Collegevoorstel
Openbaar Onderwerp
Herziening financieringsconstructies energiebesparing Programma
BW-nummer
Duurzaamheid Portefeuillehouder
H. Tiemens Samenvatting
Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr.
In het coalitieakkoord is de wens opgenomen om financieringsconstructies voor particuliere woningeigenaren en andere doelgroepen te verkennen. In oktober 2014 hebben we een selectie van kansrijke constructies voorgelegd aan de raad. De raad heeft ermee ingestemd deze verder uit te werken. Op basis van deze selectie en gesprekken met beoogde afnemers willen wij een nieuw pakket aan financiële instrumenten invoeren. Met de invoering hiervan vervalt de huidige Premieregeling Energiebesparende Maatregelen Particulieren (PEM). Via bijgaande brief informeren we de raad hierover. Deze instrumenten moeten nog nader worden uitgewerkt in verordeningen en beleidsregels, waarover na de zomer besluitvorming plaatsvindt. Pas daarna treden de regelingen in werking.
RO10, Fons Claessen, 9245 Datum ambtelijk voorstel
19 mei 2015 Registratienummer
15.0004589
Ter besluitvorming door het college
1. Onderstaande regelingen gericht op energiebesparing bij verschillende doelgroepen verder uit te werken met als doel deze in 2015 in te voeren: Steller a. een duurzaamheidslening via de stichting Stimuleringsfonds Fons Claessen Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) voor eigenaren van bestaande èn nieuwbouwwoningen; b. een pilot met een aangepaste financieringsconstructie gericht op huiseigenaren met een laag inkomen, die niet in aanmerking komen voor de duurzaamheidslening; c. een stimuleringslening via SVn voor non-profit instellingen (o.a. scholen, sportverenigingen, VVE’s); d. een maatwerkregeling, gekoppeld aan Power2Nijmegen, waarbij instellingen en bedrijven op individuele basis ondersteuning kunnen aanvragen of financiering, voor zover deze niet binnen de bovenstaande regeling vallen. 2. De huidige Premieregeling Energiebesparende Maatregelen particulieren 2015 (PEM) per 1 januari 2016 te beëindigen. 3. De brief aan de raad over het pakket van financieringsconstructies vast te stellen.
Paraaf akkoord
Datum
Paraaf akkoord
Datum
Alleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad Besluit B&W d.d. 26 mei 2015
Conform advies Aanhouden Anders, nl.
nummer: 3.10
Bestuursagenda
Portefeuillehouder
Collegevoorstel
Collegevoorstel
1
Probleemstelling
In het coalitieakkoord is de wens opgenomen om financieringsconstructies voor particuliere woningeigenaren en andere doelgroepen, die hun woning of pand willen verduurzamen, te verkennen. Na een eerste verkenning hebben wij op 15 oktober 2014 een selectie van kansrijke constructies voorgelegd aan de raad. De raad heeft ermee ingestemd deze verder uit te werken. Het gaat hierbij om de volgende financierings- en ontzorgingsconstructies: 1. De Premieregeling Energiebesparende Maatregelen particulieren (PEM) uit te breiden naar andere doelgroepen zoals VVE’s en zonnecoöperaties. 2. Uitbreiding gemeentelijke duurzaamheidslening naar andere doelgroepen. 1 3. ESCO voor scholen, sportverenigingen en maatschappelijke instellingen 4. Oprichten of ondersteunen van een lokaal energiebedrijf/coöperatie: a) ontzorgen van kleinere energiecoöperaties (burgerinitiatieven); b) oprichten lokaal duurzaam energiebedrijf/ESCo voor huishoudens. Op basis van deze selectie hebben wij de afgelopen periode gesprekken gevoerd met beoogde afnemers van de genoemde instrumenten. Op basis van deze gesprekken willen wij een nieuw pakket aan financiële instrumenten invoeren, dat de huidige Premieregeling Energiebesparende Maatregelen Particulieren (PEM) gaat vervangen. Het gaat daarbij om de volgende instrumenten: 1. Uitbreiding van de bestaande Duurzaamheidslening voor particuliere woningeigenaren; 2. Starten van een pilot voor energiebesparing bij woningeneigenaren met een laag inkomen; 3. Opzetten van een Stimuleringslening voor non-profit organisaties via de Stichting Volkshuisvesting Nederland (SVn); 4. Een maatwerkregeling, te organiseren via Power2Nijmegen, waarbij bedrijven en instellingen met specifieke ondersteuningsvragen terecht kunnen. We lichten deze instrumenten onder punt 8 ‘Uitvoering en evaluatie’ van dit voorstel verder toe. We werken deze constructies uit (in beleidsregels en verordeningen) en stellen deze daarna in een apart besluit vast. 2
Juridische aspecten
Bij het verstrekken van leningen aan derde partijen moeten we rekening houden met de Europese staatssteunregels, het gemeentelijke beleidskader voor gemeentegaranties en verstrekkingen en de gemeentelijke richtlijn “rentepercentage leningen aan derden”. Dit vertalend naar deze leningen komt dit er op neer dat: - wij geen leningen verstrekken indien die partijen ook via reguliere kanalen financiering kunnen verkrijgen; - geld lenende partijen getoetst worden op kredietwaardigheid en liquiditeitspositie; - wij alleen leningen verstrekken aan organisaties zonder winstoogmerk;
1
ESCo staat voor Energy Service Companies. ESCo’s zijn bedrijven, die de aanleg en het onderhoud en beheer van installaties in een gebouw overnemen, het pand verduurzamen en voor de financiering zorgen.
