Patiëntenraad Onze Lieve Vrouwe Gasthuis

Patiëntenraad Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Jaarverslag 2013

INHOUD Voorwoord............................................................................................................................................... 3 1. Inleiding............................................................................................................................................... 4 1.1 Historie.......................................................................................................................................... 4 1.2 Waar staat de Patiëntenraad voor?................................................................................................ 4 2. Adviesfunctie ....................................................................................................................................... 4 3. Reglement en werkwijze ...................................................................................................................... 5 4. Samenstelling ...................................................................................................................................... 5 5. Ondersteuning ..................................................................................................................................... 7 6. Vergoeding .......................................................................................................................................... 7 7. Verslag werkzaamheden 2013............................................................................................................. 7 7.1 Advisering ..................................................................................................................................... 7 7.1.1 Gevraagde adviezen .............................................................................................................. 7 7.1.2 Ongevraagde adviezen......................................................................................................... 11 7.1.3 Vervolg van ingediende adviezen ......................................................................................... 12 8. Voltallige vergaderingen van de Patiëntenraad .................................................................................. 12 9. Overlegvergaderingen ....................................................................................................................... 12 9.1 Overleg met Raad van Bestuur .................................................................................................... 12 9.2 Overlegvergaderingen met Raad van Bestuur en Raad van Toezicht ........................................... 13 10. Interne contacten met raden, besturen, medewerkers en vrijwilligers van het OLVG......................... 13 10.1 Raad van Toezicht..................................................................................................................... 13 10.2 Raad van Bestuur Sint Lucas Andreas Ziekenhuis ..................................................................... 13 10.3 Ondernemingsraad .................................................................................................................... 14 10.4 Bestuur Medisch Staf................................................................................................................. 14 10.5 Apotheek ................................................................................................................................... 14 10.6 Concernstaf ............................................................................................................................... 14 10.7 Afdeling Communicatie en Patiëntenvoorlichting ........................................................................ 15 10.8 Directoraat Services .................................................................................................................. 15 10.9 Human Resources (HR)............................................................................................................. 15 10.10 Klachtencommissie.................................................................................................................. 15 10.11 Klachtenfunctionarissen........................................................................................................... 16 10.12 Gynaecologie / Verloskunde .................................................................................................... 16 10.13 Interne geneeskunde ............................................................................................................... 16 10.14 Achtergrondinformatie ten behoeve van adviesaanvragen ....................................................... 16 10.15 Overige door de Patiëntenraad bijgewoonde bijeenkomsten en gesprekken............................. 16 Internet.............................................................................................................................................. 17 11. Externe contacten............................................................................................................................ 17 12. Beleidsplan 2011- 2015 ................................................................................................................... 17 13. Werkgroepen ................................................................................................................................... 18 14.1 Werkgroep Achterbanraadpleging.............................................................................................. 18

JAARVERSLAG 2013 Patiëntenraad – vastgesteld door de Patiëntenraad d.d. juli 2014

1

14.1.1 Patiëntenpanel ................................................................................................................... 18 14.1.2 Klachten ............................................................................................................................. 19 14.2 Werkgroep Communicatie.......................................................................................................... 19 14.3 Werkgroep Financiën en Strategisch Beleid............................................................................... 19 14.4 Werkgroep Huisvesting, voeding en logistiek ............................................................................. 20 14.5 Werkgroep Kwaliteit en Patiëntveiligheid.................................................................................... 20 Tot slot .................................................................................................................................................. 21


2

Voorwoord

Het jaar 2013 stond vooral in het teken van de bestuurlijke fusie met het Sint Lucas Andreas ziekenhuis per 1 maart. Niet direct merkbaar voor de patiënten van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis maar daar komt de komende jaren verandering in. Bovendien zullen maatschappelijke en politieke ontwikkelingen voor veranderingen zorgen. Hoe de Patiëntenraad daarop inspeelt en hoe de raad zich heeft ingezet voor de algemene belangen van patiënten is af te leiden uit het beleid, de activiteiten en de resultaten in 2013. Voorop staat dat de zorg die de patiënt in het OLVG krijgt, van hoge kwaliteit en veilig moet zijn. Dat is steeds het uitgangspunt van de Patiëntenraad bij het geven van adviezen aan de leiding van het ziekenhuis. Die adviezen kunnen op verzoek van de Raad van Bestuur of op eigen initiatief worden gegeven over onderwerpen die voor patiënten van algemeen belang zijn. In 2013 zijn in totaal zeventien adviezen verstrekt aan de Raad van Bestuur. Velen hebben in 2013 geholpen om mee te werken aan onze adviestaak ter verbetering van het beleid in het OLVG. We zijn de betrokkenen daarvoor dank verschuldigd. Dit geldt vooral voor de patiënten uit het patiëntenpanel die ons zinvolle suggesties doorgaven en voor de medewerkers van het OLVG die we raadpleegden. Niet terug te vinden in het jaarverslag over 2013 zijn de verwachte veranderingen in de samenstelling van de Patiëntenraad in 2014. Vooruitlopend daarop hebben eind 2013 sollicitatiegesprekken plaatsgevonden waaruit drie nieuwe leden zijn geselecteerd die in 2014 zijn aangesteld. Hettie Pott-Buter Voorzitter Patiëntenraad OLVG.


3

1. Inleiding

1.1 Historie In 2004 is door de Raad van Bestuur van het OLVG de Cliëntenraad OLVG ingesteld. In 2005 is de naam Cliëntenraad OLVG op verzoek van de raad zelf veranderd in Patiëntenraad OLVG. Bestaansrecht en wettelijke bevoegdheden van cliëntenraden zijn geregeld in de ‘Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen 1996’ (WMCZ). De leden van de Patiëntenraad zijn niet in dienst van het ziekenhuis. Zij nemen een onafhankelijke positie in en zijn zo in staat de wettelijke bevoegdheden uit te voeren.

