PIETERPAD
WANDELEN
Tekst Gijs Loning Fotografie Bart Hautvast
AFLEVERING 5
2015
's
Jaar van de LAW
40
5 - 2015
2015: Jaar van de LAW’s Op Pad roept 2015 uit tot het ‘Jaar van de LAW’s’. LAW staat voor Lange-Afstand-Wandelpad. Nederland telt veertien van deze paden, die kriskras door het land lopen en de mooiste stukjes aandoen. Bos, heide, rivierlandschappen, duinen, polders, maar ook historische steden en dorpen. Een jaar lang volgen we de wit-rode markeringen om te zien hoe mooi Nederland al wandelland is. Loop je mee?
5 - 2015 41
Soms moet je een beetje geluk hebben als je in Nederland gaat wandelen. Het is een winderige druilerige dag als wij de eerste meters van ‘ons’ traject van het Pieterpad lopen. Ons beginpunt is het fiets- en voetveer dat elke dag de oversteek maakt tussen Pannerden en Millingen.
Let op de vaartijden van het veer bij Millingen.
42
5 - 2015
We lopen letterlijk over de grens
Op de dijk langs de Rijn bij het Duitstalige Bimmen.
Wijze woorden...
PIETERPAD (LAW 9) Het Pieterpad is misschien wel het bekendste Lange Afstands Wandelpad (LAW-9) van Nederland. Zoals de naam al aangeeft verbindt de route twee Pieters met elkaar: de Sint-Pietersberg in het zuiden en Pieterburen in het noorden. Met 490 km is het ook nog eens het langste wandelpad van Nederland. Het Pieterpad is waarschijnlijk ook de meest afwisselende LAW. Van noord naar zuid
Voor de grap beginnen we niet aan de zuidelijke kant van de Rijn, maar aan de noordelijke, net iets ten oosten van Tolkamer, want een veer om mee te beginnen willen we niet missen. Dat veer is wel iets om bedacht op te zijn: buiten het seizoen is geduld een schone zaak: het veer vaart in het seizoen om het kwartier, nu zit er een half uur tussen de afvaarten. Deborah en ik staan duidelijk aan de verkeerde kant; hier is geen beschutting voor de straffe wind. Aan de overkant lonkt een uit de kluiten gegroeid cafetaria. Schuin achter ons rookt de zware bakstenen schoorsteen van de Wienerberger Steenfabriek; de pluimen bijna horizontaal. Nadat het veer ons opgepikt heeft, steken we schuin de Rijn over – een kilometer stroomafwaarts gaat de Rijn over in de Waal - en stappen we in de Ooijpolder aan land. We negeren de horeca en besluiten meteen een omweggetje te maken: de weg door het centrum van Millingen lijkt ons niet interessant. We lopen over de Waaldijk naar het zuidoosten en passeren na een kleine tien minuten de Nederlands-Duitse grens. We steken een weiland door, langs een wiel en komen terecht in het Duitstalige Bimmen. Het kleine kerkje aan de Heerstrasse en de oude boerderijen bieden een wat sombere aanblik; alle aanleiding om stevig door te stappen. Eenmaal het dorp uit pikken we het Pieterpad weer op. We
passeer je de grenzeloosheid van het vlakke Groningse Hogeland, de heuvels van de Hondsrug en de hoogvlakte van het Drents Plateau. Met het Vechtdal en De Graafschap wordt de route bijna lieflijk. In het midden kruist hij de Grote Rivieren om te eindigen in het zachte Limburgse Heuvelland. Op Pad liep twee etappes in het midden van de route.
lopen letterlijk over de grens; de rechtervoet in Nederland, de linker bij de Oosterburen.
