PELGRIMSPAD
AFLEVERING 4
50
4 - 2015
WANDELEN Tekst Hjalmar Guit Fotografie Bart Hautvast
We verlaten het Geuldal om via het Gerendal, bekend om de orchideeën - naar het plateau van Margraten te klimmen.
2015
's Jaar van de LAW
2015: Jaar van de LAW’s Op Pad roept 2015 uit tot het ‘Jaar van de LAW’s’. LAW staat voor Lange-Afstand-Wandelpad. Nederland telt veertien van deze paden, die kriskras door het land lopen en de mooiste stukjes aandoen. Bos, heide, rivierlandschappen, duinen, polders, maar ook historische steden en dorpen. Een jaar lang volgen we de wit-rode markeringen om te zien hoe mooi Nederland al wandelland is. Loop je mee?
4 - 2015 51
Langs de vechtlustige Geul naar de machtige Maas. Kuiten trainen op de Keutenberg, ploeteren over boerenland, slenteren door schilderachtige vakwerkgehuchten. Dwars door het bos, langs kruizen, kerken en kapellen, maar ook kastelen, kalkgroeves en koolzaadvelden. Op Pad zocht en vond het echte Limburg.
12Fotobijschrift_Wit Wijlre, bierdorp sinds het jaar 1340.
‘Hier staat een vlaggetje! Daar moeten we dus heen.’ Ik wijs naar een uit het lood hangende lantaarnpaal, met daarop de wit-rode sticker van het Pelgrimspad. ‘Maar we zijn nog niet langs de watermolen uit het gidsje, we moeten terug hoor. En de route loopt helemaal niet door Stokhem’, klinkt het drie meter terug. De Groningse koppigheid van mijn grootvader wint en we keren om. ‘Zie jij ergens een aarden wal of breed ijzeren hek?’ We staan inmiddels bij de privévijver van visvereniging ‘De Springende Beekforel’, wanneer een vriendelijke hengelaar ons het correcte pad wijst.
GLIBBEREN LANGS DE GEUL
CHALOEgeNn we de S L E E T S zeg KA koffie op Schaloen
52
l en Bij kastee arwel. Drink hier e die a v teeltuin, Geulbeek ek de kas o z e n b a n v e het terras rd door vrijwilligers ag in gra ee l. wordt beh iging IVN. Voor wie ok dienst als hote o n t re e natuurve asteel do cht: het k a rn e v o l jl sti en.n el-schalo ww.kaste 4w - 2015
Een uur eerder kwamen na een ritje met de Veoliabus 40 aan op de markt in Gulpen, startpunt van onze tweedaagse verkenning van het Pelgrimspad in Zuid-Limburg. Vlug: dorp uit, de natuur in! Dat Limburg heuvels heeft, ondervinden we al meteen daarna. ‘Stijgende grindweg’, staat er in de gids. Die stijgende grindweg blijkt een halve kilometer lang. Stomverbaasde koeien staren me aan wanneer ik de helling op hijg. Tien minuten later hoor ik ze me nog najoelen; de toon is al na een kilometer gezet. We vervolgen onze weg over de bosachtige Dolsberg, waar spekgladde rollende kiezels onze evenwichtskunst zowaar op de proef stellen. Zwarte schoenzolen blijken beneden in vakwerkgehucht Beertsenhoven wit geworden door de zachte krijtbodem. Na Beertsenhoven stiefelen we recht op Kasteel Wijre af. Via een pad achter de oudste brouwerij van Nederland lopen we langs de rand
Twee kilometer lang volgen we de oevers van de wild stromende Geul.
HET PELGRIMSPAD (LAW-7) Als beginpunt van de route naar Santiago de Compostela, is het Pelgrimspad (LAW 7) de ideale opmaat voor de Nederlandse pelgrim. Het pad is dan niet de authentieke route naar het Spaanse pelgrimsoord – routes lagen in de Middeleeuwen nog niet echt vast – maar voert wel langs Nederlandse
het dorp. Huizenhoge - menig Terschellingjongere jaloers makende - stapels Brand bierkratten zetten ons in de schaduw terwijl we ‘De Springende Beekforel’ naderen. Na de beruchte Stokhemdiscussie marcheren we langs de snel stromende Geul. Dit stuk van de route is zeker een van de hoogtepunten en geboeid staren we naar het kolkende riviertje. Gevallen eiken vormen natuurlijke bruggen en het is verleidelijk van oever naar oever te steken. Te lang kijken is haast fataal wanneer de glibberige modderkade mij tot zich wil trekken. Ik zag mezelf al bijna weg dobberen in de beek, maar net op tijd kan ik een oeverwand vastgrijpen. ‘Pas op jong, ’t is glad!’, roept opa met een grijns.