Collegevoorstel
Vervolgvel
2
-
De rente die wij aan de non-profitorganisaties voor deze lening vragen, ligt tussen de rente die wij zelf betalen en de rente die een organisatie zou moeten betalen bij een commerciële bank. Hiermee is de regeling nog steeds een stuk aantrekkelijker dan wanneer partijen bij de bank moeten lenen en voorzien wij in een stuk risicoafdekking.
Het wijzigen en beëindigen van de Premiereling Energiebesparende Maatregelen Particulieren is een bevoegdheid van ons college. Door nu aan te kondigen dat de regeling per 1 januari 2016 stopt, zijn mensen tijdig geïnformeerd. Als het subsidieplafond eerder wordt bereikt, kunnen mensen geen subsidie meer aanvragen. 3
Doelstelling
We willen een breed scala aan doelgroepen, die hun woning of pand willen verduurzamen, beter en meer ontzorgen. We zetten daarvoor een samenhangend pakket van instrumenten op, waarbij wij onze middelen zo effectief mogelijk inzetten. 4
Argumenten
Intrekken PEM: - De huidige subsidieregeling (PEM) loopt goed, maar bedient een beperkte doelgroep die al veelal over eigen financiële middelen beschikt. - De maatregelen, die we met de PEM subsidiëren zijn over het algemeen zeer rendabel en hebben een korte terugverdientijd. Vanuit financieel oogpunt is subsidiëring daarom niet meer nodig. De subsidie leidt hooguit tot versnelling bij particuliere woningeigenaren. Tevens nemen ze kwalitatief betere maatregelen. - Middelen die wij als subsidie verstrekken komen niet meer terug. We kunnen deze dus niet opnieuw inzetten. - Door nu aan te kondigen, dat de PEM stopt en deze vervangen wordt door andere regelingen, kunnen mensen, organisaties en uitvoerende bedrijven hiermee rekening houden. Uitbreiden Duurzaamheidslening particuliere woningeigenaren: - Wij kunnen via Stichting Volkshuisvesting Nederland (SVn) aantrekkelijke leningen voor verduurzaming van vastgoed verstrekken aan particulieren. Het maatschappelijk belang van het verstrekken van deze leningen, namelijk de versnelde verduurzaming van woningen en lagere woonlasten, weegt ruimschoots op tegen het, beperkte, financieel risico dat de gemeente met het verstrekken van deze lening loopt (zie ook risicoparagraaf). - Wanneer wij hiertoe eigen middelen inzetten (zoals nu bij de bestaande Duurzaamheidslening het geval is) is de rente hiervan voor de afnemer nu zeer laag. Daarbij kan een woningeigenaar deze ook nog eens aftrekken van de belasting. Het wordt hiermee een zeer interessant financieringsinstrument voor duurzame maatregelen. - De SVn geeft aan dat gemeenten, die de Duurzaamheidslening actief promoten en geen subsidie verlenen, deze lening steeds meer wordt aangevraagd. - Door de Duurzaamheidslening uit te breiden naar nieuwbouw bieden wij particuliere woningeigenaren de mogelijkheid om extra duurzaamheidsmaatregelen aan hun nog te bouwen woning te nemen, indien deze investering niet met de hypotheek meegefinancierd kan worden. Projectontwikkelaars hebben aangegeven interesse te hebben in deze constructie.
