Opleiding Duurzaam Gebouw: Buitenschrijnwerk: hoe kiezen?

Opleiding Duurzaam Gebouw: Buitenschrijnwerk: hoe kiezen? Leefmilieu Brussel BIJ RENOVATIE, BEHOUD, RESTAURATIE EN

VERBETERING VAN DE RAMEN Voorzieningen en elementen voor een duurzame keuze Frederic LUYCKX, architect & onderzoeker

Doelstellingen van de presentatie

●

Aantonen welke alternatieven er zijn voor de vervanging van oude ramen

●

De mogelijkheden voor verbetering van de thermische en akoestische prestaties van het bestaande buitenschrijnwerk overlopen

●

De voor- en nadelen bespreken van de verschillende mogelijkheden voor verbetering van het bestaande buitenschrijnwerk

2

Plan van de uiteenzetting

1.

Inleiding

2.

Technieken voor verbetering

3.

Elementen van een duurzame keuze

4.

►

Technische aspecten

►

Milieuaspecten

►

Economische aspecten

►

Socioculturele aspecten

Wat moet worden onthouden van de uiteenzetting

3

1. Inleiding ●

Nadelen van oude ramen ►

Verminderd comfort ter hoogte van de oude ramen ►

Koudestraling ter hoogte van het venster / de beglazing

►

Tocht door raamkieren

►

Te hoge temperaturen in het lokaal

►

Geregeld condensatie op het glaswerk

►

Geluidshinder

►

Visueel ongemak

►

Thermische verliezen door de oude ramen

►

Slijtage van de oude ramen ►

Afwerking: afgebladderde verf, ...

►

Schrijnwerk: schade, verrotting, …

►

Glaswerk: verlies van doorzichtigheid, …

►

Versleten, verroest, gebroken, … bouwbeslag 4

2. Technieken voor verbetering ●

●

●

Verbetering van het bestaande raam ►

Restauratie

►

Inzet van dubbel glas

►

Inzet van gelaagd glas

►

Plaatsing van een voorzetraam

Inwerking van een dubbel raam aan de binnenzijde ►

Dubbel raam met enkel glas

►

Dubbel raam met dubbel glas

Vervanging van het bestaande raam door een identiek raam Voorwaarde die al deze voorzieningen gemeen hebben: › In elk van deze gevallen moet een hygiënisch ventilatiesysteem worden voorzien! 5



Restauratie

Eerste vraag die een oud raam oproept: "Kan ik dit nog restaureren?" Voorbeelden van restauraties: › Restauratie van profielen: schoonmaken, afschuren, verven, ...

› Vervanging van beschadigde onderdelen door onderdelen van dezelfde houtsoort, met hetzelfde profiel – Vervanging van beschadigde waterlijsten (vaak het meest beschadigd)

› Nazicht van de dichtheid van de ramen – Inwerken van dichtingsvoegen tussen kozijnen en vleugels – Nazicht van de dichtheid rond de ramen

› Vervanging van beschadigde of gedeeltelijk verdwenen kit › Herstel van het hang- en sluitwerk … Houten schrijnwerk leent zich makkelijker tot herstellingen dan schrijnwerk in aluminium of pvc.

6



Restauratie

Inwerking van dichtingsvoegen tussen kozijnen en vleugels › Minder thermische verliezen door ventilatie › Betere geluidsisolatie

Voorbeeldgebouw Koninklijke SinteMariastraat 237, Lage-energierenovatie van 3 woningen,

Dubbel glas in bestaande ramen

7



Plaatsing van dubbel glas (of dun dubbel glas)

Bestaande toestand: Bestaand houten raam met enkel glas

Geplande toestand: Principedetail van de inwerking van dubbel glas in een oorspronkelijk houten raam met uitdieping van de sponning Bron: Ceraa asbl

8




Bestaande toestand: Bestaand metalen raam met enkel glas

Geplande toestand: Principedetail van de inwerking van dun dubbel glas in het oorspronkelijke metalen raam Bron: Ceraa asbl

9



Plaatsing van dubbel glas (of dun dubbel glas) Voordelen: › Thermische en eventueel geluidsisolatie indien akoestisch verbeterd dubbel glas › Behoud van de bestaande profielen en van het beslag › Behoud van de netto verlichte oppervlakte (NVO) van het venster Nadelen:

› Verlies van de oorspronkelijke beglazing › Vermindering van de lichttransmissie van de beglazing en van de zonnefactor (FS of g) › Eventueel uitdieping van de sponning – het frezen tast de profielen en de assemblages aan › Moeilijk uitvoerbaar in het geval van metalen ramen (de profielen zijn gewoonlijk niet dik genoeg om dubbel glas te kunnen invoegen en om het bijkomende gewicht van dubbel glas te kunnen dragen). Aandachtspunten: › Risico van vervorming van de profielen door het extra gewicht van het dubbel glas › Inwerking van dichtingsvoegen in de profielen 10




Aanpassingsprofiel van Saint-Gobain Glass Systems, Bron: www.belgique.sggs.com

De nieuwe beglazing kan worden geplaatst met een aanpassingsprofiel (tweede profiel in hout of pvc dat op de sponning van het bestaande raam wordt aangebracht). Voordelen:

›

Omkeerbaar

›

Relatief goedkoop

Nadelen: ›

Aanzienlijke wijziging van het uitzicht van de ramen

›

Indien het aanpassingsprofiel dikker is dan het bestaande raam, vermindert deze oplossing de glasoppervlakte en dus ook de lichtefficiëntie van het venster. 11

TE VERMIJDEN




Voorbeeldgebouw Koninklijke SinteMariastraat 237, lage-energierenovatie van 3 woningen, dubbel glas in de bestaande ramen

12



Plaatsing van gelaagd glas


Geplande toestand: Inwerking van enkel gelaagd glas in het bestaande houten raam. Bron: Ceraa asbl

13



Plaatsing van gelaagd glas

Bestaande toestand: Bestaand metalen raam met enkel glas.

Geplande toestand: Inwerking van enkel gelaagd glas in het bestaande metalen raam. Bron: Ceraa asbl

14



Plaatsing van gelaagd glas De nuttige breedte van de sponning moet rekening houden met de specificaties van TV 221, namelijk: ◊

de sponningsbodem moet minstens 18 mm bedragen

◊

en tussen het glas en het profiel moet er een ruimte zijn van minstens 3 mm

I. BUITEN II. BINNEN

afmetingen a 3 tot 15 mm b glasdikte c 1 tot 4 mm

1. Spijker 2. Kitband 3. Steunkit

d ≥ 3 mm voor HPI ≥ 6 mm e 3 mm

Plaatsing van beglazing in een open sponning, Bron: TV 221, WTCB, september 2001.

kit Detail Performance

Performance

Bron: Van Ruysdael

15



Plaatsing van gelaagd glas Voordelen: ›

Algemene verbetering van de prestaties: thermische isolatie, akoestische isolatie, bescherming tegen schokken, ...

›

Beperkte dikte van het glas

›

Uitzicht benadert dat van de oorspronkelijke beglazing

›

Behoud van het bestaande raam en dus van de erfgoedwaarde

›

Behoud van de netto verlichte oppervlakte (NVO)

›

Techniek is toepasbaar in gevallen waarin de plaatsing van dubbel glas niet mogelijk is (venster met roeden, …)

Nadelen: ›

Verlies van de oorspronkelijke beglazing

›

(Lichte) vermindering van de licht- en zonnetransmissie

Aandachtspunten: ›

In bepaalde gevallen moet de sponning worden uitgediept

›

Extra gewicht van nieuwe beglazing (met risico van vervorming profielen)

›

Kostenplaatje dat niet in alle gevallen nodig is (indien niet-beschemd gebouw, relatief “klassiek” raam met beperkte erfgoedwaarde)





Geplande toestand: Plaatsing van een voorzetraam op het bestaande raam Bron: Ceraa asbl

›

Principe: plaatsing van een tweede ruit op de vleugel (gewoonlijk aan de binnenkant) 17




Principeschema van een vast voorzetraam Bron: www.energieplus-lesite.be

Principe van een los voorzetraam Bron: www.energieplus-lesite.be

Vast kader Vleugel

18



Plaatsing van een voorzetraam Voordelen ›

Behoud van het raam en de beglazing

›

Volledig omkeerbaar procedé

›

Lage kostprijs

›

Gemakkelijk uit te voeren

Nadelen ›

Geringe thermische en akoestische voordelen

– Verbetering is twijfelachtig ›

Wijziging van het uitzicht van de binnenkant van het raam

›

Daling van de licht- en zonnetransmissie

›

Meer onderhoud

Aandachtspunten ›

Risico van condensatie tussen de ruiten en aantasting van de profielen indien het water niet goed wordt afgevoerd