STRONTRESTEN De asfaltweg gaat na een paar kilometer over in een karrespoor. Links en rechts van ons omgeploegde akkers met water in de voren waarin de typerende zware Hollandse wolkenlucht wordt weerspiegeld. Een paar grote tractoren rijden af en aan om mest over het land uit te rijden; het pad besmeurend met de lekkende strontresten die uit een niet helemaal afgesloten afsluiter druipen. Voor een boerderij hangt een waslijn waarvan ik het nut niet begrijp; zo pal aan een stoffig pad. Met de wind in de nek stappen we voort. We passeren het Zeelandsche Hof, een enorme boerderij met camping en trekkershutten. Rond het middaguur eten we een boterham op een smal bruggetje over een klein afwateringskanaaltje. Tussen de laatste stompjes geoogste mais hipt een haas, zijn grote oren rechtop en waakzaam. We passeren de dorpjes Leuth – zou het er echt zo gezellig zijn – en het Duitse Zyfflich waarvan Deborah en ik, zonder dat we iemand willen beledigen, hetzelfde denken: een naam die doet denken aan een nare ziekte.
5 - 2015 43
De Duivelsberg vraagt erom beklommen te worden
44
5 - 2015
ZIMBABWAANSE KUNST Even later valt Deborah’s oog op een paar beelden aan de kant van de weg. En dat paar groeit snel uit tot een echte beeldentuin. We kijken verwonderd rond naar de prachtige Afrikaans aandoende bavianen, leeuwen en mensen. Vanuit de tuin met echte duinen klinkt al snel de warme stem van de kunstenaar achter het geheel: John Sampers. We komen op een goed moment: hij is juist bezig een soort tent op te zetten die onderdak moet bieden aan een podium. We helpen hem en krijgen als beloning een cola, een watertje en pennywafels! Sampers maakt beelden die gebaseerd zijn op Zimbabwaanse kunst en zijn tuin – Nieuw Begin genaamd – moet een Oeral-achtige plek zijn voor gelijkgestemden. Druk pratend over hoe je van een ruwe steen zulke mooie gepolijste beelden maakt, verlaten we de vlakke polder en staan we eigenlijk plotseling voor de Duivelsberg. Deze 76 meter hoge ‘berg’ maakt deel uit van de Nijmeegse stuwwal en vraag erom beklommen te worden. Het pad voert over boomwortels als traptreden en al snel over een echte trap. Boven valt het allemaal wat tegen. Ooit moet dit een fantastisch uitzichtpunt geweest zijn, maar Deborah en ik zien vooral een dichte bomenrij voor ons. Deborah: ‘ze zouden ze eigenlijk moeten afzagen!’ Een paar zichtlijnen creëren, lijkt mij een wat minder rigoureus idee.
GIN iet. NIEUWtBwEat dramatisch, is hevtann John
ntuin Het klink de Beelde duinenlandis in g e B Nieuw . In een e Sampers l veel Afrikaans en Colett e e an daar h en op geschap sta eelden. Ook word b e ven. Kijk aandoend itvoeringen gege u begin.de. en zette tijd ww.nieuw w p o a d n ge voor de a
Daarna blijkt een groter contrast met de polder nauwelijks denkbaar. We lopen over kleine slingerpaadjes met aan weerszijden hoge bomen. De wind is weg. Af en toe biedt een gaatje in de bomenrij een mooi uitzicht op de glooiende heuvels richting het Duitse Reichswald. We passeren de Canadese Erebegraafplaats, lopen door de weilanden die ooit vol hebben gelegen met zweefvliegtuigen en parachutes en een half uur later sluit het koude metaal van de in ruste zijnde Sherman tank bij het Bevrijdingsmuseum de dag af.
LAATSTE WOLF De volgende morgen verlaten we Groesbeek verder op weg naar het zuiden. Het gebied hier ken ik als mijn broekzak: het 5 - 2015 45
WIN DE GIDS OF ONTVANG 25% KORTING Op Pad mag vijf exemplaren weggeven van de gids van het Pieterpad. Mail naar oppad@ anwb.nl om kans te maken (over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd). Daarnaast ontvang je als lezer 25% korting op de aanschafprijs mits je de gids bestelt via wandelnet.nl/oppadaanbieding. De verzendkosten zijn dan ook gratis. Kortingscode: LAW9.
