OUI-11-april-2014 Radboud Universiteit Nijmegen Monique Schoutsen,10 april 2014 Afgelopen jaar is er met name veel aandacht geweest voor e-learning. Er is definitief gekozen om te werken met Xerte (oftewel XOT: Xerte Online Toolkit) als instructiesoftware voor webmodules. Ook LibGuides is aangeschaft, in eerste instantie ter vervanging van de vakgebiedenportals, maar LibGuides lijkt zeker ook goed te gebruiken als 'online syllabus' bij de instructies. Andere software die in beeld is geweest: Lectora, Articulate Storyline, Ilias, DIY Portland en nog een paar. Tevens is er in het kader van het nieuwe beleidsplan een beleidsnotitie informatievaardigheden 2020 verschenen. Die gaan we nu proberen uit te voeren: van instructivistisch naar sociaal constructivistisch..... Erasmus Universiteit Rotterdam Heather Boet-Foley, 11-04-2014 De afgelopen periode zijn er een aantal organisatorische wijzigingen geweest in de UB. Academic Services personeel (informatiespecialisten en liaison librarians) zijn verhuisd naar een gebouw naast de bibliotheek. Projectmatig werken met methode PRINCE2 is ingevoerd en veel medewerkers hebben een PRINCE2 training gevolgd. Projecten zijn in gang gezet voor o.a. het vernieuwen van de UB-website, verder werken aan een leermiddelen repository, en een verandertraject voor het aanbieden van informatievaardigheidstrainingen. Door een eerdere interne reorganisatie is er minder FTE beschikbaar voor Informatievaardigheid en 1 FTE is overgeheveld om een andere project te managen. Dit alles heeft consequenties voor het aanbod van de UB EUR van rondleidingen en trainingen. Wij zien het inzetten van videotutorials als een deel-oplossing. Het updaten van de bestande e-Learnings (online-cursussen) is ook een punt van aandacht. De focus zal zijn op 2 doelengroepen waarvoor materialen zullen worden ontwikkeld: PhD / research Masters en bachelor in de eerste studiejaar. De komende jaren zal het gebouw waarin de UB is gevestigd worden gerenoveerd. De studiezaal collecties verhuizen dan tijdelijk naar een nog te bouwen multifunctioneel gebouw op campus Woudestein. Instructiemateriaal over de bibliotheek dat wij in deze periode ontwikkelen zal dus tijdelijk bruikbaar zijn. Videotutorials over het gebruik van catalogi, zoekmachines en databanken hebben ook een beperkte houdbaarheid ivm de vele veranderingen in gebruikersinterfaces. De makers van de videotutorials zullen dus ook met versiebeheer moeten werken. Het maken van deze filmpjes zal onderdeel worden van een Academici Services-project om informatievaardigheidsonderwijs te vernieuwen. Vrije Universiteit Peter Koffijberg, 10-04-2014 De afgelopen periode hebben wij nagedacht hoe we het aantal wegblijvers van onze workshops kunnen terugdringen. Wij krijgen de indruk dat de studenten vrijblijvend met ons aanbod omgaan. Heeft men zich ingeschreven dan hoeft dat niet te betekenen, ondanks de herinneringsmail kort voor aanvang van de cursus, dat men ook komt. Het antwoord is dat de boodschap helder en op het juiste moment gegeven moet worden via de juiste kanalen. Communicatie is het sleutelwoord. Daarom hebben we met de afdeling Communicatie en Marketing een zogenaamd marketing communicatieplan opgezet. De workshops zijn duidelijk omschreven. In de naam is meteen het niveau van de cursus vermeld. Bijvoorbeeld Beginnerscursus literatuur vinden. Het doel (wat heb je na afloop geleerd) wordt expliciet benoemd. De gekozen communicatiekanalen, passend in het overall communicatieplan van de UB, worden doelbewust en consequent gebruikt, zoals maandelijks verschijnende elektronische periodieken voor
