nummer 2 | 2011
Praktijk is een uitgave van Maastricht Universitair Medisch Centrum+ voor huisartsen en andere verwijzers
Neurochirurgie Goede symbiose met huisartsen cruciaal Betere bereikbaarheid speerpunt huisartsen Nieuwe brugpoli Dr. Marjon van Eijsden over KANS Huisartsen meer geacademiseerd
4
9
8
14
3 Communicatie tussen ziekenhuis en huisarts: Huisartsenportal begint in juni | 4 Goede symbiose met huisartsen cruciaal | 6 Verrassende resultaten bij metingen oude ‘x-ray machine’ | 7 Betere bereikbaarheid speerpunt voor huisartsen | 8 Kort nieuws | 9 Nieuwe brugpoli moet voor verbinding zorgen | 10 Een opgeruimd karakter geeft KANS geen kans | 12 Uit de praktijk: passanten in het Maastricht UMC+ | 13 Neurochirurgie nu sneller dan zijn eigen schaduw | 14 Martin Paul: huisartsen in Nederland meer geacademiseerd | 15 Interactief werken aan gezondere leefstijl | 16 Column dr. Jos P.M. Offermans Colofon Praktijk is een uitgave van Maastricht UMC+, RVE Patiënt en Zorg i.s.m. de Stichting Regionale HuisartsenZorg Ontwerp en grafische vormgeving Strategyminds, Maastricht Redactie Hans Fiolet, Ber Huijnen, Job Metsemakers, Liesbeth van Hoef, Guy Schulpen, Bert Panis, Stafdienst Communicatie Maastricht UMC+, Strategyminds Eindredactie Liesbeth van Hoef Fotografie Appie Derks Druk Pietermans Lanaken Praktijk is ook digitaal te lezen: http://www.azm.nl/info/Verwijzen/huisartsmagazine_praktijk Suggesties voor de redactie? Bel of mail Jos van Cann, Stafdienst Communicatie Maastricht UMC +, telefoon 043 387 51 13, e-mail
[email protected] Huisartsen Servicedesk telefoon 043 387 44 80
Dermatoloog Joep Veraart: “Het gebruik wordt veel eenvoudiger dan de huisartsen gewend waren met Mirador...”
Huisartsenportal begint in juni
Niet voor niets spreekt Winkens over “weer tot het verle-
Belangrijk nieuws voor de communicatie tus-
in de informatie-uitwisseling. Gelukkig krijgen we nu de
sen ziekenhuis en huisartsen: medio juni gaat de ‘huisartsenportal’ van start. De portal maakt een snelle uitwisseling van gegevens tussen ziekenhuis, specialisten en huisartsen over patiënten mogelijk.
den”. De huisartsen hadden vroeger de beschikking over Mirador, een systeem dat met de invoering van nieuwe ICT-techniek bij het ziekenhuis afgebouwd wordt. Joep Veraart: “We hebben veel klachten van huisartsen gekregen dat we een tijdlang feitelijk een stap achteruit hebben gezet portal, die veel gebruikersvriendelijker is”. Volgens Veraart is het systeem volledig op de huisartsen toegesneden. “Brieven die het ziekenhuis stuurt komen straks terecht in een soort ‘Inbox’ in de portal. De huisarts ziet dan direct over welke patiënt informatie is binnengekomen. Die informatie wordt actief gestuurd door het ziekenhuis.” De huisartsenportal is nadrukkelijk een groeimodel. Ron Winkens: “Het gaat om wederzijdse communicatie over
In fase-1 van de portal wordt begonnen met de over-
patiënten. Voor de huisarts is het van belang als die ziet
dracht van uitslagen van laboratorium-onderzoek en
wat in het ziekenhuis allemaal is gedaan voor zijn patiënt,
gegevens over opname en ontslag. In een later stadium
wie de specialist is, welke medicatie is gegeven et cetera.
komt ook andere informatie direct beschikbaar via de
Voor het ziekenhuis en de specialisten bijvoorbeeld is het
portal. Kartrekker bij het ziekenhuis is dermatoloog Joep
van belang als de huisarts bijv. bij verwijzing aangeeft
Veraart: “We beginnen met het uitwisselen van informa-
wat van de tweede lijn gevraagd wordt. De huisarts krijgt
tie waar de huisartsen de grootste behoefte aan hebben,
dan ook veel adequater antwoord. En dat is weer in het
gelet op de uitkomsten van een enquête die de huisart-
belang van de patient”
sen zelf hebben gehouden.” Ook José Bindels van de RHZ en de huisartsen Stan Kempinski en Gaspard Knops zijn
Een regionale variant van het politiek afgeschoten electro-
bij de ontwikkeling betrokken.
nisch patiënten-dossier wil Veraart de portal zeker niet noemen. “Het gaat niet om één integraal electronisch dos-
De digitale uitwisseling van gegevens is van groot belang
sier waar iedereen in de zorg inzage in heeft. De portal is
in de communicatie tussen ziekenhuis en huisarts.
in feite een stuk ketenzorg voor telkens één patiënt. Het
Ron Winkens, huisarts in Heerlen en tevens medisch coör-
is een beveiligde koppeling voor de uitwisseling van
dinator van het Diagnostisch Centrum van het Maasticht
gegevens met de huisarts. De huisarts consulteert als het
UMC+: “Inzien van labuitslagen is binnenkort weer moge-
ware het ziekenhuis of een specialist voor een specifieke
lijk. Daarbovenuit, niks zo vervelend als een patiënt die
zorgvraag en krijgt daar via de portal antwoord op.”
