverwezen kunnen worden voor

vijfentwintig jaar geleden toen ik hier begon, dan is dat

een diagnose. Dat werkt heel prettig.” Ron: “Ook voor de

een wereld van verschil,” aldus Frans Verhey. “Dat geldt

patiënt. Die weet waar hij aan toe is en heeft het gevoel

vooral voor de organisatie van zorg en de aandacht

serieus te worden genomen. Er is één dossier, één over­

voor geheugenproblemen.” Dementie is een indringen­

leg en één plan van aanpak waarmee de patiënt terug­

de gebeurtenis, zowel voor de patiënt als voor zijn

gaat naar de eigen huisarts. Als ketencoördinator en

omgeving. Helemaal wanneer je er op jonge leeftijd mee

schakel tussen eerste en tweede lijn is hierbij een taak

geconfronteerd wordt. Toch is er op het gebied van

voor mij weggelegd. Nadat bij een patiënt, na uitvoerig

hulpverlening inmiddels veel mogelijk om een zekere

onderzoek, de diagnose is gesteld, hebben wij multi­

kwaliteit van leven te kunnen waarborgen. Frans:

disciplinair overleg waarbij alle adviezen samenkomen.

“Wanneer men de diagnose krijgt, klinkt dit in eerste

Vervolgens wordt dit met de patiënt besproken en wordt

instantie heel dramatisch. Toch is het misschien minder

er een plan van aanpak opgesteld waarmee ik aan de

dramatisch dan men denkt. ‘Er valt mee te leven’, dat is

slag ga. Ik neem contact op met de huisarts om de

onze boodschap en dat willen wij mensen graag leren.”

bevindingen te bespreken, taken te verdelen en ervoor

Ron Warnier: “Dementie wordt nog vaak als een taboe

te zorgen dat alles in gang wordt gezet en we niet op

gezien. Het gevaar voor mensen met dementie en hun

elkaar blijven wachten. Evaluatie heeft inmiddels aan­

naasten is dat ze in een sociaal isolement raken. Voor

getoond dat huisartsen dit als heel positief ervaren. Voor

ons geldt bij elke dementie patiënt: Het zijn mensen

patiënten en mantelzorgers is het een geruststellende

met mogelijkheden en behoeften. We helpen hen

gedachte dat het geregeld wordt.” Frans: “Bij elkaar zijn

te accepteren, evenwicht te vinden en er niet tegenin te

dit allemaal kleine stappen die al tot veel resultaat heb­

gaan.”

ben geleid. De komst van de ketencoördinator vormt daarbij de meest recente stap naar betere zorg. De com­

Geheugenpolikliniek over feiten & fabels bij geheugenstoornissen:

Ketenzorg “Voor huisartsen geldt dat zij niet langer

binatie van wetenschappelijk onderzoek en toegewijde

meer kunnen en hoeven te berusten in het idee dat de

patiëntenzorg, maakt dat men van beide kanten geïnspi­

diagnose dementie een voldongen feit is, dat er niets

reerd wordt om verder te gaan.”

meer aan te doen is en het een kwestie is van afwachten

“ Het gegeven dat er aan

dementie niets gedaan kan worden, behoort tot het verleden.” 6

totdat zich een crisis voordoet,” verkondigt Frans: “We

Jubileum Alzheimercentrum en Geheugenpolikliniek

moeten het zoeken in de keten, met daarin een juiste

Het Alzheimercentrum Limburg bestond in november 10

combinatie tussen instanties en hulpverleners die elkaar

jaar. In het kader daarvan worden de komende tijd

aanvullen en op elkaar aansluiten. Huisartsen staan aan

diverse activiteiten georganiseerd met als doel geld te

het begin van die keten. Het Diagnostisch Onderzoeks­

genereren voor meer onderzoek. De periode waarin

centrum voor Psychogeriatrie (DOC-PG) is een goed

deze plaatsvinden duurt nog voort tot mei 2011, het

voorbeeld van ketenzorg. Met DOC-PG brengen we alles

moment waarop de Geheugenpolikliniek 25 jaar bestaat.

