Opleiding Duurzaam Gebouw: Regenwaterbeheer op het perceel

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Regenwaterbeheer op het perceel Leefmilieu Brussel

Geavanceerde dimensionering van de voorzieningen voor regenwaterbeheer Maggy HOVERTIN MATRIciel S.A

Doelstellingen van de presentatie ●

De nodige informatie verstrekken voor het ontwerp van verschillende voorzieningen voor alternatief regenwaterbeheer;

●

De Beheertool van het water op wijkniveau voorstellen

Plan van de uiteenzetting ●

Ontwerp van voorzieningen

●

Regenwaterbeheer op schaal van de wijk

2

Ontwerp van voorzieningen ●

Grachten ►

Het water van een regenval geleiden en laten afvloeien

►

Lineaire voorzieningen zonder afwatering

►

Helling van de oevers: > 45 %

►

Met gras bezaaide oevers

Bron: Architecture et Climat

3 Gracht - foto: Maggy Hovertin


Geulen ►

Opslag, sanering, afvloeiing en afvoer van hemelwater

Geul van het Parc de la Source in Louvain-la-Neuve - Foto: Maggy Hovertin

Bron: Pour la gestion des eaux pluviales: Stratégie et solutions techniques. Région Rhône-Alpes

4


Geulen ►

Afvoer

5 Bron: Stormwater Source Control Design Guidelines 2005


Geulen ►

Aanvullende opslag en zuivering

Bron: MATRIciel

- Substraatlaag: aanplantingen 20-30 cm dik - Steenslag van het type grof zand (2-8 mm) 10-20 cm dik - Geotextiel (filter/scheiding) - Steenslag (drainage) : (20/40 mm – 60/100 mm) 40-60 cm dik - Geweven geotextiel - Bodem geschikt voor infiltratie

6


Geulen ►

Helling van de oevers: ± 15 - 25 %

►

Vermijd stilstaand water: horizontale bodem, afwateringsgreppel, sleuf;

►

Vermijd erosie: gras dat bestand is tegen water en uittrekken (inzaaiing met gras voor ingebruikstelling), verstevigde wateraanvoer;

►

Onderhoud: gelijkaardig aan dat van de groene ruimten  maaien, droge bladeren en afval bijeenvegen, uitlaatopeningen ruimen.

7


Droogbekkens: ►

Retentie, zuivering en afvoer van water

Voorbehandeling Zeving Bezinking bovenstrooms

geotextiel

infiltratie


8 De parken van de cité de la Saussaie - Bron: Composante Urbaine


Waterbekkens: ►

Retentie, zuivering en afvoer van water,… vermaak en waterecosysteem

Hiernaast : Tanner Springs Park, Portland

Hieronder: HeinerMetzger Plaza, Neu-Ulm (Duitsland)

9 Bron: Atelier Dreiseitl - New Waterscapes


Waterbekkens

Voorbehandeling Zeving en bezinking bovenstrooms

Geotextiel Géotextile

Marnage Getijdeverschil

Dichtheid Filtratiebed Afvoer met geregeld debiet naar een afvoerbuis


10


Bekkens ► ►

Helling: ± 30%, 15% voor toegankelijke oevers Sterke helling of aanzienlijke diepte  stabiliteit van oevers nagaan; trapvormige oevers;

►

Infiltratiebekken: gras, geotextiel;

►

Ondoorlatend bekken: beton, afdeklaag, verdichte kleilaag (min. 50 cm), geomembraan met minimum 30 cm grond indien beplant bekken

11


Geulen of ondergrondse bedden

Kleine afwateringsgeul langs een voetpad

Bron: Architecture et Climat

gras Teelaarde

zand

Poreuze straatstenen

keien geotextiel

keien geotextiel

geotextiel bodem

bodem

geotextiel bodem

Bron: Grand Lyon - Fiche n°03 : Tranchée rétention et/ou infiltration

12


Geulen of ondergrondse bedden

Infiltratiegeul

Retentiegeul

Bron: Antoine Proton, 2008. Thèse: Etude hydraulique des tranchées de rétention/infiltration (INSA Lyon)