ontslagen is uit het ziekenhuis zich met klachten meldt bij de huisarts en die moet dan zeggen dat hij of zij nog
Huisartsen krijgen nog een introductie over het gebruik
van niets weet. Dat je nog geen enkele informatie van het
van de portal. Veraart: “Het gebruik wordt veel eenvoudi-
ziekenhuis hebt ontvangen. Dan kun je niet meteen
ger dan de huisartsen gewend waren met Mirador. Ik ben
inschatten wat aan de hand is, dan moet je eerst op jacht
blij dat de gegevensoverdracht met de huisartsen weer
naar informatie in het ziekenhuis. Dat behoort straks
hersteld wordt. Er is een nadrukkelijk streven om het nog
gelukkig weer tot het verleden.”
verder te verbeteren ten opzichte van vroeger.” 3
Goede symbiose met huisartsen cruciaal Bestuursvoorzitter Guy Peeters van het azM kan het belang van samenwerking met de huisartsen moeiteloos opsommen: “Het gaat om een juiste verwijzing van patiënten, zodat ze op de juiste plaats worden behandeld. Het gaat om onderzoek naar preventie: hoe kun je voorkomen dat mensen ziek worden? En het gaat om het goed informeren van elkaar, via de elektronische patiëntendossiers.” Volgens Peeters is een uitstekende samenwerking noodzaak om te komen tot de best mogelijke zorg.
Ziekenhuis-organisatie en huisartsen hebben elkaar
Peeters haalt een ander voorbeeld aan. “Kijk naar de
nodig. Van de in 2009 ingezette bezuinigingen bij het
behandeling van patiënten met COPD of diabetes. Met
azM zullen de huisartsen niets merken, zegt Peeters.
goede afspraken tussen ziekenhuis en huisartsen kun-
“Op het primaire proces wordt niet bezuinigd. Sterker
nen die veel langer geholpen worden binnen de eerste
nog: met minder mensen en minder middelen leveren
lijn, bij de huisartsen. Dat is goed voor de patiënt en
we steeds meer zorg. Toch zie je sommige wachtlijs-
het is minder kostbaar. De verzekeraars zien dat ook,
ten nog groeien: dat komt omdat de vraag naar zorg
die hebben oog voor dergelijke ontwikkelingen. We
dan nog harder stijgt dan ons aanbod.” Voor Peeters is
worden voor een deel gecompenseerd voor de inkom-
een goede samenwerking tussen ziekenhuizen en
sten die wij als ziekenhuis mislopen. Die gelden her-
huisartsen cruciaal om de beste mogelijk gezond-
investeren we weer in de zorg.”
heidszorg te kunnen leveren. Huisartsen zijn ook van groot belang bij de preventie, “Het gaat in de eerste plaats om een juiste verwijzing.
zo zegt Peeters. “We doen veel onderzoek naar het
Welke patiënten worden op welke plaats behandeld?
voorspellen van ziek worden. Waarom worden men-
Een mooi voorbeeld is het succes van de huisartsen-
sen ziek en belangrijker, hoe kun je dat voorkomen?
post. De oprichting daarvan heeft geleid tot 30% min-
Het project Gezond à la Carte, om hart- en vaatziekten
der verwijzingen naar de spoedeisende hulp. Die eer-
te voorkomen, is een van de vele voorbeelden.Vaak
ste hulp is zo nog beter toegankelijk voor de mensen
gaat het erom mensen een andere levensstijl aan
die dat echt nodig hebben. Samenwerking leidt dan
te leren. Daarvoor moeten de mensen gemotiveerd
duidelijk tot een aansprekend resultaat.”
worden.
>
4
Bianca Vostermans en Angèle Hahnraths (r).
Guy Peeters: “Huisartsen zijn ook van groot belang bij de preventie,”
5
Vervolg
Goede symbiose met huisartsen cruciaal
Röntgenapparaat uit 1896 uit de motteballen
Metingen aan oude ‘X-ray-machine’ leveren verrassende resultaten op
Onderzoekers van het Maastricht UMC+ hebben onlangs metingen gedaan aan één van de eerste röntgenapparaten (uit 1896) en daarbij vastgesteld dat de stralingsdosis die het nodig heeft voor het maken van een foto vele malen hoger ligt dan bij hedendaagse apparaten. Dat kun je niet doen zonder de huisartsen daarbij te betrekken. Juist in de eerste lijn, bij de huisartsen, begint preventie.” De bestuursvoorzitter verwacht dat het preventieve onderzoek komend jaar letterlijk veel zichtbaarder wordt. Op de Health Campus Maastricht is een apart gebouw gepland, een centrum voor bewegen. Een Personal Lifestyle Centre. “Zo’n investering onderstreept het belang dat we hechten aan het voorkomen van ziekten.”
