Pedagogisch werkplan. Locatie Waarland Kinderdagverblijf. Pedagogisch werkplan KDV Waarland Februari 2013 Pagina 1

Pedagogisch werkplan Locatie Waarland – Kinderdagverblijf

Pedagogisch werkplan – KDV Waarland Februari 2013

Pagina 1

Inleiding Dit pedagogisch werkplan is het uitgangspunt voor het werken met de kinderen op het kinderdagverblijf van 0-4 jaar. Het kunt u als ouder/verzorger helpen om een keuze te maken voor de juiste opvang van uw kind. Met alle veranderingen die De Keet de afgelopen jaren heeft doorgemaakt, met als belangrijkste voor het kinderdagverblijf de invoering van het VVE-programma Uk&Puk, werd de noodzaak voor een specifieker pedagogisch plan steeds groter. Het opvangen van jonge kinderen vraagt om een goede, duidelijke lijn, omdat jonge kinderen kwetsbaar zijn. Met het opstellen van dit plan zorgen we ervoor dat alle pedagogisch medewerksters vanuit dezelfde basis werken. Het zorgt voor structuur, eenheid en rust op de groepen. Vanuit deze basis kunnen de kinderen zich bij ons ontwikkelen en opgroeien tot de volwassen persoon die ze eigenlijk al zijn. In dit document wordt gesproken over ouder(s), daar wordt ook verzorger(s) mee bedoeld. Voor de leesbaarheid heb ik de term pedagogisch medewerker aangehouden, daar worden natuurlijk de vrouwelijke medewerkers ook mee bedoeld. Ik wens u veel leesplezier! Monique de Betuë


Pagina 2

Hoofdstuk 1 De groepen Hoofdstuk 2 De binnen- en buitenruimtes Hoofdstuk 3 Dagindeling Hoofdstuk 4 VVE Hoofdstuk 5 Open deuren beleid Hoofdstuk 6 De vier competenties Hoofdstuk 7 Regels Hoofdstuk 8 Wennen, begroeten en afscheid nemen Hoofdstuk 9 Voeding Hoofdstuk 10 Gezondheid, veiligheid en hygiëne Hoofdstuk 11 Observaties en oudergesprekken Bijlagen Literatuurlijst


Pagina 3

Hoofdstuk 1 De groepen In Waarland hebben we twee groepen kinderdagverblijf, van maximaal 16 kinderen, de Regenboogjes en de Zonnestraaltjes. De groepen zijn verticaal, dus kinderen van 0-4 jaar bij elkaar. Dit is een bewuste keuze en sluit aan bij onze visie. Kinderen leren veel van elkaar; de jongere kinderen leren van de oudere, maar de oudsten leren ook rekening te houden met de kleinere kinderen. De oudste kinderen kunnen helpen bij de verzorging van de kleintjes, zoals ritsen vast maken, of helpen met een flesje geven. Daarnaast kunnen broertjes en zusjes bij elkaar blijven en blijven de kinderen vier jaar lang op dezelfde groep, met dezelfde medewerkers. Onderdeel zijn van een groep geeft jonge kinderen een gevoel van vertrouwdheid. De naam van de groep maakt duidelijk welke pedagogisch medewerkers en welke kinderen bij elkaar horen. Daarnaast geven de vertrouwde handelingspatronen, zoals dagritme en rituelen een gevoel van veiligheid en verbondenheid aan kinderen. Een verticale groep vereist een goede organisatie, zodat alle leeftijdsgroepen aan hun trekken komen. Op onze groepen is er per week een medewerker (afgewisseld met een collega i.v.m. parttime banen) verantwoordelijk voor de baby’s, een voor de dreumesen en een voor de peuters. Op deze manier kunnen de medewerkers zich goed inleven in de kinderen en hebben de ouders per week zoveel mogelijk een vast gezicht voor hun kind. Daarnaast hebben we een peutergroep (gedeelde ruimte met de buitenschoolse opvang). Op deze groep worden kinderen vanaf 2,5 jaar ’s ochtends opgevangen van 8.45 uur tot 12.45 uur. Ook de peuters die gebruik maken van het kinderdagverblijf, worden ‘s ochtends opgevangen op deze peutergroep. ’s Middags gaan de kinderen weer naar hun eigen groep. Er wordt gewerkt met het VVE-programma Uk&Puk. D.m.v. het gebruik van Uk&Puk komen alle leeftijden aan bod. In hoofdstuk 4 kunt u meer lezen over VVE en Uk&Puk. Tijdens de pauzetijden (van 12.30 uur tot 14.45 uur) gaan de medewerkers om beurten met pauze. Als er op een dag twee medewerkers op de groep staan, staat er tijdens de pauze één medewerker op de groep. Omdat er twee groepen zijn bij De Keet, kan de medewerker van de andere kant ondersteuning bieden als dat nodig is. Ook zijn de mensen die op het kantoor werken oproepbaar. De praktijk wijst uit dat dit niet het geval is, omdat de meeste kinderen tijdens deze pauzetijd slapen. In incidentele gevallen kan het voorkomen dat er slecht één medewerker aanwezig is bij De Keet. In de praktijk zal dit zelden tot niet voorkomen, omdat ook de BSO en het kantoor gevestigd zijn in het gebouw. Mocht het wel voorkomen, hangt er bij de keuken een telefoonlijst met daarop noodnummers. Deze mensen kunnen snel ter plaatse zijn bij De Keet om ondersteuning te bieden als het nodig is.

Hoofdstuk 2 De binnen- en buitenruimtes De binnenruimtes voldoen aan hoge veiligheidseisen en voldoen aan de normen van hygiene en veiligheid. Het binnenklimaat is goed, zoals schone lucht en temperatuurregelingen. Er zijn twee slaapkamers aanwezig, waarin airconditioning is aangebracht en tevens een afzuiginstallatie, waardoor de lucht vers blijft. Op een verticale groep is er behoefte aan meer verschillende speelplekken. Voor alle leeftijdsgroepen zijn er speelmogelijkheden aanwezig. Baby’s: Voor de baby’s hebben we hoge boxen waar ze in kunnen liggen en de ruimte kunnen overzien, en waar ze de groep kunnen observeren. Daarnaast is er een babyhoek. Deze ruimte, met zachte matten, is afgesloten met een hek. Het is als het ware een grote box. Hierin ligt verschillende materiaal waarmee de baby’s hun motoriek kunnen ontwikkelen, zoals zachte blokken om overheen te kruipen, en een spiegel met handvat waar ze zich aan op kunnen trekken. Dreumesen: Dreumesen hebben een enorme drang om te bewegen. Binnen zijn de kinderen vanzelfsprekend gebonden aan regels, zoals rustig lopen. Onze ruimte biedt verschillende Pedagogisch werkplan – KDV Waarland Februari 2013

Pagina 4

mogelijkheden om te bewegen. De ruimtes zijn groot en bieden genoeg ruimte, er is een klein podium aanwezig waar de kinderen op kunnen klimmen, de hoge boxen hebben een huisje eronder, waar je overheen en onderdoor kunt klimmen, er is spelmateriaal aanwezig zoals kruiptunnels. De babyhoek wordt op sommige momenten beschikbaar gesteld voor de dreumesen, zodat ze zich daar kunnen uitleven met springen, rollen en kruipen. Peuters: Het spel van peuters is veelzijdig. Er zijn hoeken waar ze kunnen spelen, zoals de huishoek of autohoek. Aan tafel kunnen ze kleuren of puzzelen. Onder de trap is een spannend hoekje om je even terug te trekken. Daarnaast hebben we speelmateriaal wat de kinderen zelf mogen pakken (en opruimen) zoals blokken en duplo. Er wordt ook gebruik gemaakt van elkaars ruimten en de overige activiteiten ruimte. Dit wordt beschreven in hoofdstuk 5, Open deur beleid. Er zijn verschillende buitenruimtes bij De Keet. Aan de voorzijde van het pand hebben we een pleintje. Dit pleintje is volledig bestraat en is heerlijk om te spelen aan het eind van de middag, als de zon er op staat. Hier spelen de kinderen vooral met fietsjes en de zandbak. Spelletjes, zoals zang/en dansspelletjes, of tikspelletjes worden hier vaak gedaan. Aan de achterzijde van het pand, volledig uit het zicht van de weg, bevindt zich onze achtertuin. Deze bestaat uit drie delen: een gedeelte wordt gebruikt voor de buitenbedjes en de moestuin; het tweede gedeelte is deels verhard en deels groen (struiken en bomen); en het laatste gedeelte is een grasveld, met een speelhuisje en een heuveltje. Het grasveld is geheel omsloten met bomen en een hek. De buitenruimte biedt voor kinderen een prachtige gelegenheid om hun ervaringen uit te breiden. Kruipen of fietsen op gras is heel anders dan op gladde tegels of laminaat. De natuurbeleving, het omgaan met planten en diertjes, is voor kinderen heerlijk. Wij stimuleren kinderen om buiten te genieten. Verstoppen achter de bosjes, wroeten in de aarde, het zijn ontdekkingen die wij de kinderen niet willen ontzeggen.

