Lipoedeem
Wat is lipoedeem?
Bij lipoedeem of vetzwelling is sprake van een ongelijkmatige vetverdeling over het lichaam. Het betreft een chronische aandoening die in principe alleen bij vrouwen voorkomt en vaak pas voor het eerst zichtbaar wordt na de puberteit of tijdens de jonge volwassenheid. Bij lipoedeem is geen sprake van echte vochtophoping in de huid en kunnen dus ook geen putjes/ deukjes in de huid worden gedrukt. Dit in tegenstelling tot andere vormen van oedeem zoals veneus oedeem (vocht als gevolg van spataderen), oedeem veroorzaakt door interne aandoeningen (hart of nierproblemen) of lymfoedeem als gevolg van verminderde afvoer van lymfe (weefselvocht). Een aantal patiënten heeft naast lipoedeem ook last van lymfoedeem.
Hoe ontstaat lipoedeem?
De precieze oorzaak van lipoedeem is niet bekend. Waarschijnlijk spelen erfelijke factoren en vrouwelijke hormonen een rol. Dit laatste wordt gedacht omdat de aandoening meestal pas na de puberteit zichtbaar wordt en alléén bij vrouwen voorkomt. Verder blijkt bij mensen met lipoedeem vaak ook sprake te zijn van verslapping van het bindweefsel en een zwak houdings- en bewegingsapparaat waarbij de banden (enkels, voeten, knieën) verzwakt zijn. Ook kan na verloop van tijd lymfoedeem ontstaan. Of dit een oorzaak of gevolg is van lipoedeem is echter niet duidelijk.
Kenmerken lipoedeem
• • • •
Er is sprake van een ongelijkmatige maar over het algemeen symmetrische vetverdeling over het lichaam. Het komt vooral voor op heupen, dijen en op de binnenkant van de knieën en onderbenen. Soms zijn ook de onderarmen betrokken. Opvallend is dat de hand- en voetruggen niet mee doen (in tegenstelling tot andere vormen van oedeem). Bij gewichtsverlies blijft de ongelijkheid tussen onder- en bovenlichaam bestaan.
1
Bijkomende klachten
• •
Klachten die vaak gezien worden zijn moeheid, pijn bij aanraken van de huid, een koud gevoel en bloeduitstortingen (door verhoogde kwetsbaarheid van de haarvaatjes in het vetweefsel). De zwelling en pijn nemen toe bij inspanning en warmte, maar het hoog leggen van de benen heeft geen effect.
Hoe wordt lipoedeem behandeld?
•
1. Individuele begeleiding door een fysiotherapeut Verbetering van uithoudingsvermogen: Cardiofitness in combinatie met spieruithoudingsvermogen Training spieruithoudingsvermogen Spierkrachttraining Coaching richting een actieve leefstijl 2. Begeleiding door een diëtiste om gewichtstoename te voorkomen. Al aanwezig vet op de plaatsen van lipoedeem verdwijnt namelijk niet meer door een dieet . 3. Dragen van therapeutisch elastische kousen. Hoewel hier geen bewijs voor is zou dit de symptomen van lipoedeem gedeeltelijk kunnen verbeteren en het erger worden van lymfoedeem voorkomen. 4. Informatie over het voorkomen van factoren die lipoedeem negatief beïnvloeden, namelijk: Gewichtstoename en voeding die bijdraagt aan gewichtstoename Te weinig spierarbeid. Weinig spierarbeid zorgt voor verdere verslapping van houding- en bewegingsapparaat en mogelijk ook voor gewichtstoe- name, leidend tot een vicieuze cirkel. Aanwezigheid van lymfoedeem/veneus oedeem 5. Ondersteuning door medisch psycholoog. Het feit dat met afvallen de ongelijke vetverdeling tussen onder- en bovenlichaam niet verdwijnt kan zorgen voor frustratie en demotivatie en als gevolg hiervan een slecht zelfbeeld en mogelijk weer gewichtstoename. Dit slechte zelfbeeld en schaamte kunnen weer aanleiding zijn om minder te bewegen. Ondersteuning door een medisch psycholoog kan hierbij helpen. 6. Liposuctie (wegzuigen van vet)
• • •
• • •
2
Liposuctie kan effectief zijn bij storende lipoedeem problematiek, maar vergoeding door de ziektekostenverzekeraar is vaak niet het geval. Er zijn verschillende mogelijkheden. Het kan zijn dat een speciale vorm van liposuctie met een lokale verdoving (tumescent anesthesie) tijdelijk effectief is. Dit zorgt voor vermindering van pijn en verbetering van de beweeglijkheid. Een nadeel van liposuctie is beschadiging van de lymfevaten en als gevolg hiervan lymfoedeem. Het is ook goed mogelijk dat niet alle klachten waar u mee komt te verklaren zijn door lipoedeem. Het kan zijn dat de arts dan bijvoorbeeld ook wil onderzoeken of er mogelijk ook sprake is van andere oorzaak. Uw arts zal dan in overleg met u nader onderzoek willen doen. Vragen of onduidelijkheden kunt u altijd bespreken met de arts of verpleegkundige.
3
Noteer hier uw vragen
06-2016-7145
Adres Polikliniek Dermatologie Ingang west René Descartesdreef 1, route 374 Nijmegen Postadres Radboudumc 374 Polikliniek Dermatologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Contact 024-361 32 80 Tussen 08.00 – 16.00 uur voor vragen over afspraakplanning Tussen 08.00 – 12.00 uur voor vragen over recepten, behandeling of toename van klachten Voor vragen die niet echt kunnen wachten tot de volgende ochtend, belt u na 12.00 uur het bovenste telefoonnummer.
Radboud universitair medisch centrum