De wetenschappelijke publicatie van het onderzoek ver-
Huisartsen en het ziekenhuis hebben elkaar ook
schijnt binnenkort in het gerenommeerde Amerikaanse
nodig als het gaat om het uitwisselen van informatie
tijdschrift Radiology. Volgens de hoofdauteur van het
over de patiënten. Peeters: “Het gaat erom dat zowel
artikel, klinisch fysicus dr. Gerrit J. Kemerink, zijn er
huisarts als ziekenhuis altijd met een druk op de
nooit eerder systematisch metingen verricht aan eerste
knop de juiste informatie over een patiënt kunnen
generatie röntgenapparaten. De meetapparatuur die
bekijken. Dat is natuurlijk in het grootste belang van
daarvoor nodig is, kwam namelijk pas beschikbaar toen
de patiënten zelf. Daarom is het goed dat er regio-
die eerste apparaten al lang waren vervangen door
naal gewerkt wordt aan een elektronisch patiënten-
modernere versies.
dossier. We zijn druk bezig onze eigen systemen te optimaliseren.”
Ongeveer een jaar geleden werd de machine door prof. dr. Jos van Engelhoven, voormalig hoofd van de afdeling
De bestuursvoorzitter betreurt ook het besluit van
Beeldvorming van het Maastricht UMC+, gebruikt voor
de Eerste Kamer om een landelijke elektronisch
een TV-programma over de geschiedenis van de gezond-
patiëntendossier niet in te voeren. De senatoren
heidszorg in Zuid-Limburg. Het apparaat bleek nog te
vrezen een inbreuk op de privacy van de patiënten.
werken, en Kemerink besloot vervolgens om metingen
Peeters: “Dat besluit kan niet anders dan een tijdelijk
aan het apparaat te gaan verrichten.
uitstel zijn. Als iemand uit Maastricht in Groningen
De kwaliteit van de met de oude apparatuur gemaakte
een verkeersongeluk krijgt, wil je als behandelend
opnames bleek verrassend goed. Anatomische details
arts natuurlijk zo snel mogelijk weten hoe iemand er
bleken met het primitieve apparaat nog steeds wonder-
medisch voorstaat. Dan is het natuurlijk niet goed
baarlijk scherp in beeld te brengen.
als eerst een zoektocht moet worden opgezet om te
6
kijken waar de informatie zich bevindt. Er moet
Een filmpje van het oude röntgenapparaat in wer-
natuurlijk een landelijk schakelpunt komen, waar je
king is te zien en te downloaden via de volgende
terecht kunt voor informatie.”
link http://bcove.me/vjwyjqbk
Huisarts Raoul Prevoo uit Cadier en Keer
Betere bereikbaarheid speerpunt voor huisartsen De telefonische bereikbaarheid van huisartsen in de regio is verder verbeterd. Nadat de Inspectie voor de Gezondheidszorg de nodige tekortkomingen signaleerde is de bereikbaarheid - en dan met name van de spoedlijn - speerpunt bij de huisartsen. Dat heeft geleid tot aanpassingen die variëren van nieuwe telefooncentrales, verbindingen via internet (Voice Over IP) en extra personeel om de telefoon te bemensen.
Huisarts Raoul Prevoo uit Cadier en Keer van de werk-
patroon. Dat kun je sturen met een menu. De beller kan
groep Kwaliteit van de Regionale Huisartsenzorg (RHZ)
meteen kiezen voor de optie spoed en weet dan dat hij
schetst het probleem waar veel huisartsen mee kampten.
meteen wordt geholpen. Voor receptvragen of het maken
“Telefonische bereikbaarheid van de praktijk is erg
van afspraken kan een andere optie gekozen worden. Als
belangrijk. Voor spoedgevallen, mensen die dringend een
je weet wat je kunt verwachten maakt dat een groot ver-
huisarts nodig hebben, geldt dat de beller binnen dertig
schil. Niets zo vervelend als je meteen de praktijk eraan
seconden een medisch deskundig persoon aan de lijn
krijgt, maar vervolgens in de wacht wordt gezet, te moe-
moet hebben. Voor het opnemen van normale oproepen,
ten luisteren naar een vervelend muziekje en niet weten
zoals aanvraag recepten, het maken van afspraken wordt
hoe lang het gaat duren,” zegt Prevoo.
een norm van twee minuten gehanteerd. We hebben een
De patiënten van de huisarts uit Cadier en Keer moesten
eigen onderzoek gedaan en daaruit bleek dat huisartsen
in het begin wennen aan het systeem van een computer-
zich vaak niet bewust zijn van feit dat ze niet altijd even
stem die je verder helpt. “Ze waren gewend meteen met
goed bereikbaar zijn. De huisarts belt nooit zijn praktijk,
de assistente te spreken. Ze vonden dat het nu langer
dacht dat het met een bandje dat de beller krijgt te horen,
duurde. Maar dat is de perceptie van de beller. In werke-
wel goed geregeld was. We hebben alle zwakke punten
lijkheid duurt het niet langer.”
bloot gelegd en de huisartsen daarvan op de hoogte gesteld. Nu is hard gewerkt aan verbeteringen. Patiënten
Prevoo benadrukt dat de menselijke factor belangrijk
verwachten dat ook. De maatschappij is veranderd.”
blijft. “Je kunt nog zo’n technisch geavanceerd systeem
Huisarts Prevoo vond de oplossing in een telefooncentrale
hebben, uiteindelijk moet toch iemand de telefoon opne-
met een keuzemenu. Het blijkt dat het enorm helpt als je
men en dan blijft het gegeven dat een assistente ook
goed communiceert met de patiënt over het verwachtings-
maar twee handen heeft.”