Collegevoorstel
Vervolgvel
3
Pilot woningeigenaren met een laag inkomen - Ondanks dat de Duurzaamheidslening van SVn voor particuliere woningeigenaren een aantrekkelijk instrument is, komt een substantieel deel van deze doelgroep niet in aanmerking voor deze lening. Dit vanwege een laag inkomen en/of een BKR registratie. Landelijk werken diverse partijen samen om voor deze doelgroep alternatieve regelingen te ontwikkelen, die in pilots getest moeten worden. Wij willen één van de pilotgemeenten zijn, zodat we deze doelgroep kunnen ondersteunen. We trekken hierin samen met andere partijen op, zodat we kennis en ervaring kunnen delen. Stimuleringslening en maatwerkregeling - Veel non-profit organisaties willen hun panden verduurzamen, maar kunnen zelf de voorinvestering niet doen en/of kunnen geen geld lenen bij de reguliere financiers. Met Stimuleringslening, ook een product van de SVn, kan dat wel. - In gesprekken hebben partijen aangegeven leningen te verkiezen boven een collectieve ESCO constructie. Veel organisaties willen zich niet voor lange termijn binden aan een marktpartij. Wij hebben in deze marktconforme constructies geen toegevoegde waarde, behalve het verbinden van partijen en het delen van kennis met partijen over mogelijke ESCO-constructies. - In de gevoerde gesprekken hebben alle doelgroepen aangegeven om naast een financieringsregeling vooral behoefte te hebben aan een stuk ontzorging daar waar het gaat om beschikbare regelingen en subsidies (ook landelijke regelingen) en organisatievormen (bv. postcoderoos, dakcontracten etc.). - Aan de Stimuleringslening stellen we een bovengrens van €100.000 per aanvrager. Sommige partijen geven aan veel meer geld nodig te hebben om hun vastgoed te kunnen verduurzamen. Soms zijn het ook bedrijven, die met een vraag komen. In dit geval beoordelen we per geval op welke wijze wij ondersteuning kunnen bieden. (Denk aan een financiële bijdrage, hulp bij een subsidieaanvraag of door een revolverende lening op maat aan te bieden). - Het aanbieden van een uniforme regeling voor MKB bedrijven is in strijd met onze eigen beleidsregels. Alleen daar waar reguliere financiering niet mogelijk is zal de gemeente in individuele gevallen, met afzonderlijke besluitvorming, de afweging kunnen maken om ook bedrijven financieel te ondersteunen. 5
Klimaat
De nieuwe financiële constructies zijn erop gericht onze gemeentelijke klimaat- en energiebesparingsdoelstellingen (zoals verwoord in de Duurzaamheidsagenda 2011-2015) versneld te bereiken. In deze periode vertaalt zich dit in minimaal 2,5% energiebesparing per jaar in de gebouwde omgeving. 6
Financiën
De nieuwe regelingen vragen om inzet van financiële middelen, die revolveren, Dat houdt in dat aflossingen op de versterkte leningen worden gebruikt voor het verstrekken van nieuwe leningen. De gelden die de gemeente verstrekt aan de SVn (de beheerder van het revolverende fonds) komen pas terug als we deze regelingen stoppen. Wij zijn voornemens om: -
Eigen middelen vanuit het programma Duurzaamheid, die nu worden ingezet voor de PEM (€470.000 per jaar) in de jaarschijven 2016, 2017 en 2018 in te zetten voor de uitbreiding van de capaciteit van de bestaande kredietfaciliteit bij SVn voor het verstrekken van een Duurzaamheidslening aan particuliere woningeigenaren. In 2016
Collegevoorstel
Vervolgvel
4
-
-
-
-
-
zullen wij nog PEM subsidies moeten uitkeren, die in 2015 zijn aangevraagd. De resterende middelen zetten we in als aanvulling van de kredietfaciliteit. Afhankelijk van het succes van de lening vullen we de kredietfaciliteit aan en stellen daarbij een maximum van €470.000 per jaar voor 2017 en 2018. Maximaal € 5.000.000 vreemd vermogen via de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) aan te trekken voor het opzetten van een kredietfaciliteit bij SVn, gericht op het verstrekken van duurzaamheidsleningen aan non-profitinstellingen (de zogenaamde Stimuleringslening). Dit bedrag zal geleidelijk worden verstrekt aan SVn afhankelijk van het aantal aanvragen voor deze lening. € 50.000 bestaand budget (verdeeld over jaarschijven 2016 en 2017) vanuit het programma Duurzaamheid in zetten voor een ondersteunende communicatiecampagne voor promotie van de nieuwe financieringsinstrumenten. Inzet van het bestaande budget van Power2Nijmegen binnen het programma Duurzaamheid (€100.000) voor projectbijdragen aan initiatieven op het gebied van energietransitie. Leningaanvragen door non-profit instellingen boven € 100.000 of door MKB bedrijven per geval te beoordelen en toetsen. Hierbij kan wel worden gesteund op het uitgangspunt van de nieuwe regeling. Praktische ondersteuning voor partijen te organiseren via het bedrijvenloket of elders. De kosten hiervoor brengen we nader in beeld.