›

Risico van vervorming van het bestaande profiel (het extra gewicht van het voorzetraam steunt niet op het midden van het profiel)

›

Plaatsing met scharnieren om het voorzetraam te kunnen reinigen

19



Plaatsing van een voorzetraam op het bestaande raam

Eengezinswoning, Van Elewyckstraat 43, 1050 Elsene Algemene restauratie van een erkerraam + plaatsing van een voorzetraam op de glas-in-loodramen op de 20 steunmuur


Inwerking van een dubbel binnenraam ►

Dubbel binnenraam met enkel of dubbel glas

Geplande toestand: Inwerking van een dubbel raam op de binnenkant van de gevel + isolatie aan de binnenkant Bron: Ceraa asbl

›

Principe: plaatsing van een tweede raam (gewoonlijk aan de binnenkant) 21




Inwerking van het raam in de dagstukken van de dagopening Bron: BERTRAND Jérôme, Houten schrijnwerk – Erfgoed en comfort verenigen, Directie Monumenten en Landschappen, Onderhoudsboekje, collectie Kunst in de straat, Brussel, heruitgave 2008

22




Plaatsing van het dubbele raam in het vlak van de gevelmuur Bron: ceraa asbl

Plaatsing van het dubbele raam op de binnenkant van de gevelmuur Bron: ceraa asbl

23




Voordelen › Het bestaande raam blijft volledig behouden

› Zeer goede thermische en akoestische isolatie Nadelen › Wijziging van het uitzicht aan de binnenkant

› Daling van de licht- en zonnetransmissie Bij de keuze van een dubbel raam moet ook rekening worden gehouden met de ecobalans van dit raam!

24



Dubbel binnenraam met enkel of dubbel glas Aandachtspunten ›

Het nieuwe raam mag het openen van het bestaande raam niet verhinderen

– Profielen van het dubbele raam nemen bij voorkeur zo weinig mogelijk plaats in. ›

Mogelijkheden voor inwerking: – in de dagstukken van de dagopening (als de breedte van de aanslag het toelaat)

– op de binnenkant van de gevelmuur (+ eventueel binnenisolatie)

– in het muurvlak (maar dit vereist zware werken) De plaats van het raam hangt af van de erfgoedwaarde van het interieur (binnenafwerking: lijstwerk, vensterbank, lijsten, plafonnering, …) ›

Beheer van de vochtigheid tussen de twee ramen

›

Isolatie tussen de twee ramen over de diepte van de aanslag 25




Voorbeeldgebouw Ducpétiaux, 1060 Brussel Renovatie van bestaande houten ramen + plaatsing van dubbel raam met dubbel glas.

26




Eengezinswoning, 43 Van Elewyckstraat, 1050 Elsene Algemene restauratie van erkerraam + plaatsing van een dubbel binnenraam.

27


Vervanging van een raam op identieke wijze ►

Door een nieuw raam met dubbel of driedubbel glas ›

›

Definitie: –

de oorspronkelijke vormen, waaronder de welvingen, verdelingen en openende en vaste delen, worden behouden

–

de materialen, assemblages en profielen zijn identiek

Niet aan te raden indien: –

het uitzicht en de erfgoedwaarde van het raam doorwegen

–

geen isolatie- en luchtdichtheidswerken voorzien zijn

›

Is zinvol indien het raam in slechte staat is

›

Aandachtspunten:

–

Volledige inventaris van de bestaande toestand

–

Hoge kostprijs!

–

Wordt in bepaalde gevallen opgelegd door de Directie voor Monumenten en Landschappen of de Dienst Stedenbouw 28

3. Elementen van een duurzame keuze ●

Technische aspecten Gemakkelijk uit te voeren

►

› Verschilt naargelang van het raam, de samenstelling ervan, ... › Een voorzetraam kan gemakkelijk met "clips" op het bestaande raam worden gemonteerd.

› Dubbel raam aan binnenkant: moeilijker, omdat moet worden gewerkt aan de dagopening, de decoratie, de vensterbank. › Plaatsing van een nieuw raam: de meest gekozen oplossing, die vaak als het makkelijkst uit te voeren wordt beschouwd. 1

2

Heelaisé gemakkelijk Très

4

Complexe Complex

Très Heelcomplexe complex

Technische

Voorzetraam

Survitrage

Dubbel Double châssis binnenraam int.enkel – Simple glas V.