medewerkers en studenten. Ook richten wij ons speciaal tot de contactpersonen op de faculteiten die buitenlandse studenten begeleiden. Het snelst kunnen we onze eigen informatieschermen bij de ingang van de bibliotheek inzetten voor extra aankondigingen.” E r zijn nog plaatsen beschikbaar bij de volgende workshops ….” Op microniveau richten wij ons tot de student zelf. Bij het geven van de beginnerscursus EndNote maken we bijvoorbeeld ook reclame voor de cursussen informatievaardigheden. Face-to-face contact werkt goed, je ziet dat dezelfde studenten soms terugkomen bij een andere workshop en melden dat ze al eerder een workshop bij je gevolgd hebben. “Dat is goed bevallen” vraag ik dan, niet altijd wetend waar ik hem/haar al eerder gezien heb. UB Twente Marjolein Drent, Bert Boxem, 10-4-2014. Op het gebied van informatievaardigheden kunnen we melden dat onze Webcursus MEEWIZ nu geheel via Blackboard werkt. Samen met Saxion Hogescholen zijn de leerobjecten aangepast zodat ze goed in Blackboard werken en eenvoudig te wijzigen of aan te vullen zijn. De nederlandstalige versie van MEEWIZ is af, aan de engelstalige versie leggen we de laatste hand. Verder is binnen de UB Twente in de afgelopen periode (nov-maart) het project 'Loket Digitale Leermiddelen' uitgevoerd, in het kader van het nieuwe plan 'ICT in Onderwijs' van de Universiteit Twente. Hierbij wordt bekeken op welke manier ICT het Twents OnderwijsModel (TOM) verder kan ondersteunen. TOM is sinds dit collegejaar op de hele UT ingevoerd, met modulaire aanpak en veel projectonderwijs. Een belangrijke vraag binnen 'Loket Digitale Leermiddelen' was in hoeverre de UB docenten kan helpen bij het vinden van leermiddelen die hun onderwijs kunnen ondersteunen. Binnen dit project is gekeken naar vrij beschikbaar materiaal op internet, zogenoemde 'Open Educational Resources (OERs). Het project bestond uit het vinden van materialen op basis van een concrete vraag van docenten en een inventarisatie en evaluatie van sites met OERs en MOOCS (Massive Open Online Courses). Op basis van deze analyse en een inventarisatie van portals voor OERs/MOOCS hebben we een opzet gemaakt voor een webpagina/loket. Samen met de Onderwijskundige Dienst van de UT zijn wij de opzet van de website nu verder aan het finetunen. In de komende tijd willen we aan de hand van vragen uit andere onderwijsmodules of specifieke leerlijnen samen met de onderwijskundige dienst onze dienstverlening op dit gebied verder ontwikkelen. UB Utrecht Jeroen Bosman en Arja Firet, 9-04-2014 Bij de UB Utrecht zijn in 2013 verschillende ‘kernen’ in het leven geroepen zodat diverse aandachtsgebieden beter kunnen worden behartigd. De Kernen Onderwijs en LibGuides houden zich bezig met het verder ontwikkelen van LibGuides en TrainingsLibGuides, maar nemen ook het UBbrede onderwijs van Informatievaardigheden onder de loep. Dit onderwijs zou effectiever kunnen zijn als we er in slagen de juiste informatie, op het juiste moment en in de juiste vorm te bieden aan onze studenten. Dat is nu nog niet altijd het geval. Om het onderwijs meer aan te laten sluiten op de levensloop van de student aan de universiteit en bij het individu wegen we allerlei alternatieven af: face-to-face/online, klassikaal/individueel, verplicht/facultatief, in de UB/collegezaal/thuis, in/buiten het curriculum, wel/geen opdrachten/zelftoets?