Definitieve besluitvorming over het aantrekken van vreemd vermogen, het doorverstrekken van deze middelen en onder welke voorwaarden, vindt plaats bij de besluitvorming voor het instellen van de betreffende regelingen. Wij zijn als gemeentebestuur erg terughoudend met het verstrekken van een lening/garantstelling. Voor het verstrekken van een lening is het Beleidskader gemeentegaranties/verstrekkingen van toepassing. Het onderliggende uitgangspunt is dat de gemeente geen bank is. De belangrijkste voorwaarden van het beleid zijn het beoogde aanwendingsdoel past binnen gemeentelijk beleid, er geen andere manieren zijn om geld te verkrijgen, de instelling de rente en aflossing kan betalen en dat het financiële risico zoveel mogelijk is beperkt. Wij toetsen de aanvragen daarom volgens onderstaande criteria: 1. leningen worden alleen verstrekt aan organisaties met een ideëel doel en zonder winstoogmerk. 2. een non-profitorganisaties komt alleen in aanmerking voor de stimuleringslening als zij met een afwijzing kunnen aantonen niet terecht te kunnen bij een commerciële bank; 3. aanvragers worden door SVn getoetst op hun kredietwaardigheid; Met het gemeentelijke stimuleringsbesluit passen de leningen met bovenstaande criteria binnen het gemeentelijk kader voor het leningen.
7
Participatie en Communicatie
In de afgelopen maanden is er contact geweest met vertegenwoordigers van sportverenigingen, schoolbesturen, bedrijven, bedrijventerreinen, banken en maatschappelijke instellingen over in te zetten financiële instrumenten. De bevindingen uit deze consultaties zijn meegenomen bij het opstellen van dit voorstel.
Collegevoorstel
Vervolgvel
5
Ook in het vervolgtraject willen wij deze partijen nauw blijven betrekken. Daarnaast zetten wij een ondersteunende communicatiecampagne op gericht op het onder de aandacht brengen van de nieuwe en bestaande regelingen als een totaalpakket voor verschillende doelgroepen. Hierbij betrekken wij ook de financieel adviseurs van banken en hypotheekadviseurs. We communiceren het beëindigen van de Premieregeling Energiebesparende Maatregelen voor particulieren (PEM) tijdig en benadrukken daarbij dat het om de gemeentelijke subsidie gaat. Daar waar het gaat om Rijks- en Provinciale energiesubsidies beslissen wij op het moment dat deze beschikbaar komen over de uitvoering hiervan en de begeleidende communicatie.
8
Uitvoering en evaluatie
Hieronder staan de voorgestelde regelingen verder toegelicht. Deze zullen wij ieder in aparte besluiten (of waar mogelijk in een gecombineerd besluit) vaststellen. 1. Uitbreiding van de al bestaande Duurzaamheidslening voor particulieren Sinds 2009 hebben we een gemeentelijke Duurzaamheidslening voor particuliere woningeigenaren. Deze kunnen via de SVn geld lenen voor een breed scala aan energiebesparende maatregelen met een maximum bedrag van €25.000. Hiervan hebben tot nu toe 140 mensen gebruik gemaakt. We hebben nu 1,2 miljoen euro beschikbaar voor deze lening, waarvan de helft nu is uitgeleend. Als er geen subsidieregeling meer is, komt de focus van mensen meer te liggen op de lening is de verwachting. De duurzaamheidslening is bij inzet van eigen middelen erg gunstig (3% lager dan een bancaire hypotheek) en is aftrekbaar van de belasting. Hierdoor is gebruik maken van de lening voor particulieren soms zelfs goedkoper dan de inzet van eigen middelen. Naast inzet bij bestaande bouw willen we de regeling ook uitbreiden naar nieuwbouw. Een projectontwikkelaar kan dan de woning aanbieden volgens het huidige bouwbesluit, maar deze tevens klaarmaken voor een aanvullend pakket aan duurzaamheidsmaatregelen.. Toekomstige bewoners kunnen deze aanvullende maatregelen financieren met de duurzaamheidslening. We streven ernaar deze regeling komend najaar in werking te hebben. 2. Starten van een of meerdere pilots voor energiebesparing bij huiseigenaren met een laag inkomen Een groot deel van de huishoudens heeft een inkomen lager dan de toetsingsgraad om in aanmerking te komen voor een lening, of heeft een huis dat ‘onder water’ staat. Het gaat daarbij voornamelijk om de groep mensen met een inkomen tussen €24.000 en €43.000 en huizen met een waarde tot ongeveer €175.000. Samen met andere gemeenten, het Rijk, Platform 31 en Nibud brengen we momenteel in beeld hoe groot deze groep is. Uitdaging is om voor deze groep mensen een financieringsconstructie op te zetten waardoor zij toch kunnen investeren in energiemaatregelen aan de woning. Platform 31 wil voor deze doelgroep een landelijke regeling opzetten en zoekt hiervoor een pilotgemeente. Daarbij is ‘0 op de meter’ uitgangspunt, omdat dan de energielasten
