Opleiding Duurzaam Gebouw: Groendaken: van ontwerp tot onderhoud

Opleiding Duurzaam Gebouw: Groendaken: van ontwerp tot onderhoud Leefmilieu Brussel ROL EN MEERWAARDE VAN EEN STADSMOESTUIN DIE DEEL UITMAAKT VAN EEN VASTGOEDPROJECT Haissam JIJAKLI Laboratoire de Phytopathologie Intégrée et Urbaine

Rol en meerwaarde van een stadsmoestuin die deel uitmaakt van een vastgoedproject

• • • •

Inleiding Voordelen Verschillende types Casestudy


• Inleiding • Voordelen • Verschillende types • Casestudy

Stedelijke en randstedelijke landbouw

PLANTEN

STAD

DIEREN

RAND

VERBOUWEN VERWERKEN FOKKEN

VERDELEN

Stedelijke en randstedelijke landbouw

Stadslandbouw: verschillende vormen voor verschillende doeleinden

WAT IS HET NUT VAN STADSTEELT?

9,6 miljard in 2050

8

Inleiding tot de stadslandbouw • Verantwoording van de stadslandbouw: • 50% van de wereldbevolking zal in steden leven in 2009; • 60% in 2025; • 75% in 2050

9

2013

400 MILJOEN 10

2040 1 MILJARD

11

Inleiding tot de stadslandbouw • Verantwoording van de stadslandbouw: • Toename van de bevolkingsconcentratie in de steden

12

STADSBEVOLKING

>75%>

>50%>

>25%> Stad > 10 miljoen inw.

13

Inleiding tot de stadslandbouw • Verantwoording van de stadslandbouw: • Toename van de bevolkingsconcentratie in de steden • Afname van akkerland • 1500 m² per inwoner in 2050 (afname met een factor 3 op 100 jaar tijd)

14

Groothertogdom Luxemburg 250.000 ha

15

AFNAME VAN LANDBOUWGROND

China Europa Verenigde Staten

16

Inleiding tot de stadslandbouw • Verantwoording van de stadslandbouw: • Toename van de bevolkingsconcentratie in de steden • Afname van akkerland • Toename van de vleesconsumptie • Een raming van de behoeften voor de vleesproductie geeft aan dat een verdubbeling van de huidige oppervlakte nodig is

17

IN NEW YORK KAN

1.200 ha AAN DAKOPPERVLAKTE WORDEN BENUT VOOR LANDBOUWDOELEINDEN 18

IN PARIJS KAN

80 ha

AAN DAKOPPERVLAKTE WORDEN BENUT VOOR LANDBOUWDOELEINDEN

19

IN LUIK KAN

1.800 ha

AAN STADSRUIGTEN WORDEN BENUT VOOR LANDBOUWDOELEINDEN

20

IN BRUSSEL

590 ha DAKEN

21

Inleiding tot de stadslandbouw • Verantwoording van de stadslandbouw: • Toename van de bevolkingsconcentratie in de steden • Afname van akkerland • Toename van de vleesconsumptie Voedselbehoeften • De stadslandbouw kan een bijdrage leveren, maar kan niet alle voedselbehoeften van een stad vervullen 22

ECONOMIE

DUURZAME ONTWIKKELING

ECOLOGIE

SOCIAAL

Waarom zou de vastgoedsector zich met sla- en preiteelt moeten bezighouden?

De stadslandbouw concentreert zich niet op de productie als zodanig Het doel is aan de hand van de stadslandbouw een duurzame toegevoegde te creëren


• Inleiding

• De voordelen van een stadsmoestuin • Verschillende types • Casestudy

VOORDELEN VAN EEN STADSMOESTUIN ECONOMIE ECOLOGIE

SOCIAAL

1. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

10. 11.