In dit kader gaat de UBU dit jaar experimenteren met facultatieve inloopinstructies op beide locaties. Daarnaast zijn we ook bezig met het opzetten van een game op het gebied van informatievaardigheden voor alle eerstejaars studenten van de UU. Deze wordt gemaakt door Informaticastudenten van de UU en zal aankomende zomer gereed zijn. Het doel is niet om allerlei vaardigheden in detail te trainen, maar wel om bij de studenten het besef te vergroten dat er veel manieren zijn om informatie te zoeken en te beoordelen. We hopen dat de game zo prikkelend wordt dat studenten gemotiveerd raken om zelf goed en efficiënt met informatie om te gaan. Ten slotte is de UBU ook in gesprek met de verschillende Faculteiten en oriënteren wij ons op eventueel in te stellen eindtermen en leerlijnen op het gebied van Informatievaardigheden. TU Delft Library Nicole Will, 08-04-2014 Sinds september 2013 heeft de TU Delft Library een afdeling Education support. In september is een vernieuwede versie van onze online instructie informatievaardigheden (basis niveau) in gebruik genomen. De vorige versie was nu al 3 jaar oud en was aan onderhoud toe. Een aantal toetsvragen zijn nieuw ontworpen. De variaties in type vragen is nu ook groter. Helaas is deze nieuwe versie nog niet via open courseware beschikbaar. Wij zijn nu bezig met de herziening van de instructie op gevorderd niveau. Wij proberen deze zoveel mogelijk bij het afstuderen te laten aansluiten. Bij deze instructie zal ook de vormgeving anders zijn. Een tussentijds gebruikersonderzoek heeft goede feedback opgeleverd. De instructie zal deze maand klaar zijn en wordt dan vanaf september ingezet. Wij zijn ook bezig met andere vernieuwingen zoals online spreekuren en instructies voor docenten. Ook wij hebben sinds begin van het jaar problemen met het aantal deelnemers bij de workshop “How to manage your research information” voor promovendi. Samen met de graduate school onderzoeken wij de oorzaken hiervan. Zuyd Hogeschool 08-04-2014 Ingrid Kars De projectgroep Informatievaardigheden is opnieuw opgestart, nu met 8 personen, zoveel mogelijk verspreid over de verschillende locaties van Zuyd Bibliotheek. Overleg om te komen tot 1 basisinstructie gaat moeizaam. Steeds meer inbedding in de verschillende onderwijsblokken en maatwerk maken dit ook niet eenvoudiger. Bij de faculteit Commercieel en Financieel Management worden in het komende schooljaar ook instructies op maat ingepland in bv. blok onderzoek en in de leerlijn onderzoek, gericht op goed bronnengebruik en literatuurstudie. Deze zijn dan gericht op afstuderen, speciaal voor studenten uit leerjaar 3 en 4. Bij de opleiding CM wordt in leerjaar 1 ook begonnen met meer inbedding in het onderwijs. Tijdens het blok product en merk wordt 1 hoorcollege over zoeken, bronnen en databanken ingeroosterd en ook werkcolleges met docenten, waarbij de bibliothecarissen en de docenten centraal als vraagbaak worden ingezet.
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Jos Fleuren en Lieke Haverkort, 8-4-2-14 In het komende schooljaar geven de Studiecentra HAN uitvoering aan een projectplan waarbij de nadruk ligt op locatieoverstijgend denken, handelen en aansturen. Hierbij worden de taken op domeinniveau gebundeld. Ook de taken rondom trainingen worden daarbij heringericht. De nieuwe organisatiestructuur vraagt om een heroriëntatie op de werkprocessen van domeinteams en van de werkgroep Trainingen. Daarom wordt door de werkgroep gewerkt aan een visiedocument waarin we op de korte en lange termijn richting geven aan een flexibel en duurzaam aanbod van trainingen binnen de nieuwe domeinstructuur. De afgelopen periode hebben infomatiespecialisten die informatievaardigheden geven, trainingen gehad in intervisie en het gebruik van verschillende didactische werkvormen. Verder hebben de informatiespecialisten een cursus gevolgd om hun eigen zoekkwaliteiten te verbeteren (zogenoemde VOGIN cursus). De werkgroep Trainingen probeert 