Collegevoorstel
Vervolgvel
6
wegvallen waardoor de woonlasten van deze groep ook echt substantieel dalen. Het gaat hierbij om het oprichten van een wooncoöperatie van particuliere woningeigenaren. De wooncoöperatie regelt als non-profit echtspersoon de financiering voor het energiezuinig of energieneutraal maken van woningen en laat de maatregelen uitvoeren. De deelnemers betalen de investering terug middels servicekosten die zij aan de wooncoöperatie betalen. Wij willen ons aanmelden als pilotgemeente voor deze nieuwe regeling. In Deventer en Zutphen loopt een initiatief voor het opzetten van een ESCO voor particulieren, waarbij de ESCO maatregelen neemt en de mensen deze terugbetalen via de energierekening die in dit geval wordt geïnd door een instantie als de GKB. De ESCO is een bedrijf dat wordt gefinancierd door een reguliere bank. Banken willen hier pas in investeren wanneer de formule zich bewezen heeft bij de eerste 2000 woningen. We volgen deze ontwikkeling op de voet en bezien of wij mogelijk met een pilot kunnen meeliften. Verschil met de regeling van platform 31 is dat het hier niet hoeft te gaan om ‘0 op de meter’ renovaties. 3. Opzetten van een nieuwe gemeentelijke lening bij de SVn voor non-profit organisaties Voor non-profitorganisaties willen we, via de SVn, een ‘Stimuleringsregeling’ opzetten. Uit de consultatie is gebleken dat non-profit organisaties meer interesse hebben in een goedkope lening waarmee zij zelf kunnen verduurzamen dan deelname in een collectieve ESCOconstructie. Het gaat hierbij om de volgende doelgroepen: a. b. c. d.
VvE’s Energiecoöperaties Schoolbesturen die een schoolgebouw beheren en onderhouden. Non-profitorganisaties die een gebouw beheren, bv. sportclubs, maatschappelijke instellingen
Het maximaal te lenen bedrag bedraagt € 100.000 per aanvrager. Voor VvE’s geldt een afwijkende limiet van maximaal €250.000 per VvE. De lening heeft een looptijd van 10 tot 20 jaar (afhankelijk van de hoogte van het bedrag). De rente die wij voor deze lening vragen, ligt tussen de rente die wij betalen en rente die een partij zou moeten betalen bij een reguliere geldverstrekker. Hiermee is de regeling nog steeds een stuk aantrekkelijker dan wanneer partijen bij de bank moeten lenen. We streven ernaar deze regeling komend najaar in werking te hebben. 4. Een maatwerkregeling gekoppeld aan Power2Nijmegen Verschillende doelgroepen (sportverenigingen, bedrijven en energiecoöperaties) hebben aangegeven dat zij vooral ook behoefte hebben aan praktische ondersteuning daar waar het gaat om het krijgen van betrouwbare informatie over beschikbare financierings-, fiscale en juridische constructies, zoals de energie-investeringsaftrek (EIA), VAMIL/MIA, SDE+, postcoderoos en groen financieren. Sportverenigingen kunnen daarbij ook een stuk praktische ondersteuning gebruiken, omdat het gaat om organisaties die afhankelijk zijn van vrijwilligers en weinig tijd hebben om zelf deze zaken te regelen. Energiecoöperaties vragen specifiek om het beschikbaar stellen van modelverordeningen voor ‘recht van opstal’, ‘recht van overpad’ etc. daar waar het gaat om het leggen van zonnepanelen op andermans daken, zodat zij niet allemaal individueel deze kennis moeten opbouwen.
Collegevoorstel
Vervolgvel
7
Sommige grotere instellingen geven aan dat de aftopping van €100.000 in de stimuleringsregeling voor hen onvoldoende is. Daarnaast vragen ook MKB bedrijven ons steeds vaker voor financiering. Omdat het hier gaat om substantiële bedragen, zal in deze gevallen per geval op individuele basis bekeken worden of de gemeente hierin praktische of financiële ondersteuning kan bieden. Hierbij worden dan ook andere fondsen hierbij in ogenschouw genomen. Indien wij overwegen deze partijen zelf van financiering te voorzien, buiten de andere regelingen om, dan zullen wij hier per geval een individueel besluit over nemen, waarbij wij ook uw Raad hierover zullen informeren. Het beleidskader voor gemeentegaranties en verstrekkingen is hierbij de leidraad. Binnen Power2Nijmegen is er reeds een budget van €100.000 per jaar beschikbaar voor een stukje financiële ondersteuning van nieuwe initiatieven op het gebied van energietransitie. Wij onderzoeken nog verder hoe we deze partijen praktisch nog beter kunnen ontzorgen. Hiertoe brengen we mogelijkheden binnen het bestaande Bedrijvenloket, het Loket Duurzaam Wonen, aangevuld met praktische ondersteuning voor bijvoorbeeld sportverenigingen nader in beeld, inclusief personele en financiële consequenties.