Bewustwording van ecologische voedselsystemen Vertraagde waterafvoer na regenval/stortbuien Waterrecyclage Isolatie van het gebouw Energierecyclage Vertragingstijd temperatuur Luchtzuivering Minder CO2-productie (transport en opvang) Recyclage organisch materiaal Biodiversiteit Prestaties van het gebouw (BREEAM-beoordeling)

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Stimulering van de lokale economie Meer werkgelegenheid Voorbereiding op tewerkstelling Betaalbare voeding Differentiatie van het gebouw Differentiatie van de landbouwproductie Rendabiliteit van de werknemers Afname van het personeelsverloop Afname van de productiekosten

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Voedselveiligheid Gezonde voeding leren kennen Gezond dieet Fysieke activiteit Autonomie en mobilisering Onderwijs/Opleiding Samenhang tussen generaties Gemeenschapszin Fraaiheid/Groen Heraansluiting bij de natuur Niet-delokaliseerbaar Welzijn Stimulering van de creativiteit Tewerkstelling Motivatie van de werknemers

VOORDELEN VAN STADSLANDBOUW

SOCIAAL

1. Voedselveiligheid 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Gezonde voeding leren kennen Gezond dieet Fysieke activiteit Autonomie en mobilisering Onderwijs/Opleiding Samenhang tussen generaties Gemeenschapszin Fraaiheid/Groen Heraansluiting bij de natuur Niet-delokaliseerbaar Welzijn Stimulering van de creativiteit Tewerkstelling Motivatie van de werknemers

In 1990 was de stadslandbouw goed voor 1/7 tot 1/5 van de wereldwijd geconsumeerde landbouwproducten. In 2005 bedroeg dit aandeel al tussen 1/4 en 1/3 van deze producten (cijfers van het UNDP

28

VOORDELEN VAN EEN STADSMOESTUIN

SOCIAAL

voor de burgers 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Toegankelijkheid en beschikbaarheid van voedsel Gezonde voeding leren kennen Gezond dieet Fysieke activiteit Autonomie en mobilisering Onderwijs/Opleiding Samenhang tussen generaties Gemeenschapszin Fraaiheid/Groen Heraansluiting bij de natuur Niet-delokaliseerbaar Welzijn Stimulering van de creativiteit Tewerkstelling Motivatie van de werknemers

voor de overheid


SOCIAAL

Smaak

1. Voedselveiligheid 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Gezonde voeding leren kennen Gezond dieet Fysieke activiteit Autonomie en mobilisering Onderwijs/Opleiding Samenhang tussen generaties Gemeenschapszin Fraaiheid/Groen Heraansluiting bij de natuur Niet-delokaliseerbaar Welzijn Stimulering van de creativiteit Tewerkstelling Motivatie van de werknemers

Besparing Kwaliteit Veiligheid

Redenen waarom de gezinnen naar eigen zeggen hun eigen voedsel telen

30


SOCIAAL

1. 2. 3.

Voedselveiligheid Gezonde voeding leren kennen Gezond dieet

4.

Fysieke activiteit

5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Autonomie en mobilisering Onderwijs/Opleiding Samenhang tussen generaties Gemeenschapszin Fraaiheid/Groen Heraansluiting bij de natuur Niet-delokaliseerbaar Welzijn Stimulering van de creativiteit Tewerkstelling Motivatie van de werknemers

= 7,5 MET (Metabolic Equivalent) = 7,5 kcal/kg/uur


SOCIAAL

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.


voor de werkgevers


SOCIAAL

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Voedselveiligheid Gezonde voeding leren kennen Gezond dieet Fysieke activiteit Autonomie en mobilisering Onderwijs/Opleiding Samenhang tussen generaties Gemeenschapszin Fraaiheid/Groen Heraansluiting bij de natuur Niet-delokaliseerbaar Welzijn

13. Stimulering van de creativiteit 14. 15.

Tewerkstelling Motivatie van de werknemers

De aanwezigheid van plantengroen doet de creatieve productiviteit met 11% toenemen (34% bij een gestresseerde persoon) Netherlands Organisation for Applied Scientific Research


SOCIAAL

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Voedselveiligheid Gezonde voeding leren kennen Gezond dieet Fysieke activiteit Autonomie en mobilisering Onderwijs/Opleiding Samenhang tussen generaties Gemeenschapszin Fraaiheid/Groen Heraansluiting bij de natuur Niet-delokaliseerbaar

12. Welzijn 13. 14.

Stimulering van de creativiteit Tewerkstelling

15. Motivatie van de werknemers

> Directe interactie met de natuur (in de tuin werken, een boek lezen onder een boom) is heilzamer dan indirecte interactie (voorbij een begroende muur komen) Kahn et al. (2008) ; Adevi & Martesson (2013)


SOCIAAL

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.