1.2 Waar staat de Patiëntenraad voor? De Patiëntenraad komt op voor de gemeenschappelijke belangen van de patiënten van het OLVG. Kwaliteit en veiligheid van de medische- en verpleegkundige zorg staan voorop. Daarnaast krijgen bejegening, voeding, huisvesting en het financiële beleid extra aandacht. De Patiëntenraad ondersteunt het streven van het OLVG om een toonaangevend en gastvrij ziekenhuis te zijn. Het beleid van de overheid op het gebied van de ziekenhuiszorg en de maatschappelijke ontwikkelingen die van belang zijn voor het OLVG als Amsterdams binnenstadsziekenhuis wordt door de raad gevolgd. De samenleving verandert voortdurend. Het is belangrijk dat ziekenhuizen daarop inspelen. Mensen zijn bijvoorbeeld meer gewend geraakt aan comfort en variatie in voeding. Zij verwachten dat ook in ziekenhuizen. Ook maken steeds meer patiënten gebruik van internet en andere media voor het verkrijgen van informatie op het gebied van gezondheidszorg. Patiënten verschillen van elkaar. Zo zijn er onder meer ouderen en jongeren, validen en minder validen, patiënten met een eenmalige zorgbehoefte en patiënten die complexe en langdurige zorg nodig hebben. Het is een uitdaging om met de verschillende groepen patiënten rekening te houden. De Patiëntenraad probeert zich zoveel mogelijk op de hoogte te stellen van de mening van patiënten bij de adviezen aan de Raad van Bestuur. Enkele malen per jaar wordt door middel van een digitaal patiëntenpanel rechtstreeks aan de patiënten de mening over een bepaald onderwerp gevraagd.

2. Adviesfunctie Het adviesrecht is bij wet geregeld. De Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (WMCZ) geeft een cliëntenraad – in het OLVG Patiëntenraad genoemd – van een instelling het recht voorstellen te doen over alle onderwerpen die voor patiënten van belang zijn. De raad geeft gevraagd en ongevraagd advies. Over bepaalde onderwerpen moet de Patiëntenraad altijd worden geraadpleegd. Dit wordt verzwaard


4

adviesrecht genoemd. Wanneer het OLVG bij zijn besluit waarvoor het verzwaard adviesrecht geldt, afwijkt van het advies van de Patiëntenraad kan dit besluit worden voorgelegd aan een commissie van vertrouwenslieden. Deze commissie toetst of een besluit zorgvuldig is genomen en kan een besluit laten intrekken of aanpassen. Voert het OLVG een besluit waarvoor verzwaard adviesrecht bestaat uit zonder advies te vragen, dan kan dit besluit onder bepaalde voorwaarden door de Patiëntenraad nietig worden verklaard. In de WMCZ is geregeld dat de Patiëntenraad over de volgende onderwerpen in de gelegenheid wordt gesteld advies uit te brengen: •

een wijziging van de doelstelling of grondslag van de instelling;

•

samenwerking of fusie met andere organisaties;

•

belangrijke wijziging in de organisatie, inkrimping of uitbreiding van werkzaamheden;

•

(gedeeltelijke) opheffing, verhuizing, ingrijpende verbouwing of nieuwbouw;

•

het benoemen van een lid van de Raad van Toezicht en leden van de Raad van Bestuur;

•

de begroting en de jaarrekening;

•

het algemeen toelatingsbeleid van patiënten en de beëindiging van de zorgverlening.

De Patiëntenraad heeft verzwaard adviesrecht over de onderwerpen: •

het algemeen beleid op het gebied van voeding, veiligheid, de gezondheid, de hygiëne, de geestelijke verzorging of maatschappelijke bijstand en de recreatiemogelijkheden en ontspanningsactiviteiten voor patiënten;

•

de systematische bewaking, beheersing of verbetering van de kwaliteit van de te verlenen zorg;

•

het aanpassen van een regeling over de behandeling van klachten van patiënten en het benoemen van personen die klachten behandelen.

3. Reglement en werkwijze In het Huishoudelijk Reglement beschrijft de Patiëntenraad zijn werkwijze.

4. Samenstelling De Patiëntenraad bestaat uit zeven leden, inclusief de voorzitter. De leden worden benoemd door de Patiëntenraad. De benoeming van de voorzitter vindt plaats in overleg met de Raad van Bestuur. De Patiëntenraad bestaat uit patiënten of familie van patiënten die met regelmaat gebruik maken van de


5

dienstverlening van het OLVG en een huisarts die komt uit het verzorgingsgebied van en samenwerkt met het OLVG. De samenstelling van de Patiëntenraad in 2013 was als volgt:

mevrouw dr. H.A. (Hettie) Pott-Buter,

mevrouw mr. G.M.M. (Gonny) Hendriksen-

voorzitter vanaf 1 april 2006

Neijssen, lid vanaf 1 september 2012 Vicevoorzitter vanaf 1 augustus 2013

de heer B.W.M. (Bernd) Arents

mevrouw drs. M. (Myra) Nods

lid vanaf 1 januari 2011

lid vanaf 1 december 2010

de heer F. (Frank) Tas

de heer M.B. (Ben) Ziepzeerder

lid vanaf 1 september 2012

lid vanaf 15 april 2009


6

mevrouw drs. H.J.H. (Jet) Mellink lid vanaf 15 december 2007 tot 1 december 2013 vicevoorzitter vanaf 1 september 2009 tot 1 augustus 2013

5. Ondersteuning Mevrouw mr. Y.M. (Yvonne) van Roon is in september 2006 door de Raad van Bestuur benoemd als ambtelijk secretaris van de Patiëntenraad. Zij ondersteunt de Patiëntenraad inhoudelijk en secretarieel.

6. Vergoeding De leden van de Patiëntenraad ontvangen een vaste vergoeding. Daarnaast is budget beschikbaar voor onder andere het raadplegen van externe deskundigen, zaalhuur, de aanschaf van literatuur en het lidmaatschap van het LSR, Landelijk Steunpunt (Mede)zeggenschap.

7. Verslag werkzaamheden 2013 7.1 Advisering 7.1.1 Gevraagde adviezen De Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht hebben de Patiëntenraad de volgende besluiten voor advies voorgelegd: •

Het voornemen tot verkoop locatie Prinsengracht Vanuit financieel oogpunt ondersteunt de Patiëntenraad het plan om het pand van de locatie Prinsengracht te verkopen. De raad vindt het echter belangrijk dat de medische dienstverlening die


7

tot dat moment op de locatie PG wordt geboden, wordt voortgezet. De Patiëntenraad heeft zijn advies opgeschort tot het moment waarop er een plan gereed is waarin staat vermeld waar de medisch inhoudelijke zorgfuncties worden gevestigd. Naar de mening van de Patiëntenraad kan er alleen een goed advies worden verstrekt over het geheel: de verkoop van de locatie Prinsengracht en de herhuisvesting van de medische zorgfuncties. •

Het voornemen tot opheffing van de Zorgmobiel De Patiëntenraad heeft de Raad van Bestuur een aantal vragen gesteld om een duidelijk beeld te krijgen wat de gevolgen van de opheffing van Zorgmobiel voor de patiënten zijn. Nadat uit de antwoorden duidelijk is geworden dat er geen nadelige gevolgen zijn voor de kwaliteit van zorg bij de opheffing van Zorgmobiel heeft de Patiëntenraad een positief advies uitgebracht. Wel vindt de Patiëntenraad het jammer dat dit innovatieve zorgconcept verdwijnt.