9
Risico
Het risico bij het verstrekken van is een lening dat het geleende geld niet wordt terugbetaald. In het geval van de Duurzaamheidslening en Stimuleringslening wordt dit risico fors beperkt door een krediettoets. Indien een partij niet kredietwaardig is, dan wordt de lening niet verstrekt. Ook voert de SVn, die de regelingen uitvoert, periodieke controles uit. De SVn heeft ervaring met het verstrekken van zowel startersleningen en Duurzaamheidsleningen als stimuleringsleningen (ook in andere gemeenten) en op de SVn wordt toezicht gehouden door de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De bedragen die per aanvrager verstrekt worden zijn relatief gering. Uit ervaring van de SVn blijkt dat het percentage wanbetalingen bij de Duurzaamheidslening voor particulieren 0,1% is. Dat wil zeggen dat bij 0,1% van degenen, die sinds 2009 een Duurzaamheidslening hebben gesloten bij bijzonder beheer terecht komen en een vorm van een betalingsregeling krijgen. Daar waar het gaat om inzet van vreemd vermogen om het fonds te voeden, zoals het geval is bij de Stimuleringslening voor non-profitinstellingen, dekt de gemeente het restrisico gedeeltelijk af via een renteopslag, die ligt tussen de rente die de gemeente betaalt en de rente die de lenende partij aan een bank zou moeten betalen. Indien deze renteopslag onvoldoende zou blijken om het risico af te dekken, zal een eventuele afboeking ten laste van het programma Duurzaamheid worden gebracht. Daar waar het gaat om de genoemde pilot voor mensen die niet aan de krediettoets voldoen, lift de gemeente bij voorkeur mee op een landelijke pilot (met zo mogelijk financiering vanuit de rijksoverheid) en neemt zelf hierin zo min mogelijk risico.
Bijlage:
Brief aan de raad
Ruimtelijke Ontwikkeling
Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 323 59 92 E-mail
[email protected]
Aan de gemeenteraad van Nijmegen
Postbus 9105 6500 HG Nijmegen
Datum
26 mei 2015 Onderwerp
Herziening financieringsconstructies energiebesparing
Ons kenmerk
Contactpersoon
RO10/15.0005213
Fons Claessen
Datum uw brief
Doorkiesnummer
(024) 3299245
Geachte leden van de Raad,
In het coalitieakkoord is de wens opgenomen om financieringsconstructies voor particuliere woningeigenaren en andere doelgroepen, die hun woning of pand willen verduurzamen, te verkennen. In oktober 2014 hebben wij een selectie van kansrijke constructies aan u voorgelegd. U heeft ermee ingestemd de volgende financierings- en ontzorgingsconstructies verder uit te werken. 1. 2. 3. 4.
De premieregeling energiebesparende maatregelen particulieren (PEM) uit te breiden naar andere doelgroepen zoals VVE’s en zonnecoöperaties. Uitbreiding gemeentelijke duurzaamheidslening naar andere doelgroepen. ESCO voor scholen, sportverenigingen en maatschappelijke instellingen Oprichten of ondersteunen van een lokaal energiebedrijf/coöperatie: a) ontzorgen van kleinere energiecoöperaties (burgerinitiatieven); b) oprichten lokaal duurzaam energiebedrijf/ESCo voor huishoudens.
Op basis van de voorgaande selectie en gesprekken met beoogde afnemers van de constructies, willen wij een nieuw pakket aan financiële instrumenten nader uitwerken en uitvoeren. Met de invoering van deze nieuwe instrumenten vervalt de huidige Premieregeling Energiebesparende Maatregelen particulieren (PEM) per 1 januari 2016. Het gaat daarbij om de volgende instrumenten: A. Uitbreiding van de bestaande Duurzaamheidslening voor particulieren Sinds 2009 hebben we een gemeentelijke Duurzaamheidslening voor particuliere woningeigenaren. Deze kunnen via de stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) geld lenen voor een breed scala aan energiebesparende maatregelen met een maximum bedrag van €25.000. Hiervan hebben tot nu toe 140 mensen gebruik gemaakt. We hebben in 2009 1,2 miljoen euro aan eigen middelen beschikbaar gesteld voor deze regeling,
www.nijmegen.nl
Brief aan de Raad financieringsconstructies 19-5-2015
Gemeente Nijmegen Ruimtelijke Ontwikkeling
Vervolgvel
1