7
kort nieuws uit de
praktijk
Endoscopie-workshop voor huisartsen Donderdagavond 24 februari vond er, speciaal voor huisartsen, een endoscopie-workshop plaats. De aanwezigen konden in een vergaderzaal live verschillende diagnostische en therapeutische endoscopische verrichtingen volgen bij patiënten die een huisarts had doorverwezen. Daarnaast werden enkele nieuwe technische ontwikkelin-
n
gen getoond.
n
De maag-, darm-, leverartsen voerden ieder één of meer-
n
dere endoscopieën uit en voorzagen die van commentaar door middel van een directe audiovisuele verbinding tussen de endoscopiekamer en de zaal. Bovendien bestond de mogelijkheid tot simultane interactie vanuit de zaal met de endoscopist. Een geslaagde avond en zeker voor herhaling vatbaar.
-
d
Besparing 10 miljoen euro per jaar
Onderzoek Individueel verkorte draagduur elsastische kousen
e
Het gebruik van elastische kousen in Nederland kost
vaardigt de verwachting dat een individueel afgestemde,
jaarlijks meer dan twintig miljoen euro. Niet de kousen
verkorte behandelduur met steunkousen een besparing
zelf maken dit bedrag zo hoog, maar de ondersteuning
van de helft van die kosten voor steunkousen per jaar
die mensen nodig hebben met het aan- en uittrekken
kan opleveren.
daarvan. Eerder onderzoek onder 125 patiënten recht-
Zie ook: www.azm.nl, www.mumc.nl en www.fnt.nl
Graadmeter van gezondheid te beïnvloeden
Telomeerlengte als maat voor biologische leeftijd De lengte van telomeren (de uiteinden van
Dat blijkt uit onderzoek aan het Maastricht UMC+, waar
chromosomen) is een zeer interessante en
Joyce Houben op is gepromoveerd.
relevante maat voor chronische aandoeningen en het verouderingsproces, en daarmee voor
Tweelingen Het onderzoek van Houben krijgt een vervolg in een stu-
de biologische leeftijd. Simpel gesteld: hoe
die onder tweelingen naar de invloed van de prenatale
langer de telomeren, hoe beter de vooruitzich-
omgeving op de telomeerlengte bij de geboorte. Zo wordt
ten om oud te worden.
of de telomeerlengte bij de geboorte van belang is voor
er een begin gemaakt met onderzoek om vast te stellen het verloop van iemands leven. Voor die studie wordt
8
Bij mensen met een chronische ziekte wordt de telo-
gebruikgemaakt van een Vlaamse databank, waarin sinds
meerlengte ongunstig beïnvloed, dat wil zeggen: de
1964 placentaweefsel van alle in Oost-Vlaanderen gebo-
natuurlijke verkorting van de telomeerlengte vindt ver-
ren tweelingen wordt bewaard. Bedoeling is onder meer
sneld plaats. Toediening van anti-oxidanten kan dit pro-
te bepalen in hoeverre telomeerlengte wordt beïnvloed
ces van versnelde telomeerverkorting weer tegengaan.
door prenatale en postnatale groei.
Het academisch ziekenhuis Maastricht opent binnenkort de zogeheten Brugpoli, een bundeling van verschillende shortloop poli’s. Daarmee wordt voorzien in een behoefte van huisartsen en patienten.
Nieuwe brugpoli moet voor verbinding zorgen Letterlijk een brug slaan tussen de eerstelijnszorg en tweedelijnszorg. Dat is de opzet van de nieuwe Brugpoli die op 6 juni officieel opent. De shortloop activiteiten zijn nu verdeeld over verschillende locaties maar worden vanaf dat moment samengebracht in een prachtige nieuwbouw op de brug die de verbinding maakt naar de nieuwe toren van oogheelkunde. Patiënten krijgen snelle toegang tot de zorg en is er sprake van een snelle doorstroming binnen het ziekenhuis en een snelle terugkoppeling met huisartsen. Projectcoördintor Lutgart Bastiaens zegt dat de shortloop poli er mede is gekomen op verzoek van de huisartsen. “Er was duidelijk behoefte aan een korte lus in de
De nieuwe Brugpoli wordt anders ingericht dan gebrui-
tweedelijnszorg. Huisartsen melden patiënten aan via de
kelijk in een ziekenhuis. Lutgart Bastiaens: “We willen
Huisartsenservicedesk die doorverwijst naar de shortloop
een andere cultuur benadrukken. In de dertien spreek-
poli’s. Het is de bedoeling dat binnen 10 dagen het eerste
kamers wordt met kleuren gewerkt en de specialisten
consult plaats vindt met aansluitend het eventueel aanvul-
dragen geen witte doktersjassen. We verzoeken ze let-
lend onderzoek. Verslaglegging aan de huisarts vindt dan
terlijk om de academische jas even uitdoen. Dat is even
binnen 24 uur plaats,” verklaart Bastiaens.
wennen.”