•

Het voornemen tot de aanschaf van een Ziekenhuis Informatie Systeem / Elektronisch Patiënten Dossier (ZIS/EPD) De Patiëntenraad heeft meerdere informatieve overleggen over de aanschaf van een ZIS/EPD bijgewoond. Duidelijk is geworden dat het huidige ZIS/EPD aan vervanging toe is. Uit de samenwerkings- en fusieplannen met het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis (SLAZ) vloeit logisch voort dat voor de vervanging van het huidige ZIS/EPD voor Epic wordt gekozen. Epic is namelijk het systeem dat al in het SLAZ wordt gebruikt en dan kunnen patiëntengegevens goed worden uitgewisseld. De Patiëntenraad heeft een positief advies uitgebracht onder de voorwaarden dat: - Zolang er nog geen juridische fusie is van OLVG en SLAZ er duidelijkheid bestaat over het eigenaarschap van het medisch dossier (en alle consequenties daarvan) voordat er één medisch dossier van het OLVG in Epic wordt opgenomen. - De continuïteit en veiligheid van de patiëntenzorg tijdens de overgang naar Epic zijn gegarandeerd. Daarnaast vraagt de Patiëntenraad aandacht voor het goed in kaart brengen van de risico’s van het overgaan op Epic op financieel en technisch gebied.

•

Het voornemen tot de oprichting van een gezamenlijk Oncologisch Centrum voor OLVG, SLAZ en BovenIJ Het doel van de samenwerking, het verbeteren van de kwaliteit en de effectiviteit van de oncologische zorg binnen Amsterdam, wordt door de Patiëntenraad onderschreven. Er is een model voorgelegd waarbij schaalvoordelen en optimale kennisdeling in de hand worden gewerkt en voor de patiënt geldt: ‘Behandeling dichtbij als het kan, behandeling iets verder als dat beter is voor de uitkomst’. De kwaliteit en de veiligheid van de zorg moeten naar de mening van de Patiëntenraad voorop staan. Dit moet ook goed worden gemeten met behulp van kwaliteitsregistraties als bijvoorbeeld het systeem van de Value Based Healthcare. De Patiëntenraad heeft een positief advies gegeven met de volgende aandachtspunten bij de verdere


8

uitwerking van het plan: -

Gebruik binnen het centrum het principe van Value Based Healthcare.

-

Registreer bij de kwaliteitsuitkomstmaten ook de uitkomstmaten van de patiënt.

-

Regel dat de facilitaire ondersteuning voor ondermeer de uitwisseling van patiëntengegevens op alle locaties goed is.

-

Stel de zorgpaden in overleg met alle belanghebbenden op.

-

Regel de communicatie over het doel, de organisatie en de werkwijze voor alle betrokkenen (verwijzer, patiënten, tertiaire centra en andere eerstelijns functies) goed.

De Raad van Bestuur heeft de Patiëntenraad uitgebreid bericht voor deze punten aandacht te hebben en ook hoe zij deze ter hand gaan nemen. •

Het voornemen om de pilot galblaasoperatie in het BovenIJ ziekenhuis om te zetten in een structurele manier van samenwerken De maatschappen/vakgroepen van chirurgie van het OLVG, het SLAZ en het BovenIJ ziekenhuis zijn in 2012 gefuseerd tot de Chirurgen Maatschap Amsterdam (CMA). Het doel van deze samenwerking is om onder meer in te kunnen spelen op de veranderende markt van verregaande concentratie en spreiding van zorg. Daarbij komen kwalitatieve aspecten (zoals het voldoen aan volumenormen) en commerciële aspecten (zoals het weerstand bieden aan de toenemende concurrentie van Zelfstandige Behandel Centra) samen. De Patiëntenraad heeft een positief advies gegeven met de volgende aandachtspunten bij de verdere uitwerking van het plan: -

Regel op korte termijn de gegevensoverdracht van patiënten adequaat.

-

Pas de communicatiemiddelen aan, aan de nieuwe manier van werken en breng de verwijzers van de nieuwe werkwijze op de hoogte.

De Raad van Bestuur heeft de Patiëntenraad uitgebreid geantwoord aan deze punten aandacht te zullen besteden en ook hoe het bestuur deze punten ter hand wil nemen. Tevens is aan de Patiëntenraad de garantie gegeven dat deze samenwerking de kwaliteit van de galblaasoperaties in het OLVG niet nadelig beïnvloedt omdat het dezelfde operateurs zijn die de acute en complexe en de gewone galblaasverwijderingen uitvoeren, maar dan op verschillende locaties. •

Het voornemen om een nieuwe Klachtenregeling patiënten OLVG in te stellen De Patiëntenraad vindt de nieuwe ‘Klachtenregeling patiënten OLVG’ een grote verbetering ten opzichte van de oude regeling. De klachtenbemiddeling door de klachtenfunctionaris en de behandeling van klachten door de klachtencommissie zijn hierin duidelijk gescheiden. Naar aanleiding van de voorgelegde tekst had de Patiëntenraad een aantal tekstuele en inhoudelijke opmerkingen. Deze opmerkingen hebben geleid tot een bijgestelde adviesaanvraag in 2014. In het verslag over 2014 zal dit advies worden vermeld.

•

Lopende het jaar 2013 werd afzonderlijk om advies gevraagd ten aanzien van het voornemen om de volgende personen te herbenoemen tot lid van de Raad van Toezicht van het Sint Lucas


9

Andreas Ziekenhuis (SLAZ) en de Gemeenschappelijke Raad OLVG-SLAZ -

Mevrouw prof.dr. C.A.F.M. Bruijnzeel-Koomen;

-

De heer F.A. Schreve als voorzitter Raad van Toezicht SLAZ / vicevoorzitter Gemeenschappelijke Raad OLVG-SLAZ.

