Palliatieve zorg bij COPD Joke Hes Longverpleegkundige Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Inhoud presentatie
Welkom Wat is COPD Wanneer is er sprake van palliatieve zorg bij COPD Ziektelast en oorzaken Longaanval (exacerbatie) Zelfmanagement Zorg bij COPD Dyspneu Pulmonaal/cardiaal Casus
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Wanneer is er sprake palliatieve zorg bij COPD: Het verloop van COPD is in grote lijnen onvoorspelbaar. Perioden van snelle achteruitgang kunnen afgewisseld worden met stabielere fasen. Ernst van de COPD Intensieve behandeling zonder blijvende verbetering MRC dyspneu score van 5 Ondergewicht BMI < 21 / Spiermassa verlies Slechte kwaliteit van leven score ( CCQ ) Relevante co morbiditeit
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Palliatieve zorg “Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.”
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Waarin onderscheidt palliatieve zorg voor mensen met COPD zich: Specifieke aandachtspunten bij palliatieve zorg bij COPD:
Aandacht voor (continue) benauwdheid Aandacht voor vastzittend sputum Aandacht voor angst om te stikken Aandacht voor angst om te sterven Aandacht voor enorme beperkingen Aandacht voor indien noodzakelijk zuurstofbehoefte Aandacht voor depressiviteit Aandacht voor de omgeving
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Palliatieve zorg bij COPD is complex: • Meerdere symptomen, die wisselen van dag tot dag en in aard en intensiteit • Veel medicatie • Toenemende kans op co morbiditeit • Behandeling van het ene symptoom kan problemen geven voor het andere symptoom
• Complexe psychologische problematiek • Rol van de omgeving / naasten
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Klachten die zich voor doen bij COPD Symptoom
Kanker
Hartfalen
COPD
Vermoeidheid
74%
69%
68%
Kortademigheid
35%
72%
94%
Slaapproblemen
36%
45%
65%
Pijn
71%
41%
68%
Klachten van de mond
20%
27%
63%
Hoesten
28%
35%
70%
Gebrek aan eetlust
53%
31%
51%
Somberheid
39%
23%
59%
Angst
30%
30%
53%
Obstipatie
37%
37%
36%
Verwardheid
16%
29%
23%
Misselijkheid
31%
25%
4%
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Oorzaken van de bovengenoemde klachten • • • •
Weinig ziekte inzicht en klachten Onderkenning van de ziekte de omgeving Grillig verloop van de ziekte Blijvende invaliditeit
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Longaanval/ exacerbatie De definitie van een longaanval: Is een aanhoudende verslechtering van de de conditie van de patiënt (24 uur) ten opzichte van de stabiele situatie en buiten de normale fluctuatie met een acuut begin en de noodzaak tot aanpassing van medicatie bij patiënten met COPD.
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Verschijnselen van een longaanval Belangrijke symptomen Duidelijk meer kortademigheid Duidelijk meer slijm Verkleuring van het slijm
Minder belangrijke symptomen Hoesten Piepen Verkouden Keelpijn Koorts Meer gebruik kortwerkende luchtwegverwijder Overige patiënt specifieke symptomen Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Luxerende factoren longaanval
Viraal infect Bacterieel infectie Luchtverontreiniging Overbelaste thuissituatie Onbekende oorzaak
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Herstel van een longaanval
Het herstel van een longaanval duurt gemiddeld 5 weken 75% hersteld binnen 34 dagen 7% heeft meer dan 90 dagen nodig om te herstellen naar baseline niveau 18% Hersteld niet meer volledig of overlijdt uiteindelijk
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Belang van zelfmanagement Zelfmanagement is in het kort gezegd het maken van keuzes en het dragen van de gevolgen hiervan met als doel: • Grip op het leven krijgen • Inzicht krijgen in het ziekte proces • Inzicht krijgen draagkracht /draaglast • Verantwoordelijke voelen voor het eigen ziekte proces
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Hulpmiddelen zelfmanagement • • • • • •
Exacerbatie management plan Bijhouden van de CCQ Inzicht krijgen in draagkracht draaglast Inhalatie instructie Vragenlijst bijwerking medicatie afnemen Deelname aan lotgenoten contact( longpunt).
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
MRC
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Aandachtspunten voor de zorg
Ondersteuning benauwdheid Ondersteuning in a.d.l. Inhalatie instructie Begeleiding Voeding Beweging Droge mond Ophoesten slijm Ondersteuning bij zelfmanagement
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Wat is dyspneu?
Dyspneu is een onaangenaam en vooral angstig gevoel dat de ademhaling tekortschiet.
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Respiratoire nood
Verhoogde ademarbeid/uitputting Verhoogde ademfrequentie Gebruik van hulpademhalingsspieren Niet plat kunnen liggen Korte zinnen/halve zinnen Transpireren Geagiteerd of verward
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Respiratoire insufficiëntie Stoornis in de gaswisseling wat levensbedreigend is:
Versnelde oppervlakkige ademhaling Intrekken van de buik bij de inademing Afwisselend buik-en borstademhaling Cyanose( perifeer: vingers centraal: lippen, gezicht) Somnolentie(slaperigheid)
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes
Pulmonaal of cardiaal Pulmonaal (tractus respiratorius)
Cardiaal(tractus circulatorius)
Hoesten Sputum Piepende ademhaling Pijn met ademen Koorts Hemoptoë Rhinosinusitis
Pijn op de borst Orthopneu Oedemen Nycturie Palpitaties
Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes