Radboud Universiteit Nijmegen

Workshop Vietnam, a war in music

Jan de Vries ILS/Radboud Universiteit Nijmegen

0

Inhoud Inhoud

1

Woord Vooraf

3

Over de chronologie en de thematiek van de liedteksten

4

Phil Ochs Pete Seeger Bob Dylan Buffy Sainte-Marie Peter, Paul & Mary Donovan Barry McGuire Hair Byrds Creedence Clearwater Revival Creedence Clearwater Revival Country Joe & The Fish Buffalo Springfield Beach Boys Beach Boys Neil Young Graham Nash Marvin Gaye Edwin Starr Simon and Garfunkel Guess Who Billy Joel Billy Joel Bruce Springsteen Bruce Springsteen Paul Hardcastle Jimmy Cliff Boudewijn de Groot Donovan Eric Burdon and The Animals Mason Profitt Quick Silver Messenger Kim Wilde Heideroosjes Pink Dave Dudley/Kris Kristofferson Ssgt Barry Sadler Merle Haggard Merle Haggard Johnny Wright Clint Black Chumbawamba Vince Vance and The Valiants “Weird Al” Yankovic Country Bumpkin and The Hogs Outkast

I ain’t marching anymore Waist Deep in the Big Muddy Masters of War The big ones get away One Tin Soldier Universal Soldier Eve of destruction 3-5-0-0 Draft morning Fortunate son Run through the jungle I feel like I’m fixin’ to die rag For what it’s worth Student Demonstration Time (tekst) Student Demonstration Time (tekst met voetnoten) Ohio Chicago What’s going on War 7 O' Clock News / Silent Night American Woman Goodnight Saigon (tekst) Goodnight Saigon (tekst met voetnoten) Born in the USA (tekst) Born in the USA (tekst met voetnoten) 19 Vietnam Welterusten, mijnheer de president To Susan on the West Coast Waiting Sky Pilot (part 1) Two Hangmen What about me? Cambodia Our own Vietnam My Vietnam Vietnam blues The ballad of the green berets Okie from Muskogee Okie from Muskogee (tekst met uitleg in voetnoten) Hello Vietnam I raq and I roll Jacob’s Ladder (Not in my name) Yakkety Yak - Bomb Iraq Bomb Iraq Iraqi War Song (I feel like I’m smelling a rat rag) Bombs over Baghdad

5 6 8 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 54

1

Kwadrant: Amerikaanse deelname aan de Vietnamoorlog in popmuziek

57

Muzikale Tijdbalk Vietnamoorlog; opdrachten gemaakt door Anita Warmelink

63

Vietnam in protestmusic; opdrachten gemaakt door Saskia Schreuder

75

Popmuziek in de geschiedenisles - Didactische tips

77

Literatuur De Vietnamoorlog in popmuziek

85

Walhain, J. (2004). De Vietnamese Rock Opera. Puff, the magic dragon. In: Kleio, jrg. 45, nr. 8, pp. 36-40.

87

2

Woord Vooraf

De oorlog in Vietnam is door Amerikaanse popmuzikanten in allerlei vormen op muziek gezet. Rock and roll, soul, country, reggae, folk; voor- en tegenstanders van de oorlog gaven via de muziek hun visie op de Amerikaanse deelname in de oorlog. Als er iets is wat jongeren van vandaag bezig houdt, is het popmuziek. Met muziek en de daarbij behorende teksten als uitgangspunt kan het geschiedenisonderwijs motiverend en uitdagend gemaakt worden. Een ‘leuke’ les is echter nog geen goede les. Er zal een balans gezocht moeten worden tussen de vakinhoudelijke kennis en vaardigheden enerzijds en het lesmateriaal en de werkvorm anderzijds. Deze workshop wil daartoe een aanzet geven. In de workshop zal de nadruk liggen op het praktisch gebruik van popmuziek en liedteksten in de les. In deze workshop map treft u ook opdrachten aan van collega’s uit het land. Op basis van de ‘Actief Historisch Denken-workshops’ over popmuziek die ik verzorg, hebben Anita Warmelink (Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen) en Sakia Schreuder (Staring College in Lochem) eigen opdrachten gemaakt. Zij stellen die graag tot uw beschikking. Daarvoor ben ik hen zeer erkentelijk. Heeft u naar aanleiding van de workshop vragen, opmerkingen, suggesties, neem dan contact op met ondergetekende. Mocht u digitaal willen beschikken over de opdrachten, muziek-mp3’s en muziekclips uit deze workshop, stuur dan een usb-memorystick (minimaal 2gb) naar onderstaand adres. U krijgt dan binnen twee weken het materiaal thuis gestuurd. Wij kunnen geen verantwoordelijkheid nemen voor het verlies van de usb-stick. drs. Jan de Vries, vakdidacticus geschiedenis en staatsinrichting Instituut voor Leraar en School (ILS - Radboud Universiteit Nijmegen) Erasmusplein 1, kamer E20.03 6525 HT Nijmegen Tel. 024-3612919 (kantooruren en alleen op maandag en vrijdag) Email: [email protected]

Alles uit deze bundel mag gekopieerd/gebruikt worden, mits de bron wordt vermeld.  Jan de Vries, ILS/RU, Nijmegen 2004/2009

3

Over de chronologie en de thematiek van de liedteksten Anti-oorlog artiesten voordat de Vietnam-oorlog escaleert (1965) Phil Ochs I ain’t marching anymore Pete Seeger Waist Deep in the Big Muddy (nummer is uit 1967) Bob Dylan Masters of War Buffy Sainte-Marie The big ones get away Peter, Paul & Mary One Tin Soldier (nummer is uit 1969) Donovan Universal Soldier Barry McGuire Eve of destruction Oproep tot dienstplicht in Vietnam Hair 3-5-0-0 Byrds Draft morning Creedence Clearwater Revival Fortunate son Creedence Clearwater Revival Run through the jungle (Studenten)protest tegen de oorlog Country Joe & The Fish I feel like I’m fixin’ to die rag Buffalo Springfield For what it’s worth Beach Boys Student Demonstration Time Neil Young Ohio Graham Nash Chicago Marvin Gaye What’s going on Edwin Starr War Simon and Garfunkel 7 O' Clock News / Silent Night Guess Who American Woman Oorlogservaringen in Vietnam Billy Joel Goodnight Saigon Bruce Springsteen Born in the USA Paul Hardcastle 19 Jimmy Cliff Vietnam Boudewijn de Groot Welterusten, mijnheer de president Diversen Donovan To Susan on the West Coast waiting Eric Burdon and The Animals Sky Pilot (part 1) Mason Profitt Two Hangmen Quick Silver Messenger What about me? Kim Wilde Cambodia Heideroosjes Our own Vietnam Pink My Vietnam Patriottische liederen Dave Dudley/Kris Kristofferson Vietnam blues Ssgt Barry Sadler The ballad of the green berets Merle Haggard Okie from Muskogee Johnny Wright Hello Vietnam Liederen over de oorlog in Irak Clint Black I raq and I roll Chumbawamba Jacob’s Ladder (Not in my name) Vince Vance and The Valiants Yakkety Yak - Bomb Iraq “Weird Al” Yankovic Bomb Iraq Country Bumpkin and The Hogs Iraqi War Song (I feel like I’m smelling a rat rag) Outkast Bombs over Baghdad

4

Phil Ochs I ain’t marching anymore Oh I marched to the battle of New Orleans At the end of the early British war The young land started growing The young blood started flowing But I ain' t marchin'anymore. For I' ve killed my share of Indians In a thousand different fights I was there at the Little Big Horn I heard many men lying I saw many more dying But I ain' t marchin'anymore. Refrein It' s always the old to lead us to the war It' s always the young to fall. Now look at all we' ve won with the sabre and the gun Tell me is it worth it all. For I stole California from the Mexican land Fought in the bloody Civil War Yes I even killed my brother And so many others And I ain' t marchin'anymore. For I marched to the battles of the German trench In a war that was bound to end all wars. Oh I must have killed a million men And now they want me back again, But I ain' t marchin'anymore. Refrein For I flew the final mission in the Japanese sky Set off the mighty mushroom roar. When I saw the cities burning I knew that I was learning That I ain' t marchin'anymore. Now the labor leader' s screamin'when they close the missile plants, United Fruit screams at the Cuban shore. Call it, peace sir, call it treason, call it love, or call it reason, but I ain' t marchin'anymore. Toelichting In het begin van de jaren zestig was in de V.S. Phil Ochs na Bob Dylan de grote folkprotestsinger. Muzikaal en tekstueel kon hij Dylan niet overtreffen, maar Ochs kon bogen op een grote schare fans. Dit nummer verscheen in 1965 tezamen met protestsongs als ‘Draft Dodger Rag’.

5

Pete Seeger Waist Deep in the Big Muddy It was back in nineteen forty-two, I was a member of a good platoon. We were on maneuvers in-a Loozianna, One night by the light of the moon. The captain told us to ford a river, That' s how it all begun. We were -- knee deep in the Big Muddy, But the big fool said to push on. The Sergeant said, "Sir, are you sure, This is the best way back to the base?" "Sergeant, go on! I forded this river ' Bout a mile above this place. It' ll be a little soggy but just keep slogging. We' ll soon be on dry ground." We were -- waist deep in the Big Muddy And the big fool said to push on. The Sergeant said, "Sir, with all this equipment No man will be able to swim." "Sergeant, don' t be a Nervous Nellie," The Captain said to him. "All we need is a little determination; Men, follow me, I' ll lead on." We were -- neck deep in the Big Muddy And the big fool said to push on. All at once, the moon clouded over, We heard a gurgling cry. A few seconds later, the captain' s helmet Was all that floated by. The Sergeant said, "Turn around men! I' m in charge from now on." And we just made it out of the Big Muddy With the captain dead and gone. We stripped and dived and found his body Stuck in the old quicksand. I guess he didn' t know that the water was deeper Than the place he' d once before been. Another stream had joined the Big Muddy ' Bout a half mile from where we' d gone. We were lucky to escape from the Big Muddy When the big fool said to push on.

6

Well, I' m not going to point any moral; I' ll leave that for yourself Maybe you' re still walking, you' re still talking You' d like to keep your health. But every time I read the papers That old feeling comes on; We' re -- waist deep in the Big Muddy And the big fool says to push on. Waist deep in the Big Muddy And the big fool says to push on. Waist deep in the Big Muddy And the big fool says to push on. Waist deep! Neck deep! Soon even a Tall man' ll be over his head, we' re Waist deep in the Big Muddy! And the big fool says to push on!

Toelichting Pete Seeger (3-5-1919, Patterson, NY, USA) is de vader van de moderne protestfolkbeweging in Amerika. In de voetsporen van Woody Guthrie trok hij door het land en verzamelde volksliedjes en gaf ze nieuwe arrangementen. Solo en met zijn groep ‘The Weavers’ zong hij over al het onrecht in de wereld. Beroemde composities/arrangementen: We shall overcome, Where have all the flowers gone,Turn! Turn! Turn!, enzovoorts, enzovoorts. Waist Deep in the Big Muddy, is uit 1967 en is een aanklacht tegen de Vietnam-politiek van president Lyndon B. Johnson.

7

Bob Dylan Masters of War Come you masters of war You that build all the guns You that build the death planes You that build the big bombs You that hide behind walls You that hide behind desks I just want you to know I can see through your masks You that never done nothin' But build to destroy You play with my world Like it' s your little toy You put a gun in my hand And you hide from my eyes And you turn and run farther When the fast bullets fly Like Judas of old You lie and deceive A world war can be won You want me to believe But I see through your eyes And I see through your brain Like I see through the water That runs down my drain You fasten the triggers For the others to fire Then you set back and watch When the death count gets higher You hide in your mansion As young people' s blood Flows out of their bodies And is buried in the mud You' ve thrown the worst fear That can ever be hurled Fear to bring children Into the world For threatening my baby Unborn and unnamed You ain' t worth the blood That runs in your veins

8

How much do I know To talk out of turn You might say that I' m young You might say I' m unlearned But there' s one thing I know Though I' m younger than you Even Jesus would never Forgive what you do Let me ask you one question Is your money that good Will it buy you forgiveness Do you think that it could I think you will find When your death takes its toll All the money you made Will never buy back your soul And I hope that you die And your death' ll come soon I will follow your casket In the pale afternoon And I' ll watch while you' re lowered Down to your deathbed And I' ll stand o' er your grave ' Til I' m sure that you' re dead Toelichting Masters of War verscheen op het legendarische album ‘The Freewheelin’ Bob Dylan’ uit 1963. Andere nummers van dit album: ‘Blowin in the wind’ (nummer 2 hit in USA in 1963 door Peter, Paul & Mary), ‘Talking World War III Blues’ en ‘Girl of the North Country’. Het album was de grote doorbraak van Bob Dylan (pseudoniem van Robert Allen Zimmerman; 1941, Duluth, Minnesota) Copyright © 1963; vernieuwd 1991 Special Rider Music.

9

Buffy-Sainte-Marie The big ones get away Hey, Baby I just got back from town where the bribes are paid Honey, they turned my offer down They say the deal’s already made So now I gotta stand and watch while it all comes down and the buzzards and the hawks and the judges and the mob circle around Now if I were the queen of all the world I would go in chains just to see you free of the ropes that bind you and the role you play and the pride that hooks you while the big ones get away. Love junkies wanna change the world: it quickly stays the same and money junkies hire all the smart ones Power junkies run the game. One step at a time Polarity Hill If the bad guys don’t get you then the good guys will With angels on the take and gangsters in the yard Hey don' t the wars come easy Hey don' t the peace come hard And if I had a way to reach the sky I’d grab that crescent moon wield it like a knife save you from the lies From the ropes that bind you and the role you play and the game that hooks you while the big ones get away. Toelichting Buffy Sainte-Marie was in het begin van de jaren zestig één van de leidende figuren in de Amerikaanse protest-folkscene. De composities van deze Indiaanse (opgegroeid in een blank gezin) singer-songwriter werden door talloze artiesten (Joan Baez, Donovan) gezongen.

10

Peter, Paul & Mary One Tin Soldier (The legend of Billy Jack) Listen, children, to a story That was written long ago ' Bout a kingdom on a mountain And the valley folk below On the mountain was a treasure Buried deep beneath a stone And the valley people swore They' d have it for their very own

Go ahead and hate your neighbor Go ahead and cheat a friend Do it in the name of Heaven You can justify it in the end There won' t be any trumpets blowing Come the judgment day On the bloody morning after who... One tin soldier rides away

So, the people of the valley Sent a message up the hill Asking for the buried treasure, Tons of gold for which they' d kill Came an answer from the kingdom, "With our brothers, we will share All the secrets of our mountain, All the riches buried there"

Now, the valley cried with anger, "Mount your horses, draw your sword!" And they killed the mountain people So, they won their just reward Now, they stood beside the treasure On the mountain dark and red Turn the stone and looks beneath it... "Peace on Earth" was all it said

Go ahead and hate your neighbor Go ahead and cheat a friend Do it in the name of Heaven You can justify it in the end There won' t be any trumpets blowing Come the judgment day On the bloody morning after who... One tin soldier rides away

Go ahead and hate your neighbor Go ahead and cheat a friend Do it in the name of Heaven You can justify it in the end There won' t be any trumpets blowing Come the judgment day On the bloody morning after who... One tin soldier rides away

Toelichting One tin soldier is een klassieker in de folkmuziek. De oorspronkelijke uitvoering is van de groep ‘Original Caste’ uit 1969. Het nummer werd echt bekend toen de groep ‘Coven” het in 1971 zong voor de film ‘The legend of Billy Jack’. Het schrijversduo Dennis Lambert en Brian Potter schreven ook nummers voor Dusty Springfield en The Four Tops. ‘One Tin Soldier’ werd door vele artiesten op de plaat gezet, waaronder Joan Baez. Peter, Paul & Mary zijn wel de beroemdse protestfolkgroup uit de jaren zestig met nummers als Puff The Magic Dragon, 500 miles, enzovoorts, enzovoorts. Met hun uitvoeringen zetten ze vele, aanvankelijk relatief onbekende, songwriters in de schijnwerpers: Blowin’in the wind van Bob Dylan, Leaving on a jetplane van John Denver (hun laatste en grootste hit, nr. 1 in de VS in 1969). Daarnaast zongen zij vele ‘close-armony’ nummers.

11

Donovan Universal Soldier He is five foot two, and he' s six feet four, he fights with missiles and with spears, he is all of thirty-one, and he' s only a seventeen, ' s been a soldier for thousands years. He' s a Catolic, a Hindy, an atheist, a Chein, A Buddhist, a Baptist and a Jew, and he knows, he shouldn' t kill, and he knows, he always will, care for me, my friend, and I will care for you. And he' s fighting for Canada, he' s fighting for France, he' s fighting for the USA and he' s fighting for the Russians, he' s fighting for Japan, and he thinks we put an end to war this way. And he' s fighting for democracy, he' s fighting for the Reds, he says it' s for the peace of all, he' s the one who must decide, who' s to live and who' s to die, and he never sees the writing on the wall. And without him, how would Hitler kill the people at Dachau, without him Ceasar would have stood alone, he' s the one, who gives his body as a weapon of the war, and without him always killing can’t go on. He' s the universal soldier, and he really is to blame, his orders came from far away, no more, they came from here and there, and you and me ain' t brothers, can' t you see, this is not the way we put an end to war. Toelichting ‘Universal Soldier’ werd geschreven door Buffy Sainte-Marie: “I wrote "Universal Soldier" in the basement of The Purple Onion coffee house in Toronto in the early sixties. It' s about individual responsibility for war and how the old feudal thinking kills us all.” De versie van de in Schotland geboren zanger Donovan uit 1965 is wel één van de bekendste. Donovan werd gezien als de Europese tegenhanger van Bob Dylan, maar kon diens niveau en ‘impact’ nooit evenaren. Wel had Donovan in Nederland meer hits dan Bob Dylan. Atlantis (uit de hippie-tijd van Donovan) haalde in 1969 zelfs plaats 1 in de TOP 40. Universal Soldier haalde in 1965 plaats 9 en was daarmee de derde Nederlandse hit, na Catch the Wind en Colours van Donovan in dat jaar.