De Patiëntenraad heeft ten aanzien van de benoeming van mevrouw Bruijnzeel-Koomen positief geadviseerd. Dit op basis van bekendheid binnen de Patiëntenraad met haar inzet op het gebied van de kwaliteit van zorg en het behartigen van belangen van patiënten. Bij de herbenoeming van de heer Schreve heeft de raad zich terughoudend opgesteld en aangesloten bij de adviezen van de andere medezeggenschapsraden en geen bezwaar gezien in de benoeming. •

Lopende het jaar 2013 werd afzonderlijk om advies gevraagd ten aanzien van het voornemen om de volgende personen te (her)benoemen tot lid van de Raad van Toezicht van het OLVG en de Gemeenschappelijke Raad OLVG-SLAZ - Mevrouw C. Gorter RA; - De heer drs. P. Wilson als voorzitter van beide raden; - De heer drs. D. del Canho; - De heer mr. R.J. Schimmelpenninck. Voorafgaand aan de werving van een nieuw lid Raad van Toezicht heeft de Patiëntenraad kennis kunnen nemen van de profielschets. De leden van de Patiëntenraad kenden de eerste twee genoemden van de voorgedragen leden. Met de twee onbekende voorgedragen leden hebben zij een kennismakingsgesprek gehad. Daarbij heeft de Patiëntenraad gelet op: -

Het hebben van aantoonbare bestuurlijke ervaring in de gezondheidszorg of de overheid in complexe situaties dan wel bereid zijn om zich in de gezondheidszorg te verdiepen.

-

Het patiënt - en klantgericht denken met de focus op kwaliteit en veiligheid.

-

Het hebben van inzicht in de risico’s die de komende jaren op de ziekenhuissector afkomen en in het bijzonder bij het fusieproces van OLVG en SLAZ.

-

Het kritisch constructief terzijde kunnen staan van de Raad van Bestuur als klankbord en sparringpartner.

-

Het bekend zijn met de verantwoordelijkheden van de diverse gremia met inachtneming van de beginselen van Good Corporate Governance.

Op alle voorgenomen benoemingen heeft de Patiëntenraad een positief advies uitgebracht. •

Lopende het jaar 2013 werd afzonderlijk om advies gevraagd ten aanzien van het voornemen om de volgende personen te benoemen tot lid van de Klachtencommissie OLVG - Mevrouw Y.J. Blees, afdelingsleider verpleegafdeling; - De heer J. Peringa, radioloog; - De heer dr. P.H.J. Frissen, internist. Na afzonderlijke gesprekken met de betrokken personen heeft de Patiëntenraad op de voorgenomen


10

benoemingen een positief advies uitgebracht. Daarbij heeft de Patiëntenraad bij de voorgedragen leden gelet op: -

De objectiviteit.

-

Het oog hebben voor de belangen van patiënten en de belangen van de hulpverleners.

-

De bereidheid om afgegeven signalen van patiënten te vertalen naar acties om de kwaliteit van zorgverlening te verbeteren.

-

Het tot stand kunnen brengen van een door alle partijen gedragen oordeel.

7.1.2 Ongevraagde adviezen Naast de gevraagde adviezen heeft de Patiëntenraad ongevraagde adviezen gegeven. Het betreffen praktische aandachtspunten voor het ziekenhuis waarmee de patiënttevredenheid kan worden verhoogd. Voor patiënten is het bovendien belangrijk dat de financiën van het ziekenhuis goed op orde zijn. De Patiëntenraad gaf daarom diverse adviezen betreffende de financiën op basis van de beschikbare financiële verslaglegging. •

Advies op basis van de resultaten panelmeting ‘Wachten in het OLVG, locatie Oosterpark’ 2012 De panelmeting liet zien dat er nog veel te verbeteren valt om het wachten minder onaangenaam te maken. De panelleden vinden het belangrijk dat naast goede voorzieningen in de wachtruimten, er goed wordt gecommuniceerd over de reden waarom en hoelang men moet wachten. De Patiëntenraad is van mening dat het OLVG moet streven naar een klantvriendelijke ontvangst met een duidelijk wachtsysteem en meer privacy. Om dit te bereiken heeft de Patiëntenraad op basis van de uitkomsten van de panelmeting het volgende advies gegeven: -

Vermeld bij aanmelding bij de balie direct hoelang men moet wachten en bij voorkeur met de reden waarom.

-

Verstrek duidelijk en eenduidig elektronische informatie over de actuele wachttijden.

-

Onderzoek de mogelijkheden van wachtsystemen die flexibiliteit bieden aan patiënten die lang moeten wachten.

-

Benoem bij telefonische afspraken zo exact mogelijk het tijdstip waarop de patiënt zal worden gebeld.

-

Maak de wachtruimten uniform en richt deze in naar ‘best practice’ ten aanzien van gastvrijheid.

-

Het verdient aanbeveling om één iemand verantwoordelijk te stellen voor de coördinatie van alle wachtruimtes.

•

Overweeg een herindeling van de aanwezige specialismen per poliplein.

Advies ten aanzien van het keurmerk Seniorvriendelijke Ziekenhuizen en beleid Ouderengeneeskunde


11

De patiënten van het OLVG zullen als gevolg van de demografische ontwikkelingen steeds meer uit senioren bestaan. Daarbij is het beleid van de overheid steeds meer gericht op zelfredzaamheid. Het zou naar de mening van de Patiëntenraad een goede zaak zijn wanneer het OLVG nastreeft om het kwaliteitskeurmerk Seniorvriendelijk Ziekenhuis te verkrijgen. Het kwaliteitskeurmerk wordt beoordeeld op 15 kwaliteitscriteria ten aanzien van hoe de organisatie van zorg en de inrichting en toegankelijkheid van het ziekenhuis is afgestemd op ouderen. De Patiëntenraad heeft de Raad van Bestuur geadviseerd om bij zijn beleid extra aandacht te hebben voor de zorg voor ouderen in het OLVG en op projectmatige wijze te werken aan het voldoen aan de criteria voor het verkrijgen van het Keurmerk Seniorvriendelijk Ziekenhuis. •

Opmerkingen, kanttekeningen en aanbevelingen bij de financiële rapportages en begroting OLVG Conform het wettelijk adviesrecht en het belang voor patiënten van een gezonde financieel economische positie van het OLVG, geeft de Patiëntenraad jaarlijks zijn mening over de begroting en andere ter beschikking gestelde financiële rapportages.