Volgens haar geeft de nieuwe werkwijze snel duidelijk-
Door de ingebruikname van de Brugpoli verhuist een
heid. “De huisarts en de patiënt weten in korte tijd waar ze
aantal activiteiten vanuit het Medisch Centrum Annadal
aan toe zijn. Het gaat vaak om het geruststellen van een
naar het azM. In de Brugpoli vinden de shortlooppoli’s
patient en/of een behandadvies aan de huisarts. Meestal
van neurologie, orthopedie, maag- darm en leverziekten
kan de patiënt snel terug naar de huisarts. Daarmee wordt
en plastische chirurgie onderdak. Daarnaast ook de
voorkomen dat er sprake is van overdiagnostiek in het azM
ketenpoli’s van Diabeteszorg, COPD en Vasculair
bij laagcomplexe zorg. Tot nu toe ‘verdween’ de patiënt
Riscicomanagement.
vaak in academische zorg zonder dat de huisarts er verder
De huidige activiteiten van de diabeteszorg Maastricht
zicht op had. Belangrijk is dat de huisarts de regiefunctie
incl het fundusspreekuur zullen eveneens van Annadal
houdt, terwijl de zorg toch een product is van de specialis-
verhuizen naar de Brugpoli.
ten. In het begin bestond er bij de specialisten nogal wat
“Het is wel goed om te benadrukken welke activiteiten in
koud watervrees om behandelingen kwijt te raken. Die
Annadal blijven. Zegt Lutgart Bastiaens. “Dat is het diag-
vrees is onterecht. Patienten blijven niet onnodig lang
nostisch prikpunt, niet spoedeisende ecgs, endoscopie
onder behandeling van de specialist. De shortloop poli is
en dagbehandeling met poli’s van dermatologie. Zo
een activiteit van de verschillende vakgroepen.” RVE
weten huisartsen ook naar welke locatie patiënten straks
Patient en Zorg vervult een faciliterende rol.
toe moeten.”
9
Een opgeruimd karakter geeft KANS geen kans Hoe kan het toch dat iemand die lekker relaxt onderuit gezakt een hele dag achter een beeldscherm werkt geen klachten heeft en iemand die in een goede houding achter een computer zit te stressen, wel last heeft van klachten aan arm, nek of schouder (KANS) ? En waarom komt KANS bij beroepsmusici zo veel voor? Die vragen hield dr. Marjon van Eijsden, revalidatie-arts
Marjon van Eijsden ziet een belangrijke rol weggelegd
in het azM, lang bezig. Pas toen ze een vast patroon bij
voor huisartsen. “De huisarts kan door de juiste vragen
met name beroepsmusici zag terug komen, begreep ze
te stellen snel de patiënt typeren aan de hand van risico-
waarom. “Het zit tussen de oren! Het karakter en per-
factoren. Zo is in een vroeg stadium duidelijk of iemand
soonlijkheid van iemand speelt mee. Een overmatige
die bv. veel beeldschermwerk verricht KANS kan ontwik-
perfectionistische instelling is een risicofactor.
kelen. Het gaat dan om vragen over de persoonlijkheid
Begeleiding door een psycholoog en gedragstherapeut
van iemand. Is iemand perfectionistisch ingesteld, is er
zou in de behandeling moeten worden opgenomen
op het werk sprake van deadlines, jobstress? Maar ook
naast fysio- en houdingtherapie,” zegt ze.
of iemand veel sport. Het blijkt namelijk dat fitte mensen minder last hebben van KANS.”
Van Eijsden promoveerde in december. In haar promo-
Zelf hanteert Van Eijsden ook een aantal standaardvra-
tie-onderzoek ‘Risk en recommendations in WRULD’
genlijsten waarmee ze snel kan achterhalen of iemand
vond ze twee belangrijke risicofactoren die een rol spe-
een verhoogd risico loopt.
len bij het krijgen en blijven bestaan van KANS en een
10
aanpak die vruchten lijkt af te werpen. In de jaren negen-
In haar promotie-onderzoek vergeleek Marjon van
tig, met de opkomst van het beeldschermwerk heette
Eijsden twee groepen beeldschermwerkers. In de eerste
het in de volksmond ‘een muisarm’. Repetitive Strain
groep was sprake van beginnende klachten, de tweede
Injury
term.
groep was een groep zonder klachten. “Het bleek dat de
Tegenwoordig worden deze klachten KANS genoemd
(RSI)
luidde
de
officiële
medische
eerste groep met beginnende klachten zich veel zorgen
(Klachten in Arm, Nek, Schouder) Veertig procent van de
maakte over hun klachten. Zij vertoonden pijncatastrofe-
beeldschermwerkers krijgt er nog steeds mee te maken.
rend gedrag. Zij slaan als het ware dicht als ze denken
aan het werk achter een beeldscherm en aan hun klach-
gehad. Wat mij opviel was dat bij deze groep een vast
ten. Daardoor zijn ze gespannen en blijven de klachten.
patroon viel te ontdekken. Beroepsmuzikanten zijn bijna
Deze mensen hebben op vakantie bijvoorbeeld geen
zonder uitzondering perfectionistisch. Ze werken veel in
last, maar op het moment dat ze weer denken aan het
dezelfde houding en staan onder stress om zo goed
werk, komen de klachten weer.
mogelijk te presteren. Dan is het risico op KANS enorm
De tweede groep zonder klachten bleek in de praktijk
groot,” zegt Van Eijsden.
wel degelijk klachten te hebben, maar dat niet zo te ervaren. Zij maakten zich geen enkele zorg, omdat ze
In de behandeling van KANS pleit ze voor begeleiding
dachten dat iedereen achter een beeldscherm deze
door een psycholoog (voor perfectionistische personen)
klachten heeft. KANS heeft dus veel meer met de per-
en een gedragstherapeut (voor angstige personen).
soonlijkheid van iemand te maken dan men denkt.
“Houding en afwisseling van het werk blijven belangrijk.
Je zou bijna kunnen zeggen dat bij mensen met een
Iemand die de hele dag dezelfde beweging maakt of dat
opgeruimd karakter, mensen die ontspannen zijn het
nou een croupier is in het casino of een slager in het
risico op KANS veel kleiner is.”
slachthuis loopt risico. Met fysiotherapie en houdingstherapie volgens Mensendieck of Cesar en een aange-
Voor Marjon van Eijsden blijft KANS bij muzikanten een
paste werkplek kunnen veel klachten worden verholpen,
interessant thema. “Dit jaar start ik met een promoven-
maar voor de groep perfectionistische en angstige men-
dus een landelijk onderzoek onder deze beroepsgroep.
sen is dit niet voldoende. Zij moeten leren omgaan met
Er wordt dan gericht onderzoek gedaan onder een
hun karakter, van hun angst afkomen.”
homogene groep. De afgelopen jaren heb ik in mijn praktijk veel beroepsmuzikanten onder behandeling 11
Uit de Een grote rode USB-stick als kunstwerk in de hal van het azM. De meesten lopen er achteloos langs. Een enkeling staat een moment stil. Wat zouden ze hier nu mee bedoelen? Praktijk postte een uurtje bij de rode memorystick en vroeg enkele passanten naar hun privacy-beleving.
praktijk
“Ik zou juist willen dat het electronisch patiëntendossier er zo snel mogelijk komt.”
Fabiënne van Hoven uit Eckelrade is snel klaar met de dis-
Annemaria Dieteren heeft haar twijfels. “Van inter-
cussie over de veiligheid van haar patiëntengegevens. “Die
net hoor je vaak dat alles wat daarop gebeurt te ach-
gegevens moeten altijd up-to-date zijn en voor alle medici
terhalen is. Ik ben bang dat dat inderdaad zo is.
toegankelijk. Ik heb zelf een problematische zwangerschap
Ik moet eerlijk bekennen dat ik er verder niet over heb
gehad en had steeds het gevoel dat ik er zelf goed op moest
nagedacht of bijvoorbeeld mijn persoonlijke gegevens
letten dat alle artsen en de verloskundigen steeds over dezelf-
bij het ziekenhuis veilig zijn. Daar ga je wel vanuit.
de informatie beschikten. Ik zou juist willen dat het electro-
Het electronisch patiëntendossier vind ik wel een
nisch patiëntendossier er zo snel mogelijk komt. De techniek
goede zaak. Zolang de informatie alleen maar toegan-
is er. De mensen zijn er klaar voor. Kijk maar hoe gemakkelijk
kelijk blijft voor de medici.”
iedereen al zijn persoonlijke gegevens op internet zet, op facebook, hyves en twitter.”
>
“Ik hoop dat
het electronisch
< 12
patiëntendossier niet voor goed
in de ijskast is gezet.”
Peter Lemeer is bang dat zijn privacy te veel
Paul Dorenbosch: “De hele discussie over het elec-
wodt aangetast als al zijn gegevens digitaal
tronisch patiëntendossier is gezocht. Zo’n systeem
beschikbaar zijn. “Te veel mensen kunnen inza-
heeft toch veel meer voordelen dan nadelen? Als je
ge hebben. Behalve artsen straks ook verple-
alles op papier gaat bijhouden, met poststukken blijft
gend personeel. Waar houdt het op? Ik wil niet
rondrennen en afhankelijk bent van mondelinge over-
dat iedereen inzage kan hebben in mijn patiën-
dracht, is dat tegen het belang van de patiënt. Dan
tengegevens. Zolang niet duidelijk is wie bij de
krijg je veel meer fouten. Ik hoop dat het electronisch
gegevens kan, vrees ik voor mijn privacy.”
patiëntendossier niet voorgoed in de ijskast is gezet.”
Neurochirurg Henk van Santbrink
Neurochirurgie Nu sneller dan zijn eigen schaduw Henk van Santbrink, neurochirurg, komt meteen terzake: ik denk dat we last hebben van verkeerde beeldvorming. Huisartsen en patiënten denken dat het bij ons altijd drie tot vier maanden duurt voordat we aan een operatie toekomen. Vroeger was dat zo, maar dat is al lang achterhaald. “Mensen die met een duidelijk probleem bij ons komen,
met de MSRA bacterie in België dan in Nederland, het-
worden binnen enkele weken geholpen. Dat geldt bij-
geen een probleem kan zijn bij terugkeer naar een
voorbeeld voor iemand die een rughernia heeft. Die wil
Nederlands ziekenhuis.
zo snel mogelijk geholpen worden, waarna hij of zij aan herstel kan beginnen en terug kan naar het arbeidspro-
Van Santbrink: “We hebben de capaciteit om eenvoudige
ces. Verzekeraars en bedrijven willen ook die snelheid.
operaties op korte termijn uit te voeren. Die willen we
We opereren op patiënten met een dergelijk probleem
uiteraard graag gebruiken.” Eén van de initiatieven die
éénmaal per maand op zaterdag in het azM en we doen
hier bij aansluit is dat de neurologen een zogenoemde
deze eenvoudige operaties ook wekelijks in Brunssum.”
‘short-loop’-poli hebben opgericht voor dergelijke problematiek.