1 á 2 keer per jaar een bijeenkomst te organiseren voor alle informatiespecialisten waarbij kennisoverdracht centraal staat. In de laatste bijeenkomst is kennisoverdracht tussen collega's vorm gegeven in een 'zakelijke speeddate' waarbij 1 op 1 collega's in 4 minuten werden geinformeerd over best practice voorbeelden. Ook is hierbij verzocht aan alle informatiespecialisten om kennis / kunde te delen op de sharepoint omgeving die hiervoor ingericht is, aangezien uitwisseling hiervan best een struikelblok lijkt te zijn. Tilburg University Julie Tims, 8-4-2104 Al heel lang bestond de wens om in gesprek te gaan met de faculteiten om een beeld te krijgen welke plaats men ziet voor informatievaardigehden in het onderwijs en welke dienstverlening zij op dat gebied zouden willen (zie ook onze berichten van 2010 en 2012). Mede vanwege de huidige ontwikkelingen (ingekrompen formatie en mogelijke reorganisatie) is het nu de bedoeling om in april en mei gesprekken te gaan voeren met in eerste instantie de vice-decanen onderwijs en de hoofden van onderwijsbureaus. Het ligt in de verwachting dat hieruit weer gesprekken met andere betrokkenen vortkomen. Voor de consultatieronde is t.b.v. de gesprekspartners, op basis van ons eerder opgestelde discussiedocument, een korte notitie geschreven. De gesprekken zullen vanuit Education Support (ES) gevoerd worden in duo's: een informatiespecialist informatievaardigheden samen met de teamleider (ES) of het afdelingshoofd van Academic Services. De bedoeling is om op basis van de uitkomsten een beleidsdocument te maken. Het najaar 2013 en de eerste maanden van 2014 hebben voor een groot deel in het teken gestaan van informatievaardigheden workshops. In totaal hebben ongeveer 3600 studenten (bachelor en pre-master) deel genomen aan een basis- of verdiepingsinstructie. Begin van het jaar is de nieuwe tutorial over informatievaardigheden Tackling Information Problems (TIP): becoming information literate (url: http://itswww.uvt.nl/lis/es/tip-uk/launch.html) beschikbaar gekomen. In februari is een project gestart om de informatie van en over Academic Services, de afdeling waar informatievaardigheden deel van uitmaakt, beter zichtbaar te maken op de website van de universiteit. Sinds de herstructurering van de universitaire website en introductie van een ander content management systeem is veel informatie slecht vindbaar. Een informatiespecialist informatievaardigheden maakt deel uit van de projectgroep.
Universiteitsbibliotheek Groningen Janny Jonkers, 7-04-2014 Bij de UB Groningen is onlangs een overkoepelend team Informatievaardighedenonderwijs opgezet. Het doel van dit team is het naar een (nog) hoger niveau tillen van het informatievaardighedenonderwijs dat bij de Universiteitsbibliotheek wordt aangeboden. Alle Specialisten Wetenschappelijke Informatie geven informatievaardigheidscursussen voor hun eigen faculteiten. Maar het is de bedoeling dat het team IVO zich breder orienteert en zich richt op zaken als het introduceren van leerlijnen, innovatie, aansluiting bij nieuwe vormen van onderwijs, hoe we de zichtbaarheid van de bibliotheek kunnen vergroten in onderwijs en onderzoek, lastenverlichting van de collega's (hierbij valt te denken aan het opzetten van generieke IVO cursussen of online cursussen). Wij willen dit bewerkstelligen door literatuuronderzoek, werkbezoeken, en het uitnodigen van collega's van andere HO bibliotheken. En natuurlijk door het onderhouden van contacten met collega's via het LOOWI platform, maar ook via persoonlijke contacten. Wij willen graag horen hoe onze collega's in het land vorm geven aan vernieuwing in hun informatievaardighedenonderwijs. Politieacademie Marianne van Nieuwenhuizen en Moniek Moekotte, 7-4-2014 De mediatheek heeft een digitale training in de vorm van een e-learningmodule over plagiaat en bronvermelding gemaakt voor studenten in Webgen. Met tekst- en filmfragmenten en bijbehorende multiple choice vragen waarop feedback