Dubbel Double binnenraam châssis int. -dubbel Doubleglas V.

Double Dubbele ouvrant vleugel vast imposte fixe

bovenlicht

4

3

3

1

4

4

Simple Enkele vleugel ouvrant vast fixe imposte bovenlicht

3

3

3

1

4

4

/

3

3

/

4

4

heid

Dubbel Doubleglas V bestaand châssis bestaand exist. raam raam

Dun dubbel Double V Dun dubbel glas mince glas bestaand châssis bestaand raam existant raam

Gelaagd enkel Simple V glasfeuilleté bestaand raam châssis exist.

Voorzetraam Voorzetraam

Survitrage

Dubbel Dubbel Double châssis binnenraam binnenraam -enkel glas V. int.enkel – Simple glas

Dubbel Dubbel Double binnenraam binnenraam châssis int. -dubbel dubbel glas Doubleglas V.

Châssis à Raam met petit-bois roeden

Gelaagd enkel Simple V glasfeuilleté bestaand raam châssis exist.

/

3

3

1

4

4

Châssis métallique

Dun dubbel Double V glas mince bestaand châssis raam existant

Metalen raam

Dubbel glas Double V châssis bestaand exist. raam

Châssis Schuifraam à guillotine

Technische Niveau de facilité uitvoerbaartechnique

/

3

3

/

4

4

Bretèche Houten bois en loggia

Technische Niveau de facilité uitvoerbaartechnique heid

3

Aisé Gemakkelijk

3

3

3

1

2

2

29


Technische aspecten Uitvoerbaarheid

►

Technische


3

3

1

4

4

3

3

1

4

4

3

3

/

4

4

4

3

/

Châssis

imposte fixe

Dubbel Double châssis binnenraam int.enkel – Simple V. glas

imposte fixe

Voorzetraam Survitrage

guillotine

Gelaagd Simpleenkel V glas bestaand feuilleté raam châssis exist.

Double

Double V Dun dubbel mince glas bestaand châssis raam existant

Simple vleugel Enkele ouvrant bovenlicht vast

Dubbel Doubleglas V châssis bestaand exist. raam

Schuifraam à

Dubbele vleugel ouvrant bovenlicht vast

Niveau de facilité uitvoerbaarheid technique

1

Très Heelaisé gemakkelijk

2

Aisé Gemakkelijk

3

Complexe Complex

4


30


Technische aspecten Uitvoerbaarheid

►

Technische

Double V Dun dubbel mince glas bestaand châssis raam existant

Gelaagd Simpleenkel V glas bestaand feuilleté raam châssis exist.

Voorzetraam Survitrage

Dubbel Double châssis binnenraam int.enkel – Simple V. glas


à Châssis Raam met SC4 petit-bois roeden

/

3

3

1

4

4

Châssis Metalen SC5 métallique raam

/

3

3

/

4

4

3

3

3

1

2

2

Bretèche

Dubbel Doubleglas V châssis bestaand exist. raam

SC6 Houten bois en loggia

Niveau de facilité uitvoerbaarheid technique

1

Très Heelaisé gemakkelijk

2

Aisé Gemakkelijk

3

Complexe Complex

4


31


Technische aspecten ►

Geluidsisolatie › De oplossingen die bedoeld zijn om bestaande ramen te verbeteren, zijn alleen interessant in een rustige straat en bij normaal akoestisch comfort. › Bij hogere vereisten of in het geval van een lawaaierige straat zijn nieuwe ramen noodzakelijk (ter vervanging of verdubbeling aan de binnenzijde). › Verbeteringen met vervanging van de beglazing leveren een aanzienlijke akoestisch voordeel op als de luchtdichtheid wordt hersteld.