Van Santbrink: “Huisartsen zoeken doorgaans begrijpelijk de snelste oplossing”
Binnen het azM wordt gewerkt aan het uitbouwen van het spine-centrum waarin alle wervelkolom gerelateerde problematiek samen komt. Van Santbrink: “Dat spinecentrum is een expertisecentrum waar alle specialismen
Van Santbrink kan aan de hand van het aantal rughernia
bij elkaar komen. Voor de complexe aandoeningen geldt
operaties in heel Nederland (±11.000 per jaar) en het
wel dat we een wachtlijst hebben van een maand of drie.”
referentiegebied van het azM makkelijk terug rekenen dat veel patiënten worden verwezen naar privé-klinieken
Patiënten die heel snel te helpen zijn, profiteren overi-
of ziekenhuizen in het buitenland. Van Santbrink:
gens van de academische omgeving in het azM.
“Huisartsen zoeken doorgaans begrijpelijk de snelste
Van Santbrink: “Mocht tijdens de analyse van de klach-
oplossing, vaak niet wetende dat wij even snel zijn”.
ten blijken dat er meer aan de hand is, dan hebben we
Aan de andere kant wijst Van Santbrink erop dat een
alle specialisten bij de hand. Dan merk je dat er een
operatie in het buitenland meer administratie en overleg
multidisciplinair team achter ons staat. Dat is altijd een
met de verzekeraar met zich meebrengt voor de patiënt.
geruststellende gedachte voor een patiënt. Bij privé-kli-
Bovendien bestaat er een groter risico van besmetting
nieken is dat natuurlijk anders.”
13
Martin Paul
Huisartsen in Nederland meer geacademiseerd Prof.dr. Martin Paul (53), van origine Duitser, is als opvolger van Jo Ritzen de nieuwe baas van de universiteit en blijft daardoor zeer nauw betrokken bij het Maastricht Universitair Medisch Centrum+, kortweg Maastricht UMC+. De hoogleraar Klinische Farmacologie en Toxicologie heeft een indrukwekkende wetenschappelijke en bestuurlijke staat van dienst.
Zo is hij onder meer verbonden geweest aan de Harvard
Paul woont in Maastricht, een stad die volgens hem goed
Medical School en is hij voorzitter geweest van DEAN,
te vergelijken is met Heidelberg, waar hij ook woonde en
het Europese netwerk van decanen. Hij was lid van de
werkte. “Maastricht ken ik al lang. In mijn Berlijnse tijd
Raad van Bestuur van het Charité Universitätsmedizin in
heb ik samen met wetenschappers in Maastricht onder-
Berlijn, één van Europa’s grootste Universitaire Medische
zoek gedaan en publicaties geschreven: Maastricht heeft
Centra met een excellente reputatie wereldwijd.
in Europa een geweldige reputatie op cardio-vasculair gebied. Ik kende Maastricht dus al veel langer.”
De afgelopen drie jaar was Paul werkzaam als decaan
14
van de faculteit Health, Medicine and Life Sciences van
Volgens Paul is er in Nederland een duidelijkere relatie
de Universiteit Maastricht. In die hoedanigheid was hij
tussen huisartsen en ziekenhuizen dan in Duitsland.
tevens vicevoorzitter van het Maastricht UMC+.
“In Duitsland heb je huisartsen, ziekenhuizen en ook
Sinds zijn benoeming aan de Universiteit Maastricht
heel veel specialistische privé-klinieken. Daardoor
heeft hij zich met name ingezet voor de op- en uitbouw
komen meer patiënten uiteindelijk op de verkeerde
van Maastricht UMC+ en de biomedische kennisvalorisa-
plaats binnen en wordt soms veel te duur gediagnosti-
tie, met als belangrijkste voorbeelden de Health Campus
ceerd. Dat is niet goed voor het totale systeem.
Maastricht en de Chemelot Campus in Sittard-Geleen.
In Duitsland concurreren de specialisten ook met zieken-
huizen en huisartsen. In Nederland is dat veel duidelijker
artsen meedoen aan universitair onderzoek. Dat is een
geregeld. Bij niet-spoedeisende zaken kom je de zorg
vruchtbare samenwerking die tot goede resultaten
binnen via de huisarts. Die bepaalt hoe het traject verder
leidt.”
gaat. Dat moet een continuüm worden, een vloeiende
Voor Paul zijn wachtlijsten als een doorn in zijn oog.
lijn van logische tussenstappen. De samenwerking met
“Het Maastricht UMC+ zal daarom een ‘shortloop’-poli
de huisartsen is al goed, maar kan nog beter. De uitwis-
oprichten om wachtlijsten waar mogelijk terug te drin-
seling van kennis moeten we versterken en daarover
gen. Vaak is wachten voor een patiënt een reden om
ook altijd goede afspraken maken. We moeten nadruk-
bijvoorbeeld naar België te gaan. Ik constateer dat onze
kelijk de verbinding zoeken met elkaar. Wat ik merk is
patiënten vrijelijk de grens over kunnen, maar dat dat
dat de huisartsen in Nederland ook meer geacademi-
omgekeerd niet geldt. In Europa bestaan nog grenzen in
seerd zijn, meer gewend zijn in een academische setting
de zorg. Daar hebben we, en daar heeft de politiek, nog
mee te denken en te werken. Je ziet hier veel meer huis-
veel werk te verrichten.”