volgt, wordt aandacht besteed aan de volgende onderwerpen: plagiaat, parafrsseren en citeren: verwijzingen maken en een literatuur/referentielijst genereren in Word versie 2010. In het leermiddel zijn ook relevante passages uit de onderwijs- en examenregeling opgenomen. De module is gemaakt voor studenten, niveau 4. (De ontwikkeling en uitvoering van ) informatievaardigheden is in een nieuwe organisatiestructuur weggezet. In deze nieuwe structuur heeft een kerngroep, en de ontwikkel- en uitvoeringsgroep een plaats gekregen. De mediatheek pakt herkenbare ontwikkelingen op, zoals het creeeren van een Auterusinformatiepunt en een digitaal platform. Het AIP is naar verwachting eind april operationeel. Verder is de mediatheek in een vergevorderd stadium van het formuleren van een opleiding- en ontwikkelplan voor mediatheekpersoneel. Hierin zijn o.a. auteursrecht, informatievaardigheid en digitale vaardigheden uitgewerkt naar toekomstige activiteiten en bijbehorende behoefte aan ontwikkeling. NHTV internationaal hoger onderwijs Tjaard ten Hove, 6-4-2014 De professionaliseringsscan voor docenten is klaar. Hierin worden een aantal aandachtspunten vanuit de invalshoek informatievaardigheid opgesteld door de mediatheek (kernvaardigheden). Docenten moeten zelf in eerste instantie beoordelen of ze voldoende competent zijn (zelfscan). De mediatheek heeft een aantal in den lande bekende toetsingsmethoden (scoringsrubriek) aangeboden aan HRM om de gesprekken hierover tussen directeuren en docenten te helpen ondersteunen. Ten aanzien van informatievaardigheden voor studenten is in december een studiedag belegd in het mediatheekteam waarbij we gediscussieerd hebben over het nut van en het waarom van instructies voor eerstejaars studenten en hogere jaars studenten. Er is zo min mogelijk gesproken over de praktische problemen en organisatie rondom instructies, maar meer over de inhoud en waarde voor studenten, Wat kan de mediatheek hierin doen, gezien de strategie van NHTV. Het minder
automatisch aanbieden van klassikale lessen, al dan niet in nauwere samenwerking met docent of een digitale versie van instructie of een light variant (rondleiding) zijn ideeen die komende tijd worden uitgewerkt. Doel is om instructie een dienst te maken die bij iedereen tussen de oren zit (niet alleen bij de infomatiespecialisten). De mediatheek is begonnen met het ondersteunen van een e-learning project binnen NHTV. Door dit NHTV brede project is er bij docenten ook veel vraag naar. Men is naarstig op zoek naar relevante filmpjes, informatie en best practices. Deze zoekopdrachten zijn nu bij mediatheek uitgezet. Ook het maken van libguides rondom dit onderwerp is aan de orde. Met name de informatievaardigheid van docenten is flink in de belangstelling komen te staan. Ook het ontsluiten van weblectures wordt opgepakt door de mediatheek. NHL Hogeschool Ingrid van Gorkum, 5-4-2014 Refworks is inmiddels geïmplementeerd. Er waren veel problemen met de tool Write-N-Cite, maar deze lijken nu opgelost. De op eigen hogeschool geënte handleiding Refworks is gepubliceerd op intranet. Cursussen Refworks worden niet druk bezocht. Ook de verkorte APA-handleiding is gepubliceerd op het intranet. De mediatheek hoopt dat deze ook gepubliceerd kan worden onder een eigen gedeelte op het internet. Over vormgeving van deze site op internet wordt nog overlegd. Naar aanleiding van vragen van studenten wordt de APAhandleiding bijgewerkt. Er komt steeds meer vraag naar hoe bron te vermelden. Voor specifieke vragen over APA en auteursrechten kunnen studenten en docenten mailen naar