7.1.3 Vervolg van ingediende adviezen Het vervolg van de gegeven adviezen staat regelmatig op de agenda van het overleg met de Raad van Bestuur. Alle adviezen zijn in meer of mindere mate verwerkt in de beleidsmaatregelen, zij het soms met enige vertraging. Ten aanzien van het ongevraagde advies op basis van de resultaten panelmeting ‘Wachten in het OLVG, locatie Oosterpark 2012’ heeft dit geleid tot nader onderzoek door de dienst Facilitaire zaken. Daaruit voortkomend is gestart met het aanpassen van de voorzieningen op de poliklinieken en loopt er een onderzoek met een wachtsysteem dat flexibiliteit aan de patiënt biedt.

8. Voltallige vergaderingen van de Patiëntenraad De Patiëntenraad is in 2013 tien keer in vergadering bijeen geweest. Regelmatig zijn in de vergaderingen medewerkers van het OLVG uitgenodigd om een toelichting te geven op bestaande of nieuwe projecten.

9. Overlegvergaderingen 9.1 Overleg met Raad van Bestuur In 2013 heeft vier maal een overleg plaatsgevonden tussen een lid Raad van Bestuur, de voorzitter en een lid van de Patiëntenraad. Dit staat bekend als het ‘klein overleg’. Vanuit de Raad van Bestuur heeft de heer drs. P.E. van der Meer aan dit overleg deelgenomen.


12

Als regel heeft de secretaris van de Raad van Bestuur het overleg bijgewoond, evenals de ambtelijk secretaris van de Patiëntenraad. De verslagen van deze vergaderingen werden gemaakt door de ambtelijk secretaris van de Patiëntenraad en aan de Raad van Bestuur en de Patiëntenraad verstrekt. Daarnaast zijn de heer Van der Meer en de secretaris van de Raad van Bestuur vier keer aanwezig geweest gedurende het eerste uur van de voltallige vergadering van de Patiëntenraad.

9.2 Overlegvergaderingen met Raad van Bestuur en Raad van Toezicht De voltallige Patiëntenraad heeft in 2013 drie keer een Groot Overlegvergadering met leden van de Raad van Bestuur gehad, waarbij een lid van de Raad van Toezicht en de voorzitter van de Ondernemingsraad als toehoorder waren uitgenodigd. Tijdens de vergaderingen wordt relevante en actuele informatie uitgewisseld en toegelicht. In de loop van het jaar wordt de Patiëntenraad regelmatig telefonisch en schriftelijk geïnformeerd onder meer door middel van de agenda en de besluitenlijst van de vergaderingen van de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht.

10. Interne contacten met raden, besturen, medewerkers en vrijwilligers van het OLVG De Patiëntenraad heeft in 2013 met de hierna genoemde raden en afdelingen de volgende bijeenkomsten bijgewoond en gesprekken gevoerd.

10.1 Raad van Toezicht Een afvaardiging van de Patiëntenraad heeft samen met de dagelijkse besturen van de Ondernemingsraad en het bestuur Medische Staf een overleg gehad met de voltallige Raad van Toezicht waarbij ook de Raad van Bestuur aanwezig was. Daarnaast heeft de voorzitter van de Raad van Toezicht, in het kader van de nieuwe benoemingen in de Raad van Toezicht, een gesprek gehad met een delegatie van de Patiëntenraad. Kennismakingsgesprekken hebben plaatsgevonden met de in 2013 benoemde leden Raad van Toezicht, de heer drs. D. del Canho en de heer mr. R.J. Schimmelpenninck.

10.2 Raad van Bestuur Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Op 1 maart 2013 vond de bestuurlijke fusie plaats tussen de raden van bestuur van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis (SLAZ). Voorafgaand aan de bestuurlijke fusie vond er een kennismakingsgesprek plaats met de raad van bestuur van het SLAZ en een delegatie van de Patiëntenraad.


13

10.3 Ondernemingsraad Een afvaardiging van de Patiëntenraad heeft twee keer een informeel overleg gehad met een afvaardiging van de Ondernemingsraad. Met de Ondernemingsraad werd gezamenlijk deelgenomen aan een cursus Financiën. Daarnaast werden de voorzitters van beide raden over en weer uitgenodigd om aanwezig te zijn bij de overlegvergaderingen met de Raad van Bestuur. Van deze uitnodiging werd van beide kanten gebruik gemaakt. Verder is contact onderhouden over adviesaanvragen en andere zaken met gemeenschappelijke raakvlakken. Zo nam een delegatie van de Patiëntenraad op uitnodiging deel aan de verschillende overleggen over de aanschaf van een Ziekenhuis Informatie Systeem / Elektronisch Patiënten Dossier (ZIS/EPD).

10.4 Bestuur Medisch Staf In 2013 vond een kennismakingsgesprek plaats met het nieuwe dagelijks bestuur van de Medische Staf en het dagelijks bestuur van de Patiëntenraad. Daarnaast is er incidenteel contact geweest over gezamenlijk ontvangen adviesaanvragen.

10.5 Apotheek Mevrouw drs. C.A. van Zantvoort, apotheker, en mevrouw drs. K.B. Gombert, ziekenhuisapotheker, verzorgden een presentatie in de vergadering van de Patiëntenraad. Dit om de raad bij te praten over de ervaringen met de poliklinische apotheek van het OLVG die sinds 25 maart 2013 was geopend en de voortgang ten aanzien van de thema’s medicatieveiligheid. Daarbij werd tevens de stand van zaken aangegeven van de actiepunten uit het advies op basis van de resultaten panelmeting medicatie 2011 die de Apotheek ter hand heeft genomen.