bij elkaar. Daarin werken RIAGG Ouderenzorg en

Frans: “We grijpen deze periode aan om extra aandacht

Maastricht UMC+ (o.a. geheugenpoli en afdeling geria­

te vestigen op geheugenproblematiek, deze is immers

trie) samen. Het is een soort module waarbij een patiën­

nog steeds beperkt wanneer je het vergelijkt met kanker

tencase aan alle kanten wordt belicht en in onderling

bijvoorbeeld. Ik hoop dat ook daar meer verandering in

overleg suggesties worden gedaan voor verbetering.

komt.” 7

Proefschrift Marjon van Eijsden-Besseling over aanpak KANS

De obesitascoach

Klachten psychologisch en gedrags­therapeutisch aanpakken helpt

hoge maatschappelijke kosten en veel ongemak.

manier aangepakt moesten worden. Revalidatiearts

om kinderen en jongvolwassenen met over­

Tegelijk met de opkomst van het beeldschermwerk in de

Marjon van Eijsden vond twee belangrijke risicofactoren

jaren negentig, kregen werknemers die dit werk in de jaren

die een rol spelen bij het krijgen en blijven bestaan van

gewicht te screenen en coachen.

negentig deden, last van RSI (Repetitive Strain Injury). In de

KANS en een aanpak die vruchten lijkt af te werpen.

21ste eeuw worden deze klachten KANS (Klachten in Arm,

Begin december promoveerde ze aan de Universiteit

Een team van professionals neemt de groep bij de hand

Nek, Schouder) genoemd. Tot veertig procent van de beeld­

Maastricht.

gedurende een aantal jaren op weg naar een gezondere

scherm­werkers krijgt er nog steeds mee te maken. Gevolg: Tot voor kort bestond er geen afdoende therapie voor omdat het onduidelijk was welke risicofactoren op welke

Het Maastricht UMC+ start een programma

leefstijl. Deelnemers die voor het programma in aanmer­

Sacrale neurostimulatie goede remedie bij incontinentie Met sacrale neurostimulatie of neuro­

kort nieuws uit de

praktijk

king komen, worden 24 uur opgenomen. Tijdens die op­name worden ze uitgebreid gescreend op gezondheids­ risico’s en co-morbiditeit. Vervolgens worden de re­sul­ taten van die screening in een groep experts (be­staande uit een kinderarts-endocrinoloog, een kinder­arts maag-, darm- leverziekten, een kinder-intensivist, een pulmono­

modulatie kunnen de sluitspieren zoda­

loog, een psycholoog en een diëtiste) be­spro­ken en komt

nig worden geprikkeld, dat de inconti­

er een zorg-op-maatplan. Vastgestelde aandoeningen worden behandeld en een kinderarts en een verpleeg­

nentie verdwijnt. Maastricht UMC+ is

kundig coach nemen het kind en de ouders vervolgens

het enige Nederlandse ziekenhuis dat

bij de hand op weg naar een gezondere leefstijl. Gezonde

deze techniek toepast bij zowel urine­

voeding en meer bewegen, daar komt het op neer.

verlies als faecale incontinentie.

Het programma van opnemen, screenen en langdurige

Via een operatieve ingreep wordt een klein

naar gezonde ouder”) is uniek in Nederland.

ambulante begeleiding geven (“Coachen van obees kind

apparaatje geïmplanteerd net boven de billen. Vanuit het apparaatje lopen twee elektroden naar het heiligbeen (sacrum). Via die elektro­ den worden lichte elektrische impulsen afge­ geven aan de zenuwen die zich in de onder­

Persoonlijk zorgpad systeem voor vrouwen met borstkanker

rug bevinden. Op die manier kan de (ver­ stoorde) coördinatie tussen hersenen, bekken­

Het Oncologiecentrum van het Maastricht Universitair

bodem, blaas of dikke darm en sluitspieren

Medisch Centrum+ (Maastricht UMC+) gaat als eerste

worden hersteld. De ‘verkeerde’ signalen die

PIL: Polyfarmacie Interventie Limburg

Optimaliseren medicatiegebruik Dit najaar is de PIL-studie ‘Polyfarmacie Inter­ventie

zorgen voor de incontinentie, worden als het

care companion inzetten bij de behandeling van

ware overstemd door ‘goede’ signalen.

vrouwen met borstkanker.