12. Welzijn 13. 14.



Uit een studie naar de impact van plantengroen op de gebruikers van een kantoorgebouw blijkt dat de productiviteit met 10% tot 15% toeneemt Lhor V.I. et al., 1996 ; Marchand, 1986

80% van de personen komt tot rust in een groene omgeving Positieve invloed van bepaalde soorten op: de concentratie (EEG) de gezondheid (zuurstofverzadiging in het bloed) Jun Qin et al., 2013 35


SOCIAAL

Werkingskosten van een onderneming: - 70% voor werknemers - 15% voor vastgoed

stijging van de productiviteit met 0,25%

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.


12. Welzijn 13. 14.



>

Daling van de kosten van de infrastructuren en van het onderhoud ervan met 15%

Henigan en Wright, 2014

De stadslandbouw draagt bij tot meer welzijn en een grotere productiviteit van de werknemers, en dus tot de winst van een onderneming 36


SOCIAAL

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.


Voor de vastgoedmakelaars


SOCIAAL

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.


Synthesefoto van het ontwerp

Foto van het uitgevoerde ontwerp


ECOLOGIE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Bewustwording van ecologische voedselsystemen Vertraagde waterafvoer na regenval/stortbuien Waterrecyclage Isolatie van het gebouw Energierecyclage Vertragingstijd temperatuur Luchtzuivering Minder CO2-productie (transport en opvang) Recyclage organisch materiaal Biodiversiteit Prestaties van het gebouw (BREEAM)

voor de burgers

voor de overheid


Gebruik van water ECOLOGIE

1. 2.

Bewustwording van ecologische voedselsystemen Vertraagde waterafvoer na regenval/stortbuien

3. Waterrecyclage 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Isolatie van het gebouw Energierecyclage Vertragingstijd temperatuur Luchtzuivering Minder CO2-productie (transport en opvang) Recyclage organisch materiaal Biodiversiteit Prestaties van het gebouw (BREEAM)


ECOLOGIE ECOLOG IE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Bewustwording van ecologische voedselsystemen Vertraagde waterafvoer na regenval/stortbuien Waterrecyclage Isolatie van het gebouw Energierecyclage Vertragingstijd temperatuur Luchtzuivering Minder CO2-productie (transport en opvang)

9. Recyclage organisch materiaal 10.

Recyclage van huishoudelijk afval

Biodiversiteit

De gemiddelde productie van huishoudelijk afval in Wallonië bedraagt 123 kg/inw. jaar, waarvan 66 kg/inw./jaar organisch afval.


Minder CO2 ECOLOGIE ECOLOG IE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Bewustwording van ecologische voedselsystemen Vertraagde waterafvoer na regenval/stortbuien Waterrecyclage Isolatie van het gebouw Energierecyclage Vertragingstijd temperatuur Luchtzuivering

8. Minder CO2productie (transport en opvang) 9. 10.

Recyclage organisch materiaal Biodiversiteit

Jaarlijkse opslag van 10 kg C02/m2

Voedsel wordt gemiddeld over 5.000 km getransporteerd


ECOLOGIE ECOLOG IE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Bewustwording van ecologische voedselsystemen Vertraagde waterafvoer na regenval/stortbuien Waterrecyclage Isolatie van het gebouw Energierecyclage Vertragingstijd temperatuur Luchtzuivering Minder CO2-productie (transport en opvang) Recyclage organisch materiaal Biodiversiteit Prestaties van het gebouw (BREEAM)

voor de gebruikers voor de vastgoedsector

VOORDELEN VAN EEN STADSMOESTUIN BREEAM-certificatie ECOLOGIE ECOLOG IE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Bewustwording van ecologische voedselsystemen Vertraagde waterafvoer na regenval/stortbuien Waterrecyclage Isolatie van het gebouw Energierecyclage Vertragingstijd temperatuur Luchtzuivering Minder CO2-productie (transport en opvang) Recyclage organisch materiaal Biodiversiteit Prestaties van het gebouw (BREEAM-beoordeling)

Maastricht University report published by RICS Research, 2012

VOORDELEN VAN EEN STADSMOESTUIN 9x

BREEAM-certificatie • • • • • •

• • • •

1. • • • 3. • •

2.

4. 5. 6. 7. 8.

9. 10. 11.