Als de ramen (en hun omtrek) niet luchtdicht zijn, is dit ongunstig voor de akoestische prestatie, want leemtes in de luchtdichtheid laten de luchtgeluidsgolven ongehinderd door. 40 - … dB

Très bon

35 – 40 dB Bon

30 – 35 dB

GELUIDS-

GELUIDS-

ISOLEMENT ISOLATIE ACOUSTIQUE (met of (sans ou avec zonder réfection herstelling étanchéité)

ISOLEMENT ISOLATIE ACOUSTIQUE (met of (sans ou avec zonder réfection herstelling étanchéité)

29.2 43

31.5

33.4

33.4

33.1

24.9

25.3

25.3

25.3 37.2

28.7

29.9

29.9

21.9

21.9

/ 24.9

37.2

29.7

/ 24.9

43

36.7

36.7

Doubleglas V Dubbel BEchâssis exist. bestaand EXIST STAAND raam

SC4 Châssis SC4 Raam met à petit-bois roeden

29.3

dichtheid

26.6

SC5 Châssis SC5 Metalen métallique raam

21.8

29.3

Double Double Dubbel Dubbel châssis int. –châssis int. binnenraam binnenraam Simple V. Double V. enkel glas dubbel glas

23.2

26.5

loggia

24.7

28.4

Double V Simpleenkel V Survitrage Dun dubbel Gelaagd Voorzetraam glasmince bestaand glasfeuilleté bestaand châssis châssis exist. raam raam existant

SC5 Châssis SC6 Houten métallique

Double SC1Dubbele SC1 ouvrant vast vleugel fixe imposte bovenlicht

28.1

Simple SC2Enkele SC2 ouvrant vast vleugel fixe imposte bovenlicht

Doubleglas V Dubbel BEchâssis exist. bestaand EXIST STAAND raam

Châssis SC3SC3 à guillotine Schuifraam

dichtheid

< 30 dB

Moyen

Inférieur à la valeur limite de confort en rue calme = 30 dB

Double V Simpleenkel V Survitrage Dun dubbel Gelaagd Voorzetraam glasmince bestaand glasfeuilleté bestaand châssis châssis exist. raam raam existant

26.9

27.1

27

31.2

31.7

31.4

23.6

23.6

26.4

26.4

/

/

/

27

27.5

27.1

31.5

31.2

/ 30.5

Double Double Dubbel Dubbel châssis int. –- binnenraam châssis int. -binnenraam Simple V. Double V. enkel glas dubbel glas

41

41

37.2

37.2

40.7

40.7

32



Geluidsisolatie

GELUIDSISOLEMENT ISOLATIE ACOUSTIQUE (met of zonder (sans ou avec herstelling réfection dichtheid) étanchéité)

bestaand EXIST

Double V Dubbel glas châssis exist. bestaand

SC1 Dubbele Double SC1 vast vleugel ouvrant bovenlicht fixe imposte

raam

28.4

Double V Simpleenkel V Dun dubbel Gelaagd mince feuilleté glas bestaand glas bestaand châssis châssis exist. raam raam

Survitrage

Voorzetraam

existant

29.3

29.3

SC2 Enkele SC2Simple ouvrant vast vleugel bovenlicht fixe imposte

31.5

33.4

33.4

33.1

24.9

25.3

25.3

25.3

24.7

SC3 Châssis SC3 guillotine àSchuifraam

21.8

29.9

29.9

21.9

21.9

40 - … dB

Très bon

35 – 40 dB Bon

/

30 – 35 dB

43

43

37.2

37.2

36.7

36.7

dubbel glas

29.7

/ 24.9

Double Dubbel châssis int. -binnenraam Double V.

29.2

28.1

28.7

Double Dubbel châssis int. –binnenraam Simpleglas V. enkel

24.9 Moyen

< 30 dB


33



Geluidsisolatie

SC4 Châssis met SC4 Raam à petit-bois roeden

GELUIDSISOLEMENT ISOLATIE ACOUSTIQUE (met of zonder (sans ou avec herstelling réfection dichtheid) étanchéité)

bestaand BESEXIST TAAND

Metalen SC5Châssis SC5 raam métallique

26.6

23.2

Doubleglas V Double V Simpleenkel V Dun dubbel Gelaagd Dubbel châssis exist. mince feuilleté glas bestaand glas bestaand bestaand châssis châssis exist. raam raam raam existant

Voorzetraam

26.9

27

27.1

/ 31.2

31.7

23.6

23.6 /

SC5 Houten SC6Châssis métallique loggia

27.5

27.1

31.5

31.2

/ 30.5

Très bon

35 – 40 dB Bon

30 – 35 dB

enkel glas

Double Dubbel châssis int. -binnenraam Doubleglas V. dubbel

41

41

37.2

37.2

40.7

40.7

26.4

27 26.5

Double Dubbel châssis int. – binnenraam Simple V.