10.6 Concernstaf Bij de heer Bernd Arents, mevrouw Gonny Hendriksen-Neijssen en mevrouw Yvonne van Roon werd een auditgesprek afgenomen door een auditor van het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ) voor de NIAZ-accreditatie van het OLVG. NIAZ-accreditatie is een vorm van externe verantwoording. Het omvat de erkenning dat een kwaliteitssysteem voldoet aan vooraf vastgelegde normen. Deze toetsing vindt plaats door een onafhankelijke organisatie. Het proces van de accreditatie werd begeleid door medewerkers van de Concernstaf. Voorafgaand was er dan ook een toelichtingsgesprek en een informatiebijeenkomst. Met mevrouw A.L. Haverhals, manager Concernstaf, en mevrouw drs. Y.H. Linders, senior adviseur Kwaliteit en Veiligheid, is overleg geweest over de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)-indicatoren en Veiligheidsmanagementsysteem (VMS) thema’s.


14

10.7 Afdeling Communicatie en Patiëntenvoorlichting Met de medewerkers van Communicatie en Patiëntenvoorlichting vonden regelmatig gesprekken plaats. Die gesprekken gingen ondermeer over: •

het benutten van de communicatiemiddelen van het OLVG voor het publiceren van informatie over en van de Patiëntenraad;

•

het beleid ten aanzien van patiëntenfolders;

•

informatie over voorlichtingsprojecten;

•

digitale community.

Daarnaast hecht de Patiëntenraad veel waarde aan het verkrijgen van de informatie uit de door patiënten afgegeven signalen bij het Voorlichtingscentrum. Hiervoor heeft de raad regelmatig informeel contact met de medewerkers van het Voorlichtingscentrum. Op uitnodiging van het Voorlichtingscentrum opende Hettie PottButer de patiënteninformatiemarkt ‘Begrijp je lijf’. Met de informatiemarkt die samen met de Stichting Lezen en Schrijven werd georganiseerd, wilde men patiënten van het OLVG op een laagdrempelige manier informatie geven over ondermeer de werking van het menselijk lichaam.

10.8 Directoraat Services Over voeding was er contact met de heer I. Beek, manager patiëntenvoeding a.i. Met mevrouw J.E.A. van der Putten, manager Facilitaire Diensten, en mevrouw A.R. Coers, manager Patiëntenservices, vond er overleg plaats over OLLIE, het systeem voor patiëntentelefoon en –televisie, radio en internet.

10.9 Human Resources (HR) Mevrouw P.T.H.H. Ketelaars, HR-beleidsadviseur, gaf in de vergadering van de Patiëntenraad een presentatie over Leiderschap & Management Development.

10.10 Klachtencommissie Met een afvaardiging van de Klachtencommissie werd het jaarverslag Klachten 2012 besproken waarbij een toelichting werd gegeven op de werkwijze van de Klachtencommissie en hun bevindingen. Tevens werd over de nieuwe concept Klachtenregeling voor patiënten gesproken.


15

10.11 Klachtenfunctionarissen Regelmatig is er informeel contact met de klachtenfunctionarissen over de signalen die zij vernemen bij de bemiddeling van klachten van patiënten van het OLVG. Tevens vond er een gesprek plaats naar aanleiding van het jaarverslag Klachten 2012.

10.12 Gynaecologie / Verloskunde Mevrouw J.M. Courlander-Boomgaardt, waarnemend bedrijfsleider Gynaecologie / Verloskunde gaf aan een afvaardiging van de Patiëntenraad een rondleiding door het ‘Anna Paviljoen’, het nieuwe moeder en kindcentrum.

10.13 Interne geneeskunde Met mw. drs. S.J.M. de Jong, internist en geriater, vond een gesprek plaats over de organisatie van de ouderengeneeskunde in het OLVG en het nog niet door het OLVG voldoen aan het keurmerk Seniorvriendelijk ziekenhuis.

10.14 Achtergrondinformatie ten behoeve van adviesaanvragen Samen met de Ondernemingsraad kreeg de Patiëntenraad van de Raad van Bestuur en de heer J. Beltman, controller Planning en Control, een toelichting op de aanschaf van een Ziekenhuis Informatie Systeem / Elektronisch Patiënten Dossier (ZIS/EPD) waarna zij de vragen en opmerkingen van de leden van de Patiëntenraad beantwoordden. Dit om de adviesaanvraag over het voorgenomen besluit tot aanschaf van een ZIS/EPD goed te kunnen beoordelen.

10.15 Overige door de Patiëntenraad bijgewoonde bijeenkomsten en gesprekken: 7 januari 2013

Nieuwjaarstoespraak Raad van Bestuur.

15 april 2013

Bijwonen 25-jarig jubileum dialysepatiënt.

25 april 2013

Bijwonen afscheidsreceptie mevrouw S. Moederzoon, voorzitter Ondernemingsraad.

30 mei 2013

Bijwonen afscheidsreceptie de heer M. Suijkens, manager Human Resources.

12 juni 2013

Bijwonen 1 Strategiedag.

20 juni 2013

Bijwonen IGZ-congres ‘De rol van de patiënt bij patiëntenveiligheid’.

21 juni 2013

Bijwonen Skipr Congres 2013: e-health, innovatie en bedrijfsvoering.

11 oktober 2013

Bijwonen studiedag e-Health.

1 november 2013

Bijwonen cursus voorzitten van de LSR.

4 november 2013

Gesprek met de heer J. Krijgsman, consultant Nictiz, over e-Health.

e

e

26 november 2013 Bijwonen 2 Strategiedag.


16

28 november 2013 Bijwonen cursus ‘De Cliëntenraad een gesprekspartner met kennis van zaken’. 3 december 2013

Gesprek met de heer S. Wijers, beoogd voorzitter symposium Patiëntenraad maart 2014.

12 december 2013 Bijwonen studiedag “In- en externe communicatie & Social Media als instrument, Voor (centrale) cliëntenraden en Ambtelijk secretarissen/CR-Ondersteuners’.

