PICC
Inhoud De PICC
3
Waarom een PICC?
4
Inbrengen 4 Complicaties 5 Leefregels 6 Verzorging insteekplaats
6
Het heparineslot
7
Contact opnemen
7
Tot slot
7
In overleg met uw behandelend arts is besloten tot het plaatsen van een PICC: een Peripherally Inserted Central Catheter (perifeer ingebrachte centrale katheter). In deze folder vindt u informatie over de ingreep, de katheter en de verzorging hiervan.
De PICC
De PICC is een centraal veneuze katheter. Dat wil zeggen: het uiteinde van de katheter ligt in een groot centraal in het lichaam gelegen bloedvat (net boven het hart). De insteekplaats is ‘perifeer’, in dit geval betekent dat rond de elleboogsplooi. Een PICC is een ongeveer 60 centimeter lang hol slangetje van siliconen, een soort rubber. De katheter heeft na het inbrengen een deel dat zich buiten en een deel dat zich in het lichaam bevindt. Aan dat deel van de katheter wat zich buiten het lichaam bevindt, zitten één of meerdere uiteinden, ook wel lumen of lumina (meervoud) genoemd. Het aantal lumina dat u krijgt hangt af van de behandeling. Elk lumen kan afgesloten worden met een dopje of aangesloten worden aan een infuus. Op elk lumen zit een klemmetje bevestigd. Hiermee kan het lumen open en dicht gezet worden.
De plaats van de PICC in het lichaam
3
Waarom een PICC?
De katheter wordt geplaatst in een groot bloedvat. Het voordeel hiervan is dat het bloedvat minder snel geïrriteerd raakt door de vloeistoffen die via een infuus toegediend worden. Een andere reden kan zijn dat de aderen in de arm moeilijk aan te prikken zijn. De katheter kan worden gebruikt voor het toedienen van bloed, medicijnen (o.a. antibiotica, cytostatica, contrastvloeistof) en voeding. Dat gebeurt via een infuus dat via een kraantje wordt aangesloten op de katheter. Dit kan thuis gebeuren, op de dagbehandeling of op de verpleegafdeling. De hoeveelheid en snelheid van de toe te dienen vloeistof wordt geregeld door middel van een infuuspomp. Er kan ook bloed via de katheter afgenomen worden. De PICC blijft zitten tot de behandeling is afgelopen. De katheter wordt eerder verwijderd indien er een infectie optreedt of de katheter verstopt raakt door een bloedstolsel.
Inbrengen
Het inbrengen van de PICC gebeurt op de interventiekamer van de radioloog of op de behandelkamer van de Hartbewaking EHH/ D3B. Om anatomische redenen wordt dit meestal in de rechterarm gedaan. De betreffende arm wordt gedesinfecteerd en steriel afgedekt. Vervolgens wordt de huid verdoofd. Met behulp van een echo wordt een ader ter hoogte van de elleboogsplooi met een speciale naald aangeprikt. Door deze naald wordt een voerdraad (soepel metalen draadje) ingebracht waarover de PICC kan worden geplaatst. Na plaatsing van de katheter wordt de ligging gecontroleerd door middel van een röntgenfoto. De katheter wordt niet vastgehecht en groeit ook niet vast. De katheter wordt op de huid bevestigd met een speciale pleister. Daarna wordt het geheel afgedekt met een gaas en een doorzichtige pleister. Om stolselvorming rondom en in de katheter te voorkomen wordt er in de katheter een antistollingsmiddel achtergelaten. Na het inbrengen wordt gedurende een uur een drukverband aangelegd. De ingreep duurt een half uur tot een uur. Indien u een katheter krijgt en er is al een opname voor u gepland, kan het inbrengen van de katheter tijdens die opname plaatsvinden.
4
Insteekplaats en pleister
Complicaties
Een enkele keer kan het inbrengen van de katheter of het hebben van een katheter ook complicaties opleveren. Complicaties op de korte termijn kunnen zijn: Matig bloedverlies bij de insteekplaats. Bloeduitstorting. Pijn bij de insteekplaats. Ontsteking van de ader.