Urine-incontinentie komt veel voor. Naar

Care companion van Sanofi-aventis is de meest vernieuwende,

schat­ting 1,5 miljoen volwassen vrouwen in

interactieve internettoepassing voor mensen met kanker en

Nederland hebben er in min of meerdere

hun zorgverleners. Het systeem biedt 24 uur per dag inzicht in

De PIL-studie is het vervolg op een in huisartsenpraktijk Medisch

mate last van. Faecale incontinentie komt

ziektebeeld en persoonlijk zorgpad. Het Maastricht UMC+

Centrum West Kerkrade (MCWK) opgezette pilotstudie betreffende

minder vaak voor. Toch hebben naar schat­

leverde een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming en het

polyfarmacie. Het doel van de PIL studie is het optimaliseren van

ting

testen van het programma.

het medicatiegebruik van patiënten die ouder zijn dan zestig jaar

nog

altijd

100.000

volwassen

Nederlanders last van deze aandoening, die de kwaliteit van leven ernstig aantast.

Limburg, teveel of te weinig?’ gestart. Deze studie is opgezet door de Universiteit Maastricht en wordt uit­ gevoerd aan de vakgroep Huisartsgeneeskunde.

en vijf of meer geneesmiddelen gebruiken gedurende langere tijd. Persoonlijk Care companion biedt de patiënt een beter inzicht in

Realisering van deze optimalisatie wordt gezocht in een verbeterde

de diagnose, het ziekteverloop, het persoonlijke behandelplan

afstemming tussen patiënt, huisarts, apotheker en betrokken specia­

en de na­zorg. Een bibliotheek met betrouwbare informatie over de

listen. De verwachting is dat dit leidt tot het voorkómen van

aan­doening en de behandeling kan worden geraadpleegd. De af­­

on­nodige bijwerkingen en ziekenhuisopnamen én uiteindelijk tot

spra­ken met zorgverleners staan altijd overzichtelijk op een rij.

beter en zelfstandiger functioneren van de patiënt.

Ook kan de patiënt informatie delen met naasten of lotgenoten. Op www.azm.nl staat een filmpje over de care companion. 8

Meer informatie op www.pil-studie.nl 9

De wachtkamer van de huisarts zit iedere dag vol met mensen die lichamelijke klachten hebben waarbij psychische oorzaken een rol spelen. Drie van de vier. Dat is niet gering. De huisarts is vaak de eerste waar patiënten aankloppen met zowel somatische als psychische problemen. Probeer de vinger maar eens op de zere plek te leggen. Waar komt de hoofdpijn of buikpijn vandaan? En hoe reageert de patiënt als de arts zegt dat het psychisch is? De samenhang tussen lichamelijke en psychische klachten wordt steeds meer erkend en beter herkend. De term on­begrepen klachten is de wereld nog niet uit, maar we begrijpen wel steeds meer.

Dat er nog heel wat te verbeteren valt tonen recente

klaring een rol bij speelt, psychische klachten waarbij

onderzoekscijfers aan. “Het voorkomen van psychia­

mogelijk ook sprake is van een lichamelijk probleem en

trische ziekten bij chronische lichamelijke aandoeningen

seksuele problemen, al dan niet in combinatie met een

of onverklaarde lichamelijke klachten worden door de

lichamelijke klacht.

huisarts vaak niet herkend. Ook zijn de problemen vaak zo complex, dat de huisarts zich onmachtig voelt. Het

Voorbeelden van klachten die bij het MPC behandeld

gevolg is dat deze patiënten niet de behandeling krijgen

kunnen worden zijn ernstige depressieve of angstklach­

die nodig is. Ook als er medicijnen als bijv. antidepres­

ten in combinatie met een lichamelijke ziekte, chroni­

siva worden voorgeschreven, zijn de problemen niet

sche lichamelijke klachten waarvoor geen medische

altijd opgelost. Behandeling van deze patiënten is voor

verklaring gevonden kan worden (bijvoorbeeld buik­

de huisarts vaak moeilijk. Hiervoor is specialistische

klachten, pijn op de borst, chronische vermoeidheid),

kennis en ervaring nodig. Door samenwerking met psy­

gezondheidsproblemen na langdurige overbelasting,

chologen in de eerstelijn wordt hier goed op ingespeeld.