Internet Informatie over de Patiëntenraad is te vinden op de website van het OLVG: http://www.olvg.nl/over_het_olvg/patientenraad

11. Externe contacten De Patiëntenraad is aangesloten bij het LSR, landelijk steunpunt (mede)zeggenschap (website: www.hetlsr.nl) en de Vereniging Cliëntenbelang Amsterdam. De ambtelijk secretaris woonde op 21 maart 2013 de Netwerkbijeenkomst ambtelijk secretarissen cliëntenraden van het LSR bij. Een aantal leden heeft op 23 mei 2013 deelgenomen aan de regionale bijeenkomst voor cliëntenraden uit de curatieve sector in het Medisch Centrum Alkmaar en op 11 oktober 2013 aan de bijeenkomst over eHealth in het Zaans Medisch Centrum. De voorzitter en vicevoorzitter volgden de LSR cursus ‘Voorzitten’ op 1 november 2013. De vicevoorzitter volgde op 28 november 2013 de cursus van het LSR in samenwerking met de NVZ: ‘De Cliëntenraad een gesprekspartner met kennis van zaken’. Regelmatig zijn bij de Vereniging Cliëntenbelang Amsterdam de algemene ledenvergaderingen en de vergaderingen van de sector Chronisch Zieken bijgewoond. Gezien de bestuurlijke fusie en de op handen zijnde juridische fusie tussen het OLVG en het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis (SLAZ) zijn de contacten met de cliëntenraad van het SLAZ geïntensiveerd en vonden overleggen plaats op 9 april 2013 en 3 december 2013 waarbij ervaringen werden uitgewisseld.

12. Beleidsplan 2011- 2015 Het Beleidsplan 2011-2015 is in 2010 vastgesteld, begin 2014 opnieuw geëvalueerd en is als afzonderlijk document te vinden op de website van het OLVG via de volgende link: http://www.olvg.nl/over_het_olvg/patientenraad/jaarverslag_en_werkplan


17

13. Werkgroepen 14.1 Werkgroep Achterbanraadpleging Leden: Gonny Hendriksen, Jet Mellink, Myra Nods en Frank Tas Eerst verantwoordelijk: Jet Mellink (tot 27 augustus 2013) en Gonny Hendriksen (vanaf 27 augustus 2013) Wil de Patiëntenraad zijn doelstelling en taken naar behoren kunnen uitoefenen dan is het noodzakelijk dat de raad weet wat er leeft onder zijn achterban. In dat kader: -

Raadpleegde de raad zijn patiëntenpanel;

-

Besteedde hij uitvoerig aandacht aan de klachtenprocedure en -verslaglegging.

14.1.1 Patiëntenpanel Eindverantwoordelijk: Jet Mellink (tot 27 augustus 2013) en Gonny Hendriksen (vanaf 27 augustus 2013) Begin 2010 is de Patiëntenraad gestart met een patiëntenpanel. Met dit panel beschikt de Patiëntenraad over een onderzoeksinstrument waarmee hij zijn achterban snel en regelmatig kan raadplegen. Het OLVG-patiëntenpanel is een digitaal panel dat via internet wordt ondervraagd. De onderzoekspopulatie bestaat uit patiënten en ex-patiënten. In de maanden november - december 2012 is een panelmeting gewijd aan het onderwerp ‘Wachten in het OLVG, locatie Oosterpark’. Via deze meting is nagegaan hoe OLVG-patiënten het wachten bij de poliklinieken ervaren. Daarbij zijn ook suggesties en tips verzameld om het wachten minder onaangenaam te maken. Op basis van de resultaten van deze meting heeft de Patiëntenraad in maart 2013 aan de Raad van Bestuur een ongevraagd advies uitgebracht (zie ook 7.1.2 Ongevraagde adviezen). Op verzoek van de afdeling Marketing en Communicatie van het OLVG heeft de Patiëntenraad haar patiëntenpanel in juni tot half juli 2013 een vragenlijst voorgelegd die in samenwerking met de redactie van OLVG-TV was ontwikkeld. De vragen hadden betrekking op de informatie die op de polipleinen via OLVG-TV ter beschikking wordt gesteld, met als doel deze zo nodig meer te laten aansluiten op de wensen van patiënten. Uitkomst van deze panelmeting was dat patiënten vooral behoefte hebben aan meer specifieke informatie over de eigen polikliniek, aan meer variatie en aan actuele informatie. Op basis hiervan is het redactieteam van OLVG een verbetertraject gestart. De zesde panelmeting van half juli tot half september 2013, was gewijd aan het onderwerp “Bespreken van minder goede ervaringen”. Het doel was om na te gaan: - of en zo ja, hoe OLVG-patiënten minder goede ervaringen in het OLVG bespreekbaar maken en - hoe patiënten vinden dat de medewerkers van het OLVG openstaan voor hun vragen en opmerkingen. De rapportering over dit onderzoek vindt in 2014 plaats.


18

14.1.2 Klachten Eindverantwoordelijk: Jet Mellink (tot 27 augustus 2013) en Frank Tas (vanaf 27 augustus 2013) De Patiëntenraad vindt een toegankelijke en laagdrempelige klachtenopvang een groot goed voor patiënten van het OLVG. De raad hecht veel waarde aan een open houding ten opzichte van klachten van alle medewerkers van het OLVG. Dit met het oogmerk om daar iets van te leren en de kwaliteit van zorgverlening te verbeteren. Vanuit deze visie heeft de Patiëntenraad de verslaglegging over de klachtenprocedure gevolgd en in zijn vergadering besproken. De werkgroepleden hebben daarover ook nog een gesprek gevoerd met zowel de klachtenfunctionarissen als met een delegatie van de Klachtencommissie. Eind november 2013 ontving de Patiëntenraad ter advisering het eindconcept van de nieuwe “Klachtenregeling Patiënten OLVG”. De advisering daarover zal in januari 2014 plaatsvinden.

14.2 Werkgroep Communicatie Leden: Gonny Hendriksen, Jet Mellink, Hettie Pott Eerst verantwoordelijk: Gonny Hendriksen Om de communicatiedoelstelling zoals geformuleerd in het beleidsplan 2011-2015 te realiseren heeft de Patiëntenraad in 2013: -

Beknopte algemene informatie over doelstelling, samenstelling en aandachtspunten verspreid via de folder ‘Patiëntenraad’ bij het informatiecentrum in de Lichtstraat en via de website van het OLVG.

-

Het jaarverslag 2012 van de Patiëntenraad op de OLVG-website gepubliceerd.

-

De opzet, de doelstelling van het patiëntenpanel en de mogelijkheid om hieraan deel te nemen via ‘narrow casting’, folders en de OLVG-website bekendgemaakt.

-

Over de inhoud en de resultaten van het panelonderzoek ‘Wachten in het OLVG, locatie Oosterpark’ gepubliceerd op de website van het OLVG.

-

Een oproep voor een nieuw lid van de Patiëntenraad geplaatst op de website, ‘narrow casting’ en in Entree.