• • • •
Verder zijn er ook nog op langere termijn complicaties mogelijk door de aanwezigheid van de katheter. Er kan een ontsteking ontstaan bij de insteekplaats van de katheter of een infectie in de bloedbaan omdat er bacteriën via de katheter in de bloedbaan zijn gekomen. U kunt dan koorts en/of koude rillingen krijgen en zich erg ziek voelen. U moet dan onmiddellijk contact opnemen met het ziekenhuis. U kunt dan behandeld worden met antibiotica en soms moet de katheter worden verwijderd, indien deze de bron van infectie was. Verder kan de katheter soms
5
verstopt raken door een bloedpropje (trombose). Neem dan onmiddellijk contact op met het ziekenhuis. Forceer niets. Indien er druk op de katheter gezet wordt, kan het propje namelijk in de bloedbaan terechtkomen en een trombosearm of een longembolie veroorzaken. Het propje sluit dan een bloedvat af bij longen of arm waardoor er problemen in de bloedcirculatie ontstaan. Het is mogelijk dat de katheter op langere termijn spontaan kan verplaatsen. Een aanwijzing hiervoor kan zijn pijn tijdens infusie van vloeistoffen in de nek, arm of tussen de schouderbladen. Neem dan contact op met het ziekenhuis. Indien de katheter zich buiten het bloedvat bevindt, moet deze verwijderd worden. Zorg er verder altijd voor dat het klemmetje van de katheter dicht zit indien de katheter niet gebruikt wordt. Indien de katheter niet goed afgesloten is, bestaat er kans op een luchtembolie. Dat wil zeggen het aanzuigen van veel lucht in de bloedbaan met de nodige complicaties.
leren. U kunt dit eventueel tijdens een bezoek aan het ziekenhuis laten doen. Ook kan de wijkverpleging hiervoor ingeschakeld worden. Dit wordt dan geregeld door de verpleegkundige in het ziekenhuis.
Het heparineslot
Om te voorkomen dat de katheter verstopt raakt door een bloedstolsel, moet minimaal 1 x per drie weken een heparineslot aangebracht worden. Omdat het gelijktijdig wordt gedaan met het verschonen van de pleister, zal dit in het ziekenhuis of door de wijkverpleegkundige worden gedaan.
Contact opnemen
U zult nauwelijks hinder ondervinden van de katheter. Wel moet de katheter regelmatig worden doorgespoten met heparine, om te voorkomen dat de katheter verstopt raakt door een bloedstolsel. Verder moet u de insteekplaats laten verzorgen en droog houden. Douchen is zonder bezwaar toegestaan. Baden en zwemmen wordt afgeraden. Indien er vocht onder de pleister achterblijft, moet deze volgens voorschrift worden vervangen. Het is belangrijk dat iedereen die met de katheter werkt, zich aan dezelfde regels houdt met betrekking tot handen wassen en desinfecteren bij het doorspuiten van de katheter. Het meten van de bloeddruk mag niet aan de arm waar zich de PICC bevindt, omdat de katheter hierdoor verstopt of beschadigd zou kunnen raken. Ook het afnemen van bloed is aan die arm niet toegestaan, omdat de katheter aangeprikt zou kunnen worden. Daarnaast mag u niet onder uw oksels omhoog getild worden, omdat de PICC dan zou kunnen verschuiven.
In de volgende gevallen moet u direct contact opnemen met het ziekenhuis: Als de katheter beschadigd is en er bijvoorbeeld een gaatje of een barst in de katheter ontstaat, moet u met het klemmetje de katheter afsluiten. Dat kan door de klem te plaatsen tussen het gaatje en de insteekopening. Hierna moet u onmiddellijk naar het ziekenhuis komen, ook ’s avonds, ‘s nachts en in het weekend. U kunt zich ook melden op de EHH (eerste hart hulp), telefoonnummer 024 367 41 01. Als u koorts (een temperatuur boven de 38,5 graden) en/of koude rillingen krijgt. Als er uit of bij de insteekopening vocht of pus vrij komt of als de insteekopening rood ziet of pijnlijk/drukgevoelig is. Als de katheter niet meer doorgankelijk is. Als de katheter naar buiten lijkt te schuiven. Probeer in geen geval de katheter terug te schuiven. Fixeer de katheter met een extra stuk pleister op de arm. Als u pijn heeft in de nek, arm of tussen de schouderbladen tijdens infusie van vloeistoffen.
Verzorging insteekplaats
Tot slot
Leefregels
De onderste pleister van de PICC (statlock) dient minimaal 1 x per drie weken vervangen te worden. De bovenste afdekpleister (tegaderm) dient iedere week vervangen te worden. Indien er vocht onder de pleister zit of er is lekkage opgetreden, dient het vaker te gebeuren. De handeling is te complex om dit zelf aan te
6
•
• • • • • •
Met vragen kunt u altijd terecht bij de verpleegkundige of arts op de afdeling, dagbehandeling of polikliniek. Aarzel niet een beroep op hen te doen.
7
Noteer hier uw vragen
06-2012-7142
Radboud universitair medisch centrum © Radboudumc Overname van (gedeelten van) deze tekst is uitsluitend mogelijk na toestemming.