13


Infiltratiegeulen LANGSDOORSNEDE: Zinkput Sluitingsgat Teelaarde

Regenwateraanvoer Afwatering

Afdichtingsvoegen Naar beneden gericht kniestuk

Dikke kalkstenen Afstand put-geul 50 cm minimum

Waterdoorlatend zeil Horizontale geulbodem

Bron: Adopta - http://www.adopta.fr/site/ 14


Geulen of ondergrondse bedden ►

Voorziening die gevoelig is voor dichtslibbing: ›

Keuze van materialen en netheid van de afvloeiingsoppervlakken;

›

Systeem van bezinking/filtratie bovenstrooms;

›

Werking van de afwateringsbuizen ( Ø min. 100 – 300 mm), belast en onbelast;

›

Regelmatig onderhoud van de onderdelen: boveninlaten van straatkolken, voorziening voor bezinking, …

›

Controle: het water kunnen zien op een bepaalde plek om problemen op te sporen

►

Geen langshelling bij infiltratie;

►

Overlangse helling van ongeveer 0,3% in het geval van retentie, helling van 1% in dwarsprofiel;

►

Vulmaterialen: ›

►

Mechanische sterkte, porositeit, niet-vervuild en gewassen (kiezelzand 30/60; gerold grind 20/30, galets; betonnen cilinder, …

Wortelwerende voorzieningen rond de bomen;

15


Ultralichte cellenstructuur (UCS)

Bron: Unité Rehau (Rausikko Box) en Q-Bic de Wavin

Bron: Syndicat intercommunal du bassin d’Arcachon, 2012. Eaux pluviales:16 Guide technique du bassin d’Arcachon.


Poreuze parkings en drainerende wegen: ontwerp ►

►

Zie presentatie van Sylvie Smets: “Minder ondoorlatende oppervlakken bij de inrichting van wegen en wegomgevingen” Referentiedocumenten: › Handleiding A 80/09 van het OCW: Voor het ontwerp en de uitvoering van verhardingen in betonstraatstenen” (http://www.brrc.be/publications/a/a8009.pdf) › Dossier 5 van het OCW: Waterdoorlatende verhardingen met betonstraatstenen

Sterk doorlatende bodem  Doorlatende bodem  Weinig tot niet doorlatende bodem (Bron: Opzoekingscentrum voor de wegenbouw)

17


Inspectieput: - mangat, diam. 60 cm. min.: controle - Toegang onderhoud - Retentievolume: buffer

Infiltratieputten ►

Afvoer van regenwater;

►

Opgelet voor de waterkwaliteit: voorbehandeling stroomopwaarts is nodig;

►

Niet-vervuild en gewassen vulmateriaal;

►

Min. 2 m tussen de bodem van de put en het bovenpeil van de grondwaterlaag

Steenslag met korrelgrootteverhouding 20/40 mm op 20 cm

Min 2 m

Bron: MATRIciel

18


Buffer- en recuperatietanks

Overloop Overloop

Overloop

Afvoer met geregeldd ebiet Afvoer met beperkt debiet

Bron: Architecture & Climat et MATRIciel

19


Opslagdaken ►

Perfecte afdichting;

►

Overbelasting: › Hoogte waterschijf 5 cm: 50 kg/m²

Voetgangersverkeer op grind of steriele zone

Inspectieput met regenwaterinlaat met beperkt debiet

Voetgangersverkeer op noppentegels

Système Wateroof Source: http://www.siplast.fr

Systeem Wateroof - Bron: http://www.siplast.fr

20


Afvoer met geregeld debiet ►

►

Gebruik geen leidingen of afvoerbuizen met te kleine diameter die in de voorziening zitten of mondstukken onderin de voorziening;  Het debiet wordt geregeld in een makkelijk toegankelijke inspectieput Inspectiegat Overloopbuis