Groesbeekse bos met café het Zwaantje is een van mijn favoriete mountainbike stekkies. In het Groesbeekse bos werd overigens in 1822 de laatste wolf van Nederland doodgeschoten. Geen wonder dat ze hun herintrede doen in het noordelijke deel van het Pieterpad. Het eerste stuk heeft veel weg van de vorige dag: opnieuw mooie bossen met eerst wat saaie rechttoe rechtaan paden. Altijd leuk blijft het zicht op Klein Amerika: een wijngaard waar de ranken als soldaatjes keurig in het gelid staan. We verlaten even de bossen en lopen over een verhard zandpad door de weilanden. Dankzij het heldere weer is het uitzicht naar het oosten fantastisch, maar van korte duur; een kilometer verder kronkelen we over de 66 meter hoge Sint-Jansberg. ‘Zeker het kleine verre broertje van de Sint-Pieter’, zegt Deborah plagerig.
RUÏNE Het pad ‘eindigt’ bij de Zwarte weg. Hier volgt de Pieterpadroute de verharde weg naar het oosten – langs de zuidelijke rand van het Reichswald - tevens de grens tussen Nederland en Duitsland. Deborah en ik besluiten anders. Wij volgen de Zwarte weg naar het zuiden, passeren Milsbeek, kruisen het Maasduinen-Nierspad en steken met een klein wandel- en fietsbruggetje het stroompje de Niers over. Net boven Gennep ligt in de Maaskemppolder een van de mooist verstopte ruïnes van Nederland: het Genneperhuis. Hoewel de naam anders doet vermoeden, is het een echte fortificatie en is zijn ligging tussen de Niers en de Maas zeer strategisch. De laatste jaren is het fort mooi opgeknapt, maar het blijft een fantastische ruige plek om over de muren te struinen. Deborah en ik genieten in het lange gras van het uitzicht. Wat een dag geleden begon met een rivier, eindigt nu weer met een rivier. Maar dit keer is er geen pontje in zicht.
Het mais wordt geoogst, de mest uitgereden.
Zelf de tocht lopen? HET GENN
EPERHUIS Vanaf een afstand zie je het bijna tussen al h niet, maar et g wel degelijk ras, de struiken en b omen ligt een oud fo rt: het Gen Dankzij de neperhuis strategisc . he plek tus Maas was sen Niers e het waarsc n hijnlijk al in een belang de Romein rijk se tijd aan de here punt. De naam Genn eperhuis is n van Genn te danken ep die het 1000 bewo kasteel al onden. De rond het ja ruïne ligt n maar is he ar iet t omlopen zeker waard aan het Pieterpad ze lf, . 46
5 - 2015
Wij liepen van Millingen aan de Rijn naar Gennep in twee dagen. De eerste dag is ongeveer 20 km, de tweede 15 km. Kom je van net boven de Rijn, bedenk dan dat het veer een dienstregeling heeft. Voor actuele vaartijden kijk je op: www.kievitsveerdiensten.com. Millingen is vanaf Nijmegen per OV bereikbaar met buslijn 80. Voor een overnachting in Groesbeek heb je veel keuze: van hotels tot campings. Kijk op www.groesbeektoerisme.nl voor alle adressen. Met de tent overnachten bij een wijnboer? Het kan bij wijngaard Klein-Amerika. Kijk op www.klein-amerika.nl. Eenmaal aangekomen in Gennep pak je bus 83 naar Nijmegen of de 93 naar Boxmeer. Kijk ook op oppad.nl voor meer informatie.
SMAAK TE PAKKEN? Hans van der Kooij (68) liep het Pieterpad als voorbereiding op de pelgrimstocht naar Santiago. In Nederland liep zijn echtgenote Fieke (69) mee.
Een Sherman tank op wacht bij het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek.
TWEEDA AGS TRAJECT
LANDSCHAP: 8, met een 9 voor de Ooijpolder en het Gennep officieel geen Pieterpad).erhuis (al is dat blijft een mooi oud gevormDe Ooijpolder om door te lopen. Hou je d landschap en wind dan zijn de boss niet van ruimte en van de Nijmeegse stuwwal een ve Het uitzicht punt op de Du rademing. krijgt een 6 omdat het eig ivelsberg geen panorama heeft do enlijk or de hoge bomen. PADEN: 8, goede mix van verhard en onverhard. Is het buite zorg dan voor goede hogen nat, schoenen gezien de stukk en grasland waar je door loo pt en soms natte paden in het bos.