seksuele klachten zoals pijn bij het vrijen of erectie­

In een groot aantal huisartsenpraktijken zijn inmiddels

problemen.

psychologen gevestigd die de huisarts ondersteunen”, Aldus Jacqueline Strik, psychiater aan het Maastricht

Kostenbesparing Door nieuwe inzichten op het ge­­

UMC+.

bied van psychosomatische klachten kunnen patiënten beter geholpen worden. Uiteindelijk leidt deze geïnte­

MedPsychcenter Ook in de tweedelijnszorg is er meer

greerde aanpak ook tot een besparing in kosten.

aandacht voor psycho-somatische zorg. In het Maastricht

Uit onderzoek blijkt dat patiënten met psychische en/of

UMC+ kunnen mensen terecht bij het MedPsych Center

sociale problemen bijna twee keer zo vaak bij de huis­

(MPC). Het MPC is een samenwerkingsverband tussen

arts komen als patiënten met alleen lichamelijke klach­

Psycho-somatische zorgaanpak

Riagg Maastricht, Prima Psychologen en Maastricht

ten. Ook in het ziekenhuis blijven patiënten te lang

UMC+. Huisartsen kunnen patiënten hiernaar verwijzen.

hangen in de medische molen als gevolg van onver­

Meer begrip voor onbegrepen klachten

Het MPC kiest bewust voor een laagdrempelige aanpak.

klaarde klachten. Door een multidisciplinaire aanpak kan

Behalve dat de klachten vaak heel verweven en complex

een patiënt adequater worden behandeld en leidt dit tot

zijn, speelt de acceptatie bij de patiënt een grote rol.

een vermindering van de zorgconsumptie.

De relatie tussen fysieke en psychische klachten is moei­

­

lijk uit leggen, laat staan te accepteren voor een patiënt. Het MPC benadert de klachten vanuit de beleving en het gevoel van de patiënt. Zodat deze zich serieus genomen en geholpen voelt. Het MPC is er voor mensen met klachten waarbij er ver­ moedelijk een relatie is tussen lichamelijke en psy­ chisch/emotionele pijn. Dit zijn bijvoorbeeld verwerkingsproblemen bij een (chronische) ziekte, onbegrepen lichamelijke klachten, lichamelijke klachten waar mogelijk een psychische ver­

10

Op vrijdag 21 januari vind het openingssympo­sium plaats van het MedPsych Center. Er wordt een aan­ tal lezingen en workshops gepresenteerd die de psychische en somatische co-morbiditeit vanuit diverse invalshoeken belichten. Het symposium vindt plaats in de Maastricht School of Management. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Els Ketelsleger, telefoon 043 387 41 75. Zie ook http://www.azm.nl/ zorgcentra/zorgcentra/GGZ/symposium1/ 11

Uit de Met de komst van het nieuwe kabinet staan er de nodige veranderingen en bezuinigingen op stapel. Wat verwacht men dat dit gaat doen met de zorg in Nederland? In deze rubriek vragen wij toevallige passanten in het Maastricht UMC+ wat zij ervan vinden.

praktijk

Voor zijn benoeming tot bijzonder hoogleraar Chronische zorg aan de Universiteit van Tilburg hield dr. Bert Vrijhoef onlangs zijn inaugurele rede met als titel Chronisch zieken hebben de toekomst. Met een rijke achter­ grond op het gebied van onderzoek vroegen we Bert Vrijhoef naar zijn mening over het thema: “Hebben consumenten maar vooral ook huisartsen niet een beetje genoeg van wetenschappelijk onderzoek?”

Mevrouw Rouschop zit in de centrale hal van het Maastricht UMC+ en is te

<

vroeg voor haar afspraak bij de Neuroloog. Op de vraag wat zij vindt van de

“Eigenlijk kan deze vraag alleen worden beantwoord door

nieuwe kabinetsplannen met betrekking tot de zorg laat ze weten dat ze nog

de consumenten en huisartsen. In de situatie waarin men­

steeds hoopt dat de Kamer zich zal verzetten tegen de plannen. “Het zou niet

sen niet goed geïnformeerd zijn over met name het doel en

zo moeten zijn dat zorgverzekeraars straks bepalen naar welke zieken­huizen

de belasting van een wetenschappelijk onderzoek kan ik

we moeten gaan en welke zorg we wel of niet krijgen. Mensen moeten vrij

me voorstellen dat het antwoord op deze vraag “ja” luidt.

kunnen zijn om daar zelf over te beslissen. Ik vind die betutteling maar niets.