Veiligheidsoverloop met rooster

Bron: http://www.water-save.eu

Retentiegeul of bekken

Geijkte diameterreductie of automatische of vortexklep

Buis of greppel

Bezinkbak

21 Bron: Communauté urbaine du GrandLyon


Aandachtspunten voor het ontwerp van voorzieningen: ►

Voorkeur voor multifunctionele voorzieningen: ruimte, onderhoud

►

Zorg dat u, indien mogelijk, zicht hebt alle storingen van het geïnstalleerde systeem (overstroming, afvloeiing, …)

►

Verstevig de watertoevoer in de voorzieningen om bodemerosie te vermijden;

►

Stabiliteit van de oevers: helling, inzaaiing van gras, georooster, breuksteenbestorting,…

►

Stilstaand water: zorg voor een aangepaste ledigingstijd en een verzorgde uitvoering om het overtollige water te laten afvloeien

►

Regelmatig onderhoud: reiniging van de verschillende onderdelen, onderhoud van de planten, …

►

Voorzie altijd een overloop(buis);

►

Zorg dat de voorziening toegankelijk is voor onderhoud, dat er 22 machines doorkunnen (onderhoud van de geulen, droogbekkens, …)


Zuivering ►

Voorzie een zeving stroomopwaarts;

►

Bestrijd chronische verontreiniging: bezinkzone, filtratie, …;

►

●

Houd drijvende stoffen tegen  sifonvormige watertoevoer, sifonvormige wand, waterdichte voorziening en verdeelkleppen indien risico van accidentele verontreiniging;

Veiligheid: ►

Lichte hellingen of trapvormige hellingen;

►

Beperkte diepte van voorzieningen in de open lucht;

►

► ►

Beperkte verblijftijd van het water in de voorziening: ± 6 uur, max. 12 dagen voor honderdjaarlijkse regenval; Omheiningen, roosters, heggen, …

Geef informatie over de voorzieningen en hun werking: borden, brochures en informatiesessie voor omwonenden. 23


Werffase: ►

Controleer alle uitvoeringsfasen (uitgraving, niveaus, materialen, afmetingen, …);

►

Zie toe op de doorlatendheid van de voorziening: vermijd verdichting van de bodem, afzetting van sedimenten en verdichting van de verschillende lagen;

►

Voer tests uit op de voorziening bij de oplevering

24

Regenwaterbeheer op schaal van de wijk ●

Beheertool van het water op wijkniveau ►

Tool bestemd voor de inrichters van openbare of collectieve ruimten;

►

Bestemd voor alle wijkinrichtingsprojecten (straat, fietspad, parkeerplaats, binnenterreinen van huizenblokken, ...);

►

Tool om de uit te voeren maatregelen te kiezen en te beoordelen

25 Figuur 1: situatie voorontwerp


Beheertool van het water op wijkniveau ►

http://www.leefmilieu.brussels/themas/duurzame-stad/duurzame-wijken/detools/beheertool-van-het-regenwater-op-wijkniveau

►

9 infofiches

►

›

GEQ01 - Methodologie voor “duurzaam water in een wijk”

›

GEQ02 – Gebruiksaanwijzing

›

GEQ03 – Modellering van een lokaal project

›

GEQ04 – Voorbeeld ter illustratie

›

GEQ05 – Leeglooptijd van een retentievoorziening

›

GEQ06 – De insijpeling van regenwater + bijhorende kaart: potentiële zones voor de insijpeling van regenwater

›

GEQ07 – Hydrologische doelstellingen, doelstellingen voor de afmetingen

›

GEQ08 – Regenbomen

›

GEQ09 – Voorzieningen voor voorbehandeling, filtratiestrook en regentuin

Rekentool

26


Beheertool van het water op wijkniveau Invoer van alle oppervlakken die bestaan uit de ontworpen openbare of collectieve ruimte Vul de gegevens in (soort oppervlak, fysieke afmetingen, bedekkingen van het oppervlak ...) voor elk van de oppervlakken in uw project

FR

Voor afwaterende oppervlakken dient u ook de typologie van elk van de oppervlakken op te geven. Gaat het om een collectieve ruimte, achterbouwstrook, plat dak of puntdak? Ter herinnering, de opvangende oppervlakken zijn de ruimten die beschikbaar zijn in de openbare ruimte om aan het afvloeien op het oppervlak alternatieve technieken in te voeren. U selecteert een alternatieve techniek per opvangend oppervlak op het blad "7. Selectie van technieken"

NL

Afwaterende oppervlakten Naam van het Typologie van het oppervlak

(plaats, rijweg, voetpad, parking ...)