31.4

/ 26.4

40 - … dB

Survitrage

Moyen

< 30 dB


34


Milieuaspecten ►

Behoud >< Vervanging: ›

Behoud: – Besparing op materialen – Minder bouwafval – Oude ramen: » Uitzonderlijke levensduur (indien regelmatig onderhouden) » Recyclage is mogelijk – Technische beperkingen

›

Vervanging

– Uitputting van hulpbronnen – Verbruik van grijze energie voor fabricage, transport, ... – Beperkte mogelijkheden van herstelling, volgens type van materiaal – Beperkte potentieel voor recyclage van de ramen, volgens type van materiaal

– Herstel van pleisterwerk, dagkanten, ... 35


Economische aspecten Investeringskosten

►

›

Geval per geval

›

Vrij lange terugverdientijd (in de meeste gevallen)

›

Rekening houden met de levensduur van de hedendaagse ramen

›

Minder kostelijke verbeteringen moeten de voorkeur krijgen (vervanging van beglazing + inwerking van een dichting)

›

De duurste oplossingen:

– Plaatsing van nieuwe ramen met driedubbel glas – Vervanging van beglazing door dun dubbel glas

›

Houd rekening met de kostprijs van de voorafgaande restauratie van het raam

›

Houd rekening met de ventilatie / de isolatie van het vertrek / het gebouw

36


Economische aspecten ►

Investeringskosten Oorspr. staat Etat originel

Totale kostprijs van deduverwarming vangaz de kamer op gas – Sc.- SE 1 – 2SE 2 - Woonkamer Coût global chauffage au de la pièce - Sc.1 - Séjour (10 degrés jours en moins par année; augmentation annuellegasprijs du prix du gaz5%; de 5%; besoin en énergie étalonné la consommation 10 graaddagen minder per jaar; jaarlijkse stijging met energiebehoefte getoetst aansurwerkelijk verbruik réelle)

Verbetering 1 1 Amélioration

Verb. 1: dubbel glas (bestaand raam) Amélioration Verbetering 2 2

Verb. 2: enkel gelaagd glas (bestaand raam) Amélioration Verbetering 3 3

8,00

Verb. 3: dubbel binnenraam enkel glas Amélioration Verbetering 4 4 7,00

Verb. 4: dubbel binnenraam dubbel glas

Verb. 5: Nieuw raam dubbel glas

6,00

Amélioration Verbetering 6 6

Verb. 6: Nieuw raam driedubbel glas 5,00

4,00

3,00

2,00

1,00

2035

2034

2033

2032

2031

2030

2029

2028

2027

2026

2025

2024

2023

Années Jaar

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

0,00 2011

d'Euros en Milliers Coût cumulé euro’s in duizenden kosten Gecumuleerde

Amélioration Verb etering 5 5

37


Economische aspecten ►

►

Premies ›

Energiepremies van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

›

Renovatiepremies

›

Gemeentepremies

Mogelijkheden voor tewerkstelling ›

Markt, knowhow te ontwikkelen (verbetering van ramen, hout van lokale herkomst, …)

›

Aanmoediging van lokale economie en arbeid, ontwikkeling van patrimoniumberoepen.

38


Socioculturele aspecten ►

Esthetische kwaliteit a. Behoud van het visuele aspect Behoud van het oorspronkelijke buitenaanzicht: o

Beglazing (vlakheid, textuur, kleur, weerspiegeling)

JA

o

Bevestiging van beglazing (kit, glaslat, …)

o

Dikte van de kader in vooraanzicht

JA

o

Profiel van de kader, boven- en zijaanzicht

JA

NEE

Behoud van het oorspronkelijke binnenaanzicht: o

Bevestiging van de beglazing

JA

o

Dikte van de kader in vooraanzicht

JA

o

Oorspronkelijk uitzicht (zonder visuele belemmering, bekleding, overdekking)

JA

o

Aansluiting op afwerkingen en decoratie

JA TOTAAL:

7/8

Voorbeeld: Inwerking van enkel gelaagd glas in het bestaande houten raam.