Hoofdstuk 3 Dagritme De groepen op het kinderdagverblijf zijn een verzameling van kinderen met elk hun eigen ritme. De een heeft meer slaap nodig, de ander meer activiteiten om de overvloed van energie kwijt te raken. Wij bieden een dagprogramma waarin ruimte is voor individuele verschillen. Daarnaast zorgen we ook voor gezelligheid en gezamenlijkheid en voor een dagritme dat houvast en regelmaat geeft. Het is belangrijk om de kinderen structuur aan te bieden door ze een duidelijk ritme van de dag te geven. Elke dag kent dezelfde momenten die elkaar opvolgen, zodat de kinderen dat op een gegeven moment gaan herkennen. Dit geeft kinderen rust en vertrouwen, en vanuit die rust en het vertrouwen kunnen ze zich verder ontwikkelen. De structuur wordt voor de kinderen duidelijk middels dagritmekaarten. Op de kaarten staan afbeeldingen van Puk in De Keet; Puk die binnenkomt, Puk aan tafel, Puk in bed, enz. Op deze manier wordt het dagritme voor kinderen visueel. Het kan ze helpen bij verschillende momenten, zoals; ‘Mama komt je ophalen na het fruit eten’, of ‘we gaan eerst buiten spelen, en dan brood eten’. De pedagogisch medewerkers beheersen de kunst om de balans te vinden tussen individuele behoeften en het dagritme van de groep. Er is altijd ruimte voor speling. Als het onverwachts prachtig mooi weer is, gaan we lekker met de kinderen naar buiten, hoewel dat misschien niet op het dagprogramma staat. En als we in de kring zitten, bijv. met een boekje, maar de kinderen zijn onrustig, om wat voor reden dan ook, kunnen de pedagogisch medewerkers besluiten om lekker samen te gaan dansen en zingen om de energie even kwijt te kunnen.


Pagina 5

De baby’s hebben een eigen ritme en dat houden we op het KDV aan. De overgang wordt voor de baby hierdoor minder groot. Intensief overleg met de ouders is hierbij noodzakelijk. Dreumesen vanaf ongeveer anderhalf jaar, zijn in staat om zich aan te passen aan het dagritme van de groep. We gaan hier wel soepel mee om. Kinderen kunnen bijvoorbeeld even rustig op de bank liggen als ze willen. Peuters doen helemaal mee met het dagprogramma, en hebben niet veel individuele verzorging nodig. De meeste verzorgingsmomenten vinden plaats samen met de groep. De pedagogisch medewerkers zorgen voor voldoende contacten met elke peuter, ook met teruggetrokken kinderen. Indeling: 7.00 uur – 8.45 uur De kinderen worden gebracht en kunnen vrij spelen. Eventueel kunnen de kinderen ontbijten. De ouders dragen bijzonderheden over aan de pedagogisch medewerkers en kunnen rustig afscheid nemen van hun kind. Van 7.00 uur tot ca. 8.00 uur worden alle kinderen opgevangen op de Zonnestraaltjes. De peuters gaan rond 8.15 uur naar de ruimte van de BSO, en houden daar ongeveer hetzelfde ritme aan als hieronder beschreven. 8.45 uur - 9.15 uur Een kleine activiteit, zoals samen puzzelen, een boekje lezen, Uk&Puk activiteit of introductie van een nieuw thema. 9.15 uur – 10.00 uur Aan tafel. We eten een cracker o.i.d. met iets erop. Daarna verschonen en plassen. 10.00 – 11.30 uur De kinderen gaan naar buiten of blijven binnen om te spelen, te knutselen, of spelletjes of Uk&Puk activiteiten te doen. In deze tijd nemen we vaak de verschillende leeftijdsgroepen apart; de baby’s (0-1 jaar), de dreumesen (1-2,5 jaar) en de peuters (2,5 tot 4 jaar). 11.30 uur – 12.30 uur De middagmaaltijd en verschonen en plassen. Om 12.30 uur gaan de meeste kinderen naar bed. De kinderen die niet meer slapen gaan buiten of binnen spelen. De peuters komen om deze tijd weer terug op hun stamgroep. 14.30 uur – 17.30 uur Rond 14.45 uur worden de kinderen uit bed gehaald. Als de kinderen wakker zijn krijgen ze, nadat ze verschoond en opgefrist zijn, wat drinken en eten we fruit. Hierna wordt er gekeken wat de activiteit voor de middag zullen zijn; wandelen, spelletjes doen, buiten spelen. Vanaf ca. 17.00 uur worden de groepen samengevoegd op de Zonnestraaltjes. 17.30 uur De kinderen die nog aanwezig zijn krijgen wat drinken en eventueel wat eten (een potje Olvarit). Kinderen worden eventueel nog verschoond. 19.00 uur Sluiting. Activiteiten waar bij De Keet extra belang aan wordt gehecht, zijn motorische activiteiten en muziek. Voor jonge kinderen zijn deze twee heel belangrijk voor de ontwikkeling. Beweging is voor kinderen een natuurlijke drang. Wij proberen om aan de behoefte van 2 a 3 keer per dag 30 minuten actief te bewegen toe te komen. Dit doen we door buiten te spelen, maar ook door bewegingsactiviteiten gericht op de leeftijd. Muziek en geluid zijn onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling van baby’s en peuters. Het helpt ze de wereld ontdekken (het geluid van je voetstap in het zand of tegel) en het gaat over communicatie (herkennen van het stemgeluid van de moeder). Daarnaast zorgt zingen en muziek ervoor dat kinderen goed kunnen ‘aarden’. Er wordt gebruik gemaakt van cd’s met bewegingen erop, variërend van K3 tot Dirk Schele en klassieke muziek van Camille Saint-Saëns. Daarnaast zingen de pedagogisch medewerkers veel zelf, soms met gitaar of blokfluit erbij. Pedagogisch werkplan – KDV Waarland Februari 2013

Pagina 6

Hoofdstuk 4 VVE VVE staat voor ‘voor- en vroegschoolse educatie’. Vanaf 2000 zijn er in Nederland belangrijke impulsen gegeven aan VVE. VVE houdt in dat kinderen op jonge leeftijd meedoen aan een educatief programma. Het programma begint op het KDV, en loopt door in de eerste twee groepen van de basisschool. De doelstelling van het VVE beleid is om de ontwikkeling van kinderen uit autochtone en allochtone achterstandsgroepen zodanig te stimuleren dat hun kansen op een goede schoolloopbaan en maatschappelijke carrière worden vergroot. Een VVE programma kent een gestructureerde didactische aanpak en neemt een aantal dagdelen per week in beslag. Gemeente Schagen valt niet onder de doelgroep achterstandsgroepen, maar heeft toch besloten om alle kindercentra te laten werken met VVE. Op De Keet werken we met het VVE-programma Uk&Puk. Al onze medewerkers worden opgeleid om deze methode goed te kunnen gebruiken. Uk&Puk is een gestructureerde methode waarin alle ontwikkelingsgebieden d.m.v. thema’s aan bod komen; sociaal-emotionele ontwikkeling, spraak/taalontwikkeling, reken/wiskundeontwikkeling, motorische en zintuiglijke ontwikkeling. Op deze manier wordt er optimaal gewerkt aan de ontwikkeling van de kinderen. Ook baby’s worden spelenderwijs betrokken bij Uk&Puk. Dit zijn eenvoudige activiteiten van enkele minuten. Een voorbeeld is de activiteit waarin de baby kennis maakt met zijn eigen gezichtje, en de neus, oren, ogen worden aangewezen, benoemd, gevoeld en in de spiegel bekeken. Puk is een pop die gebruikt wordt bij alle activiteiten. De kinderen gaan Puk zien als een vriendje en betrekken hem bij alles. Dingen die kinderen niet kwijt kunnen bij een pedagogisch medewerker, worden vaak wel aan Puk toevertrouwd. Af en toe mag Puk ook bij de kinderen blijven logeren. De thema’s sluiten aan bij de belevingswereld van de kinderen. Er zijn tien thema’s die in ca. anderhalf jaar worden uitgevoerd (Welkom Puk, Ik en mijn familie, Eet smakelijk, Oef wat warm, Knuffels, Regen, Hatsjoe, Wat heb jij aan vandaag, Reuzen en kabouters, Dit ben ik). Vervolgens begint de cyclus weer opnieuw. Dit is voor de kinderen niet erg, omdat zij dan ouder zijn en dus andere activiteiten krijgen aangeboden, maar daarbij is herkenning en herhaling voor kinderen erg prettig. Kinderen houden van herkenning, het geeft ze een gevoel van vertrouwen en veiligheid. De activiteiten die erbij horen wisselen van dansen tot knutselen, en van het verzorgen van de zieke Puk tot het uitzoeken bij de watertafel wat zinkt en drijft. Daarnaast volgen we met de kinderen de seizoenen en feesten, zoals o.a. Sinterklaas, Kerstmis, Carnaval en Pasen. Dit zijn voor kinderen herkenbare punten, en geeft hen houvast in het creëren van het tijdsbesef en ritmes. De seizoenen die elkaar opvolgen, de blaadjes die van de bomen vallen in de herfst, en er ook weer aan komen in de lente, dat zijn voor kinderen momenten die tot verwondering leiden.