Zoals bij iedere activiteit, gaat deelname gepaard met

Ik verbaas me erover dat die plannen echt doorgevoerd gaan worden.”

inzicht in het nut ervan. Als mensen de relevantie van onderzoek als onvoldoende inschatten, zal hun animo voor deelname niet groot zijn. Bovendien hebben negatieve ervaringen vaak als gevolg dat vervolgactiviteiten uitblij­

Bert Vrijhoef

“Communicatie en betrokkenheid creëren draagvlak voor onderzoek ”

ven. Ook de belasting bij wetenschappelijk onderzoek speelt een belangrijke rol. Als meer nodig blijkt te zijn dan bij aanvang werd gedacht, kunnen mensen tussentijds besluiten om af te zien van verdere deelname. Kortom,

Kiefer Rörick en Dominique Curfs, twee studenten in Maastricht, zijn

allemaal voorbeelden van situaties waarin deelnemers aan

Ook over de gevraagde belasting van consumenten en

vandaag in het Maastricht UMC+ aanwezig namens de Kankerstichting.

onderzoek en onderzoekers onvoldoende van elkaars ver­

huisartsen bij deelname aan onderzoek dienen onder­

Zij hopen donateurs te werven en vertellen geïnteresseerde voorbijgangers

wachtingen en ervaringen op de hoogte zijn.

zoekers en te onderzoeken personen voorafgaand aan het

meer over het belang van onderzoek. Over de kabinetsplannen denkt Kiefer het volgende: “Ik vind het een goede zaak dat er meer aandacht gaat naar de

De sleutel om deze situatie naar het positieve te keren

Niet meer dan nodig en niet schadelijker dan noodzakelijk

ouderen. Ik denk dat dat echt nodig is. Eigenlijk zou je niet moeten bezui­

(in dit geval “nee” als antwoord op de gestelde vraag), ligt

zijn criteria die door een medisch ethische toetsingscom­

in vroegtijdige en duidelijke communicatie en betrokken­

missies aan onderzoek wordt gesteld.

nigen op iets als zorg, want daar heeft iedereen recht op. Maar we hebben in Nederland een goed zorgstelsel, zeker als je dat vergelijkt met andere landen. Als er dan bezuinigt moet worden, is het beter om dat te doen op de middenklasse dan op een kwetsbare groep zoals ouderen.”

12

onderzoek met elkaar tot overeenstemming te komen.

>

heid. Onderzoeksvragen dienen niet van achter het bureau te worden geformuleerd, maar in samenspraak met de

Omdat aan goed wetenschappelijk onderzoek voor veel

mensen die er baat van kunnen hebben. De ideale situatie

gezondheidsproblemen nog steeds een zeer grote behoefte

is wanneer consumenten of huisartsen zelf onderzoekers

bestaat, zou ik het zeer betreuren als consumenten en huis­

benaderen met onderwerpen voor onderzoek. Maar ook

artsen genoeg hebben van onderzoek. Tegelijkertijd kan ik

onderzoekers kunnen ideeën voor onderzoek toetsen op

me amper voorstellen dat huisartsen afwijzend staan

relevantie bij consumenten en/of huisartsen, gegeven dat

tegenover deelname aan onderzoek. In dit uitzonderlijke

die hiervoor open staan. Vanuit de opleiding tot huisarts en

geval dienen ze zich af te vragen welk onderzoek hen wel

“De gezondheidszorg in Nederland is goed geregeld, maar ook heel kostbaar. Als je realistisch bent dan is het

het belang van evidence based medicine, zou iedere huis­

verder brengt alsook op zoek te gaan naar de onderzoeker

ergens wel logisch dat het zo niet langer door kan gaan.” Mevrouw Quarré is jonge moeder en op bezoek

arts over een dergelijke grondhouding dienen te bezitten.

die daarbij een rol kan vervullen. Mijn indruk is dat de

geweest bij een vriendin in het Maastricht UMC+. Ze is zelf werkzaam in de gezondheidszorg en heeft begrip