Fysieke afmetingen Lengte of Breedte straal

Topologie (op plan)

[m]

[m]

Kenmerken van de bekleding Type bekleding volgens de typologie van het oppervlak Openbare ruimte

Inspringstrook

Hellend dak

Plat dak

Afvloeicoëfficiënt [/]

Bedekking door de bomen [%]

* als de topologie een driehoek is, bepaal dan de top van de driehoek waarnaar het water afvloeit. Voer vervolgens in het vak "lengte of radius" de lengte in van de driehoekszijde tegenover deze top. Voer ten slotte in het vak "Breedte" de hoogte van de driehoek aan de top in.

T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9

Opvangende oppervlakten Naam van het (plaats, rijweg, voetpad, parking ...)

Fysieke afmetingen Lengte of Breedte straal

Topologie (op plan)

[m]

[m]

* als de topologie een driehoek is, bepaal dan de top van de driehoek waarnaar het water afvloeit. Voer vervolgens in het vak "lengte of radius" de lengte in van de driehoekszijde tegenover deze top. Voer ten slotte in het vak "Breedte" de hoogte van de driehoek aan de top in.

FR

C1 C2

NL

C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9

► Ga naar het volgende blad: Hydraulisch netwerk (door te klikken op het overeenstemmende blad onderaan het scherm) Beheertool van het water op wijkniveau 27 maart 2014

27


Regenbomen: Beheertool van het water op wijkniveau

Figuur 3: de putten met regenwater werken als minireservoirs aan de voet van de regenbomen (bron: EPA, Stormwater to street trees)

28

Te onthouden uit de uiteenzetting ●

●

De voorzieningen voor waterbeheer moeten zo worden ontworpen dat ze zorgen voor: ►

De integriteit van de voorziening in de loop der tijd: versteviging van watertoevoer, stabiliteit van de oevers, van de verkeerswegen, voorzieningen tegen verdichting, …

►

Een goede waterbouwkundige werking: dimensionering, ontwerp, uitvoering en onderhoud;

►

De bescherming van water en bodem;

►

De veiligheid van personen;

►

En dat ze ongemakken vermijden: stilstaand water, geurhinder, muggen, sluikstorten, …

De beheertool van het water op wijkniveau ►

Nieuwe tool van het BIM om de maatregelen te beoordelen die kunnen worden uitgevoerd in openbare en collectieve ruimten

29

Interessante tools, internetsites, enz.: ●

De internetsite van de stedelijke gemeenschap Grand Lyon: http://www.grandlyon.com/Gestion-des-eaux-pluviales.3559.0.html

●

Gids voor het beheer van regenwater en afvloeiend water. Stedelijke gemeenschap Grand Toulouse. http://www.toulousemetropole.fr/documents/10180/22218/Guide_gestion_eaux_pluviales_ruissel lement

●

Tool Water van het BIM. Bestemd voor kleinschalige projecten (minder dan 1.000 m²): http://www.leefmilieu.brussels/themas/water/duurzaam-beheer/tool-voor-hetbeheer-van-regenwater-op-perceelsniveau

●

Beheertool van het water op wijkniveau http://www.leefmilieu.brussels/themas/duurzame-stad/duurzame-wijken/detools/beheertool-van-het-regenwater-op-wijkniveau 30

Referenties Gids Duurzame Gebouwen www. http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be

●

G WAT01: Beheer van het regenwater op het perceel

31

Contact MATRIciel s.a.

Maggy HOVERTIN Bio-ingenieur Place de l’Université 25, Etg.2. 1348 Louvain-la-Neuve 

: 010 24 15 70

E-mail: [email protected]

Ik dank u voor uw aandacht … 32

Opleiding Duurzaam Gebouw: Regenwaterbeheer op het perceel

Recommend Documents