• • • •

Beheerplan bouwplaatsafval Gerecycleerde aggregaten Beheer van afval in gebruiksfase Afwerking

Bereikbaarheid met het openbaar vervoer Nabijheid van voorzieningen Alternatieve vervoerswijzen Parkeeraanbod Mobiliteitsplan Mobiliteit Thuiswerk

Waterverbruik Watermeter Lekdetectie en -preventie Doeltreffendheid van de uitrustingen

• • • • •

Afval

• • •

Water

Bewustwording van ecologische voedselsystemen Impact van koelvloeistoffen Vervuiling Vertraagde waterafvoer na Uitstoot van Nox regenval/stortbuien Afvloeiing aan de oppervlakte Nachtelijke lichtvervuiling Waterrecyclage Akoestiek Isolatie van het gebouw Energierecyclage Vertragingstijd temperatuur Luchtzuivering • Selectie van de site Minder • CO2-productie Ecologische waarde van de site en en bescherming (transport opvang) van de ecologische kenmerken Recyclage organischvan materiaal • Verbetering de ecologische Biodiversiteit waarde van de site • Gevolgen voor de biodiversiteit op Prestaties van het gebouw lange termijn (BREEAM) • Grondinname van het gebouw

Energie-efficiëntie Energieboekhouding Buitenverlichting Low- en zero-carbon-technologie Energie-efficiëntie van koudeopslagsystemen Energie-efficiëntie van transportsystemen Efficiëntie van de uitrustingen Droogruimte

Gezondheid en welzijn

•

Materialen • Beheer • • • •

Gunning van duurzame opdrachten Verantwoordelijke bouwpraktijken Werf met lage impact Bijdrage van belanghebbend partijen

•

Analyse van de levenscycluskosten van het gebouw

• •

• • • • • • • •

Visueel comfort Kwaliteit van de binnenlucht Thermisch comfort Waterkwaliteit Akoestische prestatie Veilige toegang Risico's Privégedeelte

Milieu-impact van de materialen (LCA) Gecertificeerde materialen Isolatie Rubuust ontwerp


ECONOMIE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

8. 9.

Differentiatie van de landbouwproductie Stimulering van de lokale economie Meer werkgelegenheid Voorbereiding op tewerkstelling Betaalbare voeding Rendabilteit van de werknemers Afname van het personeelsverloop Afname van de productiekosten Differentiatie van het gebouw

voor de burgers

voor de overheid

VOORDELEN VAN EEN STADSMOESTUIN ECONOMIE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.


47


ECONOMIE

1. Differentiatie van de landbouwproductie 2. Stimulering van de lokale economie 3. Meer werkgelegenheid 4. Voorbereiding op tewerkstelling 5. Betaalbare voeding 6. Rendabilteit van de werknemers 7. Afname van het personeelsverloop 8. Afname van de productiekosten 9. Differentiatie van het gebouw

voor de werkgevers (horeca)

48


ECONOMIE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

8. 9.


voor de vastgoedsector


ECONOMIE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

8. 9.


Element dat het verschil maakt voor wedstrijden, certificatie (BATEX, BREEAM,…) en eindgebruikers


• Inleiding • Voordelen

• Verschillende types • Casestudy

1. GEMEENSCHAPPELIJK

BERLIJN

Oude luchthaven

2. RESIDENTIEEL • Een projectontwikkelaar wil een “urban farm”-

dimensie integreren in zijn appartementsgebouwproject.

• Doelstelling: zich onderscheiden bij de verkoop,

gemakkelijker een stedenbouwkundige vergunning krijgen

• Mogelijkheden: • • • •

Gedeelde moestuinen zorgen voor sterke sociale banden Intensievere productie-eenheden om manden te produceren voor de bewoners Een aangename ontmoetingsruimte …

3. Onderneming

Amsterdam Zuidpark

4. HORECA •Aanleg van een moestuin in de tuin van een restaurant

•Doelstelling: beschikken over verse, lokale,

fragiele producten. Een viptafel kunnen aanbieden. Het verschil maken.