12

Barry McGuire Eve of destruction The Eastern World it is explodin' Violence flarin' , bullets loadin' You' re old enough to kill, but not for votin' You don' t believe in war But what' s that gun you' re totin' And even the Jordan River has bodies floatin' But you tell me over, and over, and over again my friend Ah, you don' t believe we' re on the eve of destruction Don' t you understand what I' m tryin'to say And can' t you feel the fears I' m feelin'today If the button is pushed, there' s no runnin'away There' ll be no one to save With the whole world in a grave Take a look around you boy, It' s bound to scare you boy And you tell me over, and over, and over again my friend Ah, you don' t believe we' re on the eve of destruction Yeah, my blood' s so mad, feels like coagulatin' I' m sittin'here, just contemplatin' I can' t twist the truth It knows no regulation Handful of senators don' t pass legislation And marches alone can' t bring integration When human respect is disintegratin' This whole crazy world is just too frustratin' And you tell me over, and over, and over again my friend Ah, you don' t believe we' re on the eve of destruction And think of all the hate there is in Red China Then take a look around to Selma, Alabama Ah you may leave here for four days in space But when you return it' s the same old place The poundin'of the drums The pride and disgrace You can bury your dead, but don' t leave a trace Hate your next door neighbour, but don' t forget to say grace But you tell me over, and over, and over, and over again my friend You don' t believe we' re on the eve of destruction No, no, you don' t believe we' re on the eve of destruction Toelichting De enige hit van Barry McGuire in de USA en in Nederland; haalde plaats 3 in de Nederlandse TOP40 in 1965. Het nummer werd geschreven door P.F. Sloan, die voor het label vele liedjes schreef. flaring: coagulating: Selma, Alabama:

oplaaien stollen verwijzing naar de grote demonstraties voor zwarte burgerrechten in maart 1965 in Selma, Alabama (gouverneur George Wallace). De demonstraties werden gewelddadig uiteengeslagen (7-3-1965: ‘Bloody Sunday’).

13

Hair Three-Five-Zero-Zero Ripped open by metal explosion Caught in barbed wire, fireball Bullet shock Bayonet, electricity Shrapnel Throbbing meat Electronic data processing Black uniforms, bare feet, carbines Mail-order rifles, shoot the muscles 256 Viet Cong captured 256 Viet Cong captured Prisoners in Niggertown It' s a dirty little war Three Five Zero Zero Take weapons up and begin to kill Watch the long, long armies drifting home Ohoh, Prisoners in Niggertown It' s a dirty little war Three Five Zero Zero Take weapons up and begin to kill Watch the long, long armies drifting home Prisoners in Niggertown It' s a dirty little war Three Five Zero Zero Take weapons up and begin to kill Watch the long, long armies drifting home Ripped open by metal explosion Caught in barbed wire, fireball Bullet shock Bayonet, electricity Shrapnel, throbbing meat Electronic data Toelichting Shrapnel: granaattype De musical Hair is een symbool geworden van de jaren zestig. Het verhaal in de musical gaat over een jongen die opgeroepen wordt voor dienstplicht (oorlog in Vietnam). Hij belandt in een hippiegemeenschap waar de normen en waarden van de oudere generatie in twijfel worden getrokken. Over de titel 3-5-0-0 loopt een geanimeerde discussie onder Hair-fans. 3-5-0-0 zou slaan op het aantal Amerikaanse soldaten wat naar Da Nang werd gestuurd (8-3-1965), waarmee de oorlog definitief escaleerde (van adviseurs naar soldaten). Het getal zou ook staan voor de gesneuvelde Amerikaanse cq Vietcong-soldaten per maand. Het getal (en een groot deel van de liedtekst zelf) zou genomen zijn uit een gedicht van beatnik-hippie dichter Allen Ginsburg: Wichita Vortex sutra. Dit gedicht gaat over de Amerikaanse betrokkenheid bij de Vietnamoorlog, waarbij beide bovenstaande opties ook weer in voorkomen.

14

The Byrds Draft morning

Sun warm on my face, I hear you down below moving slow and it´s morning Take my time this morning, no hurry to learn to kill and take the will from unknown faces Today was the day for action Leave my bed to kill instead Why should it happen?

Toelichting The Byrds is één van de beroemdste bands uit de jaren zestig en begin jaren zeventig: The Byrds kende wisselende samenstellingen, maar de harde kern van de groep werd gevormd door David Crosby, Roger McGuinn en Chris Hillman, die ook dit nummer samen schreven. Het verscheen in 1968 op het album: The Notorious Byrd Brothers. Megahits van The Byrds: Mr. Tambourione Man, Turn turn turn, Eight miles high, enzovoorts, enzovoorts. David Crosby zette zijn protestwriter-carrière door in o.a. Crosby, Stills, Nash and Young.

15

Creedence Clearwater Revival Fortunate Son

Some folks are born made to wave the flag, Ooh, they' re red, white and blue. And when the band plays "Hail to the chief", Ooh, they point the cannon at you, Lord, It ain' t me, it ain' t me, I ain' t no senator' s son, son. It ain' t me, it ain' t me; I ain' t no fortunate one, no, Yeah! Some folks are born silver spoon in hand, Lord, don' t they help themselves, oh. But when the taxman comes to the door, Lord, the house looks like a rummage sale, yes, It ain' t me, it ain' t me, I ain' t no millionaire' s son, no. It ain' t me, it ain' t me; I ain' t no fortunate one, no. Some folks inherit star spangled eyes, Ooh, they send you down to war, Lord, And when you ask them, "How much should we give?" Ooh, they only answer More! more! more! yoh, It ain' t me, it ain' t me, I ain' t no military son, son. It ain' t me, it ain' t me; I ain' t no fortunate one, one. It ain' t me, it ain' t me, I ain' t no fortunate one, no no no, It ain' t me, it ain' t me, I ain' t no fortunate son, no no no, Toelichting Tekst en muziek: John C. Fogerty. Van het album Willy and the Poor Boys, uitgebracht november 1969. B-kant van de single Down on the corner, uitgebracht op single oktober 1969. De single haalde in Nederland in 1969 plaats 10 in de TOP40. Op het album Willy and the Poor Boys staan nog twee politieke liederen: “It Came From the Sky" and "Don' t Look Now (It Ain' t You or Me)".

16

Creedence Clearwater Revival Run through the jungle Whoah¡¦ Thought it was a nightmare, Lord, it' s all so true, They told me, "Don' t go walkin'slow. The devil' s on the loose." Better run through the jungle, Better run through the jungle, Better run through the jungle, Woa, don' t look back to see. Thought I heard a rumblin' Callin'to my name, Two hundred million guns are loaded Satan cries, "Take aim!" Better run through the jungle, Better run through the jungle, Better run through the jungle, Woa, don' t look back to see. Over on the mountain Thunder magic spoke, "Let the people know my wisdom, Fill the land with smoke." Better run through the jungle, Better run through the jungle, Better run through the jungle, Woa, don' t look back to see.

Toelichting Tekst en muziek: John C. Fogerty. Van het album Cosmo’s Factory (1970). Wel een hit in de VS (plaats 35), maar niet in Nederland.

17

Country Joe & The Fish "I-feel-like-I'm-fixin'-to-die-Rag" (Live in Woodstock)

"Gimme an F ! Gimme a U ! Gimme a C ! Gimme a K !. What’s that spell? FUCK What’s that spell? FUCK Come on all of you big strong men, Uncle Sam needs your help again. He' s got himself in a terrible jam way down yonder in Vietnam. So put down your books and pick up a gun, we' re gonna have a whole lotta fun. And it' s one, two, three, what are we fighting for? Don' t ask me, I don' t give a damn, next stop is Vietnam; and it' s five, six, seven, open up the pearly gates, Well there ain' t no time to wonder why, Whoopee! we' re all gonna die. Come on Wall Street, don' t move slow, why man, this is war a-go-go. There' s plenty good money to be made supplying the Army with the tools of the trade. Just hope and pray that if they drop the bomb, they drop it on the Viet Cong. Come on generals, let' s move fast; your big chance is here at last. Gotta go out and get those reds. The only good commie is the one that' s dead. You know that peace can only be won when we' ve blown ' em all to kingdom come. Come on mothers throughout the land, pack your boys off to Vietnam. Come on fathers, don' t hesitate, send your sons off before it' s too late. Be the first one on your block to have your boy come home in a box. Toelichting Dit cynisch-ironisch-humoristische lied werd al geschreven in 1965, maar werd wereldberoemd door de live uitvoering op het legendarische Woodstock-festival (1969). Het nummer haalde een jaar later plaats 19 in de Nederlandse TOP40. In 2001 werd ‘Country Joe MacDonald’ voor de rechter gedaagd, omdat hij de muziek overgenomen zou hebben van een compositie uit 1924 van de bekende jazz-muzikant Kid Ory. De dochter van Ory won en Country Joe mocht het lied niet meer zingen: “Since I have been warned that singing the song in public will subject me to a $150,000 dollar fine I shall not sing the song anymore.”

18

Buffalo Springfield For What It's Worth There' s something happening here What it is ain' t exactly clear There' s a man with a gun over there Telling me I got to beware I think it' s time we stop, children, what' s that sound Everybody look what' s going down There' s battle lines being drawn Nobody' s right if everybody' s wrong Young people speaking their minds Getting so much resistance from behind I think it' s time we stop, hey, what' s that sound Everybody look what' s going down What a field-day for the heat A thousand people in the street Singing songs and carrying signs Mostly say, hooray for our side It' s time we stop, hey, what' s that sound Everybody look what' s going down Paranoia strikes deep Into your life it will creep It starts when you' re always afraid You step out of line, the man come and take you away We better stop, hey, what' s that sound Everybody look what' s going down Stop, hey, what' s that sound Everybody look what' s going down Stop, now, what' s that sound Everybody look what' s going down Stop, children, what' s that sound Everybody look what' s going down

Toelichting Buffalo Springfield is een Amerikaanse popgroep met o.a. Stephen Stills en Neil Young, die later samenwerkten in de ‘supergroep’ Crosby, Stills, Nash & Young. Het nummer werd geschreven door Stephen Stills in december 1966 naar aanleiding van de ongeregeldheden op Sunset Strip in New York. De relletjes braken uit nadat jongeren protesteerden tegen de avondklok, die gold voor de uitgaansgelegenheid Pandora’s Box. Het lied werd een symbool voor een te hardhandig politieoptreden tegen jongeren die zelf wilden bepalen hoe ze gekleed gingen en wat ze in hun vrije tijd deden. Later werd het ook geassocieerd met jongerenprotest tegen de oorlog in Vietnam. Het nummer werd een hit in de Verenigde Staten (plaats 7 in de Billboard top 100 in februari 1967). For what it’s worth is ook te horen in de speelfilms Forrest Gump en Born on the fourth of july.

19

Beach Boys Student Demonstration Time Starting out with Berkeley Free Speech And later on at People' s Park The winds of change fanned into flames Student demonstrations spark Down to Isla Vista where police felt so harassed They called the special riot squad of the L. A. County Sheriff Well there' s a riot going on There' s a riot going on There' s a riot going on Student demonstration time The violence spread down South to where Jackson State brothers Learned not to say nasty things about Southern policemen' s mothers Nothing much was said about it and really next to nothing done The pen is mightier than the sword, but no match for a gun Well there' s a riot going on There' s a riot going on Well there' s a riot going on ' Cause it' s student demonstration time America was stunned on May 4, 1970 When rally turned to riot up at Kent State University They said the students scared the Guard Though the troops were battle dressed Four martyrs earned a new degree The Bachelor of Bullets I know we' re all fed up with useless wars and racial strife But next time there' s a riot, well, you best stay out of sight Well there' s a riot going on, There' s a riot going on Well there' s a riot going on, Student demonstration time Stay away when there' s a riot going on, Student demonstration Stay away when there' s a riot going on, Student demonstration Toelichting Student Demonstration Time gaat over het neerslaan van de studentenprotesten op de Kent State University in Ohio (4-5-1970), waarbij vier studenten werden gedood. Deze gebeurtenis werd ook door anderen bezongen: Neil Young, Ohio. Student Demonstration Time komt van het album Surf’s up en de tekst werd geschreven door Beach Boy Mike Love. The Beach Boys probeerden met het alubum en het nummer af te komen van hun strand-, zon-, meisje- en surf-imago. Ze wilden hun populariteit en verkoopcijfers vergroten door mee te liften op de vele protestsongs uit die jaren. Het nummer haalde in 1971 plaats 21 in de Nederlandse Top 40. De muziek is van Jerry Leiber en Mike Stoller die het oorspronkelijke nummer ‘Riot in Cell Block Number 9’ schreven voor ‘The Robins’ in 1954. ‘The Robins’ waren de voorlopers van de wereldberoemde Coasters (Yakety Yak, Charlie Brown). Leiber & Stoller schreven voor Elvis Presley geweldige hits als Jailhouse Rock, Hound Dog, enzovoorts.

20

Beach Boys Student Demonstration Time Starting out with Berkeley Free Speech1 And later on at People' s Park2 The winds of change fanned into flames3 Student demonstrations spark Down to Isla Vista4 where police felt so harassed5 They called the special riot squad of the L. A. County Sheriff6 Well there' s a riot7 going on There' s a riot going on There' s a riot going on Student demonstration time The violence spread down South to where Jackson State brothers Learned not to say nasty things about Southern policemen' s mothers8 Nothing much was said about it and really next to nothing done The pen is mightier than the sword, but no match for a gun Well there' s a riot going on There' s a riot going on Well there' s a riot going on ' Cause it' s student demonstration time America was stunned9 on May 4, 1970 When rally10 turned to riot up at Kent State University They said the students scared the Guard11 Though the troops were battle dressed Four martyrs earned a new degree The Bachelor of Bullets12 I know we' re all fed up with useless wars and racial strife13 But next time there' s a riot, well, you best stay out of sight

Well there' s a riot going on, There' s a riot going on Well there' s a riot going on, Student demonstration time

1

Deze studentenbeweging begon op de campus van de University of California, Berkeley. De studenten eisten het recht op vrijheid van meningsuiting. Ze wilden openlijk mee kunnen en mogen discussiëren over het bestuur en de inrichting daarvan van de universiteit. Ook wilden ze kritiek kunnen en mogen uiten op de Amerikaanse overheid. Een voornamelijk vreedzame beweging. 2 De studenten van Berkeley creëerden met hun nieuwe rechten een park voor iedereen. Er werden regelmatig demonstraties gehouden (ook tegen de Vietnam-oorlog). De gouverneur van Californië (Reagan) vond die helemaal niks. Hij vond het een ‘communistisch idee’ en beloofde de bevolking van zijn staat werk te maken van de lakse houding ten aanzien van orde en discipline op de Californische universiteiten. Reagan liet het park omsingelen en met harde hand ontruimen, door de Nationale Garde. Er viel één dode en ca. 20 gewonden (onder studenten). 3 De ‘wind van de verandering’ wakkerde aan tot vlammen. 4 Isla Vista = soort enclave/ wijk waar studenten van Berkeley gingen wonen om aan de strenge regels van de campus en de campuspolitie te ontkomen. 5 Lastiggevallen. 6 Ze belden de speciale oproereenheid van de politie van Los Angeles. 7 Oproer/ rellen. 8 Verwijzing naar de rellen die op deze zgn ‘zwarte universiteit’ uitbraken na de Kent State massacre. 9 Geschokt/ uit het veld geslagen. 10 Demonstratie. 11 Garde/ leger van de deelstaat. 12 Bachelor is een academische titel. 13 Ik weet dat er allemaal genoeg hebben van zinloze oorlogen en raciale perikelen.

21

Neil Young Ohio Tin soldiers and Nixon coming We' re finally on our own This summer I hear the drumming Four dead in Ohio Gotta get down to it Soldiers are gunning us down Should have been done long ago What if you knew her And found her dead on the ground How can you run when you know? Gotta get down to it Soldiers are gunning us down Should have been done long ago What if you knew her And found her dead on the ground How can you run when you know? Tin soldiers and Nixon coming We' re finally on our own This summer I hear the drumming Four dead in Ohio

Toelichting Net als Student Demonstration Time van de Beach Boys, gaat Ohio over de vier studenten die het leven lieten op de Kent State University in Ohio toen de Nationale Garde een studentenprotest hardhandig beëindigde. Neil Youngs versie is wel veel scherper en bitterder, met name door de wijze van zingen van Neil Young. Neil Young maakte deel uit van Buffalo Springfield (For what’s it worth gaat ook over jongerenprotesten) en Crosby, Stills, Nash and Young. Young is muzikaal nog steeds actief, maar wordt gezien als een icoon van de jaren zeventig.