39



Esthetische kwaliteit

Behoud van het Conservation uitzicht de l’aspect visuel

Châssis SC3 SC 3 guillotine àSchuifraam

SC2 Enkele SC 2Simple ouvrant vast vleugel fixe imposte bovenlicht

1 Dubbele SC Double SC1 vast vleugel ouvrant bovenlicht fixe imposte

Double V Dubbel glas bestaand EXIST bestaand châssis exist. raam

Double V Dun dubbel mince châssis glas bestaand existant raam

Simpleenkel V Gelaagd feuilleté glas bestaand châssis exist. raam

Survitrage Voorzetraam

Double Dubbel châssis int. –binnenraam Simple V. enkel glas

Double Dubbel châssis int. -binnenraam Double V. dubbel glas

Châssis neuf Nieuw raam doubleglas V. dubbel

Châssis neuf Nieuw raam triple V.glas driedubbel

100 %

75 %

/

90 %

75 %

50 %

50 %

10 %

10 %

100 %

75 %

/

90 %

75 %

50 %

50 %

10 %

10 %

100 %

/

90 %

90 %

/

50 %

50 %

/

/

80-100 %

Très bon Heel goed

60-80 %

Goed Bon

40-60 %

Gemiddeld Moyen

20-40 %

Ontoereikend Insatisfaisant

0-20 %

Mauvais Slecht

40



Esthetische kwaliteit

Behoud van het Conservation uitzicht de l’aspect visuel

SC6 SC6 Houten en Bretèche loggia bois

raam

SC5 Châssis Metalen SC5 métallique

SC4 Châssis

SC4 Raam met à petit-bois roeden

Doubleglas V Double V Dun dubbel Dubbel bestaand EXIST bestaand châssis exist. châssis glas bestaand raam mince existant raam




Double Dubbel châssis int. binnenraam Doubleglas V. dubbel


Châssis neuf Nieuw raam triple V. driedubbel glas

100 %

/

90 %

90 %

75 %

50 %

50 %

10 %

/

100 %

/

90 %

90 %

/

50 %

50 %

10 %

10 %

100 %

75 %

/

90 %

75 %

50 %

50 %

10 %

10 %

Gemiddeld Moyen

20-40 %

80-100 %

Très bon Heel goed

60-80 %

Goed Bon

40-60 %

Ontoereikend Insatisfaisant

0-20 %

Mauvais Slecht

41



Esthetische kwaliteit ›

Verbeteringen door vervanging van de beglazing: het minst ingrijpend

›

Dubbel glas in bestaand raam: glaslatten!

›

Dubbel binnenraam: raam krijgt ander uitzicht aan binnenzijde

›

Vervanging raam: minst interessant! –

Verschillende doorsneden, ander uitzicht, ...

–

Maar het is mogelijk identieke ramen te maken  Studie van de details van het bestaande raam

Voorbeeld van een metalen raam dat is vervangen door een raam in pvc. Gevel ziet er anders uit! Bron: Stadswinkel

42



Erfgoedkwaliteit b. Behoud van het materiaal o

Behoud van oorspronkelijke beglazing

NEE

o

Behoud en/of herstelling oorspronkelijk raam

JA

o

Behoud van het beslag

JA

o

Behoud van de buitenomtrek van de dagopening

JA

o

Behoud van de binnenomtrek van de dagopening (tablet en vensterlijsten, indien aanwezig)

JA

o

Behoud van oorspronkelijke hanteerbaarheid

JA

o

Omkeerbaarheid van de ingreep

NEE TOTAAL:

5/7

Voorbeeld: Inwerking van enkel gelaagd glas in een bestaand houten raam.

43



Erfgoedkwaliteit

Behoud van het Conservation materiaal de la matière

SC3 Châssis SC 3 à guillotine Schuifraam

SC2 Enkele SC 2Simple ouvrant vast vleugel fixe imposte bovenlicht

Double SC1 Dubbele SC1 ouvrant vast vleugel fixe imposte bovenlicht

Dun dubbel Doubleglas V Double V Dubbel bestaand EXIST bestaand glas bestaand châssis exist. châssis raam mince existant raam