PIJNLIJKE KUITENBERG Ongeveer twee kilometer kunnen we genieten van de Geul. De weg gaat verder langs de voet van de Keutenberg, waar bovenop we later onze bed & breakfast zullen vinden. Maar tijd om te rusten komt later; dagfinish Schin op Geul is in zicht. Aan de rand van het rustige dorpje fonkelen witte vakwerkhuizen in de zon. Nog even langs de mergelmuur van rijksmonument Sint Mauritskerk en het is tijd voor een welverdiende Belgische Tongerlo tripel. Wandeldag nummer één zit erop. Of toch niet. Onze B&B ligt namelijk op de top van de Keutenberg, en laat dat nou net Nederlands’ steilste helling zijn. Bij het zien van een verkeersbord met ‘helling 22%’ slik ik mijn net door tripel wederopgebouwde mondvocht weg. Gronings gebrom klinkt over de flanken, maar
bedevaartsoorden en heiligdommen. Wandel langs rivieren en zandverstuivingen, doorkruis bossen en beekdalen tijdens een van de meest diverse routes van ons land. De route voert je over 453 kilometer van Amsterdam, via Den Bosch, naar Visé in België. Wij liepen twee aaneengesloten etappes in Zuid-Limburg, van Gulpen naar Maastricht.
het bijna on-Nederlandse uitzicht over Schin op Geul en het Gerendal overstemt al snel. Na de beklimming van de ‘pijnlijke Kuitenberg’ ontsnapt er een zucht van verlichting op het moment dat we aanbellen bij de B&B. Eigenaresse Wilma opent met een glimlach de deur van de witte woonboerderij en ook wild blaffende herdershond Mutsie heeft ons opgemerkt. Bed & Breakfast Keutenberg ligt fraai boven op de heuvel in een stiltegebied. Dat houdt in dat er alleen bestemmingsverkeer mag komen, dus het is lekker rustig. Het bed in kamer Driedistel ligt ook nog eens heerlijk en binnen twee minuten zink ik in een houtzagerscoma. Speciaal voor ons hebben Wilma en haar man Peter om 7.00 uur een subliem ontbijtbuffetje neergezet, en alles is biologisch. Na wat boterhammen met een flinke smeer Gerendaler honing stappen we het comfort van de B&B uit, de Keutenberg af. Net als gisteren begint de dag al snel met een klim. Ditmaal richting de ‘Kloes op de Sjaatsberg’. De Kluis is een witgepleisterde kapel en deed van de 17e tot en met de 20ste eeuw dienst als kluizenarij. Helaas is de kapel nog gesloten en wij dalen dan ook snel af richting Kasteel Schaloen. Het 16e-eeuwse mergelslot is een mooie plek voor een kop koffie, want wat volgt zijn…
VIJFTIEN KOFFIELOZE KILOMETERS We stappen het Gerendal in en direct golven de groene heuvels ons tegemoet. Dit is het Limburg zoals het in de boekjes staat en we het graag willen zien. We geven onze ogen goed de kost. 4 - 2015 53
WIN DE GIDS OF ONTVANG 25% KORTING Op Pad mag vijf exemplaren weggeven van de gids van het Pelgrimspad. Mail naar
[email protected] om kans te maken (over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd). Daarnaast ontvang je als lezer 25% korting op de aanschafprijs mits je de gids bestelt via wandelnet.nl/oppadaanbieding. De verzendkosten zijn dan ook gratis. Kortingscode: LAW7.