22

Graham Nash Chicago Though your brother' s bound and gagged And they' ve chained him to a chair Won' t you please come to Chicago Just to sing In a land that' s known as freedom How can such a thing be fair Won' t you please come to Chicago For the help that we can bring We can change the world Re-arrange the world It' s dying ... to get better Politicians sit yourself down There' s nothing for you here Won' t you please come to Chicago For a ride Don' t ask Jack to help you ' Cause he' ll turn the other ear Won' t you please come to Chicago Or else join the other side We can change the world Re-arrange the world It' s dying ... if you believe in justice It' s dying ... and if you believe in freedom It' s dying ... let a man live his own life It' s dying ... rules and regulations, who needs them Open up the door Somehow people must be free I hope the day comes soon Won' t you please come to Chicago Show your face From the bottom of the ocean To the mountains on the moon Won' t you please come to Chicago No one else can take your place Toelichting

Tekst en muziek: Graham Nash. Van het album Songs for beginners dat werd uitgebracht augustus 1971. De single Chicago haalde in Nederland in 1971 plaats 5 in de TOP40. Het nummer zelf werd geschreven in 1968 toen in de stad Chicago, vanwege ongeregeldheden (o.a. protesten tegen de oorlog in Vietnam) gedurende de Conventie van de Democratische Partij, de noodtoestand in de stad werd afgekondigd. Graham Nash maakte eerst deel uit van de Engelse The Hollies en daarna van de Amerikaanse supergroep Crosby, Stills, Nash & Young. Van deze groep schreven ook de leden Stephen Stills (For what’s it worth voor de groep Buffalo Springfield) en Neil Young (Ohio) protestmuziek

23

Marvin Gaye What’s going on Mother, mother, there' s too many of you crying Brother, brother, brother, there' s far too many of you dying You know we' ve got to find a way To bring some lovin'here today, hey Father, father, we don' t need to escalate You see, war is not the answer, for only love can conquer hate You know we' ve got to find a way To bring some lovin'here today, oh Picket lines - sister - and picket signs - sister Don' t punish me - sister - with brutality - sister Talk to me - sister - so you can see - sister Oh, what' s goin'on - what' s goin'on, what' s goin'on - what' s goin'on Heah, what' s goin'on - what' s goin'on, oh, what' s goin'on - what' s goin'on Ah ah - ay-ay-ay-ay-ay - right on - right on - ay-ay-ay-ay-ay Mother, mother, everybody thinks we' re wrong Oh, but who are they to judge us Simply ' cause our hair is long Oh, you know we' ve got to find a way To bring some understanding here today, oh oh oh Picket lines - brother - and picket signs - brother Don' t punish me - brother - with brutality - brother Come on, talk to me - brother - so you can see - brother Now what' s goin'on - what' s goin'on, yeah, what' s goin'on - what' s goin'on Tell me what' s goin'on - what' s goin'on, I' ll tell you now what' s goin'on - what' s goin'on Ooooh - right on - right on - ay-ay-ay-ay-ay Toelichting Marvin Gaye is één van de beroemdste soulzangers uit de geschiedenis. Vanaf de jaren zestig tot zijn merkwaardige dood in 1984 (doodgeschoten door zijn vader, dominee van beroep) was hij een perfecte vertegenwoordiger van de Motown-soul. Nummers als I heard it through the grapevine en Sexual Healing mogen in geen enkele soulverzameling ontbreken. Dit nummer uit 1971 was het eerste Motown-lied met een politieke lading. Soulmuziek was vooral dansmuziek en daarom duurde het relatief lang voordat voor dit type muziek poltieke teksten werden geschreven. ‘What’s going on’ werd door Gaye geschreven samen met Al Cleveland en Renalda Benson. De laatste was lid van de fameuze soulgroep ‘The Four Tops’.

24

Edwin Starr War War... (huh!) Yeah! What is it good for? Absolutely... (nothin' !) Uh huh uh hu-uh. War... (huh!) Yeah! What is it good for? Absolutely... (nothin' !) Say it again y' all. War... (huh!) Look out! What is it good for? Absolutely... (nothin' !) Listen to me. Ahhh war... I despise, cause it means destruction of innocent life. War means tears to thousands of mothers'eyes, when their sons go off to fight and lose their lives. I said, war... (huh!) Good God y' all. What is it good for? Absolutely... (nothin' !) Say it again. War... (huh!) Whoa whoa whoa Lord. What is it good for? Absolutely... (nothin' !) Listen to me. War... It ain' t nothin'but a heart breaker. War... Friend only, to the undertaker. Ahhh war... is an enemy to all mankind. The thought of war blows my mind. War has caused unrest within the younger generation. Induction, then destruction. Who wants to die? Ahhh war... (huh!) Good God y' all. What is it good for? Absolutely... (nothin' !) Say it, say it, say it. War... (huh!) Uh huh yeah, huh! What is it good for? Absolutely... (nothin' !) Listen to me. War... It ain' t nothin'but a heart breaker. War... Its got one friend, that' s the undertaker.

25

Ahhh war... has shattered, many a young man' s dreams. Made him disabled, bitter and mean. Life is but too short and precious, it' s been fighting wars each day. War can' t give life, it can only take it away. Ahhh war... (huh!) Good God y' all. What is it good for? Absolutely... (nothin' !) Say it again. War... (huh!) Whoa whoa whoa Lord. What is it good for? Absolutely... (nothin' !) Listen to me. War... It ain' t nothin'but a heart breaker. War... Friend only, to the undertaker. wooo Peace, love and understanding, tell me Is there no place for them today? They say we must fight, to keep our freedom, but Lord knows there' s got to be a better way. Ahhh war... (huh!) Good God y' all. What is it good for? You tell ' em. (nothin' !) Say it, say it, say it, say it. War... (huh!) Good God now, huh! What is it good for? Stand up and shout it. (nothin' !)... Toelichting Edwin Starr’s War is één van de grootste anti-oorlogsliederen uit de geschiedenis van de popmuziek. Starr zong het lied in de hitlijsten van 1970 (plaats 18 in de Nederlandse Top 40). Daarna werd het gecoverd door talloze artiesten, waarvan vooral de live-versie van Bruce Springsteen faam maakte.

26

Simon and Garfunkel 7 O'Clock News / Silent Night This is the early evening edition of the news. The recent fight in the House of Representatives was over the open housing section of the Civil Rights Bill. Brought traditional enemies together but it left the defenders of the measure without the votes of their strongest supporters. President Johnson originally proposed an outright ban covering discrimination by everyone for every type of housing but it had no chance from the start and everyone in Congress knew it. A compromise was painfully worked out in the House Judiciary Committee. In Los Angeles today comedian Lenny Bruce died of what was believed to be an overdose of narcotics. Bruce was 42 years old. Dr. Martin Luther King says he does not intend to cancel plans for an open housing march Sunday into the Chicago suburb of Cicero. Cook County Sheriff Richard Ogleby asked King to call off the march and the police in Cicero said they would ask the National Guard be called out if it is held King now in Atlanta, Georgia plans to return to Chicago Tuesday. In Chicago Richard Speck, accused murderer of nine student nurses, was brought before a grand jury today for indictment. The nurses were found stabbed and strangled in their Chicago apartment. In Washington the atmosphere was tense today as a special subcommittee of the House Committee on Un-American activities continued its probe into anti-Viet Nam war protests. Demonstrators were forcibly evicted from the hearings when they began chanting anti-war slogans. Former Vice-President Richard Nixon says that unlesss there is a substantial increase in the present war effort in Vietnam, the U.S. should look forward to five more years of war. In a speech before the Convention of the Veterans of Foreign Wars in New York, Nixon also said opposition to the war in this country is the greatest single weapon working against the U. S. That' s the 7 o' clock edition of the news, Goodnight. Silent Night Holy Night All is calm All is bright Round yon virgin mother and child Holy infant so tender and mild Sleep in heavenly peace, sleep in heavenly peace. Toelichting Van het album Parsley, Sage, Rosemary and Thyme (uitgebracht okotber 1966) van het befaande duo Paul Simon and Art Garfunkel die ‘Stille Nacht’ opnieuw arrangeerden. De tekst is uit het zeven-uur-nieuwsjournaal van 3 augustis 1966: "In Los Angeles today comedian Lenny Bruce died”. Simon and Garfunkel, toch bekend als een lieflijk zingend duo, hadden nog veel meer antiVietnam liedjes geschreven, zoals Scarborough Fair/Canticle van hetzelfde album.

27

The Guess Who AmerIcan Woman Oeh American woman, stay away from me American woman, mama let me be Don' t come hangin'around my door I don' t wanna see your face no more I got more important things to do Than spend my time growin'old with you Now woman, I said stay away American woman, listen what I say. American woman, get away from me American women, mama let me be Don' t come knockin’ around my door I don' t wanna see your shadow no more Coloured lights can hypnotize Sparkle someone else' s eyes Now woman, I said get away American woman, listen what I say. American woman, said get away American women, listen what I say Don' t come hangin'around my door I don' t wanna see your face no more I don' t need your war machine I don' t need your ghetto scenes Coloured lights can hypnotize Sparkle someone else' s eyes Now woman, get away from me American woman, mama let me be Now, go, gotta get away Now go go go Gonna leave you, woman, Gonna leave you, woman Bye-bye, Bye-bye, Bye-bye, Bye-bye You' re no good for me, I' m no good for you Gonna look you right in the eye. Tell you what I' m gonna do You know I' m gonna leave You know I' m gonna go You know I' m gonna leave You know I' m gonna go, woman I' m gonna leave, woman Goodbye, American woman - Goodbye, American chick - Goodbye, American broad Toelichting Dit nummer van de Canadese rockband The Guess Who haalde plaats 1 in de Amerikaanse top100, exact op de dag van de Kent State University Massacre (4-5-1970). Het beruchte neergeslagen studentenprotest met dodelijke afloop. Het nummer werd in 1999 een hit in de uitvoering van Lenny Kravitz.

28

Billy Joel Goodnight Saigon We met as soul mates on Parris Island. We left as inmates from an asylum. And we were sharp, as sharp as knives. And we were so gung ho, to lay down our lives. We came in spastic like tameless horses. We left in plastic as numbered corpses. And we learned fast to travel light. Our arms were heavy but our bellies were tight We had no home front, we had no soft soap. They sent us Playboy they gave us Bob Hope. We dug in deep and shot on sight. And prayed to Jesus Christ with all our might. We had no cameras to shoot the landscape We passed the hash pipe and played our Doors tapes And it was dark, so dark at night. And we held on to each other like brother to brother. We promised our mothers we' d write And we would all go down together. We said we' d all go down together. Remember Charlie, remember Baker. They left their childhood on every acre. And who was wrong? And who was right? It didn' t matter in the thick of the fight. We held the day in the palm of our hand They ruled the night and the night seemed to last as long as six weeks on Parris Island. We held the coastline, they held the highlands. And they were sharp, as sharp as knives. They heard the hum of our motors, They counted the rotors And waited for us to arrive. And we would all go down together. We said we' d all go down together. Yes we would all go down together.

Toelichting

Van het album: The Nylon Curtain, 1982. Goodnight Saigon haalde in 1983 plaats 1 van de Nederlandse TOP40. Billy Joel schreef nog meer muziek over de geschiedenis: Leningrad, We didn’t start the fire.

29

Billy Joel Goodnight Saigon 1

We met as soul mates on Parris Island. We left as inmates from an asylum. And we were sharp, as sharp as knives. 2 And we were so gung ho , to lay down our lives. 3

We came in spastic like tameless horses. We left in plastic as numbered corpses. And we learned fast to travel light. Our arms were heavy but our bellies were tight We had no home front, we had no soft soap. 4 They sent us Playboy they gave us Bob Hope. We dug in deep and shot on sight. And prayed to Jesus Christ with all our might. We had no cameras to shoot the landscape 5 6 We passed the hash pipe and played our Doors tapes And it was dark, so dark at night. And we held on to each other like brother to brother. We promised our mothers we' d write And we would all go down together. We said we' d all go down together. 7

8

Remember Charlie , remember Baker. They left their childhood on every acre. And who was wrong? And who was right? It didn' t matter in the thick of the fight. We held the day in the palm of our hand They ruled the night and the night seemed to last as long as six weeks on Parris Island. 9 We held the coastline, they held the highlands And they were sharp, as sharp as knives. They heard the hum of our motors, They counted the rotors And waited for us to arrive. And we would all go down together. We said we' d all go down together. Yes we would all go down together. 1

Parris Island: trainingscentrum voor mariniers in South Carolina, USA. Veel Amerikaanse soldaten kregen hier hun ‘Vietnam-opleiding’. 2 Gung ho: soldatentaal voor ‘enthousiast voor het doden’. 3 Spastic: spastisch, opgefokt. 4 Bob Hope: Amerikaanse komiek, die voor de soldaten in Vietnam optrad. 5 Hash pipes: verwijzing naar het drugsgebruik onder de soldaten. 6 The Doors: Amerikaanse rock- rhytm & blues popgroep met een opvallende zanger (Jim Morrison), optredens en muziekteksten. 7 Charlie: algemene voornaam van Amerikaanse jongens; maar ook: scheldnaam voor de Vietcong-soldaten 8 Baker: symbolische naam voor de gemiddelde Amerikaanse soldaat. Charlie en Baker verwijzen ook naar de namen van de soldatencompagnies. Alpha-company, Baker, Charley, Delta (militair alfabet). 9 Verwijzing naar dat de Amerikanen de steden en kusten onder controle hadden, maar de Vietcong de binnenlanden, de jungle.

30

Bruce Springsteen Born in the U.S.A. Born down in a dead man' s town The first kick I took was when I hit the ground You end up like a dog that' s been beat too much Till you spend half your life just covering up Born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. Born in the U.S.A. Got in a little hometown jam So they put a rifle in my hand Sent me off to a foreign land To go and kill the yellow man Born in the U.S.A. I was born in the U.S.A., I was born in the U.S.A. Born in the U.S.A. Come back home to the refinery Hiring man says, "Son if it was up to me.” Went down to see my V.A. man. He said, "Son, don' t you understand now.” Had a brother at Khe Sanh, fighting off the VietCong They' re still there, he' s all gone He had a woman he loved in Saigon I got a picture of him in her arms now Down in the shadow of the penitentiary Out by the gas fires of the refinery I' m ten years burning down the road Nowhere to run ain' t got nowhere to go. Born in the U.S.A. I was born in the U.S.A., I was born in the U.S.A. Born in the U.S.A. I' m a long gone Daddy in the U.S.A. Born in the U.S.A. Born in the U.S.A. Born in the U.S.A. I' m a cool rocking Daddy in the U.S.A. Toelichting Bruce Springsteen haalde met dit nummer in 1985 plaats 1 in de Nederlandse TOP40. Hij schreef veel nummers over de ‘American way of life’ (My hometown, The River, Glory Days, e.v.a.). Bekend is ook zijn cover van Edwin Starr’s anti-oorlogslied War. ‘Born in the USA’ wordt vaak verkeerd begrepen. De tekst en de uitvoering van het refrein suggereert een zeker patriottisme. De coupletten maken duidelijk dat de V.S. zich zou moeten schamen voor de wijze waarop zij jonge jongens naar de Vietnamoorlog stuurden en hoe ze hen bij terugkeer opvingen.

31

Bruce Springsteen Born in the U.S.A. Born down in a dead man' s town The first kick I took was when I hit the ground You end up like a dog that' s been beat too much Till you spend half your life just covering up Born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. Born in the U.S.A. Got in a little hometown jam 1 So they put a rifle in my hand Sent me off to a foreign land To go and kill the yellow man Born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. Born in the U.S.A. 2

Come back home to the refinery 3 Hiring man says, "Son if it was up to me.” 4 Went down to see my V.A. man. He said, "Son, don' t you understand now.” 5

Had a brother at Khe Sanh , fighting off the VietCong They' re still there, he' s all gone He had a woman he loved in Saigon I got a picture of him in her arms now Down in the shadow of the penitentiary Out by the gas fires of the refinery I' m ten years burning down the road Nowhere to run ain' t got nowhere to go. Born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. Born in the U.S.A. I' m a long gone Daddy in the U.S.A. Born in the U.S.A., Born in the U.S.A., Born in the U.S.A. I' m a cool rocking Daddy in the U.S.A.

1

Verwijzing naar licht-criminelen die ‘gedwongen’ werden naar Vietnam te gaan. Refinery: raffinaderij, staalfabriek. Verwijzing dat Vietnam-War een ‘working-class-heroe-war’ was. 3 Hiring man: personeelschef. Verwijzing naar werkloosheid onder Vietnam-veteranen bij terugkeer. Geeft ook aan dat individuele mensen wel de veteranenen wilden opvangen, maar dat daar op nationaal niveau (politiek en economisch) geen ruimte voor was. 4 V.A.: Veterans Administration; het bureau dat de ambtelijke nazorg had voor Vietnam-veteranen. Geeft aan dat de V.A. niets voor de veteranen kon doen. 5 Slag om Khe Sanh in 1968. Het Amerikaanse leger werd gedwongen de basis te verlaten na hevige aanvallen van de VietCong. 2

32

Paul Hardcastle 19 In 1965 Vietnam seemed like just another foreign war, but it wasn' t. It was different in many ways, and so were those that did the fighting. In World War II the average age of the combat soldier was 26. In Vietnam he was 19. In inininininin Vietnam he was 19. In inininininin Vietnam he was 19. In inininininin Vietnam he was 19, N n n n nineteen. The shooting and fighting of the past two weeks continued today 25 miles north-west of Saigon. I wasn' t really sure what was going on Nininini Nineteen, 19, Ni-nineteen 19, 19,19,19,19 In Vietnam the combat soldier typically served a twelve month tour of duty But was exposed to hostile fire almost everyday Ninininininininininin 19 nininininninin 19, Ninininininininininin 19 nininininninin 19 In Saigon a U.S military spokesman said today more than 700 enemy troops were killed last week in that sensitive border area. Throughout all of South Vietnam the enemy lost a total 2.689 soldiers. All those who remember the war They won' t forget what they' ve seen Destruction of men in their prime Whose average age was 19 Dedededededede-Destruction, Dedededededede-Destruction According to a Veteran' s Administration study Half of the Vietnam combat veterans suffered from what psychiatrists call Post-Traumatic-Stress-Disorder Many vets complain of alienation, rage, or guilt. Some succumb to suicidal thoughts Eight to Ten years after coming home almost eight hundred thousand men Are still fighting the Vietnam War. None of them received a heroes welcome. Nineteen, Saigon. Nininininininininin Nineteen, 19, Ni-nineteen 19. Vietnam, S S Saigon Vietnam, S S Saigon Purple heart, Saigon Purple heart, Saigon I wasn' t really sure what was going on. I wasn' t really sure what was going on. Toelichting De Engelse producer Paul Hardcastle haalde met dit nummer in 1985 plaats 1 in de Nederlandse TOP40. Het nummer is gebaseerd op de documentaire Vietnam Requiem uit 1984 van de Amerikaan Bill Couturie. De ‘nieuwslezer’ in 19 is het oorspronkelijke begeleidende commentaar bij deze documentaire. Bill Couturie maakte nog meer documentaires over de Vietnam-oorlog: Dear America: Letters Home From Vietnam (1987) en Memorial: Letters From American soldiers (1991). In deze documenatires worden briefcitaten van soldaten doorsneden met filmbeelden en popmuziek.