Interactief online werken aan een gezondere leefstijl
Gezond à la Carte in de strijd tegen hart- en vaatziekten Uw dokter op afstand raadplegen? Zelf thuis aan een gezondere leefstijl werken met online begeleiding van een arts om hart- en vaatziekten te voorkomen? Dat kan sinds kort met het programma Gezond à la Carte, kortweg GALA, dat het Maastricht UMC+ samen met de Regionale Huisartsenzorg Heuvelland (RHZ) heeft ontwikkeld. Het programma is bestemd voor mensen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Het doel is tweeledig: vroegtijdige signalering van hart- en vaatziekten, maar ook nadrukkelijk beïnvloeding van de leefstijl om bijvoorbeeld het risico op een hartinfarct te verminderen. Motto daarbij is: niets moet, maar alles kan. Bedoeling is om de risicogroep op een niet-belerende, interactieve manier een gezondere leefstijl eigen te maken. Dat gebeurt aan de hand van vier digitale modules, te weten bewegen, voeding, stress en (stoppen met) roken. Patiënten krijgen een persoonlijke webpagina, waarop zij via een inlogcode online hun eigen resultaten kunnen bijhouden en persoonlijke adviezen krijgen. De persoonlijke pagina is gevuld met gadgets, zoals een
Deelnemers aan Gezond à la Carte kunnen - als ze dat
drie-minuten-spel voor deelnemers die trek in een sigaret
willen - contact met elkaar leggen via een online com-
krijgen. Die trek duurt meestal slechts drie minuten en
munity, waar ze bijvoorbeeld een blog kunnen bijhou-
het Pacman-achtige spel biedt net voldoende afleiding
den. De community moet een gemeenschappelijk gevoel
om van de sigaret af te kunnen blijven. Verder staan er
oproepen, waardoor deelnemers extra gemotiveerd raken.
op de webpagina allerlei tools, zoals caloriemeters, tus-
Opzet van de initiatiefnemers is om in twee jaar tijd
sendoortjes-testers, meters om de body mass index op
10.000 mensen te begeleiden naar een gezondere leef-
een simpele manier te berekenen, en nog veel meer.
stijl.
Geïnteresseerden die willen deelnemen aan Gezond à la Carte, dienen aan hun huisarts te vragen of ze hiervoor in aanmerking komen. Bedrijven die het programma aan hun werknemers willen aanbieden in het kader van hun bedrijfsgezondheidsmanagement, kunnen contact opnemen via
[email protected] Vooralsnog wordt het programma alleen in Zuid-Limburg aangeboden. 15
Praktijk
Column
gericht Door Dr. Jos P.M. Offermans Hoe het zo gaat Medio 2010 heb ik het azM verruild voor het Atrium Medisch Centrum Parkstad. Na 23,5 jaar Maastricht ging ik terug naar de plek waar ik vandaan kwam. Je denkt te weten waarom je die stap zet en je denkt te weten wat je aantreft. Er zit een adder onder het gras: een mens zit immers vol gewoontes, zeker na zo’n lange tijd. De eerste werkdag sla ik aan het einde van de oprit, voor mijn huis, gewoon af naar rechts. Enige ogenblikken later realiseer ik me: dit is de weg naar Urmond. Ik moet evenwel naar Heerlen. Snel op de rem en de motorkap de andere kant op gestuurd: richting Hoensbroek. AMCP bereikt na 20 minuten. De koffie, die ik steeds in de file dronk, staat nog steeds dampend naast me. Helaas geen tijd meer voor. Parkeerplaats gezocht: in de garage snel succes. Helaas niet op niveau 2, want daar is weliswaar de ingang, maar “deze etage is voor de patiënten” staat op een groot bord. Ook hier is de breedte van de plaatsen met name geschikt voor auto’s “met maar 14% bijtelling”. Het ochtendprotocol begint om 08.00 uur. CTG’s flitsen voorbij, geboortegewichten worden beoordeeld, pH’s van het navelstrengbloed zijn te laag, te hoog of kloppen niet. Sectiones Caesarea blijken te vroeg en te laat gedaan te zijn. De indicatie om in te leiden en het moment waarop blijkt niet volgens het protocol. De discussie laait op, assistenten doen mee en verdedigen het beleid met verve. Dan als eerste actie: dienstkleding passen. Keurige witte jassen met een groen accent. Vanaf nu weer 6 stellen. Nooit meer jassen halen: ze worden afgeleverd in je omvangrijke postvak. Vervolgens introductie in het EPD. Dat zijn ingewikkelde acties zo net voor je zestigste. Er blijkt pauze te zijn van 13 tot 14 uur. Besprekingen tussen de middag zijn zeldzaam. Om 14 uur start de polikliniek: problemen blijken erg vergelijkbaar. Zwangere vrouwen willen veel voorlichting en zijn opvallend assertief. In de gynaecologie is nog steeds te veel of te weinig bloedverlies. Stipt om 17.00 uur begint het avondprotocol. Allerlei patiëntgegevens worden uitgewisseld. Problemen besproken, oplossingen gezocht. Voorbereidingen worden getroffen voor patiënten die moeten worden geopereerd. De nachtdienst neemt het roer over. Fluitend loop ik richting de parkeergarage. Heerlijk: nieuwe muren, nieuwe contacten, nieuwe zaken. Het gevoel is goed, dit worden nog prima jaren. Dan ineens een groot probleem: mijn God, waar heb ik mijn auto geparkeerd …………?
Eén telefoontje is genoeg
De Huisartsen Service Desk De Huisartsen Service Desk
doorverbonden met de juis-
in het Maastricht UMC+ is
te persoon of afdeling. Daar
het interne navigatiesysteem
zorgt Alie Lubbersen voor,
voor externe verwijzers.
zij bemenst de Huisartsen
Eén telefoontje en u wordt
Service Desk.
De Huisartsen Service Desk is te bereiken via 043 387 44 80.