•Mogelijkheden: • Een eenheid voor productie van vergeten of

moeilijk te vervoeren groenten • Een receptieruimte midden in de moestuin

5. PRODUCTIE

Brooklyn Grange 56

5. PRODUCTIE Exploitatie van daken door Marc Boucher-Colbert

57


• • • •

Definitie en mondiale context Voordelen Verschillende types Casestudy

Onze activiteiten in de stadslandbouw

Centre de Conseils en agriculture urbaine (Adviescentrum voor stadslandbouw)

www.agriculture-urbaine.be

59

Centre de Conseils en agriculture urbaine (Adviescentrum voor stadslandbouw)

Advies voor de vastgoedsector, de bouwsector, de architecten, …: - Ontwerp en haalbaarheidsstudie - Selectie van technieken en leveranciers - Bestek voor bouwvergunning en voor de leveranciers - Begeleiding van de bouw

www.agriculture-urbaine.be 60

Ontwerp van het gebouw van de toekomst Neobuild, Een opleidingscentrum voor de bouw in Luxemburg

61

Incubator voor jonge ondernemingen, met dakmoestuin en geïntegreerde serre

62

Project

:

Aanleg van dakmoestuinen voor een nieuwe duurzame voorbeeldwijk

ADRIANA

63

Bouw van een vernieuwende serre op het dak

64

Van droom tot werkelijkheid, rekening houdend met de beperkingen bij de bouw en bij gebruik.

65

Uitdagingen voor een project van het type TIVOLI 1. Technieken • • • • • • • •

Draagvermogen van het dak Substraat Volle grond of soepele of harde bakken Dichtheid Drainage Watervoorziening Behoud van bodemvruchtbaarheid (compost?) Planten

66

Uitdagingen voor een project van het type TIVOLI 2. Ecologie • • • •

Herkomst van de materialen Herkomst van de substraten Organische bemesting Recuperatie van regenwater (zelfs grijs water)

67

Uitdagingen voor een project van het type TIVOLI 3. Op sociaal vlak • • • •

Welke doelgroep Gemengde doelgroep (productie – recreatie) Zorg die moet worden besteed aan de tuin Sociale dynamiek • • • • •

“Toontuin” Handvest Specialisten Forum Evenement

68

Uitdagingen voor een project van het type TIVOLI 4. Economie • Voor de projectontwikkelaar • Onderscheidend element bij het verkrijgen van het ontwerp • Onderscheidend element bij de verkoop • Lagere kostprijs/minder zorgen

• Voor de koper • Autonomie op het vlak van voeding • Weinig onderhoudskosten

69

De moestuinen van de toekomst???

70

Onze activiteiten in de stadslandbouw R & D in het laboratorium

71

Ontwikkeling van productiesystemen voor gebruik in de stad Hydrocultuursystemen

Principes

72


WATER VOEDSELOPLOSSING GEWASBESCHERMING

Principes

GROEN VOEDSELOPLOSSING

AANVOER

AFVAL

ENERGIE

OOGST ELEKTRICITEIT

-

Waterbesparing Lichtheid Netheid

GROENTEN KRUIDEN

73


Residentieel gebruik

3 weken

5 weken

74

Ontwikkeling van productiesystemen voor stedelijk en professioneel gebruik Hydrocultuursystemen OOGST VAN FRUIT EN GROENTEN

DE PLANTEN ZUIVEREN HET WATER

Principes OOGST VAN VISSEN

VISSEN STOTEN AMMONIAK UIT

PLANTEN ABSORBEREN NITRATEN

HYDROCULTUUR

NITROBACTER SP. ZET NITRIETEN OM IN NITRATEN

NITROSOMONAS SP. ZET AMMONIAK OM IN NITRIETEN

75

Ontwikkeling van productiesystemen voor stedelijk gebruik Aquaponische systemen

Residentieel gebruik

76

Eerste prototype

Ontwikkeling van productiesystemen voor stedelijk en professioneel gebruik Aquaponische systemen

PAFF Box: 2 jaar productie

Gebruik voor stedelijke gemeenschappen

77

Ontwikkeling van productiesystemen voor stedelijk en professioneel gebruik Aquaponische systemen

Gebruik voor stedelijke gemeenschappen

PAFF Box in 2014: op 4 maanden tijd (april tot juli):

-

30 kg vis 40 kg sla 10 kg basilicum 2 kg tomaten

78

CONTACT:

Haïssam Jijakli +32 499 261350 [email protected]

www.agriculture-urbaine.be

79

Opleiding Duurzaam Gebouw: Groendaken: van ontwerp tot onderhoud

Recommend Documents