33

Jimmy Cliff Vietnam Hey Vietnam, Vietnam, Vietnam Vietnam, Vietnam, Vietnam, Vietnam. Yesterday I got a letter from my friend fighting in Vietnam and this is what he had to say: ' tell all my friends that I' ll be coming home soon my time ' ll be up some time in june. Don' t forget'he said ' to tell my sweet Mary her golden lips as sweet as cherries' . And it came from: Vietnam, Vietnam, Vietnam Vietnam, Vietnam, Vietnam, Vietnam ! It was just the next day his mother got a Telegram it was addressed from Vietnam. Now mistress Brown she lives in the U.S.A and this is what she wrote and said: ' Don' t be alarmed' she told me the telegram said ' but mistress Brown your son is dead !' and it came from: Vietnam, Vietnam, Vietnam Vietnam, Vietnam, Vietnam, Vietnam ! Somebody please stop that war now ! Vietnam, Vietnam, Vietnam Vietnam, Vietnam, Vietnam, Vietnam ! Toelichting Vietnam is één van de vele hits van reggaezanger Jimmy Cliff. Hij haalde in 1970 met dit nummer plaats 26 in de Top 40. De twee grootse hits van Jimmy Cliff in Nederland: Wild World (nr. 2 in de top 40 in 1970) en Reggae Night (nr. 3 in de top 40 in 1983).

34

Boudewijn de Groot Welterusten, mijnheer de president Mijnheer de president, welterusten. Slaap maar lekker in je mooie witte huis. Denk maar niet te veel aan al die verre kusten waar uw jongens zitten, eenzaam, ver van thuis. Denk vooral niet aan die zesenveertig doden, die vergissing laatst met dat bombardement. En vergeet het vierde van die tien geboden die u als goed christen zeker kent. Denk maar niet aan al die jonge frontsoldaten eenzaam stervend in de verre tropennacht. Laat die bleke pacifistenkliek maar praten, mijnheer de president, slaap zacht. Droom maar van de overwinning en de zege, droom maar van uw mooie vredesideaal dat nog nooit door bloedig moorden is verkregen, droom maar dat het u wel lukken zal dit maal. Denk maar niet aan al die mensen die verrekken, hoeveel vrouwen, hoeveel kinderen zijn vermoord. Droom maar dat u aan het langste eind zult trekkenen geloof van al die tegenstand geen woord. Bajonetten met bloedige gevesten houden ver van hier op uw bevel de wacht voor de glorie en de eer van het vrije westen. Mijnheer de president, slaap zacht. Schrik maar niet te erg wanneer u in uw dromen al die schuldeloze slachtoffers ziet staan die daarginds bij het gevecht zijn omgekomen en u vragen hoe lang dit nog zo moet gaan. En u zult toch ook zo langzaamaan wel weten dat er mensen zijn die ziek zijn van geweld, die het bloed en de ellende niet vergeten en voor wie nog steeds een mensenleven telt. Droom maar niet te veel van al die dode mensen, droom maar fijn van overwinning en van macht. Denk maar niet aan al die vredeswensen. Mijnheer de president, slaap zacht.

Toelichting

De tekst is van Lennaert Nijgh op de muziek van Boudewijn de Groot. Het nummer haalde in 1966 plaats 9 in de TOP40. Opmerkelijk is ‘het vierde van die tien geboden’ in couplet 1. Het vierde gebod is: “Gij zult de naam van de Here, uw God, niet ijdel gebruiken. “ Waarschijnlijk gaat het hier om: “Gij zult niet doodslaan”, het zesde gebod. Wrang is wel dat president Johnson, over wie dit lied gaat, juist wel slapeloze nachten had van de ontwikkelingen in Vietnam.

35

Donovan To Susan on the West Coast Waiting (On Andy in Vietnam Fighting)

Dear Susan, I know you love me so But I want to hear it in my ear. You know I' d be there working at my craft Had it not been for the draft. Dry up your tear and feel no fear, You' re here with me like I' m there with you. Chorus To Susan on the West Coast waiting, From Andy in Vietnam fighting. To Susan on the West Coast waiting, From Andy in Vietnam fighting. I' m writing a note beneath a tree, The smell of the rain on the greenery. Our fathers have painfully lost their way, That' s why, my love, I' m here today Hear me when I say there will come a day When kings will know and love can grow. Chorus Susan, I know you love me so But I' d like to hear it in my ear. You know I' d be there working at my craft Had it not been for the draft. Dry up your tear and feel no fear, You' re here with me like I' m there with you. Chorus

Toelichting

36

Eric Burdon and The Animals Sky Pilot (Part 1) He blesses the boys as they stand in line The smell of gun grease and their bayonets they shine He' s there to help them all that he can To make them feel wanted, he' s a good holy man. Sky pilot, sky pilot, How high can you fly You' ll never never, never reach the sky. He smiles at the young soldiers Tells them it' s all right He knows of their fear in the forthcoming fight Soon there' ll be blood and many will die Mother and fathers back home they will cry. Sky pilot, sky pilot, how high can you fly You' ll never never never reach the sky. He mumbles a prayer and it ends with a smile The order is given they move down the line But he’ll stay behind and he' ll meditate But it won' t stop to bleeding or ease the hate. As the young men move out into the battle zone He feels good with god you' re never alone He feels so tired and he lays on his bed Hopes the men will find courage In the words that he' s said. Sky pilot, sky pilot, how high can you fly You' ll never never, never reach the sky. Toelichting The Engelse rhytm and bluesband Eric Burdon and The Animals (voor 1967 The Animals) bracht dit nummer uit in 1968 en haalde zowel in de Verenigde Staten als Engeland een top twintig notering. Het nummer vulde een A en B kant van de single (Part 1 en Part 2). In het tweede deel zijn psychedelische geluidseffecten en een Schotse doedelzakband opgenomen.

37

Mason Profitt Two Hangmen As I Rode Into Tombstone On My Horse His Name Was Mac I Saw What I' ll Relate To You Goin'On Behind My Back It Seems The Folks Were Up In Arms A Man Now Had To Die For Believin'Things That Didn' t Fit The Laws They' d Set Aside The Man' s Name Was I' m A Freak The Best That I Could See He Was The Executioner A Hangman Just Like Me I Guess That He' d Seen Loopholes From Workin'With His Rope He' d Hung The Wrong Man Many Times So Now He Turned To Hope He' d Talk To All The People From His Scaffold In The Square He Told Them Of The Things He Found; But They Didn' t Seem To Care He Said The Laws Were Obsolete, A Change They Should Demand But The People Only Walked Away, He Couldn' t Understand The Marshall' s Name Was Uncle Sam He Said He' d Right This Wrong He' d Make The Hangman Shut His Mouth If It Took Him All Year Long He Finally Arrested Freak And Then He Sent For Me To Hang A Fellow Hangman From A Fellow Hangman' s Tree It Didn' t Take Them Long To Try Him In Their Court Of Law He Was Guilty Then Of Thinking A Crime Much Worse Than All They Sentenced Him To Die So His Seed Of Thought Can' t Spread And Infect The Little Children; That' s What The Law Had Said So The Hangin'Day Came ' Round And He Walked Up To The Noose I Pulled The Lever But Before He Fell I Cut Him Loose They Called It All Conspiracy And That I Had To Die So To Close Our Mouths And Kill Our Minds They Hung Us Side By Side And Now We’re Two Hangmen Hangin'From A Tree That Don' t Bother Me At All Two Hangmen Hangin'From A Tree That Don' t Bother Me At All Toelichting Mason Profitt was een ‘undergroundband’, die aan het eind van de jaren zestig in alternatieve kringen een grote populariteit genoot. Two Hangmen wordt gezien als een metafoor voor de situatie in jaren zestig en in het bijzonder voor de Vietnam-oorlog. Als de hangman (beul) genoeg heeft van zijn werk (in feite veteranen/soldaten in Vietnam die protesteren tegen de oorlog) moet hij van de plaatselijke marshall (Uncle Sam, dus de regering) zelf opgehangen worden. De tweede beul snijdt de veroordeelde beul op het laatste moment los (in feite de studentenprotesten) en wordt ook veroordeeld. Het nummer werd in 1969 geschreven door Terry Talbot.

38

Quick Silver Messenger Service What about me? You Poisoned My Sweetwater You Cut Down My Green Trees The Food You Fed My Children Was The Cause Of Their Disease My World Is Slowly Falling Down And The Air' s Not Good To Breath And Those Of Us Who Care Enough We Have To Do Something Oooooh What You Gonna Do About Me Oooooh What You Gonna Do About Me Your Newspapers They Just Put You On They never Tell You The Whole Story They Just Put Our Young Ideas Down I Was Wondering Could This Be The End Of Their Pride And Glory Oooooh What You Gonna Do About Me Oooooh What You Gonna Do About Me I Work In Your Factories I Study In Your Schools I Fill Your Penitentiaries And Your Military Too And I Feel The Future Trembling As The Word Is Passed Around If You Stand Up For What You Do Believe Be Prepared To Be Shot Down Oooooh What You Gonna Do About Me Oooooh What You Gonna Do About Me And I Feel Like A Stranger In The Land Where I Was Born And I Live Like An Outlaw And I' m Always On The Run And I' m Always Getting Busted And I' ve Got To Take A Stand I Believe The Revolution Must Be Mighty Close At Hand Oooooh What You Gonna Do About Me Oooooh What You Gonna Do About Me I Smoke Marijuana But I Can' t Get Behind Your Walls And Most Of What I Do Believe Is Against Most Of Your Laws I' m A Fugitive From Injustice But I' m Going To Be Free Cause Your Rules And Regulations They Don' t Do The Thing For Me Oooooh What You Gonna Do About Me Oooooh What You Gonna Do About Me And I Feel Like A Stranger In The Land Where I Was Born And I Live Like An Outlaw And I' m Always On The Run And Though You May Be Stronger Now My Time Will Come Around You Keep Adding To My Numbers As You Shoot My People Down Oooooh What You Gonna Do About Me

© Dino Valente, 1970.

39

Kim Wilde Cambodia Well he was Thailand based, She was an airforce wife He used to fly weekends, It was the easy life But then it turned around, And he began to change She didn' t wonder then, She didn' t think it strange But then he got a call, He had to leave that night He couldn' t say too much, But it would be alright He didn' t need to pack, They' d meet the next night He had a job to do, Flying to Cambodia And as the nights passed by, She tried to trace the past The way he used to look, The way he used to laugh I guess she' ll never know, What got inside his soul She couldn' t make it out, Just couldn' t take it all He had the saddest eyes, The girl had ever seen He used to cry some nights, As though he lived a dream And as she held him close, He used to search her face As though she knew the truth, Lost inside Cambodia But then a call came through, They said he' d soon be home She had to pack a case, And they would make a rendez-vous But now a year has passed, And not a single word And all the love she knew, has disappeared out in the haze Cambodia - Don' t cry now - No tears now And now the years have passed, With not a single word But there is only one thing left, I know for sure, She won' t see his face again.

Toelichting Cambodia haalde in 1981 plaats 2 van de Nederlandse Top40 en was daarmee lange tijd de grootse hit van Kim Wilde. Tot 2004, toen zij samen met de Duitse Nena een nieuwe versie opnam van Nena’s hit Irgendwie, Irgendwo, Irgendwann uit 1984. In 2004 haalden ze met dit nummer samen nummer 1 van de Top40 onder de titel Anytime, anyplace, anywhere. Kim Wilde is een echte jaren-tachtig-zangere met hits als Chequered love, Kids in America, Never trust a stranger, enz.

40

Heideroosjes Our Own Vietnam

If the trees in former Yugoslavia could talk they could tell you a little story A story you don' t wanna hear, a story of hate, aggression, rape and fear The almighty United Nations sent out troops to control the situation But while showing the world their superiority, they got fooled and became part of the genocide of a nation And now they find the bodies of ten thousand slaughtered men We have our own Vietnam! The United Fuckin States of America kept their hands dry They learned their lesson back in the sixties But United Naive bastards thought they could trust the enemy They thought they could trust the enemy... We have our own Vietnam! All this time during that war they told us, LIES, LIES, LIES, LIES Told the women ' yes, your husband will return'LIES, LIES, LIES, LIES And now they can no longer say ' we did what we could'LIES, LIES, LIES, LIES! All this time during that war they told us, LIES, LIES, LIES

Toelichting De onvervalste Limburgse (Horst) punkband Heideroosjes maakt al sinds 1978 de Nederlands en buitenlandse podia onveilig met opzwepende muziek en dito teksten. Our Own Vietnam uit 1997 van het album Kung fu is daar een perfect voorbeeld van. Vergeet ook hun versie van ‘Welterusten, mijnheer de president’ niet. De burgeroorlog in voormalig-Joegoslavië bezongen de Heideroosjes ook in A regular day in Bosnia.

41

Pink My Vietnam Daddy was a soldier he taught me about freedom Peace and all the great things that we take advantage of Once I fed the homeless, I' ll never forget The look upon their faces as I treated them with respect And This is my Vietnam I' m at war Life keeps on dropping bombs And I keep score Momma was a lunatic, yes, she liked to push my buttons She said I wasn' t good enough, but I guess I wasn' t trying Never liked school that much, they tried to teach me better But I just wasn' t hearing it because I thought I was already pretty clever And This is my Vietnam I' m at war Life keeps on dropping bombs And I keep score This is my Vietnam I' m at war They keep on dropping bombs And I keep score What do you expect from me? What am I not giving you? What could I do for you to make me OK in your eyes? This is my Vietnam I' m at war They keep on dropping bombs And I keep score This is my Vietnam I' m at war Life keeps on dropping bombs And I keep score This is my Vietnam This is my Vietnam

Toelichting Pink is de artiestennaam van de Amerikaanse Alecia Moore (8-9-1979). ‘My Vietnam’ komt van het album Missundaztood uit 2001 waar ook Pinks hit ‘Let’s get the party started” op staat.

42

Dave Dudley/Kris Kristofferson Vietnam Blues I was on leave at the time, just duckin'the fog, nosin'around like a hungry dog in that crazy place called Washington D.C. I saw a crowd of people on the White House lawn all carrying signs about Vietnam. So I went over to see what was going on. It was a strange-looking bunch. But I never could understand some people. A fellow came to me and with a list in his hand. He said, ' We' re gatherin'names to send a telegram of sympathy.' Then he handed me a pen. I said, ' I reckon this is goin'to the kids and the wives of my friends over there who' ve given their lives.' He says, ' Uh-uh, buddy, this is goin'to Ho Chi Minh.' I said, ' Ho Chi who?' He said, ' Ho Chi Minh, People' s Leader, North Vietnam.' Well, I wasn' t real sure I was hearin'him right. But I thought we' d better move before we got in a fight because my eyes were hurting, and my pulse started hitting a lick. Then I thought about another telegram I' d just read tellin'my buddy' s wife that her husband was dead. It wasn' t too long till I was feelin'downright sick. Another held the sign that said ' We won' t fight.' And I thought to myself, Oh ain’t that right. You' d rather let a soldier die instead.' I said, ' It’s a shame that every man who ever died up there in that far-off land was dyin'so that you wouldn’t have to wake up dead?' Of course, he looked at me like I was a kind of crazy, just another warmonger. Well, I left that place and went downtown and hit the first bar that I found to cool myself off and pacify my brain. You see, I was on orders back to Vietnam, to a little place just north of Saigon, and I had about an hour to catch myself a plane. So, all I mean to say is, I don' t like dyin'either. but man, I ain’t gonna crawl. Toelichting Geschreven in 1966 door de beroemde country-singer-songwriter (en later filmacteur) Kris Kristofferson. Kristofferson schreef het nummer voor zijn vrienden, die als soldaat in Vietnam verbleven. Een paar jaar later werd hij één van de vele tegenstanders van de Vietnamoorlog. Dave Dudley scoorde met het nummer een hit (plaats 22) in de Verenigde Staten. Kris Kristofferson schreef vele fameuze hits: Me and BobbyMcGee (een hit in de uitvoering van Janis Joplin), For the good times, enz.

43

SSgt Barry Sadler The Ballad of the Green Berets Fighting soldiers from the sky Fearless men who jump and die Men who mean just what they say The brave men of the Green Beret Silver wings upon their chest These are men, America' s best One hundred men will test today But only three win the Green Beret Trained to live off nature' s land Trained in combat, hand-to-hand Men who fight by night and day Courage peak from the Green Berets Silver wings upon their chest These are men, America' s best One hundred men will test today But only three win the Green Beret Back at home a young wife waits Her Green Beret has met his fate He has died for those oppressed Leaving her his last request Put silver wings on my son' s chest Make him one of America' s best He' ll be a man they' ll test one day Have him win the Green Beret. Silver wings upon their chest These are men, America' s best One hundred men will test today But only three win the Green Beret Toelichting SSgt (Staff Sergeant) Barry Sadler bracht dit lied in 1966 uit als hommage aan alle Amerikaanse soldaten in Vietnam. Zijn zangstem was niet bijzonder, vandaar het parlando. Hij bracht twee albums uit met Vietnam-liederen en werd daarmee de vertolker van de ervaringen en emoties van de Amerikaanse soldaat in Vietnam.