100 %

Gelaagd Simpleenkel V glas bestaand feuilleté châssis exist. raam



Dubbel Double binnenraam châssis int. -Doubleglas V. dubbel


Nieuw raam Châssis neuf driedubbel triple V.glas

100 %

70 %

/

70 %

100 %

85 %

85 %

10 %

10 %

100 %

70 %

/

70 %

100 %

85 %

85 %

10 %

10 %

100 %

/

70 %

70 %

/

85 %

85 %

/

/

Uitstekend Excellent

80-100 % Très Heelbon goed

60-80 %

Bon Goed

40-60 %

Gemiddeld Moyen

20-40 %

Insatisfaisant Ontoereikend

0-20 %

Mauvais Slecht

44



Qualité patrimoniale

Behoud van het Conservation materiaal de la matière

SC6 SC6 Houten en Bretèche loggia bois

SC5 Metalen SC5Châssis métallique raam

Châssis SC4Raam met SC4 à petit-bois roeden

Doubleglas V Double V Dun dubbel Dubbel bestaand EXIST bestaand châssis exist. châssis glas bestaand raam mince existant raam

100 %




Double Dubbel châssis int. binnenraam Doubleglas V. dubbel


Châssis neuf Nieuw raam triple V. driedubbel glas

100 %

/

70 %

70 %

100 %

85 %

85 %

10 %

/

100 %

/

70 %

70 %

/

85 %

85 %

10 %

10 %

100 %

70 %

/

70 %

100 %

85 %

85 %

10 %

10 %

Uitstekend Excellent

80-100 % Très Heelbon goed

60-80 %

Bon Goed

40-60 %

Gemiddeld Moyen

20-40 %

Insatisfaisant Ontoereikend

0-20 %

Mauvais Slecht

45



Erfgoedkwaliteit van de ramen ›

Vrucht van samenwerking van verschillende ambachten: Schrijnwerker, slotenmaker, glasblazer, glazenmaker, ...

›

Kostbare getuigen van knowhow

›

Beglazing: geblazen glas, afgeschuind glas, gekleurd glas, bedrukt glas, glas-inloodramen, ...

Te behouden!

Verbeteringen: ›

Verbeteringen door vervanging van beglazing: Minst ingrijpend

›

Behoud van het materiaal (ramen, beglazing, beslag): –


–

Plaatsing van een dubbel binnenraam

46

Interessante tools, websites, enz.: ●

BERTRAND Jérôme, Houten schrijnwerk – Erfgoed en comfort verenigen, Directie Monumenten en Landschappen, Onderhoudsboekje, collectie Kunst in de straat, Brussel, heruitgave 2008.

●

SIMON Francy, Jean-Marie HAUGLUSTAINE, La fenêtre et la gestion de l’énergie – Guide pratique pour les architectes, 2001, te downloaden op de website van de Waalse Administratie voor Energie http://energie.wallonie.be

●

Ceraa asbl, ULG EnergySud, CEDIA, Xylonis, Studie over de impact van de thermische verbeteringen van bestaande ramen met erfgoedwaarde in de traditionele gebouwen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, studie uitgevoerd voor Leefmilieu Brussel, Brussel, mei 2011.

●

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB), TV 221, Brussel, september 2001.

●

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB), TV 188, Brussel, juni 1993.

Website ●

http://www.energieplus-lesite.be/index.php?id=10364

47

Referentie Gids duurzame gebouwen: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be ●

G_MAT00 – Duurzaam materiaalgebruik

●

G_MAT01 – De levenscyclus van materialen: analyse, informatiebronnen en keuzehulpmiddelen

●

G_MAT07 – Duurzame keuze van raamkaders

●

G_MAT07 – Duurzame keuze van raamkaders

48

4. Wat moet worden onthouden van de uiteenzetting ►

Elke raam dat wordt verbeterd, vereist een andere aanpak › Naargelang van de verwachte prestaties, de samenstelling van het raam, de afmetingen van het raam, ...

►

In een en hetzelfde gebouwen kunnen verschillende technieken voor verbetering worden toegepast › Naargelang van de oriëntatie van het raam, het type van lokaal, ... › Raam met erfgoedwaarde: gewoonlijk langs straatkant

►

Voordat restauratie van een raam kan worden overwogen, moet een diagnose worden gesteld

►

Dilemma energie >< erfgoed › Verenigbaar! › Vereist onderzoeken, verdere stappen, ... Behoud en verbetering van de bestaande ramen van een oude drogisterij, Bron: [046] Vorst, 1060 Brussel

49

Contact Frederic LUYCKX architect – onderzoeker

Gegevens 

: +32(0)2 537 47 51

E-mail: [email protected]

50

Opleiding Duurzaam Gebouw: Buitenschrijnwerk: hoe kiezen?

Recommend Documents