waarvan de helft nu is uitgeleend. De duurzaamheidslening is bij inzet van eigen middelen erg gunstig (3% lager dan een bancaire hypotheek) en is aftrekbaar van de belasting. Hierdoor is gebruik maken van de lening voor particuliere woningeigenaren in sommige gevallen zelfs goedkoper dan de inzet van eigen middelen. Als er geen subsidieregeling meer is, komt de focus van mensen meer te liggen op de lening en wordt deze meer aangevraagd, zo is de ervaring in andere gemeenten. Naast inzet bij bestaande bouw willen we de regeling ook uitbreiden naar nieuwbouw. Een projectontwikkelaar kan dan de woning aanbieden volgens het huidige bouwbesluit, maar deze tevens klaarmaken voor een aanvullend pakket aan duurzaamheidsmaatregelen. Toekomstige bewoners kunnen deze aanvullende maatregelen financieren met de Duurzaamheidslening, indien ze de financiering niet in de hypotheek kunnen meenemen. Projectontwikkelaars hebben aangegeven interesse te hebben in deze constructie. Om de regeling op peil te houden en meer aanvragen mogelijk te maken, willen wij de komende jaren het budget aanvullen met de middelen. die nu ingezet worden voor de PEM, te weten €470.000 per jaar. In 2016 zullen wij nog PEM subsidies moeten uitkeren, die in 2015 zijn aangevraagd. De resterende middelen zetten we in als aanvulling van de kredietfaciliteit. Afhankelijk van het succes van de lening vullen we de kredietfaciliteit aan en stellen daarbij een maximum van €470.000 per jaar voor 2017 en 2018. Omdat het hierbij gaat om leningen vloeien deze middelen uiteindelijk weer terug naar de gemeente. We streven ernaar deze regeling komend najaar in werking te hebben. B. Een pilot voor energiebesparing bij huiseigenaren met een laag inkomen Een groot deel van de huishoudens heeft een inkomen lager dan de toetsingsgraad om in aanmerking te komen voor een lening of heeft een huis dat ‘onder water’ staat. Het gaat daarbij voornamelijk om de groep mensen met een inkomen tussen € 24.000 en € 43.000 en huizen met een waarde tot ongeveer €175.000. Samen met andere gemeenten, het Rijk, Platform 31 en Nibud brengen we momenteel in beeld hoe groot deze groep is. Platform 31 wil voor deze doelgroep een landelijke regeling opzetten en zoekt hiervoor een pilotgemeente. Daarbij is ‘0 op de meter’ uitgangspunt, omdat dan de energielasten wegvallen waardoor de woonlasten van deze groep ook echt substantieel dalen. Het gaat hierbij om het oprichten van een wooncoöperatie van particuliere woningeigenaren. De wooncoöperatie regelt als non-profit echtspersoon de financiering voor het energiezuinig of energieneutraal maken van woningen en laat de maatregelen uitvoeren. De deelnemers betalen de investering terug middels servicekosten die zij aan de wooncoöperatie betalen. Wij willen ons aanmelden als pilotgemeente voor deze nieuwe regeling. In Deventer en Zutphen loopt een initiatief voor het opzetten van een ESCO voor particulieren, waarbij de ESCO maatregelen neemt en de mensen deze terugbetalen via de energierekening, die in dit geval wordt geïnd door een instantie als de GKB. De ESCO is een bedrijf dat wordt gefinancierd door een reguliere bank. Banken willen hier pas in investeren wanneer de formule zich bewezen heeft bij de eerste 2000 woningen. We volgen deze ontwikkeling op de voet en bezien of wij mogelijk met een pilot kunnen meeliften. Verschil met de regeling van platform 31 is dat het hier niet hoeft te gaan om ‘0 op de meter’ renovaties. Ook doen we mee aan Stroomversnelling Koop, een landelijk programma waarin vraag en aanbod
www.nijmegen.nl
Brief aan de Raad financieringsconstructies 19-5-2015
Gemeente Nijmegen Ruimtelijke Ontwikkeling
Vervolgvel
2
wordt gecreëerd voor nul-op-de-meter-verbouwingen van particuliere rijwoningen uit de periode 1950 – 1980. Huiseigenaren zouden de kosten van hun huidige energierekening om moeten kunnen zetten in een lening voor een slimme verbouwing naar een NulopdeMeter woning. C. Opzetten van een Stimuleringslening via de SVn voor non-profit organisaties Voor non-profitorganisaties willen we, via de SVn, een ‘Stimuleringsregeling’ opzetten. Uit de consultatie is gebleken dat non-profit organisaties meer interesse hebben in een goedkope lening waarmee zij zelf kunnen verduurzamen dan deelname in een collectieve ESCO-constructie. Het gaat hierbij om de volgende doelgroepen: a. b. c. d.