44

Merle Haggard Okie from Muskogee We don' t smoke marijuana in Muskogee We don' t take our trips on LSD We don' t burn our draft cards down on Main Street We like livin'right, and bein'free. I' m proud to be an Okie from Muskogee, A place where even squares can have a ball We still wave Old Glory down at the courthouse, And white lightnin' s still the biggest thrill of all We don' t make a party out of lovin' ; We like holdin'hands and pitchin'woo; We don' t let our hair grow long and shaggy, Like the hippies out in San Francisco do. And I' m proud to be an Okie from Muskogee, A place where even squares can have a ball. We still wave Old Glory down at the courthouse, And white lightnin' s still the biggest thrill of all. Leather boots are still in style for manly footwear; Beads and Roman sandals won' t be seen. Football' s still the roughest thing on campus, And the kids here still respect the college dean. We still wave Old Glory down at the courthouse, In Muskogee, Oklahoma, USA.

Toelichting Country & Western ster Merle Haggard schreef dit lied in 1969. Velen beweren dat dit het ‘rechtse antwoord’ was op de flower-power generatie met haar protesten tegen de Vietnamoorlog en het overheidsgezag. Merle Haggard vertelde jaren later dat het lied enige ironische lading had, maar dat dit velen (zowel voor- als tegenstanders van de Vietnamoorlog) was ontgaan. Muskogee is een klein stadje in de staat Oklahama. Een inwoners van die staat wordt een ‘Okie’ genoemd. Ook het fameuze album met dezelfde naam van J.J. Cale uit 1974 verwijst daar naar. Het nummer haalde de nummer 1 van de Country & Western hitlijsten, maar werd in Nederland geen hit.

45

Merle Haggard Okie from Muskogee We don' t smoke marijuana in Muskogee We don' t take our trips on LSD1 We don' t burn our draft cards2 down on Main Street; We like livin'right, and bein'free. I' m proud to be an Okie from Muskogee, A place where even squares3 can have a ball We still wave Old Glory4 down at the courthouse, And white lightnin' s5 still the biggest thrill of all We don' t make a party out of lovin' ; We like holdin'hands and pitchin'woo6; We don' t let our hair grow long and shaggy, Like the hippies out in San Francisco do. And I' m proud to be an Okie from Muskogee, A place where even squares can have a ball. We still wave Old Glory down at the courthouse, And white lightnin' s still the biggest thrill of all. Leather boots are still in style for manly footwear; t be seen. Beads and Roman sandals7 won' Football' s still the roughest thing on campus, And the kids here still respect the college dean8. We still wave Old Glory down at the courthouse, In Muskogee, Oklahoma, USA.

Toelichting Country & Western ster Merle Haggard schreef dit lied in 1969. Velen beweren dat dit het ‘rechtse antwoord’ was op de flower-power generatie met haar protesten tegen de Vietnamoorlog en het overheidsgezag. Merle Haggard vertelde jaren later dat het lied enige ironische lading had, maar dat dit velen (zowel voor- als tegenstanders van de Vietnamoorlog) was ontgaan. Muskogee is een klein stadje in de staat Oklahama. Een inwoners van die staat wordt een ‘Okie’ genoemd. Ook het fameuze album met dezelfde naam van J.J. Cale uit 1974 verwijst daar naar. Het nummer haalde de nummer 1 van de Country & Western hitlijsten, maar werd in Nederland geen hit.

1

Marijana & LSD: afwijzing van ‘hippie-bestaan’. Draft card: oproep voor militaire dienstplicht. 3 Square: saaie Piet, druiloor, ‘nerd’. 2

4

Old Glory: ‘Oude Glorie’ = Amerikaanse vlag = ‘stars and stripes’ = ‘old red white and blue’. White lightning: (illegaal) gestookte alcohol (soort appelbrandewijn). 6 Pitchin’woo: verkering vragen. Afwijzing van vrije sex (‘make a party out of lovin’) van de hippies. 7 Beads and Romans sandals: kralen en sandalen (van de hippies) 8 College Dean: rector, schoolhoofd. 5

46

Johnny Wright Hello Vietnam Kiss me goodbye and write me while I' m gone Goodbye, my sweetheart, Hello Vietnam. America has heard the bugle call And you know it involves us, one and all I don' t suppose that war will ever end There' s fighting that will break us up again. Chorus Goodbye, my darling, Hello Vietnam A hill to take, a battle to be won Kiss me goodbye and write me while I' m gone Goodbye, my sweetheart, Hello Vietnam. A ship is waiting for us at the dock America has trouble to be stopped We must stop Communism in that land Or freedom will start sliping thru our hands. Gesproken: (Refrein op achtergrond) I hope and pray someday the world will learn That fires we don' t put out, will bigger burn We must save freedom now, at any cost Or someday, our own freedom will be lost. Kiss me goodbye and write me while I' m gone Goodbye, my sweetheart, Hello Vietnam Toelichting Dit nummer van Tom T. Hall uit 1964 werd door veel artiesten op de plaat gezet. Countryzanger Johnny Wright behaalde het grootste succes met dit lied.

47

Clint Black I raq and I roll You can wave your signs and protest against America taking a stand, the stands America' s taking are the reason that you can. If everyone would go for peace there' d be no need for war. But we can' t ignore the devil, he' ll keep coming back for more. Some see this in black and white, others only gray. We' re not begging for a fight, no matter what they say. We have the resolution that should put ' em all to shame. It' s a different kind of deadline when I' m called in the game. Iraq, I rack ' em up and I roll, I' m back and I' m a hi-tech GI Joe. I pray for peace, prepare for war and I never will forget ~ there' s no price too high for freedom so be careful where you thread. This terror isn' t man to man, they can be no more than cowards. If they won' t show us their weapons we might have to show them ours. Now it might be a smart bomb, they find stupid people too. If you stand with the likes of Saddam, well, one might just find you. Iraq, I rack ' em up and I roll, I' m back and I' m a hi-tech GI Joe. I got infrared, I got GPS, I got that good old fashioned lead. No price too high for freedom, so be careful where you thread. Now you can come along or you can stay behind or you can get out of the way. But our troops take out the garbage for the good old USA. Iraq, I rack ' em up and I roll. for the USA. Toelichting Tekst en muziek: Clint Black & Hayden Nicholas.

48

Chumbawamba Jacobs Ladder (Not in my name) Like the sermon on the mountain Says the dumber got dumb Hellfire and brimstone Swapped for oil and guns When we' re pushing up daisies We all look the same In the name of the Father, maybe But not in my name On this Jacob' s Ladder The only way up is down One step from disaster Two to make the higher ground Jacob' s Ladder A million lifetimes Left dying in the sun In the streets down in Whitehall Dog' s picking at the bones 9/11 got branded 9/11 got sold There' ll be no-one left to water All the seeds you sowed On this Jacob' s Ladder The only way up is down One step from disaster Two to make the higher ground Jacob' s Ladder On this Jacob' s Ladder The only way up is down One step from disaster Two to make the higher ground On this Jacob' s Ladder The only way up is down One step from disaster Two to make the higher ground Jacob' s Ladder Toelichting De Amerikaanse groep Chumbawamba had een geweldige hit in 1997 met Thubthumping (nr. 10 in de TOP 400.. ‘Jacob’s Ladder’ refereert aan de bijbelse droom van Jakob als hij vlucht voor Esau. In de droom ziet hij een opgerichte ladder, waarvan de top tot in de hemel reikt en engelen dalen erover af en klimmen erover op. Dat is voor Jakob dan de hemel op aarde: genade van God (Genesis, hoofdstuk 28, vers 10-22). Zie verder ook het Evangelie van Johannes, als Jezus zegt dat hij de Jacobsladder is (Johannes, hoofdstuk 1, 51).

49

Vince Vance and the Valiants Yakkety Yak - Bomb Iraq Saddam' s a tyrant, he' s insane! A Hitler by another name! He gases people and the Kurds, it' s time to squash that camel turd. Yakkety yak, bomb Iraq! Inspections are a big disgrace, Iraq is lying to our face. We' re not world cops, I hear you say ~ but we won' t turn and walk away! Yakkety yak, bomb Iraq! Tommy Franks, please take command. Don' t draw no more lines in the sand. Al Qaida killers call him friend, let' s shove those scuds up his rear end. Yakkety yak, bomb Iraq! Can' t you smell that awful stench, must be the Germans and the French. We saved their butts in World War Two, so kiss my ass, we don' t need you! Yakkety yak, bomb Iraq! He wants to build an atom bomb, before he does, let' s bomb Saddam. U.N. talks roll like diarrhea ~ after Iraq, let' s bomb Korea! Yakkety yak, bomb Iraq! Yakkety yak Yakkety yak Yakkety yak Yakkety yak Yakkety yak Yakkety yak Bomb Iraq. Toelichting Country artiest Vince Vance is vooral bekend in de VS met zijn “All I want for Christmas is you”. In Nederland werd dit nummer in 1994 door Mariah Carey de TOP40 ingezongen (plaats 5). “Yakkety Yak, Let’s bomb Iraq” is een bewerking van de grote hit van ‘The Coasters’:Yakety Yak (1958). In onvebloemde taal laat Vice weten dat de Amerikanen met een goede zaak in Irak bezig zijn.

50

Weird Al Yankovic Bomb Iraq You know ladies and gentleman A lot of people think that I won because I look pretty good compared to guys like me But I don' t think that' s it at all So right now I would like you to meet the man Who' s impecable sense of timing Contributed the most to my re-election Please welcome: Mr So Damn Insane O when the kurd kurd kurd kurd is the word O when the kurd kurd kurd kurd is the word O when the kurd... Bomb bomb bomb, Bomb bomb bomb,

bomb bomb Iraq bomb bomb Iraq

Lets bomb Iraq Yeah, let’s attack! That maniac So now my missiles are a-cruising Giving me a bruising in Iraq Bomb bomb bomb,

bomb bomb Iraq

Send home your plane I' m feeling your pain The next to do election You had to be insane Bomb Iraq! Bomb bomb, bomb bomb Iraq Yeah Let’s bomb Iraq I’m gonna to do this like my poll says Do it rather dough says In Iraq Bomb bomb, bomb bomb Iraq What will u do The day that Im through I' ll bomb another country thats nastier than you Bomb Iraq, Let’s bomb Iraq Cause I’m Saddam if I do Saddam if u don' t Bomb iraq bomb bomb, bomb bomb, Ka-boom Toelichting “Weird Al” Yankovic heet eigenlijk Alfred Matthew Yankovic (23-10-1959, Lynwood, USA). Als komiek en ‘stand-up-comedian maakte hij vooral furore met parodieën op popsongs. Verder verscheen hij in vele speelfilms. Dit nummers is een combinatie van twee oude nummers van o.a. The Beach Boys: Papa Oom Mow Mow (1964) en vooral van Barbara Ann. Het laatste nummer haalde in 1965 plaats 18 van de Nederlandse TOP40.

51

Country Bumpkin and the Hogs The Iraqi War Song (or Feel Like I' m Smelling a Rat Rag)

Give me an S! Give me a C! Give me an A! Give me an M! What' s that spell? What' s that spell? What' s that spell?

S! C! A! M! Scam! Scam! Scam!

Come on all of you dumbed down men, that son of a Bush needs your help again. He' s got all in a terrorist jam, when daddy sent chemicals off to old Saddam. So roll up your sleeves for vaccines in your arm, they don' t tell you that they' re doin'you harm. And its one, two, three, what are we fighting for? Most people it' s the same old scam, next stop is old Baghdad. And it' s five, six, seven, open up the pearly gates. Well, we' ve got no mind to question why, whoopee, we' re all gonna die. Now prepare yourselves generals for the big blast, India and Pakistan are heating up fast. Why you should go out and kill Afghans is cause the only good Taliban is one that' s dead. They say that global peace can only be won, when they blast us all to kingdom come. And its one, two, three, what are we fighting for? The clueless just don' t give a damn, where the hell is Pakistan? And it' s five, six, seven, open up the pearly gates Well with Prozac minds we don' t care to know why, whoopee, we' re all gonna die. Now come on Wall Street don' t be slow, why man this is war so go, go, go. There' s plenty of big fortunes to be made, by supplying the Chinese with tools of the trade. Just hope and pray that if they start the bombing, they' ll drop them on Osama bin Laden. And its one, two, three, what are we fighting for? The clueless just don' t give a damn, Wag the dog at ol'Saddam. And it' s five, six, seven, open up the pearly gates. Well, we' ve got no minds to question why, whoopee, we' re all gonna die. So come on all you mothers throughout the land, pack your boys off to old Baghdad. Come on you fathers don' t hesitate, send your girls too before their wedding date. Be the first ones on the block to have your kids come home in a box.

52

And its one, two, three, what are we fighting for? The clueless just don' t give a damn, about the oil in Afghanistan. And it' s five, six, seven, open up the pearly gates. Well, the Rockefeller says the population' s too high and half of us need to die. So come on all of you dumbed down men, the son of a Bush needs your help again. He' s got us in a terrorists jam, ousting daddy' s partner old Saddam. So don' t roll up your sleeves for any shots in your arm, it' s just smarter to stay on the farm. That' s all. Don' t you know it' s a SCAM? Toelichting Dit nummer is een bewerking van I Feel Like I' m Fixin to Die Rag van Country Joe & the Fish (Woodstock, 1969). Country Bumpkin and the Hogs bestaat uit: Len Horowitz (rhythm acoustic guitar, 12-string guitar, and lead vocalist) Steve Tunison (lead, bass, and rhythm guitars and backup vocalist) Mary De La Fuente (rhythm guitar and backup vocalist) Aria and Alena Horowitz (children' s voices) Tekst: Country Joe McDonald and Len Horowitz.

53

Outkast Bombs over Baghdad (Dre) 1, 2... 1, 2, 3; yeah! Inslumnational, underground Thunder pounds when I stomp the ground (Woo!) Like a million elephants or silverback orangutans You can' t stop a train Who want some? Don' t come un-pre-pared I' ll be there, but when I leave there Better be a household name Weather man tellin'us it ain' t gon'rain So now we sittin'in a drop-top soakin'wet In a silk suit tryin'not to sweat Hittin'somersaults without the net But this' ll be the year that we won' t forget One-nine-nine-nine ano domini anything goes, be what you wannabe Long as you know consequences are given for living The fence is too high to jump in jail Too low to dig, I might just touch hell Hot! Get a life, now they on sale Then I might cast you a spell, look at what came in the mail, A scale and some Arm and Hammer, soul gold grill and a babym`ama Black Cadillac and a pack of pampers, stack of questions with noanswers Cure for cancer, cure for AIDS Make a nigga wanna stay on tour for days Get back home, thangs are wrong We' re not really it was bad all along Before you left, adds up to a ball of power Thoughts at a thousand miles per hour Hello, ghetto, let your brain breathe, Believe there' s always mo Owwww! (Dre) Don' t pull the thang out, unless you plan to bang (Choir) Bombs Over Baghdad! Yeah! (Dre) Yeah! Ha ha yeah! Don' t even bang unless you plan to hit something (Choir) Bombs Over Baghdad! Yeah! (Big Boi) Uno, dos, tres, it' s on Did you ever think a pimp rock a microphone Like that there boy and we still stay street Big things happen everytime we meet Like a track team, crack fiend, dyin'to geek Outkast bumpin'up and down the street Slant back, Cadillac, ' bout five niggas deep Seventy-five mc' s freestylin'to the beat Cause we get krunk, stay drunk, at the club Should have bought an ounce, but you copped a dub Should have held back, but you throwed a punch ' Spose to meet your girl but you packed a lunch No D to-the U to-the G for you Got a son on the way by the name of Bamboo Got a little baby girl four year, Jordan Never turn my back on my kids, for them

54

Should have hit, quit it, rag top Before you read up, get a laptop Make a business for yourself, boy, set some goals Make a fair diamond out of dusty coals Record number four, but we on the road Hold up, slow up, stop, control Like Janet, planet Stankonias on ya Movin'like floyd come straight to Florida Lock all your windows then block the corridors Pullin'off myself ' cause a whippins in order Like a three piece fish, ' fore I cut your daughter Yo quiero Taco Bell, then i hit the border Pity pat rappers tryin'to get the five I' m a microphone fiend tryin'to stay alive When you come to A-T-L boy you better not hide Cause the Dungeon Family gonna ride High! (Dre) Don' t pull the thang out, unless you plan to bang (Choir) Bombs Over Baghdad! Yeah! (Dre) Yeah! Ha ha yeah! Don' t even bang unless you plan to hit something (Choir) Bombs Over Baghdad! Yeah! (Choir) Bombs Over Baghdad! Bombs Over Baghdad! Bombs Over Baghdad! Bombs Over Baghdad!

Yeah! Yeah! Yeah! Yeah!

(Dre) B-I-G, B-O-I An-An-Andre To the T-O-P (Dre and Big Boi) 16X Bob your head. Rag top. (1,2...1,2,3,4) (Gimme some) (Choir) 23X Power music. Electric revival Toelichting Dit nummer van het mateloos populaire duo (Dre & Big Boi) ‘Outkast’ komt van het album Stankonia. Top40 hits van Outkast: in 1999 plaats 29 met ‘Rosa Parks’. Rosa Parks weigerde om een zitplaats in de bus af te staan aan een blanke in 1955. Dit werd de symbolische doorbraak van de zwarte burgerrechtenbeweging o.l.v. Martin Luther King. “Ms. Jackson”, plaats 1 in 2001. “Hey Ya”, plaats 22 in 2003. “Roses”, plaats 22 in 2004.