14.3 Werkgroep Financiën en Strategisch Beleid Leden: Bernd Arents, Hettie Pott, Ben Ziepzeerder Eerst verantwoordelijk: Hettie Pott Een gezonde financieel-economische positie van het OLVG is van groot belang voor de patiënt. De werkgroep financiën van de Patiëntenraad bestudeert daarom alle door de Raad van Bestuur ter beschikking gestelde financiële rapportages. De werkgroep raadpleegt daarbij een externe accountant voor advies. De Patiëntenraad levert bij de bestudering van de financiële rapportages voornamelijk


19

commentaar op die onderdelen die van belang zijn voor de patiënten en die de kwaliteit en veiligheid van de patiënten verbeteren. In het bijzonder wordt erop gelet of de middelen die worden besteed: •

overeenkomen met de plannen verwoord in beleidsdocumenten zoals de Kaderbrief;

•

positieve effecten voor de patiënten hebben;

•

of en waar financiële ruimte beschikbaar is om prioriteit te geven aan de door de Patiëntenraad gewenste ontwikkelingen.

Bij de nauwgezette bestudering van de rapportages komen tevens andere vragen naar voren die misschien niet direct, maar veelal wel indirect van algemeen belang zijn voor de patiënten. Als regel worden door de werkgroep de opmerkingen en vragen schriftelijk aan de Raad van Bestuur opgestuurd. Deze worden vervolgens tijdens de overleggen besproken, al dan niet aan de hand van de schriftelijke antwoorden.

14.4 Werkgroep Huisvesting, voeding en logistiek Leden: Hettie Pott-Buter, Frank Tas en Ben Ziepzeerder Eerst verantwoordelijk: Ben Ziepzeerder De werkgroep is in 2013 vier keer bij elkaar geweest en heeft gesproken met de manager patiëntenvoeding a.i. en manager Facilitaire Diensten en manager patiëntenservices. Het gesprek met manager patiëntenvoeding a.i. was een kennismakingsgesprek waarbij enkele aspecten van de voeding en distributie van de maaltijden zijn besproken. Een interessant idee was de mogelijkheid een systeem te ontwikkelen waarbij de patiënten in de gelegenheid werden gesteld om op ieder moment van de dag een maaltijd te bestellen. Dit systeem zou dan gekoppeld moeten worden aan OLLIE, het systeem voor patiëntentelefoon en –televisie, radio en internet. In het gesprek kwam naar voren dat OLLIE op dat moment niet goed functioneerde en daardoor nieuwe gewenste ontwikkelingen in de weg staat. Het gesprek met de manager Facilitaire Diensten en manager patiëntenvoeding in het najaar van 2013 (29 oktober 2013) had als onderwerp het eerder genoemde OLLIE. In deze bespreking kwamen de problemen met de betaling en de gebruiksvriendelijkheid aan de orde. De werkgroep heeft een notitie voorbereid waarin oplossingen voor deze problemen werden geformuleerd en suggesties werden gegeven om de gastvrijheid van het OLVG op een hoger niveau te brengen. Deze notitie is in januari 2014 in de vergadering van de Patiëntenraad besproken.

14.5 Werkgroep Kwaliteit en Patiëntveiligheid Leden: Bernd Arents, Hettie Pott-Buter en Myra Nods Eerst verantwoordelijk: Bernd Arents


20

De werkgroep heeft telkens de viermaandelijkse Trimesterrapportages beoordeeld op het gebied van Kwaliteit & Veiligheid en zo nodig hierover vragen gesteld aan de Raad van Bestuur. Vaak werden deze vragen gecombineerd met de vragen en opmerkingen van de werkgroep Financiën & Beleid over de rapportage. De vragen vanuit Kwaliteit & Veiligheid betroffen het nader uitleggen van de indicatoren, VMS-thema’s en NIAZ-verbeterpunten welke niet afdoende scoorden, of het geven van een toelichting op de verbetering van deze aspecten van de zorg. Op verzoek van de Patiëntenraad heeft de werkgroep een gesprek gehad met twee medewerkers van de Concernstaf om nadere informatie over de kwaliteitsindicatoren te verkrijgen. In vergaderingen met de Raad van Bestuur hebben leden van de werkgroep – indien relevant – hierover vragen gesteld. De werkgroep heeft in april 2013 een gesprek gevoerd met de internist/geriater over het beleid op het gebied van kwetsbare ouderen en het keurmerk Seniorvriendelijk Ziekenhuis. Dit gesprek, het keurmerk Seniorvriendelijk Ziekenhuis en de wens van de Patiëntenraad meer aandacht te besteden aan de groeiende groep multimorbide ouderen heeft geleid tot een ongevraagd advies aan de Raad van Bestuur (zie ook 7.1.2 Ongevraagde adviezen). e

Vanaf oktober 2013 heeft de werkgroep zich beziggehouden met de voorbereiding van het 2

Lustrumsymposium van de Patiëntenraad, dat in april 2014 zal plaatsvinden. Het symposium zal in het teken staan van ‘Vertrouwen in kwaliteit van de ziekenhuiszorg’. Op basis hiervan is een synopsis geschreven en is gezocht naar geschikte sprekers. In 2013 heeft de werkgroep een analyse gemaakt van de resultaten van de CQ-index Ziekenhuizen die in het eerste kwartaal is afgenomen. In deze interne analyse kwamen een aantal aspecten naar voren die toelichting behoefden. In 2014, wanneer ook de resultaten van het derde kwartaal 2014 beschikbaar zijn, zullen hierover vragen worden gesteld. Eind 2013 stond het OLVG in het teken van de NIAZ-accreditatie. Een lid van de werkgroep Kwaliteit & Veiligheid heeft samen met de vicevoorzitter en ambtelijk secretaris een uitgebreid gesprek gehad met de auditcommissie van de NIAZ. Dit gesprek heeft ertoe geleid dat onder de complimenten van de NIAZ de samenwerking met de medezeggenschapsorganen, waaronder de Patiëntenraad, werd genoemd.

Tot slot Met de publicatie van het jaarverslag over 2013 wenst de Patiëntenraad onder andere patiënten en andere betrokkenen inzicht te geven in de werkzaamheden van de raad gedurende het verslagjaar en daardoor de belangstelling te vergroten voor de Patiëntenraad van het OLVG.


21

Patiëntenraad Onze Lieve Vrouwe Gasthuis

Recommend Documents