Maculagat
Deze folder geeft algemene informatie over een maculagat en wat u van deze operatie kunt verwachten. Deze informatie dient ter ondersteuning van gesprekken die artsen en verpleegkundigen met u over de operatie voeren.
Werking van het oog
Het voorste gedeelte van het oog bestaat uit het hoornvlies (het heldere gedeelte), de lens en de iris (het gekleurde gedeelte). Doel is om het beeld scherp te stellen op het netvlies, dat is de lichtgevoelige laag aan de de achterkant van het oog.
Wat is een maculagat?
Een maculagat is een gaatje in het centrale deel van het netvlies (macula of ook wel gele vlek genoemd). De “gele vlek” (macula lutea), die zorgt voor de zeer scherpe beelden die nodig zijn om bijvoorbeeld te lezen of televisie te kijken. Rondom het gaatje ligt het netvlies niet goed op de onderlaag, waardoor het minder goed
1
werkt. Hoe langer het netvlies rondom het maculagat niet op de onderlaag ligt, hoe minder goed het gaat werken.
Klachten
U merkt dat u een maculagat heeft doordat u geleidelijk slechter gaat zien. U ziet een vertekend beeld (bijvoorbeeld de badkamertegels lopen niet meer recht maar golvend). Er is een wazige vlek waar u kijkt. Het aangedane oog hindert het zicht van uw andere goede oog. U heeft de neiging het aangedane oog te sluiten als u kijkt met het goede oog.
Hoe ontstaat het maculagat?
Het glasvocht is een soort gelei dat het grootste deel van het oog opvult. Dit bevindt zich achter de ooglens. Bij mensen op jongere leeftijd ligt het glasvocht tegen de binnenbekleding van het oog (het netvlies) aan. Deze gelei ligt ook tegen de macula aan (de achterste glasvochtmembraan). Door verandering in het glasvocht kan de gelei gaan schrompelen. De achterste glasvochtmembraan trekt dan aan het netvlies van de macula waardoor een gaatje kan ontstaan. Het maculagat kan voorkomen bij gezonde mensen met verder gezonde ogen. Er zijn geen aanwijzingen dat het erfelijke bepaald is. Van de mensen met een maculagat in één oog krijgt vijf tot tien procent te maken met dezelfde aandoening in het andere oog.
Als u niets doet...
Als u niets doet wordt het zicht nog iets slechter. Vaak kunt u met een vergrotend hulpmiddel nog blijven lezen of televisiekijken. De rest van het netvlies buiten de macula blijft wel goed functioneren. Dit is belangrijk voor het zien van de omgeving. 2
Operatie (vitrectomie)
Het doel van de operatie is om de gezichtsscherpte te verbeteren en of de beeldvertekening te verminderen. Met behulp van een vitrectomie (=glasvochtoperatie) wordt het glasvocht verwijderd. Hierna wordt het oppervlakkigste laagje van het netvlies rondom het maculagat verwijderd om de trekkracht op de randen van het maculagat weg te nemen. Om het gaatje in de macula te sluiten, wordt de glasvochtruimte opgevuld met een lucht/gasmengsel. De operatie wordt meestal onder lokale verdoving gedaan.
Na de operatie
Gas stijgt naar het hoogste punt, dus om het maculagat zo goed mogelijk te sluiten wordt u geadviseerd drie dagen een leeshouding aan te nemen. U kunt dan in het bed op uw zij liggen met uw neus richting matras. Op die manier drukt de gasbel het netvlies rondom het maculagat het best op de onderlaag. Bij de dagelijkse verzorging en tijdens het eten is het toegestaan om van de leeshouding af te wijken. Om uw nekspieren tijdens de leeshouding te ontlasten kunt u een “hotpack” bij de drogist kopen. Door de “hotpack” te verwarmen en op uw schouders of in uw nek te leggen kunnen de spieren zich beter ontspannen. Ook een nekmassage kan verlichtend werken. De gasbel in uw oog spiegelt het meeste licht terug het oog uit. Hierdoor ziet u de eerste dagen weinig. De dagen daarna kunt u de kleiner wordende gasbel gaan zien als een bal of schijf onderin uw beeld, die bibbert, spiegelt alsof er een vijver in uw oog zit. Het duurt ongeveer 6 weken voordat de gasbel door het lichaam is opgenomen. Het gas wordt vervangen door vocht dat het oog zelf maakt.
3
Met een gas/luchtmengsel mag u niet vliegen, op grote hoogte zijn (bijvoorbeeld in de bergen) of duiken. Ook operaties onder narcose, waarbij lachgas gebruikt wordt, zijn niet mogelijk. U krijgt een groen polsbandje met deze informatie om.
Resultaten operatie
Hoewel technisch 90 tot 95 procent van deze operaties slaagt, treedt er bij slechts 50 procent van de geopereerde mensen in de loop van de maanden een duidelijke verbetering op: vermindering van de beeldvertekening of het kunnen zien van kleine letters. Dit komt omdat het resultaat afhankelijk is van de duur van de afwijking.
Complicaties
Infectie: een infectie komt zelden voor (één op de duizend à tweeduizend operaties), maar kan ernstige gevolgen voor het zien hebben. Netvliesloslating: een netvliesloslating kan bij één tot vijf procent van de operaties optreden. Bij een netvliesloslating valt een deel van het gezichtsveld weg. De kans is het grootst in de eerste maanden na de vitrectomie. Het is verstandig in deze periode het gezichtsveld af en toe zelf te controleren. Dit kunt u doen door uw hand in het gezichtsveld te bewegen terwijl u recht vooruit blijft kijken en het niet geopereerde oog dicht houdt. Uw hand moet dan rondom overal even goed zichtbaar zijn. Bij een netvliesloslating is meestal een nieuwe operatie nodig. Bloeding: bij een nabloeding wordt het hele beeld plotseling wazig. Een bloeding verdwijnt meestal vanzelf.
4
Staar (troebele lens): als u nog niet aan staar geopereerd bent, zal na enige tijd een staaroperatie nodig zijn. Bij patiënten op hogere leeftijd ontwikkelt de staar zich binnen één tot drie jaar. Bij jongere patiënten kan dit veel langer duren. Het ontstaan van staar merkt u op door een langzame achteruitgang van de gezichtsscherpte. Oogdrukverhoging: de oogdruk kan tijdelijk te hoog zijn. Dit wordt behandeld met oogdrukverlagende oogdruppels.
09-2015-6254
Adres Polikliniek Oogheelkunde Ingang west Philips van Leydenlaan 15, route 400 6525 EX Nijmegen Contact 024 - 361 67 00 Buiten kantooruren en in het weekend is de afdeling Oogheelkunde bereikbaar via de SEH: 024 - 361 41 87 www.radboudumc.nl/oogheelkunde
Radboud universitair medisch centrum