55

56

Kwadrant Amerikaanse deelname aan de Vietnamoorlog in popmuziek Jan de Vries, vakdidacticus ILS - Radboud Universiteit Nijmegen

Inhoud • Lesopzet • Kwadrant muziektekstenblad (uit te delen aan leerlingen) • Kwadrant invulblad (uit te delen aan leerlingen) • Kwadrant Verwerkingsopdrachtenblad • Antwoordenmodel: o Invulblad o Verwerkingsopdrachtenblad

57

Lesopzet Kwadrant Amerikaanse deelname aan de Vietnamoorlog in popmuziek1 De bestudering van de geschiedenis kent een moralistisch aspect: wat is goed, wat is kwaad, zijn bepaalde waarden belangrijker dan andere, welke waarde is het belangrijkst, mag je om een waarde te bereiken een handeling verrichten die daar juist haaks op staat (“Met geweld de vrede brengen”)? In het klaslokaal is het vaak lastig leerlingen te motiveren om na te denken over waarden en normen. Veel leerlingen hebben hun mening snel klaar en zien geen nut of aanleiding om daar verder over na te denken; ‘historisch denken’ is voor hen niet vanzelfsprekend. De werkvorm ‘(opinie)kwadrant’ met teksten van popmusici in kunnen daar verandering in brengen. Onderwerp

Vietnamoorlog. Meningen in popmuziekteksten over de deelname van het Amerikaanse leger.

Activiteit

Leerlingen verplaatsen zich in de problematiek van de deelname van het Amerikaanse leger in de Vietnamoorlog. Moeten de Verenigde Staten in Vietnam blijven of niet? En in hoeverre spelen persoonlijke en nationale belangen een rol? Aan de hand van deze vragen plaatsen leerlingen muziekteksten in een kwadrant.

Tijdsduur

1 lesuur van 50 minuten

Doelen

• • •

Uit te voeren

Leerlingen kunnen motieven voor het wel of niet deelnemen van de Verenigde Staten aan de Vietnamoorlog noemen. Leerlingen kunnen bronnen (muziekteksten) analyseren en interpreteren. Leerlingen kunnen meningen uit bronnen halen.

De les kan uitgevoerd worden bij de hoofdstukken 4, 5 en 6 van de CEstofomschrijving ‘Dekolonisatie en Koude Oorlog in Vietnam’ (havo/vwo 2010 en 2011).

Voorbereiden Kopieer voor iedere leerling • het muziektekstenblad (om mee te lezen tijdens het draaien van de muziek) • het kwadrantenblad (om in te vullen) • en het opdrachtenblad (als verwerkingsopdracht).

1

Bij het schrijven van dit artikel is dankbaar gebruik gemaakt van: Bardoel, J. e.a. (z.jr.) Meningsvormende opdrachten bij aardrijkskunde. Leren denken over waarden en normenmet een waardekwadrant. Nijmegen: ILS-RU (intern paper van de AZL-groep Aardrijkskunde). • Havekes, H. (ed.), Aardema, A., Rooijen, B. van & Vries, J. de (2005). Geschiedenis Doordacht. Actief Historisch Denken 2. Boxmeer: SGSE. • Vankan, L. & J. van der Schee (2004) Leren denken met aardrijkskunde. Nijmegen. Stichting. Omgeving en Educatie. •

58

Opvattingen van popmusici over de Amerikaanse deelname in de Vietnamoorlog. Hoe Lees de teksten en beluister de muziek. Geef aan of de liedschrijver voor of tegen de Amerikaanse deelname is en bepaal welke overweging/waarde hierbij een rol speelt. Daarna maak je verwerkingdopdrachten. Waarom Door voor- en tegenstanders op een rij te zetten krijg je beter een beeld over de verschillende meningen over de Vietnamoorlog in de Verenigde Staten.

Instrueren

Wat

Uitvoeren

• • • • • • •

Nabespreken

Maak tweetallen. Deel het kwadrantenblad uit en instrueer de leerlingen. Deel het muziektekstenblad uit. Laat muziek A horen, bespreek deze klassikaal en laat leerlingen een A invullen op het kwadrantenblad. Deel het opdrachtenblad uit en laat de leerlingen van opdracht 1 ook A invullen. Laat de andere muziek A t/m E horen en laat leerlingen zelf het kwadrantenblad en opdrachtenblad, opdracht 1, maken. Na het beluisteren van de muziekfragmenten kan een nabespreking plaats vinden. Er kan ook gekozen worden om leerlingen eerste de overige (verwerkings)opdrachten te laten maken.

Algemeen De liedjes zijn: Lied A: Bruce Springsteen – Born in the USA, 1984 Lied B: Johnny Wright – Hello Vietnam, 1964 Lied C: Marvin Gaye – What’s going on, 1971 Lied D: (StaffSergeant) Barry Sadler – Ballad of the Green Berets, 1966 Lied E: Country Joe Mc Donald & The Fish – I-feel-like-I’m-fixin-to-dieRag, 1965 (Woodstock 1969). Welke motieven waren er voor en welke motieven waren er tegen de Amerikaanse deelname? Welke groepen waren voor en welke groepen waren tegen voortzetting van de oorlog. Hoe Hoe heb je de opdracht aangepakt? Hoe bepaal je of iemand voor of tegen de oorlog is? Lied E is ironisch/sarcastisch bedoeld. Hoe haal je dat eruit? Waarom Waarom hebben we deze opdracht zo uitgevoerd? Wat heb je er van geleerd?

Wat

Vervolg

Het analyseren van bronnen op meningen en argumenten is een belangrijke vaardigheid voor het geschiedenisexamen..

59

Kwadrant -Muziektekstenblad Tekst A

Oorspronkelijke Tekst

Vertaling

Born down in a dead man' s town The first kick I took was when I hit the ground End up like a dog that' s been beat too much Till you spend half your life just covering up

Geboren in een verlaten stadje, De eerste klap was toen ik de grond raakte Je eindigt als een hond die te veel geslagen is Je bent je halve leven bezig het te verbergen

Born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. I was born in the U.S.A. Born in the U.S.A.

Geboren in de VS. Ik ben geboren in de VS Ik ben geboren in de VS. Geboren in de VS

Got in a little hometown jam So they put a rifle in my hand Sent me off to a foreign land To go and kill the yellow man

Raakte in een klein stadsgevecht verzeild Dus duwden ze een geweer in mijn handen Stuurden me naar een vreemd land Om daar de gele mannen te vermoorden

Tekst B

Kiss me goodbye and write me while I' m gone Goodbye, my sweetheart, Hello Vietnam.

Kus me tot ziens en schrijf me als ik weg ben. Tot ziens mijn schat, Hallo Vietnam

America has heard the bugle call And you know it involves us, one and all I don' t suppose that war will ever end There' s fighting that will break us up again.

Amerika heeft de oproep gehoord En je weet, het gaat om ons, één en allen. Ik denk niet dat de oorlog ooit zal stoppen. Dit vechten zal ons nog eens opbreken.

Goodbye, my darling, Hello Vietnam A hill to take, a battle to be won Kiss me goodbye and write me while I' m gone Goodbye, my sweetheart, Hello Vietnam.

Tot ziens mijn liefje, Hallo Vietnam Een heuvel te veroveren, een oorlog te winnen. Kus mij tot ziens en schrijf me als ik weg ben. Tot ziens mijn schat, Hallo Vietnam

Tekst C

Mother, mother, there' s too many of you crying Brother, brother, there' s far too many of you dying You know we' ve got to find a way To bring some lovin'here today, hey

Moeder, moeder, teveel van jullie huilen Broeder, broeder, teveel van jullie sterven Weet je, we moeten een manier vinden Om vandaag wat liefde te brengen, hey.

Father, father, we don' t need to escalate You see, war is not the answer, for only love can conquer hate You know we' ve got to find a way To bring some lovin'here today, oh

Vader, we moeten het niet erger laten worden Weet je, oorlog is niet het antwoord, Alleen liefde kan haat overwinnen. Weet je, we moeten een manier vinden Om vandaag wat liefde te brengen, oh.

Tekst D

Fighting soldiers from the sky Fearless men who jump and die Men who mean just what they say The brave men of the Green Beret

Vechtende soldaten uit de lucht, Mannen zonder angst, die springen en sterven. Mannen die menen wat ze zeggen. De dappere mannen van de Groene Baretten.

Silver wings upon their chest These are men, America' s best One hundred men will test today But only three win the Green Beret

Zilveren vleugels op hun borst. Dit zijn kerels, Amerika’s besten. Honderd man doen vandaag de proef. Slechts drie winnen de Groene Baret.

Tekst E

Gimme an F Gimme a U Gimme a C Gimme a K! What’s that spell? FUCK What’s that spell? FUCK Come on all of you big strong men, Uncle Sam needs your help again. He' s got himself in a terrible jam Way down yonder in Vietnam. So put down your books and pick up a gun, We' re gonna have a whole lotta fun.

Kom op, jullie allemaal grote sterke kerels Uncle Sam heeft jullie hulp weer eens nodig Hij zit weer in een verschrikkelijke situatie, Daar in dat verre Vietnam. Dus sla je boeken dicht en pak een geweer. We gaan weer een hoop plezier beleven.

60

Kwadrant - Invulblad Voort- of stopzetting Amerikaanse deelname aan de Vietnamoorlog Keuze voor eigen belang/mening

Voor voortzetting van de oorlog

Voor stopzetting van de oorlog

Keuze voor het landsbelang/landsplicht

61

Opdrachtenblad Voort- of stopzetting van de Amerikaanse deelname aan de Vietnamoorlog De eerste opdracht maak je individueel, de rest met je groep. 1. Geef per muziektekst aan waarom je hebt gekozen voor Voortzetting of Stopzetting van de deelname van de Verenigde Staten aan de Vietnamoorlog. Geef daarbij aan: a) Hoe persoonlijke vrijheid en landsbelang voor die keuze een rol spelen. b) Leg je antwoord uit aan de hand van citaten uit de muziektekst. Als je ook weet wat de titel van het nummers is, wie de uitvoerende(n) zijn en wanneer het nummer (ongeveer) uitgebracht werd, schrijf je dat er ook bij.

Tekst A

zetting

Titel Tekst B

Artiest zetting

Titel Tekst C

zetting

Titel Tekst E

Titel

Jaar ±

omdat

Artiest zetting

Jaar ±

omdat

Artiest zetting

Jaar ±

omdat

Artiest

Titel Tekst D

omdat

Jaar ±

omdat

Artiest

Jaar ±

62

2. Bekijk de keuzen die je groepsgenoten hebben gemaakt. Vergelijk de verschillen- en overeenkomsten. Maak nu met je groep een nieuwe verdeling van de teksten op het kwadrant. Zorg dat je het met elkaar eens bent. 3. Bekijk alle teksten die voor voortzetting van de Vietnamoorlog zijn. Welke argumenten voor voortzetting vind je terug in deze bronnen? ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________

4. Bekijk alle teksten die voor stopzetting van de Vietnamoorlog zijn. Welke argumenten voor stopzetting vind je terug in deze bronnen? ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________

5. Zoek in je examenkatern op of bedenk welke groepen (uit het schema hieronder), in het algemeen, voor- of tegenstanders van de oorlog waren. Vul onderstaand schema in. Groep

Voortzetting of stopzetting

Liedtekst die daar bij hoort

Argument uit het eindexamenkatern

Regering Kennedy Regering Johnson Regering Nixon Jonge arbeiders Jonge studenten Oudere vaders en moeders 6. Welk lied spreek je het meest aan? Leg je antwoord uit en maak daarbij een afweging tussen a) de muzieksoort en de muziekuitvoering, b) de muziektekst c) de keuze voor individuele vrijheid en het algemene landsbelang.

63

Kwadrant - Antwoordenmodel Voort- of stopzetting Amerikaanse deelname aan de Vietnamoorlog Keuze voor eigen belang/mening

E

C

Voor voortzetting van de oorlog

Voor stopzetting van de oorlog

A

D

B

Keuze voor het landsbelang/landsplicht

64

Voort- of stopzetting van de Amerikaanse deelname aan de Vietnamoorlog Antwoordenmodel 1. Geef per muziektekst aan waarom je hebt gekozen voor Voortzetting of Stopzetting van de deelname van de Verenigde Staten aan de Vietnamoorlog. Geef daarbij aan: a) Hoe persoonlijke vrijheid en landsbelang voor die keuze een rol spelen. b) Leg je antwoord uit aan de hand van citaten uit de muziektekst. Als je ook weet wat de titel van het nummers is, wie de uitvoerende(n) zijn en wanneer het nummer (ongeveer) uitgebracht werd, schrijf je dat er ook bij.

Tekst A

Titel Tekst B

Titel Tekst C

Titel Tekst D

Titel Tekst E

Titel

Voort zetting omdat de man in de tekst meedoet met de oorlog. Het is wel zo dat hij moest gaan vechten. Het was geen vrije keuze. Door naar Vietnam te gaan, ontliep hij gevangenisstraf. Citaat: Got in a little hometown jam Sent me off Born in the USA Artiest Bruce Springsteen Jaar ± 1984 Voort zetting omdat de man in de tekst meevecht in Vietnam. Hij vecht in Vietnam omdat zijn land, de VS, dat vraagt en omdat het iedereen aangaat Citaat: America has heard the bugle call. It involves us, one and all. Hello Vietnam Artiest Johnny Wright Jaar ± 1964 Stop zetting omdat de tekst vindt dat er teveel zijn gestorven. Hij wil dat er een eind komt aan de haat en de oorlog. Persoonlijke idee over vrede is belangrijker dan nationale plicht. Citaat: too many of you dying. War is not the answer What’s going on Artiest Marvin Gaye Jaar ± 1971 Voort zetting omdat ze meevechten in Vietnam. Het lied spreekt van dappere mannen, die menen wat ze zeggen, Amerika’s besten. Je plicht doen als Amerikaan en man is belangrijk. Citaat: Fearless men, men who mean just what they say. America’s best. Ballad of the Green Artiest SSergeant Barry Sadler Jaar ± 1966 Berets

Stop

zetting

omdat

de tekst het vechten in Vietnam belachelijk maakt. Het lied begint al met fuck. Dat betekent dat de tekst tegen de oorlog is. Het lied maakt ook de nationale plicht belachelijk (‘Uncle Sam’) Citaat: We’re gonna have a whole lotta fun Fuck I-feel-like-I’m-fixin-to- Artiest Country Joe Mc Donald Jaar ± 1965 die-Rag & The Fish (Woodstock 1969).

61

Maak de vragen hieronder samen met je groep. 2. Bekijk de keuzen die je groepsgenoten hebben gemaakt. Vergelijk de verschillen- en overeenkomsten. Maak nu met je groep een nieuwe verdeling van de teksten op het kwadrant. Zorg dat je het met elkaar eens bent. 3. Bekijk alle teksten die voor voortzetting van de Vietnamoorlog zijn. Welke argumenten voor voortzetting vind je terug in deze bronnen?

Je plicht doen (tekst B en D). Amerika helpen (tekst A en D). 4. Bekijk alle teksten die voor stopzetting van de Vietnamoorlog zijn. Welke argumenten voor stopzetting vind je terug in deze bronnen?

Geen vrije keuze van mensen om mee te vechten (tekst A en E). Oorlog is geen goede zaak, we moeten niet doden. (tekst C). 2. Zoek in je examenkatern op of bedenk welke groepen (uit het schema hieronder), in het algemeen, voor- of tegenstanders van de oorlog waren. Vul onderstaand schema in. Groep

Regering Kennedy Regering Johnson

Regering Nixon Jonge arbeiders Jonge studenten Oudere vaders en moeders

Voortzetting of stopzetting van de oorlog

Liedtekst die daar bij hoort

Argument uit het eindexamenkatern

Voortzetting

B en D

Voortzetting

B en D

Proberen te stoppen

B, C en D

Vochten als soldaat Stopzetting Voortzetting

A, B, D

Stoppen communisme en behoud invloedssfeer Stoppen communisme en behoud invloedssfeer Teveel dode VS-soldaten, oorlog valt niet te winnen, te hoge kosten Working-class-hero-War

C en E B en D

Tegen oorlog Bang voor communisme

3. Welk lied spreek je het meest aan? Leg je antwoord uit en maak daarbij een afweging tussen d) de muzieksoort en de muziekuitvoering, e) de muziektekst f) de keuze voor individuele vrijheid en het algemene landsbelang.

Eigen antwoord van de leerling.

62

Muzikale Tijdbalk Vietnamoorlog

Een opdracht gemaakt door Anita Warmelink (docent Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen) Geïnspireerd op de muzikale tijdbalk ‘Koude Oorlog’ van Jan de Vries (vakdidacticus ILS - Radboud Universiteit Nijmegen)

Inhoud • Lesopzet • Muzikale Tijdbalk Vietnamoorlog • Verwerkingsopdracht • Bijlage Verwerkingsopdracht (grafiek) • Songteksten ter inzage voor leerlingen

63

Lesopzet Muzikale Tijdbalk Vietnam Lesinstructie • Geef een overzicht van de verschillende onderdelen van de les: o Muziek horen en muziekclips laten zien over de Vietnamoorlog. Tijdens de muziek vullen jullie in tweetallen een werkblad in. o Na muziek en clips in groepjes elkaars ingevulde tijdbalken bespreken. o Daarna klassikale nabespreking en verwerkingsopdracht. Deze twee onderdelen waarschijnlijk in de volgende les. •

Bespreek klassikaal het werkblad ‘Muzikale Tijdbalk Vietnamoorlog’ en leg de bedoeling uit.

Muziek • Laat de muziek horen en de ‘You Tube’ filmpjes zien. • Doe het eerste nummer samen met de klas en laat ze A invullen op de tijdbalk. Verwerkingsinstructie • Laat leerlingen viertallen vormen. • Leg jullie tijdbalken naast elkaar en bespreek ze. • Pas zo nodig je tijdbalk aan. • Voorin het lokaal liggen de songteksten ter inzage. Eén persoon per viertal mag erheen om te kijken. De teksten moeten daar blijven liggen. • Over 15 minuten volgt een klassikale afronding Nabespreking Muzikale Tijdbalk • Aanpak: hoe zijn jullie te werk gegaan? o Eerste ronde: tweetallen. o Tweede ronde: viertallen. • Antwoorden: welk lied wanneer en waarom? Verwerkingsopdracht • Maak nu met je viertal de Verwerkingsopdrachten. Nabespreking Verwerkingsopdracht • Antwoorden – knelpunten.