Ondertussen loopt wandelvereniging Groningen weer de verkeerde kant op. Hoofdschuldige: een pas aangelegd grindpad dat wel verdomde goed het ‘grindkarrespoor’ uit de wandelgids kon zijn. Gelukkig rijdt een vriendelijke boswachter onze kant uit en weet precies waar we naartoe moeten. We liggen weer op koers naar het dorpje Scheulder, waar we na flink wat weilandbanjeren, en prikkeldraad en koeienvlaaien ontwijken aankomen. Behoefte naar een bakkie overvalt ons, maar in Scheulder valt niets te halen. De wit-rode stickers wijzen ons verder tussen groene aardappelakkers en boven ons uittorenende maisvelden door. Af en toe ontwijken we brullende tractoren op weg naar huis of op weg naar oogst. Vannacht is er flink wat regen gevallen en de blubber viert hoogtij. Ineens een bord: ‘koffie en lekkers, 200 meter’. Onze pas versnelt bij de gedachte aan een korte pauze. ‘Koffie en lekkers, 100 meter’, we zijn er nu echt bijna. De asfaltweg in het gehucht IJzeren is een welkome afwisseling van de blubber, maar onze focus ligt ergens anders. ‘Koffie en lekkers, ingang om de hoek.’ Maar helaas, het zit weer niet mee. ‘GESLOTEN’ prijkt in het loketraam. Eenzelfde soort akkerpad - maar ditmaal met druivenranken en een wijds uitzicht over het Limburgse platteland - leidt ons richting GrootWelsden. De zon prikt door een opening in de donkere wolken en het zorgt voor een bijzondere schemerachtige oranje lichtval - en dat om elf uur ’s ochtends. We staan even stil om te genieten van het mooie moment. Koffie is even niet meer zo belangrijk. Na Groot-Welsden gaat platteland over in bos. Een felgeel koolzaadveld verwelkomt ons wanneer we de bomengang betreden. Het pad gaat verder langs de voet van de Schiepersberg. Aan deze lange bosweg liggen maar liefst twee mergelgroeves. In de wandelgids staat een korte afsteker naar groeve ’t Rooth, waar nog steeds op kleinschalige wijze mergel gewonnen wordt. Op zaterdag mag je door de groeve wandelen en fossielen zoeken. Wij lopen op vrijdag, dus we vervolgen onze weg heuvelopwaarts naar Cadier en Keer. Het dorp bestaat vooral uit vorige-eeuwse huizen. Maar
KLUIS OP D E SCHAER SBERG Boven op
de top van de Schaersbe rg b Valkenburg ij Oudstaat ‘de Kluis’, een kluizenaars woning me t kapel die van 1688 tot 19 30 Op gezette werd bewoond. tijden is hij geopend e verzorgen n vrijwilligers er korte rondleidin gen. Het is de waard. ww w.kluisvalk stevige klim enburg.nl
54
4 - 2015
Zelf van Gulpen naar Maastricht lopen? Wij vonden het traject Gulpen - Schin op Geul Maastricht een aanrader. Tijdens de twee etappes leer je veel mooie facetten van Zuid-Limburg kennen. Je loopt door traditionele dorpen en verstopte gehuchten met mooie vakwerkhuizen. Langs de oever van de wild stromende Geulbeek. Door steile hellingbossen en bloemrijke velden. Langs mergelgroeves, kastelen en kapellen... De eerste etappe is 7 kilometer lang, handig als je eerst nog een lange aanreis uit het noorden moet maken. Ons slaapadres was B&B Keutenberg. Boven op de beruchte berg en een stukje naast de route, maar de omweg meer dan waard. Dag twee telt 22 kilometer en finisht in het altijd leuke Maastricht. Ga naar oppad.nl voor alle adressen en meer praktische informatie.
Oud-Valkenburg.
wie gaat zoeken, komt vanzelf wat prachtige vakwerkwoningen tegen. Na achttien kilometer ploeteren vinden we hier eindelijk een café dat open is, al moesten we wel een stukje van de route afwijken. De waardin van café Op ’t Indsje heeft de koffie al warm staan. ‘Willen jullie een stuk appeltaart? Net gebakken.’
MIDDELEEUWS IN MAASTRICHT Helemaal opgelapt staan we klaar voor het laatste deel van de etappe. Maastricht lonkt en we stappen vol goede moed naar buiten. Het begint wat te druppen en er steekt een stevige bries op. Bomen zwaaien van links naar rechts en een mevrouw ziet haar bril van haar hoofd vliegen. Na het verlaten van Cadier en Keer dalen we af, een bospad in. Door de steeds regelmatiger vallende gaten in de bomenrij komt in de verte een grote kerktoren tevoorschijn. En een dubbele. En daar, een rode! Zo aan het einde overvalt het middeleeuwse pelgrimsgevoel ons plotseling echt. Even de industrie van ECI wegdenken en je kunt inbeelden hoe bedevaartgangers vijfhonderd jaar geleden op Maastricht af liepen. Na de woonwijken stomen we snel richting Maas. We volgen de oostelijke oever en hebben een magnifiek uitzicht op de Maastrichtse skyline. De rode Sint Janskerk markeert ons eindpunt en de finish komt steeds dichterbij. We steken de 13e-eeuwse Sint Servaasbrug over, net als vele middeleeuwers voor ons deden. De aankomst bij de ontzagwekkende Basiliek van Sint Servaas voelt als een overwinning en we strijken even neer voor een Maastrichts pintje. Maar niet te lang, zoals het echte pelgrims betaamd. De volgende missie is immers alweer begonnen: een queeste naar de lekkerste Limburgse vlaai en dan boemelen naar Grunn.