Hans: ‘We liepen het Pieterpad in drie jaar: in 2005 liepen we het traject Pieterburen-Vorden, in 2006 het stuk van Vorden naar Millingen en in 2007 het laatste deel van Millingen naar de Sint Pieterberg. Daar bleef Fieke achter en ging ik alleen verder naar Santiago.’ Fieke: ‘Het gebied waar ik me het meest over heb verbaasd, is wel het eerste deel vanuit Pieterburen. Ik dacht dat het landschap er saai zou zijn, maar dat is niet zo. Je loopt door oud land en je ziet de slenken overal in het landschap liggen. Ook de wolkenluchten in het noorden zijn prachtig. Het mooiste stuk vond ik van Ommen naar Vorden/Elten. Die donkere bossen die worden onderbroken door open landschappen. Ook kom je veel mooie boerderijtjes tegen. Limburg is ook erg mooi. De Maasoevers, de vergezichten. Het lelijkste stuk? Het gedeelte langs de Boven Rijn, dat moeten ze anders doen! Hans: ‘In het eerste deel hebben we alles met de caravan, auto en fietsen gedaan. Dat was nogal een logistiek. We reden met de caravan naar het beginpunt van een dagetappe, reden dan met de auto en de fietsen achterop naar het eindpunt. Vandaar fietsten we terug naar de caravan en begonnen dan met lopen tot we weer bij de auto waren. Gekkenwerk!’ Fieke: ’Na Vorden kozen we ervoor om gewoon te wandelen en te overnachten in B&B’s. Veel leuker: je ontmoet meer mensen en hebt altijd een leuk gesprek ‘s avonds. Toch zit er veel verschil tussen de overnachtingsplaatsen. Vooral nadat Hans als pelgrim vanuit Millingen vertrok, sliepen we vaak op adressen die alleen open zijn voor pelgrims.’ Hans: ‘Jacobsschelp of niet, overnachten is wel het makkelijkste van het Pieterpad. Op elke hoek van een zandweg staat een boerderij met bijbehorende boerin en een gastenkamer; met het Pieterpad kun je meer geld verdienen dan met koeien melken. En als zij vol zit, heeft ze altijd een vriendin die wel ruimte heeft. Fieke: ‘De overnachting bij de Karmelietessen in Sittard was best bijzonder: de bedden waren zo slecht dat we de matrassen op de grond legden en het was ook een van de duurdere plekken.’ Hans: ‘Het meest vreemd was de overnachting in Roermond. We bepaalden altijd pas rond twee uur in de middag waar we die avond wilden slapen. We kregen de tip om ons bij het Van der Valk hotel in het centrum van Roermond te melden en te zeggen dat we als pelgrim een slaapplek zochten. We kregen toen een grote sleutel van de catacomben van de Kathedraal van Roermond. Fieke: ‘Achter een grote dikke eiken deur was daar een soort slaapzaal met bedden die je uit een ‘boekenkast’ uit de muur moest trekken. Als je buurman je niet aanstaat, slaap je met de neus in de boekenkast of juist andersom.’ Hans: ‘Tips? Ik heb altijd met een paraplu bij me. Je kan wel een regenjas aantrekken, maar dan wordt je nog zeiknat van het zweet. Op elke foto staat die paraplu ook: dan weten mensen echt dat ik het gelopen heb. Verder heb ik altijd een EHBO-tasje en een regenhoed bij me, druppels op je bril is ellende. En een camera. De enige foto die we hebben van ons beiden op het Pieterpad is dommelend voor een kruisbeeld in de buurt van Vierlingsbeek. We waren moe en dan dat zonnetje… Een andere pelgrim heeft de foto gemaakt en later toe gestuurd. Zie je de paraplu!’ 5 - 2015 47