64

Muzikale tijdbalk Vietnamoorlog

1960

1968

1974

1982

1990

1998

2006

+5……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+5 +4……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+4 +3……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+3 +2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+2 +1……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+1 0 -1……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-1 -2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-2 -3……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-3 -4……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-4 -5……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-5

Toelichting: 1. Werk in tweetallen. 2. Gebruik een potlood. 3. 4. 5. •

Je krijgt straks 5 liedjes te horen: A t/m E. Luister goed naar de tekst van elk lied. Bepaal per lied het volgende: Over welke gebeurtenis/ historisch fenomeen gaat het lied? Zet de letter van het lied bij dat jaartal. • Is het positief of negatief over de Vietnamoorlog? Bij positief plaats je het nummer boven de nullijn (heel positief is +5, weinig positief is +1) Bij negatief plaats je het nummer onder de nullijn (heel negatief is –5, weinig negatief is –1) 6. Kort en zachtjes overleggen mag. 7. Na afloop krijg je in viertallen de gelegenheid je antwoorden aan te passen en de songteksten in te zien.

65

Verwerkingsopdrachten Muzikale Tijdbalk Vietnam Beantwoord de onderstaande vragen. 1. Zet de volgende gebeurtenissen in chronologische volgorde: a. b. c. d. e. f.

Amerikaanse media berichten over misstappen Amerikaanse troepen. Het bestaan van het Vietnamtrauma wordt in de VS erkend. Hippie protestbeweging in de VS op zijn hoogtepunt. Uitbreiding van het aantal dienstplichtigen in Amerika. Veel Amerikaanse mannen zijn bereid zich vrijwillig te melden voor militaire dienst. VS sturen voor het eerst grote aantallen grondtroepen.

……………………………………………………………………………………….. 2. De geschiedenis van de Amerikaanse inmenging in de Vietnamoorlog in de periode 1963-1973 kent een aantal keerpunten. Noem 3 van deze keerpunten. Geef een benaming en een jaartal van elk keerpunt. …………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 3. In de VS waren zowel voorstanders als tegenstanders van de Vietnamoorlog. Bekijk de onderstaande lijst. a. Kruis de groepen aan waarin zich veel tegenstanders van de Vietnamoorlog bevonden. b. Onderstreep de groepen waarin zich vooral voorstanders van de Vietnamoorlog bevonden. c. Laat de groepen die onderling sterk verdeeld waren ongemoeid. Wapenfabrikanten Regering Kennedy Hippies Rijke blanke Amerikanen Linkse studenten Regering Nixon African-Americans Democraten Pacifisten Regering Johnson Blanke moeders Silent majority Zwarte Amerikanen in de leeftijd 18-25

66

4. Zowel voor- als tegenstanders van de Vietnamoorlog beargumenteerden hun standpunt. a. Geef 3 argumenten van de voorstanders. ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………. b. Geef 3 argumenten van de tegenstanders. ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 5. Gebruik de grafiek (zie de bijlage). De Vietnamoorlog heeft in de periode 1945-2005 veel emoties losgemaakt. Op sommige momenten was de oorlog populairder dan op andere momenten. Teken een populariteitsconjunctuur van de Vietnamoorlog in de grafiek. Doe dit eerst met potlood.

67

Bijlage Verwerkingsopdracht Vietnam 1945

1950

1955

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

+5……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+5 +4……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+4 +3……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+3 +2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+2 +1……………………………………………………………………………………………………………………………………………………+1 0 -1……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-1 -2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-2 -3……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-3 -4……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-4 -5……………………………………………………………………………………………………………………………………………………-5

68

Muzikale Tijdbalk Vietnam Songteksten – Voor leerlingen ter inzage

A

Country Joe & The Fish "I-feel-like-I' m-fixin' -to-die-Rag"

B

Johnny Wright Hello Vietnam

C

Billy Joel Goodnight Saigon

D

Neil Young Ohio

E

Creedence Clearwater Revival Run through the jungle

69

A

Country Joe & The Fish "I-feel-like-I'm-fixin'-to-die-Rag" (Live in Woodstock)

"Gimme an F ! Gimme a U ! Gimme a C ! Gimme a K !. What’s that spell? FUCK What’s that spell? FUCK Come on all of you big strong men, Uncle Sam1 needs your help again. He' s got himself in a terrible jam2 way down yonder in Vietnam.3 So put down your books and pick up a gun, we' re gonna have a whole lotta fun. And it' s one, two, three, what are we fighting for? Don' t ask me, I don' t give a damn, next stop is Vietnam; and it' s five, six, seven, open up the pearly gates,4 Well there ain' t no time to wonder why, Whoopee! we' re all gonna die. Come on Wall Street, don' t move slow, why man, this is war a-go-go. There' s plenty good money to be made supplying the Army with the tools of the trade.5 Just hope and pray that if they drop the bomb, they drop it on the Viet Cong. Come on generals, let' s move fast; your big chance is here at last. Gotta go out and get those reds. The only good commie is the one that' s dead. You know that peace can only be won when we' ve blown ' em all to kingdom come.6 Come on mothers throughout the land, pack your boys off to Vietnam. Come on fathers, don' t hesitate,7 send your sons off before it' s too late. Be the first one on your block8 to have your boy come home in a box.

1

‘Uncle Sam’ staat symbool voor de Amerikaanse overheid. Hij zit in een verschrikkelijke situatie. Heel ver weg in Vietnam. 4 En het is 5, 6, 7 doe de hemelpoort maar open. 5 Het leger voorzien van de nodige ‘gereedschappen’. 6 Als we ze allemaal hebben opgeblazen. 7 Kom op vaders, aarzel niet 8 Wees de eerste in uw buurt. 2 3

70

B Johnny Wright Hello Vietnam Kiss me goodbye and write me while I' m gone Goodbye, my sweetheart, Hello Vietnam. 1

America has heard the bugle call And you know it involves us, one and all I don' t suppose that war will ever end There' s fighting that will break us up again. Chorus / Refrein Goodbye, my darling, Hello Vietnam A hill to take, a battle to be won Kiss me goodbye and write me while I' m gone Goodbye, my sweetheart, Hello Vietnam. A ship is waiting for us at the dock America has trouble to be stopped We must stop Communism in that land Or freedom will start slipping thru our hands.

Er ligt een schip op ons te wachten Amerika is niet te stoppen We moeten het communisme daar stoppen Of de vrijheid glipt ons door de vingers.

Gesproken: (Refrein op achtergrond) I hope and pray someday the world will learn That fires we don' t put out, will bigger burn We must save freedom now, at any cost Or someday, our own freedom will be lost.

Ik hoop dat de wereld ooit zal leren Dat vuren die we niet blussen, steeds groter worden We moeten nu de vrijheid redden, wat ‘t ook kost Anders, op een zeker moment, zullen we onze vrijheid verliezen

Kiss me goodbye and write me while I' m gone Goodbye, my sweetheart, Hello Vietnam

Toelichting Dit nummer van Tom T. Hall werd door veel artiesten op de plaat gezet. Country-zanger Johnny Wright behaalde het grootste succes met dit lied.

1

Amerika heeft de bugel (jachthoorn) gehoord: geeft gehoor aan de oproep je te komen melden voor militaire dienst.

71

C

Billy Joel: Goodnight Saigon 1

We met as soul mates on Parris Island. 2 We left as inmates from an asylum. And we were sharp, as sharp as knives. 3 And we were so gung ho , to lay down our lives. 4

We came in spastic like tameless horses. We left in plastic as numbered corpses. And we learned fast to travel light. Our arms were heavy but our bellies were tight We had no home front, we had no soft soap. 5 They sent us Playboy they gave us Bob Hope. We dug in deep and shot on sight. And prayed to Jesus Christ with all our might. We had no cameras to shoot the landscape 6 7 We passed the hash pipe and played our Doors tapes And it was dark, so dark at night. And we held on to each other like brother to brother. We promised our mothers we' d write And we would all go down together. We said we' d all go down together. 8

9

Remember Charlie , remember Baker. They left their childhood on every acre. And who was wrong? And who was right? It didn' t matter in the thick of the fight. We held the day in the palm of our hand They ruled the night and the night seemed to last as long as six weeks on Parris Island. 10 We held the coastline, they held the highlands And they were sharp, as sharp as knives. They heard the hum of our motors, They counted the rotors And waited for us to arrive. And we would all go down together. We said we' d all go down together. Yes we would all go down together.

1

Parris Island: trainingscentrum voor mariniers in South Carolina, USA. Veel Amerikaanse soldaten kregen hier hun ‘Vietnamopleiding’. 2 We vertrokken als gedetineerden/ patiënten naar een inrichting. 3 Gung ho: soldatentaal voor ‘enthousiast voor het doden’. 4 Spastic: spastisch, opgefokt. 5 Bob Hope: Amerikaanse komiek, die voor de soldaten in Vietnam optrad. 6 Hash pipes: verwijzing naar het drugsgebruik onder de soldaten. 7 The Doors: Amerikaanse rock- rhytm & blues popgroep met een opvallende zanger (Jim Morrison), optredens en muziekteksten. 8 Charlie: algemene voornaam van Amerikaanse jongens; maar ook: scheldnaam voor de Vietcong-soldaten 9 Baker: symbolische naam voor de gemiddelde Amerikaanse soldaat. 10 Verwijzing naar dat de Amerikanen de steden en kusten onder controle hadden, maar de Vietcong de binnenlanden, de jungle.

72

D

Neil Young: Ohio

Tin soldiers and Nixon coming We' re finally on our own This summer I hear the drumming Four dead in Ohio Gotta get down to it Soldiers are gunning us down Should have been done long ago What if you knew her And found her dead on the ground How can you run when you know? Gotta get down to it Soldiers are gunning us down Should have been done long ago What if you knew her And found her dead on the ground How can you run when you know? Tin soldiers and Nixon coming We' re finally on our own This summer I hear the drumming Four dead in Ohio

Toelichting Neil Young maakt deel uit van Buffalo Springfield (For what’s it worth gaat ook over jongerenprotesten) en Crosby, Stills, Nash and Young. Young is muzikaal nog steeds actief, maar wordt vooral gezien als een icoon van de jaren zeventig.

73

E

Creedence Clearwater Revival Run through the jungle

Whoah! Thought it was a nightmare, Lord, it' s all so true, They told me, "Don' t go walkin'slow. The devil' s on the loose."1 Better run through the jungle, Better run through the jungle, Better run through the jungle, Woa, don' t look back to see. 2 Thought I heard a rumblin' Callin'to my name, Two hundred million guns are loaded Satan cries, "Take aim!"

Better run through the jungle, Better run through the jungle, Better run through the jungle, Woa, don' t look back to see. Over on the mountain Thunder magic spoke, "Let the people know my wisdom, Fill the land with smoke." Better run through the jungle, Better run through the jungle, Better run through the jungle, Woa, don' t look back to see. Toelichting Tekst en muziek: John C. Fogerty. Van het album Cosmo’s Factory . Wel een hit in de VS (plaats 35), maar niet in Nederland.

1 2

De duivel loopt vrij rond. Ik hoorde gerommel.

74

Vietnam in protestmusic

Gemaakt door Saskia Schreuder van het Staring College in Lochem. Inhoud • Instructie • Antwoordenmodel

Instructie Lees en beluister de protestsongs 1 t/m 3: 1. Billy Joel - Goodnight Saigon 2. Country Joe & The Fish - I feel like I’m fixin’to die-rag 3. Beach Boys - Student Demonstration Time De liederen bekritiseren ieder op hun eigen manier de oorlog en/of de houding van de Amerikaanse samenleving en autoriteiten t.a.v. deze oorlog. Bepaal voor iedere bron (lied): a) door wie de bron geschreven is; b) wanneer de bron geschreven is; c) voor welke doelgroep(en) de bron geschreven is; d) het kritische gehalte van de bron. • Wat is precies het onderwerp van de kritiek? • Hoe wordt de kritiek geuit, dus: Wat wordt er beschreven en op welke manier? • Welke argumenten worden er voorgebracht?

75

Antwoordenmodel Vietnam in protestmusic Billy Joel Goodnight Saigon a) Auteur tekst (en muziek): Billy Joel b) Geschreven: ca. 1981/82 (na de oorlog) c) Doelgroep: in de eerste plaats jongeren, consumenten van popmuziek d) Kritisch gehalte: er wordt gewezen op: • de opleiding van de soldaten deformeert hen, ze worden inhumaan (inmates from an asylum”, “sharp as knives””gung ho”). • Het lied beschrijft het leed van de Amerikaanse soldaten, hun angst (“our arms were heavy, but our bellies were tight”) • de Amerikaanse slachtoffers (“we would all go down together”) • De politieke en morele legitimatie van de oorlog wordt betwijfeld (“and who was wrong? And who was right?”) • De Noord Vietnamese soldaten zijn net als de Amerikaanse soldaten slachtoffers en daders: (“remember Charly, remember Baker. They left their childhood on every acre”, “and they were sharp, as sharp as knives”). •

Het lied beschrijft de oorlog uit het perspektief van soldaten. Ze zijn aan het begin van hun opleiding naïef en trekken de oorlog in zonder te weten wat hen te wachten staat. Door de oorlog worden zij (net als hun tegenstanders) slachtoffer en dader. Het nut/ de zin van de oorlog is voor hen niet herkenbaar.

Country Joe & The Fish I feel I’m fixin’ to die Rag a) Auteur tekst: ‘Country’ Joe McDonald b) Geschreven 1968 (tijdens de oorlog) c) Doelgroep: jongeren die dit soort muziek consumeren en die naar Vietnam worden gestuurd. d) Kritiekpunten: • Dienstplichtigen moeten hun opleiding afbreken en zich als soldaat opofferen voor Amerika dat zich in de nesten heeft gewerkt (he got himself in a terrible jam). • De oorlog is zinloos (what are we fighting for). • Militairen hebben belang bij de oorlog (haat tegen communisten) • Wall Street (kapitalisten) hebben belang bij de oorlog, verdienen aan opdrachten voor het leger. • Nationalisme en militarisme in de bevolking wordt aangeklaagd. Onkritische houding van de gewone bevolking t.o.v. de oorlog. •

Middelen: cynische tekst en contrast tussen lichte muziek en zwaar onderwerp. (Laatst deel van het antwoord alleen mogelijk als de leerlingen de cd hadden)

Beach Boys Student Demonstration Time a) Auteur tekst: Mike Love b) Geschreven 1971, tijdens de oorlog c) Doelgroep: Jongeren d) Kritiek • Het lied veroordeelt het gewelddadig onderdrukken van de studentenprotesten in Ohio in 1970, waarbij vier studenten doodgeschoten werden. • Tegen zinloze oorlog en rassenstrijd.

76

Popmuziek in de geschiedenisles Didactische tips • Popmuziek, of specifieker songteksten, kun je op allerlei manieren inzetten. Het is bij uitstek een motiverende invalshoek. Leerlingen zullen in eerste instantie gemotiveerd worden door de muziek en pas daarna wat de inhoud (songtekst) betekent. • Maak het niet te didactisch: popmuziek kan vooral motiverend zijn om vervolgens inhoudelijk aan de slag te gaan. • Popmuziek kun je op allerlei manieren inzetten. Popmuziek als zodanig is alleen motiverend als het aansluit bij de muzieksmaak van de leerlingen. Om zich te onderscheiden heb je binnen elke klas diverse muziekstromingen van R&B, top40hits, grunge, reggae, hiphop, house-dance, rap, gothic, metal tot alternatieve rock. Hou er rekening mee dat een gedeelte van de klas duidelijke kenbaar zal maken dat het uitgekozen nummer helemaal niks is. • Sommige leerlingen hebben de neiging om een popmuziekles van een leraar af te wijzen. Zij staan niet toe dat je op hun terrein, in hun leefwereld, komt. Daarnaast kunnen zij, door het afwijzen van de muziekkeuze van de docent, zich zo weer afzetten tegen school, oudere generatie enzovoorts en hun sociale positie in de klas en t.o.v. de school duidelijk maken. • Nummers die ouder dan drie jaar zijn (uitzonderingen daargelaten), worden door de leerlingen al snel bijgezet in de categorie ‘onbekend-onbemind’ of ‘bejaarden muziek’. Boudewijn de Groot, Bob Dylan, The Byrds, Merle Haggard, Billy Joel zijn muzikaal totaal oninteressant voor de meeste leerlingen. Om de muziek aanvaardbaar te maken voor de leerlingen zijn er dan verschillende opties: • Laat eerst een nummer in de toen heersende muziekstijl horen om vervolgens duidelijk te maken in hoeverre het eigenlijke nummer daarvan afwijkt. • Draai eerst een hedendaagse cover in de stijl van de leerlingen. De Heideroosjes bijvoorbeeld hebben het ‘Welterusten mijnheer de president’ omgezet in een swingende punkversie. • Laat eerst een ‘modern’ lied van de artiest horen. Kim Wilde bijvoorbeeld had in 2004 (samen met Nena) een nummer 1 hit met Anytime, anyplace and anywhere. Met dat nummer is de overgang naar Cambodia uit 1981 minder groot. • Als (pop)muziek ingezet wordt als primaire bron (19 van Paul Hardcastle, Okie from Muskogee van Merle Haggard, Boudewijn de Groot met Woningnood bijvoorbeeld) vertel er dan vooraf duidelijk bij dat het niet om de muziek gaat, maar om de inhoud. • Vraag in een opdracht/onderwijsleergesprek waarom leerlingen het lied goed, leuk, niets, of slecht vinden. Popmuziek wordt ten gehore gebracht vanuit het idee dat leerlingen door de muziek eerder geneigd zijn om tot de inhoud te komen. Vraag dan altijd ook naar de muziek zelf. Daarnaast hebben leerlingen snel hun oordeel klaar over popmuziek. Het blijkt echter voor leerlingen heel moeilijk te zijn om te beargumenteren waarom ze een bepaald nummer goed of slecht vinden. Laat leerlingen maar eens oefenen hoe ze hun mening, gevoel, smaak onder woorden kunnen brengen. Geef ze wel richtlijnen: • algemeen • sfeer • opbouw van het lied • muziek • gebruik instrumenten