SMAAK TE PAKKEN? Doe net als wandelaar Jaap Jalink (70) en loop het Pelgrimspad in zijn geheel. Hij volbracht de tocht in 2007, gedurende vier weken in september.
Het is verleidelijk om van oever naar oever te springen.
TWEEDA AGS TRAJECT
LANDSCHAP: 8,5, met ee n 9,5 voor het eerste deel door de wilde zijn prachtige beekoevers,Geulvallei, met traditiegetrouwe dorpe hellingbossen en natuurn,pasteile Gerendal en een 7 voor he reltje het afwisselende akkerland bot iets minder plateau richting Cadier en ven op het Keer. PADEN: 10, een pluim voor de vele onverharde paden, wa ar Zuid-Limburg nog rijk aa n is. EINDCIJFER 9.
‘Een pelgrim moet beginnen bij zijn eigen voordeur. Vol goede moed stapte ik dus over mijn drempel in Purmerend en ging op weg naar het officiële startpunt: Amsterdam. Vanaf daar begon de prachtige tocht pas echt. Het leuke van het Pelgrimspad is dat je door een heleboel verschillende Nederlandse landschappen loopt. De uitgestrekte weilanden van het Groene Hart vind ik schitterend en tijdens het lopen zie je er zo veel meer dan saaie grasvlaktes; vooral veel vogels. Kieviten trekken wormen uit de grond, tureluurs zoeven sierlijk door de lucht. Echt Hollands vogelland. Wel oppassen voor broedende grutto’s, die willen nog wel eens wandelaars aanvallen… In het veilige – lees relatief gruttovrije – Brabant ploeterde ik door het zand van de Loonse en Drunense duinen. Het was een zwaar te belopen, maar prachtig gebied. Bos, heide en zandverstuivingen zo ver het oog reikt! Soms leek het net alsof ik door een woestijn liep. Geen wonder dat ze dit de ‘Brabantse Sahara’ noemen. Vier dagen later ben ik in de Oisterwijkse Bossen en Vennen. De naam verraadt veel, maar de verwondering is nog steeds groot. Als het ochtendlicht door de bomen valt en het vennenwater glanzend doet oplichten, moet ik wel even stil blijven staan om te kijken. Ik vind het moeilijk om te zeggen wat de mooiste plekken van de route zijn, maar dit is zeker een kanshebber. Ik ben blij dat het in Brabant niet veel regende. Dat heeft toch impact op je ervaring. Een week later in Limburg gleed ik bijvoorbeeld na een regenbui flink uit in de modder toen ik een geïmproviseerd looppad wilde maken van een paal. Gelukkig was het in Limburg niet alleen kommer en kwel; dat zou zonde zijn geweest van de mooie etappes. Door glooiende groene heuvels loop ik het einde van mijn tocht tegemoet. Ook geweldig aan Limburg zijn dorpen die zo anders zijn dan in de rest van Nederland. In het bijzonder heb je Thorn: een middeleeuws abdijstadje met alleen maar witte gebouwen. En dan heb je ook nog bij ieder café vlaai! Om de kosten wat te drukken, ging ik veel kamperen. Het enige nadeel daarvan is wel dat de campings soms een stuk van de route af liggen, waardoor je extra moet lopen. Ik had niet alle overnachtingen vooraf geboekt en was vaak druk met het vinden van een slaapplek en eten. Tip: boek B&B’s of campings van tevoren; ben je aan zoeken geen tijd meer kwijt. Mijn hoofd zat vaak vol praktische gedachtes, terwijl ik juist had verwacht veel te kunnen nadenken. Twee Jehova’s Getuigen die ik in Tungelroy tegen kwam, vonden dat waarschijnlijk nog vreemder. Hoe kan een pelgrim nou tijdens het lopen niet veel met het geloof bezig zijn… Wat ik na het Pelgrimspad heb gedaan? Oh, ik ben naar Santiago de Compostella gelopen.’
4 - 2015 55