Hoofdstuk 5 Open deuren beleid Het is voor jonge kinderen heel belangrijk dat ze worden opgevangen in een vaste ruimte, met dezelfde kinderen en pedagogisch medewerkers. Het kind ontleent een gevoel van veiligheid aan de vertrouwdheid van de pedagogisch medewerker. Het kost tijd om deze relatie tot stand te brengen. Ook continuïteit van de kinderen op een groep is belangrijk. Vertrouwde relaties tussen kinderen kost ook tijd om op te bouwen. Daarom hebben alle kinderen hun eigen stamgroep; De Zonnestraaltjes of De Regenboogjes. De kinderen brengen de meeste tijd van de dag door op hun stamgroep. Activiteiten zoals eten en drinken, het vieren van een verjaardag en de meeste activiteiten gebeuren op de stamgroep. Er zijn ook tal van activiteiten die met (een aantal kinderen uit) beide groepen tegelijk plaatsvinden, zoals buitenspelen, naar de bakker, of het gebruik van de overige ruimte boven. Kinderen leren zo de medewerkers en kinderen van de andere groep ook kennen. Pedagogisch werkplan – KDV Waarland Februari 2013

Pagina 7

Daarnaast is het feit, dat wij verticale groepen hanteren, van belang voor de organisatie. Dit vraagt juist om meer speelmogelijkheden. Er zijn grote verschillen in behoeftes aan veiligheid en exploratie. Om voor alle kinderen tegemoet te komen in hun behoeftes hebben wij een open deuren beleid: - Op sommige momenten van de dag gaat het hekje tussen de groepen open. De kinderen kunnen dan, als ze willen, op de andere groep spelen. Ook tussen de middag is dit vaak het geval, zodat de peuters die nog wakker zijn, kunnen kiezen waar ze gaan spelen. - We nemen de oudste peuters elke ochtend mee naar de peuterruimte (gedeeld met de BSO). We blijven daar dan de hele ochtend, zodat we de peuters voldoende kunnen begeleiden en hen kunnen stimuleren in hun ontwikkeling. VVE doen we ook op deze momenten met de peuters. - We gaan met de kinderen regelmatig naar de overige activiteitenruimte, waar we gaan dansen, masseren, of een andere (bewegings)activiteit doen. De kinderen van de BSO mogen soms ook op het KDV spelen. Misschien willen ze even kijken bij hun broertje of zusje, of meehelpen op de groep. Andersom mogen de oudste kinderen van het KDV ook soms spelen op de BSO. Ook dit geeft kinderen zelfvertrouwen: ‘dat mag ik al!’ Het open-deurbeleid is vanzelfsprekend gebonden aan regels en afspraken die gelden voor de kinderen en de pedagogisch medewerkers: - De groep moet het toe laten, qua drukte, aantal medewerkers, kinderen etc.; - De medewerkers van beide groepen moeten toestemming geven en op de hoogte zijn; - De kinderen van de BSO mogen na 17.00 uur op het KDV en gedragen zich rustig.

Hoofdstuk 6 De vier competenties Om zich te kunnen ontwikkelen is het van groot belang dat het kind zich veilig en geborgen voelt op het kinderdagverblijf en bij de pedagogisch medewerkers. Het hebben van vertrouwen in de volwassene is de basis van waaruit het kind zich verder kan ontwikkelen en zelfvertrouwen opbouwt. De overgang van thuis naar het kinderdagverblijf kan makkelijker verlopen, als het kind iets vertrouwds van thuis meeneemt, bijvoorbeeld een speen, een popje of doek waaraan het kind gehecht is. Hieronder wordt beschreven op welke manieren De Keet de veiligheid en geborgenheid van het kind kan bevorderen en waarborgen. Opvoedkundig klimaat De pm (pedagogisch medewerker wordt afgekort tot pm) schept een klimaat waarbij een kind zich veilig en vertrouwd voelt en zich met plezier kan ontwikkelen en tot spel kan komen. Dat brengt de pm tot stand door allereerst uit te gaan van de autonomie, het unieke van ieder kind. Dit is de basis van de omgang met het kind. Daarnaast biedt de pm veiligheid door: Emotionele ondersteuning te bieden: - Zeg bijv: ‘Ik zie dat je het leuk vindt!” tijdens een activiteit samen. Of zeg: ‘Jij hebt goede ideeën om te doen!’ als je samen een activiteit wilt bedenken. Of zeg: ‘Dat heb je goed gedaan!’. Ook baby’s kun je al complimentjes geven, zoals: ‘Wat eet jij je fruithapje goed’, of ‘Goed zo, rol maar op je buik’. Informatie en uitleg te geven: - Zeg bijv: ‘We gaan nu eerst onze jas en schoenen uitdoen, daarna kunnen we lekker spelen’. Of tijdens het spelen in de zandbak: ‘Met deze vormpjes gaan we zandtaartjes maken. Eerst doen we zand erin, dan drukken we ze aan en dan draaien we ze om’. Bij baby’s kun je zeggen: ‘Zo, nu doen we je jas aan. Eerst je ene arm erin, dan je andere arm’. Structuur te bieden en grenzen te stellen: - Het vaste dagprogramma biedt kinderen structuur. Ze weten wat er komt, eerst spelen, dan plassen, dan aan tafel. Dit geeft kinderen een veilig gevoel. Structuur bied je ook aan met Pedagogisch werkplan – KDV Waarland Februari 2013