Zowel huisartsen als onderzoekers hebben een plicht om

meeste consumenten graag bereid zijn deel te nemen aan

voor een aantal van de plannen en bezuinigingen. “Er komen meer ouderen, dus meer ‘kostbare’ inwoners. Er zal

aan consumenten het nut van wetenschappelijk onderzoek

onderzoek, mits ook zij hiermee geholpen worden of

dus ergens geld vandaan moeten komen. We zullen er met zijn allen voor moeten zorgen dat het overeind blijft.

duidelijk te maken alsook te respecteren indien consumen­

andere consumenten hiermee van dienst kunnen zijn.

Maar dan hoop ik ook dat er aan de andere kant iets gedaan wordt aan de bureaucratie in de gezondheidszorg;

ten (nog) niet aan deelname toe zijn. Gezien de bijdrage

Eigen ervaring als onderzoeker laat zien dat meer en meer

al die regels, dat papierwerk, dat kan allemaal veel efficiënter. Ik hoop dat daar ook bespaard gaat worden.”

van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek aan de

huisartsen en consumenten zich op eigen initiatief aan­

kwaliteit van zorg, zal slechts een kleine minderheid hier­

dienen met ideeën voor onderzoek. In die situaties is juist

van niet te overtuigen zijn.

sprake van grote honger naar onderzoek. 13

Patiëntenvoorlichting: vangnet voor vraag en antwoord “Heeft u misschien een folder over euthanasie?” Een vrolijke jongeman legt deze vraag voor aan Mariet Bastiaens en Marianne Houben van het Patiëntenvoorlichtingscentrum in de Serrehal van het azM. “Is het voor uw moeder?” vraagt Mariet met enige verbazing. Het wordt nog vreemder als de man doodleuk zegt: “Nee voor mezelf.” Om daar vervolgens aan toe te voegen: “Ik word binnenkort geopereerd.” “Oh, u bedoelt anesthesie.” “Is dat wat anders?” “Van het ene word je wakker, van het andere niet.”

14

Vangnet voor vraag en antwoord. Vreemde, gekke,

weg er naar voorlichting te vinden. “Dat is wel verbeterd

Onze deur staat altijd open. Ook voor huisartsen en

onze eigen kinderafdeling uitnodigen om 250 ballonnen

serieuze vragen, informatie en klachten. Mariet Bastiaens

sinds de verbouwing. De entree is opener en daardoor

medewerkers van het ziekenhuis. Maar er zijn meer

op te laten om op die manier meer aandacht te vragen

en Marianne Houben kijken nergens meer van op.

toegankelijker en beter zichtbaar. We hebben drie inter­

kanalen. Op de website www.azm.nl staat heel veel info.

voor orgaandonatie en mensen er bewust van te maken

Zowel medewerkers van het azM, als bezoekers en

netplekken erbij gekregen. Maar mensen moeten ook

Wijs mensen daarop, informeer ze.”

hoe belangrijk het is. Ook de jaarlijkse kerstwensboom

patiënten kunnen terecht in het Patiëntenvoorlichtings­

weten dat we er zijn, ook huisartsen”, aldus Marianne.

centrum. “We kunnen niet alles oplossen maar de men­

“Goede voorlichting is heel belangrijk, dat geldt zeker

Wensboom Behalve voorlichting aan bezoekers van het

op onze actielijst. En we krijgen vragen als ‘waar kan ik

sen wel zo goed mogelijk helpen. En dat doen we dan

voor een ziekenhuis. Mensen hebben genoeg aan hun

centrum werken Mariet en Marianne ook aan andere

mijn jas ophangen’ of klachten over de loopafstand van de

ook”, aldus Marianne Houben. “Nu we de internet­plekken

hoofd, dan moeten ze zich niet onnodig druk maken

media en activiteiten op het gebied van communicatie.

parkeerplaats tot in het ziekenhuis. Laat ik voorop stellen

erbij hebben, komen regelmatig mensen binnen die iets

over zaken waar een simpel antwoord op is. Huisartsen

Folders redigeren, de website actualiseren, de interne

dat wij geen dokters zijn. Iemand met buikpijn moet toch

willen opzoeken en dan hun verhaal willen vertellen.