[email protected]. Het aantal studenten dat de cursussen informatievaardigheden volgt is toegenomen. Volgens het teach the teacher concept volgden docenten van de afdeling Economie & Management (ECMA) een cursus onderzoeksvaardigheid waarin zij les krijgen van docenten die zelf eerst een cursus hebben gevolgd. Hier was een dagdeel voor de informatievaardigheidsinstructie van de mediatheek ingepland (in totaal ging het om zeven klassen docenten). De cursussen Pubmed worden druk bezocht. Relatief veel studenten weten daarna de mediatheek te vinden voor het helpen zoeken naar wetenschappelijke, verpleegkundige artikelen. Hoewel het inloopspreekuur nog wel wordt ingepland, maken studenten vaak afspraken buiten die tijd om. Bibliotheek Hogeschool van Amsterdam Harrie van der Meer, 4-4-2014 Wij zijn bezig met implementatie van beleid als het gaat om blended learning, verdelen van rollen met docenten, grotere bijdrage binnen onderzoek en kwaliteitsverbetering. De Werkgroep Informatievaardigheden is bezig met het uitwerken van meer gestandaardiseerd instructiemateriaal, een aantal voorbeelden van blended learning lesprogramma's, (voor collega's) een praktische handleiding voor het blended vormgeven van lessen. Een volgende stap hierin is dat we per domein/opleiding gaan kijken hoe we dit het best kunnen vormgeven. De online training STIP krijgt een update; van naslag naar cursus. Hierin krijgen ook een aantal Video's Slim Zoeken een plek. De gedachte is om ook STIP op te nemen binnen een blended leerlijn Informatievaardigheid. Omdat het succes van het blenden van lessen staat of valt met goede afspraken met opleidingen (onze lessen dienen volledig geïntegreerd te zijn en docenten zullen bijvoorbeeld huiswerk moeten voorschrijven) is de verwachting dat implementatie een geleidelijk proces zal zijn. Bij de HvA wordt (net als overal) stevig ingezet op onderzoek; onderzoeksvaardighedentrainingen voor docenten spelen hierin een belangrijke rol. Samen met stafafdelingen die zich bezig houden met Trainingen en Onderzoek en kenniscentra zijn we momenteel bezig met het uitwerken hiervan in actieplannen. Onze rol hierin is uiteraard het onderdeel Informatievaardigheid/Deskresearch.
De HvA en UvA bibliotheek vormen tegenwoordig 1 bibliotheek, een voorbeeld van een project dat we samen doen is Research Data Management (zie toelichting Noor Breuning/UvA), de HvA Bibliotheek voert hierin ook een pilot uit. Universiteitsbibliotheek Universiteit van Amsterdam Noor Breuning, 4-4-2014 Sinds juni 2013 is de nieuwe organisatiestructuur van de bibliotheek van de UvA een feit. Alle specialisten wetenschappelijke informatie (SWIs), die verantwoordelijk zijn voor de informatievoorziening over een bepaald vakgebied, werken bij de afdeling Informatiediensten. De 3 SWIs die niet voor een vakgebied werken, zijn verbonden aan een stafafdeling. De SWIs van de afdeling Informatiediensten verzorgen onderwijs in informatievaardigheden voor hun eigen vakgebieden. De SWIs van de stafafdeling geven de cursussen en workshops waarvoor studenten en medewerkers van alle vakgebieden zich kunnen inschrijven. Dat zijn cursussen Library Skills en RefWorks, en webtoolworkshops: LinkedIn, Google Drive & Docs, Dropbox, Evernote en RSS & Google Alerts. De Library Skills cursus staat ook open voor mensen van buiten de UvA, die van de bibliotheekdiensten gebruik maken. Er is een variant van de cursus Library Skills voor studenten Geesteswetenschappen; deze cursus wordt bij toerbeurt gegeven door een aantal SWIs van Geesteswetenschappen. Eind 2013 is vanuit de UvA-bibliotheek, ICT Services en de afdeling Academische Zaken een projectenprogramma gestart om research data management aan de UvA in goede banen te leiden. Er zijn 4 projecten: Beleid, Ondersteuning, Opslag en Repository. Doel van het project Ondersteuning is het opzetten van structurele ondersteuning van onderzoekers bij het omgaan met onderzoeksdata. Eén van de SWIs van de stafafdeling is projectleider. Van half januari tot eind mei 2014 verzorgt zij een training aan alle SWI’s, zodat zij in staat zullen zijn aan de onderzoekers binnen hun eigen vakgebieden ondersteuning te geven. Thema’s die aan bod komen zijn: het opstellen van een datamanagementplan, data opslaan en bewaren, data organiseren en beschrijven, wet- en regelgeving en data delen en hergebruiken.