Pagina 8

regels. De kinderen mogen niet in de keuken komen, ze moeten hun speelgoed zelf opruimen. ‘We gaan eerst opruimen en dan pas met iets anders spelen’. Of: ‘Eerst mag Jelle, daarna mag Freek’. De vier competenties, genoemd in de Wet Kinderopvang, namelijk de emotionele veiligheid, persoonlijke competentie, sociale competentie en overdracht van waarden en normen zijn uitermate geschikt om als concreet voorbeeld te gebruiken hoe om te gaan met kinderen in bepaalde situaties. Er staan voor verschillende leeftijdsgroepen (baby’s en dreumesen/ peuters) voorbeelden opgenoemd. Opvoedingsdoel: Emotionele veiligheid Pedagogisch middel: Pedagogisch medewerker – kind interactie De pm heeft een open houding naar de kinderen. Er wordt op een juiste manier ingegaan op de signalen van de kinderen. Respect voor het kind zelf, door het ruimte te geven voor eigen wensen, ideeën en emoties en het daarmee serieus omgaan staan centraal. Emoties van een kind worden geaccepteerd, maar bepaalde uitingen of gedragingen daarvan kunnen natuurlijk niet altijd getolereerd worden. Daarom proberen wij kinderen te leren op een juiste en acceptabele manier uiting te geven aan hun emoties. Als een kind boos is en het uit door tegen de deur aan te schoppen laten we dat niet toe. Als een kind zijn boosheid uit door hard te huilen en zich even terug te trekken, vinden we dit een goede manier en zullen het kind daar de ruimte voor geven. Positief gedrag wordt beloond en negatief gedrag zoveel mogelijk genegeerd. Hierdoor wordt er ook bijgedragen aan een positief zelfbeeld van de kinderen. Om zo optimaal mogelijk aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen is het voor de pm noodzakelijk dat zij op de hoogte is van het temperament, gedrag, eigenheden, gewoontes en rituelen uit de (thuis)omgeving van het kind. Hierbij is ook noodzakelijk om oudercontacten te onderhouden en goed te kijken en luisteren naar de kinderen zelf. Hulpmiddelen hierbij zijn haal- en brengcontacten met ouders en observaties. Bij de start van de opvang wordt er aandacht besteed aan het wennen van de kinderen aan de groep en andere kinderen. Dit gaat in overleg met de ouders. Voorbeeld baby: ‘Kom maar lekker bij me, je hoeft niet te huilen’. Voorbeeld dreumes/peuter: ‘Ik zie dat je boos bent. Dat mag, maar je mag niet tegen de deur schoppen’. ‘Ik zie dat je verdrietig bent, kom maar hier, dan troost ik je’. Opvoedingsdoel: Emotionele veiligheid Pedagogisch middel: Binnen- en buitenruimte De kinderen worden opgevangen in een vaste ruimte. Deze ruimte is veilig ingericht, zodat het zoveel mogelijk zijn gang kan gang. Er heersen duidelijke regels over waar een kind niet (aan) mag komen. De ruimte is een herkenbare, vertrouwde en veilige omgeving voor het kind. Het kind herkent zichzelf terug in eigen werkjes en tekeningen, bouwsels, knuffels en persoonlijke rituelen. Er zijn plekjes gecreëerd waar materiaal wordt aangeboden dat is afgestemd op de leeftijd en behoefte van het kind. De ruimte biedt uitdaging. Ook voor baby’s kan een ruimte vol gevaren zitten. Een baby snapt de regels nog niet, maar het is wel belangrijk dat baby’s kennis nemen van de regels (zie voorbeeld). De buitenruimte biedt de mogelijkheid aan de kinderen om vrij en veilig te spelen. De buitenruimte en buitenmaterialen bieden een aanvulling op het aanbod van de binnenruimte op het gebied van ontdekken, bewegen, natuur, rennen, geluid etc. Voorbeeld baby: Als de baby aan een snoer trekt, dan zeg je: ‘Nee, dat mag niet’. Haal het kind daar dan weg en bied hem iets aan waar hij wel mee mag spelen. Voorbeeld dreumes/peuter: ‘Wil je kleien? Pak het maar uit de kast’. Pedagogisch werkplan – KDV Waarland Februari 2013

Pagina 9

‘Zo, wat kun jij hard rennen op het gras’. Opvoedingsdoel: Emotionele veiligheid Pedagogisch middel: De groep De kinderen worden opgevangen in een groep van max. 16 kinderen. De aanwezigheid van groepsgenootjes maakt dat de kinderen gevoelens van verbondenheid kunnen ontwikkelen en vrienden kunnen maken. Door samen spelen, samen werken, samen klusjes doen, leuke dingen beleven, wordt er een groepsband gevormd. De pm speelt hierbij een belangrijke rol. Het goede voorbeeld geven, zodat de kinderen dit gedrag als vanzelfsprekend vinden en overnemen, conflicten oplossen, emotionele momenten benoemen en bespreekbaar maken, zijn van belang om het kind emotionele veiligheid te bieden. Als een kindje bijvoorbeeld verdrietig is en even alleen wil zijn, vertelt de pm de kinderen dit en vraagt om het kindje even met rust te laten. Voorbeeld baby: ‘Kijk eens wat Maaike doet’. Je richt de aandacht van de baby op een ander kind. Voorbeeld dreumes/peuter: ‘Kom, we gaan samen de tafel dekken, jij kunt me altijd zo goed helpen!’ Of: ‘Freek is nu een beetje verdrietig, omdat zijn mama weg is. Zullen we hem troosten?’ Opvoedingsdoel: Emotionele veiligheid Pedagogisch middel: Activiteiten Er is zoveel mogelijk sprake van een vaste dagstructuur. Dit geeft de kinderen rust en houvast, zodat de opvanglocatie een vertrouwde omgeving wordt. Er is een goede balans tussen activiteiten en rustpunten. Er worden verschillende activiteiten aan de kinderen aangeboden, afgestemd op hun ontwikkelingsniveau. Soms is dat individueel en soms met de groep. Positieve stimulering is belangrijk voor de emotionele veiligheid van de kinderen. Er zal ook altijd op een positieve manier (indien nodig) sturing, ondersteuning, of corrigerende opmerkingen plaatsvinden. Als een kind heel erg zijn best heeft gedaan op een tekening, zal de pm dat benadrukken en niet zozeer het product. Er is ruimte om aandacht te besteden aan de seizoenen en vieringen, zoals Kerstmis, Sinterklaas en verjaardagen van een kind. Hierbij is het uitgangspunt om steeds aan te sluiten bij de belevingswereld van het kind. Voorbeeld baby: Speel een spelletje met de baby, bijv. kiekeboe, of zing een eenvoudig liedje met de baby. Voorbeeld dreumes/peuter: Zing tijdens Sinterklaas met de kinderen Sinterklaasliedjes en maak een tekening voor de Sint. Als het kind jarig is, versier de stoel voor het kind, zet hem in het middelpunt. Zo laat je zien dat hij meetelt. Opvoedingsdoel: Emotionele veiligheid Pedagogisch middel: (Spel)materiaal Er is voldoende (spel)materiaal aanwezig voor de kinderen van de verschillende leeftijden. De ruimte is zo ingericht dat de kinderen de mogelijkheid hebben om veel materiaal zelf te pakken en het zelfstandig en naar eigen inzicht te gebruiken (met blokken hoeft niet alleen gebouwd te worden, er kan ook een indeling op kleur worden gemaakt door de kinderen). Het kan ook zijn dat er wordt gekeken naar wat de behoeften van het kind op dat moment zijn. Er wordt daar op ingespeeld door de juiste (spel)materialen aan te bieden. Voorbeeld baby’s: Leg in de box een speeltje waar de baby mee kan spelen. Een speeltje tegelijk is genoeg. Voorbeeld dreumes/peuter: Geef de kinderen een plekje waar ze hun eigen speelgoed uit kunnen pakken, en weer op kunnen ruimen. Het geeft ze vertrouwen als ze dit zelf kunnen doen. Opvoedingsdoel: Pedagogisch middel:

Persoonlijke competentie Pm-kind interactie


Pagina 10

Om kinderen goede persoonskenmerken te laten ontwikkelen, is het belangrijk dat een kind zich gehoord en gezien voelt door de pm. Persoonskenmerken als zelfstandigheid, zelfvertrouwen, flexibel zijn en creativiteit vinden wij belangrijk. Ook hier geldt dat respect voor het kind, door het ruimte te geven voor eigen wensen, ideeën en emoties en het daarmee serieus omgaan centraal staan. Er wordt gekeken naar wat de behoeften van het kind op dat moment zijn en daar wordt op ingespeeld. Kinderen worden gestimuleerd en gecomplimenteerd in wat ze doen, dit maakt hen bewust van hun eigen kunnen. Als een kind graag een puzzel wil maken, zal de pm het kind helpen en hem het gevoel geven dat het kind het alleen heeft gedaan. Het inschatten van de pm welke vaardigheden kinderen al beheersen, van welke ervaringen ze zullen leren, is een voorwaarde voor het ontwikkelen van persoonlijke competenties. Voorbeeld baby: ‘Goed zo, wat kun jij al goed praten’ , als de baby geluidjes maakt. Voorbeeld dreumes/peuter: ‘Wil jij alleen buiten spelen? Dat is prima, jij kan dat wel. Ik kom zo even kijken hoe het met je gaat.’ Opvoedingsdoel: Persoonlijke competentie Pedagogisch middel: Binnen- en buitenruimte De inrichting van de binnen- en buitenruimte sluit aan bij de ontwikkeling en behoefte van de kinderen. Binnen is het zo ingericht dat kinderen zelf initiatieven kunnen nemen. Ook buiten kunnen kinderen zelf op ontdekking gaan om zo hun grenzen te verleggen. Ze kunnen bijvoorbeeld hulp vragen met fietsen, zodat ze het daarna zelf durven. Hierbij is veiligheid voor de kinderen een belangrijk aspect. Ze kunnen bijv. zich verstoppen achter een heg, maar ze kunnen van daaruit ook zicht blijven houden op de pm. De kinderen kunnen zelf aanvoelen of ze steeds een stapje verder kunnen. Veiligheid voor de kinderen zijn ook regels die gelden. Omgangsvormen, gedragsregels, instructies voor het spelen met het materiaal en de ruimte helpt om kinderen hun persoonlijke competenties te ontwikkelen. Voorbeeld baby: Laat de baby op het gras kruipen en liggen, om zo te ervaren hoe dat voelt. Voorbeeld dreumes/peuter: Speel verstoppertje met het kind. Het kind kan zelf bepalen hoe ver hij durft. Opvoedingsdoel: Persoonlijke competentie Pedagogisch middel: De groep De groep is een leeromgeving waar een kind veel ervaringen opdoet met grenzen aangeven en hoe je met elkaar om hoort te gaan. Samen plezier te maken, ruzie te maken en elkaar troosten bieden mogelijkheden tot ervaringen. Ook het omgaan met de aspecten van een deel van een groep zijn, zoals het samen delen, wachten, aanpassen, respecteren, incasseren, accepteren, leiderschap, de jongste of de oudste zijn vormt een belangrijk ontwikkeling van persoonlijke competentie. De pm zal de kinderen op een adequate manier leren om te gaan met de groep. Voorbeeld baby: Speel met de baby op je schoot en betrek de andere kinderen erbij. Voorbeeld dreumes/peuter: Als kinderen op de glijbaan willen, laat ze dan om de beurt gaan. ‘Even wachten, eerst mag Abel’. Opvoedingsdoel: Persoonlijke competentie Pedagogisch middel: Activiteiten Ruimte bieden aan de kinderen voor het verwerken van eigen ideeën zien wij als belangrijke voorwaarde om kansen te creëren voor persoonlijke competentie. Door het aanbieden van een ruim en gevarieerd aanbod aan activiteiten komen we tegemoet aan de individuele behoeften van het kind. De activiteiten worden zowel in groepsverband als individueel aangeboden. Het is hierbij van belang om een duidelijk beeld van de ontwikkeling, karakter en Pedagogisch werkplan – KDV Waarland Februari 2013

Pagina 11

behoefte van een kind te hebben. Werkjes van de kinderen zullen er ook nooit allemaal precies hetzelfde uitzien, er is altijd inbreng van de kinderen zelf. De pm stimuleert kinderen ook om kennis te maken met dagelijkse bezigheden zoals afwassen, tafel dekken, plantjes water geven, vegen, boodschappen doen etc. Voorbeeld baby: Laat de baby met verschillende soorten materialen spelen, zoals een zachte knuffel, een rammelaar, een tissue of een doos. Voorbeeld dreumes/peuter: Als je met de kinderen knutselt, laat ze dan zelf zoveel mogelijk doen, zoals knippen, plakken en kleuren uitkiezen. Opvoedingsdoel: Persoonlijke competentie Pedagogisch middel: (Spel)materiaal Vanuit de visie een kind te helpen het zelf te doen, wordt het kind passend materiaal aangeboden. Doordat het aanbod aansluit op de durf van een kind, zijn nieuwsgierigheid geprikkeld wordt en doordat het materiaal op dat moment bij een kind past, worden er kansen gecreëerd voor het ontwikkelen van persoonskenmerken als zelfstandigheid en zelfvertrouwen. Voorbeeld baby: Geef de baby materiaal wat uitdaagt er andere dingen mee te doen, zoals kosteloos materiaal als een eierdoos, tissue of plastic bakje. Voorbeeld dreumes/peuter: Geef de dreumes/peuter materiaal wat niet vastgelegd is, maar eenvoudig kosteloos materiaal zoals dozen. Speel mee met het kind en probeer uit te vinden wat er wel en niet in de doos past. ‘Wat denk je, Inge, past deze schoen in de doos?’ Opvoedingsdoel: Sociale competentie Pedagogisch middel: Pm – kind interactie Op een goede wijze deelnemen aan het groepsgebeuren vraagt sociale vaardigheden. Hierin is de rol van de pm groot. De pm dient te beschikken over vaardigheden om de interacties tussen de kinderen te begeleiden en te sturen. De voorbeeldfunctie neemt hierbij een belangrijke plaats in. Op de manier hoe zij met andere kinderen omgaat, in het verantwoordelijkheden nemen, gedrag goed- of afkeurt laat de pm zien welke normen en waarden belangrijk zijn. Als ‘voorbeeld ‘ dienen werkt vaak beter dan het de kinderen uitleggen hoe het eigenlijk zou moeten. De pm zal situaties creëren waarin kinderen elkaar kunnen helpen, samen kunnen werken, samen spelen, delen om zo gezamenlijke ervaringen op te doen. Voorbeeld baby: Praat met de baby over positief gedrag van een ander kindje, zodat het andere kindje het ook kan horen. ‘Kijk eens hoe goed je broer dank je wel tegen me zegt. Dat is lief van hem’. Voorbeeld dreumes/peuter: Zeg ‘dank je wel’ als het kind iets goed doet, zoals bijvoorbeeld de deur open houden, of als hij je heeft geholpen. Als je iets vraagt aan een kind, zeg je: ‘Wil je misschien even het spuugdoekje voor me pakken van de tafel? Dank je wel, je hebt me goed geholpen’. Opvoedingsdoel: Sociale competentie Pedagogisch middel: Binnen- en buitenruimte De binnen- en buitenruimte zijn zo ingericht dat ze plaats bieden voor de hele groep, maar waar ook individueel gespeeld kan worden of activiteiten kunnen worden gedaan. Voor baby’s is er een veilige ruimte om te spelen, bijvoorbeeld een box, of een afgebakend plekje met een kleed op de grond. Daarnaast is de ruimte zo ingericht, dat gevaren zo veel mogelijk beperkt zijn voor de kinderen. Eenvoudige maar duidelijke regels en afspraken zorgen dat iedereen leert om op een goede manier met elkaar om te gaan. Regels zoals niet iets afpakken van elkaar, wachten bij de wc of om handen te wassen, etc. zijn hier voorbeelden van. De pm stimuleert de kinderen ook om zorg voor elkaar te dragen door te waarschuwen als ze bijvoorbeeld van de glijbaan af gaan, elkaar te helpen met schoenen aantrekken of een speelgoedje aan te reiken, samen leren werken, samen problemen oplossen en elkaar te troosten.