hebben daar ook een rol in. We staan versteld van de

kabelkrant voorzien van nieuws en info. “Het is voorlich­

echt naar de dokter. En we zijn ook geen klachtencom­

Ook dat hoort bij ons werk”, zo zegt Mariet.

onwetendheid bij veel bezoekers. Dat ligt zeker niet

ting in de breedste zin, uiteenlopend van het beantwoor­

missie. Natuurlijk horen wij heel veel. Vragen en klachten

altijd aan de huisarts of aan de specialist. Maar we wil­len

den van een vraag als ‘ik heb buikpijn, wat moet ik doen?’

die geregeld terugkomen zijn een signaal dat er iets niet

Onwetend Hoewel het Patiëntenvoorlichtingscentrum

wel duidelijk maken dat er genoeg communicatie­

Tot het organiseren van een wervingsactie voor orgaan­

goed zit. Daar zijn we alert op en dat geven we door aan

middenin de Serrehal ligt, weet nog lang niet iedereen de

middelen zijn, waar te weinig gebruik van wordt gemaakt.

donatie, waarbij we 250 schoolkinderen en patiëntjes van

de betreffende afdelingen of personen, aldus Mariet.

waar mensen kaartjes met wensen in kunnen hangen staat

15

Praktijk

Column

gericht Door Johan van Zeelst, directeur zorg regio Zuid-Oost Nederland

Zorg op de juiste plek Een belangrijk onderdeel van de beleidsvisie van Univé-VGZ-IZA-Trias (UVIT) is het item “Zorg op de juiste plek”. Daarbij is het uitgangspunt dat alledaagse zorg dichtbij moet zijn en specialisatie op afstand kan. Alledaagse zorg dichtbij Voor de alledaagse zorg werken wij samen met klantenvertegenwoordigers, zorgaan­ bieders, en Gemeenten aan geïntegreerde eerstelijnszorg in de nabije omgeving van de patiënt. Om dat te reali­ seren, moeten er in de omgeving van de patiënt (virtuele) ketens tot stand gebracht worden waarin aanbieders op het gebied van wonen, zorg en welzijn samenwerken. Binnen deze ketens hebben de huisarts en de wijkver­ pleegkundige samen een spilfunctie richting alle andere betrokkenen. Via de zorggroepen en gezondheidscentra zijn al goede stappen gezet om deze ketens vorm te geven, maar de aanhaking van andere betrokkenen is nog niet voldoende geregeld en geborgd. De huidige fragmentarische finan­ cieringswijze van de eerstelijns draagt daar ook niet aan bij. Door middel van pilots, bijvoorbeeld voor een inte­ grale ouderenzorgmodule of een gezamenlijk budgetmodel, verwachten we een impuls te kunnen geven aan meer geïntegreerde eerstelijnszorg. De regio Zuid-Limburg leent zich bij uitstek voor deze pilots, gezien de koplopers­ positie die de regio al vele jaren inneemt op transmuraal gebied. Specialisatie op afstand Onder specialisatie op afstand verstaan we niet alleen de complexe medisch specialis­ tische zorg. Ook delen van de electieve medisch specialistische zorg zullen worden geconcentreerd in gespecia­ liseerde centra. De tijd dat iedereen alle specialismen aanbiedt, is zowel uit kwalitatieve als uit financiële over­ wegingen niet meer vol te houden. Ook de arbeidsmarkt dwingt ons om gerichte keuzes te maken Dit betekent dat wij samen met de klant(vertegenwoordigers) en de professionals inzichtelijk gaan maken waar de beste zorg verkrijgbaar is. Daarbij definiëren we de beste zorg in termen van medisch inhoudelijke kwaliteit, ervaren kwaliteit en doelmatigheid. Vanzelfsprekend zullen wij zowel onze zorginkoop als onze klantinformatie gaan richten op die zorg, op die juiste plek!

Hypertensie centrum Maastricht UMC+ centre of excellence Het Maastrichtse hypertensie centrum is het derde cen­

zeggen dat wordt voldaan aan de criteria op het vlak van

trum in Nederland dat zich centre of excellence mag noe­

het aantal patiënten, diagnose-faciliteiten, fundamenteel

men van de European Society of Hypertension. Dat wil

onderzoek en therapie-onderzoek.