VvE’s Energiecoöperaties Schoolbesturen die een schoolgebouw beheren en onderhouden. Non-profitorganisaties die een gebouw beheren, bv. sportclubs, maatschappelijke instellingen
Het maximaal te lenen bedrag bedraagt € 100.000 per aanvrager. Voor VvE’s geldt een afwijkende limiet van maximaal €250.000 per VvE. De lening heeft een looptijd van 10 tot 20 jaar (afhankelijk van de hoogte van het bedrag). Net als bij de Duurzaamheidslening voor particulieren gaat het hier om een zogenaamd ‘revolverend’ fonds. Dergelijke regelingen vragen om inzet van financiële middelen, die revolveren. Dat betekent dat aflossingen op de versterkte leningen worden gebruikt voor het verstrekken van nieuwe leningen. De gelden die de gemeente verstrekt aan de SVn, die het revolverende fonds beheert, komen pas terug als we deze regelingen stoppen. In tegenstelling tot voor de Duurzaamheidslening voor particulieren willen we voor het vullen van het fonds voor non-profit instellingen vreemd vermogen aantrekken via de Bank Nederlandse Gemeenten. De rente die wij aan de non-profitorganisaties voor deze lening vragen, ligt tussen de rente die wij zelf betalen en de rente die een organisatie zou moeten betalen bij een commerciële bank. Hiermee is de regeling nog steeds een stuk aantrekkelijker dan wanneer partijen bij de bank moeten lenen en voorzien wij in een stuk risicoafdekking. De lening mag alleen verstrekt worden aan non-profitorganisaties en niet aan MKB bedrijven, omdat onze eigen beleidsregels dit zo voorschrijven en omdat er anders sprake kan zijn van staatssteun. De lening aan non-profitorganisaties wordt pas verstrekt als deze twee afwijzingen van een commerciële bank voor het verstrekken van een bancaire lening kan overleggen. Daarna voert SVn een kredietwaardigheidstoets uit om het risico te verminderen dat de rente en aflossing niet kan worden betaald. We streven ernaar deze regeling komend najaar in werking te hebben. D. Een maatwerkregeling gekoppeld aan Power2Nijmegen Verschillende doelgroepen (sportverenigingen, bedrijven en energiecoöperaties) hebben aangegeven dat zij vooral ook behoefte hebben aan praktische ondersteuning daar waar het gaat om het krijgen van betrouwbare informatie over beschikbare financierings-, fiscale en juridische constructies, zoals de energie-investeringsaftrek (EIA), VAMIL/MIA, SDE+, postcoderoos en groen financieren. Sportverenigingen kunnen daarbij ook een stuk praktische ondersteuning
www.nijmegen.nl
Brief aan de Raad financieringsconstructies 19-5-2015
Gemeente Nijmegen Ruimtelijke Ontwikkeling
Vervolgvel
3
gebruiken, omdat het gaat om organisaties, die afhankelijk zijn van vrijwilligers en weinig tijd hebben om zelf deze zaken te regelen. Energiecoöperaties vragen specifiek om het beschikbaar stellen van modelverordeningen voor ‘recht van opstal’, ‘recht van overpad’ etc. daar waar het gaat om het leggen van zonnepanelen op andermans daken, zodat zij niet allemaal individueel deze kennis moeten opbouwen. Sommige grotere instellingen geven aan dat de aftopping van €100.000 in de stimuleringsregeling voor hen onvoldoende is. Daarnaast kloppen ook MKB bedrijven aan voor financiering. Omdat het hier gaat om substantiële bedragen, zal in deze gevallen per geval op individuele basis bekeken worden of de gemeente hierin praktische of financiële ondersteuning kan bieden. Hierbij worden dan ook andere fondsen hierbij in ogenschouw genomen. Indien wij overwegen deze partijen zelf van financiering te voorzien, buiten de andere regelingen om, dan zullen wij hier per geval een individueel besluit over nemen, waarbij wij ook u hierover zullen informeren. Het beleidskader voor gemeentegaranties en verstrekkingen is hierbij de leidraad. Binnen Power2Nijmegen is er reeds een budget van €100.000 per jaar beschikbaar voor een stukje financiële ondersteuning van nieuwe initiatieven op het gebied van energietransitie. Wij onderzoeken nog verder hoe we deze partijen praktisch nog beter kunnen ontzorgen. Hiertoe brengen we mogelijkheden binnen het bestaande Bedrijvenloket, het Loket Duurzaam Wonen, eventueel aangevuld met praktische ondersteuning voor bijvoorbeeld sportverenigingen nader in beeld, inclusief personele en financiële consequenties. Hierover zullen wij u op een later tijdstip informeren. Op korte termijn willen wij de Duurzaamheidslening voor particulieren aanpassen en de Stimuleringslening voor non-profitorganisaties opzetten. Parallel hieraan zal per 1 januari 2016 de huidige PEM subsidieregeling voor particuliere woningeigenaren worden beëindigd. Dit communiceren we tijdig. We gaan ervan uit dat u het eens bent met de verdere uitwerking en invoering van de genoemde regelingen. Zo niet dan zijn wij bereid om hierover op korte termijn het gesprek met u aan te gaan.
Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester,
De Gemeentesecretaris,
drs. H.M.F. Bruls
drs. B. van der Ploeg
www.nijmegen.nl
Brief aan de Raad financieringsconstructies 19-5-2015