Pagina 12

Laat je waardering blijken voor als kinderen iets goed hebben gedaan, zoals het open houden van een deur of hekje. Door aan te geven waar jij van geniet, wat jij eraan beleeft maak je kinderen niet afhankelijk van jouw goedkeuring. Opvoedingsdoel: Sociale competentie Pedagogisch middel: De groep De groep biedt kinderen een zeer betekenisvolle leeromgeving. Het beleven van groepsgebeurtenissen en met elkaar leren omgaan is een ervaringsproces voor kinderen. Kinderen leren veel door andere kinderen te imiteren. Als ze zien dat iemand netjes aan tafel zit, zal een nieuw kind dit ook gaan doen. Daarnaast leren kinderen ook door volwassenen te imiteren. De pm zal daarom het goede voorbeeld geven, zodat het kind dit gedrag als vanzelfsprekend vindt en overneemt. Conflicten oplossen, emotionele momenten benoemen en bespreekbaar maken leren de kinderen hoe ze daar mee om moeten gaan. Maak het kind opmerkzaam op het effect van de dingen die hij doet. Dus niet: "Wat goed dat je de helft van je koekje weggeeft", maar: "Kijk eens naar Baukjes gezicht, volgens mij is ze heel blij met dat koekje!"1 Voorbeeld dreumes/peuter: Als een kindje niet aan tafel wil zitten tijdens het eten, kun je zeggen: ‘Kijk eens, Wendy, de andere kinderen zitten al netjes aan tafel. Kom je gezellig bij ons zitten?’Als het kindje niet wil, laat het dan, en zeg tegen de rest: ‘Wendy wil even alleen zijn. Als ze zich straks beter voelt, komt ze vast wel bij ons zitten.’ Opvoedingsdoel: Sociale competentie Pedagogisch middel: Activiteiten Groepsactiviteiten nodigen uit tot samenspelen, praten, luisteren, helpen en daarmee dus gezamenlijk ervaren van plezier, pret en succes, maar ook van boosheid, verdriet en conflicten. Activiteiten worden vaak aangeboden in kleine groepjes. Kinderen hebben de keus of ze meedoen. Door kinderen die keus te bieden, geef je ze een stuk verantwoordelijkheid en een stuk zelfstandigheid. Vertrouwen hebben in de kinderen speelt hierbij een heel belangrijke rol. Tijdens activiteiten is het aan de pm om vooral goede sociale vaardigheden te benoemen en aan te geven wat voor effect dat heeft op haar en de groep: ‘Wat is het toch gezellig als iedereen zo goed luistert’. Ongewenst sociaal gedrag wordt door de pm omgevormd tot gewenst sociaal gedrag. Als een kind bv. iets afpakt van een ander, wordt er ingegrepen. De pm zal dan voordoen hoe het wel moet als je iets van een ander wilt hebben. Zo wordt de kinderen niet verteld hoe het niét moet, maar hoe het wél moet. De kinderen mogen het daarna zelf op de juiste manier doen en worden dan gewezen op het effect; ‘Kijk, je mag de auto best even lenen van Max’. Soms laten we een conflict door de kinderen zelf oplossen. Ingrijpen van de pm is niet altijd nodig. Voorbeeld baby: Een baby pakt soms een speeltje van een ander kind. Een baby is zich daar nog niet bewust van, maar kan soms verdriet opleveren bij een ander kindje. Benoem dat je ziet dat het kindje verdrietig is, en ‘vraag’ samen met de baby aan het kindje of je even met het speeltje mag spelen. Opvoedingsdoel: Sociale competentie Pedagogisch middel: (Spel)materiaal Door een aanbod van (spel)materiaal dat aansluit op de behoeften en mogelijkheden en de verschillen tussen de kinderen in een groep, leren zij te accepteren en te respecteren dat ieder kind uniek mag zijn. Het (spel)materiaal kan zowel voor individueel spel als voor gezamenlijk spel gebruikt worden. Het (spel)materiaal voor het gezamenlijk gebruik zet aan tot ervaren van plezier en succes, maat ook tot het ervaren van verwondering, ongeduld of teleurstelling. Het benoemen van en betekenis geven

1

Justine Mol: Opvoeden in vertrouwen –opvoeden zonder straffen en belonen


Pagina 13

aan deze ervaringen en emoties, en het benoemen van verschillen bij kinderen hierin, is een belangrijke taak van de pm. Er wordt geprobeerd te kijken om materialen aan te bieden die een uitdaging zijn voor de kinderen. Zo worden kinderen uitgedaagd om op verkenning te gaan en hun eigen grenzen te verleggen. Voorbeeld: Ga bellen blazen met de kinderen, en zeg: ‘Wat een mooie bel. Ach, nu is ie stuk, dat is jammer.’ Opvoedingsdoel: Eigen maken van normen en waarden Pedagogisch middel: Pm – kind interactie Een kind ‘drinkt’ als peuter waarden ‘in’. Deze ‘verdwijnen’ als het ware in de persoon. Het kind heeft er geen weet van. Het zijn onbewuste waarden die later weer naar boven komen. Een kind past zich aan, aan wat het in het proces van normen en waarden eigen maken tegenkomt. Het pikt waarden op, maar maakt dit nog niet tot zijn eigendom. Een kind demonstreert dit in uitspraken als; ‘Bij ons thuis, of: ‘Mijn vader zegt…’2. Een kind kiest datgene uit wat het waarachtig vindt bij degenen met wie hij in een goede relatie staat. Een kind vormt zich aan de omgevende structuren, die door mensen worden voorgeleefd3. Het belangrijkste pedagogisch middel zien wij in het juist handelen en het juist voorleven van de waarden van de pm. De pm toont respect voor de kinderen. In omgangsnormen komt dit o.a. tot uiting in het elkaar bij de naam aanspreken, naar elkaar luisteren, elkaar uit laten praten, gedag zeggen en afscheid nemen. Er gelden natuurlijk altijd afspraken passend bij de leeftijd van de kinderen. Voorbeeld baby: Als de baby binnenkomt, praat je tegen de baby. Zeg: ‘Fijn dat je er weer bent, Jasmijn, ik pak je uit de maxi cosi, doe je jas uit en dan mag je even lekker spelen in de box.’ Voorbeeld dreumes/peuter: Verwelkom het kind bij binnenkomst: ‘Hallo Yannick, fijn dat je er weer bent. Hang je jas maar aan de kapstok, dan gaan we lekker samen een boekje lezen’. Opvoedingsdoel: Eigen maken van normen en waarden Pedagogisch middel: Binnen- en buitenruimte Er worden eenvoudige, duidelijke afspraken gemaakt over het gebruik van de ruimtes (toilet, gang, keuken, buiten). Kinderen worden gestimuleerd om betrokken te zijn en zorg te dragen voor (delen van) de ruimte, zoals het helpen opruimen of schoonmaken of aandacht voor eigen initiatief. Respect voor de materialen en de ruimten wordt hierdoor gestimuleerd. Voorbeeld baby: ‘Zullen we je flesje naar de keuken brengen?’ Til de baby op en breng samen het flesje naar de keuken. Voorbeeld dreumes/peuter: Laat de kinderen helpen met de tafel dekken. ‘Anne, zet jij de borden neer. En Liza, wil jij de bekers neerzetten? Jullie helpen goed mee, dan zijn we snel klaar, dat is fijn.’ Opvoedingsdoel: Eigen maken van normen en waarden Pedagogisch middel: De groep Met het vaststellen en bespreken van regels en afspraken over omgangsvormen legt de pm een belangrijke basis voor de normen en waarden in de groep. Een afweging maken tussen individueel belang en groepsbelang is hierbij een belangrijke taak van de pm. Het benoemen van wat er gebeurt tijdens sociale interacties maakt van zowel leuke als van minder leuke ervaringen waardevolle leermomenten. Het is aan de pm om vooral goede sociale vaardigheden te benoemen wat voor plezier jij eraan beleeft, waar jij van geniet. Ongewenst sociaal gedrag wordt door de pm omgevormd tot gewenst sociaal gedrag. Er wordt wel gekeken waar het ‘negatieve’ gedrag vandaan kan komen, wat de oorzaak is. Zo leren kinderen welke gedragingen acceptabel zijn in de groep.

2

Uit: Opvoeden als beroep. J.F.W. Kok Voorleven: gedrag dat de gastouder in woord, gebaar, houding, zodanig voordoet aan een kind dat het dit gedrag als vanzelfsprekend en passend bij een bepaalde situatie overneemt of nadoet. 3


Pagina 14

Door deze positieve benadering van de pm, waarin wordt benadrukt wat goed gaat, zullen kinderen die normen en waarden eerder eigen maken. Voorbeeld dreumes/peuter: Als je ziet dat een kindje iets afpakt van een ander kind, spreek je het aan: ‘Wil jij nu graag met de auto spelen? Dat moeten we even vragen aan Alex. Het mag vast wel.’ Opvoedingsdoel: Eigen maken van normen en waarden Pedagogisch middel: Activiteiten Tijdens activiteiten gelden er regels en afspraken die door de pm voorgeleefd worden. Zo laat zij zien welke normen en waarden zij belangrijk vindt en uitdraagt. Door afspraken te maken die stimuleren dat iedereen tijdens activiteiten rekening houdt met elkaar, samen deelt, elkaar helpt, ontstaat onderlinge betrokkenheid. De pm besteedt aandacht aan gebeurtenissen in het leven van de kinderen en sluit daar op aan, om zo normen en waarden eigen te maken. Dit gebeurt door woorden en betekenis te geven aan wat kinderen zien, horen, meemaken en voelen. Voorbeeld baby: Benoem wat de baby buiten voelt, bijv.: ‘Voel je de regen, o, we worden nat’. Of: ‘Wat schijnt het zonnetje lekker, we worden er warm van.’ Voorbeeld dreumes/peuter: Speel een spelletje met het kind, bijvoorbeeld memory. Het kind zal ervaren dat het op zijn beurt moet wachten. Benoem ook: ‘We mogen om de beurt, eerst ben ik, en dan mag jij’. Opvoedingsdoel: Eigen maken van normen en waarden Pedagogisch middel: (Spel)materiaal Voor het eigen maken van normen en waarden t.a.v. (spel)materiaal worden afspraken gemaakt over het kiezen, gebruiken en opruimen van het (spel)materiaal. Er gelden gedragsregels tijdens individueel of gezamenlijk spel, waarbij respect voor het materiaal centraal staat. Er is (spel)materiaal aanwezig dat de mogelijkheid biedt om rollen uit het dagelijks leven te oefenen en daarmee normen en waarden zichtbaar en bespreekbaar te maken. Voorbeeld baby: Benoem bij de baby dat je het speelgoed aan de kant legt, dan wordt het weer netjes. Voorbeeld dreumes/peuter: Geef de kinderen bijv. een keukenschort en laat ze ‘vader en moedertje’ spelen. Speel mee met de kinderen, en laat naar voren komen dat de ‘baby’ even heel moe is en rustig wil liggen.