77

• opbouw • ritme • zangstem • tekst • videoclip. Met het gebruik van een videoclip moet zorgvuldig mee worden omgegaan, Het leidt erg af van de tekst en hoe muziek tekst versterkt. In enkele gevallen is de videoclip zeer bruikbaar, zeker als de muziektekst expliciet na het kijken van de clip aan de orde wordt gesteld. • Vraag in de bovenbouw naar de verhouding tussen songtekst en muziek. Deze vraag gaat eigenlijk over hoe de muzikanten hun inhoudelijke boodschap via de muziek ‘versterken’. Bijvoorbeeld n.a.v. ‘Welterusten mijnheer de president’ van Boudewijn de Groot: Waarom klinkt aan het eind de stem ineens zo anders? Of: In ‘Goodnight Saigon’ van Billy Joel verandert de muziek ineens van sfeer. Let op wanneer dat gebeurt en probeer een verklaring te geven vanuit de tekst van het nummer. • Geef informatie over het lied en uitvoerenden. Zoek bijvoorbeeld op wanneer, hoe lang en hoe hoog het nummer in de top veertig stond. Bijvoorbeeld: Beach Boys, Student Demonstration Time ‘Student Demonstration Time’ gaat over het neerslaan van de studentenprotesten op de Kent State University in Ohio (4-5-1970), waarbij vier studenten werden gedood. Deze gebeurtenis werd ook door anderen bezongen: Neil Youg, Ohio. ‘Student Demonstration Time’ komt van het album Surf’s up en de tekst werd geschreven door Beach Boy Mike Love. The Beach Boys probeerden met het album en het nummer af te komen van hun strand-, zon-, meisje- en surf-imago. Ze wilden hun populariteit en verkoopcijfers vergroten door mee te liften op de vele protestsongs uit die jaren. Het nummer haalde in 1971 plaats 21 in de Nederlandse Top 40. De muziek is van Jerry Leiber en Mike Stoller die het oorspronkelijke nummer ‘Riot in Cell Block Number 9’ schreven voor ‘The Robins’ in 1954. ‘The Robins’ waren de voorlopers van de wereldberoemde Coasters (Yakety Yak, Charlie Brown).Leiber & Stoller schreven voor Elvis Presley geweldige hits als Jailhouse Rock, Hound Dog, enzovoorts. • In de bovenbouw kan ook gevraagd worden onder welke muziekstroming het lied valt. Leerlingen die op de muziekschool zitten, kunnen wel de muziekkenmerken benoemen. Anders vooraf een gesprek met de muziekleraar. • Vraag bijvoorbeeld waarom een nummer een goed voorbeeld is van een bepaalde muziekstroming. Bijvoorbeeld: • reggae van Jimmy Cliff • protestsong-folk/rock-singer/songwriter Boudewijn de Groot, Bob Dylan, Woody Guthrie, Randy Newman, Billy Joel; • country & western, Johnny Cash, Kris Kristofferson, Merle Haggard, Ssgt Barry Sadler; • soul, Marvin Gaye, Edwin Starr; • rhytm and blues: Eric Burdon and The Animals; • rock, Creedence Clearwater Revival, Bruce Springsteen. • Taal mag geen obstakel zijn bij je eigenlijke doelen. Geef er daarom (zeker in de onderbouw) altijd een woordenlijst of vertaling bij. Anders ben je meer bezig met een les Nederlands of Engels (taal) dan een geschiedenisles (inhoud). • Sluit in opdrachten over het nummer zoveel mogelijk aan bij het schoolboek c.q. stofinhoud. Dan ervaren leerlingen enerzijds dat ze echt aan het ‘leren’ zijn (de status van 78

het schoolboek) en anderzijds verwerken ze de inhoud van het boek op een andere manier (toepassingsgericht onderwijs). • Bijvoorbeeld: Heeft de tekst van het nummer dezelfde visie op de ‘overheid’ als het schoolboek? Leg je antwoord uit. of • Welke visie geeft dit nummer op de verhoudingen tussen de ouders en kinderen in het midden van de jaren ’60. of • Heeft de tekst van het nummer dezelfde visie op de ‘Vietnamoorlog’ als het schoolboek? Leg je antwoord uit. (n.a.v. Fortunate Son van Creedence Clearwater Revival) of • Welke visie geeft dit nummer op de verhoudingen tussen de oudere en jongere generatie in de jaren ’60? (n.a.v. For what it’s worth van Buffalo Springfield of Chicago van Graham Nash). • Je kunt popmuziek inzetten als invalshoek/spiegel/exemplarisch thema voor een bepaalde tijd. • Songteksten lenen zich uitstekend voor creatieve inlevings- en toepassingsopdrachten. Laat leerlingen op basis van een bestaande melodie een alternatieve tekst schrijven en wellicht uitvoeren. Van alle nieuwe hits zijn karaoke-cd’s verschenen waarop het makkelijk inzingen is. Er zijn ook wel internetsites met karaokemuzieknummers van verschillende Nederlandse artiesten. Geef duidelijke criteria voor de inhoud van het te schrijven nummer. Bijvoorbeeld: • Maak de volgende tekst af: Beste Ho Chi Minh, ga maar slapen Droom maar lekker in het warreme Hanoi Denk maar niet teveel aan de Vietcong met dat wapen Die ……. (n.a.v. Welterusten mijnheer de president van Boudewijn de Groot) • Vertolk in je eigen songtekst het standpunt van een Vietcongsoldaat. (n.a.v. Goodnight Saigon van Billy Joel) • Vertolk in je eigen songtekst het standpunt van de demonstrant. (n.a.v. Vietnam Blues van Kris Kristofferson) • Schrijf een songtekst waarin de gevolgen voor de Vietnamveteranen in de jaren ’70 in terug te vinden zijn. (n.a.v. Bruce Springsteen, Billy Joel). • Over sommige onderwerpen bestaat ook muziek die zo afwijkend is, qua tekst of muziek dat ze bijna als ‘camp’ of ‘cult’ kunnen worden betiteld. De nummers van Johnny Hoes en Rob Out over de Vietnamoorlog kunnen leiden tot grote hilariteit, terwijl ze serieuze thema’s aansnijden. In de les werken deze liedjes perfect om het ijs te breken en een discussie op gang te brengen. • Uit kleinschalige (praktijk)onderzoeken binnen de universitaire lerarenopleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen over het gebruik van popmuziek in de les blijkt: • Muziek en muziekteksten leiden alleen tot een betere beklijving van de stof als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. • Het succes van muziek als katalysator voor het onthouden, is grotendeels afhankelijk van de randvoorwaarden als klassenmanagement en de organisatorische aspecten van een leeractiviteit. 79

• Het verband leggen tussen de muzikale activiteit en de leerstof in de gebruikte methode (schoolboek), is van het grootste belang. Koppel in een leeractiviteit – ongeacht welke, dus ook bij muziekopdrachten –altijd terug naar het schoolboek. • De combinatie muziek-beeldmateriaal versterkt het positieve effect op de beklijving van de stof. De combinatie muziek-tekstbronnen werkt ook, maar in mindere mate. Het beeldmateriaal stelt de leerlingen in staat om nog helderder dat ‘beeld’ te vormen waaraan ze hun kennis kunnen ‘ophangen’, als het ware. • Muziek heeft het meeste effect wanneer er sprake is van het integreren van kennis, dus wanneer de betreffende kennis al in een eerder stadium is opgedaan. Let wel: het integreren van kennis is niet het toepassen of het analyseren ervan. • Van belang is het leggen van een expliciet verband tussen de muziek en de lesdoelen. Een lied als alleen een soort illustratie gebruiken, werkt motiverend, maar je laat dan leerwinst liggen. • Hedendaagse muziek en teksten spreken leerlingen meer aan en hebben een hoger leerrendement dan oorspronkelijke (toenerdaagse) muziek. • Een eerste onderzoek naar het gebruik van filmclips laat zien dat deze een positief effect hebben op het leerrendement. De les wordt driedimensionaal (geschreven tekst, muziekgeluid, clipbeeld). Door de liedtekst na het bekijken van de clip te behandelen, wordt de afleiding van de inhoud door de clipbeelden beperkt. • Songteksten lenen zich uitstekend voor praktische opdrachten (leerlingen kiezen nummer, zoeken tekst op internet op, verbinden songteksten met schoolboek en voeren presentatie uit). Het internet biedt uitgelezen kansen voor zo’n multimediaal project. N.a.v. veel nummers zijn op het internet songteksten, foto’s, video’s, audio-opnamen, primaire schriftelijke bronnen en nog veel meer te vinden. • Songteksten lenen zich uitstekend voor een vakoverstijgend project: Talenvakken, muziek, CKV. Ga na bij je collega’s hoe zij te werk gaan en maak daar gebruik van. • Laat leerlingen zelf songteksten zoeken /meenemen die een bepaalde boodschap hebben. Geef duidelijk aan dat het niet om de muziek gaat (zoete R&B liefdesliedjes of HipHop, rap, metal), maar dat het nummers moeten zijn waarmee een link valt te leggen met geschiedenisinhouden. Twee jaar lang was altijd ‘vrijdag-muziekdag’ in mijn lessen. De laatste tien minuten van de les op vrijdag presenteerde een leerling(e) een songtekst. Ideaal voor een 6e t/m 8e uur; en: als er niet goed en gezellig gewerkt werd in dat uur: geen muziek.

80

Korte tips muziekgebruik in de geschiedenisles:: • Laat niet te vaak popmuziek horen; leerlingen worden dan ‘muziek-moe’. Het motiverende aspect werkt alleen als het als af en toe wordt ingezet. • Sommige liedjes zijn vooral bruikbaar voor het oproepen van een sfeer, tijdsgeest, tijdsbeeld. Andere liedjes dienen voor feitelijk-cognitieve doelen (toepassen van een begrip, mening en standplaatsgebondenheid van de tekstschrijver). • Varieer muziekgenres gedurende het schooljaar. • Poëzie werkt (denk aan Beat Generation, Harlem Renaissance). • Gebruik niet te zeer ‘hippe’ muziek (leerlingen hebben er niets aan te zien hoe bij de tijd hun leraar is), maar zorg voor muziek met een stevige ‘groove’, een goede ‘beat’ uit verschillende tijdperken. Daag ze uit, dat stellen ze op prijs. • Doe iedere keer iets anders, dan weten ze dat hen iedere keer wat nieuws te wachten staat. • Integreer muziek geleidelijk in je lessen, begin met af en toe eens wat muziek en bouw het op. • Experimenteer. Het is leuk voor jezelf en voor je leerlingen. • Fragmenten moeten kort zijn, drie tot vier minuten, omdat ze dan gemakkelijk herhaald kunnen worden en de aandacht van de leerlingen er niet door verslapt. • Sluit zoveel mogelijk aan bij het tekstboek of de stofinhoud. Dan ervaren de leerlingen dat ze echt aan het ‘leren’ zijn. Bv.: ‘Heeft de tekst dezelfde visie op X als het boek?’ • Liedjes die hilarisch werken door hun ‘cult’- en ‘camp’-achtigheid, werken geweldig om het ijs te breken.

81

Instrueren van leerlingen bij het gebruik van songteksten Voorafgaand het afspelen van de muziek Geef duidelijk aan: • Wat de bedoeling is van het luisteren naar muziek en tekst en de verwerking daarna. • Wat in het kort de inhoud is van de tekst. • Wat leerlingen van de muzieksoort en muziekuitvoering kunnen verwachten. • Wat u van de leerlingen verwacht qua gedrag en leerhouding (aantekeningen maken, stil zijn, let op overgang derde couplet en refrein) verwacht. • Wat de bijzondere aandachtspunten zijn in het nummer. • Dat u het nummer één of twee keer laat horen. Eén keer bijvoorbeeld voor de muziek en een emotionele kennismaking. Een tweede keer, als de leerlingen weten wat ze kunnen verwachten voor de cognitieve doelen (dan pas ook bijvoorbeeld tekst en opdrachten uitdelen) • Als het doel vooral motiverend en affectief is, dan kunt u de leerlingen ook tamelijk onvoorbereid de muziek en tekst laten horen. • Streeft u vooral kennisdoelen (kennis, begrip, toepassing, historische vaardigheden) na, bereid leerlingen daarop voor door bijvoorbeeld de opdrachten vooraf door te nemen. Tijdens het luisteren • Let op verbale en non-verbale reacties van de leerlingen. Dan kunt u daar in de bespreking of verwerking al rekening mee houden. • Als u de opdrachten vooraf heeft besproken, zorg er dan voor dat de leerlingen nog geen antwoorden opschrijven. Dit gaat ten koste van het gericht, actief luisteren. Na het luisteren • Omdat popmuziek vooral een motiverend middel is en leerlingen op hun emotie aanspreekt, is het goed om leerlingen een aantal seconden bij te laten komen. Vraag ongedwongen naar hun eerste reactie of laat ze zachtjes kletsen met buurman/buurvrouw. • Vraag in eerste instantie naar de muziek. Daar gaat het de leerlingen vooral om. Als ze daarover hun mening kwijt zijn, hebben ze meer geestelijke ruimte om naar cognitieve zaken te gaan. Stel een specifieke affectieve vraag over de muziek: ‘Waarom zouden jongeren in 1967 zo door deze muziek zijn aangesproken?’ Met zo’n vraag doet u ook tegelijkertijd aan standplaatsgebondenheid. Gebruik bijvoorbeeld als leidraad ‘De cirkel van gevoelens’ op de volgende bladzijde. • Al naar gelang het lied, uw doceerstijl en de klas begint u nu aan het onderwijsleergesprek, het in groepjes cq. individueel maken van opdrachten. Muziekfilmclips (o.a You Tube) • Een eerste onderzoek naar het gebruik van filmclips laat zien dat deze een positief effect hebben op het leerrendement. De les wordt driedimensionaal (geschreven tekst, muziekgeluid, clipbeeld). • Laat de eerst de clip zien aan de hand van een richtvraag, die visueel is gesteld of die het ‘verhaal’ in de clip duidelijk maakt. • Bespreek de clip en de antwoorden op de richtvraag. • Deel daarna de liedtekst uit met de opdrachten en draai de muziekclip nog een keer. Zeg tegen de leerlingen dat ze nu vooral de tekst mee moeten lezen. • Door de liedtekst na het bekijken van de clip te behandelen, wordt de afleiding van de inhoud door de clipbeelden beperkt.

82

De cirkel van gevoelens

De cirkel van gevoelens Uit: Duijsen, H. van (1998). Liederen in het geschiedenisonderwijs. In: Kleio (39), 7. pp. 2-9.

83

84

Literatuur De Vietnamoorlog in popmuziek Andresen, L. (2003). Battlenotes. Music of the Vietnam War. Savage Press Anderson, J.W. (z.jr). Vietnam Era Anti War Music. URL: http://www.jwsrockgarden.com/jw02vvaw.htm Retrieved: 20-5-2009 Auslander, H.B. (1981). “If you wanna end war and stuff, you gotta sing loud” A Survey of Vietnam-related protest music. Journal of …, 1981. In: Journal of American Popular Music, volume II, The age of rock, T. E. Scheurer (ed), pp. 179-184. Burroughs, S. & D. Hare (2008). Music and Messages from the Past: Tuning into History. In: Social Studies Research and Practice, 3 (2), 68-78. Cooper, B. L. (1985). Mick Jagger as Herodotus and Billy Joel as Thucydides?: A rock music perspective, 1950-1985. In: Social Education, 49, 596-600. Cooper, B. L. (1988). Social concerns, political protest, and popular music. In: The Social Studies, 79, 53-60. Cooper, B. L. (1992a). Examining the audio images of war: Lyrical perspectives of America' s major military crusades, 1914-1991. In: International Journal of Instructional Media, 19, 277287. Cooper, B. L. (1992b). Popular songs, military conflicts, and public perceptions of the United States at war. In: Social Education, 56, 160-168. Douglas, J. (1999) Voices of Dissent: The Musical Revolution from Civil Rights to Vietnam. URL: www.ithaca.edu/hs/depts/history/docs/.../spring04/music.pdf Retrieved: 20-5-2009 Fish, L.M. (1989). General Edward G. Lansdale and the Folksongs of Americans in the Vietnam War. In: Journal of American Folklore, volume 102, pp. 390-411. Fish, L. (1993). Songs of Americans in the Vietnam War. URL: http://faculty.buffalostate.edu/fishlm/folksongs/americansongs.htm Retrieved: 20-5-2009 Fish, L. (1993). Songs of the Air Force in the Vietnam War. URL: http://faculty.buffalostate.edu/fishlm/folksongs/afsong.htm Retrieved: 20-5-2009 Franklin, H.B. (1995). The Vietnam War in American Stories, Songs, and Poems. Bedford/St. Martin' s. Hillstrom, K & L.C. Hillstrom (1998). The Vietnam experience: a concise encyclopedia of American literature, songs, and films. Greenwood Publishing Group Perone, J. (2001). Songs of the Vietnam Conflict. Westport: Greenwood Press. Walhain, J. (2004). De Vietnamese Rock Opera. Puff, the magic dragon. In: Kleio, jrg. 45, nr. 8, pp. 36-40.

85

86