Hoofdstuk 7 Regels Regels bieden, dus structuur bieden, is een van de vier dimensies van sociale ondersteuning. Door kinderen regels te bieden, weten ze waar ze aan toe zijn, tot hoe ver ze kunnen gaan, en wat een veilige ruimte is om zich te ontwikkelen. Ieder kind zoekt grenzen op, het is voor de pm juist belangrijk om deze grenzen aan te geven. Kinderen vragen om grenzen. Een spreuk op het KDV is: ‘Liefde en grenzen maken van kinderen leuke mensen’. Alle ouders krijgen bij het intakegesprek de regels mee, zodat ook de ouders weten wat de regels zijn en waar hun kind aan toe is. Naar dat document verwijs ik. Op het KDV gaan we op de volgende manier om met niet gewenst gedrag: - Eerst zeggen we het kind dat hij dat niet mag doen, en waarom het niet mag. Misschien weet hij niet dat hij dit niet mag doen. - Gaat hij door, waarschuwen we hem dat hij het niet mag doen. - Gaat hij nog steeds door, geven we een laatste waarschuwing en zeggen dat hij anders even apart moet zitten.


Pagina 15

-

Als we het kind apart zetten, is dat kort. Enkele momenten is voldoende. Het kind moet even blijven zitten. Daarna gaat de medewerker die hem apart heeft gezet erheen, en maakt het goed.

Hoofdstuk 8 Wennen, begroeten en afscheid nemen en extra opvang Voor kinderen én ouders is het belangrijk om tijd te hebben om te wennen aan het kdv. Kinderen moeten wennen aan een nieuwe omgeving, met veel nieuwe gezichten, en voor ouders is het wennen om hun kind uit handen te geven. Een ontspannen relatie tussen ouder en pedagogisch medewerkers helpt het kind om van de een naar de ander te gaan. Ouders en pedagogisch medewerkers worden partners in de opvoeding. Bij De Keet gebeurt het wennen op de volgende manier: - Ouders krijgen een rondleiding op het KDV. Ze krijgen uitleg over de activiteiten, de dagindeling, maken kennis met de pedagogisch medewerkers en de verschillende ruimten. De rondleiding vindt vaak plaats ruim voordat het kind komt. - Ongeveer twee weken voordat het contract ingaat, worden er een aantal wenmomenten gepland. Eerst plannen we twee ochtenden, en vervolgens nog een dag. Tijdens de wenochtend adviseren we de ouders rond 8.30 uur te komen. Tot 9.00 uur is er dan tijd om samen te spelen of rond te kijken en daarna rustig afscheid te nemen. - Tijdens de eerste wenochtend plannen we met de ouders een intakegesprek. Tijdens dit gesprek wordt inhoudelijk ingegaan op de zaken op de groep, zoals wat mee te nemen voor het kind, dagindeling etc. Ook is er ruimte voor vragen van de ouders en worden er bijzonderheden van het kind besproken. Als de kinderen ’s ochtends gebracht worden door hun ouder, is het fijn als er rustig de tijd wordt genomen voor het kind. De pedagogisch medewerkers verwelkomen het kind door het gedag te zeggen, de naam te noemen en het kind aan te kijken, en vragen de ouder hoe het met het kind gaat en of er bijzonderheden zijn. Daarna is er voor de ouder tijd om even met hun kind te spelen, bijvoorbeeld een puzzel of een boekje lezen. Vervolgens wordt er afscheid genomen. Dit ritueel is voor elk kind anders en heeft ook vaak te maken met de leeftijd. Peuters vanaf drie jaar snappen heel goed dat mama of papa gaan werken. Kinderen tussen zeven maanden en drie jaar hebben waarschijnlijk de meeste moeite met afscheid nemen. De pedagogisch medewerkers zorgen ervoor dat er voor ieder kind een passend ritueel is: - Duidelijk afscheid nemen. Bij het afscheid van de ouder geven we het kind de ruimte om zijn emoties te uiten. De pedagogisch medewerkers praten tegen het kind, benoemen de emoties, tonen begrip en bieden troost door het kind bijvoorbeeld op schoot te nemen of vast te houden. - Troostdingen gebruiken. De pedagogisch medewerker geeft het kind zijn of haar knuffel of gaat samen naar de foto’s van thuis kijken en zegt: ‘Vanmiddag komt papa je weer halen’. - Afleiding zoeken. De pedagogisch medewerkers bieden het kind aan om samen iets te gaan doen. Sommige kinderen hebben er behoefte aan om zich even terug te trekken om het afscheid te verwerken. Voor hen is er een rustig hoekje of rustige activiteit. Vanaf 16.00 uur worden de eerste kinderen opgehaald. Ook dit kan voor een kind een moeilijk moment zijn. Het kind kan in verwarring raken door zijn gevoelens; enerzijds blijdschap omdat het de ouder weer ziet; anderzijds kan het boos zijn of verdrietig. Het kind kan de ouder negeren of in tranen uitbarsten. Samen met de kinderen bereiden de pedagogisch medewerkers zich voor op het ophalen van de kinderen door:


Pagina 16

-

-

Voorbereiden op het ophalen. Aan tafel tijdens het fruit eten, rond 15.30 uur, benoemen de pedagogisch medewerkers dat de eerste kinderen straks worden opgehaald. Er wordt een rustige activiteit aan tafel gedaan. Uitleggen. De pedagogisch medewerker vertelt aan de andere kinderen wat er gebeurt, dat zij straks ook door papa of mama worden opgehaald, of dat vroeg of laat is. Ervaringen delen. De pedagogisch medewerker bespreekt samen met de ouder en het kind wat hij of zij die dag heeft gedaan. Afscheidsritueel. Als de ouder aanstalten maakt te vertrekken, ondersteunen de pedagogisch medewerkers dit door een duidelijk afscheidsmoment: ‘Dag…., tot de volgende keer!’

Als kinderen bijna vier jaar zijn, mogen ze twee keer wennen op de BSO. De meeste kinderen zijn al gewend om op de BSO te komen. Als er behoefte is, worden de wenmomenten uitgebreid. Ouders kunnen voor het kind altijd een extra dag aanvragen. Dit moet altijd van te voren worden aangevraagd, zodat er gekeken kan worden of er plek is. Een andere dag betekent soms ook andere kinderen en andere leidsters. Als dit het geval is, zal er voor het kind bij het afscheid nemen extra tijd worden genomen en vragen we de ouders om even iets langer op de groep te blijven om de overgang soepeler te laten verlopen. Het kan ook voorkomen dat een kind een extra dag heeft op de andere groep, omdat de eigen stamgroep die dag vol is. Ook in dat geval wordt er met de ouder extra tijd genomen om te wennen. Als het mogelijk is wordt er, voor de extra opvang, al even met de ouder samen naar de andere groep te gaan om de andere medewerkers te ontmoeten. Door ons open deur beleid loopt dit voor de meeste kinderen soepel, omdat zij gewend zijn aan de andere groep en andere gezichten. Hoofdstuk 9 Voeding Kinderen eten en drinken om gezond te blijven en om ervan te genieten. Ze leren hun eigen behoeften en smaak kennen, en keuzes maken. Eten en drinken zijn ook een sociaal gebeuren. Baby’s hebben intiem contact met de pedagogisch medewerker die ze de fles geeft. Dreumesen en peuters ontwikkelen hun motorische vaardigheden en krijgen zelfvertrouwen als het lukt om hun broodje zelf te smeren. De basis voor een gezond voedingspatroon wordt gelegd als kinderen jong zijn. Bij De Keet proberen we de kinderen een gezond voedingspatroon mee te geven op de volgende manier: - Er zijn drie vaste momenten voor het eten en het drinken. Daarbuiten om wordt er niet gesnoept. - Tijdens de broodmaaltijd eten de kinderen eerst een broodje ‘gezond’; (smeer)worst of (smeer)kaas. Daarna mogen de kinderen zelf kiezen. Smeerworst mogen de kinderen maximaal op een boterham, net als chocopasta en hagelslag. - Kinderen eten minimaal één broodje, en maximaal drie. - Tijdens de broodmaaltijd drinken de kinderen melk of karnemelk. In overleg met ouders kan dit ook wat anders zijn. - Er wordt minimaal een keer per dag vers fruit gegeten. - Rauwkost, zoals tomaat en komkommer, worden ook regelmatig gegeven. Vanzelfsprekend hanteren wij we hygiënische codes voor het bewaren en gebruiken van voedsel. We volgen adviezen op van het Voedingscentrum. Het eten gaat vaak gepaard met veel regels, om alles soepel te laten verlopen. Soms kunnen er ook teveel regels zijn, wat de kinderen niet ten goede komt. Bij De Keet letten de pedagogisch medewerkers tijdens het eten er op: - dat goede manieren plezierig zijn voor de kinderen; -dat het fijn is om samen te eten; Pedagogisch werkplan – KDV Waarland Februari 2013

Pagina 17

-dat er ruimte is voor eigen tempo en inbreng van individuele kinderen. De baby’s hebben hun eigen schema qua voeding, dat we vasthouden van thuis. Dit geeft baby’s een gevoel van veiligheid en vertrouwdheid. Borstvoeding kan meegegeven worden, dit kan bewaard worden in de koelkast. De pedagogisch medewerkers warmen dit op in een flessenwarmer. Alle voedingsmiddelen krijgen de ouders aangeboden van De Keet. Voor de baby’s gebruiken wij Nutrilon Standaard 1 en 2 (vanaf Nutrilon 3 moeten ouders dit zelf meegeven). Brood, crackers, fruit, drinken etc. wordt ook aangeboden door De Keet. Ook de baby’s krijgen zoveel mogelijk vers fruit, wat we pureren of prakken. De smaak van vers fruit is intenser, zodat de smaakontwikkeling optimaal wordt gestimuleerd. Ook kun je de grofheid van het fruit zelf bepalen, zodat je kinderen kunt laten wennen aan grovere stukjes. Dit zorgt weer voor een goede ontwikkeling van de mondspieren. Baby’s kunnen ook een groentehap van Olvarit krijgen. Kinderen vanaf een jaar kunnen een groentehap krijgen als ze na 17.30 uur worden opgehaald. Tijdens verjaardagen mogen de kinderen trakteren. Veelal trakteren de kinderen wat lekkers om te snoepen, zoals krentjes of danoontjes. De Keet adviseert ouders om de traktatie klein te houden. Er is een groot leeftijdsverschil op de groep, baby’s kunnen nog niet snoepen, en daarnaast gaat het om het gebaar. Voor het jarige kind is het belangrijk dat hij of zij meetelt; er wordt gezongen, hij/zij staat in het middelpunt van de belangstelling; voor de andere kinderen is het leuk dat er een keer iets extra’s is, buiten de gewone dingen om. Iets kleins is voor de kinderen genoeg.

Hoofdstuk 10 Gezondheid, veiligheid en hygiëne Een gezonde, veilige en schone omgeving is voor kinderen een basis om zich te kunnen ontwikkelen. Voor ouders is het een prettig idee als zij hun kind achter laten in een ruimte die hieraan voldoet. Door een ruimte te hebben die schoon en veilig is, kan het kind veel meer zijn gang gaan. Je hoeft niet bang te zijn dat hij zich ergens aan bezeerd, of vies wordt. Je hoeft niet constant achter de kinderen aan te lopen om te kijken of het goed gaat. De Keet hanteert v.w.b. gezondheid, veiligheid en hygiëne de regels van de GGD. Elk jaar wordt er een uitgebreide risico-inventarisatie uitgevoerd. Daarnaast zorgen wij op de volgende manier dat De Keet een gezonde, veilige en schone omgeving is: - Alle ruimtes worden goed geventileerd zodat er altijd voldoende schone, frisse lucht is. Ook in de slaapkamers is een luchtventilatiesysteem. Tevens bevindt zich in de slaapkamers airconditioning, zodat de temperatuur aangepast kan worden. - Alle materialen voldoen aan de kwaliteitseisen. Als er iets stuk is, wordt het gerepareerd of weggegooid. - Er wordt dagelijks schoongemaakt door een interieurverzorgster. Zij verzorgt het ‘grote’ schoonmaakwerk, zoals stofzuigen en dweilen. De pedagogisch medewerkers maken het speelgoed schoon, de boxen, en de banken. - Alle schoonmaaktaken staan beschreven in het schoonmaakprotocol. - Ook voor de veiligheid en hygiëne maken we gebruik van protocollen. Deze protocollen kunt u opvragen bij Monique of Dicky. Individuele verzorging van het kind is belangrijk voor het welbevinden van het kind. We verschonen de kinderen op gezette tijden en vaker indien nodig. Het verschonen van een luier is vaak een prettig moment van even samen zijn met het kind. Er is dan echt individuele aandacht. Oudere kinderen vanaf een jaar of twee hebben minder individuele verzorging nodig. Zij kunnen zelf naar het toilet, wassen zelf hun handen. Pedagogisch werkplan – KDV Waarland Februari 2013

Pagina 18

Ziekte Waar veel kinderen bij elkaar zitten, kunnen besmettelijke ziektes zich gemakkelijk verspreiden. Om dit te beperken hanteren wij een hygiëneprotocol. Daar staan regels in zoals kinderen leren niezen in hun handen of elleboog, om zo verspreiding van bacteriën te voorkomen. Helaas kan verspreiding niet altijd voorkomen worden. Als een kind ziek is, raadplegen wij altijd de website van de GGD hoe te handelen. In de meeste gevallen van kinderziektes geldt, dat als de ziekte zich openbaart, het besmettingsgevaar al geweest is. Toch is het voor deze kinderen meestal prettigere om thuis te blijven, omdat een kind zich meestal wel ziek voelt. Ook als uw kind koorts heeft of diarree heeft kunnen wij uw kind niet opvangen. Als uw kind ziek wordt op het dagverblijf, bellen we altijd met de ouders om te overleggen wat het beste is om te doen.

Hoofdstuk 11 Observaties en oudergesprekken Observeren is heel belangrijk in het werk met jonge kinderen. Door te observeren kijken pedagogisch medewerkers of wat ze aanbieden werkt, waar de belangstelling van kinderen ligt en waar individuele kinderen behoefte aan hebben. Door regelmatige observaties hebben de pedagogisch medewerkers van ieder kind een beeld van zijn of haar welbevinden in de groep. Er wordt voor alle kinderen een observatielijst bijgehouden die gedurende de periode bij de opvang een aantal keer wordt ingevuld; 6 weken na plaatsing, met 1 jaar, met 2,6 jaar, met 3,2 jaar, eventueel met 3,6 jaar en met 3,9 jaar. In de observatielijst wordt gekeken naar de spraak/taal ontwikkeling, het welbevinden van het kind, ontluikend rekenen, de motorische, emotionele en sociale ontwikkeling. De observaties zijn inzichtelijk voor de ouders. Tevens zijn er een keer per jaar oudergesprekken. Ouders geven zich hiervoor vrijwillig op. In de oudergesprekken komen de overeenkomsten en verschillen tussen het gedrag thuis en in het kindercentrum aan de orde. Hierdoor krijgen de pedagogisch medewerkers en ouders een breder beeld van het kind en kunnen pedagogisch medewerkers hun handelen nog beter afstemmen op dit specifieke kind. Soms geven observaties aanleiding tot extra maatregelen. Dit gebeurt natuurlijk altijd na goedkeuring en in overleg met de ouders. Extra maatregelen kunnen bijvoorbeeld extra gesprekken met ouders zijn, of inschakeling van een externe instantie. De Keet signaleert, maar kan geen diagnoses stellen.


Pagina 19

Bijlage Literatuurlijst: Opvoeden in vertrouwen –opvoeden zonder straffen en belonen – Justine Mol Opvoeden als beroep – J.F.W. Kok Pedagogisch Kader Kindercentra 0-4 jaar – Elly Singer en Loes Kleerekoper


Pagina 20

Pedagogisch werkplan. Locatie Waarland Kinderdagverblijf. Pedagogisch werkplan KDV Waarland Februari 2013 Pagina 1

Recommend Documents